Dita e Lirisë Fiskale 2015 në Shqipëri_Barra Tatimore 2015

LAW. FISCAL. TRANSPARENCY

Barra tatimore sipas 12 rajoneve n Shqipri. Llogaritja e Dits s Liris Fiskale, 2015 1

AL-Tax Center Dokumente Fiskale, Nr. 2015/03/02 www.al-tax.org [email protected] Dat 26.03.2015 Tiran, Shqipri

Dita e Liris Fiskale 2015 n Shqipri Dita e Liris Fiskale n Kosov dhe vendet e tjera t Ballkanit Barra tatimore n Shqipri, sipas rajoneve n vitin 2014. Krahasimi me vendet e ballkanit



AL-TAX Dokumente fiskale Mars 2015

Prgatitja dhe shprndarja Gjokutaj

ALTax Center

Dita e Liris Fiskale 2015 n Shqipri Dita e Liris Fiskale n Kosov dhe vendet e tjera t Ballkanit Barra tatimore n Shqipri, sipas rajoneve n vitin 2014. Krahasimi me vendet e ballkanit

PRMBLEDHJE

Qendra AL-Tax (Albanian Taxation Association) prezanton pr her t tret, llogaritjen e barrs tatimore, pr

secilin rajon n Shqipri duke br edhe klasifikimin pr barrn m t ult dhe barrn tatimore m t lart.

Kjo barr tatimore krahasohet edhe ne aspektin ndrkombtar me vende te rajonit ballkanik.

Qllimi i prezantimit t ktij vlersimi sht trheqja e vmendjes s politiks dhe studiusve, medias, si dhe

kritikve q mund t rezervojn komente pr vlersimin apo kan pyetje n lidhje me llogaritjet dhe faktet e

prezantuara n dokument.

T dhnat e prdorura pr llogaritjet jan marr nga burime Brenda dhe jasht Shqipris, dhe u prdorn pr

t krahasuar dhe shrbyer si referenc kryesore pr prezantimin.

Fjal ky: barra tatimore, Shqipria, tatime, taksa, TVSh, rajon, norma tatimore, Ballkan, 2015, liria fiskale

Ky dokument sht prgatitur nga ekspertt e AL-TAX, n serin e prmbledhjeve tematike, me synimin q t kthehet n nj burim diskutimi pr gjith t interesuarit, ose pr ta prdorur n funksion t politikave pr tatimet n zbatimin e praktikave t tyre.

Autorsia sht e AL-TAX. Kushdo q do t prdor t dhna nga ky material, krkohet t shnoj autorsin si referenc n materialet q do t prdor. Dokumenti gjendet te faqja n internet www.al-tax.org Nse keni krkesa dhe pyetje drgojini te [email protected]



Terma dhe prkufizime

Barr Tatimore

Shuma totale e tatimeve t paguara dhe detyrimeve doganore dhe sigurimet

shoqrore, sipas bazs t t ardhurs t tatimit prkats (tatimet mbi kapitalin, mbi

punn dhe tatimet mbi konsumin) nga nj grup i caktuar tatimpaguesish, industrie,

rajoni, shteti etj., t krahasueshme me far paguajn grupet, industrit, rajonet,

shtetet, etj.

Norma tatimore

totale

Norma tatimore totale mat shumen e tatimeve dhe taksave dhe kontributeve te

detyrueshme per tu paguar nga bizneset pas llogaritjes se zbritjeve te lejueshme dhe

perjashtimeve si pjese e fitimit tregtar. Tatimet ne burim (te tilla si tatimi mbi pagen)

ose taksat dhe tatimet e mbledhura me agjent tatimor (te tilla si TVSH, tatimi mbi

shitjen) jane te perjashtuara.

Tatimet mbi t

ardhurat

Nj tatim direkt mbi t ardhurat. Megjithse termi prgjithsisht zbatohet pr nj tatim

mbi individt (ku ai mund t prcaktohet si tatim mbi t ardhurat personale ose tatim

mbi t ardhurat individuale), ai gjithashtu prdoret n disa vende pr nj tatim mbi

personat juridik, si p.sh. shoqrit.

Tatimi prgjithsisht zbatohet n baz vjetore, d.m.th. mbi t ardhura t nxjerra n,

ose lidhur me, nj vit fiskal t caktuar.

Mund t dallohen dy sisteme kryesore t tatimit mbi t ardhurat: nj sistem tatimor

global dhe nj sistem tatimor tabelar mbi t ardhurat. Megjithat, edhe n sistemet e

tatimit global, n pikpamjen e prkufizimeve t ndryshme teorike t t ardhurave,

shumica e vendeve i specifikojn postet q prbjn t ardhura pr qllime tatimore.

Shkallt e tatimit mbi t ardhurat mund t zbatohen me shkall progresive ku shkalla e

tatimit rritet me rritjen e t ardhurave ose me shkall fikse. Mund gjithashtu t

vendoset nj mbipages.

Shumica e vendeve vendosin tatim mbi t ardhurat pr totalin e t ardhurave n shkall

botrore t rezidentve dhe pr t ardhurat nga burime brenda vendit n rastin e

jorezidentve. Disa vende, megjithat, e kufizojn tatimin mbi t ardhurat n t

ardhurat me burim t brendshm si pr rezidentt ashtu edhe pr jorezidentt sipas

parimit t territorit.

Tatimi mbi punn

N kt grup prfshihen tatimet q lidhen drejprdrejt me t ardhurat e krijuara nga

puna. T ardhura t tilla jan tatimi mbi t ardhurat nga punsimi dhe kontributi i

sigurimeve shoqrore dhe shndetsore.

