132
ЕЖЕКВАРТАЛЬНЫЙ МЕЖДУНАРОДНЫЙ КУЛЬТУРНО-ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫЙ ЖУРНАЛ 3 AYLIK ULUSLARARASI DÜŞÜNCE VE KÜLTÜR DERGİSİ ОСЕНЬ / GÜZ 2012 TÜRKİYE’DE FİYATI: 7.50 TL. Экономический форум: куда движется мир? Полемика Ekonomi Forumu: Dünya Nereye Gidiyor? P olemik 38 Тайны микротехники Mikro tekniğin sırları B Евразии новый этап, новый председатель Avrasya’da yeni dönem, yeni başkan MИНИСТР ЭКОНОМИКИ P.Т. ЗАФЕР ЧАГЛАЯН Экономическое развитие имеет большое значение для политической стабильности T.C. EKONOMİ BAKANI ZAFER ÇAĞLAYAN Ekonomik kalkınma siyasi istikrar için ziyadesiyle önem taşımaktadır 38 ОСЕНЬ / GÜZ 2012 Открытый Диалог Салахаддин Халилов Азербайджан Açık Diyalog Salahaddin Halilov Azerbaycan ФОТО: ИНТЕРпРЕСС / FOTOĞRAF: INTERPRESS Переосмысление Мирoвого Экономического Порядка Küresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

Diyalog Avrasya №38

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Journal Da No:38 - Журнал “ДА” № 38 Diyalog Avrasya №34 “Küresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek” dosya konulu da dergisinin 38. sayısında ekonomik sorunların çözümünde yeni yaklaşımlar getiriliyor. Журнал «Дa», определив главную тему номера – «Переосмысление мирового экономического порядка», на своих страницах открыл международную школу.

Citation preview

Page 1: Diyalog Avrasya №38

ЕЖЕКВАРТАЛЬНЫЙ МЕЖДУНАРОДНЫЙ КУЛЬТУРНО-ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫЙ ЖУРНАЛ 3 AYLIK ULUSLARARASI DÜŞÜNCE VE KÜLTÜR DERGİSİ

ОСЕНЬ / GÜZ 2012

TÜRKİYE’DE FİYATI:

7.50 TL.

Экономический форум: куда движется мир?Полемика

Ekonomi Forumu: Dünya Nereye Gidiyor? polemik

38

Тайны микротехникиmikro tekniğin sırları

B Евразии новый этап, новый председательAvrasya’da yeni dönem, yeni başkan

MИНИСТР ЭКОНОМИКИ P.Т. ЗАФЕР ЧАГЛАЯНЭкономическое развитие имеет большое значение для политической стабильностиT.C. EKONOMİ BAKANI ZAFER ÇAĞLAYANEkonomik kalkınma siyasi istikrar için ziyadesiyle önem taşımaktadır

38

ОСЕН

Ь / G

ÜZ 20

12

Открытый ДиалогСалахаддин ХалиловАзербайджан

Açık DiyalogSalahaddin Halilov Azerbaycan

ФОТ

О: И

НТЕР

пРЕС

С / Fo

ToĞR

AF: I

NTER

pRES

S

ПереосмыслениеМирoвогоЭкономическогоПорядка

KüreselEkonomik

DüzeniYeniden

Düşünmek

Page 2: Diyalog Avrasya №38
Page 3: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 1

uspa_21x30_ilan.indd 1 11/7/12 3:59 PM

Page 4: Diyalog Avrasya №38

2 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

AD DA ilani.indd 1 25.06.2012 15:40

Page 5: Diyalog Avrasya №38

AD DA ilani.indd 1 25.06.2012 15:40

Page 6: Diyalog Avrasya №38

актуально

4 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

damat_smokin_210x300.pdf 1 6/22/12 5:47 PM

aker.com.trakeronline.com

Sonbahar-Kış

Page 7: Diyalog Avrasya №38

актуально

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 5

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

damat_smokin_210x300.pdf 1 6/22/12 5:47 PM

aker.com.trakeronline.com

Sonbahar-Kış

Page 8: Diyalog Avrasya №38

содержание

ГЛАВНАЯ ТЕМА DOSYA 10-101

8 Школа выживания Hayatta kalma okulu Борис Клементьев / Boris Klementyev

14 Экономический форум: куда движется мир? Ekonomik Forum: Dünya Nereye Gidiyor? Марина Смирнова/ Marina Smirnova

20 Успешный старт / Başarılı bir başlangıç Владимир Шеров-Игнатьев / Vladimir Şerov-İgnatyev

24 Интервью с министром экономики Турции Зафе-ром Чаглаяном / Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ile röportaj Зафер Озджан / Zafer Özcan

31 Что, где, почем Ne, nerede, ne kadar

32 Азиатские экономики и Турция Asya ekonomileri ve Türkiye Ибрахим Озтюрк, Бахадыр Тузджу / İbrahim Öztürk, Bahadır Tuzcu

37 Потенциал развития Gelişme potansiyeli Кадир Дикбаш / Kadir Dikbaş

40 Туркмения: «золотое дно» энергоресурсов Türkmenistan: enerjinin “altın kaynağı" Довран Оразгылыджов / Dowran Orazgylyjow

44 Азербайджанская модель Azerbaycan modeli Агил Махияддин /Agil Mahiyaddin

48 С чего начинается кризис Bir kriz neyle başlar? Сергей Телешун / Sergey Teleşun

54 Эстония принимает меры Estonya tedbir alıyor Ханс Луйк/ Hansas Luikas

56 IPO для народа Halk için IPO Гульзат Нурмолдакызы / Gulzat Nurmoldakızı

59 Дорожи и одним тиыном Bir tiyın’ın bile değerini bil Гульзат Нурмолдакызы / Gulzat Nurmoldakızı

6 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

ФОТ

О: И

НТЕр

прЕС

С / FO

TOğr

AF: i

NTer

preS

S

Молодые предприниматели. На международном форуме предпринимателей в Санкт-Петербурге /St. Petersburg uluslararası iş adamları forumu. Genç iş adamları.

Переосмысление Мирoвого Экономического ПорядкаKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

Page 9: Diyalog Avrasya №38

içindekiler

> 102 Открытый диалог Açık diyalog Мустафа Саатчи / Mustafa Saatçi

> 106 Человек большой энергии Hayat dolu bir insan Ерлан Садыков / Yerlan Sadıkov,

> 114 У меня к тебе просьба, сынок / Sana bir emanetim var, oğul Шабен Гюль / Şaben Gül

> 101 Кошка-полиглот Poliglot Kedi Олег Сердобольский / Oleg Serdobolskiy,

> 108 Тайны микротехники Mikrotekniğin sırları Гекхан Демир / Gökhan Demir

> 120 Диалог Евразия / инфо Diyalog Avrasya / info

> 118 Анталья Форум / инфо Antalya Forum / info

> 117 Культура жить вместе Birlikte yaşama kültürü

ГЛАВНАЯ ТЕМА DOSYA 10-101

60 Все дело в банке Katılım bankacılığı Мехмет Ешильяпрак / Mehmet Yeşilyaprak

64 Ноль в остатке Paradan sıfır atma Абдуррахман Ышык / Abdurrahman isik

68 Открой свое дело Kendi işini kur Галина Артеменко / Galina Artemenko

72 Берись и делай

Giriş ve Yap Элина Цыркуль / elina Tsırkul

74 Семейный бизнес

по-молдавски Moldova usulü aile şirketi Дмитрий Димчогло, Борис Мариан / Dmitriy Dimçoglo, Boris Marian

80 Украинский Генри Форд» Ukraynalı Henry Ford Владимир Сергийчук / Vladimir Sergiyçuk

84 Все на ярмарку! Haydi, Fuara! Ангелина Головатая, Люция Каша-пова / Angelina Golovataya, Lütsiya Kaşapova

87 Не сдаваться и не лениться Teslim olma ve tembellik yapma расим Хуснутдинов / rasim Husnutdinov

88 Экономическое образование / Ekonomi eğitimi Елена Васильева / elena Vasilyeva

92 Будь здоров, школяр! Çok Yaşa, Öğrenci! Кирилл Артеменко / Kirill Artemenko

96 Интернет-магазин İnternet mağazası Юлия Жаворонкова / Yuliya Javoronkova

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 7

Молодые предприниматели. На международном форуме предпринимателей в Санкт-Петербурге /St. Petersburg uluslararası iş adamları forumu. Genç iş adamları.

Page 10: Diyalog Avrasya №38

8 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Борис КлементьевГлавный редактор журнала «ДА»

К счастью или к сожалению, нельзя потратить то, чего у вас нет. Спасает экономия – искусство удовлетворять потребности при ограничен-

ных ресурсах. Что делать, если грянул экономиче-ский кризис? Как быстрее из него выйти? Экономи-ческие экзамены приходиться сдавать каждый день. Поэтому журнал «Дa», определив главную тему но-мера – ««Переосмысление мирового экономиче-ского порядка», на своих страницах открыл между-народную школу. В нее «записались» главы многих государств, профессоры, научные сотрудники уни-верситетов, руководители организаций, финанси-сты. В нашей школе не могли не поучаствовать и студенты-экономисты, и журналисты, предпринима-тели, и даже молодая мама.В «учебный курс» мы включили научный анализ со-стояния экономики разных стран, наглядные посо-бия, рекомендации, практические советы специали-стов, ответы на актуальные вопросы – как избежать кризиса, открыть свой бизнес, сэкономить деньги.Вот цитаты из статей номера: «чего должна опасать-ся национальная экономика нашей страны? Прежде всего, вливания огромных средств в проекты, име-ющие неопределенное размытое будущее»; «нуж-ны социальные сети, необходимы курсы, активное продвижение идей, положительного опыта, чтобы люди понимали, как начать свой бизнес»; «появилась острая необходимость в новых подходах к формиро-ванию механизмов эффективной публичной полити-ки, как в сфере государственного управления, так и в экономике»; «не берите в долг до тех пор, пока не научитесь управлять деньгами, и не работайте с род-ственниками и друзьями – высокий риск испортить отношения».Если семья – основа общества, то экономика – осно-ва процветания страны и благополучия ее граждан. Как избежать ошибок и помнить, что незнание эконо-мических законов не освобождает нас от ответствен-ности. Недаром учат мудрецы: «приобретение денег требует терпения и способностей, сохранение денег – рассудительности, а трата – искусства». Читайте журнал «ДА»!

В Турции, в Анталье, 30 ноября встретились пред-ставители более 20 стран. На международном форуме «Переосмысление мирового экономиче-ского порядка» участники проанализирoвaли но-вые подходы к вопросам мировой экономики, обсу-дили главные экономические проблемы.Редакция журнала «ДА» приветствует участ-ников и гостей форума, зa успешную и плодот-ворную работу.

Hayatta kalma okulu Школа выживания

Boris KlementyevDA Dergisi Genel Yayın Yönetmeni

Hayır mıdır yoksa şer midir? bilinmez ama elinizde olmayanı harcayamazsınız. Günümüz-de ekonomiyi kurtaracak yol, taleplerimizi

kısıtlı kaynaklara sahipken yerine getirebilme mahare-tidir. Ekonomik kriz patlak verdiğinde ne yapılır? Bu durumdan hızlıca nasıl çıkılır? Bu tarz ekonomik sorunlarla her ülke sıklıkla karşılaşır. Bu sebeple Da dergisi, bu sayısında "Küresel ekonomik düzeni yeniden düşünmek" başlığını dosya konusu yaparak, sayfalarında bu uluslararası soruna ışık tutmaya çalıştı. Birçok devlet başkanı, profesör, uzman, akademisyen, firma müdürü ve maliyecinin yanında ekonomi fakültesi öğrencileri, gazeteciler, iş verenler ve hatta genç anneler bile mevcud sorunların çözümüne dair fikirlerini beyan ettiler.Dergimizde farklı ülkelerin ekonomik durumlarının bilimsel analizlerinin yanında krizden kurtulma yolları, kendi işini kurma ve parayı idareli kullanma gibi aktüel konularda uzmanlardan pratik tavsiyeler bulabilirsiniz.İşte makalelerden bazı alıntılar: "Milli ekonominin refahı için nelerden sakınılmalı?"; "Herşeyden önce fizibilitesi tam yapılmamış geleceği parlak olmayan projelere büyük yatırımlar yapmamalı, insanların kendi işini nasıl kurabilmesi için olumlu tecrübeler paylaşılmalı, fikirler aktif şekilde geliştirilmeli ve gerekli kurslar alınmalı, aynı zamanda sosyal ağlardan faydalanmaya da oldukça önem verilmelidir"; "Devlet yönetimi ve ekonomi alanında kamu politikasının farklı yaklaşımlarla yeniden şekillendirilmelidir"; "parayı nasıl kullanacağınızı öğrenene kadar kimseden borç almayın, akrabalarınızla veya arkadaşlarınızla beraber çalışmayın, zira ilişkilerinizin bozulma ihtimali vardır".Eğer aile – toplumun temeli ise, ekonomi – ülkenin başarı ile gelişmesinin, filizlenmesinin temeli ve vatandaşın refah kaynağıdır. Yanlışlardan olabildiğince kaçmakla birlikte şunu da unutmamak gerekir; ekonomi prensiplerini bilmemek bizi sorumluluktan kurtarmaz. Bilgeler boşuna dememiş: "Paranın elde edilmesi sabır ile yetenek ister, paranın saklanması makullük ister, paranın harcanması ise marifet ister".Detaylar "da" dergisinde!

30 Kasım 2012'de Antalya’da 20’den fazla ülke-den aydınlar bir araya gelerek “Küresel ekonomik düzeni yeniden düşünmek” konulu uluslararası Antalya Forum'da başlıca ekonomik problemleri masaya yatrdı. Katılımcılar global ekonominin sorunlarını tartıştılar ve yeni yaklaşımlar getirdi-ler. DA Dergisi yayın kurulu forum katılımcıları ve misafirlerini başarılı ve verimli geçen forumdan ötürü tebrik eder.

Если семья – основа общества, то экономика – основа процветания страны и благополучия ее граждан

eğer aile – toplumun temeli ise, ekonomi – ülkenin başarı ile gelişmesinin, filizlenmesinin temeli ve vatandaşın refah kaynağıdır

редактор / editör

Page 11: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 9

Page 12: Diyalog Avrasya №38

10 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Диалог начинается с «да». Diyalog ‘evet’le başlar.

Журнал «ДА» – издание Платформы Диалог Евразия

DA dergisi bir Diyalog Avrasya Platformu yayınıdır.

Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журнал

Üç aylık uluslararası düşünce ve kültür dergisi

Осень 2012, 38 номер Güz 2012, Sayı: 38Yaygın Süreli Yayın / T. C. Kültür Bakanlığı Sertifika No: 1106-34-002992

Учредители İmtiyaz SahibiВ Турции: от имени АО «Фон Да Ажанс Хизм. Сан. ве Тидж.» Эркам Туфан Айтав. В РФ: НО «Фонд содействия развитию Центра восточной литературы Российской государственной библиотеки»Fon Da Ajans Hizm. San ve Tic. AŞ. adına erkam Tufan Aytav

Ответственный редактор Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Исмаил Тас İsmail TasГлавный редактор Yazı İşleri Müdürü: Борис Клементьев Boris Klementyevредакторы русских текстов rusça redaktörleri: Наталья Абельская Natalya AbelskayaАлександр Полещук Aleksandr Poleşuk Марина Меланьина Marina Melanina

редакторы отделов Alan editörleri:Cоциология Sosyoloji: Умит Мерич Ümit Meriç Kультура Kültür: Джемаль Ушак Cemal UşakЭкономика ekonomi: Кадир Дикбаш Kadir Dikbaş Новости Haberler: Шабeн Гюль Şaben Gül

при участии Katkıda Bulunanlar:Ольга Онар Olga Onar Анна Гвантцеладзе Anna Gvantseladze

Консультативный совет Danışma Kurulu:Анар Anar (Азербайджан Azerbaycan) Шерхан Муртаза Şerhan Murtaza, Олжас Сулейменов Olcas Suleyme-nov, Абиш Кекильбаев Abiş Kekilbayev, Нурлан Оразалин Nurlan Orazalin, Мухтар Шаханов Muhtar Şahanov (Казахстан Kazakistan) Асан Ормушев Asan Ormuşev (Киргизия Kırgızistan) Ростислав Рыбаков rostislav rıbakov (Российская Федерация rusya Federasyonu) Халиль Иналджик Halil İnalcık Кемаль Карпат Kemal Karpat Ильбер Ортайлы İlber Ortaylı Мете Тунчай Mete Tunçay (Турция Türkiye)

Ответственность за статьи, опубликованные в журнале, несут авторы. Yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir, dergiyi bağlamaz.

Координатор журнала в рФ rusya Koordinatörü: Сезер Чакмак Sezer ÇakmakКоординатор журнала в Казахстане Kazakistan Koordinatörü: Малик Отарбаев Malik Otarbayev Управ. информационным отделом İstihbarat ve Haber Bölüm Şefi Шабeн Гюль Şaben GülДизайн Görsel Tasarım: Марина Каминская Marina Kaminskaya, Ферхат Аджар Ferhat AcarОтдел маркетинга Abone, reklam ve Dağıtım: Сервет Балкач Servet Balkaç ([email protected])

Адрес Yönetim Yeri, İmtiyaz Sahibi ve Sorumlu Müdür Adresi: Tophanelioğlu Cad. Aygün Sok. Altunizade Plaza, No: 4 Altunizade-Üsküdar/İstanbul-Türkiye Тел Tel: +90 (216) 339 90 25 Факс Faks: +90 (216) 339 90 26Baskı: Elma Basım

представительства Temsilcilikler: Турция Türkiye +90 (216) 341 21 41Азербайджан Azerbaycan +994 (12) 493 46 40Белоруссия Belarus +375 (17) 284 35 89Грузия Gürcistan +995 (532) 93 43 76Казахстан Kazakistan +7 727 226 25 03Киргизия Kırgızistan +996 (312) 59 65 30Молдавия Moldova +373 (22) 88 71 47россия rusya Federasyonu +7 (921) 097 94 37 Татарстан Tataristan +7 (843) 238 18 47Таджикистан Tacikistan +992 (372) 24 91 83Туркменистан Türkmenistan +99 (312) 41 14 05-06-07Украина Ukrayna +38 (044) 234 70 90Эстония estonya +372 601 20 70

Türkiye’de fiyatı: 7.50 TL. KKTC’de fiyatı: 8.50 TL. Yıllık abone bedeli: 28 TL. Öğrenciler için: 25 TL. Avrupa: 30 EURO ABD: 35 USDAbone hesap numaraları: Asya Katılım Bankası A.Ş. Taksim Şubesi, TL: 100-186593-26 USD: 100-186593-27 EURO: 100-186593-29. posta çeki no: 1612101подписной индекс: 83156 Каталог Пресса РоссииЖурнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве по делам печати, телерадиовещания и средств массовых коммуникаций Российской ФедерацииСвидетельство о регистрации: ПИ İ 77-5826 от 07.12. 2000 В России и странах СНГ цена договорнаяЖурнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве культуры, информации и спорта Республики Казахстан. Свидетельство о регистрации: 5878-Ж

www.daplatform.org • [email protected]

Платформа Диалог ЕвразияDiyalog Avrasya Platformu

Редколлегия Yayın Kurulu

председатель BaşkanВладимир Сергейчук Vladimir Sergeyçuk Сопредседатель eşbaşkanХарун Токак Harun TokakГенеральный секретарь Genel SekreterИсмаил Тас İsmail Tas

Азербайджан AzerbaycanНизами Джафаров Nizami CaferovИса Хабиббейли İsa HabipbeyliМустафа Саатчи Mustafa Saatçi

Белоруссия BelarusСветлана Винокурова Svetlana Vinokurova Сергей Трахимонак Sergey TrahimonakИхсан Дилекчи İhsan Dilekçi

Эстония estonyaАлан Алакула Alan AlakulaФатих Гюллю Fatih Güllü

Грузия GürcistanГиули Аласания Giuli AlasaniaТамаз Гамкрелидзе Tamaz GamkrelidzeНона Гамбашидзе Nona GambaşidzeФатих Демир Fatih Demir

Казахстан KazakistanГарифолла Есим Garifolla Yesim Сейтказы Матаев Seyitkazı Matayev Кансеит Абдезулы Kanseyit AbdezulıДихан Камзабекулы Dihan KamzabekulıАктолкын Кулсариева Aktolkın Kulsariyeva

Киргизия KırgızistanК. Молдокасымов K. MoldokasımovЖаkшылыk Бopoчopoв Jаhsılık Вoroçorov

Молдавия MoldovaБорис Мариaн Boris Marian Феридун Тюфекчи Feridun Tüfekçi

российская Федерацияrusya FederasyonuМихаил Мейер Mihail MeyerЛеонид Сюкияйнен Leonid SükiyainenТатьяна Филиппова Tatyana FilippovaАлександр Ручкин Aleksandr RuçkinЕвгений Дугин Yevgeniy DuginДамир Исхаков Damir İshakovРазиль Валеев Razil ValeevРасим Хуснутдинов Rasim Husnutdinov

Таджикистан TacikistanМехмон Бахти Mehmon Bahti Мумин Каноат Mumin Kanoat Эмсал Коч Emsal Koç

Турция TürkiyeМехмет Алтан Mehmet AltanТоктамыш Атеш Toktamış AteşБешир Айвазоглу Beşir AyvazoğluНиязи Октем Niyazi ÖktemАвни Озгурель Avni ÖzgürelМехмет Сарай Mehmet SarayЭдибе Созен Edibe Sözen

Туркмениcтан TürkmenistanОсман Языджы Osman Yazıcı

Украина UkraynaСергей Телeшун Sergey TeleşunАлексей Чебукин Aleksey ÇebukinИван Драч İvan DraçВладимир Казарин Vladimir KazarinГокхан Демир Gökhan Demir

rusca genel ilan con.indd 1 06.06.2012 09:41

Page 13: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 11

rusca genel ilan con.indd 1 06.06.2012 09:41

Page 14: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

12 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Президент Азербайджана Ильхам Алиев:– Экономика является становым хребтом любого

государства. Страна с сильной экономикой является независимой и в политическом отношении, может успешнее защитить свои интересы.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev: – Ekonomi, her ülkenin omurgasıdır. Ekonomisi güçlü olan

herhangi bir ülke siyasi bakımdan daha bağımsız olmakla be-raber, kendi menfaatlerini de daha başarılı bir şekilde korumak-tadır.

Президент России Владимир Путин:– Сегодня Россия зависит от мировой экономики,

интегрирована в нее очень сильно – сильнее, чем боль-шинство других стран.

rusya Federasyonu Cumhurbaşkanı Vladimir Putin:– Bugün Rusya, dünya ekonomisine bağlı olan diğer ülkele-

rin çoğuna göre dünya ekonomisi ile daha çok bütünleşmiştir.

Премьер-министр Турции Реджеп Тайип Эрдоган:– Половина бюджета Турции вкладывается в обра-

зование. Турция и дальше будет стремиться к тому, чтобы стать одним из передовых государств в этой сфере.

Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan: – Türkiye bütçesinin yarısı eğitime yatırılmaktadır. Türkiye,

gelecekte bu alanda öncü ülkelerden olmak için çaba göster-meye devam edecektir.

Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев:– Для меня главная забота – это достаток в каж-

дой казахстанской семье, уверенность простых людей в завтрашнем дне.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev:– En büyük emelim; her Kazakistanlı ailede, halkın yarına

güven duyması.

Президент Таджикистана Эмомали Рахмон:– Экономическое развитие страны и обеспечение

достойного уровня жизни народа непосредственно свя-заны именно с эффективной и своевременной реализа-цией национальных приоритетов страны.

Tacikistan Cumhurbaşkanı Emomali Rahmon:– Ülkenin ekonomik olarak gelişmesi ve halkın refah sevi-

yesini yakalaması, ülkenin milli önceliklerinin etkili ve zama-nında yerine getirilmesine doğrudan bağlıdır.

Президент Украины Виктор Янукович:– Мы с вами хорошо понимаем: сколько создашь и за-

работаешь, столько и можешь распределить. Об этом говорит народная мудрость. Это касается и каждой семьи, и любого производства.

Переос-мысление Мирового Экономи-

ческого Порядка

главная тема

12 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Page 15: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 13

Küresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç:– "Ne kadar fazla üretirsek ve kazanırsak o kadar da har-

cayabilir, dağıtılabiliriz" gerçeğini herkes çok iyi bilir. Bu bir halk deyimidir. Bu gerçek her aile, her üretim için geçerlidir.

Президент Белоруссии Александр Лукашенко:– Люди упрекают меня в том что: «вот обещали,

обещали, до сих пор не сказали, не приняли решений» и так далее. На этот счет хочу сказать, что в подобных случаях всe делается тихо и спокойно – деньги шума не терпят.

Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko:– İnsanlar, «kaç defa vaad ettiniz ama hala bir şey yapma-

dınız yada bir karar vermediniz» diyerek beni eleştiriyorlar. Bu-nunla ilgili şöyle birşey söylemek istiyorum: «bazı durumlarda herşey sakin ve sessiz bir şekilde yapılır. Para, gürültüye gelmez».

Президент Киргизии Алмазбек Атамбаев– Киргизия должна самостоятельно обеспечивать

себя, не прося гранты и кредиты извне. Необходимо уделять внимание улучшению жизни простого народа. Если хотим поднять экономику, нам нужно поменять отношение к инвесторам. Кыргызстан должен стать раем для инвесторов.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev:– Kırgızistan, dışarıdan hibe ve kredi istemeden kendi

geçimini sağlamalıdır. Halkın, hayatının düzelmesine özen göstermek gerekmektedir. Ekonominin kalkınmasını isti-yorsak yatırımcılara karşı tutumumuzu değiştirmeliyiz. Kır-gızistan, yatırımcılar cennetine dönüşmelidir.

Президент Молдавии Николай Тимофти:– Основные приоритеты Молдавия – строитель-

ство правового государства, проведение широкой су-дебной реформы, борьба с коррупцией, модернизация экономики и реинтеграция страны.

Moldova Cumhurbaşkanı Nikolay Timofti:– Moldova Cumhuriyetinin en önemli öncellikleri ara-

sında, hukuki bir devletin kurulması, kapsamlı yargı refor-munun gerçekleştirilmesi, rüşvet ile mücadele, ekonomi modernizasyonu ve ülkelerle entegrasyonu vardır.

Президент Эстонии Тоомас Хендрик Ильвес: – Связанная с экономическим и финансовым кризи-

сом нестабильность последних лет продемонстри-ровала ясную связь консервативности в экономике с фискальной ответственностью. Ответственность и устойчивость в экономике имеют отношение к тем трем темам, на которые мне хотелось бы обратить сегодня внимание: права человека, хорошие традиции управления и развитие.

Estonya Cumhurbaşkanı Toomas Hendrix İlves:– Ekonomik ve mali krize bağlı son yıllardaki istikrar-

sızlık, ekonomideki tutuculuğun mali sorumluluk ile bağlı olduğunu göstermiştir. Ekonomi istikrarı ve sorumluluğu, dikkat çekmek istediğim üç konuya bağlıdır: insan hakları, yönetimdeki iyi gelenekler ve gelişme.

dosya

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 13

Page 16: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

14 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Марина Смирнова(россия)

петербургский международный экономический форум, прошедший в июне 2012 года под деви-зом «Эффективное лидерство», был посвящен вопросам глобальной экономики, в том числе возрастающей роли развивающихся экономик в

формировании региональной и глобальной повестки дня. На пленарном заседании выступил с докладом президент Рос-сии Владимир Путин. В мероприятии приняли участие свыше 5000 человек из 87 стран. Гостями форума стали, в частности, президент Финляндии Саули Ниинисте, член политбюро компартии Китая Хэ Гоцян, бывший госсекретарь США Генри Киссинджер. Более 30 стран представлены на уровне мини-стров.

Куда же движется мир? В наше время становятся востре-бованными профессии, которых еще несколько лет назад во-обще не было, а молодые рынки переживают настоящий бум. Объем новой технической информации удваивается каждый год. Сегодня не специалисты конкурируют за вакансии, а компании ведут конкурентную борьбу за лучших специали-стов. В эту борьбу вступают и страны, старающиеся создать наилучшие условия для «высоколобых» мигрантов.

Утечка мозгов – извечная российская проблема. Перед нашей страной стоит задача: из донора квалифицированной рабочей силы превратиться в реципиента. В чем более всего нуждается новая российская экономика? Как импортировать мозги? Что мы можем позаимствовать из опыта других стран в плане привлечения квалифицированных специалистов?

По мнению ректора Российской экономической школы Сергея гуриева, ключевая компетенция сегодняшнего дня – готовность к неожиданностям. Сегодня нужно понимать, как именно меняется мир и как готовиться к изменениям. Если 20 лет назад требовалось уметь управлять проектами, стро-ить бизнес, то сейчас важно уметь учиться, работать с новой

Marina Smirnova(rusya)

2012 Haziran ayında “Etkin liderlik” sloganıyla düzen-lenen St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumun-da bölgesel ve küresel gündemin oluşturulmasında gelişen ekonomilerinin rolü dahil olmak üzere, kü-resel ekonominin sorunları konuşuldu. Genel Kurul

toplantısında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de konuş-ma yaptı. Forum’a 87 ülkeden 5000 kişi katıldı. Forum misa-firleri arasında Finlandya Cumhurbaşkanı Sauli Niinnisto, Çin Komünist Partisi Politbüro Üyesi He Guoqiang, ABD Eski Dev-let Bakanı Henry Kissinger vardı. 30’u aşkın ülke, bakanlar dü-zeyinde temsil edildi.

Dünyamız nereye gidiyor? Birkaç yıl önce aklımıza bile gelmeyen meslekler, son zamanlarda pöpüler olmaya başla-dı. Piyasada ise tam bir coşkunluk yaşanmaktadır. Her yıl, yeni teknik bilgilerin hacmi iki kat daha artmaktadır. Bugünlerde eleman arananan pozisyonlara mevcut alanda uzman olma-yan kişiler de başvuruda bulunmakta. Şirket ve firmalar en iyi uzmanı bünyesine almak için, ülkeler ise parlak göçmenlere en iyi koşulları oluşturmak için rekabete girmektedir.

Beyin göçü, Rusya'nın bilinen bir sorunudur. Kaliteli iş gücü donor ülkesinden çıkıp, alıcı ülke pozisyonuna geçmek, önümüze koyulmuş bir hedeftir. Yeni Rusya Ekonomisinin en çok neye ihtiyacı var? Parlak beyinlerin ithalatı nasıl yapılır? Kaliteli uzmanları ülkemize çekmek için diğer ülkelerin tec-rübesinden nasıl yararlanabilir, farklı taktikleri alıp nasıl uy-gulayabiliriz?

Rusya Ekonomi Okulu Rektörü Sergey guriyev’e göre beklenmedik durumlara hazırlıklı olmak, bugünlerde en çok önem verilen niteliktir. Dünyanın nasıl değiştiğini ve çıkan ye-niliklere nasıl hazırlanmak gerektiğini anlayabilmek son dere-ce önemlidir. 20 yıl önce proje yönetmek, iş kurup yönetmek önemliyken bugünlerde ise yeni şeylerin öğrenilmesi, yeni bilgilerin uygulanabilmesi önem taşımaktadır. Dünyamız ge-

Экономический форум: куда движется мир?Ekonomik Forum: Dünya Nereye Gidiyor?

Page 17: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 15

Лидеры будущего – это люди, имеющие опыт работы в крупных корпо-рациях и усвоившие систему управления, корпоративные ценности

Geleceğin liderleri, büyük şirketlerde çalışma tecrübesi olan, yönetim siste-mini öğrenen, korporatif değerleri kabullenen kişiler olacaktırФОТО: ИНТЕрпрЕСС / FOTOğrAF: iNTerpreSS

Page 18: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

16 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

информацией. Люди обычно экстраполируют мир линейно, а жизнь меняется экспоненциально. Неспособность выйти за рамки сегодняшних проблем ограничивает рост.

Ректор Московской школы управления «Сколково» ан-

дрей волков уверен, что за последние две тысячи лет глав-ное осталось неизменным: это способность конструировать будущее. Конкретно же, вероятно, все большее значение будет приобретать умение превращать идеи в технологии, а технологии – в работающий бизнес. Тот, кто сумеет строить такие цепочки, называемые инновациями, добьется макси-мального успеха. В наше время нужно уметь самому ставить перед собой вопросы, которые еще никто не задавал.

Региональный директор по Центральной Европе и Сред-ней Азии «QS Quacquarelli Symonds Ltd» Зоя Зайцева, поде-лилась собственным опытом опросов работодателей, каки-ми именно они хотят видеть выпускников бизнес-школ. Еще несколько лет назад все в первую очередь фокусировались на технических навыках, в последнее время больше вос-требована гибкость мышления. Мир становится гибким, и способность мобильно и эффективно работать в любой его точке – необходимое качество лидера.

Министр образования России дмитрий ливанов счита-ет, что задачи высшего образования сдвигаются от узкопро-фессиональной подготовки к более широким социальным функциям. В значительной степени вузы теперь не связывают тот запрос, который к ним обращен, с конкретной трудовой функцией, поскольку таковая может быть освоена более про-стым, дешевым и быстрым способом, не через формальные институты образования.

ometrik dizi hızıyla değişirken birçok insan bu değişim sü-reçlerini, aritmetik dizi şeklinde olduğunu zannetmektedir. Karşılaştığımız sorunların dışına çıkamayışımız, gelişme po-tansiyelimizi sınırlamaktadır.

Moskova Skolkovo Yüksek Okulu Rektörü Andrey vol-

kov, 2000 yıllık tarihimiz boyunca geleceği düşünme, gele-ceğe yönelik projeler üretme özelliğimizin hiç değişmedi-ğinden emin. İleride, yeni fikirleri teknolojilere, teknolojileri ise sağlam çalışan işletme sistemine çevrilmesinin önem ka-zanacağını düşünmektedir. Yenilik adına bu tür şemalar ku-rabilecek olanlar çok başarılı olabilecek. Günümüzde daha önce kimsenin dile gitirmediği soruları sorup bunları hedef olarak koymak lazımdır.

QS Quacquarelli Symonds Ltd Orta Avrupa ve Orta Asya Bölgesi Müdürü ZoyA ZAytSevA, iş verenlerin ticaret okulu mezunlarının hangi özelliklere sahip olması gerektiğini an-lattı. Birkaç yıl önce teknik niteliklere önem verilirken son zamanlarda ise esnek düşünebilme özelliğine odaklanılmak-tadır. Sürekli esnekleşen ve değişen dünyamızın herhangi bir noktasında başarılı ve etkin çalışabilmesi bugünkü liderlerin en önemli vasfıdır.

Rusya Eğitim Bakanı dmitriy livAnov, yüksek eğiti-min görevinin, bir meslek uzmanı yetiştirmesinden daha ziyade sosyal fonksiyonları olduğunu düşünüyor. Üniver-siteler, büyük oranda kendisine yönlendirilen talebi belli bir emek fonksiyonuna bağlamamaktadır. Öyle bir emek fonksiyonu bir çalışanı tarafından yüksek eğitim kurum-larına başvurmaksızın daha kolay, ucuz ve hızlı bir şekilde edinebilir.

ВЛАДИВОСТОК: МОРСКИЕ СВЯЗИ

Во Владивостоке прошел саммит АТЭС (Азиатско-Тихоокеанского форума экономического со-трудничества – Asia-Pacific Economic Cooperation Forum). В организацию входят 12 стран. Созда-на она для развития интеграционных связей между странами бассейна Тихого океана.

Президент России Владимир Путин призвал шире использовать возможности страны по перевалке грузов между Азиатско-Тихоокеанским регионом и Европой. По словам президента, Транссиб, Байкал-Амурская магистраль и Северный морской путь – очень привлекательные маршруты. Они смогут втрое сократить стоимость перевозки некоторых товаров и время в пути. Японии предложили воспользоваться этой возможностью персонально.

По расчетам правительства, грузопоток по Северному морскому пути может увеличиться в ближайшие пять-семь лет в 10 раз, а в перспективе – в 20, до 50 млн тонн груза в год. Выгода от использования российских маршрутов до 2020 года может составить около 670 млрд долларов.

_по материалам информагентств

VLADİVOSTOK: DENİZ BAğLANTILARI

Vladivostok’ta Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu (APEC) zirvesi gerçekleşti. 12 ülkeden oluşan bu kurum, Pasifik havzasındaki ülkeler arasında entegrasyon ilişkilerinin geliştirilmesi için kuruldu.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Asya-Pasifik bölgesi ile Avrupa arasında yüklerin aktarılması için ülkenin imkanlarının daha geniş bir şekilde kullanması çağrısında bulundu. Devlet Başkanı, Trans Sibirya demiryolu, Baykal-Amur anayolu ve Kuzey deniz yolunun çekici güzergahlar olduğunu ifade etti. Bunlar, bazı yüklerin aktarılma fiyatları ve yolda harcanan zamanı 3 kat azaltabilecek. Bu imkanın kullanması için bizzat Japonya’ya teklifte bulundu.

Hükümetin hesaplarına göre, Kuzey deniz yolu üzerindeki yük trafiği, önümüzdeki 5-7 yıl içinde 10 kat, gelecekte ise 20 kat artarak yıllık 50 milyon tona kadar ulaşabilir. Rusya güzergahlarının kullanıl-masından elde edilen kazanç 2020 yılına kadar 670 milyar dolara ulaşabilir.

_haber ajanslarından alınmıştırФОТ

О: И

НТЕр

прЕС

С / FO

TOğr

AF: i

NTer

preS

S

Page 19: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 17

Мир становится гибким, способность мобильно и эффективно работать в любой его точке – необходимое качество лидеров

Sürekli esnekleşen ve değişen dünya-mızın herhangi bir noktasında başarılı ve etkin çalışabilmesi bugünkü liderin vaz-geçilmez niteliğidir

ФОТО: ИНТЕрпрЕСС / FOTOğrAF: iNTerpreSS

Page 20: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

18 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Старший партнер компании «Ward Howell» и профессор международной школы бизнеса INSEAD СтаниСлав ШекШня заявил, что обучающимся по программе MBA всегда было наи-более интересно освоить строительство бизнеса, создающего ценности. Примерно 30% выпускников MBA становятся пред-принимателями. Но через некоторое время они возвраща-ются в INSEAD и просят научить строить не просто бизнес, а такой бизнес, за который не будет стыдно. В последние пять-десять лет активно развивается именно такое образование.

Президент «Microsoft» в России николай ПряниШни-

ков уверен, что бизнес становится глобальным, поэтому в будущем станут доминировать мощные международные корпорации. Лидеры будущего – это люди, имеющие опыт ра-боты в крупных корпорациях и усвоившие систему управле-ния, корпоративные ценности, а потом создавшие свое дело или реализовавшие какой-то социальный проект. Большие корпорации обучают управлению, прививают систему цен-ностей, но у них бывают проблемы со скоростью реакции. Поэтому оптимальное развитие и менеджерских, и лидер-ских качеств дает комбинация работы в крупной корпорации и в стартапе.

Один из основателей компании «Ward Howell» Сергей во-

робьев озабочен тем, что сегодня богатые становятся еще богаче, умные еще умнее, но дальше – «мертвая зона», где никто никому не нужен, ни институты, ни техникумы, ни ПТУ, ни «белые воротнички», ни большие корпорации. При этом в Азии есть хорошая и все еще дешевая рабочая сила. Между двумя этими полюсами – пустыня. Похоже, над 80% мировой рабочей силы нависла угроза, но хочется верить, что самые умные и богатые альтруистичны, эмпатичны и готовы делить-ся возможностями с остальным человечеством. n

Ward Howell Şirketi Ortağı, INSEAD Biznes Okulu Öğre-tim Üyesi, Prof. StAniSlAv ŞekŞnyA, MBA programına katı-lan öğrencilerin belirli değerleri ortaya koyan bir iş kurmayı öğrenmeye karşı hep merak duyduklarını vurguladı. MBA mezunlarının %30’u iş adamı olma yolunu seçer. Fakat kısa zaman içerisinde INSEAD’e dönüp yüz kızartmayacak bir iş kurabilmek için destek istiyorlar. Bu tür eğitim prensipleri son beş-on yıl içerisinde hızla gelişmektedir.

Microsoft Rusya Genel Müdürü nikolAy PryAniŞnikov, gelecekte uluslararası büyük şirketler dominant olacağından dolayı iş ve ticaret küresel çapta yapılacak. Geleceğin liderle-ri, büyük şirketlerde çalışma tecrübesi olan, yönetim sistemi-ni öğrenen, korporatif değerleri kabullenen, daha sonra ken-di işini kuran veya bir sosyal projeyi yürüten kişiler olacaktır. Büyük şirketler, işletmeyi öğretir, değer sistemini benimsetir. Fakat aynı zamanda büyük şirket çalışanlarının gelişen olay-lara geç tepki verme olasılığı vardır. Dolayısıyla hem başarılı yönetici hem de başarılı lider olabilmek için, küçük bir şirket-te de çalışma tecrübesine sahip olmak gerekir.

Ward Howell Şirketi kurucularından Sergey vorobyev, günümüzde, zenginlerin daha zengin, akıllıların daha akıllı olması ve bu hayat değişikliklerinin ardından kimsenin kim-seye ihtiyaç duymadığı, ne üniversitelerin, ne meslek okulla-rının, ne memur veya yöneticilerin, ne de büyük şirketlerin umrunda olmayan “ölü alan”ın olduğundan endişelenilmek-tedir. Öte yandan Asya’da iyi ve ucuz iş gücü var. Bu iki ku-tup arasında sonsuz çöl var. Dünyanın çalışma gücünün %80’inin üzerinde kara bulutların yoğunlaştığını görüyoruz. Bunun yanı sıra en akıllı ve en zenginlerin düşünceli, anlayış-lı olmasını ve diğer insanlarla imkanlarını paylaşmasını ümit ediyoruz. n

«СОЧИ-2012»: СИЛА И СЛАБОСТь ЭКОНОМИКИ

На форум съехались 7200 представителей 55 регионов России, а также гости из 40 стран мира. На этот раз организаторы решили сосредоточиться на теме конкурентоспособности экономики российских регио-нов и компаний, а также страны в целом. Премьер-министр Дмитрий Медведев констатировал, что у государства есть проблемы: «В конце сентября вышел очередной рейтинг глобальной конкуренто-способности. Конечно, он нас не радует, потому что в нем Россия находится на 67-м месте», – отметил премьер. Тем не менее в этом рейтинге отмечаются и сильные стороны России – макроэко-номические показатели и высокий инновационный потенциал, качественное высшее образование. «Ключевыми проблемами для экономического развития остаются недостаточное качество инсти-тутов, низкая конкуренция на рынках товаров и услуг, безусловно, коррупция и неэффективность государственного аппарата», – сказал Дмитрий Медведев.

По притоку инвестиций сегодня Россия на восьмом месте в мире. В прошлом году в нее было вложено около 53 млрд долларов. Цель – увеличить инвестиции до 60–70 млрд долларов.

_по материалам информагентств

«SOÇİ-2012»: EKONOMİNİN GüCü VE ZAYIFLIğI

«Soçi-2012» uluslararası ekonomi forumuna Rusya’nın 55 bölgesinden gelen 7200 temsilci ve dünyanın 40 ülkesinden gelen misafirler katıldı. Forum düzenleyicileri, Rusya bölgeleri ile şirketleri ve genel olarak ülkenin ekonomik rekabet gücü konusu üzerinde durdular. Başbakan Dmitri Medvedev, ülkenin sorunlarını şöyle tespit etti: “Eylül sonunda yeni Rekabet gücü raporu çıktı. Maalesef, bizi sevindirmedi çünkü Rusya 67. sırada yer alıyordu”. Fakat bu raporda, Rusya’nın makroekonomik göstergeleri, yüksek inovasyon potansiyeli ve kaliteli yüksek eğitim gibi olumlu tarafları da belirtilmiştir. Dmitri Medvedev, “Ekonominin gelişmesi için esas sorunlar arasında, enstitülerin kalitesinin yetersiz olması, ürün ve hizmet piyasalarında düşük rekabe-tin olması, kuşkusuz, rüşvet ve devlet kurumlarının verimsizliği gibi sorunlar vardır,” dedi.Yatırım bakımından Rusya bugün, dünyada 8. sıradadır. Geçen yıl Rusya’ya yaklaşık 53 milyar dolar yatırım yapıldı. Bu rakamın, 60-70 milyar dolara yükseltilmesi planlanmaktadır.

_haber ajanslarından alınmıştır.

ФОТ

О: И

НТЕр

прЕС

С / FO

TOğr

AF: i

NTer

preS

S

Page 21: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 19

Page 22: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

20 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Владимир Шеров-Игнатьев(россия)

после распада СССР неоднократно предпринимались попытки собрать из обломков разрушенного нечто новое. В 1991 году был образован СНГ, включивший в себя 12 из 15

бывших советских республик. Затем в 2000 году возникла организация ЕврАзЭС. Россия и Белоруссия также создали объединение, впо-следствии не раз сменившее название: Сооб-щество Белоруссии и России, Союз Белоруссии и России, Союзное государство Белоруссии и России. Учредительные документы этих обра-зований включали упоминания о намерениях создания зоны свободной торговли или тамо-женного союза. Планы эти, однако, лишь в не-большой мере обретали реальные очертания.

16 августа 2006 года на встрече глав госу-дарств-членов ЕврАзЭС в Сочи было принято решение о формировании Таможенного со-юза России, Белоруссии и Казахстана (ТС РБК) на основе ЕврАзЭС. К началу 2011 года ТС РБК заработал. Общими для трех стран поводами его создания были и ностальгия по временам СССР, и культурно-языковая близость, и сте-реотип восприятия Евросоюза как единствен-ного образца для подражания. Кроме того, Россия стремилась создать противовес при-тяжению ЕС, а Белоруссия и Казахстан искали асимметричную выгоду.

Таможенный союз – форма интеграции, при-вязывающая страны-участницы друг к другу, поскольку не позволяет им вступать в другие таможенные союзы. Полноценный таможенный союз, где нет таможен на внутренних границах, не позволяет государствам вступать и в соглаше-ния о свободной торговле с третьими странами. Таким образом, ТС РБК страхует от «отплывания» вошедших в него стран в направлении других центров силы, в первую очередь – ЕС.

Успешный старт

Таможенный союз России, Белоруссии и Казахстана

Vladimir Şerov-İgnatyev(rusya)

SSCB dağılmasından sonra kalan parça-lardan yeni bir şey oluşturma çabaları birçok kez gösterildi. 1991 yılında, 15 eski sovyet cumhuriyetinden 12 tanesini bir-leştiren BDT kuruldu. Sonra 2000 yılında

EvrAzES kurumu meydana geldi. Rusya ile Belarus da, ileride Belarus-Rusya ortaklığı, Belarus-Rusya Birliği ve Belarus-Rusya Birlik Devleti gibi birkaç defa farklı isimleri değiştiren birlik kurdular. Bu oluşumların kuruluş belgelerinde, serbest ticaret alanı veya gümrük birliğini kurma niyeti ile ilgili maddeler vardı. Ancak bu planlar sadece bir dere-ceye kadar gerçek boyutlara ulaştı.

16 Ağustos 2006 tarihinde Soçi’de yapılan Ev-rAzES katılımcı ülkeleri başkanlarının görüşmesi esnasında EvrAzES bünyesinde Rusya, Belarus ve Kazakistan Gümrük Birliğinin (RBK GB) kurulma-sı ile ilgili karar verildi. 2011 yılının başlangıcına doğru RBK GB faaliyete başladı. Üç ülkenin bu gümrük birliği kurma sebepleri arasında, hem SSCB döneminin hasreti, hem kültür ve dil yakın-lığı hem de Avrupa Birliği’nin taklit edilebilen tek bir modelin olduğu stereotipi gibi sebepler vardı. Bunun dışında, Rusya AB’nin çekimine bir denge ağırlığını yaratmaya çalışırken, Belarus ve Kazakis-tan asimetrik bir yarar arıyordu.

Gümrük Birliği, katılımcı ülkelerin diğer gümrük birliklerine katılmasına izin vermediğinden dolayı katılımcı ülkeleri birbirine bağlayan bir entegras-yon biçimidir. Ülkelerin iç sınırlarında gümrükleri öngörmeyen tam gelişmiş bir gümrük birliği, bün-yesindeki ülkelere, üçüncü ülkelerle serbest ticaret anlaşmalarının yapılmasına da izin vermemektedir. Bu şekilde, RBK GB, kendisine dahil olan ülkelerin, AB başta olmak üzere diğer güç merkezlerine doğru çekilmesine izin vermemektedir.

Kültür ile dil yakınlığı, entegrasyon için önemli bir ön şarttır. EvrAzES bünyesinde haberleşme ve ticari iletişim için Rusça, uluslararası bir dil olarak kul-

Başarılı bir başlangıç

Rusya, Belarus ve Kazakistan Gümrük Birliği

Таможенный союз – форма интеграции, привязываю-щая страны-участницы друг к другу

Page 23: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 21

Культурно-языковая близость – серьезная предпосылка интеграции. В ЕврАзЭС русский остается международным языком взаимного общения и бизнес-коммуникации. Для Рос-сии, Белоруссии и Казахстана это еще и язык повседневного использования. Языковая бли-зость дополняется культурно-психологиче-ской: белорусы и россияне – народы, близкие по менталитету, чего нельзя сказать о казахах, которых, впрочем, объединяют с Белоруссией и Россией общая история последних двух ве-ков, распространение русского языка и устой-чивый мягко-авторитарный режим власти.

С экономической точки зрения интерес Белоруссии связан, во-первых, со стремле-нием получить доступ к энергоносителям по российским ценам, во-вторых, создать основу бесконфликтных торговых отношений и рас-ширить доступ своей продукции на россий-ские рынки.

Казахстан последовательно выступает за укрепление интеграционных связей. Ру-ководство государства попыталось взять на вооружение идеологию «евразийства» – сво-еобразную альтернативу коммунистической идее и исламскому фундаментализму. Про-блема страны – отсутствие выхода к мировому океану: она зависима от транзита через терри-торию соседей, России и Китая. Нарастающее

lanılmaktadır. Aynı zamanda, Rusya, Belarus ve Ka-zakistan için Rusça her gün kullanılan bir dildir. Dil yakınlığına, kültür ve psikolojik yakınlığı da ekleye-biliriz; Ruslar ile Belaruslar, mantaliteleri bakımından birbirine yakın halklar, son iki asırlık tarihi ilişkiler, Rusçanın yayılması ve izlenen yumuşak otoriter ikti-dar rejimi, Kazakistan’ı Rusya ve Belarus ile birleştirse de aynı durum Kazaklar için söylenemez.

Ekonomik açıdan Belarus’un ilgisinin sebep-lerini şöyle sıralayabiliriz; öncelikle enerji kaynak-larının taşınmasında Rusya’nın sağladığı fiyatlarla bağlantılıdır. İkinci sebep ise, uyumlu ticari anlaş-maları temelinde kendi ürünlerinin Rusya pazar-larına ulaşımını artırma isteğidir.

Kazakistan tutarlı bir şekilde entegrasyon bağ-lantılarını pekiştirmeye devam etmektedir. Bu ülke yönetimi, komünizm ile İslami fundamentalizme bir tür alternatif olan “Avrasyacılık” konseptini be-nimsemeye çalışmıştır. Bu ülkenin sorunu, dünya okyanusuna çıkışının olmamasıdır. Transit konu-sunda Rusya ile Çin gibi komşularına bağlıdır. Çin’in son zamanlarda yükselen etkisi, Kazakistan’da be-lirli bir kaygı uyandırmaktadır. Bunun için RBK GB, bir denge ağırlığı olarak sayılabilir. Bunun dışında Kazakistan, Avrupa ile ekonomik bağlantılarını an-cak Rusya üzerinden yoğunlaştırabilir.

RBK GB içinde kabul edilen sabit gümrük tari-fesinin olması, uzlaşmacı bir çözümdür. Bu tarife, gümrük birliğine taraf olan üç ülkede geçmişte

Gümrük Birliği, katılımcı ülkeleri

birbirine bağla-yan bir entegras-

yon biçimidir

Заседание Совета Евразийской экономической комиссии в Минске / Minsk’teki Avrasya Ekonomi Komisyonu Konseyi Toplantısı

ФОТ

О: Б

ЕЛТА

/ FO

TOğr

AF: B

eLTA

Page 24: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

22 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

влияние Поднебесной вызывает в Казахстане определенную озабоченность, поэтому ТС РБК можно рассматривать как противовес Китаю. Кроме того, интенсификация экономических связей с Европой для Казахстана возможна только через Россию.

Единый внешний таможенный тариф ТС РБК – компромиссное решение. Он не совпадает с ранее действовавшим таможенным тарифом ни одного из трех участников. В каждой стране по ряду позиций пришлось пойти на повыше-ние уровня пошлин, по другим – согласиться на понижение. Неизменными остались 74% та-рифных линий для Белоруссии, 82% – для Рос-сии и 43% – для Казахстана. В целом Казахстану пришлось пойти на большие уступки: автомо-били, бытовая техника, одежда и обувь китай-ского, турецкого, западноевропейского про-изводства серьезно дорожают, но в выигрыше оказываются как собственные производители, так и российские и белорусские.

geçerli olan gümrük tarifelerinden farklıdır. Her ülke, bazı alanlarda vergilerin artırılmasını, bazı alanlarda ise düşürülmesini kabul etmek zorunda kaldı. Belarus’ta %74, Rusya’da %82, Kazakistan’da %43 oranında tarife değişmemiştir. Genel olarak Kazakistan çok ciddi taviz vermek zorunda kaldı. Kazakistan’da arabalar, beyaz eşya, Çin, Türk ve Batı Avrupa malı olan ürünler ciddi bir şekilde pahalanırken kendi üreticileri ile Rusya ve Belarus üreticileri karlı çıkmaktadır.

DTÖ’ye katılan Rusya, dış tarifelerin orta se-viyesinin %10,25’ten %7,8’e kadar indirme konu-sunda anlaştı. Bu anlaşma sadece kendisi için de-ğil Belarus ile Kazakistan için de geçerli.

İthalat vergilerinin tek düzene getirilmesinin yanında yasak uygulanan veya üçüncü ülkeler-le yapılan ticaret sırasında GB ülkelerinin ithalatı veya ihracatı sınırlı olan malların listesi ve bu liste-de bulunan mallar için sınırlamanın uygulanması ile ilgili hükümler üzerinde mutabık kalınmıştır. Üçüncü ülkelere yönelik özel koruma, antidam-

Успешное становление таможенного союза вызывает интерес других стран

Gümrük birliğinin başarılı bir şekilde kurulması, diğer ülkelerin ilgisini de çekmektedir

ФОТО: ИНТЕрпрЕСС / FOTOğrAF: iNTerpreSS

Page 25: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 23

В результате присоединения к ВТО Россия договорилась о снижении среднего уровня внешних тарифов с 10,25% до 7,8%, и касается это теперь не только ее, но также Белоруссии и Казахстана.

Наряду с унификацией ввозных пошлин со-гласованы перечень товаров, к которым при-меняются запреты или ограничения ввоза или вывоза странами-членами ТС в торговле с тре-тьими странами, и положения о применении ограничений к включенным в этот перечень товарам. Заработало соглашение о примене-нии специальных защитных, антидемпинговых и компенсационных мер по отношению к тре-тьим странам.

Первые выгоды для России от функцио-нирования ТС РБК – это диверсификация то-варопотоков вследствие улучшения условий ведения предпринимательской деятельности. К тому же это и увеличение экспорта в Белорус-сию и Казахстан в связи с повышением для них пошлин единого таможенного тарифа и воз-никновением эффекта отклонения торговли в пользу России.

По оценкам экспертов, общий эффект фор-мирования таможенного союза составит для России около 400 миллиардов долларов, для Белоруссии и Казахстана – более 16 миллиар-дов. В целом создание ТС позволит странам-участницам к 2015 году увеличить ВВП более чем на 15%.

Возможны и негативные последствия: па-дение конкурентоспособности ряда россий-ских производств, в частности, целлюлозно-бумажной и текстильной промышленности, частичное замещение российских товаров на белорусском рынке продукцией из дальнего зарубежья и отклонение торговли в пользу менее качественных товаров из Белоруссии и Казахстана вместо более совершенной продук-ции из дальнего зарубежья.

Старт ТС РБК подвигнул его участников к началу обустройства единого экономическо-го пространства. Утвержден план создания ЕЭП, предусматривающий «Соглашение о со-гласованной макроэкономической политике», «Соглашение о единых принципах и правилах конкуренции и регулирования деятельности субъектов естественных монополий и предо-ставления промышленных субсидий» и др. Проект стартовал 1 января нынешнего года, переходный период займет пять лет.

Успешное становление таможенного союза вызывает интерес других стран. Чаще всего обсуждается вступление в ТС Киргизии и Укра-ины. Расширение союза повысит геополитиче-скую роль и экономический вес объединения и каждого из его участников. n

ping ve önlemler konusunda anlaşma hayata geçirilmeye başladı.

RBK GB’nin Rusya'ya ilk faydası, girişimcilik faaliyetlerini gerçekleştirme şartlarının düzeltil-mesi sonucunda mal akımının çeşitlendirilmesi-dir. Bunun dışında, Belarus ile Kazakistan için tek gümrük tarifesinin yükseltilmesi ve Rusya lehine ticaretin yönelmesi sonucunda bu iki ülkeye ya-pılan Rusya ihracatı artmıştır.

Uzmanların değerlendirmelerine göre, gümrük birliğinin kurulması, Rusya’ya yaklaşık 400 milyar dolar, Belarus ile Kazakistan’a ise 16 milyardan fazla ABD doları kazandıracak. Genel olarak GB, katılımcı ülkelerin 2015 yılına kadar gayrisafi yurtiçi hasılalarının %15’ten daha fazla büyümesini sağlayacaktır.

Bununla beraber, özellikle selüloz-kağıt ve tekstil üretimleri dahil olmak üzere bazı Rusya üretimlerinin rekabet gücünün azalması; Bela-rus piyasasında Rus ürünlerinin BDT ülkeleri dı-şından gelen ürünlerle kısmen değiştirilmesi; ti-caretin, BDT ülkeleri dışından gelen daha kaliteli ürünler yerine Belarus ve Kazakistan’dan gelen daha az kaliteli ürünlere yönelmesi gibi olumsuz sonuçlar doğurabilir.

PBK GB’nin başlanması, katılımcı ülkelerin tek ekonomi alanının oluşturulmasını da tetikle-miştir; “Uyumlu makroekonomi politikasına dair anlaşma”, “Doğal tekel birimlerinin rekabet, faa-liyet düzenlemesi ve sanayi sübvansiyonunun (para desteği) sağlanması konusunda tek pren-sip ve kurallara dair sözleşme” v.s. anlaşmaları öngören Tek Ekonomi Alanı (TEA) kurma planı onaylanmıştır. Proje, bu yıl 1 Ocak tarihinde baş-lanmıştır ve geçiş dönemi 5 yıl sürecektir.

Gümrük birliğinin başarılı bir şekilde ku-rulması, diğer ülkelerin ilgisini de çekmektedir. Sıkça Kızgızistan ve Ukrayna’nın GB’ine girişleri konuşulmaktadır. Gümrük Birliği'nin büyüme-si, kendi ve katılımcı ülkelerin jeopolitik rolü ile ekonomik ağırlığını artıracaktır. n

Общий эффект формирования таможен-ного союза составит для России около 400 миллиардов долларов, для Белоруссии и Казахстана – более 16 миллиардов

Gümrük birliğinin kurulması, Rusya’ya yak-laşık 400 milyar dolar, Belarus ile Kazakistan’a ise 16 milyardan fazla ABD doları kazandıracak

Page 26: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

24 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Министр экономики Турецкой республики Зафер Чаглаян:

Türkiye Cumhuriyeti ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan:

Развитие экономики в Турции и роль взаимоотношений Турецкой Ре-спублики со странами Евразии – сегодня главная тема в экономической политике страны. Министр экономики Турции Зафер Чаглаян – один из

тех, кто по роду своей деятельности и профессиональному опыту в этом хорошо информирован. Он ответил на вопросы журнала «ДА».

Türkiye’nin ekonomik gelişimi ve Avrasya Coğrafyasıyla ilişkileri, ülkenin ekonomi politikasının en önemli konularıdır. Hem çalışma alanı hem de pro-

fesyonel tecrübesi bakımından alanında bilgi sahibi Türkiye Cumhuriyeti Eko-nomi Bakanı Zafer Çağlayan, DA Dergisinin sorularını cevapladı.

«Наш принцип заключается в том, что из кризисов необходимо создавать

новые возможности»

“Krizlerden fırsatlar yaratmayı temel alan bir prensibimiz var”

Беседовал Зафер Озджанжурнал «Аксийон»

(Турция)

Röportaj: Zafer Özcan“Aksiyon” Dergisi

(Türkiye)

Page 27: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 25

– Господин министр, какие преобразо-вания и изменения пережила Турция в последние годы? – За последние 10 лет Турция достигла

среднегодового роста в 5,4%. В 2002 году ВВП составлял 232 миллиарда долларов, а в 2011 году – 774,2 миллиардов, то есть вырос в 3,4 раза. Доход на душу населения за эти годы увеличился с 3519 долларов до 10444 долла-ров – практически в три раза, и оказался са-мым высоким ростом после России, Бразилии и Китая. В 2002 году безработица составляла 10,3%, в 2011 году она снизилась до 9,9%, а в июне 2012 года – до 8%.

Долгое время Турция боролась с высокой инфляцией. Уровень инфляции в 2002 году со-ставлял 45,1%, а в 2011 году в среднем снизил-ся до 6,5%. В тот же период инфляция в США, Германии, Франции, Италии, Индии и Китае росла, а в Турции – быстро уменьшалась.

Сальдо текущего платежного баланса Тур-ции в период с 2002 по 2011 год демонстриру-ет наличие дефицита, параллельно которому наблюдался экономический рост. Под влияни-ем структурных мер, принятых руководством

– Sayın Bakan, Türkiye’de son yıllarda nasıl bir değişim ve dönüşüm süreci yaşandı? – Türkiye son on yıllık dönemde yıllık ortalama

yüzde 5,4 büyüme sağlamıştır. 2002 yılında 232 milyar dolar olan GSYH 2011’de 774,2 milyar dola-ra yükselmiştir, yani 3,4 katına çıkmıştır. Türkiye’de kişi başına düşen gelir, son on yılda 3.519 dolar-dan 10.444 dolara ulaşarak yaklaşık üç katına çık-mıştır. On yıllık dönemde kişi başına düşen gelirde en yüksek artış Rusya, Brezilya ve Çin’den sonra Türkiye’de gerçekleşmiştir. İşsizlik, 2002 yılında yüzde 10,3 iken, 2011’de yüzde 9,9 olmuştur. 2012 Haziran döneminde yüzde 8’e gerilemiştir.

Türkiye uzun süre yüksek enflasyonla müca-dele etmiştir. 2002 yılında yüzde 45,1 olan enf-lasyon oranı 2011 yılında ortalama olarak yüzde 6,5 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönem içinde enf-lasyon ABD, Almanya, Fransa, İtalya, Hindistan ve Çin’de yükselirken Türkiye’de hızla gerilemiştir.

Türkiye’nin cari dengesi, 2002–2011 dönemin-de açık vermiş ve ekonomik büyümeye paralel bir seyir izlemiştir. Ekonomi yönetiminin aldığı ön-lemlerin etkisiyle, 2012 yılının ilk yarısında bir ön-ceki yılın aynı dönemine göre cari açık yüzde 30,6 oranında gerilemiştir.

Page 28: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

26 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Турция далеко опережает дру-гие страны как с точки зрения экономического роста, так и с точки зрения экспорта това-ров и услуг, пря-мых иностран-ных инвестиций, финансового сектора

Türkiye’nin gerek büyüme, gerek mal ve hizmet ihracatı, gerek doğrudan yabancı yatırımlar, gerekse mali sektör açısından diğer ülkelerden büyük ölçüde ayrıştığı görülmektedir

страны, в первой половине 2012 года текущий дефицит снизился до 30,6%.

Экспорт в Турции за 10 лет возрос в 3,7 раза: с 36 до 135 миллиардов долларов. Импорт уве-личился в 4,7 раза: с 52 до 241 миллиарда дол-ларов. Количество фирм, занимающихся в Тур-ции экспортом, в 2002 году составляло 31731, а на конец 2011 года – 53082.

В 2002 году дефицит бюджета составлял 11,5% ВВП, а в 2011 году снизился до 1,3% ВВП.

– Какое место занимает Турция в мире с точки зрения производства, занятости, экспорта, государственных финансов и бюджетного баланса?– Как известно, Европа, Северная Африка и

Средний Восток, на долю, которых приходится 72% турецкого экспорта, борются с экономиче-ским и политическим кризисами. Турция оказы-вается под прямым или косвенным влиянием долгового кризиса и тех изменений, которые происходят на окружающих ее территориях. Однако Турция стала страной, на которую мень-ше всего повлияли упомянутые кризисы. Турция далеко опережает другие страны как с точки зре-ния экономического роста, так и с точки зрения экспорта товаров и услуг, прямых иностранных инвестиций, финансового сектора. Мы ожидаем, что опережение сохранится и в последующие годы, но также надеемся, что Европа и Средний Восток разрешат имеющиеся у них проблемы.

– В течение долгих лет Европа была главным торговым партнером Турции. Можно ли сказать, что в Турции до сих

Türkiye’nin ihracatı 10 yıl içinde 3,7 katına yükselmiş, 36 milyar dolardan 135 milyar dolara ulaşmıştır. Türkiye’nin ithalatı ise 4,7 katına çıkmış, 52 milyar dolardan 241 milyar dolara yükselmiştir. Türkiye’de 2002 yılında ihracat yapan firma sayısı 31.731 iken bu sayı 2011 sonu itibariyle 53.082’ye ulaşmıştır.

2002 yılında Türkiye’deki bütçe açığının GSYH’ye oranı yüzde 11,5 düzeyindeyken, 2011’de yüzde 1,3’e kadar gerilemiş bulunmaktadır.

– üretim, istihdam, ihracat, kamu maliyesi ve bütçe dengeleri açısından Türkiye, dün-yada nasıl bir seviyeye geldi?– Bilindiği gibi, Türkiye’nin ihracatının yüz-

de 72’sini yaptığı Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Doğu bölgeleri ekonomik ve siyasi krizlerle bo-ğuşmaktadır. Dolayısıyla içinde bulunduğumuz bu dönemde Türkiye, Avro Bölgesi’nde yaşanan borç krizi ve yakın coğrafyasında yaşanan değişim hareketlerinden doğrudan veya dolaylı yoldan etkilenmektedir. Ancak Türkiye, söz konusu kriz-lerden en az etkilenen ülkelerden biri olmuştur. Türkiye’nin gerek büyüme, gerek mal ve hizmet ihracatı, gerek doğrudan yabancı yatırımlar, ge-rekse mali sektör açısından diğer ülkelerden bü-yük ölçüde ayrıştığı görülmektedir. Bahsettiğimiz pozitif ayrışmanın önümüzdeki yıllarda da devam etmesini bekliyoruz; fakat biz Avrupa’daki ve Orta Doğu’daki sorunların bir an önce çözüme kavuş-masını umut ediyoruz.

– Avrupa uzun yıllar Türkiye’nin en önemli ticaret partneriydi. Türkiye’de hala AB’ye bağımlı bir özel sektörden söz edilebilir

Доход на душу населения в Тур-ции за эти годы увеличился с 3519 долларов до 10444 долла-ров – практиче-ски в три раза, и оказался самым высоким ростом после россии, Бразилии и Китая

Решение транспортной проблемы в Стамбуле. Специальная трасса для метроавтобусов / İstanbul’un ulaşım sorunlarının çözümü. Metrobüs için özel güzergah

Page 29: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 27

пор частный сектор зависит от ЕС? Какие страны и регионы стали новыми партне-рами в турецкой внешней торговле?– Евро, обслуживающий около половины ту-

рецкого экспорта, обесценился по сравнению с национальной валютой, а также ввиду уже упомя-нутых кризисов снизился спрос – это негативно сказывается на наших экспортных показателях.

Однако в последние два года значительно-го снижения турецкого экспорта в ЕС не наблю-далось. Так, несмотря на кризис, в 2011 году он составил 18,3%, а прямые иностранные инве-стиции из ЕС увеличились до 70,2%.

Несмотря на то, что ЕС все еще является са-мым важным нашим торговым партнером, мы расширяем рынки, благодаря чему экспортная зависимость от европейского региона снижа-ется. Общий экспорт в ЕС в 2002 году составлял 56,6%, а в 2011 году – 46,2%. Доля же Ближнего и Среднего Востока выросла с 9,5% до 20,7%, а доля африканских стран – с 5,2% до 6,9%. Наш принцип заключается в том, что из кризисов необходимо создавать новые возможности.

– Хотелось бы узнать о новых экономи-ческих связях и совместных проектах в странах Евразии и среднеазиатских ре-спубликах.– В 2002 году экспорт в страны Средней

Азии и Кавказа, а также в страны Евразии со-ставил 2,6 миллиарда долларов, в 2011 году он увеличился почти в шесть раз и достиг 18,1 миллиарда долларов. В 2002 году доля вышеу-помянутых стран в нашем экспорте составляла 7,2%, а в 2011 году она достигла 13,4%. В 2002 году импорт из этой группы стран равнялся 6,5 миллиарда долларов, в 2011 году – 48,1 мил-лиарда долларов. Доля этих стран в турецком импорте увеличилась с 12,6% до 20%.

Евразийская территория с ее запасами нефти и природного газа, 350-миллионным населением, проживающем на 25 миллионах квадратных километров, с общим националь-ным доходом приблизительно в 2 триллиона долларов и объемом внешней торговли более 980 миллиардов долларов – один из важней-ших игроков в мировой экономике и политике.

Дискуссии вокруг экономического потен-циала Евразии в значительной степени идут вокруг ее энергетических ресурсов и их до-ставки на мировые рынки. Я уверен, что было бы правильно постараться понять, почему индустриализация ряда стран оказалась без-успешной. Увы, некоторые страны фокусируют-ся на доставке энергоресурсов и постоянном удовлетворении потребностей в энергии ми-ровых рынков, и данная ситуация превращает-ся в проблему безопасности.

mi? Türkiye’nin dış ticaretteki yeni rotasın-da hangi ülkeler ve bölgeler öne çıkıyor?– Bir taraftan ihracatımızın yarısına yakınını

gerçekleştirdiğimiz avronun ulusal paraya göre değer kaybetmesi, bir taraftan az önce bahsetti-ğim krizler nedeniyle ortaya çıkan talep zayıflığı ihracat performansımızı olumsuz etkiliyor.