PBB Prodhimi i Brendshm Bruto

Tatim mbi

kapitalin

Termi prdoret pr qllime statistikore nga Kombet e Bashkuara pr tiu referuar

detyrimeve kapitale (d.m.th. ato tatime t vendosura n intervale t parregullta dhe

shum t rralla mbi vlerat e aktiveve ose pasurin neto n pronsi t njsive

institucionale) dhe tatimeve mbi transferimet e kapitalit (d.m.th. tatimet mbi vlerat e

aktiveve t transferuara ndrmjet njsive institucionale si rezultat i trashgimis,

dhurimeve me gjallje (inter vivos) (d.m.th. kur donatori sht gjall) ose transferime t

tjera.



PRMBAJTJA

Prshkrim Faqe 5

I Barra tatimore n Ballkan Faqe 7

II Barra Tatimore n Shqipri Faqe 10

Pesha e t ardhurave tatimore rajonale ndaj prodhimit t brendshm Faqe 13

Llogaritja e barrs tatimore pr rajonet Faqe 14

Rajonet me barrn tatimore m t ult Faqe 15

Rajonet me barrn tatimore m t lart Faqe 15

Indeksi i Liris Fiskale 2015 - Metodologjia Faqe 16

Dita e Liris Fiskale 2015 n Ballkan Faqe 16

Dita e Liris Fiskale 2015 n Shqipri Faqe 17

Prmbledhje Faqe 18

SHTOJCA Faqe 19



Prshkrim

Ky dokument prezanton rezultatet e metodologjis s prdorur nga ekspertt e AL-Tax Center pr llogaritjen e

Dits s Liris Fiskale, 2015. T dhnat e prdorura i prkasin realizimit t vitit 2014. Nj vlersim i ksaj natyre

bhet pr here t tret n Shqipri dhe sht duke u futur n rrugn e tradits nga qendra ALTax n ambientin

ekonomik-fiskal shqiptar. Objekti i prezantimit sht niveli i barrs tatimore nga njri rajon n tjetrin, duke

treguar pr aftsin q duhet t ken n rritjen e t ardhurave nprmjet krahasimit me rajone t ngjashme,

n funksion t financimit t shpenzimeve pr investime lokale dhe qendrore. Nga ana tjetr, secili qytetar q

sht kontributor n buxhetin e shtetit duhet t njihet se si sht barra q mban n raport me qytetart n

rajonet e tjera shqiptare dhe ballkanike.

Llogaritja e barrs tatimore sht vler e shtuar n debatin mbi transparencn fiskale, duke u mundsuar

politikbrsve, bizneseve, studiuesve, analistve, medias, si dhe qytetarve pr t krahasuar shprndarjen e

barrs tatimore. Renditja sipas barrs fiskale jep mundsin pr t analizuar vendimet mbi biznesin dhe

politikat, si dhe alokimin e shpenzimeve publike n kuadr t transparencs s financave publike. Kjo analiz,

sipas zonave administrative shrben pr t par se kush grup apo zon gjeografike sht ngarkuar m shum,

dhe nga ana tjetr nj analiz m e detajuar orienton politikn pr t par se cila industri apo zon duhet t

ket nj barr t ndryshme nga ajo q rezulton.

Objekti i krahasimit t t dhnave jan t ardhurat e paguara pr llogari t buxhetit t shtetit nga rezidentt

dhe jo rezidentt. Fjalori i prdorur n kt dokument i referohet termave t ligjit t procedurave tatimore.

Tatimet dhe detyrimet doganore, q prfshihen n kt analiz jan tatimet q administrohen nga

administrata tatimore qendrore (prfshir edhe kontributet e sigurimeve sociale), taksat dhe tarifat q

administrohen nga administratat tatimore vendore, si dhe detyrimet doganore sipas rajonit ku jan arktuar.

Rezultatet e ktij studimi jan t bazuara mbi t ardhurat e realizuara nga rezidentt sipas rezidencs ku ata

jan, pa prjashtuar edhe t ardhurat tatimore nga tatimpaguesit e mdhenj t vendit (t prfshira sipas

adress s rezidencs), t cilt plotsojn afr 50% t gjith totalit t t ardhurave tatimore pr t dy nivelet e

administrimit tatimor.

T dhnat statistikore pr qarqet jan objekt edhe i analizave, sipas krahasimit t t dhnave t programeve

buxhetore, niveli i realizimit dhe burime t ndryshme.



Prezantimi i t dhnave mbi prodhimin e brendshm, pagimin e tatimeve dhe taksave jan bazuar mbi

informacionin q gjendet n raportet e Fondit Monetar (Country Report), te i cili gjenden tabela, analiza dhe

projeksione pr t dhnat makro pr vitet e fundit prfshir edhe vitin m t fundit 2014. Pr Shqiprin, t

dhnat pr prodhimin e brendshm rajonal jan marr nga Instituti i Statistikave, ndrsa t dhnat makro pr

tatimet dhe taksat e paguara jan nxjerr nga prezantimi i statistikave dhe buletineve t Ministris s

Ekonomis dhe Ministris s Financave.

Struktura e ktij dokumenti prbhet nga dy pjes. Pjesa e par sht prezantim i t dhnave statistikore n

nivel ndrkombtar. Pjesa e dyt sht nj analizim dhe komentim i renditjes rajonale sipas barrs tatimore.



I

Barra tatimore n Ballkan Diskutimi prqendrohet te fakti se kush nga shtetet paguan m shum dhe m pak tatime dhe detyrime t tjera fiskale prgjat vendeve t Ballkanit, por edhe si e mbartin barrn tatimore rezidentt e ktyre shteteve, t shprehur n prqindje. Nprmjet t dhnave n tabel (2014), pr vendet e rajonit t Ballkanit mund t diskutohet se si barra tatimore ka rnduar tatimpaguesit nga njeri shtet n tjetrin, si dhe mundsit pr t br krahasime midis vendeve dhe grupeve.

Ndryshimi n barrn

tatimore vrehet se ka nj

rritje n tre vendet e para n

tabel, t cilat jan vende

fqinje me njeri-tjetrin. Nga

ana tjetr ato jan edhe vendet me barr m t ult n rajonin e Ballkanit.