Fakat son 2 yıllık sürede AB’ye ihracatımızda çok ciddi bir düşüş gözlenmemiştir. Krize rağmen, 2011 yılında AB’ye ihracat yüzde 18,3 oranında ve AB’den doğrudan yabancı sermaye girişi yüzde 70,2 oranında artmıştır.

AB halen en önemli ticaret ortağımız olsa da, ülkemizin pazar çeşitliliğini artırmakta ve ihracatta bu bölgeye bağımlılığımızı azaltmaktayız. AB ülke-lerinin toplam ihracatımızdaki payı 2002’de yüzde 56,6 iken, 2011 yılında yüzde 46,2 olmuştur. Yakın ve Orta Doğu Ülkelerinin payı ise yüzde 9,5’ten yüzde 20,7’ye ve Afrika Ülkelerinin payının yüzde 5,2’den yüzde 6,9’a yükselmiştir. Krizlerden fırsat-lar yaratmayı temel alan bir prensibimiz var.

Türkiye’de kişi başına düşen

gelir son on yılda 3.519

dolardan 10.444 dolara ulaşarak

yaklaşık üç katına çıkmıştır

ve kişi başına düşen gelirde

en yüksek artış rusya, Brezilya

ve Çin’den sonra Türkiye’de

gerçekleşmiştir

Новый жилой квартал в Стамбуле / İstanbul’un yeni yerleşim alanı

Küresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmekdosya

Page 30: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

28 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

– Türkiye’nin Orta Asya ülkeleri ve Avrasya coğrafyasındaki yeni ekonomik işbirlikleri ve diğer ortak projeler hakkında bilgi ala-bilir miyiz? – 2002 yılında Orta Asya ve Kafkasya ülkeleri

ile Avrasya ülkelerine toplam 2,6 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmişken, 2011 yılında bu rakam yaklaşık 6 katına çıkarak 18,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında söz konusu ülkelerin ihracatımızda aldığı pay yüzde 7,2 iken, 2011 yılın-da bu oran yüzde 13,4’e yükselmiştir. 2002 yılında bu ülke grubundan gerçekleştirdiğimiz toplam it-halat 6,5 milyar dolar iken, 2011 yılında bu rakam 48,1 milyar dolar olmuştur. Söz konusu ülkelerin ithalatımızdaki payı ise yüzde 12,6’dan yüzde 20’ye çıkmıştır.

Avrasya coğrafyası, başta petrol ve doğal-gaz olmak üzere, sahip olduğu enerji rezervleri, 25 milyon kilometrekarelik bir alanda yaşayan 350 milyona yakın nüfusu, 2 trilyon dolara yakın toplam milli geliri, 980 milyar doların üzerindeki ticaret hacmi ile küresel ekonomi ve siyasetin en önemli aktörlerinden biri konumundadır.

Важной частью перспективного проекта, над которым работает Турция и который мы называем «Современный шелковый путь», является строительство железной

дороги Баку – Тбилиси – Карс, осуществля-емое совместно с Азербайджаном

Türkiye olarak üzerinde çalıştığımız ve “Mo-dern İpek Yolu Projesi” olarak adlandırdığımız

projenin en önemli ayağını, Azerbaycan’la bir-likte yürüttüğümüz Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu

Projesi oluşturmaktadır

В обязанностях министра экономики Турции Зафера Чаглаяна – участие в крупнейших форумах, совещаниях и встречах, ведение переговоров с первыми лицами государств / Türkiye Cumhuriyeti ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan vazife gereği büyük çaplı forum ve toplantılara katılmakta, devletlerin üst düzey yöneticileri ile görüşmeler yapmaktadır

С президентом Казахстана Нурсултан Назарбаевым / Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile birlikte

С премьер-министром Турции реджеп Тайп Эрдоганом / Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı recep Tayip erdoğan’la birlikte

С президентом Азербайджана Ильхамом Алиевым / Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile birlikte

С премьер-министром Казахстана Каримом Масимовым / Kazakistan Başbakanı Karim Masimov ile birlikte

Page 31: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 29

Нашими приоритетами для обеспечения более сильных торговых и экономических отно-шений в будущем является взаимное упрощение торговых и инвестиционных законодательств, улучшение условий осуществления торговли, осуществление деятельности наших корпора-ций, в состав которых входят два и более пай-щиков, во всех регионах. Таким образом эконо-мическая близость, которая будет достигнута между нашими странами, послужит интересам, как стран нашего региона, так и всего мира.

Я не сомневаюсь, что благодаря нашей эконо-мической политике объем торговли Турции с дан-ным регионом в ближайшее время увеличится во много раз. Усилия ради экономического подъ-ема на евразийской территории имеют огромное значение. Первоочередными задачами являются эффективное и продуктивное использование ре-сурсов, создание структуры конкурентного рын-ка и увеличение доверия к рынкам.

Вопрос, который я поднимал на заседании министров экономики в рамках саммита Сове-та сотрудничества тюркоязычных государств – это развитие двухсторонних и многосторонних транспортных связей. Важно создать надежные железнодорожные маршруты, которые станут альтернативой уже имеющимся транспортным линиям между Востоком и Западом. В рамках этого важной частью перспективного проекта, над которым работает Турция, и который мы называем «Современный Шелковый путь», яв-ляется строительство железной дороги Баку – Тбилиси – Карс, осуществляемое совместно с Азербайджаном.

Это строительство будет закончена к нача-лу 2014 года. После завершения проекта «Мар-марай» поезд, отправившийся из западной Европы, без перерыва сможет достичь берегов Каспийского моря, а оттуда через порт Актау – Шанхая, Сеула. После того как к этому проекту присоединится и Киргизия, региональное со-трудничество выйдет на новый уровень.

В ходе заседаний Смешанных экономиче-ских комиссий, которые ежегодно осуществля-ются при участии стран региона, мы подготовим почву для обсуждения, наблюдения и осущест-вления новых проектов в различных сферах – энергетики и транспорта, банковского дела и сельского хозяйства. В 2011 году были про-ведены заседания Смешанных экономических комиссий с Азербайджаном, Белоруссией, Ка-захстаном, Молдавией, Россией и Туркменией, в первой половине 2012 года – с Украиной и Кир-гизией, а до конца года мы планируем провести такие заседания с Россией, Азербайджаном, Казахстаном, Туркменией и Таджикистаном. 23 мая 2012 года между Турцией и Казахстаном при поддержке президентов обеих стран, мной

Avrasya’nın ekonomik potansiyeli konusun-daki tartışmalar, başta petrol ve doğalgaz olmak üzere, büyük ölçüde enerji kaynakları ve bunların dünya piyasalarına ulaştırılması noktasında yo-ğunlaşmaktadır. Bu noktada, bazı ülkelerin sana-yileşmelerinin neden akim kaldığı gibi ciddi bir soruya önem vermek çok doğru olacağı kanaatin-deyim. Maalesef, bazı ülkeler, en başta enerjinin ulaştırması ve sürekli olarak enerji ihtiyaçlarının giderilmesine odaklanmakta ve bu durum bir gü-venlik meselesi haline gelmektedir.

Bu çerçevede, ileride daha güçlü ticari ve ekonomik ilişkilerin kurulması için önceliklerimiz arasında karşılıklı olarak ticaret ve yatırıma ilişkin mevzuatlarımızın kolaylaştırılması, ticaret şartları-nın iyileştirilmesi, ikili ve çok ortaklı şirketlerimizin bütün bölgelerde ekonomik aktivitelerde bulun-maları vardır. Bu şekilde, ülkelerimiz arasında sağ-layacağımız ekonomik yakınlık, bölge ülkelerinin ve halklarımızın olduğu kadar, tüm dünyanın da menfaatine olacaktır.

Ekonomi politikamız sonucunda Türkiye ile söz konusu bölge arasındaki ticaret hacminin, çok yakın zamanda katlanacağından hiç kuşku duy-muyorum. Avrasya coğrafyasındaki ekonomik kal-kınma çabalarının devamı büyük önem taşımakta, kaynakların etkin ve verimli bir şekilde kullanılma-sı, rekabetçi bir piyasa yapısının hayata geçirilmesi ve piyasalara olan güvenin artırılması öncelikli uy-gulama alanları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Zirvesi Ekono-miden Sorumlu Bakanlar Toplantısında değindiğim önemli bir konu da ikili ve çok taraflı ulaştırma bağ-lantılarının geliştirilmesidir. Bu çerçevede, Doğu ile Batı arasındaki mevcut hatlara alternatif ve gü-venli demiryolları güzergâhlarının önemine işaret etmek istiyorum. Bu kapsamda, Türkiye olarak üzerinde çalıştığımız ve “Modern İpek Yolu Projesi” olarak adlandırdığımız projenin en önemli ayağını, Azerbaycan’la birlikte yürüttüğümüz Bakü–Tiflis–Kars Demiryolu Projesi oluşturmaktadır.

Bu proje, en geç 2014 yılı başlarında devreye girecektir. Marmaray projesinin de tamamlan-masından sonra, Batı Avrupa’dan çıkan bir trenin kesintisiz olarak Hazar Kıyılarına, oradan da Ak-tau Limanı üzerinden Şanghay’a, Seul’e ulaşması mümkün olacaktır. Bu projeye Kırgızistan’ın da dahil edilmesiyle bölgesel işbirliğimize yeni bir boyut ekleyebileceğiz.

Bölge ülkeleriyle her yıl düzenli olarak gerçek-leştirmeye çalıştığımız ve ikili ilişkilerimizin takibi bağlamında azami önemi bulunan Karma Ekono-mik Komisyon toplantılarımızla, enerjiden ulaştır-maya, bankacılıktan tarım alanına kadar bir çok konuyu etraflıca tartışma, izleme ve yeni projelere zemin hazırlama imkânı buluyoruz. 2011 yılında, Azerbaycan, Belarus, Kazakistan, Moldova, Rusya Federasyonu, Türkmenistan, 2012 yılının ilk yarı-

первоочеред-ными задачами

являются эф-фективное

и продуктивное использование

ресурсов, создание струк-

туры конку-рентного рынка

и увеличение доверия

к рынкам

Kaynakların etkin ve verimli bir şekilde kul-

lanılması, reka-betçi bir piyasa

yapısının hayata geçirilmesi ve

piyasalara olan güvenin artırıl-

ması öncelikli uy-gulama alanları

olarak karşımıza çıkmaktadır

Page 32: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

30 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

и министром индустрии и новых технологий Казахской Республики Асетом Исекешевым была подписана совместная экономическая программа «Новая синергия», а в сентябре 2012 года в Анкаре прошло заседание по раз-работке плана мероприятий на период с 2012 по 2015 годы.

– Расскажите, пожалуйста, об экономи-ческих отношениях с самым важным игроком евразийской территории – Россией?– С целью наблюдения за ходом торговых

взаимоотношений между двумя странами, их регулирования и развития мы ежегодно про-водим комплексные заседания Смешанных экономических комиссий по разным направле-ниям: транспорт, банковское дело, судострое-ние и т. д. Одним из важных для оценки регио-нальных взаимоотношений с Россией факторов является создание Таможенного Союза России, Казахстана и Белоруссии. Таможенный Союз предоставляет большие возможности и нашей стране, которая имеет тесные взаимоотноше-ния с этим регионом.

Эти проекты имеют значение не только для торговых инвестиций, они также способ-ствуют установлению долгосрочных крепких и прочных отношений между нашими страна-ми и народами.

Я горжусь тем, что Турция занимает первое место среди стран, которые способствуют раз-витию и экономическому подъему региона. Экономическое развитие имеет большое зна-чение для политической стабильности в стра-нах региона. Сегодня мы, в первую очередь через Турецкое управление сотрудничества и развития (TİKA), оказываем разного рода по-мощь – строительство школ, больниц, лабора-торий, библиотек, обучение персонала в раз-личных сферах. Кредиты, которые «Eximbank» выдает для осуществления проектов в этом регионе, а также безвозмездная помощь се-кретариата казначейства ускоряют процесс развития на евразийской территории и вносят вклад в развитие социальной и экономиче-ской инфраструктуры стран.

Превращая Черное море в свободную торговую зону, обеспечивая свободную тор-говлю и экономического сотрудничество в бассейне Каспийского моря, а также объеди-няя все это с деятельностью свободной тор-говой зоны в бассейне Средиземного моря (так называемый проект «Три моря»), мы хо-тим создать евразийский регион, интегриро-ванный в мировую экономику и имеющий вы-сокий уровень благосостояния. n

sında ise Ukrayna ve Kırgızistan ile KEK toplantıları gerçekleştirilmiş ve bu yılın sonuna kadar Rusya, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Tacikistan ile de KEK toplantıları yapmayı planlıyoruz. Ayrıca, ülkemiz ile Kazakistan arasında Sayın Cumhurbaş-kanları himayelerinde kurulan ve 23 Mayıs 2012 tarihinde Kazakistan Cumhuriyeti Sanayi ve Yeni Teknolojiler Bakanı Sayın Asset ISSEKESHEV ile benim tarafımdan "Yeni Sinerji" Ortak Ekonomi Programı imzalanmıştır. Söz konusu Ortak Ekono-mi Programına ilişkin 2012–2015 Dönemi Eylem Planı Toplantısı, 4–6 Eylül 2012 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirildi.

– Bu çerçevede Avrasya’daki en önemli ak-tör ülke konumundaki Rusya ile ekonomik ilişkilerden de bahsedebilir misiniz?– Düzenli olarak her yıl, Ulaştırma, Bankacılık,

Gemi ve Yat İnşa gibi muhtelif çalışma grupları temelinde kurulan Karma Ekonomik Komisyonu Mekanizması iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin seyrini izlemek, düzenlemek ve geliştirmek ama-cıyla geniş kapsamlı toplantılar gerçekleştiriyo-ruz. Ayrıca, Rusya ile bölgesel ilişkiler noktasında değerlendirilmesi gereken önemli unsurlardan bir diğeri, Rusya Federasyonu–Kazakistan–Be-larus merkezinde kurulan Gümrük Birliğidir. Bu Gümrük Birliği, bölgeyle yakın ilişkiler içerisinde bulunan ülkemiz açısından da önemli fırsatlar barındırmaktadır.

Bu projeler, salt ticari yatırım olmanın çok öte-sinde anlam taşıyan, ülkelerimiz ve halklarımız arasında uzun yıllara dayanacak, ayrıca güçlü ve sağlam ilişkiler tesis edecek tasarımlardır.

Bu çerçevede, Türkiye’nin bölgenin ekonomik kalkınmasına katkı sağlayan ülkeler arasında ilk sıralarda yer aldığını söylemekten onur duydu-ğumu ifade etmek isterim. Ekonomik kalkınma bölge ülkelerinin siyasi istikrarı için ziyadesiyle önem taşımaktadır. Bugün biz, TİKA başta olmak üzere, okul, hastane, laboratuvar, kütüphane in-şaatları, çeşitli alanlarda personel yetiştirme prog-ramları gibi farklı yardımları hayata geçirmekteyiz. Eximbank’ın bölgeye yönelik sağladığı krediler ve Hazine Müsteşarlığının hibe yardımları, Avrasya coğrafyasındaki kalkınma hamlelerine hız kazan-dırmakta ve ülkelerin sosyal ve ekonomik altyapı-larının gelişmesine katkı sağlamaktadır.

Bu noktada, Karadeniz’in bir serbest ticaret alanı haline getirilmesi, Hazar havzasında serbest ticaretin ve ekonomik işbirliğinin sağlanması ve tüm bu çalışmaların Akdeniz havzasında yürütü-len serbest ticaret alanı çalışmaları ile birleştiril-mesi suretiyle "Üç Deniz Projesi" adını verdiğimiz çalışmamızla, dünya ekonomisi ile bütünleşmiş ve yüksek refah seviyesine sahip bir Avrasya coğraf-yasını hedeflediğimizi de belirtmek isterim. n

Одним из важ-ных для оценки региональных взаимоотноше-ний с россией факторов явля-ется создание Таможенного Союза россии, Казахстана и Белоруссии

rusya ile böl-gesel ilişkiler noktasında de-ğerlendirilmesi gereken önemli unsurlardan biri, rusya Federasyo-nu-Kazakistan-Belarus arasında kurulan Gümrük Birliğidir

Page 33: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 31

dosya

Что, где, почем Ne, nerede, ne kadar

По данным сайта / Kaynak : www.numbeo.com

Астана / AstanaКАЗАХСТАН / KAZAKİSTAN

Бишкек / BişkekКИРГИЗИЯ / KIRGIZİSTAN

Кишинев / Kişinev МОЛДАВИЯ /MOLDOVA

Москва / MoskovaРОССИЯ / RUSYA

Ашхабад / AşkabatТУРКМЕНИЯ / TÜRKMENİSTAN

Киев / KievУКРАИНА / UKRAYNA

Таллин / TalinЭСТОНИЯ / ESTONYA

Цена 1 кв. м жилой площади в центре города Şehir merkezinde 1 m2 fiyatı

Средняя месячная зарплатаOrtalama aylık maaşı

Буханка хлеба

Bir somun ekmek

Бензин (1 литр)

Benzin (1 litre)

1 2 3 4

(везде даны среднес татис тические цены в долларах США) / ( tüm f iyat lar, or ta lama ABD dolar ı o larak ver i lmişt i r )

1168,48834,632,420,41

Анкара / AnkaraТУРЦИЯ / TÜRKİYE

2936,88525,140,790,15

Баку / BaküАЗЕРБАЙДЖАН / AZERBAYCAN

Минск / MinskБЕЛОРУССИЯ / BELARUS

1980,00332,210,800,13

Тбилиси / TiflisГРУЗИЯ / GÜRCİSTAN

4000,00400,001,400,17

1500,00450,000,880,13

1000,00400,000,820,09

1312,85361,641,310,10

9835,261311,370,950,21

1234

1234

1234

800,00200,000,260,23

3000,00550,001,360,14

2428,78904,561,770,29

avrasya: ekonomi dersleri

Page 34: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

32 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Ибрахим Озтюркпрофессор, доктор экономических наук, Университет Мармара

Бахадыр ТузджуУниверситет Билги

(Турция)

Несомненно, что кризис 2008 года прямо или косвенно повлиял на все экономики, интегрированные через потоки продукции и капи-тала в глобальную экономическую

систему. Страны, напрямую подвергшиеся воздействию кризиса, стали его источником. Государства, имеющие с ними тесные торго-вые связи, подверглись косвенному воздей-ствию. Каждая страна по-своему отреагирова-ла на глобальный кризис посредством своей денежной и финансовой политики. Способ-ность «остаться на плаву» зависела не толь-ко от умения управлять кризисом, но была тесно связана с экономической ситуацией в конкретных странах, особенно в последние десять лет. Развитые страны с финансовой системой, основанной не на комплексной и реальной экономике, жили в атмосфере ис-кусственного благополучия и больше всего пострадали. С другой стороны, такие азиат-ские страны, как Южная Корея, которая в те-чение последних тридцати лет стремилась на-копить физический и человеческий капитал и подняла уровень и качество производства до появления мировых марок, после некоторой «заминки» продолжила свой путь и сохранила экономическую динамику.

Азиатские экономики и Турция во время и после глобального кризиса

Aзиатские экономики и Турции

Küresel kriz sürecinde ve sonrasında Asya ekonomileri ve Türkiye

Asya Ekonomileri ve Türkiye

İbrahim ÖztürkMarmara Üniversitesi, Ekonomi Profesörü

Bahadır TuzcuBilgi Üniversitesi

(Türkiye)

2008 krizinde küresel iktisadi sisteme mal ve sermaye akışları ile entegre olan bü-tün ekonomilerin doğrudan veya dolaylı olarak etkilendiği kuşkusuzdur. Doğru-dan etkilenen ülkeler krizin kaynağı ül-

keler olurken, dolaylı etkilenen ülkeler ise krizin kaynağı ülkeler ile derin ticari bağları olan ülkeler olmuştur. Küresel krize her ülke (para ve maliye politikaları ile) kendi kabiliyetine göre tepki verir-ken, krizde ayakta kalabilme koşulu krizi yönetme becerisinin ötesinde, ülkelerin özellikle son on yılı ekonomik olarak nasıl geçirdiği ile de yakından ilgilidir. Son on yılı karmaşık ve reel ekonominin temellerine dayanmayan bir finansal sistemin ge-tirileri ile ve/veya kamu kesimi etkinliğiyle suni bir refah algısı oluşturarak geçiren gelişmiş ülkeler krizden en çok zarar gören ülkeler olmuştur. Diğer tarafta son otuz yılını fiziki ve beşeri sermaye birik-tirmeye adamış, üretim kalitesini dünya markaları çıkaracak kadar yükseğe taşımış G. Kore gibi Asya ülkeleri, küresel krizde bir miktar sendeleyerek yoluna devam eden ve ekonomik dinamizmleriy-le dünyada odak noktası olmuş bir görünümdedir.

KRİZ VE SONRASINDA DüNYATablo.1’de de görüldüğü üzere krizin en yoğun

hissedildiği 2009’da gelişmiş ülkeler (GÜ) (A.B. ve G7

«Полная независимость возможна только при экономической независимости»

Мустафа Кемаль Ататюрк,

первый президент Турции

"Tam bağımsızlık ancak ekonomik bağımsızlıkla mümkündür"

Mustafa Kemal Atatürk,

Türkiye'nin ilk Cumhurbaşkanı

Page 35: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 33

Так же, как Великая депрессия 1929 года, глобальный кризис 2008 года, начавшись в развитых странах, охватил весь мир. Цена этого кризиса, ко-

торый стал поворотным моментом, изменившим не только глобальную экономическую структуру, но и национальные политики и политические

тенденции, станет известна только через годы после его окончания. Прошло уже 4 года, однако до сих пор не похоже, что кризис подходит к концу. Также

неясно, какой ущерб причинит национальным экономикам его вторая волна

1929 Büyük Buhranı gibi 2008 küresel krizi de gelişmiş ülkelerde başlayıp tüm dünyaya sirayet eden, maliyeti kriz bittikten yıllar sonra anlaşılan, kü-

resel ekonomik dengelerin değişiminin yanı sıra ulusal politikaları ve politik eğilimleri de değiştiren bir dönüm noktasını teşkil etmektedir. 2008 küresel

krizinin başlangıcından bu yana 4 yılı geride bırakırken krizin bittiğine dair hiçbir işaret bulunmamakla birlikte, ikinci kriz dalgasının milli ekonomilere ne

boyutlarda tahribat yapacağı da ayrıca belirsizliğini korumaktadır

Page 36: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

34 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

ülkeleri de bu geniş grubun bir parçası olmak üzere), yüzde 4’ler düzeyinde daralırken; gelişmekte olan ülkeler (GOÜ) grubu büyüme hızını kriz öncesinde-ki % 8’ler düzeyinden %3’lere düşürmüştür. Buna ek olarak, GOÜ’in öncüleri olan Gelişen Asya ülke-lerinin 2009’da Dünya ekonomisinin yüzde 0,6’dan daha fazla daralmasının önüne set çeken ülke grubu olduğu görülmektedir. Şöyle ki, küresel ekonomi-de gerek paylarının gerek de büyüme oranlarının yüksek olduğu Gelişen Asya ülkeleri, dünya ekono-misinin daha da küçülmesini engellemiştir. 2009 yı-lında, Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Sahra altı Afrika’da ise kriz öncesinde görülen yüzde 6’lardaki büyüme oranları %3’lere düşmüştür. Dolayısıyla, başta Çin, Kore ve Hindistan olmak üzere Asya, kriz süresince ve kriz sonrasındaki küresel ekonomik kurgunun başrolünü oynamıştır ve oynayacaktır.

KRİZ VE SONRASINDA TüRKİYEKüresel ekonomide özellikle son 10 yılda gö-

rülen dengesizlik, dünyanın bir kısmı (Asya) hızla ekonomik dinamizmini artırırken, dünyanın diğer kısmında (Avrupa) artan durağanlık şeklinde göze çarpmaktaydı. Türkiye bu konjonktürde Avrupa ile yakın iktisadi ilişkileri olan fakat tam da Avrupalı sa-yılmayan, genç nüfus ile hızla büyüyen, fazla tüke-tim yapan bir ekonomik görünüme sahipti. Son 10 yılda Avrupa’dan açık ara önde olduğumuz bir görü-

МИР ВО ВРЕМЯ И ПОСЛЕ КРИЗИСАКак видно из таблицы 1, в 2009 году, когда

кризис был особенно сильным, темпы роста в странах ЕС и «Большой семерки» сократились до 4%, а в группе развивающихся стран упали с 8% в докризисный период до 3%. Следует отметить, что развивающиеся азиатские страны – лидеры среди развивающихся стран – в 2009 году соста-вили группу государств, которые смогли воспре-пятствовать сокращению мировой экономики больше, чем на 0,6%. Так, развивающиеся азиат-ские страны, составляющие значительную долю мировой экономики и имеющие достаточно вы-сокие темпы роста, не позволили мировой эко-номике сократиться еще больше. Темпы роста на Среднем Востоке, в Северной Африке и южнее Сахары в 2009 году упали с 6% в докризисный пе-риод до 3%. Таким образом, Азия, и в первую оче-редь Китай, Корея и Индия, играла и будет играть главную роль в глобальной экономической ситу-ации во время и после кризиса.

ТУРЦИЯ ПО ВРЕМЯ И ПОСЛЕ КРИЗИСАВ глобальной экономике, особенно в по-

следние 10 лет, наблюдалось нарушение рав-новесия: Азия наращивала экономическую динамику, в Европе же нарастала инертность, стагнация. Турция – быстро растущая страна с

ФОТО: БОрИС КЛЕМЕНТьЕВ / FOTOğrAF: BOrİS KLeMeNTYeV

Page 37: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 35

молодым населением и высоким потреблени-ем, имеет тесные экономические отношения с Европой, но при этом не считается полностью европейской страной. В последние 10 лет она значительно опережает Европу, при этом на-блюдается тенденция к потреблению на уровне США – страны, которая по соотношению потре-бительских расходов и ВНП впереди всего мира.

После выхода из глобального кризиса турец-кая экономика, достигнув рекордного уровня роста, в положительном смысле «отделилась» от ЕС. В 2011 году из-за застоя в Европейском Союзе, в который в основном осуществляется экспорт, и в результате того, что национальная экономика быстро пришла в порядок, в Турции возникла небывалая ситуация. В 2008 году общий экспорт составил 132 миллиарда долларов, в 2011 году – 134 миллиарда долларов. При этом в 2008 году импорт составлял 201 миллиард долларов, а в 2011 году – уже 240 миллиардов долларов. Это привело к тому, что Турция начала искать новые торговые пути. Поиски дали результат: доля ЕС в нашем экспорте снизилась с 48% в 2008 году до 36,6% в первой половине 2012 года. Доля Ближ-него и Среднего Востока в экспорте в 2008 году составляла 19,2%, а в первой половине 2012 года возросла до 26,7%. Доля Северной Африки, зани-мающей важное место в экспортных ориентирах

nümü yansıtırken, tüketim harcamalarının GSYH’ye oranında dünyanın en çok tüketen ülkesi olan ABD ölçeğinde tüketim eğilimi de dikkat çekmektedir.

Küresel krizden çıkış ile birlikte Türkiye ekonomi-si rekor büyüme oranları ile hemen yanı başındaki AB’den pozitif yönde ayrışmış, 2011 yılında ağırlıkla ihracat yaptığı AB’nin durgunluğu ve iç ekonomisi-nin hızla toparlanması vesilesiyle, Türkiye’de önce görülmemiş bir durum söz konusu oldu. Onu ra-kamlar ile izah etmek gerekirse, 2008’de toplam ihracatımız 132 milyar dolar, 2011’de ise 134 milyar dolar iken, 2008 yılı ithalatımız 201 milyar dolar, 2011 yılı ithalatımız ise 240 milyar dolar olarak ger-çekleşmiştir. Bu noktada, Türkiye yeni ticaret yolları aramaya başlamıştır. Gerçekten de yeni ticaret yolla-rı arayışı bir bakıma yanıt bulmuştur. AB’nin toplam ihracatımızdaki payı 2008’deki yüzde 48 düzeyinden 2012’nin ilk yarısında yüzde 36,6’ya gerilemiştir. Ya-

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012*

Мир / Dünya 4.5 5.2 5.4 2.7 -0.6 5.2 3.8 3.5

Развитые экономики /Gelişmiş Ekonomiler

2.5 3 2.7 0 -3.6 3.2 1.5 1.4

Страны «Большой семерки» /G7 ülkeleri

2.2 2.6 2.2 -0.3 -4.0 3.0 1.3 1.4

Страны еврозоны / Avro Bölgesi

1.6 3.2 2.9 0.3 -4.2 1.8 1.4 -0.3

Развивающиеся экономики / Geliєmekte Olan Ekonomiler

7.3 8.2 8.7 6 2.8 7.5 6.2 5.6

Развивающаяся Азия /Gelişen Asya

9.4 10.3 11.4 7.7 7.1 9.6 7.8 7.3

Страны новой индустриализации в Азии* /Yeni Endüstrileşen Asya*

4.8 5.7 5.8 1.8 -0.7 8.4 4 3.3

АСЕАН-5 (Ассоциация государств Юго-Восточной Азии)** /Asean – 5**

5.5 5.7 6.3 4.8 1.7 6.9 4.4 5.3

Средний Восток и Северная Африка /Orta Doğu ve Kuzey Afrika

5.5 6.1 5.5 4.6 2.7 4.8 3.5 4.2

Страны Африки южнее Сахары /Sahra - altı Afrika

6.1 6.4 7 5.5 2.8 5.2 5.1 5.4

Таблица 1. Темпы роста по группам стран: 2005–2012 (2012 – прогнозируемые данные)

Tablo 1. Ülke Gruplarına Göre Büyüme Oranları: 2005–2012 (2012 Tahmin)

ИСТОЧНИК: МВФ / KAYNAK: iMF* Страны новой индустриализации в Азии: Гонконг, Корея, Сингапур, Тайвань. / * Yeni Sanayileşen Asya Ülkeleri: Hong Kong, Kore, Singapur, Tayvan.** АСЕАН-5: Индонезия, Малайзия, Филиппины, Таиланд, Вьетнам. / ** Asean 5: Endonezya, Malezya, Filipinler, Tayland, Vietnam

В условиях, когда Азия быстро приближается к тому, чтобы стать лидером мировой лиги, Турция, как и дру-гие страны, пытается стать «хорошим клиентом» Азии

Bu koşullar altında Asya dünya liginde liderliğe doğru hızla ilerlerken Türkiye de diğer ülkeler gibi Asya’nın “iyi müşterisi” olmaya doğru ilerlemektedir

Page 38: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

36 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Турции, увеличилась с 4,4% в 2008 году до 6,4% в первой половине 2012 года. Самый низкий про-центный рост доли экспорта наблюдался в отно-шении Азии, доля которой увеличилась с 5,3% в 2008 году всего до 6,7% в первой половине 2012 года, как видно из таблицы 2.

Чистый импорт в Азию, занимающую цен-тральное место в мире с точки зрения эконо-мической динамики, выше чистого импорта в ЕС, являющегося самым крупным торговым партнером Турции. В 2008 году чистый импорт из Азии был на уровне 30 миллиардов долла-ров, а в 2011 году достиг 43 миллиарда долла-ров. В первой половине 2012 года он уже со-ставит 20 миллиардов долларов.

В условиях, когда Азия быстро приближает-ся к тому, чтобы стать лидером мировой лиги, Турция, как и другие страны, пытается стать «хорошим клиентом» Азии. Турция 2023 года – это страна, имеющая тесные торговые отноше-ния с Азией, способная конкурировать с ней в производстве товаров с высокой добавленной стоимостью, это торговый партнер Азии не в зоне дешевой рабочей силы, а в зоне мировых брендов. Таким образом, обязанность бизнес-менов Турции – хорошо узнать Азию и изме-нить курс в ее сторону, частично взяв на себя роль Азии на внебиржевых рынках; создавая мировые бренды, способствовать тому, чтобы Турция превратилась из страны со средним до-ходом в страну с доходом высоким. n

kın ve Orta Doğu’nun ihracattaki payı 2008’de yüzde 19,2 iken, 2012’nin ilk yarısında yüzde 26,7’ye çık-mıştır. Türkiye’nin ihracat haritasında önemli bir yer tutması hedeflenen Kuzey Afrika’nın ihracatındaki payı 2008’deki yüzde 4,4 seviyesinden 2012’nin ilk yarısında yüzde 6,4 düzeyine çıkmıştır. İhracat payla-rındaki yüzde puan artışların en düşük gerçekleştiği ülke grubu ise payı 2008’deki yüzde 5,3’ten, 2012’nin ilk yarısında yüzde 6,7’ye çıkan Asya’dır (Tablo 2).

Dünyada ekonomik dinamizmin merkezi olan Asya’ya net ithalatımız en büyük ticaret partnerimiz olan AB’ye olan net ithalatımızdan da daha yüksek seyretmektedir. 2008’de Türkiye’nin Asya’dan net itha-latı 30 milyar dolar düzeylerinde iken, 2011’de 43 mil-yar dolara çıkmıştır. 2012’nin ilk yarısında ise Asya’dan 20 milyar dolar net ithalat yapmış görünüyoruz.

Bu koşullar altında Asya dünya liginde liderliğe doğru hızla ilerlerken Türkiye de diğer ülkeler gibi Asya’nın “iyi bir müşterisi” olmaya doğru ilerlemek-tedir. Oysaki düşlediğimiz 2023 Türkiye’si Asya ile derin ticari ilişkiler kurmuş, uluslararası piyasalarda katma değeri yüksek ürünlerin üretiminde Asya’ya rakip olmuş, ucuz işgücü üzerinden değil küresel markalar çıkarma üzerinden Asya’nın ticari partneri olmuş bir Türkiye’dir. Bu minvalde, Türkiye’de işa-damlarına düşen sorumluluk, Asya’yı çok iyi tanı-mak, rotasını Asya’ya çevirmek, üçüncü piyasalarda Asya’nın rolünün bir kısmını üzerine alarak dünya markaları çıkarıp Türkiye’nin orta gelirli ülke sevi-yesinden yüksek gelirli ülke seviyesine taşınmasına aracılık etmektir. n

Таблица 2. Место основных регионов в турецкой торговле (сопоставление 2008 года и первой половины 2012 года)

Tablo 2. Başlıca Bölgelerin Türk Ticaretindeki Yeri (2008 ve 2012 ilk yarısı mukayesesi)

ИСТОЧНИК: DTM (СЕКРЕТАРИАТ ВНЕШНЕй ТОРГОВЛИ КАБИНЕТА ПРЕМьЕР-МИНИСТРА ТУРЦИИ) / KAYNAK: DTM

2008Экспорт (доллары)

İhracat (Dolar)Экспорт(доля, %)

İhracat (Dolar)Импорт(доллары)

İthalat (Dolar)Импорт(доля,%)

İthalat (Pay,%)

Евросоюз 27 /Avrupa Birliği 27

63.390.418.598 48,0 74.407.779.069 36,8

Северная Африка / Kuzey Afrika

5.850.262.282 4,4 3.535.989.794 1,7

Ближний и Средний Восток /Yakın ve Orta Doğu

25.430.394.735 19,2 13.145.163.873 6,5

Другие страны АзииDiğer Asya

7.074.123.471 5,3 37.616.398.805 18,6

2012 (первые 6 месяцев)

2012 ( İlk 6 Ay)

Экспорт (доллары)İhracat (Dolar)

Экспорт (доля, %)İhracat (Pay, %)

Импорт (доллары) İthalat (Dolar)

Импорт (доля,%)İthalat (Pay,%)

Евросоюз 27 /Avrupa Birliği 27

29.422.485.629 39,5 42.933.663.446 36,6

Северная Африка /Kuzey Afrika

4.821.209.875 6,4 1.514.455.734 1,2

Ближний и Средний ВостокYakın ve Orta Doğu

19.885.679.715 26,7 11.878.522.623 10,1

Другие страны Азии /Diğer Asya

5.031.279.545 6,7 24.679.287.370 21,0

Page 39: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 37

Кадир Дикбаш(Турция)

Финансовый и экономический кризис, разраз-ившийся в 2008 году в Соединенных Штатах Америки и оказавший влияние на весь мир, выявил много ошибок в том, что до сегодняш-него дня считалось правильным, и изменил

экономическое равновесие в мире. Ускорилось движе-ние экономической мощи и капитала с запада на восток. Долговой кризис в Европе с каждым днем становится все глубже, а решение до сих пор не найдено, что заставляет многие страны, имеющие партнерские отношения с Евро-пой, искать нечто новое.