Barra tatimore1 n rajonin e Ballkanit n vitin 2014 sht mesatarisht sa 28,7 prqind e

Prodhimit t Brendshm Bruto. N vitin 2013 barra tatimore sht 30,5 prqind. Nga njeri vit n

tjetrin rezulton nj ulje e barrs tatimore me 1,8 pik prqind. Vendet me barrn m t lart

tatimore n Ballkan (Greqi, Bosnj, Mali i Zi, Serbi) prbjn mbi 60% t prodhimit t

brendshm bruto t Ballkanit.

Nse shikojm shprndarjen gjeografike n Ballkan, barra tatimore m e ult gjendet n

shtetet e Ballkanit Jugperndimor dhe Qendror (Shqipri, Kosov, Maqedoni). Ndrsa barra

tatimore m e lart gjendet n shtetet e Ballkanit Perndimor (Bosnj-Hercegovin, Kroaci)

dhe veriut e jugut t Ballkanit (Serbi, Greqi).

N nj analiz t barrs tatimore duke llogaritur t gjitha normat tatimore s bashku, shihet

se barrn m t lart tatimore e mbajn Greqia, Serbia dhe Shqipria. Barrn m t ult

sipas normave tatimore s bashku e mbajn Maqedonia, Kosova, Mali i Zi, Kroacia dhe

Bosnj - Hercegovina. N llogaritjen e barrs tatimore sipas norms tatimore nuk prfshihen

1 Renditja e shteteve sipas barrs tatimore nuk merr n konsiderat faktin e rimbursimeve t tatimeve, pasi rregullat dhe mnyrat e kthimit t tatimeve jan t ndryshme sipas shteteve, por edhe sipas nivelit t taksimit (qendror apo vendor) dhe

tipit t tatimit.

2014 2013

KOSOV 23,3% 22,6%SHQIPRI 24,1% 21,5%MAQEDONI 25,2% 24,1%MALI I ZI 26,7% 34,3%KROACI 27,0% 33,0%SERBI 33,0% 35,6%GREQI 33,5% 35,4%BOSNJ-HERCEGOVIN 37,0% 38,1%Burimi: FMN, economywatch.com

SHTETIBARRA TATIMORE



skemat e prjashtimeve tatimore, si dhe politikat e prkohshme t taksimit (brenda vitit

fiskal).

Renditja sipas barrs tatimore t vendeve t Ballkanit nuk ka t njjtn tendenc me

normn tatimore gjithsej, q

prezantohet n tabel pr vitet

2013 dhe 2014. Ndrsa nga

krahasimi horizontal midis

viteve prsa i prket vet

norms tatimore gjithsej ka nj

rritje mesatare n 2014

(25,7%) krahasuar me 2013

(24,3%) me + 1,4 pok prqind,

q reflekton ndryshimet e

ndodhura n legjislacionet e

disa vendeve ballkanike n lidhje me normat e tatimeve t caktuara. N Greqi sht

miratuar ndryshimi i norms maksimale t tatimit mbi t adhurat personale me 4 prqind

m shum.

T njjtin ndryshim t kufirit maksimal t tatimit mbi t ardhurat personale e ka kaluar edhe

Kroacia, por nisur nga formula e llogaritjes s norms tatimore gjithsej, efekti i ndryshimeve

jepet pr vitin pasardhs. Ndrsa n vendet e tjera t Ballkanit, ndryshimet e ndodhura n

normat tatimore kan dhn ndikime dhe efekte m t vogla.

Pr TVSH-n, normn tatimore mbi mesataren e kan Kroacia dhe Greqia, ndrsa normn

tatimore nn mesatare e kan Kosova, Bosnja, Mali i Zi. Pr tatimin mbi fitimin, normn

tatimore mbi mesataren e kan Greqia, Kroacia, ndrsa normn nn mesatare e kan Mali i

Zi, Kosova, Maqedonia, Bosnja. Shqipria konstatohet me norm tatimore pr fitimin

ndrmjet kufirit m t lart dhe m t ulet.

VAT Corporate tax Personal Income TaxSocial & Health

Contributions

ALBANIA 20% 7,5%, 15% 13%, 23% 27,9%

BOSNIA 17% 10% 5%, 10% 31,0%

KOSOVO 18% 10% 4%, 5%, 8%, 9%, 10% 10,0%

GREECE 13%, 23% 26% 46% 45,1%

MACEDONIA 5%, 18% 10%, 15% 10%, 24% 27,0%

MONTENEGRO 19% 9%, 20% 9% 33,8%

SERBIA 20% 15% 15% 36,3%

CROATIA 5%, 13%, 25% 20% 47,2% 35,2%

Country

Year 2014 - 2015

2014 2013

MAQEDONI 7,4% 7,4%KOSOV 15,3% 15,2%KROACI 18,8% 19,6%MALI I ZI 22,3% 22,3%BOSNJ-HERCEGOVIN 23,3% 22,2%SHQIPRI 30,7% 30,9%SERBI 38,6% 33,2%GREQI 49,9% 44,0%Burimi: FMN, World Bank

SHTETITOTALI NORMES TATIMORE



Pr tatimin mbi t ardhurat personale (prfshir tatimet n burim) Greqia, Kroacia kan

normn tatimore m t lart, ndrsa normn tatimore m t ult e kan Kosova, Shqipria2,

Maqedonia, Bosnja. Pr kontributet e sigurimeve shoqrore dhe shndetsore, normn m

t lart e kan Greqia, Serbia, Bosnja dhe Mali i Zi, ndrsa normn m t ult e kan Kosova,

Maqedonia, Shqipria.

Kur analizojm efektin e barrs tatimore sipas statistikave t investimeve neto n prqindje

t prodhimit t brendshm, vrehet se vendet me IHD m t lart nuk kan t njjtn

tendenc me barrn tatimore.