Наряду с продолжением реформирования для всту-пления в ЕС, внешняя торговля Турции обратилась к но-вым рынкам. Если еще совсем недавно половину стран, с которыми осуществлялась внешняя торговля, составляли страны Европейского Союза (27), то сегодня их показатели стали быстро сокращаться. Экспорт из ЕС снизился с 56,4% до 38,8%, а импорт – с 40,4% до 36,5%.

Среди рынков, на которые Турция обратила внимание,

Kadir Dikbaş (Türkiye)

2008’de Amerika Birleşik Devletleri’nde patlak veren ve bütün dünyayı etkisi altına alan mali ve ekonomik kriz, bugüne kadar doğru bilinen pek çok yanlışın ortaya çıkmasına vesile olduğu gibi, dünyadaki ekonomik dengeleri de değiştirdi. Güç ve sermayenin batıdan

doğuya hareketi hız kazandı. Özellikle her geçen gün derinleşen ve bir türlü çözüm üretilemeyen Avrupa’daki borç krizi, Avrupa ile ortaklığı olan pek çok ülkeyi yeni arayışları sevk etti.

Türkiye de, AB üyelik sürecinin devam ettirmekle birlikte, dış ticaretinde yeni pazarlara yöneldi. Düne kadar dış ticaretinin ya-rısını 27 AB ülkesiyle yaparken, hızla bu oranı aşağı çekti. AB’nin ihracatındaki payı yüzde 56,4’ten yüzde 38,8’e, ithalatındaki payı yüzde 40,4’ten yüzde 36,5’e geriledi.

Türkiye’nin yöneldiği pazarlar içinde de en göze çarpan blok, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) oldu. Bunun yanında Azer-baycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kır-gızistan, İran, Afganistan ve Pakistan’ın oluşturduğu Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) ülkeleriyle ticarette de gözle görülür bir gelişme yaşandı. Hem ihracatta, hem ithalatta.

Потенциал развитияТорговля между Турцией и Евразией после глобального кризиса

Строительство нового моста через пролив Босфор / Boğaz üzerindeki yeni köprünün inşaatı

Фот

о: Б

орис

Кле

мен

тьев

/ Fo

toğr

aF: B

orİs

Kle

men

tyev

Gelişme potansiyeliKüresel Kriz Sonrası Türkiye'nin Avrasya İle Ticareti

Page 40: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

38 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

более всего заметна Организация исламского сотрудниче-ства (ОИС). Помимо этого, значительный прогресс также на-блюдается в развитии торговли со странами Организации экономического сотрудничества (ОЭС), куда входят Азер-байджан, Казахстан, Туркмения, Узбекистан, Таджикистан, Киргизия, Иран, Афганистан и Пакистан. Развиваются как экспорт, так и импорт.

Торговля со странами СНГ – Украиной, Белоруссией, Молдавией, Россией, Арменией, Азербайджаном, Казахста-ном, Туркменией, Узбекистаном, Таджикистаном и Киргизи-ей, в процентном отношении осталась приблизительно на том же уровне, что и в докризисный период, но абсолютные цифры значительно возросли.

Особенно выросли показатели в торговле между таки-ми крупными странами Евразийского региона, как Турция и Россия. В 2011 году объем составил 30 миллиардов дол-ларов.

В этом году, в период с января по июль, ввоз товаров из России составил 11% общего импорта (15,1 миллиарда долларов). Наряду с этим доля России в турецком экспорте составляет всего 4,3%, или 4,3 миллиарда долларов.

Сегодня Россия занимает первое место в турецком им-порте, а в экспорте – пятое. Несмотря на высокий товаро-оборот, следует отметить наличие торгового дисбаланса между двумя странами. Из 30 миллиардов в 2011 году 24 миллиарда составил импорт, и 6 миллиардов – экспорт. Ос-

2007 2011 2012*

Экспортİhracat

Импортİthalat

Экспорт İhracat

Импортİthalat

Экспортİhracat

Импортİthalat

Европейский Союз (27)Avrupa Birliği (27

56,4 40,4 46,2 37,8 38,8 36,5

Союз Независимых Государств Bağımsız Devletler Topluluğu

9,4 18,4 9,9 13,8 9,5 14,8

Организация черноморского экономического сотрудничества Karadeniz Ekonomik İşbirliği

15,7 20,5 13,2 16,1 11,9 17,2

Организация экономическогосотрудничества Ekonomik İşbirliği Teşkilatı

4,3 5,9 6,9 7,2 13,5 7,5

Тюркские республикиTürk Cumhuriyetleri

2,7 1,6 3,7 1,5 3,7 1,6

Организация исламского сотрудничестваİslam İşbirliği Teşkilatı

18,9 12,7 27,7 13,0 36,4 13,0

Доля различных групп стран во внешней торговле Турции (%)

Türkiye'nin dış ticaretinde ülke gruplarının payı (%)

Источник: TÜİK (Институт статистики Турции)СНГ (Содружество независимых государств): Украина, Белоруссия, Молдавия, Россия, Армения, Азербайджан, Казахстан, Туркмения, Узбекистан, Таджикистан, Киргизия

Организация черноморского экономического сотрудничества: Греция, Румыния, Болгария, Албания, Украина, Молдавия, Россия, Грузия, Армения, Азербайджан, Сербия

Организация экономического сотрудничества (ОЭС): Азербайджан, Казахстан, Туркмения, Узбекистан, Таджикистан, Киргизия, Иран, Афганистан, Пакистан

Тюркские республики: Азербайджан, Казахстан, Туркмения, Узбекистан, Киргизия

Kaynak: TÜİKBDT: Ukrayna, Beyaz Rusya,Moldova, Rusya Federasyonu, Ermenistan, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan

Keİ: Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Arnavutluk, Ukrayna, Moldova, Rusya Federasyonu, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Sırbistan

eİT: Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, İran, Afganistan, Pakistan

TÜrK CUMHUrİYeTLerİ: Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan

(*) январь-июль(*) Ocak-Temmuz

Page 41: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 39

новная причина этого – поставки в Турцию большого коли-чества российского природного газа.

Схожая ситуация после начала поставок природного газа и нефти возникла и в торговле с Азербайджаном.

Начиная с 2012 года (январь-июль), доля стран СНГ в экс-порте Турции составляет 9,5%, а в импорте – 14,8%. На пер-вый взгляд, обращает на себя внимание тот факт, что в 2007 году доля стран СНГ в импорте была выше (18,4%). Причина заключается в том, что до кризиса 2008 года цены на при-родный газ и нефть побили все рекорды.

Что касается торговли Турции с пятью тюркскими респу-бликами, то здесь наблюдается прогресс и в процентном со-отношении, и в цифровом эквиваленте. Особенно следует отметить рост экспорта.

В 2007 году экспорт в тюркские республики – Азербайд-жан, Казахстан, Туркмению, Узбекистан и Киргизию – соста-вил 2,7% общего экспорта, а в 2012 году вырос до 3,7%.

Предлагаемые по разумной цене потребительские това-ры, произведенные промышленностью Турции, пользуются спросом в странах Евразии, а потому составляют важную часть турецкого экспорта. Товары, которые страна импорти-рует из стран этого региона, по большей части представля-ют собой сырье и полуфабрикаты. С этой точки зрения Тур-ция и Евразия дополняют друг друга. Кроме того, потенциал развития торговли на сегодня выше, чем в прошлом. Неотъ-емлемое условие здесь – сохранение и укрепление мира и стабильности в регионе. n

Ukrayna, Beyaz Rusya, Moldova, Rusya Federasyonu, Erme-nistan, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Ta-cikistan ve Kırgızistan’dan oluşan Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri ile yapılan ticaret, oransal olarak kriz öncesiyle kriz sonrasında aşağı yukarı aynı seviyelerde. Bununla birlikte, tutar olarak ciddi artışlar söz konusu.

Özellikle Avrasya bölgesinin iki büyük ekonomisi olan Tür-kiye ve Rusya arasındaki ticaret, çok yüksek seviyeye çıktı. 2011 yılındaki hacim 30 milyar dolar oldu. Rusya'dan yapılan itha-lat, bu yılın Ocak-Temmuz döneminde toplam ithalatın yüzde 11'ini oluşturdu. Tutar 15,1 milyar dolar. Buna karşılık Rusya’nın Türkiye’nin ihracatındaki payı sadece yüzde 4,3 olup tutar da 4,3 milyar dolar seviyesinde.

Rusya şu an Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ülke konu-munda. İhracatında ise beşince sırada geliyor. Yüksek ticaret hacmine rağmen iki ülke arasındaki ticari dengesizlik dikkat çekici. 2011’den 30 milyar dolarlık hacmin 24 milyarı ithalat, 6 milyar doları ihracat. Bunun da en önemli sebebi, Türkiye'nin Rusya’dan yaptığı yüklü miktarda doğalgaz alımı.

Benzer durum, doğalgaz ve petrol alımının başlamasıyla birlikte Azerbaycan’la yaptığı ticaret için de geçerli, fakat bu-rada Türkiye lehine bir denge var. BDT ülkelerinin 2012 (Ocak-Temmuz) itibariyle, BDT grubunun Türkiye’nin ihracatındaki payı yüzde 9,5, ithalatındaki payı yüzde 14,8. İlk bakışta itha-lattaki payın 2007’de daha yüksek oluşu dikkat çekiyor. Fakat bu tarihte ithalattaki payın yüzde 18,4’e kadar tırmanmasının sebebi, 2008 krizi öncesinde doğalgaz ve petrol fiyatlarının re-kor seviyelere çıkmasıydı.

Türkiye, beş Türk cumhuriyeti ile yaptığı ticarette ise, küre-sel kriz sonrasında hem tutar hem oran olarak gelişme kaydetti. Özellikle de, ihracatındaki artış kayda değer bir gelişme.

Türk cumhuriyetleri Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan’a yapılan ihracat 2007’de toplam ih-racatın yüzde 2,7’sini oluştururken rakam 2012’de yüzde 3,7’ye çıkmış bulunuyor. Gelişmiş sanayisiyle Türkiye’nin ürettiği ma-kul fiyatlı tüketim malları, Avrasya ekonomileri ve tüketicileri tarafından tercih edilir olup, ihracatının da önemli bir kısmını bu ürünler teşkil ediyor. Türkiye’nin bu bölge ülkelerinden yap-tığı ithalat da, ağırlıklı olarak ham madde ve yarı mamullerden oluşuyor. Bu bakımdan Türkiye ile bölge ekonomileri arasında biri birini tamamlayıcı bir ticaret söz konusu. Ve ayrıca, gelişme potansiyeli de eskisinden daha yüksek. Bunun vazgeçilmez şar-tı, bölgede barış ve istikrarın devamı ve daha da geliştirilmesi. n

Год/ Yıl Экспорт /İhracat Импорт / İthalat

2008 6.483 31.364

2009 3.190 19.450

2010 4.628 21.601

2011 5.993 23.953

2012 3.741 15.113

Торговля Турции с россией (миллионы долларов)Türkiye'nin rusya ile ticareti (Milyon $)

Источник: TÜİK (Институт статистики Турции)Kaynak: TÜİK

Page 42: Diyalog Avrasya №38

40 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

Туркмения: «золотое дно» энергоресурсов

Türkmenistan: enerjinin “altın” mekânı

Page 43: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 41

Довран ОразгылыджовДоктор юридических наук

(Туркмения)

Несмотря на все более широкое ис-пользование альтернативных источ-ников энергии, в частности, солнца и ветра, в ближайшем будущем по-ложение с углеводородами на миро-

вом энергетическом рынке вряд ли изменится.Начало XXI века ознаменовано ростом потре-

бления «черного золота». Запасов нефти стано-вится все меньше. Одновременно расширяется использование другого углеводородного топли-ва – природного газа, «голубого золота». Еще 40 лет назад доля нефти в используемых месторож-дениях составляла 45%, а газа – всего 16%. Сегод-ня же – соответственно 30 и 25%. Природный газ в последние годы играет важную роль в энерге-тической безопасности стран ЕС, Китая и Индии.

Туркмения – «золотое дно» энергоресурсов. В этой стране одной из первых начали промыш-ленную добычу нефти. А что до природного газа, то по последним оценкам в Туркмениста-не сосредоточено 12% его мировых запасов. Благодаря своему потенциалу в производстве и экспорте природного газа, Туркмения считается одной из важнейших стран с точки зрения гло-бальной энергетической безопасности. Сегодня Китай, Индия, Пакистан и страны ЕС стремятся

Dr. Dowran OrazgylyjowHukuk Bilimleri Uzmanı

(Türkmenistan)

G üneş ve rüzgâr gibi alternatif enerji kaynaklarının kullanımının giderek artmasına rağmen, yakın gelecek-te hidrokarbon enerji kaynaklarının dünya enerji piyasasındaki durumu

değişecek gibi görünmüyor. XXI. yüzyıla girdiğimizde “kara altın” olarak nite-

lendirilen petrolün tüketimi arttı. Tükettiğimiz ener-ji kaynakları içinde petrolün oranı ise azalmaktadir. Aynı zamanda diğer bir hidrokarbon yakıtı olan ve “mavi altın” olarak adlandırılan doğalgazın kulla-nımı artmaktadır. Yaklaşık 40 sene öncesine kadar tükettiğimiz enerji kaynaklarının içinde petrolün oranı %45’lerdeyken bu dönemde doğalgazın ora-nı sadece %16 idi. Günümüzde ise petrolün oranı %30’lara düşmüş, doğalgazın oranı %25’lere çık-mıştır. Son yıllarda doğalgaz, başta AB, Çin ve Hin-distan olmak üzere farklı ülkelerin enerji güvenliği için önemli bir rol oynamaktadır.

Petrolün sanayi bakımından üretilmeye başla-nan ilk ülkelerinden biri olan Türkmenistan, ener-jinin altın yurdudur. Doğalgaza gelince, dünyada tespit edilen doğalgaz rezervlerinin yaklaşık %12’si Türkmenistan’dadır. Doğalgaz üretim ve ihraç po-tansiyeli ile Türkmenistan, günümüzde global enerji güvenliği açısından önemli bir ülke haline gelmiştir.

потребление природного

газа в мире в прошлом году

возросло на 2,1%, а ми-ровой рынок нефти за тот

же год вырос всего на 0,7%

Global gaz tüketimi

geçen sene %2,1 olarak

artmışken aynı dönemde

global petrol pazarı sadece

%0,7 olarak büyümüştür

0

100

200

300

400

500

600

700

1981 г. / y. 12,7 2,1 269,1

27,4 26,4 451,9

130,7 61,1 447,9

395 177 598

2001 г. / y.

2011 г. / y.

2035 г. / y.

Развитие крупнейших рынков природного газа / Büyük Doğalgaz Pazarlarının Gelişimi

мил

лиар

дов

куби

ческ

их м

етро

в/ m

ilyar

met

re k

üp

Китай / Çin Индия / Hindistan ЕС / AB

Page 44: Diyalog Avrasya №38

42 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Günümüzde başta Çin, Hindistan, Pakistan ve Av-rupa Birliği ülkeleri Türkmenistan’dan artan miktar-larda doğalgaz ithal etmek için çeşitli girişimlerde bulunmaktadır.

Global ekonominin içinde bulunduğu etkiyle uluslararası gaz tüketim hızı azalsa bile doğalga-za hissedilen ihtiyaç yine de çok büyük olacaktır. Geçen sene dünyada toplam 3 trilyon 223 milyar metreküp doğalgaz tüketilmiştir. Diğer bir ifadeyle global gaz tüketimi geçen sene %2,1 artmıştır. Be-lirtmek gerekir ki, bu dönemde global petrol pazarı ise sadece %0,7 büyümüştür.

1 Ocak 2012 tarihi itibariyle global tespit edil-miş doğalgaz rezervi 208,4 trilyon metreküpe eşdeğerdir. Günümüzde uluslararası gaz tüketimi artmazsa bile mevcut doğalgaz rezervi çok değil sadece 63,6 sene sonra tükenecektir. Uluslarara-sı Enerji Ajansının tahminlerine göre, global gaz tüketimi 2035 yılında 4 trilyon 535 milyar met-reküpe ulaşması beklenmektedir. Bu nedenle uluslararası enerji güvenliği, özellikle doğalgaz arz güvenliği için yeni doğal gaz sahalarının ve rezervlerinin keşfi büyük önem taşımaktadır. Son dönemde teknolojinin gelişmesi ile kaya gazı alanında da önemli gelişmeler cereyan etmeye başladı.

Uluslararası bağımsız denetim kurumlarının değerlendirmelerine göre geçen sene global gaz rezervi %11,2 olarak artmış, bu artışın % 76,9’u ise Türkmenistan tarafından karşılanmıştır.

Dünyanın en büyük 4. doğalgaz rezervine sahip olan Türkmenistan günümüzde, Rusya’ya, Çin’e ve İran’a doğal gaz ihraç etmektedir. Türkmenistan’ın TAPI Gaz Boru Hattı projesinin gerçekleşmesi ile yakın dönemde Hindistan’a ve Pakistan’a, ileri za-

импортировать природный газ из Туркмении.Даже если потребление природного газа под

влиянием глобальной экономической ситуации уменьшится, потребность в нем все равно будет велика. В прошедшем году в мире было исполь-зовано 3 триллиона 223 миллиарда кубических метров газа. Потребление его в мире в прошлом году возросло на 2,1%, а мировой рынок нефти за тот же год вырос всего на 0,7%.

Разведанные мировые запасы природного газа на 1 января 2012 года составляли 208,4 трил-лиона кубических метров. При нынешнем уров-не потребления их хватит совсем ненадолго – всего на 63,6 года. По оценкам Международно-го энергетического агентства, мировое потре-бление природного газа в 2035 году составит 4 триллиона 535 миллиардов кубических метров. По этой причине для международной энерге-тической безопасности, особенно в отношении природного газа, очень важно открывать новые месторождения. Так, в последнее время в резуль-тате развития технологий началась добыча слан-цевого газа.

Туркмения открывает новые месторожде-ния природного газа. По оценкам независимых международных экспертных организаций, в про-шлом году мировые запасы природного газа вы-росли на 11,2%, и 76,9% этого роста обеспечили вновь разведанные запасы Туркмении.

Сегодня Туркмения, занимающая четвер-тое место в мире по объему запасов природ-ного газа, экспортирует его в Россию, Китай и Иран. Благодаря строительству газопровода ТАПИ (Туркменистан – Афганистан – Пакистан – Индия), в скором времени станет можно экс-

одня Туркме-ния, занимаю-щая четвертое место в мире по объему запасов природного газа, экспорти-рует его в россию, Китай и Иран

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

Page 45: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 43

портировать газ в Индию и Пакистан, а в буду-щем предполагается экспорт и в Европу.

В ближайшую четверть века рынок природ-ного газа Китая, Индии, ЕС, Пакистана и Турции – сегодняшний и скорее всего будущий рынок сбыта для туркменского газа – вырастет до 1,3 триллиона кубических метров. На долю импорта приходится около 1 триллиона кубических ме-тров. С учетом этого, для стран, производящих природный газ, проблемы сбыта не предвидится, наоборот, проблема может возникнуть у стран-потребителей ввиду снижения предложения.

Туркмения планирует к 2030 году довести производство природного газа до 230 миллиар-дов, а экспорт – до 180 миллиардов кубометров. В 2011 году объем мировой торговли газом со-ставил триллион кубометров. Очевидно, что ежегодные экспортные поставки миллиардов ку-бических метров туркменского природного газа окажут существенное влияние на международ-ные рынки. Туркмения известна не только огром-ными запасами природного газа и хорошими производственными и экспортными возможно-стями, а также своей честностью в выполнении торговых обязательств. Политика президента Гурбангулы Бердымухамедова, основанная на принципе взаимной выгоды, имеет большое зна-чение для обеспечения энергетической безопас-ности в регионе и во всем мире. n

manlarda ise Avrupa ülkelerine de doğalgaz ihraç etmesi beklenmektedir.

Türkmen doğal gazının günümüzde ve gele-cek muhtemel pazarını oluşturan Çin, Hindistan, AB, Pakistan ve Türkiye’nin doğalgaz pazarının gelecek çeyrek asırda 1,3 trilyon metreküplük bü-yüklüğe ulaşması tahmin edilmektedir. Bu ülkele-rin tükettiği doğalgazın 1 trilyon metreküpe ulaşan büyük bir kısmı ithalat ile karşılanacaktır. Bu açıdan baktığımızda, doğalgaz üreten ülkeler için pazar sorunu olmayacak, aksine tüketici ülkeler için arz sorunu ortaya çıkabilecektir.

Türkmenistan, 2030 yılında yıllık doğalgaz üretimini 230 milyar metreküpe, ihracatını da 180 milyar metreküpe çıkarmayı hedeflemektedir. 2011 yılında dünya genelinde yaklaşık 1 trilyon metreküp doğalgazın uluslararası ticarete konu olduğunu dikkate aldığımızda, Türkmenistan’dan her sene ihraç edilecek milyarlarca metreküp-lük doğalgazın uluslararası pazarlara yapacağı önemli etki ortadadır. Türkmenistan sadece do-ğalgazın dev rezervlerine, yüksek üretim ve ihraç olanaklarına sahip bir ülke olmayıp ayrıca ticaret-te üzerine aldığı yükümlülüklere sadık olması ile de bilinen bir ülkedir. Cumhurbaşkanı Gurban-guli Berdımuhamedov’un yürüttüğü “win-win” temeline dayanan enerji politikası ise, bölgesel ve global enerji güvenliğinin sağlanması için bü-yük önem taşımaktadır. n

Dünyanın en büyük 4. doğal-

gaz rezervine sahip olan

Türkmenistan günümüzde,

rusya’ya, Çin’e ve İran’a

doğal gaz ihraç etmektedir

Page 46: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

44 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Статус современного со-стояния экономики страны сменился со «стабильного» на «позитивный»

Azerbaycan modeli Ülkenin

ekonomik statüsü "istikrarlı"dan "olumlu"ya yükseldi

Азербайджанская модель

Page 47: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 45

dosya

Агил Махияддинзаведующий отделом НАН Азербайджана

Основные направления Азербайджа-на в области экономики после вос-становления республики: формиро-вание экономической системы на основе разных форм собственности,

переход к рыночной экономике и рациональ-ная интеграция в мировую экономику.

Первый этап (1991–1995 годы) – экономиче-ский спад по некоторым объективным и субъек-тивным причинам. Второй этап, начиная с 1996 года, характеризовался макроэкономической стабильностью и динамичным развитием.

Agil MahiyaddinAzerbaycan Bilimler Akademisi Bölüm Başkanı

Ülkenin yenilenmesinden sonra Azerbaycan’ın ekonomi alanında esas istikametleri arasında, farklı mülkiyet biçimlerine dayanan ekonomi siste-minin kurulması, piyasa ekonomisine

geçme ve dünya ekonomisine rasyonel bir enteg-rasyon olmuştur.

Birinci aşamada (1991-1995 yılları), bazı ob-jektif ve sübjektif sebeplerden dolayı ekonomik gerileme vardı. 1996 yılından itibaren başlayan ikinci aşamanın özellikleri ise, istikrarlık ve dina-mik bir gelişmedir.

Azerbaycan milli lideri Haydar Aliyev, ülkesi için önemli sonuçlar elde etti. Bu dönemde ekonomide gerçekleşen reform sürecinde, ‘Azerbaycan modeli’ diye yeni bir gelişme modeli ortaya çıkmıştır.

Sonuç olarak, 1996 yılında Bakü-Novosibirsk petrol boru hattı, 1999 yılında ise Bakü-Supsa boru hattı faaliyete geçirilmiştir, bunun dışında 1999 yılında petrol ihracatı için Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı inşa edilmiştir. Neticede, petrol ihracat güzer-gahlarının çeşitlendirilmesi kazanılmıştır.

1999 yılında yayımlanan ‘Petrol satışı, sektörel gelişim ve sosyo-ekonomik önem taşıyan projelerin gerçekleştirilmesinden elde edilen kaynakların ras-yonel kullanımına dair’ emri sonucunda ülkede Milli petrol fonu kurulmuştur. Bu fonun kaynakları daha çok petrol sektörlerinin gelişimine yöneltildi fakat petrol ve gaz sektörü, ‘lokomotif’ rolü oynamıştır.

Girişimcilik ile özel sektörün gelişmesi için im-kanlar oluştu. Ticaret ile milli ve yabancı yatırım-ların çekmesi için elverişli şartlar oluştu. Örneğin, özelleştirme döneminde gayri safi yurt içi hasılanın özel sektördeki payı ancak %10 iken şimdi %85’e kadar ulaşmıştır.

Bağımsızlık yıllarının başlangıcında izlenen ekonomik gerileme, 1995 yılında bitmiştir. O za-manlarda Azerbaycan’da geçiş döneminin yeni bir aşaması başlamıştır. 1995-2003 yıllarında gayri safi yurt içi hasıla %90,1’e kadar, bütçe geliri üç kat, ülkenin döviz rezervi 85 kat, sanayi üretim hac-mi %25,2’e kadar, tarım üretim hacmi ise %53,9’a kadar, dış ticaret hacmi 4 kat olarak yükselmiştir. Ekonomi alanında çalışanların reel maaşı 5-6 kat artmış, enflasyon seviyesi %2-3 düşmüştür, toplam yatırım hacmi ise 20 milyar ABD doları aşmıştır.

Dış ekonomi politikası, en başta uluslarara-sı finans ve kredi kurumları ile ekonomi alanında faaliyet gösteren farklı kuruluşlara yöneltildi. Azer-baycan, bütün önemli kurumların üyesi oldu. 1992 yılında Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası üyesi, 1999 yılın-da ise Asya Kalkınma Bankası üyesi olmuştur.

Ülke Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, makroe-konomik istikrarın korunması için gerekli tedbir

В процессе проводимых в

стране экономи-ческих реформ

появилась новая модель разви-

тия – азербайд-жанская модель

Ülkenin ekonomisinde

gerçekleşen reform sürecinde,

"Azerbaycan modeli" adlı

yeni bir gelişme modeli ortaya

çıkmıştır

Küresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

Page 48: Diyalog Avrasya №38

главная тема

46 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Общенациональный лидер Азербайджана Гейдар Алиев добился в стране больших ре-зультатов. В этот период в процессе проводи-мых экономических реформ, появилась новая модель развития – азербайджанская модель.

Как результат, в 1996 году был пущен не-фтепровод Баку – Новосибирск, в 1999 году – Баку – Супса, а также осуществлено строитель-ство основного экспортного нефтепровода Баку – Тбилиси – Джейхан. В итоге – достигнута диверсификация экспортных нефтяных марш-рутов.

После изданного в 1999 году указа «О раци-ональном использовании средств от продажи нефти, развития отраслей и внедрения соци-ально и экономически значимых проектов», в республике создали Государственный нефтя-ной фонд. Его средства были направлены в основном на развитие нефтяных отраслей, но нефтегазовый сектор сыграл роль локомотива.

Стало возможным развитие предпринима-тельства, частного сектора. Появились благо-приятные условия для бизнеса и привлечения внутренних и иностранных инвестиций. На-

Азербайджан среди 133 стран поднялся на 18 ступеней и занял 51-е место, а сре-ди стран СНГ – первое

Azerbaycan, 133 ülke arasında 18 basamak

yükselerek 51. olmuş-tur. BDT ülkeleri arasın-da ise birinci olmuştur

Переосмысление Миривого Экономического Порядка

Page 49: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 47

almaktadır. Bu tedbirler arasında ilk sırada bölge-lerin kapsamlı kalkınması, altyapı dallarının yeni-lenmesi, üretim ve işleme üzerine yeni tesislerin kurulması, yeni iş yerlerinin açılması vardır. Ülkede, “2009-2013 yılları arasında Azerbaycan Cumhuri-yeti bölgelerinin sosyal ve ekonomik kalkınması üzerine devlet programı,” “2008-2015 yılları ara-sında Azerbaycan Cumhuriyetinde yoksulluğun azaltılması üzerine devlet planı,” “2008-2015 yılları arasında ülke nüfusuna gıda ürünlerinin temini üzerine devlet programı” gibi farklı programlar gerçekleşmektedir.

Küresel mali ve ekonomik krizin sonucunda dünyanın önde gelen ülkelerinde izlenen gerile-meye rağmen, 2011 yılında Azerbaycan’ın makro-ekonomik istikrarı ve ekonomik büyümesi vardı. Gayri safi yurt içi hasıla %0,1 olarak artmıştır. Tarım ürünleri fiyatları %5,8, bitki yetiştime sektöründe fi-yatlar %8, hayvancılıkta fiyatlar %3,5 olarak artmış-tır. Enerji, gıda ve ekoloji alanlarında ülke güven-liğinin pekiştirilmesi için sistematik olarak tedbir alınmaktadır.

"Global rekabet" uluslararası raporunda, Azer-baycan, 133 ülke arasında 18 basamak yükselerek 51. olmuştur. BDT ülkeleri arasında ise birinci ol-muştur. “Standard and Poor’s” reyting kurumunun raporuna göre, ülkenin ekonomik durumu ‘istikrar-lı’ statüsünden ‘olumlu’ statüsüne yükselmiştir.

Спад экономики,

имевший место в первые годы

независимости, прекратился

в 1995-м

Bağımsızlık yıllarının

başlangıcında izlenen

ekonomik gerileme,

1995 yılında bitmiştir

пример, во времена приватизации, доля ВВП в частном секторе была меньше 10%, теперь она достигла 85%.

Спад экономики, имевший место в первые годы независимости, прекратился в 1995-м. Тогда в Азербайджане начался новый этап переходного периода. В 1995–2003 годах ВВП повысился до 90,1%, доходы бюджета – втрое, валютные запасы страны – в 85 раз, объем про-мышленной продукции достиг 25,2%, сельско-хозяйственного производства – 53,9%, внеш-неторговый оборот увеличился в четыре раза. Реальная зарплата задействованных в эконо-мике граждан, повысилась в 5–6 раз, уровень инфляции уменьшился до 2–3%, общий объем инвестиций превысил 20 млрд долларов США.

Прежде всего, внешнеэкономическая по-литика ориентировалась на установление отношений с международными финансово-кредитными и экономическими организация-ми. Азербайджан стал членом всех значимых организаций: в 1992 году – Международного валютного фонда, Мирового банка, ЕБРР, ИБР, в 1999 году – Азиатского банка развития.

Президент республики Ильхам Алиев при-нимает меры, направленные на сохранение макроэкономической стабильности. Это ка-сается, прежде всего, комплексного развития регионов, восстановления отраслей инфра-структуры, создания новых предприятий по обработке и производству, открытию новых рабочих мест.

В республике действуют «Государственная программа социально-экономического раз-вития регионов Азербайджана 2009–2013 гг.», «Государственная программа снижения бедно-сти в Азербайджане 2008–2015 гг.», «Государ-ственная программа продовольственного обе-спечения населения 2008–2015 гг.» и другие.

Несмотря на спад в ведущих странах мира, спровоцированный глобальным финансово-экономическим кризисом, в Азербайджане в 2011 году сохранялись макроэкономическая стабильность и экономический рост. ВВП по-высился на 0,1%. Стоимость сельскохозяй-ственной продукции повысилось на 5,8%, в растениеводстве – на 8%, в животноводстве – на 3,5%. Продолжаются системные мероприя-тия в области усиления энергетической, про-довольственной и экологической безопасно-сти страны.

В международном «Отчете о глобальной конкуренции», Азербайджан среди 133 стран поднялся на 18 ступеней и занял 51-е место, а среди стран СНГ – первое. Статус современ-ного состояния экономики страны, по мнению рейтингового агентства «Standard and Poor’s», сменился со «стабильного» на «позитивный». n

Page 50: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

48 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Мир изменился, но те, кто несет ответственность за мироустрой-ство, не всегда адекватно реа-гируют на новые общественные реалии. Кризисные явления в

экономике, политические и социальные кон-фликты, гуманитарные потрясения – это зве-нья одной цепи. Все они неразрывно связаны с глубинными изменениями в системе обще-ственных отношений.

Экономическая рецессия, нестабильность и неэффективность общественных институтов, техногенные катастрофы поставили вопрос о необходимости структурной модернизации общества в социальной сфере. Мир пользу-ется традиционной экономической моделью, созданной в 40–60-е годы ХХ столетия. В ее основе – Бреттон-Вудская система, чикагская школа макроэкономики и гарвардские тради-ции менеджмента. Сегодня эта модель начала давать серьезные системные сбои. Возникает острая необходимость в новых подходах к формированию механизмов эффективной пу-бличной политики как в сфере государствен-ного управления, так и в экономике.

Прежде всего, речь идет об изменении системы социального управления, произ-водства и потребления. Современный поли-тико-экономический истеблишмент пытается по-новому переосмыслить роль националь-

С чего начинается кризис

XXI. yüzyılın başlarında etkili yönetim ve yeni ekonomi düzeninin sosyal etkileri

Dünya değişti, ancak dünya düzeninden sorumlu olanlar, yeni sosyal gerçeklere her zaman doğru tepki göstermemek-tedir. Ekonomik krizler, politik ve sosyal çatışmalar, beşeri sarsıntılar, hepsi aynı

zincirin halkaları. Bütün bunlar, toplumsal ilişkiler sistemi içerisinde, köklü değişikliklere ayrılmaz bir şekilde bağlıdır.

Ekonomik durgunluk, istikrarsızlık ve kamu kuruluşlarının verimsizliği, teknolojik afetler, toplumun sosyal alanda yapısal modernizas-yonunu gerektirmektedir. Dünya, XX. yüzyılın 40-60'lı yıllarında oluşturulmuş olan geleneksel ekonomik modeli kullanmaktadır. Temelinde Bretton Woods sistemi, Chicago Makroekonomi Okulu ve Harvard işletme gelenekleri bulun-maktadır. Bugün, bu model ciddi sistem hatala-rı göstermeye başlamıştır. Hem kamu yönetimi hem de ekonomi alanında etkin kamu politika-sının mekanizmalarını oluşturmak için yeni yak-laşımlara acil ihtiyaç vardır.

Her şeyden önce, sosyal yönetim, üretim ve tüketim sisteminin değişmesi söz konusudur. Mo-dern siyasi ve ekonomik alanlarda yönetimde olan kesimler, ulusal devletlerin küresel dünyadaki rolünü yeniden kavramaya çalışmaktadır. Bu du-rumda, toplum, öngörülen sosyal açıdan anlamlı bir sonuç elde etmek üzere amaca yönelik organi-ze edebilecek etkin bir siyasi yönetici olarak dev-letten bahsetmek uygun olur. Ben bu süreci, yeni

Эффективное управление и социальные последствия нового экономического порядка в начале ХХІ века

Kriz neyle başlar?