Shqipria ka nj hyrje t IHD neto (8,3% t PBB) ndr m t lartat edhe pse ka barr

tatimore ndr m t ultat

(24.1% t PBB). Ndrkaq,

Serbia ka IHD neto (3,3% t

PBB) ndr m t ultat n

Ballkan, por me nj barr

tatimore ndr m t lartat

(33% t PBB).

Arsyeja e mosprkimit t

barrs tatimore, norms

tatimore dhe investimeve t

huaja sht pasqyrimi m i

mir i efektit q ka n radh

t par klima pr investime n nj vend t caktuar. Politika fiskale ka efektin pr t thithur

investimet, pasi kushtet dhe rregullat pr tregun perceptohen sipas indekseve pr investim

me situata pozitive dhe mbi nivelet mesatare t tyre. Nga ana tjetr, nevoja pr sisteme t

zhvilluara t tregut financiar, kapaciteteve t tregut t puns bashk me nivelin e

korrupsionit kan nj tjetr efekt me ndikim n thithjen e investimeve dhe zhvillimin e

tregut t brendshm.

Pas perceptimeve nga indekset prfaqsuese t treguesve m lart, n prputhje me

planifikimin pr thithjen e investimeve t huaja vlen t hartohet politika fiskale q prshtat

normat e taksimit t kapitalit dhe puns sipas nivelit t tregut dhe vizionit pr tregun e

ardhm.

2 Rasti i norms tatimore pr Shqiprin ka spjegim pr grupimin, pr arsye se norma me 13% e tatimit mbi t ardhurat personale prfshin mbi 95% t bazs tatimore t tij.

2009 - 2013 2014

MALI I ZI 14,1% 8,9%

SHQIPRI 10% 8,3%

KOSOV 4,5% 5,3%

SERBI 0,9% 3,3%

MAQEDONI 2,9% 3,0%

BOSNJ-HERCEGOVIN 2% 1,9%

GREQI 0,7% 1,1%

KROACI 2,4% 1,0%

Burimi: tradingeconomics.com, Gfmag.com, heritage.org

ShteteINVESTIMET E HUAJA DIREKTE (% e PBB)



II Barra Tatimore n Shqipri Pr tju prgjigjur pyetjes se kush zon gjeografike n baz qarku paguan m shum tatime n buxhet (e shprehur si prqindje e tatimeve dhe taksave e tarifave t paguara ndaj PBB-s), paraprakisht do t sqarojm ndikimet e faktorve q e bjn vlersimin t mundshm. Kur marrim n konsiderat faktort ndikues, matja e barrs tatimore nuk sht matje e madhsis s qeveris apo administrats publike (prbrja e saj), por nga ana tjetr nuk sht as matja e gjith detyrimeve q mbart nj tatimpagues n funksion t t ardhurave q ai realizon brenda nj viti (pagesa pr institucione jofiskale).

S pari, pr t arritur n nivelin e barrs tatimore sipas rajoneve (qarkut) shqiptare do t

shikohen elementt

prbrs q

prfaqsojn kt

barr n buxhetin e

shtetit. Raporti i

tatimeve, detyrimeve

doganore, taksave

nacionale, taksave

lokale dhe tarifave

lokale, si dhe kontributeve t sigurimeve shoqrore dhe shndetsore pr vitin 2013 dhe

2014, respektivisht jan sa 21,8% dhe 24,1% e PBB-s.

Detyrimet tatimore qendrore dhe doganore prbjn nj barr tatimore, respektivisht sa

16,7% dhe 18,2% e PBB-s. Kjo rritje i dedikohet kryesisht rritjes s TVSH, taksave nacionale

dhe rritjes s norms s tatim fitimit.

Barra tatimore nga administrimi tatimor vendor (administratat fiskale lokale) n dy vitet

2013 dhe 2014 sht te 0.8% dhe 0.9% e PBB-s duke mbajtur nj status quo n buxhet

ende nn kapacitetet mesatare t arktimeve t detyrimeve ligjore. Ndrsa kontributet e

sigurimeve shoqrore dhe shndetsore prfaqsojn nj barr fiskale sa 4,3% dhe 5% e

PBB-s.

ne %

Pesha n PBB 2013 2014

Tatimet dhe Doganat 16,7% 18,2%

Pushteti Vendor 0,8% 0,9%

Sigurimi Shoqeror 4,3% 5,0%

Pesha n PBB 21,8% 24,1%



S dyti, pesha e barrs tatimore t pushtetit qendror ndaj totalit t barrs tatimore n 2014 sht 76 % dhe shnon ulje me 1 pik prqind nse krahasohet me vitin paraardhs 2013. Raporti i barrs tatimore t pushtetit vendor ndaj totalit t barrs tatimore sht 3,7% dhe shnon rritje t vogl n peshn e saj n buxhet me 0,1 pik prqind. Ndrsa, raporti i kontributit t sigurimeve shoqrore dhe shndetsore ndaj t totalit t barrs tatimore sht 21% duke shnuar edhe ky z i t ardhurave buxhetore nj rritje me 1 pik prqind krahasuar me vitin e mparshm. Nga monitorimi i shprndarjes s barrs tatimore sipas zrit t t ardhurave tatimore,

vrehet se tatimet indirekte

zn respektivisht 68,1% dhe

67,3% pr vitet 2013 dhe

2014. Ndrsa, tatimet direkte

(pa sigurimet shoqrore dhe

shndetsore) zn

respektivisht 31,9% dhe 32,7% pr vitet 2013 dhe 2014. Ky tregues vlen pr investimet duke

shikuar tendencn n rnie t peshs s tatimeve indirekte (presioni mbi cmimet e

konsumit) dhe tendencn n rritje t tatimeve direkte (ndikimi mbi fitimin korporativ dhe t

ardhurat personale)

S treti, nprmjet ktyre raporteve, shikohet se barra e tatimeve t mbledhura nga

administrata qendrore n

Shqipri sht rritur me 1,5

pik prqind m shum n

PBB. Edhe pse presioni i

TVSH mbi cmimet e konsumit

ka rn, rritja e peshs s t

ardhurave nga TVSH n PBB

vjen si rrjedhoj e nj

shprndarje m t mir t

barrs s ktij tatimi n

raport me qarkullimin dhe detyrimet q i takon bizneseve pr t paguar n buxhet. Barra

tatimore ka nj shprndarje mbi nj baz m t gjer individsh, duke patur parasysh rritjen

e taksave nacionale q bazohen mbi taksimin e karburantit q prdoret nga m shum se

400 mij automjete t ndryshme.

ne %

Pesha n PBB 2013 2014

Tatimi mbi Vlern e Shtuar 8,2% 8,9%

Tatimi mbi Fitimin 1,1% 1,5%

Akcizat 2,8% 2,9%

Tatimi mbi t Ardhurat Personale 2,2% 2,1%

Taksa Nacionale dhe t tjera 2,1% 2,3%

Taksa Doganore 0,4% 0,4%

Pesha n PBB 16,7% 18,2%

ne %

Struktura te ardhurave tatimore 2013 2014

Tatimet dhe Doganat 77% 76%

Pushteti Vendor 3,6% 3,7%

Sigurimi Shoqeror 20% 21%

100% 100%

ne %

Struktura e tatimeve 2013 2014

Tatime indirekte 68,1% 67,3%

Tatime direkte 31,9% 32,7%



Ndrsa, tendenca e rnies (- 0,1 pik prqind) s barrs s tatimit mbi vlern e puns (tatimi

mbi t ardhurat personale) dhe tendenca e rritjes (+ 0,4 pik prqind) s barrs ndaj

kapitalit (tatimi mbi fitimin) jan rrjedha q prkojn me tendencn e ekonomis dhe

programit t qeveris aktuale shqiptare.

N vitin 2014, u miratua ndryshimi i politiks fiskale t mparshme, e cila funksiononte sipas

parimit t takss s shesht pas nj periudhe m shum se 4 vjecare tatimi ndaj individve

me paga t ulta dhe t mesme. Politika e re u orientua nga rritja e presionit fiskal pr

akumulimet e kapitalit e koordinuar me tendencn e shprndarjes s barrs tatimore mbi

kursimet e individve kryesisht t pasur, si dhe mbi kapitalet e shoqrive tregtare duke

diferencuar nga kjo barr bizneset e vogla.

Nga llogaritja e shprndarjes s barrs tatimore sipas muajve t periudhave t vitit ka nj

proporcion t barabart shprndarje. do muaj barra tatimore sht n nivelin mesatar t

8% t totalit t barrs tatimore. M e ult barra tatimore sht n muajin Shkurt ndrsa m

e lart sht n muajin Dhjetor.

T dhna t detajuara pr secilin z t t ardhurave t buxhetit t shtetit gjenden te

SHTOJCA.



Pesha e t ardhurave tatimore rajonale ndaj prodhimit t brendshm

N tabeln q prmban llogaritjen e t ardhurave tatimore, q administrohen nga

administrata qendrore dhe ajo rajonale dhe vendore prezantohet nj renditje sipas peshs

s t ardhurave q arkton dhe derdh n buxhet secili rajon shqiptar ndaj prodhimit t

brendshm bruto t Shqipris n vitin 2014, si dhe numri i popullsis rajonale ndaj numrit

t popullsis gjithsej n Shqipri. Pesha e barrs tatimore rajonale (tatimet dhe taksat

qendrore dhe vendore) ndaj prodhimit t brendshm, prfshin llogaritjen e tatimeve t

paguara n buxhetin e shtetit nga secili rajon ndaj PBB-s s vendit. Kjo renditje nuk synon

barrn tatimore, por vetm tregon nj renditje t peshs s t ardhurave q mblidhen nga

secili rajon (qark) n PBB-n e vendit.

N kt kategori t ardhurash prfshihen barra tatimore q mbajn tatimpaguesit pr

llogari t administrats tatimore qendrore (Drejtoria e Prgjithshme e Tatimeve), si dhe

administratat tatimore vendore (Bashkit dhe komunat). Pr gjith qarqet barra tatimore

peshon sa 21.8% e PBB-s s vitit 2013 dhe 24.1% e PBB-s s vitit 2014.

n PBB n PopullsiPBB/

Banor

1 Tiran 38,2% 25,2% 1 1 1

2 Fier 12,4% 11,7% 2 2 2

3 Durrs 9,9% 9,8% 3 4 3

4 Elbasan 7,9% 10,7% 4 3 4

5 Vlor 5,8% 6,6% 5 7 5

6 Kor 5,5% 8,1% 6 5 6

7 Shkodr 5,4% 7,7% 7 6 7

8 Berat 4,1% 5,2% 8 8 8

9 Lezh 3,4% 4,9% 9 9 9

10 Dibr 3,2% 4,4% 10 10 10

11 Gjirokastr 2,2% 3,2% 11 11 11

12 Kuks 2,1% 2,5% 12 12 12

Burimi: INSTAT, Ministria e Financave, Pushteti Vendor

Pesha n

Popullsi

Renditja sipas peshs

Renditja e rajoneve t Shqipris sipas peshs fiskale n PBB dhe popullsi, 2014

Nr. RajoniPesha tatimore

n PBB

Nga analiza e renditjes s peshs s t ardhurave n PBB me peshn e banorve ndaj

popullsis s vendit shikohet nj prputhje pozicionesh. Nga krahasimi, rezulton se prvec

tre rajoneve m t mdhenj t pozicionuar n tre vendet e para, gjith rajonet e tjera kan

nj pesh t ardhurash m t vogl se pesha e banorve.



Kjo mosprputhje spjegohet, me centralizimin e konsumit dhe industris n kto rajone.

Nga ana tjetr, nj administrim m i mir fiskal mund t justifikoj ngushtimin e diferencave

midis konsumit dhe shprndarjes s popullsis dhe bizneseve n rajon.