Существует острая потреб-ность в повы-шении качества инновационного потенциала современного менеджмента, в новых биз-нес-нишах и открытии новых рынков

Modern yöne-timin yenilikçi potansiyel kalite-sinin arttırılma-sına, yeni ticari alanlara ve yeni pazarların keşfe-dilmesine acil bir ihtiyaç vardır

Сергей Телешунзаведующий кафедрой политической аналитики и прогно-зирования НАГУ при президенте Украины, профессор

(Украина)

Sergey TeleşunProfesör, Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Milli Kamu Yönetimi Akademisi Siyasi Analiz ve Tahmin Bölümü Başkanı

(Ukrayna)

Page 51: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 49

Прав бывший вице-президент США, лауреат Нобелевской премии Альберт Гор, считавший, что кризис начинается с безответственности в отношениях государства, гражданина и корпораций

Krizin devlet, vatandaş ve büyük şirketler arasındaki ilişkilerdeki sorum-suzluktan başladığını düşünen eski ABD Başkan Yardımcısı, Nobel ödüllü Al Gore haklıdır

Page 52: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

50 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

ных государств в глобальном мире. В данном случае целесообразно говорить о государстве как об эффективном политическом менедже-ре, способном целенаправленно организовать общество на получение прогнозируемого со-циально значимого результата. Я бы назвал этот процесс реализацией на практике нового социально-общественного договора. В част-ности, речь идет о сокращении бюджетного дефицита и структурных долгов; совершен-ствовании политической модели управления экономическими и финансовыми рисками; пе-реформатировании структуры национальных экономик; стимулировании конкуренции на всех уровнях публичной власти; координации и прозрачности действий в сфере монетарной политики и мировой торговли; сохранении со-циальной стабильности и решении проблем в сфере пенсионной реформы и занятости; управлении конфликтами, связанными с пере-распределением всех видов ресурсов; усиле-нии демократического императива в принятии социально непопулярных решений.

Достаточно остро стоит и вопрос об опре-делении действующих лиц публичной поли-тики – тех, кто будет предлагать стратегию модернизации вне зависимости от идеологи-ческих клише ХХ века. Кроме того, важно пони-мать, кто является конечными пользователем

bir sosyal ve toplumsal sözleşmenin hayata geçi-rilmesi olarak adlandırırdım. Hususi olarak, bütçe açığının ve yapısal borcun azaltılması, ekonomik ve finansal risklerin yönetimi için siyasi modelin geliştirilmesi, ulusal ekonomilerin yapısının de-ğiştirilmesi, kamu idaresinin her düzeyinde reka-betin teşvik edilmesi, para politikası ve uluslarara-sı ticaret alanındaki işlemlerin koordinasyonu ve şeffaflığı, sosyal istikrarın korunması, emeklilik re-formu ve istihdam alanındaki sorunların çözümü, her türlü kaynakların yeniden dağıtılması ile ilgili çatışmaların yönetimi, sosyal olarak sevilmeyen kararların kabulündeki demokratik zorunluluğun güçlendirilmesi söz konusudur.

XX. yüzyılın ideolojik klişelere bağlı kalmaksı-zın, modernleşme stratejisini sunacak olan kamu politikası aktörlerini belirleme sorusu da oldukça günceldir. Ayrıca reformların son kullanıcılarının kim olduğunu, yeni sosyal ilişkilerin sağlayıcıları-nın kim olduğunu anlamak önemlidir.

Özellikle değişim döneminde, devletin top-lum karşısında, hakem, tahminci ve garantör fonksiyonlarını kaybetmesi, ekonomik sarsıntı-lara ve sivil çatışmalara neden olmaktadır. Libe-ral ekonomi modelinin taraftarları bile, devletin sosyo-ekonomik ilişkilerin reformundaki siyasi rolünü, geliştirme ihtiyacı duyuyorlar. Hem piyasa ve kapitalizmin güncel modelini doğrudan öz-deşleştirenler, hem de krizin ana nedeninin piya-

Достаточно остро стоит и вопрос об определении действующих лиц публичной политики – тех, кто будет предлагать стратегию мо-дернизации вне зависимости от идеологиче-ских клише ХХ века

ww

w.C

ArTO

ONBA

NK.r

U

Page 53: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 51

реформ, кто станет провайдером новых обще-ственных отношений.

Потеря государством функций арбитра, прогнозиста и гаранта общественного дого-вора, особенно в эпоху перемен, приводит к экономическим потрясениям и гражданским конфликтам. Даже сторонники либеральной модели экономики видят необходимость по-вышать политическую роль государства в реформировании социально-экономических отношений. Ошибаются как те, кто прямо ото-ждествляет рынок и современную модель ка-питализма, так и те, кто считает избыточность рынка основной причиной кризиса. Надо бы говорить об избыточности государственного потребления и формировании субкультуры «безответственного потребителя». Поэтому большинство политиков, общественных деяте-лей и экспертов говорят о необходимости воз-врата части регуляторных и прогностических функций государству. Вместе с тем государство лишается права монопольно определять эф-фективную публичную политику, концентри-руясь на функциях арбитра и топ-менеджера, реализующего проект нового общественного договора между гражданским обществом, го-сударством и корпорациями.

В начале ХХІ века меняется все: институци-ональная система общества, ее мировоззрен-ческие и материальные основы. Модернизи-рованный капитализм теряет свой социальный базис – средний класс. Информационное об-щество кардинально изменило социальную структуру среднего класса – из консерватора он стал радикалом, разрушителем устоявших-ся социальных моделей, но при этом остался становым хребтом национальных государств.

Миф об универсальности рыночных ин-струментов и искусственная монетаризация виртуальной экономики при пассивной роли государства привели к системному кризису. Огромная масса накопленного финансового капитала вращается вне сферы реальной эко-номики. Этот капитал живет обособленной жизнью (что подтверждает его перепроизвод-ство), а сужение сферы его использования в интересах общества выводит его из поля граж-данского контроля.

Современный капитализм оказался перед кардинальным выбором. Да, он может создать стартовые условия, сконцентрировать ресур-сы для экономического прорыва, создать от-носительно сбалансированную модель соци-альных отношений, но не может обеспечить системную и прогнозируемую трансформацию экономики в ХХІ веке. Прежде всего, подчи-нить ее непосредственно интересам человека. Развитие экономической модели заканчивает-

sa fazlalığı olduğunu düşünenler yanılmaktadır. Hükümetin aşırı tüketim ve "sorumsuz tüketici" alt kültürünün oluşumu hakkında konuşmamız gerek. Bu nedenle politikacıların, topluluk liderle-rinin ve uzmanların çoğu, düzenleyici ve tahmin edici işlevlerin bir kısmını devlete geri vermek gerektiğini söylüyor. Aynı zamanda devlet, sivil toplum, devlet ve şirketler arasında yeni bir sos-yal sözleşme projesini gerçekleştiren hakem ve üst yönetici fonksiyonlarına odaklanarak, etkin bir kamu politikasını tek başına belirleme hakkını kaybetmektedir.

XXI. yüzyılın başında toplumun kurumsal sistemi, ideolojik ve maddi temeller dahil her şey değişiyor. Modernleştirilen kapitalizm, kendi sosyal tabanını oluşturan orta sınıfını kaybediyor. Bilgi toplumu, orta sınıfın sosyal yapısını önemli ölçüde değiştirdi. Muhafazakar iken, radikal olup kalıplaşmış sosyal modellerin yıkıcısı oldu, ama aynı zamanda ulusal devletlerin omurgası olmaya devam etti.

Piyasa araçlarının evrenselliği ile ilgili efsane ve devletin pasif rolü ile sanal ekonominin yapay parasallaşması, sistemik bir krize yol açmıştır. Bi-rikmiş mali sermayenin büyük kitlesi, reel ekono-minin dışında dönmektedir. Bu sermaye ayrı bir hayat yaşar (üretim fazlalığı onu doğrulamakta-dır) ve kamu yararına kullanım kapsamının daral-ması, sivil denetim alanının dışına çıkartır.

Modern kapitalizm ciddi bir seçimle karşı kar-şıya kalmış. Evet, ekonomik atılım için başlangıç koşulları oluşturulabilir, kaynaklar toplanabilir, toplumsal ilişkilerin nispeten dengeli bir modeli oluşturulabilir, ancak XXI. yüzyılda sistemli ve tah-min edilebilir bir ekonomik dönüşüm sağlayamaz. Her şeyden önce, o doğrudan halkın çıkarlarına bağlanamaz. Ekonomi modelinin geliştirilmesi, monopol aşırı kâr elde etmek isteyen nüfusun %10’nun ve diğer vatandaşların çıkarlarının çatış-tığı yerde biter. Gerçek demokrasi net görülebilir sosyal özelliklerini kazanır. Kamu ve sosyal ilişki-lerin radikalleşme süreci aktif olarak ilerlemekte-dir. Bu durum özellikle aydınları ve çoğu ülkede ‘hayatın kenarında’ kalmış sözüm ona orta sınıfı etkilemiştir. Kamu kaynaklarına erişim ve milli ser-vetin yeniden dağıtılmasındaki sosyal yönetimin dengelenmesi talepleri popüler hale gelmektedir. Sosyo-ekonomik ilişkileri kısmen uyumlulaştırma ve kontrolsüz kaosu durdurma yeteneğine sahip yeni bir "sentetik", "multimedya" toplumuna ihti-yaç vardır.

"Yapıcı inkar" mantığını, yani gelişme aracılı-ğıyla inkarı ilan eden XX. yüzyılın ilk yarısının en büyük bilim adamlarından biri olan Avusturyalı Joseph Schumpeter kendince haklıydı. Toplum kapitalizmi muhakkak aşacak, ancak bu kapita-lizmin başarılarının onu gereksiz hale getirece-ğinden dolayı olacak. Bu durumda, reformcuların

XX. yüzyılın ideolojik

klişelere bağlı kalmaksızın,

modernleşme stratejisini

sunacak olan kamu

politikası aktörlerini

belirleme sorusu da

oldukça günceldir

Page 54: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

52 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

ся там, где вступают в противоречие интересы десяти процентов населения, желающих полу-чить монопольную сверхприбыль, и остальных граждан. Полноценная демократия приобре-тает четко выраженные социальные характе-ристики. Активно идет процесс радикализа-ции общественных и социальных отношений. Особенно это затронуло среду интеллектуалов и так называемого среднего класса, оказавше-гося в большинстве стран на «обочине жизни». Становятся популярными требования доступа к общественным ресурсам и сбалансирован-ности социального управления в перераспре-делении национальных богатств. Возникает потребность в новом «синтетическом», «муль-тимедийном» обществе, способном частично гармонизировать социально-экономические отношения и остановить процесс неконтроли-руемого хаоса.

По-своему был прав один из крупнейших ученых первой половины ХХ века австриец Йозеф Шумпетер, который проповедовал ло-гику «конструктивного отрицания» – то есть отрицание через саморазвитие. Общество обязательно перерастет капитализм, но это произойдет потому, что достижения капита-лизма сделают его излишним. В данном случае мы можем говорить об изменении идеологии и поведенческой модели реформаторов: рефор-мы нужно доверять тем, кто способен нести со-циальную ответственность за их последствия.

Что же касается бизнеса, то он есть и будет одним из ключевых носителей социальных изменений и технологических инноваций. В этих условиях бизнес должен стать социально ответственным субъектом реформирования общественных отношений, иначе он стано-вится провокатором социальных конфликтов и экономических потрясений. Однако его де-ятельность должна находиться в рамках об-щественного договора и контролироваться институтами гражданского общества и частич-но – государства. Как говорил известный биз-несмен и общественный деятель Билл Гейтс, каждый бизнесмен мечтает стать хотя бы на минуту монополистом, чтобы получить сверх-прибыль, но помехой этому должны быть институты государства, контролируемые об-ществом. Возможно, прав бывший вице-прези-дент США, лауреат Нобелевской премии Аль-берт Гор, считавший, что кризис начинается с безответственности в отношениях государ-ства, гражданина и корпораций. Если нет про-зрачных отношений между основными субъ-ектами политики и бизнеса, правящий класс становится неэффективным государственным менеджером, который работает только на удержание и содержание власти.

ideolojisinin ve davranış modelinin değişikliği söz konusudur: reformları, bunların sonuçlarından dolayı sosyal sorumluluk taşıyabilecek kişilere emanet etmek gerekmektedir.

Ticaret ise toplumsal değişim ve teknolojik ye-niliklerin en önemli taşıyıcılarından biri ve böyle olacaktır. Bu şartlar altında ticaret, toplumsal iliş-kileri reformlaştırmanın sosyal sorumluluğa sahip bir varlık olmalıdır, yoksa sosyal çatışma ve ekono-mik kargaşanın kışkırtıcısı olur. Ancak faaliyetleri, sosyal sözleşme çerçevesinin dahilinde olup sivil toplum kurumları ve kısmen devlet tarafından kontrol edilmelidir. Tanınmış bir işadamı ve kamu figürü olan Bill Gates'in söylediği gibi, her işada-mı, aşırı kar elde etmek için en az bir dakikalığına tekelci olmak istiyor, ama bunu kamu kontrolün-deki devlet kurumları engellemek zorundadır. Kri-zin, devlet, vatandaş ile büyük şirketler arasındaki ilişkilerdeki sorumsuzluktan başladığını düşünen eski ABD Başkan yardımcısı, Nobel ödüllü Al Gore haklı olabilir. Siyaset ve ticaretin ana varlıkları arasında şeffaf ilişki yoksa, iktidar sınıfı, yalnızca iktidara tutunmak ve sağlamak için çalışan etkisiz hükümet yöneticisine dönüşmektedir.

Reformcuların ve siyasi karşıtlarının ahlaklılı-ğından bahsetmiyoruz, profesyonelliği ve yeter-liliğinden bahsediyoruz. Borç sorunlarına ulusal ve bölgesel düzeydeki etkili yönetim sorunları ve kamu güven krizi de eklendi. Ulusal hükümetlerin yönetim etkinliği ve mali yeterliliği konusundaki şüpheler, finans sektöründe bir krize yol açmıştır. Sanal ya da spekülatif ekonomi sabun köpüğü gibi patladı. Borç sorunlarının çözümünde özel umutların bağlandığı şok terapisi ise, ekonomik büyüme sorununu çözemedi.

Kriz sadece kamu sektörü değil, para yönetimi alanını da etkilemiştir. Modern yönetimin yenilik-çi potansiyeli kalitesinin arttırılmasına, yeni ticari alanlara ve yeni pazarların keşfedilmesine acil bir ihtiyaç vardır. İç piyasaları yeniden canlandırmak için sanal finansları reel ekonomi sektörüne çevir-mek gerekiyor.

Ekonomi daha evrensel ve biçimselleşmiş bir hale geliyor. Ekonomik sorunları sadece idari veya parasal mekanizmalar yardımıyla çözme girişi-mi, ciddi bir toplumsal protestoyu tetikleyebilir. Tüm ilgili taraflar, "toplumsal modernleşme söz-leşmesini" akdetmeli, o zaman devlet, ticaret ve vatandaş etkili ve sorumlu sosyal ortaklar haline gelecektir.

Vergi artışları ve kamu harcamalarının azal-ması kaçınılmaz, ancak dengeli bir ekonomik büyüme programının yokluğunda ekonomik dur-gunluğun kısır döngüsünden çıkamayız. Devlet, ekonomik büyüme için gerekli koşulların oluştu-rulmasına yönelik sorumluluk almalıdır. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin çıkarları aracılığı ile arz ve talep piyasasını canlandırmalı. Hizmet sektörünü

потеря государством функций арбитра, прогнозиста и гаранта общественного договора, особенно в эпоху перемен, приводит к экономиче-ским потрясениям и гражданским конфликтам

Özellikle değişim döneminde devletin toplum karşısında hakem, tahminci ve garantör fonksiyonlarını kaybetmesi, ekonomik sarsıntılara ve sivil çatışmalara neden olmaktadır

Page 55: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 53

Мы не ведем речь о нравственности ре-форматоров и их политических визави, мы говорим об их профессионализме и адекват-ности. К долговым проблемам добавились проблемы эффективного управления на на-циональном и региональном уровне, а также кризис общественного доверия. Сомнения в управленческой эффективности националь-ных правительств и их финансовой платеже-способности привели к кризису в финансовой сфере. Виртуальная или спекулятивная эконо-мика лопнула, как мыльный пузырь, а шоковая терапия, на которую возлагали особую надеж-ду в решении долговых проблем, не решила проблему экономического роста.

Кризис затронул не только государствен-ный сектор, но и сферу управления капиталом. Существует острая потребность в повышении качества инновационного потенциала совре-менного менеджмента, в новых бизнес-нишах и открытии новых рынков. Необходимо пере-вести виртуальные финансы в сектор реаль-ной экономики, чтобы оживить внутренние рынки.

Экономика становится более универсаль-ной и формализованной. Попытка решить экономические проблемы лишь администра-тивными или чисто монетарными механизма-ми способна спровоцировать острый социаль-ный протест. Все заинтересованные стороны должны заключить «социальный пакт модер-низации», тогда государство, бизнес и гражда-нин станут эффективными и ответственными социальными партнерами.

Повышения налогов и сокращения государ-ственных расходов не избежать, но при отсут-ствии сбалансированной программы экономи-ческого роста невозможно выйти из замкнутого круга экономической рецессии. Государство должно взять на себя ответственность за соз-дание условий для экономического роста. Ожи-вить рынок потребностей и предложений через интересы среднего и малого бизнеса. Провести либерализацию сферы услуг, стимулировать бизнес-инициативу, внедрять «синие» техноло-гии в производство, перепрофилировать не-рентабельные бизнес-проекты, активизировать переподготовку кадров.

Перефразируя слова лауреата Нобелев-ской премии в сфере экономики за 2001 год Майкла Спенса, скажу: человечество не готово избегать экономических и социальных подъ-емов и падений, но хотелось бы, чтобы чело-вечество научилось делать выводы из этих явлений, прогнозировать последствия своих действий и решений и нести социальную от-ветственность перед обществом и будущими поколениями. n

serbestleştirmeli, ticari girişimi teşvik etmeli, üre-timde "mavi" teknoloji uygulamalı, karsız proje-leri değiştirmeli, personelin yeniden eğitimini aktif hale getirmelidir.

2001 yılında ekonomi alanında Nobel Ödülü alan Michael Spence’in sözlerini değiştirerek şunu söyleyeceğim: insanlar, ekonomik ve sosyal iniş-çıkışlardan sakınmaya hazır değil fakat insanların bu olaylardan sonuç çıkarmasını, eylemlerinin ve kararlarının sonuçlarını tahmin etmesini ve toplum ile gelecek nesillere karşı sosyal sorumluluk taşımasını öğrenmesi gerek. n

Page 56: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

54 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Ханс ЛуйкГенеральный директор «Media Ekspress Grupp»

(Эстония)

Западный сосед России – Эстония, совсем недавно увеличила свой экспорт в нашу страну в два раза, таким образом сделав Россию своим основным партнером по экспорту с долей 17%. Далее идут Латвия, Финляндия и Швеция. По словам генераль-

ного директора крупнейшего банка страны «Swedbank Estonia» Прийта Перенса, своей стабильностью Эстония обязана диверсификации промышленности.

Ожидается, что после многочисленных визитов пре-мьер-министра Эстонии Андруса Ансипа в Казахстан страна обретет крупного торгового партнера в Азии. Несколько лет назад таллинский порт, пытался привлечь китайского партнера по логистике для инвестирования в портовое оборудование. Однако эти переговоры пока ни к чему не привели.

Международная аудиторская компания «Ernst & Young» ежегодно проводит конкурс среди предпринимателей Эстонии на звание «Предприниматель года». В этой стране

Hansas Luikas«Media Ekspress Grup» Genel Müdürü

(estonya)

rusya’nın batı komşusu Estonya ülkemize yaptığı ihracatı iki katına çıkartarak ihracat alanında %17 pay oranıyla Rusya’nın en büyük ihracat partneri olmuştur. Rusya’dan sonra Letonya, Finlandya ve İs-veç yer almaktadır. Ülkenin en büyük bankası olan

«Swedbank Estonia» Bankası Genel Müdürü Priit Perens’e göre, Estonya’nın istikrarının en büyük garantisi, üretim açısından sa-nayide ki çeşitlendirilmeye borçluyor.

Estonya Başbakanı Andrus Ansip’in Kazakistan ziyaretinden sonra ülkenin Asya’da da büyük bir ortak bulma beklentileri art-mıştır. Birkaç yıl önce Estonya’nın en büyük limanı Talin Liman, liman donatımına yatırım yapmak için Çin’den logistik alanında ortaklık arayışına girdi. Şu ana kadar devam eden ikili görüşme-lerde bir sonuca varılamadı.

«Ernst & Young» Denetim ve Danışmanlık Hizmetleri fir-ması, geleneksel olarak her yıl “Yılın Girişimcisi” yarışması dü-zenlemektedir. İşçilik ücretlerinin yüksek olduğu ülkede, etkin ve verimli yönetim sayesinde ihracat alanında çalışan Estonya

Эстония принимает мерыestonya tedbir alıyor

Page 57: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 55

относительно высока стоимость труда. Зато благодаря эф-фективной организации и неукоснительному выполнению обязательств, эстонские экспортные компании выпускают экологически чистую продукцию высокого качества. Напри-мер, генеральный директор текстильной компании «Wendre» (подушки, постельное белье) Питер Хант был удостоен пре-мии «Предприниматель года». Продукция «Wendre» поступа-ет в известные магазины, в основном в «IKEA».

В прошлом году была номинирована компания-разработ-чик программного обеспечения «WebMedia» (теперь она сме-нила название на «Nortal»). Фирма поставляет программные решения в Оман, Россию, Норвегию и многие другие страны.

На протяжении последних трех лет шведский электрон-ный гигант «Ericsson» постоянно увеличивает объем импор-та серверных станций и других телекоммуникационных технологий из Эстонии.

Стремительно сокращается доля транзитного сектора Эстонии в транспортировке нефти и угля из России. В пор-тах России используют грузовой транспорт, потребляющий легкое дизельное топливо. Таллинский порт сосредото-читься на обработке контейнеров. Поскольку здесь имеет место избыток производственных мощностей, Таллин на-деется стать центром перераспределения контейнерных перевозок для других городов Балтийского моря, таких, как Санкт-Петербург, Хельсинки и Порвоо. n

firmaları, katkı maddesi içermeyen ve yüksek kalitede ürün üre-timi yapmaktadır. Örneğin, «Wendre» Tekstil şirketinin genel müdürü (yastık, yatak setleri) Peter Hunt, Yılın İş Adamı Ödülü-ne sahip birisidir. «Wendre»’in ürünleri dünyada tanınan IKEA mağazalarında satılmaktadır.

Yazılım ve tasarım sektöründe faaliyet gösteren «WebMe-dia» (Bugünkü adı «Nortal») firması, geçen sene yaptığı yazılım programlarını Oman, Rusya, Norveç gibi ülkelere göndermiştir.

İsveç’in büyük elektronik şirketi «Ericsson» sunucu sistem-ler ve diğer iletişim teknolojileriyle ilgili olarak Estonya’dan ithal ürün almaktadır.

Rusya’dan petrol ve kömür naklinde Estonya’nın payı hız-lı bir şekilde azalmaktadır. Ülkemizin limanlarında motorin (mazot) ile çalışan yük taşıtları kullanılmaktadır. Talin Lima-nı, daha çok konteyner işleri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Burada üretim kapasitesi fazlalığı göze çarpmaktadır. Talin, St.Petersburg, Helsinki ve Porvoo gibi Baltik Denizi coğrafya-sındaki şehirler içerisinde konteyner taşımacılığının merkezi olmayı hedeflemektedir. n

Проведенное Еврокомиссией исследование по конкурентоспособности в 27 странах ЕС показало, что в Эстонии хорошо развивается предприни-мательский сектор. Этому способствует сильное электронное государство, а также развитая пред-принимательская культура. Также было отмечено, что Эстония стремительно приближается по эконо-мическим показателям и ВВП к успешным и богатым странам.

ПО СООБщЕНИю VAHENDAS 4-TRADERS.COM.

Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa Birliği’nin 27 ülkesinde gerçekleşen rekabet gücü araştırması sonu-cunda Estonya’nın girişimcilik alanında hızla geliştiği gözlemlenmiştir. Ülkenin girişimcilik sektörünün ge-lişimi, e-devlet ve ülkenin gelişmiş ticaret kültürünün ortak sentezinin bir ürününüdür. Bunun yanında, gay-ri safi yurtiçi hasılası verilerine göre Estonya, gelişmiş ülke statüsüne yaklaşmaktadır.

VAHeNDAS 4-TrADerS.COM. weBSiTeSi VeriLeriNe GÖre

Page 58: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

56 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

IPO* для народаHalk için IPO*

ww

w.C

ArTO

ONBA

NK.r

U

Page 59: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 57

В Казахстане стартует программа «Народное IPO». Такая же програм-ма реализуется в Бразилии, Китае, Сингапуре, Индии и Польше. Об экономических преимуществах по-

добного инвестирования, опыте государств, на который уже можно опереться, расска-зывает председатель правления основного оператора программы – АО «КазПочта», АР-КЕН АРыСТАНОВ.

– Все перечисленные страны имеют вы-сокоразвитый фондовый рынок. Бразилия и Китай по этому показателю опережают неко-торые развитые страны. Продажа акций на-циональных компаний через «Народное IPO» позволит укрепить экономику и увеличить доходы населения. Например, очень удачным стал выпуск акций крупной телекоммуника-ционной компании «Hrvatski telekom» и не-фтегазовой «INA Ndustrija nafte» на местную фондовую биржу в Хорватии. Это позволило в короткие сроки привлечь население на фондо-вый рынок. Хорватов можно понять – им пред-ложили безопасный и доходный способ инве-

Kazakistan’da “Halk IPO” olarak isimlen-dirilen Halka Arz Programı uygulamaya konulacak. Aynı program Brezilya, Çin, Singapur, Hindistan ve Polonya’da da başarıyla uygulanmaktadır. ‘Halka Arz

Programı’nın genel koordinatörü “Kazposta” A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı ARKEN ARISTANOV, yeni tür yatırımların avantajları noktasındaki tecrübe-lerini bizlerle paylaştı.

– Yukarıda belirtilmiş bütün ülkelerin çok gelişmiş bir hisse senedi piyasası var. Brezilya ve Çin’in bu alandaki göstergeleri bazı gelişmiş ülke-lerden daha yüksektir. Milli şirketlerin Halka Arz Programı üzerinde hisse senetlerinin satılması hem ülke ekonomisinin güçlenmesi, hem de va-tandaşların gelirlerinin yükselmesini sağlamakta-dir. Örneğin, Hırvatistan’ın en büyük radyo ve tele-vizyon şirketlerinden biri olan «Hrvatski telekom» ile «INA Ndustrija nafte» petrol ve gaz şirketinin hisselerinin yerli hisse senedi piyasasına arzı çok yerinde bir adımdı. Atılan bu adımın sonucunda kısa zaman içerisinde bir yatırımcı olarak halk his-se senedi piyasasına çekildi. Kazançlı ve güvenli bir yatırım yapma olanağı öngören Hırvatistanlı

Беседовала Гульзат Нурмолдакызы(Казахстан)

Röportaj: Gulzat Nurmoldakızı (Kazakistan)

* ipO – (от англ. initial public Offering) – первая публичная продажа акций акционерного общества, в том числе в форме продажи депозитарных расписок на акции, неограниченному кругу лиц. Может осуществляться через размещение дополнительного выпуска акций путем открытой подписки или путем публичной продажи акций существующего выпуска

* Halka Arz – (ipO – initial public Offering) – hisse senetlerinin çok sayıda ve önceden tanınmayan yatırımcılara çağrı ve ilan yoluyla satışı olarak tanımlanabilir. İnternet üzerindeki çeşitli kaynaklar-da, şirketlerin kaynak ihtiyacını karşılamak amacıyla özkaynak yoluyla senet ihraç ederek (fonlama) kaynak sağlanması olarak tanımlanmaktadır

Аркен Арыстанов

Arken Arıstanov

Page 60: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

58 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

стирования. Ежегодно они получали прибыль от повышения стоимости ценных бумаг.

– Какой будет структура казахского «На-родного IPO»? Каковы его особенности?– Мне симпатичен опыт Малайзии – там

нет прямой продажи госактивов. Чтобы за-действовать активы государственных и дру-гих прибыльных компаний, создан инвести-ционный фонд. Малайцы покупают акции в фонде, даже люди с низкими доходами – им предлагают акции по 10% их стоимости, остальное инвестор выплачивает в виде го-довых дивидендов. Этот способ обеспечи-вает неплохие экономические показатели. Активы инвестиционного фонда с момента его создания, то есть за 34 года, выросли в 20 раз. Сегодня 8 млн граждан Малайзии – акционеры этого фонда.

yatırımcılar, her yıl değerli kağıtların bedel artışın-dan kâr almaktadırlar.

– Kazak Halka Arz Programının yapısı nasıl olacak? Özellikleri ne olacak? – Bu konuda Malezya’nın tecrübesini beğe-

niyorum. Zira orada devlet mülkü direk satılmı-yor. Devlet şirketlerinin ve diğer kârlı şirketlerin hisselerini halka arza açmak için bir yatırım fonu oluşturuldu. Öylece, Malezyalılar hisseleri bu fondan almaktadırlar. Düşük gelire sahip olanlar bile bunu yapabiliyor: İnsanlara bedelinin %10 fiyatıyla hisse senetleri öneriliyor, bedelden geri kalanı ise yatırımcı, yıllık temettü olarak ödüyor. Böylece, iyi bir ekonomik gösterge sağlanıyor. Yatırım fonunun hasılası ise ise kuruluşundan itibaren, yani tam 34 yıl içerisinde, 20 kat artmış. Bugünlerde Malezya’da bu fonun paydaş sayısı 8 milyonu bulmuştur.

Государство заинтересовано, чтобы каждый гражданин стал инвестором и получал доход

Devlet adeta her bir vatandaşının yatırımcı olup bu işten kâr etmesini istiyor

– Многие страны получают большие до-ходы от фондовой биржи. В Казахстане такого пока не было. Возникает вопрос: с чего начать? Как можно определить точную фактическую стоимость компа-нии? Сможем ли мы снизить риски?– В рамках «Народного IPO» акции будут

выставлены на продажу этой осенью. Тем, кто заинтересован в фондовом рынке, не стоит те-рять время, надо сразу обратить внимание на то, акции каких компании продаются, узнать исто-рию этих предприятий, оценить путь их разви-тия, в целом изучить общее состояние бизнеса – и принять правильное решение. Что касается рисков, я могу сказать, что государство органи-зовало эту программу специально для народа. Оно заинтересовано, чтобы каждый гражда-нин стал инвестором и получал доход. К тому же в IPO участвуют только компании, имеющие стабильную прибыль. Конечно, никто не может гарантировать, что цены на акции вырастут за один день, но все же покупка акций крупных компаний – выгодное дело. Да, здесь присут-ствуют риски, свойственные биржевой торгов-ле, которые государство не может взять на себя. Человек, заинтересованный в участии в «Наро-дом IPO», должен вначале открыть брокерский счет. После размещения акций можно купить не-которое их количество. n

– Birçok ülke yüksek gelirleri kambiyo borsasından sağlamaktadır. Kazakistan’da böyle bir program henüz uygulamaya kon-madı. Dolayısıyla bu hamleyi nasıl yapmak gerektiğine dair bir soru işareti mevcut. Peki bir şirketin gerçek değeri net olarak nasıl belirlenebilir? Karşılabileceğimiz risk-leri azaltabilecek miyiz?– Halka Arz Programı çerçevesinde bu son-

baharda ilk şirketlerin hisse senetleri satışa çı-karılacak. Hisse senedi piyasasına ilgisi olanlar; zaman kaybetmeden hangi şirketlerin hisse se-netleri satışa çıkarıldığını dikkatle takip etmeli, şirketlerin güvenilirliğini araştırmalı, gelişme yollarını değerlendirmeli ve işlerin gidişatını in-celeyip doğru karar almalılar.

Risklere gelince, devletin bu programı halk için hazırladığını söyleyebilirim. Devlet adeta her bir vatandaşının yatırımcı olup bu işten kâr etmesini istiyor. Ayrıca Halka Arz Programına sa-dece sabit geliri olan şirketler katılabiliyor. Tabi-ki, bir günde hisse senetlerinin çok yükselmesini kimse garanti edemez, ama büyük şirketlerin hisse senetlerini almakta fayda var. Evet, dev-letin üstlenemeyeceği borsa ticaretine ait risk-ler mevcuttur. Halka Arz Programına katılmak isteyen kişi, öncelikle bir broker hesabı açmalı. Hisse senetleri satışa çıkarıldıktan sonra birkaçı alınabilir. n

Page 61: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 59

Дорожи и одним тиыном*

В начале жаркого июля понизились мировые цены на нефть. Поскольку Казахстан зависит от стоимости сырья, си-туация затронула и эту страну. Повысятся ли цены на «черное золото» или останутся на том же уровне? Что может угрожать национальной экономике? Свой прогноз дает аналитик в не-фтяной сфере ОЛЕГ ЕГОРОВ.

– Изменение цены на нефть, с одной стороны, закономерное яв-ление. Это рынок. К тому же в последние годы стоимость нефти часто зависит от политики. Постоянные изменения ценовой ко- нъюнктуры происходят в странах, где наблюдается политическая нестабильность. К примеру, понижение стоимости «черного золо-та» зафиксировано в Сирии, Египте и Ливии. В то же время США ста-ли увеличивать свой сырьевой стратегический фонд. В итоге цены на нефть начали повышаться. По моим прогнозам, цена за баррель остановится на уровне 85–90 долларов до конца года.

Чего должна опасаться наша национальная экономика? Прежде всего – вливания огромных средств в проекты, име-ющие смутное будущее. Это вызывает недовольство. На-пример, мы открываем производство биотоплива. Между тем, сырье для этого производства очень дорогое. Окупит ли себя проект? Похоже, никто не ищет ответ на этот во-прос. Сегодня мы решили взять в руки автомобилестроение. Я не вижу, чтобы потребитель страстно желал пересесть на отечественные авто. А можно ли говорить об экспортоори-ентированности этого проекта? Поэтому прежде чем реа-лизовывать стратегически важные проекты, их необходимо проанализировать, изучить со всех сторон. И финансировать только те, что могут дать толчок развитию индустрии и обеспечить рабочими местами людей. Сейчас, когда разрас-тается мировой кризис, необходимо дорожить не только од-ним тенге, но и одним тиыном. n

Bir tiyın’ın* bile değerini bil

Temmuz ayının başında, dünya piyasasında petrol fi-yatları düştü. Ekonomik bağlamda bu hammaddenin fiyat durumuna bağlı olan Kazakistan da mevcut durumdan et-kilendi. Siyah altın olarak bilinen bu hammaddenin fiyatı artacak mı, yoksa aynı seviyede mi kalacak? Bu belirsizlik milli ekonomiyi nasıl etkilemektedir? Petrol piyasası analisti OLEG YEGOROV konuyla ilgili düşüncelerini bizlerle paylaştı.