Pesha specifike q zn qarqet e vendit, ka specifikat q prfshijn numrin e tatimpaguesve q mbajn barrn tatimore, karakteristikat industriale, prbrjet gjinore, strukturn e popullsis, arsimimin, burimet natyrore nntok dhe mbitok, pasurit individuale t trashguara dhe aktivet e krijuara n kto dy dekada, si dhe elementve t ambjentit dhe investimeve me fonde publike dhe private duke prfshir edhe planet e zhvillimit zonal. Kto raporte orientojn edhe shprndarjen e segmentimit t tatimpaguesve, sipas madhsis q ata kan (mikro, t vegjl, t mesm, apo t mdhenj). Nga t dhnat e raporteve, mund t shihet se barra tatimore n rajone mbahet n nivelin sasior nga baza e tatimpaguesve rezident q prfshihen n kategorit e bizneseve mikro (vetpunsimet) dhe t vegjl, se sa nga baza e tatimpaguesve rezident q prfshihen n kategorit e bizneseve t mesme dhe t mdhenj. Nj faktor ndikues lidhet me shprndarjen e mallrave dhe shrbimeve pr konsum, t cilat kan nj prirje t konsumohen jasht zons n t ciln krijohen apo prodhohen drejt eksportit apo n zonat me dendsi popullsie. Shembull kuptimplot sht rasti i zonave ku nxirren pasurit natyrore nntoksore. Zhvendosja e tyre drejt eksportit apo zonave me popullsi t dendur urbane bn n t njjtn koh edhe zhvendosje t barrs nga njra zon e qarkut n tjetrn. Nga ana tjetr, barra tatimore q mbajn jorezidentt, edhe pse ka nj pesh specifike jo m shum se 4% n totalin e barrs tatimore ka nj ndikim n zonat ku ata jan vendosur dhe krijojn t ardhura brenda territorit t Shqipris.

Llogaritja e barrs tatimore pr rajonet Llogaritja Barra tatimore pr rajonet e vendit sht bazuar mbi t dhnat e shprndara mbi baz qarku sipas ndarjes administrative e territoriale. T dhnat statistikore jan marr nga buletini informativ i Instat, nga t dhna t tjera t publikuara nga administratat tatimore, doganore dhe pushteti lokal, t kryqzuara me t dhnat e publikimeve t Fondit Monetar, Banks Botrore, si dhe t studimeve t kryera pr Shqiprin nga projekte vendore, t cilat kan shrbyer si referenc pr llogaritjen e barrs tatimore dhe treguesve t tjer krahasues. Pr prllogaritjen e prodhimit t brendshm rajonal pr vitin 2014 jan vlersuar nga ekspertt botimi i Institutit t Statistikave si dhe tendenca rajonale e strukturs s prodhimit t brendshm n 5 vitet e mparshme ndaj mesatares. Pr llogaritjen e detyrimeve doganore jan llogaritur arktimet e degve doganore dhe alokimi sipas mallrave dhe pikave t hyrjes s tyre kryqzuar me konsumin rajonal dhe aktivitetet rajonale. Ndrsa tatimet e paguara nga shoqrit m t mdha jan llogaritur si nj barr tatimore q i prket Tirans dhe vendodhjes s tyre n disa nga rajonet ku kan vendodhjet e tyre t



biznesit n qytete kryesore si: Durrs, Elbasan, Fier, Korc, Shkodr dhe Gjirokastr. Pas prcaktimit t tatimeve t paguara sipas rajoneve sht br raporti me prodhimin e brendshm sipas rajonit prkats duke rezultuar n raportet e paraqitura n analiz. N kt prllogaritje gabimi shkon deri n 3%.

Rajonet me barrn tatimore m t ult

Nga raporti midis detyrimeve tatimore t paguara n vitin 2014 me prodhimin e brendshm

rajonal t vitit 2014,

rezulton se barra

tatimore m e ult

sht n rajonin e

Kuksit me 11,1%. N

vend t dyt sht

rajoni i Elbasanit me

11,6%. N vend t tret

sht rajoni i Beratit me

13,3%. T 6 rajonet dhe

bashkit e tyre me

barrn tatimore m t

ult jan me prhapje gjeografike n jug perndim, n Shqiprin e mesme, verilindje, veri

dhe perndim.

Rajonet me barrn tatimore m t lart

Nga raporti midis detyrimeve tatimore t paguara n vitin 2014 me prodhimin e brendshm

rajonal t vitit 2014,

rezulton se barra

tatimore m e lart

sht n rajonin e

Tirans me 29,3%. Pas

ktij qarku barrn m t

lart e mban rajoni i

Durrsit me 29% dhe

m pas qarku i

Gjirokastrs me 27,6%.

T 6 rajonet dhe

bashkit e tyre me

barrn tatimore m t lart jan me prhapje gjeografike n Shqiprin e mesme, jug dhe

juglindje.

1 Tiran 29,3%

2 Durrs 29,0%

3 Gjirokastr 27,6%

4 Elbasan 24,7%

5 Kor 23,5%

6 Vlor 22,8%


RajoniBARRA TATIMORE SIPAS

PBB RAJONIT, 2014Nr.

RAJONET ME BARREN TATIMORE ME TE LARTE, 2014

1 Kuks 11,1%

2 Dibr 11,6%

3 Berat 13,3%

4 Lezh 15,8%

5 Shkodr 17,1%

6 Fier 18,2%


RajoniBARRA TATIMORE SIPAS

PBB RAJONIT, 2014Nr.

RAJONET ME BARREN TATIMORE ME TE ULET, 2014



Indeksi i Liris Fiskale 2015 Metodologjia Dita e Lirise Fiskale llogaritet n baz t raportit t t ardhurave tatimore pr vitin fiskal me produktin e brendshm bruto. T ardhurat tatimore prfshijn t gjith llojet e taksave dhe tatimeve, detyrimet doganore, si dhe sigurimet shoqrore dhe shndetsore.