– Petrol fiyatlarının esnekliği her zaman görülebilecek bir durumdur. Ayrıca, son yıllarda petrolün piyasası siyasi süreç ve istikrara daha bağlı bir hale gelmiştir. Siyasi is-tikrarsızlık yaşanan ülkelerde fiyat konjonktürü değişken bir grafik çizer. Bir taraftan Suriye, Mısır ve Libya’da ‘siyah altın’ fiyatları düşerken, diğer taraftan ABD, hammadde stratejik fonunu artırmaya başladı. Dolayısıyla petrol fi-yatları da arttı. Tahminlerime göre yıl sonuna kadar petrol fiyatı varil başına 85-90 dolar oranında olacak.

Milli ekonomimiz hangi etkenden endişelenmeli? Öncelikle, geleceği net olmayan projelere büyük ya-tırım yapmaktan uzak durmalı. Zira bu, memnuniyet-sizliğe yol açar. Mesela, bioyakıt üretimine başlıyoruz. Oysa bu yakıtın üretiminde kullanılan hammadde son derece pahalı. Peki bu proje kendi masraflarını karşıla-yabilecek mi? Bu soruya cevap arayan yok. Otomobil üretimine bakıyoruz. Tüketicilerin sadece yerli araba-ları tercih edeceğini de zannetmiyorum. Dolayısıyla stratejik önem taşıyan projelere başlamadan önce on-ları analiz edip her yönden ciddi bir şekilde incelemek gerekir. Üretimin gelişmesini sağlayabilecek ve insan-lara yeni iş alanları açacak projelere yatırım yapılmalı. Dünya krizinin ağır bastığı zamanda bir Tenge'den bir Tiyın'ın bile değeri bilinmelidir. n

*Тиын – мелкая казахская разменная денежная единица, 1/100 тенге*Tiyın – Kazakistan’da kullanılan 1/100 Tenge değerinde bir bozuk para ismi

Беседовала Гульзат Нурмолдакызы(Казахстан)

Röportaj: Gulzat Nurmoldakızı (Kazakistan)

Олег Егоров

Oleg Yegorov

Page 62: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

60 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Все дело в БАНКЕ

Katılım BANKACILIğI

Банковское дело на правах участия – подсистема экономиче-ской жизни, которая не позволяет взимать проценты

Katılım bankacılığı, faize yer vermeyen ekonomik hayatın içinden çıkmış bir alt sistemdir

Page 63: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 61

Мехмет Ешильяпрак Hачальник отделения Топхане банка «Тюркие финанс»

(Турция)

В основе этой системы лежит участие клиентов в прибылях и убытках. Со-бранные у клиентов денежные фон-ды используются для кредитования реального сектора экономики, после

чего полученная прибыль снова распределяет-ся между клиентами.

Ислам не допускает ростовщичества, но необходимость в банковском деле в современ-ном понимании появилась в XX веке, когда в исламских странах начался процесс индустри-ализации. До этого личные сбережения людей пускали в оборот торговцы на основе принци-па участия в прибылях и убытках. Однако для финансирования крупных инвестиционных проектов возникла необходимость в беспро-центных банках, которые могли бы объединять частные сбережения.

История банковского дела на правах уча-стия началась еще во времена правления ва-вилонского царя Хаммурапи. Статьи 100-107 свода законов Хаммурапи, описывающие, как давать в долг, являют собой первый в истории пример беспроцентных капиталовложений. С появлением и распространением ислама раз-вились такие основные понятия беспроцент-ного банковского дела, как заимствование средств, партнерство или участие и аренда.

До ислама на Аравийском полуострове было распространено взимание процентов: если долг своевременно не возвращался, то добавлялись проценты, и срок продлевался. После принятия ислама ростовщичество было запрещено. В по-следующие годы исламские территории расши-рились, и экономические структуры, существо-вавшие на этих новых территориях, перешли в руки мусульман. Ценные вещи, собранные в храмах и дворцах, были предоставлены народу, в результате чего оживились рынки. Позднее важные торговые порты также перешли в руки мусульман, и беспроцентная торговля стала рас-пространяться по всему миру. Так, члены ордена тамплиеров благодаря пожертвованиям стали обладателями большого богатства. Эта тайная организация, которая имела около тысячи фили-алов в Европе, давала беспроцентные ссуды для военных и торговых целей.

В XX веке исламские банки появились в раз-ных странах. Среди первых можно назвать соз-данный в 1971 году в Египте Общественный банк Наср и созданный в 1975 году Исламский банк Дубаи, которые финансируют промышленность и сельское хозяйство. Исламский банк развития, созданный в 1974 году в Джидде, продолжает

Mehmet Yeşilyaprak"Türkiye Finans" Kurumu Tophane Şubesi Müdürü

(Türkiye)

Sistemin özü, müşterilerle yürütülen kar ve zarar ortaklığıdır. Müşterilerden toplanan fonlar reel sektöre kredi olarak kullandırılıp elde edilen kar yine müşterilere dağıtılmaktadır.

İslam, faizciliğe izin vermemektedir. Fakat modern anlamda katılım bankacılığı ihtiyacının 20. yüzyılda İslam ülkelerinde başlayan sanayi-leşme hareketleri ile ortaya çıktığı görülmektedir. Sanayileşme öncesinde bireysel olarak kişilerin tasarrufları ticaret sahiplerinin elinde kâr-zarar ortaklığı esasına göre değerlendirilmekteydi; fakat sanayileşme ile birlikte büyük yatırım pro-jelerinin finansmanı için bu kişisel tasarrufları bir araya getirebilecek faizsiz bir bankaya ihtiyaç du-yulmuştur.

Katılım bankacılığının tarihi Babil’de hüküm süren Hamburabi’ye kadar uzanmaktadır. Ham-burabi Kanunları’nın 100-107. bölümleri borç-lanma işlemlerinin nasıl düzenleneceğini göste-rirken, faizsiz yatırımın tarihte ilk örneği olarak ortaya çıkmaktadır. İslamiyetin doğuşu ve yayıl-ması ile birlikte borçlanma, ortaklık ve kiralama gibi bugünkü faizsiz bankacılığın temel kavram-ları ortaya çıkmıştır.

İslam’dan önce Arap yarımadasında faiz yay-gındı. Borç zamanında ödenmez ise faiz ilave edilir, vade uzatılırdı. İslamiyet’in kabulünden sonra faiz yasaklanmıştır. İlerleyen yıllarda İslam coğrafyası genişlemiş, bu bölgelerdeki iktisadi oluşumlar Müslümanların eline geçmiştir. Ele geçirilen bölgelerdeki tapınaklarda ve saraylarda stok edilmiş değerli eşyalar halka arz edilmiş ve böylece tıkalı olan pazarlar açılmış, ticaret can-lanmıştır. Daha sonraları önemli ticaret limanları el değiştirmiş ve Müslümanların eline geçmiş, fa-izsiz ticaret iyiden iyiye tüm dünyaya yayılmaya başlamıştır. Örneğin, Temple mezhebi mensup-

Hеобходимость в банковском

деле в современном

понимании появилась в XX

веке, когда в ис-ламских странах начался процесс

индустриа- лизации

Modern anlamda katılım banka-

cılığı ihtiyacının 20. yüzyılda

İslam ülkelerinde başlayan sanayi-

leşme hareketleri ile ortaya çıktığı

görülmektedir

Page 64: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

62 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

осуществлять свою деятельность, являясь одним из первых беспроцентных банков.

Модель современного беспроцентного банковского дела – это модель, которая вклю-чает в себя стандартные банковские операции, торговое партнерство (участие в прибылях и убытках), страхование, лизинг и другие мето-ды финансирования. В последние годы растет интерес к беспроцентному банковскому делу в Англии. Исламский банк Великобритании, Ев-ропейский исламский инвестиционный банк, HSBC Amanah и Lloyds TSB предлагают услуги в области беспроцентного банковского дела и различных видов страхования.

Появились беспроцентные банки и в Тур-ции, где сегодня имеется четыре таких специ-альных учреждения, ставших новшеством в финансовом секторе.

Беспроцентная банковская система в мире развивалась очень быстро, и к 2010 году ее ак-тивы составили 1,2 триллиона долларов США. В результате беспроцентная банковская систе-ма стала главным дополнением к общей бан-ковской системе.

Каковы причины распро-странения такой банковской деятельности? Назовем их:

• Желание избежать взимания процентов в любой коммерческой деятельности, в том числе при сборе и использовании денеж-ных средств

• Желание обеспечить справедливость и из-бавиться от эксплуатации

• Поощрение труда при получении прибыли;• Стремление избежать конфликта между

бизнесом и верой• Соблюдение условия о том, что для полу-

чения прибыли необходимо прилагать усилия и развивать производство

• Объединение членов общества вокруг ис-ламских принципов

• Развитие производства и увеличение чис-ла рабочих мест через расширение дело-вой активности

• Стремление распространить в обществе взаимопомощь, любовь и братство, устра-нив ненависть и вражду

• Попытка найти решение социальных про-блем и избавиться от нищеты

Есть две разные системы беспроцентного банковского дела. Это специализированное банковское дело – система, в рамках которой предоставляются только банковские услуги и услуги по кредитованию, и модельное бан-

ları yapılan bağışlarla büyük ölçüde servet sahibi olmuşlardır. Avrupa’da bine yakın şubesi olan bu gizli kuruluş, askeri ve ticari maksatlar için faizsiz kredi vermiştir.

20. yüzyılda da farklı ülkelerde islam bankala-rının kurulmaya başladığı görülmektedir. 1971’de Mısır’da kurulan Nasır Sosyal Bankası ve 1975’te kurulan Dubai İslam Bankası, sanayi, tarım gibi önemli alanları finanse eden gelişimin ilk örnek-leri olduğunu görmekteyiz. 1974 yılında Cidde'de kurulup, faaliyete geçen ve halen faaliyetini de-vam ettiren İslam Kalkınma Bankası ise; yaşayan faizsiz bankaların ilkidir.

Faizsiz bankacılık modeli, hem konvansiyonel bankacılığı, hem ticari ortaklığı (kâr ve zarar or-taklığı), hem de sigorta, leasing, v.b. alt finansman metotlarını bir arada ve aynı çatı altında hayata geçirmiş bir modeldir. Son yıllarda İngiltere’de fa-izsiz bankacılığa ilgi artmaktadır. Islamic Bank of Britain, the European Islamic Investment Bank, HSBC Amanah ve Lloyds TSB, katılım bankacılığı ve sigorta ürünlerini İngiltere’de sunmaktadır.

Zamanla Türkiye’de faizsiz bankalar ortaya çıkmıştır. Şu anda mali sektörde bir yenilik olarak, bunun gibi Özel Finans Kurumları’nın dört tanesi vardır.

Dünya’da faizsiz bankacılık sisteminin kısa sü-rede çok hızlı bir gelişme gösterdiği ve 2010 yılı sonu itibariyle 1,2 Trilyon ABD dolarına ulaştığı görülmektedir. Bu şekilde faizsiz bankacılık siste-minin, genel bankacılık sisteminin çok temel bir tamamlayıcısı olduğunu göstermektedir.

Faizsiz bankacılık kavramının doğmasının nedenleri aşağı-daki gibi ifade edilmektedir:

• Faizin her türlü ticaretten, toplanan ve kul-landırılan fonlardan kaldırılmasını istemek.

• Adaleti sağlayıp sömürüyü yok etmek.• Kazanç için emeği teşvik etmek.• Çalışma hayatı ile inanç arasında oluşan ça-

tışmayı önlemek.• Kazanmak için çalışma, emek ve üretimi şart

koşmak.• İslami esaslar etrafında birliği sağlamak.• İş sahaları açarak üretim ile istihdamı geliş-

tirmek.• Yardımlaşma ile birlikte sevgi ve kardeşliği

toplumda yaygın hale getirmek, kin ve düş-manlığı kaldırmak.

• Sosyal hastalığa çare bulmak ve yoksulluğu ortadan kaldırmak.

Katılım bankacılığı hizmetlerinin verilmesin-de, iki farklı sistem söz konusudur. Sadece kredi

Page 65: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 63

ковское дело – система, в которой сочетается современное и классическое банковское дело. В условиях конкуренции вторая система имеет больше преимуществ. В Турции распростране-на именно система модельного банковского дела, позволяющая беспроцентным банкам, с одной стороны, играть роль посредника на финансовых рынках, с другой – активно пред-лагать современные банковские услуги.

В беспроцентных банках используются сле-дующие два метода сбора средств – текущий счет и счет участия.

Личный текущий счет – это счет, с которого в любой момент можно снять деньги полностью или частично, но он не приносит владельцу сче-та никакого дохода в виде процента. Эти счета открывают в турецких лирах или в валюте.

Счет участия – это счет, владелец которого участвует в прибыли и убытках, являющихся результатом деятельности беспроцентного банка. Счет открывается в турецких лирах или в валюте. Клиенту не гарантируется, что в конце оговоренного периода он получит определен-ную сумму, а также то, что он получит основную сумму, которую изначально внес. При этом ему может быть предоставлена информация о доле прибыли, которая на момент открытия его сче-та выплачивается по другим вкладам, срок ко-торых уже истек.

ve bankacılık hizmetleri veren “ihtisaslaşmış ban-kacılık” sistemidir. Bir de, hem modern bankacılığı hem de klasik bankacılığı aynı anda gerçekleştiren model bankacılık sistemidir. Bankalarda rekabette ikinci sistem daha avantajlı olmaktadır. Türkiye’de uygulanan sistem model bankacılık sistemidir. Çünkü katılım bankaları bu yöntemle, bir taraftan finansal piyasalarda aracılık rolünü üstlenirken, diğer taraftan modern bankacılık hizmetleri suna-rak, piyasalarda daha aktif olabileceklerini öngör-mektedirler.

Katılım bankalarında fon toplama yöntemleri cari ve katılma hesapları olarak ikiye ayrılmaktadır.

Cari hesap, istenildiğinde kısmen veya tama-men her an geri çekilebilme özelliği taşıyan ve karşılığında hesap sahibine herhangi bir getiri sağlamayan hesaptır. Bu hesaplar Türk Lirası veya döviz cinsinden açılabilmektedir.

Katılma hesabı, yatırılan fonların katılım ban-kası tarafından kullandırılmasından doğacak kâr ve zarara katılma sonucunu veren hesap türüdür. Bu hesaplar Türk Lirası veya döviz cinsinden açı-labilmektedir. Katılma hesabı açtıran müşteriye vade sonunda belli bir oran taahhüt edilmediği gibi, anaparanın aynen geri ödeneceği garantisi de verilemez. Sadece paranın bankaya yatırıldığı tarihteki bankanın vadesi dolan mevduatlara öde-diği kâr payları açıklanabilmektedir.

0

200

1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010

400

600

800

1000

1200

1400

140

195

300

574

791991

1085

1200размер активов беспроцентной банковской системы в мире

Dünya Faizsiz Bankacılık Sistemi Aktif Büyüklüğü

НА ОСНОВЕ ДАННЫХ «THe BANKer», iiFM И erNST&YOUNG

KAYNAK: THe BANKer, iiFM Ve erNST&YOUNG VeriLeri eSAS ALiNArAK HAZirLANMiŞTir

Page 66: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

64 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Абдуррахман ышыкдоктор Международного туркменско-турецкого университета

(Туркмения)

Введение новых денег – «отбрасыва-ние нулей» – часть программы ста-билизации в странах с хронической гиперинфляцией. Гиперинфляция – одна из наиболее важных причин

таких действий, но не единственная. Среди других мотивов проведения деноминации – стремление сделать национальную валюту более удобной в использовании, легкой в об-ращении и надежной.

ОТМЕНА НУЛЕйДо сегодняшнего дня деноминация проводилась в 51 стране 82 раза. В 1923 году Германия, отбро-сив 12 нулей, стала страной, положившей начало

История деноминации в Туркмении и других странах

Türkmenistan ve diğer ülkelerde paradan sıfır atma politikasının tarihsel süreci

Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman IşıkUluslararası Türkmen Türk Üniversitesi

(Türkmenistan)

Yeni para çıkarılması veya diğer bir değişle paradan sıfır atma genellikle uzun yıllar kronik hiper enflasyon yaşayan ülkelerde uygulanacak istikrar programının bir par-çasıdır. Tabii ki, hiper enflasyon en önemli

neden olsa da tek neden değildir. Nedenler arasın-da ulusal paranın daha kullanılabilir, taşınabilir ve güvenli olması da hedefler arasında sayılabilir.

SIFIR ATMAGünümüze kadar gelinen süreçte bu uygula-

mayı 51 ülke 82 defa gerçekleştirmiştir. 1923 yı-lında Almanya’nın 12 sıfır atarak başlatmış olduğu süreç 2008 yılına gelindiğinde bazı ülkelerin bu süreci defalarca yaşadığı görülmektedir. Örneğin

Ноль в остатке

Paradan sıfır atma

- за мной просили не занимать- benden sonra kimseyi istemiyorlar

Page 67: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 65

этому процессу, а к 2008 году некоторые страны прибегали к деноминации по нескольку раз под-ряд. Например, Бразилия – шесть раз, Аргентина и Израиль – четыре раза. Если проанализировать имевшие место случаи деноминации, можно за-метить, что 29 стран отбрасывали по три нуля, а 32 – один или два.

Самыми неудачливыми в этом деле оказа-лись Бразилия, Аргентина и Израиль. Наибо-лее долгосрочным опытом гиперинфляции в мире обладает Бразилия, которая, начиная с 1967 года, шесть раз отбрасывала от единицы национальной валюты по три нуля.

Среди стран, использовавших деномина-цию, не только развивающиеся. Государства, стремящиеся войти в ЕС (или уже вошедшие), должны соответствовать Маастрихтским кри-териям*, цель которых – обеспечение сбалан-сированного развития экономик. По этой при-чине Эстония, Литва, Латвия и Польша провели деноминацию. Да и другие страны ЕС также прибегали к этому методу, среди них – Герма-ния, Франция, Венгрия, Греция и Финляндия.

Страны с переходными экономиками, и в первую очередь, Россия, Молдавия и Украи-на, также проводили деноминацию, чтобы до-стичь экономической стабильности. Советский Союз в январе 1961 года отбросил один ноль. 1 января 1998 года Россия отбросила три нуля, после чего 1000 рублей стали равны 1 новому рублю. Причина проведения частой деномина-ции в России заключалась в хронической гипе-ринфляции.

На Украине также наблюдалась гиперин-фляция. 2 сентября 1996 года от номинала национальной валюты отбросили пять нулей, стремясь сохранить стабильность в экономи-ке. Хотя на краткий период некоторые коле-бания цен, процентов и валютного курса со-хранились, в последующие годы показатели стабилизировались.

ДЕНОМИНАЦИЯ В ТУРКМЕНИИЧтобы повысить стабильность, конвертируе-мость и практичность маната – национальной денежной единицы – Туркмения также при-бегла к деноминации и приобрела важный опыт, который может быть примером для дру-гих стран. Деноминация маната произошла 27

Brezilya ve Sırbistan-Karadağ 6 defa, Arjantin ve İsrail ise 4’er defa sıfır atma operasyonunu ger-çekleştirmişlerdir. Uygulamalar incelendiğinde 29 ülke 3 sıfır, 32 ülkenin ise 1 veya 2 sıfır atmayı ter-cih ettiğini görmekteyiz.

Sıfır atma operasyonunda en başarısız ülkeler Brezilya, Arjantin ve İsrail’dir. Dünyada en uzun sü-reli ve hiperenflasyon tecrübesine sahip Brezilya 1967 yılından itibaren altı defa ulusal para biri-minden 3’er sıfır atmıştır.

Paradan sıfır atma operasyonuna başvuran ül-keler sadece gelişmekte olan ülkeler değildir. Av-rupa Birliğine girme hedefinde yada girmiş olan ülkeler AB’ye giriş şartlarından Maastricht yakın-laşma kriterlerini yerine getirmek zorundadırlar. Maastricht yakınlaşma kriterleri ekonomik büyük-lüklerin uyumlaştırılmasını hedeflemektedir. Bu nedenle Estonya, Letonya, Litvanya ve Polonya sıfır atma operasyonunu gerçekleştirmişlerdir. Bu-nun dışında sıfır atan diğer AB üyesi ülkeler ara-sında Almanya, Fransa, Macaristan, Yunanistan ve Finlandiya sayılabilir.

Geçiş ekonomilerinde Rusya başta olmak üze-re Moldova ve Ukrayna gibi ülkeler de ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla sıfır atma operasyo-nunu gerçekleştirmişlerdir. Rusya (o zamanlarda SSCB) ilk defa paradan 1 sıfır atarak ilk operas-yonunu Aralık 1947 tarihinde gerçekleştirmiştir. Ocak 1968’de yine 1 sıfır, 1 Ocak 1998’de ise 3 sıfır atarak 1000 Ruble 1 Yeni Rubleye eşitlenmiştir. Rusya’nın sıfır atma operasyonuna başvurma ge-rekçesi ise kronik hiperenflasyon durumu olarak görülmektedir.

Ukrayna da hiperenflasyon sürecini yaşamış-tır. 2 Eylül 1996 yılında paradan 5 sıfır atılarak istik-rar korunmaya çalışılmıştır. Kısa dönemde gerek fiyatlarda gerekse faiz ve döviz kurunda dalgalan-malar yaşanmışsa da ilerleyen yıllarda söz konusu göstergelerde istikrar yakalanmıştır.

TüRKMENİSTAN’DA PARADANSIFIR ATMA POLİTİKASI

Milli parası olan Türkmen manatının kulla-nılabilirlik, güvenlik ve konvertibilite özellikleri-nin arttırılması amacıyla, Türkmenistan da sıfır atma yoluna başvurmuş ve başarı noktasında diğer ülkelere örnek olabilecek önemli tecrübe-ler edinmiştir. Türkmen manatından sıfır atma operasyonu 27 Ağustos 2008’de devlet başka-

* Маастрихтские критерии включают в себя поддержание стабильности валютно-

го курса и отсутствие девальвации в течение минимум двух лет. Размер инфляции

в стране не должен превышать более чем на 1,5% средний уровень трех лучших

стран-членов ЕС, достигших наилучших результатов в сфере стабильности цен.

Процентные ставки также не должны превышать больше, чем на 2%. Дефицит пра-

вительственного сектора бюджета любой страны-члена ЕС должен быть менее 3%

ВВП; долг правительственного сектора должен составлять менее 60% ВВП.

* Maastricht kriterleri; paranın istikrarı amacıyla en az iki yıl

izlemeye alınarak devalüasyonun önlenmesi, enflasyonun birlik

içerisinde en iyi performası sağlayan üç ülkenin ortalamasını

%1,5’dan fazla aşmaması; faiz oranlarının %2’den fazla aşmaması;

herhangi bir üyede kamu bütçe açıklarının GSMH’ya oranının %3’ü

aşmaması; kamu borçlarının GSMH’ya oranının %60’ın altında

olmasını içermektedir.

До сегод-няшнего дня

деноминация проводилась в

51 стране 82 раза

Günümüze kadar paradan

sıfır atma uygulaması

51 ülkede82 defa

gerçekleşmiştir

Page 68: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

66 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

августа 2008 года по решению главы государ-ства. Целью введения в обращение в 2009 году нового маната было укрепление экономики страны, рост конвертируемости национальной валюты, облегчение работы рынка, рост инве-стиций в стране и достижение стабильности экономики.

1 января 2009 года, с появлением в обра-щении нового маната, старые 5000 манатов стали равны одному новому. Вместо самой крупной в обращении купюры 10 000 мана-тов (2 новых маната) стали использоваться банкноты 1, 5, 10, 20, 50, 100 и 500 манатов, а также монеты – 1, 2, 5, 10, 20 и 50 тенге. Помимо изменения ценности маната у него также появились некоторые отличительные особенности. Улучшение техники печатания, придание купюрам рельефности позволило

nının çıkarmış olduğu kararname ile yürürlüğe girmiştir. 2009 yılında tedavüle giren yeni manat ile ülke ekonomisinin güçlendirilmesi, manatın konvertibilitesinin arttırılması, piyasada işleyişin kolaylaştırılması, yatırımların arttırılmasına yö-nelik istikrarın sağlanması hedefleri göz önünde bulundurulmuştur.

1 Ocak 2009’da yeni manatın tedavüle çıkması ile eski 5000 manat yeni 1 manata eşitlenmiş ve tedavülde dolaşan en büyük para olan 10000 ma-natın yerine (2 yeni manat), 1, 5, 10, 20, 50, 100, 500 banknot ile 1, 2, 5, 10, 20, 50 tenge (kuruş) madeni paralar dolaşıma girmiştir. Yeni manatın değerinin yanında fiziksel olarak da ayırdedici özelliklere sahip olması da hedeflenmiştir. Bu çer-çevede, kabartma ve baskı tekniğinin güçlendiril-mesi boyutun taşınabilirlilik standardına uygun hale getirilmesi sağlanmıştır.

Есть два пути деноминации. Некоторые государства проводят ее, когда инфляция находится на самом пике, другие – когда в результате политики стабилизации инфляция начинает снижаться

Sıfır atma operasyonunun uygulanmasında iki farklı yol vardır. Bazı ülkeler enflasyonun en yüksek olduğu zaman diliminde, bazı ülkeler ise istikrar politi-kasının ardından enflasyonun düşüşe geçtiği süreçte sıfır atma yoluna başvur-maktadır

Page 69: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 67

сделать размер денег соответствующим но-вым стандартам.

С 1 мая 2008 года в Туркмении отменен двой-ной валютный режим, и официальный курс урав-нен с валютным курсом на свободном рынке, что позволило упростить процесс валютного обра-щения. Для удобства и предотвращения паники среди граждан было увеличено количество то-чек скупки-продажи валюты.

УРОКИ ДЕНОМИНАЦИИ Большинство стран, использовавших деноми-нацию, хотели положить конец обесцениванию денег. Деноминация в Туркмении была осу-ществлена, чтобы улучшить функциональность национальной валюты, которая пострадала от гиперинфляции, имевшей место в первые годы независимости страны, а затем постепенно со-шедшей на нет.

Есть два пути деноминации. Некоторые го-сударства проводят ее, когда инфляция нахо-дится на самом пике, другие – когда в результа-те политики стабилизации инфляция начинает снижаться. И в том, и в другом случае возмож-ны успехи и провалы. Туркмения провела де-номинацию в период, когда инфляция в стране стабилизировалась.

Основной фактор, влияющий на успех дено-минации – это правильно проводимая денежная политика. Слабая денежная политика уменьшает шансы на успех, в то время как контроль денеж-ного обращения помогает достичь стабильности. Проведение контролируемой денежной поли-тики в Туркмении стало главной основой дости-жения стабильности в экономике страны. Для Туркмении это первый опыт деноминации, и тот факт, что в прошедший период экономика стра-ны не испытывала потрясений, свидетельствует о сохранении стабильности в стране.

Деноминация имеет краткосрочный и долгосрочный эффект. Если в краткосрочный период экономические показатели после не-которых колебаний достигают стабильности, то в долгосрочной перспективе, если не бу-дет строгой денежной политики, изначальный краткосрочный успех приводит к еще большей нестабильности. В Туркменистане после дено-минации очевидно сохранение стабильности макроэкономических показателей с самого начала процесса и до сегодняшнего дня, что отличает страну от ряда других государств. Проведенная деноминация не только способ-ствовала стабилизации, но и оказала важное влияние на функциональность национальной валюты. Можно сказать, что новая националь-ная валюта, войдя в обращение, обеспечила безопасность, удобство использования и хоро-шую конвертируемость.n

1 Mayıs 2008’den itibaren dual döviz kuru uy-gulamasına son veren Türkmenistan, serbest pi-yasadaki döviz kuru ile resmi kurun eşitlenmesini sağlayarak piyasada döviz dolaşımının rahatlık kazanmasına yardımcı olmuştur. Değişim kolay-lılığının sağlanmasına yönelik döviz alım-satım noktalarının da arttırılması halkta panik ortamı-nın yaşanmaması için önemli bir unsur olmuştur.

PARADAN SIFIR ATMA POLİTİKASININ SONUÇLARI

Paradan sıfır atma operasyonunu gerçekleş-tiren ülkelerin büyük çoğunluğu, paranın değe-rini kaybetme süresine son verme amacı ile bu politikaya başvurmuşlardır. Türkmenistan’daki operasyon, bağımsızlığın ilk yıllarında oluşan ve daha sonra ortadan kalkan hiperenflasyonist du-rumun bir sonucu olan paranın işlevinin yavaşla-masını gidermek amacıyla çıkarılmıştır.

Sıfır atma operasyonunun uygulanma süre-cinde iki farklı yol izlendiği görülmektedir. Bazı ülkeler enflasyonun en yüksek olduğu zaman diliminde sıfır atma yoluna başvururken diğer bazı ülkeler ise enflasyonun istikrar politikası-nın ardından düşüşe geçtiği süreçte uygulama-ya konulmuştur. Her iki uygulamada da başarı ve başarısızlık söz konusudur. Türkmenistan ise enflasyonun istikrarda olduğu bir dönemde bu politikaya başvurmuştur.

Sıfır atma operasyonunda başarıyı etkileyen temel faktör izlenecek para politikasıdır. Uygula-nacak gevşek para politikası başarı şansını azal-tırken para arzının kontrolü yönünde bir direnç, istikrarı kolaylaştırmaktadır. Türkmenistan’da uy-gulanan kontrollü para politikası istikrarlı ilerleyi-şin en önemli dayanağı olmuştur. Türkmenistan bu uygulamaya ilk defa başvurmasının yanında geçen süre içerisinde dalgalanmanın yaşanma-ması bu durumun istikrardan ayrılmayacağının göstergesi olacağı söylenebilir.

Sıfır atma operasyonunun kısa ve uzun dö-nem olmak üzere iki şekilde etkileri ortaya çık-maktadır. Kısa dönemde ekonomik gösterge-lerde dalgalanmaların ardından istikrara doğru bir hareket yaşanırken, uzun dönemde sıkı para politikasıyla desteklenmeyen politikanın kısa sü-reli istikrarın ardından daha büyük istikrarsızlıkla karşı karşıya kalındığı görülmektedir. Türkmenis-tan geçen süre dikkate alındığında, operasyonun başlangıcından günümüze kadar makro ekono-mik göstergelerdeki istikrarı ile diğer ülkelerden farklılık göstermiştir. Diğer taraftan sıfır atma operasyonunun sadece istikrar amaçlı değil aynı zamanda paranın işlevleri üzerinde de önemli etkilerinden söz edilebilir. Yeni paranın piyasaya sürülmesiyle beraber güvenlik, kullanılabilirlilik ve konvertibilite konusunda paraya itibar kazan-dırdığı da söylenebilir. n

Основной фактор,

влияющий на успех дено-

минации – это правильно

проводимая денежная политика

Sıfır atma operasyonunda

başarıyı etkileyen

temel faktör izlenecek para

politikasıdır

Page 70: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

68 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Бизнес-активность в России и в мире

Rusya ve dünyada ticari hareketlilik

Открой свое дело

Kendi işini kur

ИСТОЧНИК: ApS rUSSiA 2011KAYNAK: ApS rUSYA 2011

предпринимателиişveren

страх провала

знания и опыт

благоприятные условияelverişli şartlar

bilgi ve tecrübe

başarısızlık korkusu

908070605040302010

0

личное знакомство с предпринимателем

информация в СМИ

статус предпринимателя

карьера предпринимателя

непредпринимателиişveren olmayan

Оценка факторов предпринимательства в России, 2011 г., %Rusya’da 2011 yılı girişimcilik algısı faktörel değerleri, %

предпочтение общего

стандарта жизниgenel hayat standardı

tercihleri

iş verenin kariyeri

iş verenin statüsü

kitle-iletişim araçlarında haberler

iş veren ile kişisel tanışıklık

Page 71: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 69

Беседовала Галина Артеменко(россия)

Насколько одни страны активнее дру-гих с точки зрения коммерческой деятельности? Как увязать экономи-ческий рост и факторы, влияющие на предпринимательскую актив-

ность? Корреспондент журнала «ДА» беседует с одним из составителей национального отче-та «Глобального мониторинга предпринима-тельства», бизнес-тренером, доцентом Высшей школы менеджмента Санкт-Петербургского го-сударственного университета О. Р. Верховской.

– Ольга Рафаиловна, как экономический рост связан с предпринимательской ак-тивностью?– Нельзя однозначно сказать, что чем боль-

ше предпринимателей, тем лучше состояние экономики. Важно учитывать и качество биз-неса, и то, какие задачи он решает. Предприни-мательство бывает разное. Страны, где высока доля так называемого вынужденного предпри-нимательства – это обычно государства с не очень высоким уровнем экономического раз-вития и темпами экономического роста.

– Такие, где много «челноков», как у нас в 90-е?– В России это предприимчивые «челноки».

Они, постоянно совершая поездки в другие стра-ны, закупают товар, привозят его и продают у себя. Про жителей африканских или, например, латиноамериканских стран такого не скажешь. Люди здесь в основном занимаются мелким сельскохозяйственным бизнесом, реализуют вы-ращенные на своих участках сельхозпродукты, тем и живут. Поэтому неудивительно, что в лиде-рах по предпринимательской активности такого рода оказываются Чили, Уганда, Китай.

Одна из негативных черт российского предпринимательства – низкий процент за-нятых в секторе В2В (бизнес для бизнеса), где конкуренция основывается на продвинутых технологиях. Причем не только по сравнению с экономически развитыми странами, но и со странами, близкими к нам по уровню экономи-ки. Россия здесь отстает, и это плохо.

– Как вообще выглядит наша страна на фоне других?– Если сравнивать Россию по количеству

предпринимателей с другими странами, мы за-нимаем практически последние места. Основной показатель в глобальном мониторинге – уровень так называемой ранней предпринимательской

Röportaj: Galina Artemenko (rusya)

Bazı ülkeler ticaret sektöründe ne ka-dar aktif olabilir? Ekonomik gelişim, iş adamlarının ticari aktifliğini nasıl etkile-mektedir? DA Dergisi Muhabiri “Küresel ticaretin gözlemlenmesi” adl

zı milli raporun hazırlayıcılarından, Saint Peters-burg Devlet Üniversitesi Yüksek Ticaret Okulu Öğretim Üyesi ve aynı zamanda iş koçu (business coach) olan Doç.Dr. O.V. Verhovskaya ile görüştü.

– Olga Rafailovna, ekonomik gelişme ile ticari aktiflik arasında nasıl bir bağ vardır? – İş adamlarının sayısının artaması, ekonomik

sistemin gelişmesi anlamına gelmez. Aynı zaman-da ticaret kalitesi ve hangi meselelerin çözülmeye yönelik olduğu da önemli yer tutar. Girişimcilik farklı olabilir. Zorunluluktan dolayı kendi işini aç-mak durumunda kalanların oranı yüksek olan ül-kelerin genelde ekonomik gelişme hızı düşük ve ekonomik durumu zayıftır.

Основной показатель в глобальном мо-ниторинге – уровень так называемой ран-ней предпринимательской активности

Erken ticari aktiflik, küresel gözlemde ana gösterge olarak bilinir

– Bunlar, 1990’lı yıllarda ülkemizde görül-düğü üzere bavul ticareti gelişmiş olan ül-keler mi?– Rusya’da bavul ticaretini yapan kişiler çok gi-

rişkendir. Yurtdışından türlü malları getirip burada satarlar. Afrika veya Latin Amerika ülkelerinin halkı hakkında bu söylenemez. Burada ki halk geçimini, kendi bahçe ve tarlalarında yetiştirdikleri ürünleri satarak sağlar. Bu ticari alanda en yüksek ticari ak-tifliğe Şili, Uganda ve Çin sahiptir.

Rusya’da rekabetin yeni teknolojilere dayalı В2В (İngilizce’den "Business to Business" olan bu kısaltma, internet üzerinde şirketler arası pazarla-ma ya da satış uygulamalarına verilen kısa tanım-dır) alanında çalışanların oranının düşük olması, girişimciliğin zayıf olduğunu gösteririr. Bu konuda Rusya, hem gelişmiş ülkeler hem de kendisiyle

Page 72: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

70 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

активности, который измеряется как процент взрослого трудоспособного населения, которое либо вовлечено в создание бизнеса, либо явля-ется владельцем «молодого» бизнеса (до 3,5 лет). В России индекс ранней предпринимательской активности – 4,6%, в США – 10–12%. В 2008 году он сократился, а в 2011 начался рост, как практи-чески во всех странах – в первую очередь за счет тех, кто только вовлекается в создание бизнеса.

– Почему мы так пассивны?– Это можно объяснить структурой экономи-

ки: преобладают крупные компании, способные предоставить привлекательные рабочие места – от розничной торговли до сырьевого бизнеса. При этом уровень жизни в России выше, чем в Колум-бии и других африканских и азиатских странах.

Второй момент – особенности менталитета и культуры. Здесь Россия выглядит на фоне многих стран своеобразно. Видимо, соотечественники боятся начинать коммерцию из-за страха прова-ла. У нас очень низкий уровень так называемого потенциального предпринимательства – мало тех, кто видит в себе способности для создания бизнеса. Вера в себя формируется, если видишь удачные примеры. А таких в стране немного.

Нужны социаль-ные сети, нужны курсы, активные действия, чтобы люди понимали, как начать свой бизнес

Kendi işini açmak isteyenler için sosyal ağlar, kurslar, aktif çalışmalar yapılmalı

aynı ekonomik seviyeye sahip ülkelere kıyasla ge-ride kalır.

– Diğer ülkelerle kıyaslanacak olursa ülke-mizin durumu nasıl? – Diğer ülkelere göre, sayı olarak iş adamları

listesinde neredeyse sonlarda yer almaktayız. Kendi işini açmakta olan veya 3,5 yıldan az bir zaman dilimi boyunca faaliyet gösteren işe sa-hip olan yetişkin çalışabilir nüfusunun yüzdesi ile ölçülen erken ticari aktiflik, küresel gözlem-lemenin ana göstergesi olarak bilinmektedir. Rusya’da ticari aktifliğin oranı %4,6 iken ABD’de ise %10–12’dir. Bu gösterge 2008 yılında düşüş 2011 yılında ise artış gösterdi. Aynı artış bütün dünya ülkelerinde kendi işini yeni açanlarının sayısının çoğalmasıyla görülmektedir.

– Biz neden durgunuz?– Bunu ekonomimizin yapısına bakarak

açıklayabiliriz: Perakende satıştan, hammadde üretimi sektörüne kadar bir çok büyük şirket bulunur. Aynı zamanda Rusya’da yaşam seviye-si Kolombiya, Afrika ve Asya Ülkelerinden daha yüksektir.

İkinci mesele, mentalite ve kültür özellikle-

ФОТ

О: И

НТЕр

прЕС

С / FO

TOğr

AF: i

NTer

preS

S

Молодые предприниматели. На международном форуме предпринимателей в Санкт-Петербурге /St. Petersburg uluslararası iş adamları forumu. Genç iş adamları.

Page 73: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 71

– А особенности законодательства, уро-вень коррупции?–. Действительно, коррупция и бюрокра-

тия отрицательно влияют на развитие пред-принимательства. Мы исследуем не только население, но принимаем в расчет и так назы-ваемое экспертное мнение. А еще сказывается затрудненный доступ к финансам, отсутствие среднего профессионального образования, на-правленного на формирование предпринима-тельской культуры. При этом роль государства оценивается по-разному. Не столько плохи за-коны, сколько их применение. С этим связаны многие причины, по которым разоряются наши предприниматели. Более чем в 50% случаев причиной разорения становится отсутствие оборотных средств. В экономически разви-тых странах меньше доля финансовых причин и больше доля, связанная с определенными циклическими процессами – выходом на пен-сию, возможностью нового трудоустройства, продажи бизнеса. Причем проданный бизнес продолжает существовать, но с другими соб-ственниками. У нас же то, что закрывается, за-крывается навсегда.

– А если сравнить Россию с близкими по уровню развития странами?– Сравним с близкой к России по уровню

экономического развития Турцией. В Турции тех, кто вовлечен в предпринимательство или владеет молодым бизнесом, в 2,5 раза больше. Коэффициент активности состоявшихся пред-принимателей (тех, чей бизнес старше 3,5 лет) выше почти в 3 раза. Уровень вынужденных предпринимателей в Турции – 32%, в России – 27%. Близкие значения.

– Что можно сказать об уровне образо-вания российских и зарубежных пред-принимателей?– Россияне, казалось бы, самые образован-

ные в мире. По уровню формального образо-вания у нас предприниматели на недосягае-мой высоте. Но очень важно, как сам человек оценивает наличие у него знаний и навыков, достаточных для начала собственного дела. Среди российских предпринимателей этот показатель – более 70%, а среди тех, кто не занимается коммерцией – меньше 20%. Ката-строфа, на самом деле. Люди даже не пред-ставляют, какие шаги для этого предпринять. Этому не учат. Нужны социальные сети, нужны курсы, активные действия, чтобы люди пони-мали, как начать свой бизнес. В Европе зна-чительно выше процент людей, не имеющих своего дела, но способных открыть его. В США таких – более 70%. n

ridir. Bu konuda birçok ülkeye kıyasla Rusya’nın durumu farklıdır. Galiba, halkımız, başarısızlık korkusuyla kendi işini açmaya cesaret etme-mektedir. Ülkemizde potansiyel girişimciliğin, yani ticaret yapmak ve kendi işini açmak için kendini yetenekli olarak gören kişi için oranı-nın seviyesi düşüktür. Ancak başarılı örnekleri görünce kendinize de güvenmeye başlarsınız. Oysa, ülkemizde bunun örnekleri az.

– Peki, yasal temellere, usulsüzlüğe gelince?– Gerçekten, usulsüzlük ile bürokrasi, giri-

şimciliğin gelişmesini olumsuz açıdan etkiler. Kamuoyunun yanı sıra uzmanların görüşlerini de inceleriz.

Ayrıca, mali açıdan yaşanan eksiklik, ticaret kültürünün oluşmasına yönelik özel eğitimin olmamasını da hesaba katmak gerekir. Devletin rolü farklı açılarda değerlendirilmektedir. Yasa-ların kötü tarafı yok, eksik olan onları doğru bir şekilde uygulamamaktır. Bu sebepten birçok iş adamımız iflas eder. İflas olanların %50’si iş ser-mayesinin olmaması nedeniyle bu duruma düşer. Gelişmiş ülkelerde ise mali nedenlerin oranı daha azdır. Bunun yanı sıra emeklilik, yeni iş bulma olasılığı, iş satması gibi belli süreçlerin payı daha yüksektir. Üstelik, satılmış olan firma, faaliyet gös-termeye devam eder. Bizim ülkemizde şirket ka-patılmışsa kesinlikle bir daha faaliyet göstermez.

– Peki Rusya’yı aynı ekonomik duruma sa-hip ülkeyle kıyaslasak?– Rusya’yı ekonomik gelişme seviyesi bak-

mından yakın olan Türkiye ile kıyaslayalım. Türkiye’de kendi işi olanların sayısı Rusya’dan 2,5 kat fazladır. Başarılı iş adamlarının ticari aktifliği (en az 3,5 yıldır faaliyette olan işletmeler) 3 kat fazladır. Zorunlu nedenlerden dolayı kendi işini açmak durumunda kalanların oranı Türkiye’de %32 olup, Rusya’da %27’dir. Bu göstergelere göre iki ülke birbirine yakındır.

– Rus ve yabancı iş adamlarının eğitim sevi-yesi hakkında ne söylenebilir?– Eğitim görme konusunda iş adamlarımız

oldukça ileridedir. Fakat en önemlisi, kendi işi-ni açmak için yeterince bilgi ve tecrübeye sahip olup olmamasıdır. Rus iş adamları arasında bu gösterge %70’ten daha yüksektir, ticaret ile uğ-raşmayanların arasında ise %20’den aşağıdadır. Aslında, ürpetici bir durumdur. Kendi işini kurmak için hangi adımların atılması gerektiğine dair in-sanların bilgisi yok! Bu öğretilmemektedir! Kendi işini açmak isteyenler için sosyal ağlar, kurs, aktif çalışmalar yapılmalı! Avrupa’da kendi işine sahip olmayan fakat onu açmak için imkanlara sahip kişilerin sayısı daha yüksektir. ABD’de ise bu sayı %70’ten fazladır. n

В россии индекс ранней

предприни-мательской активности

в 2011 году – 4,6%,

в США – 12%

rusya’da erken ticari aktifliğin

oranı %4,6 iken ABD’de ise

%12’dir

Уровень вы-нужденных

предпринима-телей

в Турции – 32%, в рос- сии – 27%.

Близкие значения

Zorunlu ne-denlerden

dolayı kendi işini açmak

durumunda kalanların oranı

Türkiye’de %32 olup, rusya’da

%27’dir. Bu gös-tergelere göre iki ülke birbiri-

ne yakındır

Page 74: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

72 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Беседовала Элина Цыркуль(россия)

Вчера – молодой человек без денег и опы-та, сегодня – владелец четырех компаний. В свои 27 лет Андрей Шарков успешно за-нимается бизнесом, проводит тренинги и семинары, вдохновляет людей с помощью своего интернет-подкаста «Берись и делай». Сам Андрей верит, что каждый может изме-нить мир к лучшему. И, конечно, построить бизнес с нуля.

Когда я начинал, у меня было 200 долларов, которые я сразу потратил на регистрацию компании. Вы можете начать с интернета: с социальных сетей, с сайта, который сделаете самостоятельно. Сейчас огромное количество инструментов для этого. Нужно только время и желание. Первые свои сай-ты я делал сам в 18 лет. И они зарабатывали деньги, которые я вкладывал затем в рекламу, в людей и так далее.

Оказалось, любую идею в современном мире можно на-чать реализовывать без денег. Но нужно объективно оце-

Röportaj: Elina Tsırkul(rusya)

Dünün parasız ve tecrübesiz genç adamı, bu-gün, dört şirket sahibi ve başarılı bir iş adamı. 27 yaşındaki başarılı iş adamı Andrey Şarkov, “Giriş ve Yap” internet-podcast yardımıyla kurs ve seminerler vererek diğer insanlara ilham kaynağı oluyor. Andrey’e göre, her birimiz dün-yaya farklı bir güzelik katabilir ve sıfırdan bir iş kurabileceğimize inandığını belirtiyor.

Kendi işimi kurarken cebimde sadece 200 dolar param vardı. Onu da şirketin sicil ve kayıt işlemleri için harcamıştım. İlk etap için işe; internet, sosyal ağlar ve kendinizin tasarladığı web sitesiyle başlayabilirsiniz. Bugünlerde iş kurmak için birçok imkan bulunmaktadır. İhtiyacınız olan tek şey zaman ve isteği-nizdir. İlk web sitesini 18 yaşındayken tasarladım. Kazandığım parayı reklam ve iyi bir ekip kurmak için kullandım.

Aslında bugün itibariyle herhangi bir fikri para harcama-dan da gerçekleştirebilirsiniz. Bunun yanında fikirlerimizin ger-çekçilik yönünü iyice gözden geçirmelisiniz. Eğer sıfırdan bir

Берись и делай

Giriş ve Yap

Page 75: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 73

нивать капиталоемкость своих идей. Если хотите начать бизнес с нуля, эта нужно делать посредством доступных бесплатных инструментов. В начале пути сайт заменит вам офис и позволит избежать затрат на помещение и оборудо-вание. Нельзя экономить на качественных специалистах. В розничном рынке – на дешевых местах, на актуальных, по-лезных технологиях. Если бьешь в одну точку и не боишься препятствий – все получится. Грамотный анализ ситуации и подбор хорошей команды способствует успеху.

Есть возможность работать одному – работайте один. На один делить всегда легче. Я начинал с рекламного агент-ства, без команды, и сам был агентом, работая на себя. Не обязательно иметь собственное производство. Вам нужно лишь найти клиента, готового купить у вас товар, и произ-водство, которое даст вам скидку на этот товар. Вы должны знать, где продают дешевле то, что кто-то готов купить.

Нужно всегда быть начеку, особенно с теми, кому дове-ряешь. Ни разу еще я успешно с партнерами не работал. Я бы очень хотел иметь партнера – пока не сложилось.

Еще правило – не берите в долг до тех пор, пока не научились управлять деньгами. И не работайте с род-ственниками и друзьями – высокий риск испортить отношения

«Берись и делай» – это социальный интернет-проект для развития предпринимательства. Я знакомлю слушате-лей с людьми, создавшими свой бизнес с нуля. У нас таких очень немного. Чтобы их было больше, я решил продемон-стрировать положительные примеры.

Любой предприниматель создает рабочие места, зара-батывает деньги, дает зарабатывать другим, обеспечи-вает свою семью и своих рабочих без помощи государ-ства. Я считаю таких людей героями. Это созидание, это искусство, это творчество и, конечно, работа

Я с удовольствием принимаю приглашения для уча-стия в социальных программах, направленных на развитие предпринимательства. И если приглашают – приезжаю и выступаю бесплатно. Потому что не у нас так уж много вре-мени, чтобы что-то изменить.

Судьба человека – это совпадающая трех сил: сила Неба, сила Земли (обстоятельства и люди вокруг) и силы самого себя. Человек лишь на треть способен влиять на ситуацию, а две трети – независимые обстоятельства.

Для любого мужчины приоритет номер один – семья. Но пусть женщина примет его предпринимательский потенци-ал и амбиции, не будет этому противодействовать, не будет его ломать.

Бизнес должен быть членом семьи, а не семья – частью бизнеса

iş kurmak istiyorsanız, para harcamasını gerektirecek mevcut araçları kullanmadan bunu yapmanız gerekir. Aynı şekilde, ta-sarruf yapayım derken kaliteli elemandan vazgeçmemek lazım. Perakende piyasasındaki ekonomik ve faydalı teknolojiyi bu-lup mümkün mertebe fayda sağlamalısınız. Bir nokta üzerinde odaklandığınız zaman karşınıza çıkacak engellerden endişelen-meksizin güzel sonuçlar çıkarabilirsiniz. Doğru değerlendirme-ler ve iyi bir kadro seçimi başarınızı artırır.

Tek başınıza çalışma imkanınız varsa, çalışın. O zaman tüm kazanç size kalır. Ben reklam ajansı kurmakla ticarete başladım. İlk başlarda tek başına çalıştım. İlla, kendiniz bir şeyler üretmek zorunda değilsiniz. Tek yapmanız gereken, yapmak ve satmak istediğiniz ürünü alabilecek üreticiyi ve müşteriyi bulmak. Bu-nun yanında, satın alınacak ürünün daha uygun fiyatta nerede bulunabilmesini bilmek de büyük bir artı kazandırır.

En güvendiğiniz insanlarla çalışırken bile her zaman tetikte olmak zorundasınız. "Bugüne kadar hiçbir şekilde sorunsuz iş-birlikleri kuramadım. Ortak olarak birisini bulmayı çok isterdim. Ama bugüne kadar nasip olmadı." Ticaretin birinci kurallarından bir tanesi.

Kazancınızı doğru şekilde kullanmasını öğrenene kadar borç almamak gerekir. Ayrıca, akraba veya arkadaş çevresiyle ticaretinize dikkat edin, ilişkilerinizin bozulmasına neden olabilir.

“Giriş ve Yap” ticareti geliştirmeye yönelik sosyal bir internet projesidir. Dinleyicilerimi, kendi işlerini sıfırdan başlayan insan-larla tanıştırıyorum. Bu şekilde iş kuran çok sayıda insan var. Bu sayının çok olması nedeniyle, mevcut güzelliklerin ve başarılı girişimlerin anlatılmasının faydalı olabiliceğine karar verdim.

Birisi bir iş kurar ve işyeri açar. Hem kendi ailesinin hem de çalışanlarının ailesinin devletten yardım almadan geçimini sağ-lamasını başarmış olması beni sevindiriyor. Öyle insanlar, şahsi görüşüme göre kahramandırlar. İş kurmak, sanat ve maharet işidir. İş kurmak, aynı zamanda emek işidir.

Davetli olarak katıldığım bu tarz etkinliklerde, mutlaka bir konuşma veya seminer yapıyorum. Hem de bir karşılık bekle-meksizin. Zira bu dünyada bir şeyleri değiştirmek için çok az zamanımız var.

İnsanın kaderi, Gök, Toprak (etrafımızdaki insan ve şartlar) ve insanın kendi gücü olmak üzere üç şeyin birleşmesiyle oluş-maktadır. Dolayısıyla, bir kişi üçte birlik bir güç potansiyeliyle bir sorunun üstesinden gelebilir. Geri kalan üçte ikilik kısım ise bizim dışımızda bizden bağımsız cereyan eder.

Bir erkek için aile, hayatının en önemli parçasıdır. Bir kadın, kocasının ticaret yapma potansiyelini görmeli, başarılı olmak is-teğini anlamalı ve saygıyla karşılamalı.

Ticaret ve iş, ailenin bir parçası olabilir fakat aile, işin bir parçası olmamalı.

Page 76: Diyalog Avrasya №38

главная тема

74 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Семейный бизнес по-молдавски

Об успешном частном предприятии семьи Кочорвэ из села Бравичены, расположенного в 60 километрах севернее молдавской столицы

Moldova’nın başkentinden 60 kilometre uzaklıkta Braviçenı Köyünde yaşayan Koçorve ailesinin başarı hikayesi

Moldova usulü aile şirketi

НА СЕМЕйНОМ СОВЕТЕ: ДОЧЕрИ ДИАНА И ГАЛЯ, ХОЗЯйКА УСАДьБЫ – НИНА, ХОЗЯИН прЕДпрИЯТИЯ ВЛАДИМИр С ВНУКОМ рОБЕрТОМ НА рУКАХ.

AiLe TOpLANTiSiNDA: DiANA Ve GALYA, NiNA HANiM, FABriKA SAHiBi VLADiMir BeY, KÜÇÜK rOBerT iLe DeDeSi

Переосмысление Миривого Экономического Порядка

Page 77: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 75

Дмитрий Димчогло,Борис Мариан(Молдавия)

Бедственное положение Молдавии давно стало притчей во языцех для всей Европы. Беспощадная статисти-ка отводит ей последние места почти по всем экономическим показате-

лям. Тем не менее молдаване борются с бедно-стью, как-то выживают, а приезжие иностран-цы удивляются, замечая в городах множество иномарок и хорошо одетых красивых женщин. Видимо, статистика – лукавая дама. Она не показывает, к примеру, как многие граждане успешно хозяйствуют на селе, делая хорошие деньги там, где прежде никому в голову не приходило, что это возможно. Таких примеров становится все больше в среднем и малом се-мейном бизнесе, который, как известно, осно-ва процветания любой страны, и это вселяет оптимизм по поводу будущего Молдавии.

Проезжая по кишиневской трассе мимо старинного села Бравичены, невозможно не притормозить и не выйти из машины, чтобы по-любоваться сказочным зрелищем. Перед вами большой дом салатного цвета под коричневой черепичной крышей. Поодаль на огромном зе-леном ковре размером почти 20 гектаров – бе-лые скульптуры в романском стиле. В усадьбе живет и трудится семья Кочорвэ – супруги Вик-тор и Нина, две их взрослых дочери – Диана и Галя, 22-летний сын Андрей и зять Роман. При-чем все, кроме пока годовалого внука Роберта, работают на родительской фирме.

Эту трудолюбивую семью, а точнее – мо-лочную продукцию ее фирмы «Сатурн» (торго-вая марка «Брави-Лакта») нынче хорошо знают не только в окрестностях, но и в Кишиневе, да и во всей республике.

Еще в начале 90-х, раньше других поняв произошедшие в Молдавии социальные пере-мены, молодые супруги открыли собственный бизнес на заработанные Владимиром в Болга-рии небольшие деньги. Начинали работу на простом подержанном оборудовании, закупая и перерабатывая по 200–300 литров молока в день. Тогда ассортимент их продукции можно было сосчитать по пальцам одной руки. Се-годня это – современное производство, пере-рабатывающее до 10 тонн молока ежедневно. Здесь выпускается множество разных изделий, полюбившихся потребителям. Это 20%-ная сметана в стеклянной таре, соленый и мало-сольный сыр «Andries» с зеленью и без зелени, твердые сыры и несколько видов пока еще эк-зотического в Молдавии сыра моцарелла, ко-

Dmitriy Dimçoglo,Boris Marian(Moldova)

Moldova’nın sıkıntılı ekonomik du-rumu Avrupa ülkelerinde dillere destandır. İstatistiklere göre farklı ekonomik sıralamalarda Moldova neredeyse son sıralarda yer alıyor.

Buna rağmen Moldovalılar, yoksulluğa karşı gün-delik yaşamda son derece azim göstererek bu acı-masız gerçekleri gidermeye çalışır. Aynı zamanda ülkeye gelen yabancılar sıkıntılı ekonomik duru-ma rağmen sokaklarda yabancı marka arabaları, şık giyinen kadınları görünce şaşırır. Demek ki, is-tatistik bilgileri, doğrunun sadece bir kısmını gös-teriyor. Mesela, istatistiklere göre, köyde başarılı bir işin nasıl kurulması gerektiği veya önceden de-nenmemiş bir alanda iyi para kazanabilmesye dair bilgi bulamazsınız. Oysa, özellikle son zamanlarda bu tür küçük ve orta ölçekli aile şirketleri sayısının artması gelecekte Moldova’daki ekonomik duru-mun düzeleceği sinyalini verir. Zira bilindiği gibi küçük ve orta ölçekli aile şirketleri, ülkenin başarılı şekilde gelişmesinin yapı taşıdır.

Kişinev yolunda giderken Braviçenı köyün-den geçersiniz. Köye yaklaştığınızda masal-lardan çıkmış o muhteşem manzaranın tadını çıkarmak için arabanızı ister istemez durdurur-sunuz. Gözünüzün önünde kahverengi kiremit çatılı ve açık yeşil renkli, görkemli bir konak bulacaksınız. Biraz ilerisinde 20 hektar genişli-ğinde otların yeşil halısında Roman usulü beyaz heykeller var. Burası Koçorve ailesinin köşkü, Viktor Bey ve Nina Hanım, 22 yaşındaki oğlu Andrey, kızları Diana ve Galya, damadı Roman

ВОДА И АрХИТЕКТУрА ИЗМЕНИЛИ СТЕпНОй пЕйЗАЖ ЭТИХ МЕСТ

SU Ve MİMArİ BUrANiN MANZArASiNi DeğİŞTİrDİ

Многие граждане

успешно хозяйствуют

на селе, делая

хорошие деньги там, где прежде

никому в голову

не приходило, что это

возможно

pek çok kişi köyde

başarılı bir iş kurar ve

kimsenin önceden

düşünemediği bir alanda

iyi para kazanabilir

Page 78: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

76 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

ve torunu Robert’in yaşadıkları yeridir. Aile fertleri -bir yaşındaki küçük Robert’in dışında- Viktor Bey ve Nina Hanımın kurdukları şirkette çalışıyor.

Bu çalışkan aile, daha doğrusu sahip olduğu ve yönettiği “Saturn” şirketinin (BraviLacta tescil-li markası) süt ürünleri halk arasında ün kazanıp tüm ülkede çok iyi bilinir.

1990’lı yıllarda Moldova’da meydana gelen sosyal değişiklikleri fark eden genç çift, Vladimir Beyin Bulgaristan’da kazandığı parayla küçük bir iş kurdular. Önce basit, eski makinelerinde günde 200 – 300 litre süt işleyerek başladılar. O zamanlar-da yaptıkları ürünlerin sayısı bir raf tam doldura-mayacak kadar azdı. Bugünlerde ise burası, günde 10 ton süt işleyen modern teknolojileri ile dona-tılmış ve tüketicilerin sevdiği çeşitli süt ürünleri yapan bir fabrikadır. Cam ambalajlı kaymak, tuzlu ve az tuzlu, otlu ve otsuz Andries Peyniri, Moldova marketlerine daha yeni gelen ve burada Braviçenı Peyniri anlamına gelen "De Braviceni" adı altında bilinen mozarella Koçorve ailesinin ürettikleri süt ürünleri arasındadır.

Tadı muhteşem olan bütün bu süt ürünleri Kişinev marketlerinin yanında köy dükkanlarında da bulunabilir. Başkentteki kafe ve lokantalar Bra-viçenı peynirli pizzayi menülerine dahil etmişti, yemek tarifleri kitapları bu peyniri balık veya ete ekleyip fırında pişirmeyi tavsiye ederler.

– Mozarella peyniri küçük ama son teknolojiy-le donatılmış fabrikamızda üretime başlayalı üç yıl

торый так и называется – «De Braviceni», то есть «Бравиченская».

Все эти вкусности всегда можно купить не только в кишиневских супермаркетах, но и в сельских магазинах района. Столичные кафе и рестораны предлагают также пиццу с бра-виченской моцареллой, книги кулинарных рецептов советуют запекать с ней рыбу и мясо.

– Моцареллу мы изготовляем уже третий год на нашем небольшом, но по-современному оборудованном заводе. Вся продукция идет на-расхват, и заказы на нее постоянно растут, – не без гордости рассказывает Нина, руководитель предприятия. – Потому что мы всегда стремим-ся улучшать качество нашей продукции.

– А откуда у вас рецепты, не из Италии ли?– Нет, не угадали. Из Турции. Как-то отдыхали

там с мужем на курорте, а в столовой подавали моцареллу, которая нам очень понравилась, по-скольку похожа на молдавскую брынзу. Оттуда и отправились за опытом к местным сыроварам. Познакомились, купили у них рецепт...

В настоящее время товарооборот хозяйства составляет в 12 миллионов леев, что равняется одному миллиону долларов, а начинали с 15 ты-сяч. Однако «новые молдаване» не собираются останавливаться на достигнутом. Недавно на семейном совете решено было воплотить оче-редную идею, подсказанную неугомонной Нине передачей итальянского телевидения – создать в хозяйстве собственную козью ферму для про-

Page 79: Diyalog Avrasya №38

dosya

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 77

изводства особо ценимого в Европе биологиче-ского продукта – мягкого козьего сыра, а также целебного козьего молока в картонных стака-нах. Выписали из Италии специалиста-техноло-га, согласившегося (конечно, не бесплатно) рас-крыть секрет производства различных мягких сыров, которых на его родине насчитывается до 400 видов. Что касается козьего молока, то на него уже есть заказчик из России. И хотя перво-

oldu. Ürünlerimiz kapış kapış gidiyor ve siparişler sürekli artıyor. Zira ürünlerimizin kalitesini sürekli artırmaya çalışıyoruz – diye gururla anlatıyor Nina Hanım.

– Tarifleri İtalya’dan mı alıyorsunuz acaba?– Hayır, bilemediniz, Türkiye’den. Eşimle bera-

ber bir kere Türkiye’ye tatile gittik. Otelde yemek-te mozarellanın tadına baktık ve mozarellanın tadı bizim beyaz peynirimize (brinza) benzediği için onu çok beğendik. Yerli peynircilere gittik. Tanış-tık, peynir tarifini satın aldık...

15 bin Lei ile işe başlayan Koçorve Ailesinin fabrikasının ticaret hacmi bugünlerde 12 milyon Lei, yani milyon dolara ulaşmıştı. Oysa, başarılı Koçorve ailesi yerindede durmaktan çok ileri git-meyi tercih ediyor. Geçenlerde aile toplantısın-da Nina’nın İtalyan bir programdan ilham alarak çiftlikte keçi yetiştirmek düşüncesi ortaya atıldı. Nina Hanım, Avrupa’da özellikle değer verilen ve keçi sütünden üretilen yumuşak peynirle, karton ambalajlı keçi sütünü üretmek için keçi yetiştirmek istiyor. Bunun için İtalya’dan (paray-la) 400 çeşit yumuşak peynir nasıl üretiliceğini gösterecek olan uzman getirttiler. Keçi sütüne gelince ilk sağıma için en az 6 ay bekleme sü-

Маленькое частное предприятие по-могает государству решать большие со-

циальные проблемы. А оно в свою очередь поддерживает подобных хозяев по специ-

альной правительственной программе

Küçük esnaf, devletin büyük sosyal problemle-rinin çözümüne destek sağlar. Devlet ise, bu tür esnaflara destek programı uygulayarak el uzatır

ГЛАВНЫЕ ДЕйСТВУЮщИЕ ЛИЦА НА МОЛОКОЗАВОДЕ – МАСТЕрИЦЫ пО СЫрАМ ВО ГЛАВЕ С НАЧАЛьНИЦЕй ЦЕХА ВАЛЕНТИНОй МАНОЛЕ

SÜT ÜrÜNLerİ FABrİKASiNiN eN ÖNeMLİ ÇALiŞANLAri: peYNİr ÜreTİM TeSİSİ ÇALiŞANLAri İLe BÖLÜM BAŞKANi VALeNTİNA MANOLe

Küresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

Page 80: Diyalog Avrasya №38

главная тема

78 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

го надоя придется ждать не менее полугода, Москва прислала заказ на этот продукт.

– Создание козьей фермы по-зволит нам дать работу еще двум десяткам одно-сельчан, помимо той сотни, кото-рая уже трудится здесь и зараба-тывает в среднем по одной тысяче долларов в месяц, – объясняет хозяй-ка. – Уверяю вас, нигде в Молдавии селяне не зараба-тывают столько.

Маленькое частное предприятие помога-ет государству решать большие социальные задачи. А оно, в свою очередь, поддерживает фермеров по специальной правительствен-ной программе. Для супругов Кочорвэ соци-альная отдача от бизнеса – не пустые слова, не показуха. К примеру, кроме упомянутой выше вполне европейской зарплаты, каждый работ-ник молокозавода получает месячный паек в виде бесплатной головки сыра (а вы говорите, что бесплатный сыр бывает только в мыше-ловке), горячий обед, тоже бесплатный, и бес-платную же сыворотку для выращивания соб-ственных телят и поросят. Но особенно близко к сердцу воспринимают односельчане заботу о детях и стариках: ведь местный детсад и дом престарелых ежедневно обеспечиваются фирменным творогом, сметаной и маслом с пометкой «Bravi-Lacta» в виде благотворитель-ной помощи.

– Считаю нездоровым и аморальным стрем-ление многих так называемых «новых молда-ван» думать лишь о собственном кармане, обо-гащаться за счет недоплаты и обмана рабочих. Да и грех это великий в христианском понима-нии, – подвел итог нашей беседе Владимир.

А знаете, чем больше всего гордится глава семьи? Тем, что снизил безработицу в родных Бравиченах до 25%, и селяне перестали уезжать за границу на заработки. А знаете, о чем мечтает? Чтобы Молдавия стала процветающим государ-ством Европы, подобно Швейцарии. Его опыт до-казывает, что этого вполне возможно добиться за 20 лет. Причем Владимир выработал собственную программу сотворения этого чуда. Было бы время и охота у руководства страны изучить ее! n

resi olmasına rağmen bu ürü-ne Moskova’dan sipariş geldi.

– Keçi yetiş-tirmemiz ve keçi çiftliği kurmamız yeni iş yerleri-nin oluşmasını sağlayacak. Fab-rikamızda çalı-şan 100 kişinin yanına daha 20 hemşehirimize çalışma imkanı doğacak. Çalı-şanlarımız iyi para kazanıyor (ortalama ola-rak ayda 1000 dolar). İnanın, Moldova’nın hiç-

bir yerinde köylüler bu kadar kazanmamaktadır – diye anlatır Nina Hanım.

Böylece, küçük esnaf, devletin büyük prob-lemlerinin çözülmesine el atar. Devlet ise, bu-nun gibi yardımsever esnaflara destek progra-mını uygulayarak el uzatır. Koçorve ailesi için topluma fayda getirmek ifadesi boş sözler veya gösterişli jest değil. Örneğin, süt ürünleri fabri-kası çalışanlar Avrupa standartı maaşından zi-yade her ay birer kelle peynir (demek ki bedava peynir sadece fare kapanında bulunmazmış!), yetiştirdikleri hayvanları beslemek için süt suyu alırlar. Ayrıca fabrikada çalışanlara yemek üc-retsiz olarak verilmektedir. Köylüler ise Koçorve ailesinin çocuk ve yaşlılara gösterdiği destek ve verdiği öneme dikkat çekerler: yerli kreş ve hu-zurevine her gün Bravi-Lacta markalı lor peyniri, tereyağı ve kaymak gönderilir.

– Vladimir Bey, konuşmamızın sonucu olarak şunları söyledi: Bana göre bugünkü iş adamlarının sadece kendi cebini düşünmesi, çalışanlarını kan-dırarak servet yapması ve hep paranın peşinde olması, anormal ve ahlakdışı bir durumdur. Aynı zamanda Hıristiyan kültüründe çok büyük bir gü-nah sayılır

Koçorve ailesinin reisi en çok neyden gurur duyduğunu biliyor musunuz? Braviçenı Köyünde iş yerleri açarak köylülerin iş bulmak için yurtdı-şına gitmesine gerek kalmadan işsizliğin %25’ini giderdi. Peki, hayalleri nedir biliyor musunuz? İsveçre gibi Moldova’nın da gelişmiş Avrupa ül-kelerinden biri olmasıdır. Bay Koçorve, 20 yıl içe-risinde Moldova’nın başarılı gelişmiş bir ülke ola-bileceğini söylüyor. Hatta bunun için bir program tasarlamış. Keşke ülke yöneticilerinin bu programı incelemeye zamanı ve fırsatı olsa ! n

Средний и малый

семейный бизнес –

основа процветания

любой страны

Küçük ve orta

ölçekli aile

şirketleri, ülkenin

başarıyla gelişmesinin

yapı taşıdır

Переосмысление Миривого Экономического Порядка

КрУГЛЫй ГОД – СВЕЖИЕ ОГУрЦЫ

YiL BOYUNCA TApTAZe SALATALiKLAr

Page 81: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 79

KAMRAN MOFİD “Medeniyetler Diyalogu” Forumu

ORTAK DEğERLERI SüRDüRMEK: AHLAKI VE MANEVI HAYALI İYILEŞTIRME ÇAğRISI

“Birbirimize olan so-rumluluklarımızı üstlen-medikçe, biz bir toplum değiliz.”

Tefekkür meyveleri toplayan bu “düşünce ka-ğıdı”, değerler ve yaşadı-

ğımız toplumsal ahlaki yapının şekillenmesi arasındaki kamu anlayışına bir katkı olarak teklif edildi; bizim ahlaki pusulamız, bir nevi. Benim perspektifim iki geniş kaynaktan oluşuyor: (1) Küresel, çeşitli toplumlarda, farklı ülkelerde ve kıtalarda ve farklı grup insanlar, çeşit kültürel ve dini geçmişe sahip olan insanların arasındaki yaşam. (2) geçmiş ve bugünün insan ru-huna açık, birey ve toplumun derinlikleri ile yansıtan yeni ve duyarlı düşünürler.