Totali i t ardhurave tatimore llogaritet si nj prqindje ndaj PBB-s. Raporti q rezulton

shumzohet me numrin e diteve t vitit (365). Numri q rezulton llogaritet si dit t muajve

duke filluar nga 1 Janari. Numri i ditve t ndar, sipas ditve t do muaji vijues ndalon deri

n ditn q plotsohet sipas muajit q i prkon. Ajo dit q llogaritja ndalon konsiderohet si

Dita e Liris Fiskale. Kuptimi i ksaj dite lidhet me faktin se tatimpaguesit e vendit n kt

dit kan mbyllur llogarit e pagimit t detyrimeve tatimore dhe nga kjo dit e vitit e n

vijim ata punojn pr veten e tyre, pa i patur asnj detyrim tatimor shtetit.

Dita e Liris Fiskale 2015 n Ballkan

Nga kjo metodologji, nse vlersojm dhe llogaritim t dhnat pr vendet e Ballkanit,

rezulton se n varsi t barrs tatimore ndaj PBB-s Dita e Liris Fiskale n 2015 vjen m

shpejt n Kosov (26 Mars 2015) dhe m von n Bosnj-Hercegovin (15 Maj 2015).

Shqipria e feston Ditn e Liris Fiskale n 29 Mars 2015. Nisur nga data kur festohet Liria

Fiskale secili nga lexuesit kupton se sa i rndon barra e buxhetit qytetarve t vendit, por

nga ana tjetr sht indeksi q tregon se sa dit t lira kan bizneset dhe individt prgjat

vitit pr t punuar pr veten dhe familjet e tyre.

M posht gjendet Kalendari i Liris Fiskale 2015 pr vendet e Ballkanit, t cilat prmblidhen

n 8 shtete, pr t cilt ishte e mundur edhe disponibiliteti i t dhnave statistikore pr PBB

dhe t ardhurat buxhetore.

Dite Janar Shkurt Mars Prill Maj

KOSOV 85 31 28 26SHQIPRI 88 31 28 29MAQEDONI 92 31 28 31 2MALI I ZI 97 31 28 31 7KROACI 99 31 28 31 9SERBI 120 31 28 31 30GREQI 122 31 28 31 30 2BOSNJ-HERCEGOVIN 135 31 28 31 30 15

KALENDARI DITES LIRISE FISKALE, 2015SHTETI



Dita e Liris Fiskale 2015 n Shqipri

Dita e Liris Fiskale, ashtu si edhe n Ballkan edhe n Shqipri sht indeksi i lehtsimit t

individit dhe biznesit nga barra e tatimeve dhe taksave. Dita e Liris Fiskale pr vitin 2015

sht n ditn e 29-t t muajit Mars. Kjo dat na sqaron gjith shqiptarve se u duhet t

punojn pr buxhetin e shtetit t tyre deri n fund t dhjetditshit t tret t muajit t

tret t vitit. Pas ksaj date, puna dhe fitimet e tyre nuk shkojn m n llogarin e shtetit,

por n llogarin e tyre. Por, sipas barrs tatimore t secilit rajon, po ashtu nga llogaritja

sipas kalendarit t vitit rezulton q Liria Fiskale t vij n qytetet shqiptare n data t

ndryshme t ktij viti.

Dite Janar Shkurt Mars Prill

1 Kuks 40 31 9

2 Dibr 43 31 12

3 Berat 49 31 18

4 Lezh 58 31 27

5 Shkodr 62 31 28 3

6 Fier 66 31 28 7

7 Vlor 83 31 28 24

8 Kor 86 31 28 27

9 Elbasan 90 31 28 31

10 Gjirokastr 101 31 28 31 11

11 Durrs 106 31 28 31 16

12 Tiran 107 31 28 31 17Burimi: INSTAT, Ministria e Financave, Pushteti Vendor

RajoniKALENDARI DITES LIRISE FISKALE, 2015

Nr.

DITA E LIRISE FISKALE 2015, PER RAJONET TATIMORE SHQIPTARE

Liria Fiskale vjen fillimisht n rajonin e Kuksit. Banort e ksaj zone e festojn kt dit q

n ditt e para t Shkurtit 2015. Pas tyre jan banort e rajoneve t Dibrs, Beratit dhe

Lezhs, t cilt e festojn Ditn e Liris Fiskale n Shkurt 2015.

Banort e rajonit t Tirans jan t fundit q mbyllin periudhn 4 mujore t festimit t liris

fiskale. Data q u prket pr ta festuar sht 17 Prill 2015.

Si nj dat e prgjithshme, Dita e Liris Fiskale pr t gjith Shqiprin n 2015 do t

festohet n datn 29 Mars.



Prmbledhje N mbyllje, mund t shprehemi se: me peshn q mban Shqipria (2% e PBB-s s Ballkanit), apo peshn q mban Kosova (1.1% t PBB-s s Ballkanit) hyjn te vendet nga fundi n Ballkan. Por edhe pse barra tatimore n Shqipri sht nga m t ultat e rajonit t Ballkanit ka nj rritje t barrs n 2014 krahasuar me 2013. Ky fakt spjegohet, si prej rritjes s disa normave tatimore, po ashtu edhe me rritjen e procesit t administrimit fiskal. Ky fakt duket te Indeksi i Dits s liris Fiskale q n Shqipri n vitin 2015 nuk vjen m hert se n cdo shtet tjetr ballkanik, ashtu si rezultoi n vitin e kaluar. Nse shikohen Investimet e Huaja Direkte neto Shqipria sht n vend t par n Ballkan

pr peshn e tyre n raport me PBB-n pr periudhn 2014 duke treguar se efekti i barrs

tatimore dhe normave t ulta nuk sht ndikuesi primar n trheqjen e investimeve.

Treguesi i IHD neto na tregon se nse harmonizohen me sukses normat tatimore me rritjen

e kapaciteteve t administrimit dhe forcimin e kapaciteteve rregullatore dhe uljes s

korrupsionit do t rezultoj nj efekt me nxitje dhe rritje t flukseve t investimeve t huaja

n vend. Ky konkluzion duhet t vlej pr Shqiprin, Kosovn dhe secilin nga vendet e tjera

ballkanike.

Barra tatimore e shprndar n rajonet e ndryshme nse ballafaqohet me burimet dhe

kapacitetet n dispozicion dhe nse ndrthuret n mnyr m racionale ndikimi i rolit t

programeve t qeveris n shprndarjen e investimeve dhe prgatitjen e kushteve pr

investitort aty ku barra nuk sht nxitse, do t ndihmonte seciln bashki, q t mendonte

m thell mundsit dhe mnyrat pr tu integruar brenda modelit t rritjes ekonomike t

vendit.

Shqipria vuan nj humbje t ardhurash tatimore t prllogaritur, te 1 miliard euro n vit

nga evazioni dhe shmangia tatimore. Por, nj goditje tjetr ka psuar edhe efektiviteti dhe

drejtsia n shprndarjen e barrs tatimore mbi tatimpaguesit. Evazioni tatimor na ndikon

t gjithve edhe pse mund t jet me burim brenda vendit apo vjen i importuar nga jasht

tij.

Disa biznese e gjejn veten n nj konkurrenc t pabarabart me ato biznese q gjejn

rrug dhe forma pr tju shmangur barrs tatimore q ju takon sipas t njjtit ligj.

sht barra tatimore ajo q duhet t bjer n vmendjen e t gjith shoqris, qoft sektor

publik, por edhe sektori privat nxitjen q t ndryshojn qasjen duke krkuar nj shprndarje

m t barabart, ku t gjith t ndihen kontribues dhe m pas prfitues.



SHTOJCA mln leke ne %

T ardhurat e buxhetit 2013 2014 PESHA SIPAS ZERAVE 2013 2014

Ndihmat 5.737 10.092 Ndihmat 2% 3%

Tatimet dhe Doganat 229.031 253.534 Tatimet dhe Doganat 70% 69%

Pushteti Vendor 10.825 12.447 Pushteti Vendor 3,3% 3,4%

Sigurimi Shoqeror 51.064 61.426 Sigurimi Shoqeror 16% 17%

Sigurimi Shndetsor 7.410 8.199 Sigurimi Shndetsor 2,3% 2,2%

Jotatimore 21.553 20.673 Jotatimore 7% 6%

Pr kompensim n vler te pronarve 1.559 315 Pr kompensim n vler te pronarve 0,5% 0,1%

TOTALI 327.178 366.686

mln leke ne %

T ardhurat tatimore 2013 2014 PESHA SIPAS ZERAVE 2013 2014

Tatimet dhe Doganat 229.031 253.534 Tatimet dhe Doganat 77% 76%

Pushteti Vendor 10.825 12.447 Pushteti Vendor 3,6% 3,7%

Sigurimi Shoqeror 51.064 61.426 Sigurimi Shoqeror 17% 18%

Sigurimi Shndetsor 7.410 8.199 Sigurimi Shndetsor 2,5% 2,4%

TOTALI 298.329 335.606

mln leke ne %

Nga Tatimet dhe Doganat 2013 2014 PESHA SIPAS ZERAVE 2013 2014

Tatimi mbi Vlern e Shtuar 111.940 123.847 Tatimi mbi Vlern e Shtuar 48,9% 48,8%

Tatimi mbi Fitimin 15.119 21.483 Tatimi mbi Fitimin 7% 8%

Akcizat 38.151 40.894 Akcizat 17% 16%

Tatimi mbi t Ardhurat Personale 29.570 28.852 Tatimi mbi t Ardhurat Personale 13% 11%

Taksa Nacionale dhe t tjera 28.454 32.606 Taksa Nacionale dhe t tjera 12% 13%

Taksa Doganore 5.797 5.852 Taksa Doganore 3% 2%

TOTALI 229.031 253.534

mln leke ne %

T ardhura nga Pushteti Vendor 2013 2014 PESHA SIPAS ZERAVE 2013 2014

Taks mbi Pasurin(ndertesat) 2.454 3.678 Taks mbi Pasurin(ndertesat) 23% 30%

Taks mbi Biznesin e vogl 1.975 1.709 Taks mbi Biznesin e vogl 18% 14%

Taksa Lokale 6.396 7.060 Taksa Lokale 59% 57%

TOTALI 10.825 12.447

mln leke ne %

T ardhura Jotatimore 2013 2014 PESHA SIPAS ZERAVE 2013 2014

Fitimi nga Banka e Shqipris 4.628 1.951 Fitimi nga Banka e Shqipris 21% 9%

T ardhura nga Institucionet Buxhetore 9.987 11.152 T ardhura nga Institucionet Buxhetore 46% 54%

Dividenti 943 1.387 Dividenti 4% 7%

Tarifat sherbimeve 3.133 3.171 Tarifat sherbimeve 14,5% 15,3%

T tjera 2.862 3.012 T tjera 13% 15%

TOTALI 21.553 20.673



REFERENCA Ministria e Financave, Statistika Fiskale Janar - Dhjetor 2014

Ministria e Financave, Buletini Fiskal (ne tremujore)

Ministria e Financave te Republiks se Kosovs, Treguesit makro dhe buxhetore 2014

INSTAT, PBB sipas rajoneve statistikore viti 2012

Tax card 2014 in Kosovo, Kpmg.com.al

Taxes at a glance 2014, pwc.com

Paying taxes 2014, pwc.com

Economywatch.com

Tradingeconomics.com

IMF, Country Reports 2014

James Rogers & Ccile Philippe, the Tax Burden of Typical Workers in the EU 28, 2014 Edition

Taxation trends in the European Union, 92/2014 - 16 June 2014

Index of Tax Freedom Report, 2015, Heritage.org

Global Magazine Editions, 2015

Documents

Dita e Lirisë Fiskale 2015 në Shqipëri_Barra Tatimore 2015