FRED DALLMAYR Notre Dame Üniversitesi

EKONOMİ VE DEMOKRASİ:PİYASALARIN AHLAKİ SINIRLARI

2008/09 İktisadi krizi dün-yadaki “devlet müdahalesini kaldıran” piyasaların uyanma çağrısıydı, ya da olması ge-rekiyordu. Ne yazık ki, onun korkunç sonuçlarına rağmen, bu kriz toplum için piyasaların rolleri üzerinde düşünmeye sevketmemiştir.

İlk önce bu dönüşümün oluşmasını modern ekonomik gelişimini takiben Adam Smith’in ahlaki görüşünden çağdaş neo-liberal ve ekonometri gelişimine kadar inceleniyor.

İkinci adımda, öncüllük yapan Batı iktisatçıların piyasala-rın yeniden değerlendirme ve indirme konusunda son öne-rilerini inceliyorum. Son olarak, dini liderlerin, ilahiyatçıların ve siyasi felsefecilerin “Piyasaların ahlaki sınırları” anlayışını güçlendirmek ve ekonominin “toplumsal hayır” arayışında yeniden yön vermesi için yakın zaman girişimler inceleniyor.

КАМРАН МОФИД Форум «Диалог цивилизаций»

СОХРАНЕНИЕ ОБщИХ ЦЕННОСТЕй: ПРИЗыВ К ВОССТАНОВЛЕНИю МОРАЛьНыХ И ДУХОВ-НыХ ВООБРАжЕНИй.

Пока мы не восстановим наши обязательства друг перед другом, мы не общество.

Эта «страница мысли», сбор плодов созерцания предлагается в качестве вклада в публичную беседу о ценностях и формировании социального этоса, в кото-ром мы живем: наш моральный компас. Моя точка зре-ния исходит из двух широких источников: во-первых, из шестидесятилетней жизни в условиях глобализации, ди-версификации общества, в разных странах и континен-тах, среди большой группы людей из разных культурных, этнических и религиозных групп; и во-вторых, из мысли-телей прошлого и настоящего, которые были и есть от-крыты, отзывчивы на человеческий дух, отражающиеся глубоко на личности и обществе. Необходимо сказать, что именно они глубоко повлияли на меня. Их мудрость питает и воспитывает моё личное и профессиональное развитие. За что я вечно благодарен им.

ФРЕД ДЕЛЛМАйЕР Университет Нотр-Дам

ЭКОНОМИКА И ДЕМОКРАТИЯ:НРАВСТВЕННыЕ ПРЕДЕЛы РыНКОВ

Финансовый кризис 2008/09-ых годов был или должен был быть тревожным сигналом в отноше-нии последствий «нерегулируемых» рынков в мире. К сожалению, несмотря на катастрофические по-следствия, кризис пока не привел к кардинальному переосмыслению роли рынков в обществе. Эта ра-бота стремится внести свой вклад в такое переос-мысление.

Эта работа исследует вначале, как это преоб-разование появилось, прослеживая развитие со-временной экономики от морального предвидения Адама Смита к современному неолиберализму и эконо-метрике.

На втором этапе, я рассматриваю последние предло-жения ведущих западных экономистов, занимающихся пе-ресмотром и сокращением рынков. В конце, я обращаюсь к недавним инициативам религиозных лидеров, теологов и политических философов, стремящихся вдохнуть новую жизнь в "моральные пределы рынка» и тем самым пере-ориентировать экономику к достижению «общего блага».

Заметки Форум АнтальяAntalya Forum'dan Notlar

Page 82: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

80 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Украинский Генри Форд

Владимир Сергийчук(Украина)

Умелые руки Владимира Джуса, родив-шегося в конце позапрошлого века на нынешней Тернопольщине, с самого детства могли делать все.

Еще юношей Джус уехал за океан в поисках лучшей жизни – и оказался востребо-ванным. Не имея технического образования, молодой человек после тяжелой физической работы настойчиво изучал по вечерам англий-ский язык и механику. При этом одновременно закончил курсы черчения, электро- и автоме-ханики.

Несмотря на семейную трагедию (вскоре после свадьбы умерла жена) Владимир упорно трудился, предлагая новшества в слесарном деле. Все это он делал в качестве отдыха после рабочего дня. Но когда Джус начал работать на авиастроительном заводе в Фирмингдейле (штат Нью-Йорк), его предложениями всерьез заинтересовались специалисты.

Одним из важнейших его предложений в то время стало усовершенствованное крепление

Ukraynalı Henry Ford

Vladimir Sergiyçuk(Ukrayna)

Vladimir Dzus, XX. yüzyılın sonlarında Ternopolskaya Bölgesinde doğdu. Ço-cukluğundan beri on parmağına on marifet vardı.

Gençlik yıllarında Amerika’ya taşın-mış ve hayallerini burada gerçekleşebilmişti. Tek-nik eğitime sahip olmayan genç adam, gün boyu uzun ve yorucu bir beden çalışmasından sonra İn-gilizce ve makine mühendisliği üzerine eğitim alı-yordu. Aynı zamanda çizim, elektronik mühendis-liği ve makine mühendisliği kurslarını bitirmişti.

Aile faciasına rağmen (Karısı evlendikten kısa bir süre sonra ölmüştü.) Vladimir gece gündüz çalışarak makine mühendisliği alanında yeni fikir ve projeler ortaya koymaya çalışıyordu. Bunları iş gününden sonra kendine uygun bir istirahat şekli olarak yapıyordu. Dzus, Farmingdale (New York Eyaleti) uçak fabrikasında çalışmaya başladıktan sonra uzmanlar, tavsiye ve tekliflerine ciddi bir önem vermeye başlamıştı.

O zamanki en önemli teklifi uçakların motor kapağının yenilenmiş kilit mekanizması idi. Bun-

Завод Дзуса сегодня / Jus fabrikasının bugünkü hali Уильям Джус (четвертый слева), его сотрудники и "завод". Нью-йорк, 1933 год /Vilyım Jus (sağdan dördüncü), çalışma arkadaşları ve «Zavod», New York, 1933

Page 83: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 81

капотов летательных аппаратов. Использо-вавшаяся тогда технология не гарантировала необходимой безопасности. Это часто приво-дило к авариям, самолеты выходили из строя. Решить эту проблему можно было путем соз-дания специального замка, намертво фикси-ровавшего капот. Устройству следовало быть одновременно крепким, надежным и простым в производстве. Имея уже некоторый опыт творческих поисков, Джус решил спроектиро-вать такой механизм.

Поставив перед собой эту цель, он каждую свободную минуту проводил в мастерской, разрабатывая различные варианты, и вскоре смог продемонстрировать недорогой в изго-товлении и простой в применении «замок». Но главным преимуществом изделия было то, что оно самозамыкалось. Поставленные на опыт-ный самолет образцы Джуса полностью себя оправдали, после чего были приняты к произ-водству.

Дирекция предприятия убеждала изобре-тателя запатентовать изделие от имени завода, предлагая ему небольшую сумму вознаграж-дения. Но имея за плечами печальный опыт прошлых обманов, Владимир запатентовал новшество сам и в результате потерял работу. Это произошло в 1932 году.

На пике великой депрессии 30-х годов, без финансовых источников и нужного оборудова-ния, без всякой сторонней помощи, казалось, можно было похоронить свою мечту. Но Джус не отступил. Через некоторое время он при-обрел старый токарный станок и другое спи-санное оборудование и создал в Вест-Айсипи «Фабрику закрепителей Владимира Джуса». Фирма «Амфибиен Эйкрафт Компани» сразу за-казала ему 16 приспособлений. Вскоре начали поступать и другие заказы. Чтобы справиться с ними, рядом с отцом к станку встал сын Теодор. Теперь в счастливую звезду украинца-изобре-тателя поверили не только семья и знакомые, но и чужие люди. Свое изобретение под назва-нием «замок Джуса» Владимир запатентовал в США, Франции, Англии и других странах.

Успешный бизнес вчера еще неизвестного предпринимателя привлек внимание многих «акул» капиталистического мира: не однажды Джусу предлагали организовать совместное производство, но он упорно продолжал ра-ботать самостоятельно, постоянно наращивая объемы продукции. В 1936 году на «Фабрике закрепителей» служили 16 механиков и три че-ловека обслуживающего персонала. Через год они уже работали в новом помещении. Одно-временно в Великобритании было открыто представительство по продаже закрепителей с годовым оборотом 100 000 долларов. В конце

dan önce kullanılan teknoloji, kazalara ve uçak-ların bozulmasına neden olup, gereken güveni sağlayamıyordu. Ortada olan bu sorunu ancak uçakların motor kapağının sapasağlam bağlan-masını sağlayabilecek özel kilit tasarlanması çöze-bilecekti. Bu cihaz aynı zamanda sağlam, güvenli ve üretimde kolay olmalıydı. Dzus, böyle bir me-kanizmayı tasarlamaya koyulmuştu.

Önüne bir hedef koyup mekanizmanın değişik variyantlarını tasarlayarak her boş dakikasını atöl-yede geçirirdi. Yakın zamanda ise üretimi ucuz ve kullanışı kolay bir kilit icat etmişti. Mekanizmanın ana özelliği, otomatik olarak kilitlenmesiydi. Dzus’un tasarladığı mekanizma, deneme amaçlı uçağa yer-leştirilmiş ve kontrol edildikten sonra – kimsenin ümitlerini boşa çıkarmayınca – üretime geçirilmişti.

Fabrika müdürlüğü, ücret olarak bir miktar para önerip fabrika adından bu icadın patentini almak için Dzus’u ikna etmeye çalışmıştı. Fakat, geçmişte bu konuda kandırılmanın acı bir tecrü-besini yaşamış olan Vladimir, icadın patentini ken-di adından almış ve dolayısıyla işten çıkarılmıştı. Bütün bunlar 1932 yılında olmuştu.

Küresel Ekonomik Bunalımın ağırlığını hissettir-diği 30’lu yıllarda, maddi destek olmadan, gerekli malzemeler elinde olmaksızın ve dışarıdan bir yar-dım görmeden bir kişinin hayalini gerçekleşebil-mesi neredeyse imkansızdı. Yalnız, Dzus hayalin-den vazgeçmememişti. Az zaman sonra eski püskü bir torna tezgahıyla beraber gereken başka tesisat-ları satın almıştı. Vladimir Dzus Fiksatör Fabrikası’nı kurmuştu. Amphibian Aircraft Company’den 16 kilit mekanizması siparişi hemen gelmişti. Zaman-la başka siparişler de gelmeye başlamıştı. Bunları yetiştirmek için torna tezgahına bir de oğlu Teodor gelmişti. Ukrayna asıllı mucidin mustakbel başarı-larına hem ailesi hem de başka insanlar inanmıştı. Dzus Kilidi adlı icadın ABD, Fransa, İngiltere ve baş-ka birçok ülkede patentini alınmıştı.

Kapitalist dünyanın “köpekbalıkları” daha dün kimsenin tanımadığı bir iş adamının bu icraatını gözüne kestirmişti. İş adamına ortaklık teklifleri geliyordu. Fakat Dzus hep tek başına çalışmayı ve gücünü artırmayı seçmişti. 1936 yılında Fiksatör Fabrikası’nda 16 makine mühendisi ve 3 hizmet personeli çalışıyordu. Bir yıl sonra Dzus, fabrikasını yeni binaya taşımıştı. Bununla beraber İngiltere’de yıllık ticaret hacmi 100 000 dolar olan bir satış temsilciliği açılmıştı. 1930’lu yılların sonunda Vla-dimir Dzus’un fabrikası büyük bir fabrikaya dö-nüşmüştü. Milyonlarca dolar gelir elde ediyordu. Zira onun “kilidi” ABD Hükümeti tarafından ülke-de üretilen bütün savaş uçaklarında kullanılacak standart kilit olarak kabul edilmişti.

II. Dünya Savaşı yıllarında ABD, İngiltere ve Fransa’nın uçak endüstrisinin siparişlerini alan şir-ket, üretim hacmi açısından yeni bir yükseliş ya-şamıştı. Bünyesinde 500 uzmanın çalıştığı ABD’de

Одним из важ-нейших его

предложений в то время стало усовершенство-ванное крепле-

ние капотов летательных

аппаратовСвое изобрете-

ние «замки Джу-са» Владимир

запатентовал в США, Франции,

Англии и других странах

O zamanın en önemli teklifi uçakların mo-tor kapağının

yenilenmiş kilit mekanizması idi.

Dzus Kilidi adı altındaki icadın

ABD, Fransa, İngiltere gibi birçok ülkede

patenti alınmıştı

Page 84: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

82 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

1930-х годов фирма Владимира Джуса превра-тилась в большой завод с миллионными при-былями, поскольку его «замок» правительство США признало стандартным для всех военных самолетов, выпускаемых в стране.

Нового подъема производства фирма до-стигла в годы Второй мировой войны, выпол-няя заказы для авиапромышленности не толь-ко в США, но в Англии и Франции. Основное же предприятие в США, где трудилось уже 500 специалистов, с 1943 года работало круглосу-точно, выпуская в месяц 15 миллионов закре-пителей.

И хотя после окончания войны количество заказов уменьшились, Владимир не свернул производство, не уволил своих рабочих. Он развернул производство закрепителей для других отраслей. Встав за чертежную доску, сам разработал замки для автомобилестро-ения, кораблестроения, железнодорожного транспорта и даже для медицины, где они ис-пользовались при лечении переломов.

Сами американцы назвали Владимира Джу-са украинским Генри Фордом. Рональд Лоренс Бернс написал о нем книгу под названием «Творческий американец» – рассказ о том, как человек, поверивший в свою силу, смог осуще-ствить американскую мечту, преодолев неве-роятные трудности благодаря интеллекту, тру-ду и вере в правильность избранного пути. n

bulunan ana fabrika, 1943 yılından itibaren günde 24 saat çalışma moduna geçip bir ayda 15 milyon kilit üretmeye başladı.

Savaştan sonra siparişlerin azalmasına rağmen Vladimir, üretimi durdurmamış ve çalışanlarını işten çıkarmamıştı. Bilakis, başka alanlarda kullanılacak fiksatör üretimini açmıştı. Çizim tahtasına geçip ara-ba üretimi, gemi üretimi, demiryolu araçları ve hatta tıp alanında kırık tedavisinde kullanılabilecek yeni bir tür kilit mekanizmasını tasarlamıştı.

Amerikalılar, Vladimir Dzus’a Ukraynalı Henry Ford diyorlar. Ronald Lawrence Bern, Ukraynalı mucide ithafen “Yaratıcı Bir Amerikan” adlı bir ki-tap yazmıştı. Kitapta gücüne inanmış bir insanın akıl, emek ve seçtiği yolun doğru olduğuna inanı-şı sayesinde, karşılaştığı bütün zorlukları aşarak, Amerikan hayalini nasıl da gerçeğe dönüştürebil-diği anlatılıyor. n

Заработав огромное состояние на своих изобрете-

ниях, Владимир Джус жил скромно, жертвуя большие

суммы на поддержку украинской культуры за рубежом.

В 1948 году он основал Украинский институт Америки,

в 1955 купил для его деятельности за 225.000 долларов

величественное здание в центре Нью-Йорка рядом со

знаменитым музеем «Метрополитен».

İcatlarından büyük bir sermaye

kazanan Vladimir Dzus’un hayatı oldukça

mütevaziydi. Yurtdışında Ukrayna

kültürel faaliyetlerinin gelişmesinde

maddi ve manevi olarak büyük bir

katkıda bulundu. 1948 yılında Amerika’da

Ukrayna Enstitüsü’nü kurdu. 1955 yılında

enstitü için New York’un merkezinde

ünlü Metropoliten Müzesi’nin yanında

bulunan muhteşem bir binayı 225.000

dolara satın aldı.

Сами амери-канцы назвали Владимира Джу-са украинским Генри Фордом. рональд Лоренс Бернс написал о нем книгу под названием «Творческий американец»

Amerikalılar, Vladimir Dzus’a Ukraynalı Henry Ford diyorlardı. ronald Lawrence Bern, Ukraynalı mucit hakkında “Yaratıcı Bir Ame-rikan” adlı bir kitap yazmıştı

Page 85: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 83

HANS KÖCHLER Innsbruck Üniversitesi

KüRESEL EKONOMİK KRİZVE DİNİN ROLü

Modern teknoloji ve endüstrileşme, insanı bireysel ve kitlesel biçimde kaderi-nin tek efendisi olabileceğine inandırarak sınırsız güç illüzyonunu artan bir şekilde besleyen bir süreç, adetâ sınırsız bir eko-nomik etkileşim dünyası getirdi.

İBRAHİM ÖZTüRK Marmara üniversitesi

İKTİSADİ DAVRANIŞLARIN KU-RUMSAL ŞİFRELERİNİN ÇÖZüMü

Kısa-dönem kar, haz alma ve aşırı tü-ketim gibi öncelikler yıkıcı rekabete, üre-tim fazlalığına ve kıt kaynakların fazla tü-ketimine sebep olmuştur. Bütün bu kötü uygulamaların toplu sonucu insanın ken-dine yabancılaşması olmuştur.

ALİ BULAÇ Yazar

YOKSULLUğA KARŞI ETKİLİ BİR MEKANİZMA OLARAK "ZEKAT"

“Zekat” kelimesinin etimolojisinde iki anlam düzeyi var: biri, tezkiye, diğeri nema, yani artış. “Tezkiye” kişinin malını arındırması ve manevi bakımdan ken-disinin arınması anlamına gelmektedir. Zekat veren kişi hem malını, hem kendini arındırır. Bir yandan kişi zekat verdiğinde

manevi olarak arınır, bir iç huzur ve mutluluğa kavuşur –ki son zamanlarda yapılan araştırmalar ihtiyacı olanlara mali yardımda bulunanların mutluluk hormonlarının hareket ettiğini ortaya çı-karmaktadır- diğer yandan dolaylı, ama piyasa ve ekonomi için gerekli bir iktisadi hareket başlamaktadır. Zira kendisine zekât aktarılan kişi satınalma gücünü kazanmakta, talepte bulunmak-ta, böylelikle iktisadi piyasa hareketlenip üretimi arttırmakta, do-layısıyla istihdama katkıda bulunmaktadır. Sosyal adalet yanında sosyal bir sorun olan işsizlik ve istihdam gibi sorunlara dolaylı yoldan çözüm bulunmuş olur.

ГАНС КЕХЛЕР Университет Инсбрука

ГЛОБАЛьНый ЭКОНОМИЧЕСКИйКРИЗИС И РОЛь РЕЛИГИИ

Современные технологии и индустриализация при-вели к настолько тесным экономическим взаимосвя-зям, что мир представляется не имеющим границ. Этот процесс питает иллюзию всесильности, заставляя че-ловека верить в то, что он может стать единственным хозяином своей судьбы, как лично, так и коллективно.

ИБРАХИМ ОЗТюРК Университет Мармара

В ПОИСКАХ ИНСТИТУЦИНАЛьНыХ КОДОВ ЭКОНОМИЧЕСКОГО ПОВЕДЕНИЯ

Стремление получить краткосрочную выгоду, раз-влечения и чрезмерное потребление привели к раз-рушительной конкуренции, излишкам производства и чрезмерной эксплуатации немногочисленных ресур-сов и окружающей среды. Совокупный результат всего этого - отчуждение человека от самого себя.

АЛИ БУЛАЧ Писатель

«ЗАКЯТ» КАК ЭФФЕКТИВНыйМЕХАНИЗМ БОРьБы С НИщЕТОй

В этимологии слово «закят» имеет два значения: первое tezkiye (что означает оправдание, очистка), а второе значение нема ( рост). Tezkiye означает очи-щение собственного имущества и духовное очищение человека себя самого. Человек, который дает закят очи-щает себя и свое имущество. Интересно, что эта акция подразумевает две вещи. С одной стороны, человек, дающий закят добивается духовного очищения, достига-ет внутреннего мира и счастья. Недавние исследования показали, что те, кто оказывает финансовую помощь нуж-дающимся людям получают гормоны счастья. С другой стороны, это дает косвенный экономический импульс, не-обходимый для рынка и для экономики, потому что люди, получив закят приобретают покупательную способность, тем самым выражают спрос, который приводит в движе-ние экономический рынок, увеличивает производство и следовательно, занятость. За социальную справедли-вость, он также косвенно предлагает решение таких соци-альных проблем, как нехватка рабочих мест и занятости.

Заметки Форум АнтальяAntalya Forum'dan Notlar

Page 86: Diyalog Avrasya №38

84 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

главная темаПереосмысление Миривого Экономического Порядка

Ангелина Головатая, Люция Кашапова(россия)

В столице Татарстана региональные ярмарки про-ходят каждую субботу с семи утра до двух часов дня. Самые крупные рынки города: Московский, Чеховский, Колхозный.

Казань. Раннее утро. Мы на Московском рын-ке. Люди занимают очередь у фургонов с товарами.

– Как правило, на ярмарку привозят овощи и фрукты прямо с полей и приусадебных участков. Все свежее, по товару видно, – говорит нам одна из покупательниц. – Мы с мужем стараемся закупить витамины впрок. Зимой осен-ние заготовки здорово выручат. У нас большая семья, дети – приходиться крутиться.

Большим спросом на ярмарке пользуются кисломолоч-ные продукты. Свежее молоко по 21 рублю (0,8$) за литр идет нарасхват. Энергичные бабушки успевают не только занять очередь за сметаной и творогом, но и поторговаться.

– Каждую субботу хожу на ярмарку. Здесь всегда свежие и дешевые продукты. Я – пенсионерка, поэтому в магазине и в супермаркетах крайне редко что-то покупаю. Да и от яр-марки получаю огромное удовольствие: здесь люди, обще-ние, праздник. Сюда артисты, затейники приезжают, танцу-ют, поют, конкурсы проводят, выставки, – говорит одна из словоохотливых женщин с полными пакетами в руках.

Привлекает внимание большая очередь рядом с про-дуктовым фургоном «Вамин». Филиал ОАО «Вамин Татар-стан» – «Буинский маслодельно-сыродельный комбинат», торгует сырами твердых сортов. Цены действительно низ-кие. «Голландский» сыр предлагали по 167 (5,35$) рублей за

Haydi, Fuara!Все на ярмарку!

Gıda fuarlarının organize edilmesi, pazarlama iletişimi yöntemleri arasındadır. Bu etkinlikler, birçok iş adamına kazançlı ticari anlaşmaların imzalanması ve kar elde etmesini sağlarken, yerli halka ise taze ve ucuz ürünleri satın alabilme imkanı sunar. Hatta pazarlık bile yapabilirsiniz.

Организация продовольственных ярмарок – один из видов мар-

кетинговых коммуникаций. Для многих предпринимателей – это выгодные коммерческие согла-

шения и получение прибыли. Для горожан – большой выбор свежих и дешевых продуктов. Да и потор-

говаться можно

Page 87: Diyalog Avrasya №38

dosya

Angelina Golovataya, Lüziya Kaşapov(rusya)

Tataristan’ın başkentinde bölgesel fuarlar her Cumarte-si günü sabah saat yediden ikiye kadar yapılır. Şehrin en büyük pazarları: Moskovskiy, Çehovskiy, Kolhoznıy pazarlarıdır.

Kazan. Sabahın erken saatlerinde Moskovskiy Pa-zarına geliyoruz. İnsanlar, arabaların önünde sıraları oluşturarak fuarın açılmasını bekliyorlar.

– Genelde, meyve ve sebzeler fuara direk tarla ve bahçeler-den getirilir. Malların dış görünüşünden taptaze olduğu anla-şılır. Kocamla biz, vitaminlerle zengin sebze ve meyvelerin kışa hazırlanmak için gerektiğini düşünerek bol alırız. Geniş ailemiz var – diye müşterilerden biri anlatır.

Özellikle süt ürünleri fuarda çok popülerdir. Litresi 21 ruble (0,8$) olan süt çabuk satın alınır. Enerji dolu teyzeler, kaymak ve lor peyniri almak için hem sırasını tutmaya hem de pazarlık etmeye fırsat buluyor.

– Her Cumartesi günü fuara gelirim. Burada taze ve ucuz mallar her zaman bulunabilir. Emekli biriyim. Dolayısıyla marke-te gidip oradan az bir şeyler alabiliyorum. Ayrıca, fuara gitmek-ten zevk alırım. Burası tam bir bayram havasını taşır: Bolca insan, canlı sohbetler, burada oyunlar ve eğlenceler düzenlenir, sanat-çılar gelir, şarkı söylenir, oyun oynanır, yarış ve sergiler yapılır – diye elleri poşetlerle dolu sevimli bir teyze seve seve anlatır.

Üzerinde “Vamin” yazısı olan arabanın önünde uzunca bir sıra dikkatimizi çeker. Vamin Tataristan A.Ş.’nin şubesi olan Buinskiy Te-reyağı ve Peynir Fabrikası, buraya sert peynirlerini getirdi. Çeşitleri bol, fiyatları gerçekten ucuz. Hollanda Peynirinin kilosu 167 ruble (5,35$), Rusya Peynirinin kilosu 165 rubledir (5,29$). Tereyağı ise 135 rubledir (4,33$). Saat 11’e kadar neredeyse her şey satıldı.

Küresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

Haydi, Fuara!

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 85

Page 88: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

86 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

килограмм, «Российский» – по 165 (5,29$). Сто-имость сливочного масла – 135 рублей (4,33$). Уже к 11 утра почти все было распродано.

– На ярмарке торговать выгодно. Если и предлагаем невысокие цены, то берем оптом. Здесь проще и быстрее оформлять допуск к торговле – это для бизнеса очень важно, – объ-ясняет продавец.

Правильно говорят в Казани: «Прежде, чем хвалить свой товар – назови цену». Смотрим на товар и на ценники. Рыба из Арска. Жирных и крупных карпов, которые еще плещутся, нам предлагают купить по 140 рублей (4,49$) за ки-лограмм. Толстолобик дешевле – 100 рублей (3,22$). Говядина нам обошлась бы в 220 рублей (6,50$). Лук саратовский – 10 рублей (0,38$), лук крупный и капуста –12 (0,40$). Король продаж среди овощей, конечно, картофель. Покупали его и оптом, и в розницу. Жители тележками уво-зили по два-три мешка. Скоро наступят холода, картофель подорожает. Почему бы не восполь-зоваться уникальным предложением ярмарки и не купить его по 9 рублей (0,28$) за килограмм? Кстати, цены на казанском рынке куда ниже цен в других столичных городах Евразии.

Самым дорогим для казанцев оказался мед: цветочный, липовый, гречишный, лесной. Средняя его стоимость – 1300 рублей (45$) за килограмм.

Торг на ярмарке вполне уместен. К тому же если покупок много, у сметливого покупателя на-капливается сумма, на которую можно приобре-сти другие продукты. Уроки экономики налицо.

«Что на рынке, то в корзинке». Качество и ассортимент сельскохозяйственной продук-ции напрямую зависит не только от климати-ческих и местных условий, но и от состояния экономики, стабильности в стране и политики развития сельского хозяйства. Горожанину всегда приходиться считать деньги, а в кризис – тем более. Это хорошо понимают и те, кто со-бирает урожай и везет его на продажу. Пока есть спрос – есть и предложение. n

– Fuara katılarak satış yapmak kazançlıdır. Düşük fiyatları koyarsak bile malları toptan alıyoruz. Fuar için ticaret iznin işlemleri daha kolay yapılır. İş için bu çok önemlidir – diye satıcılardan biri anlatır.

Kazan’da bir söylenti var: “Malı övmeden önce fiyatını söyle”. Hem mallara hem de fiyatlarına bakıyoruz. Arça’dan balık. Hala sallanan iri sazan balığını kilosu 140 ruble (4,49$) fiyatıyla bize öne-riyorlar. Gümüş sazanı daha ucuz, kilosu 100 rub-ledir (3,22$). Dana etinin kilosu 220 ruble (6,50$), Saratov soğanı, 10 ruble (0,38$); lahana ise 12 rub-ledir (0,40$). Sebzeler arasında bir numara tabiki patatestir. Patatesi hem toptan hem de perakende alırlardı. Müşteriler iki, üç çuval patates satın alıp tekerlekli arabacıklara yüklerlerdi. Zira birazdan soğuk havalar gelince patates fiyatına zam gelir. Oysa, fuar zamanını değerlendirerek müşteriler, kilosu 9 ruble (0,28$) fiyatından satılan patatesi ne-den almasınlar? Bu arada, Kazan’ın pazarlarında fi-yatlar diğer Avrasya şehirleri kıyasıyla en düşüktür.

Kazanlılar için en pahalı gıda bal (çiçek balı, ıhlamur balı, süzme orman balı vs.) imiş. Ortalama fiyatı, kilosu 1 300 rubleymiş (45$).

Fuarda pazarlık edilir. Başarılı bir pazarlık ya-pan müşterinin elinde alış verişini devam ettire-bilecek ekstra para kalır. Böylece, iktisadın teorik bilgileri pratikte uygulanır.

“Pazarda ne varsa sepette o var”. Tarım ürünle-rinin kalitesi ve çeşidini hem iklim ve coğrafi şart-larına hem de ekonominin durumuna, ülkedeki istikrar ve tarım sektörünün gelişmeye yönelik politikaya bağlıdır. Şehirlerde yaşayanlar özellikle tasarruf etmeyi bilmeli, özellikle kriz zamanında. Tarım sektöründe çalışanlar bunu iyi bilir. Teklif, talep olana kadar olacak. n

Page 89: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 87

> Многие говорят о предстоящем экономическом кризисе, но пока строятся дома, магазины полны продуктов, одежды – значит, у людей есть деньги. Как считает моя коллега, Россия живет от кризиса к кризису, поэтому нам не привыкать. Конечно, были времена и похуже, когда мы ютились в общежитиях, полгода не получали зарплату. Я на себе испытала, как тяжело вести у нас свой бизнес. Сейчас кто-то вкладывает деньги только в недвижимость, потом ее сдает в аренду и этим живет. Немногие могут это себе позволить. Но для нормальной жизни нужно работать, не сдаваться и не лениться.

> Yeni ekonomik krizin meydana geleceğinden hep bahsedilmektedir. Ama gördüğüm manzara şu ki, yeni binalar inşaa ediliyor, marketlerde gıda ürünleri,mağazalarda kıyafetler bolca bulunuyor. Demek ki halkın parası var. Bir meslektaşımın dediğine göre Rusya zaten krizden krize geçerek yaşamak-tadır. Dolayısıyla böyle bir duruma alışmışız. Tabiki, daha acı ve zor zamanları gördük. Yurtlarda, küçücük odalarda yaşadığımız, aylarca maaş görmediğimiz zamanlar da vardı. Ülkemizde iş kurmanın ne kadar zor bir şey olduğunu kendi gözümle gördüm. Bugünlerde kimi insanlar sadece gayrimenkule parasını yatırıp daha sonra onu kiraya vererek geçimini sağlıyor. Ama bunu çok az kişi yapabilir. Oysa, normal hayat sürdürmek için çok çalışmak, fikirlerinden kolay vazgeçmemek ve tembellik yapmamak şarttır.

Не сдаваться и не лениться

За счет чего живет Россия? Правильно ли развивается ее экономика? Нужно ли опасаться малому и сред-нему бизнесу вступления страны во Всемирную торговую организацию, а россиянам – экономического кризиса? Мнения предпринимателей, экономиста и журналиста из Татарстана собрал Расим Хуснутдинов

Teslim olma, tembellik yapma

Rusya’nın geçim kaynağı nedir? Ekonomisi doğru yönde mi gelişiyor? Küçük ve orta ölçekli işletmeler, ülkenin Dünya Ticaret Örgütüne katılacağından, Rusya vatandaşları ekonomik krizden endişelenmeli mi? Rasim Husnutdinov bu soruların cevaplarını Tataristan’lı iş adamları, ekonomi uzmanları ve gazetecilere sordu

> У России есть фонд национального благосостояния. Основные доходы из нашей нефтегазовой экономики уходят туда. Она – «подушка» для России. Если бы не она, Россия в этом кризисе очень много потеряла бы. Даже страны БРИК (Бразилия, Россия, Индия, Китай) уходят на второй план. Сейчас лидерами выступают страны МИСТ (Мексика, Индонезия, южная Корея и Турция). Больше востребованы новые технологии, как, например, в южной Корее: страна развивается не за счет природных ресурсов, а посредством внедрения новых технологий. А мы живем только за счет ресурсов. Я не представляю, что будет, когда они закончатся. Деньги, которые у нас есть, нужно вложить в обрабатывающую промышлен-ность. Например, Китаю мы проигрываем по всем направлениям. Но сначала нужно решить проблему с коррупцией.

> Rusya’da Milli Refah Fonu faaliyet göstermektedir. Petrol ve doğal gaz sektörünün ana gelirleri bu fona yatırılmaktadır. Petrol ve doğal gaz sektörü, Rusya için hava yastığı fonksiyonu üstlenmektedir. Bu “yastık” olmasaydı kriz yüzünden Rusya çok kaybedebilirdi. BRICS ülkeleri (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin) bile ikinci plana düşmektedir. Aynı zamanda MIST ülkeleri (Meksika, Endonezya, Güney Kore ve Türkiye) lider konumuna geçmektedir. Son zamanlarda yeni teknolojilere büyük önem verilir. Mesela, Güney Kore, doğal kaynakları kullanmasının yerinde yeni teknolojileri uygulanarak hızlı gelişmektedir. Biz ise sadece doğal kaynaklarımızı kullanarak yaşıyoruz. Peki, ya bu doğal kaynaklarımız biterse? O zaman başımıza gelecekleri düşünemiyorum bile. Elimizdeki parayı imalat sanayinin geliştirilmesine yatırmalıyız. Mesela, şimdilik Çin ile rekabet edemeyiz. Ama önce rüşvetçilik sorununu çözmeliyiz.

Олег Карташов, брокер компании «Церих Капитал Менеджмент»:

Oleg Kartaşov, Zerich Capital Managment Şirketi Sarrafı:

> Сейчас и физическим, и юридическим лицам можно покупать-продавать валюту без каких-либо банковских комиссий. Рубль отправился в свободное плавание. Малый и средний бизнес опасаются, что со вступле-нием России в ВТО придут новые европейские строгие правила.

> Bugünlerde hem gerçek kişi, hem de tüzel kişiler herhangi bir banka komisyonu ödemek gerekmeksizin döviz satabilir veya alabilir. Ruble, serbest dalgalanmaya geçti. Orta ve küçük ölçekli şirketler, Rusya’nın DTÖ’ye katılmasıyla bu coğrafyaya sert Avrupa kuralları geleceğinden endişelenmektedir.

Марат ГАРИФУЛЛИН, экономист

Marat GARIFULLIN, ekonomist:

Раиль Зайнутдинов, представитель компании «Церих Капитал Менеджмент» в Казани:

Rail Zaynutdinov,Zerich Capital Managment Şirketi Kazan Temsilcisi:

> По сравнению с другими странами, Россия неплохо себя чувствует. У нашего государства маленький долг, большие запасы. Пока цена нефти высока, нам особо беспокоится не о чем. Плохо только, как пишут и говорят в СМИ, что деньги из нашей страны уходят за рубеж, а крупных инвесторов не видно на горизонте. Будем надеяться, что они появятся. Что касается кризиса, то его нужно ожидать, но вот вопрос – когда?

> Diğer ülkelere kıyasla Rusya’nın durumu yine de iyidir. Devletimizin borcu az, stokları çoktur. Petrolün fiyatı yüksek olmaya devam edene kadar endişe etmek için bir sebep görünmemektedir. Medyada söylendiği ve açıklan-dığı gibi durumumuzun kötü tarafı şu ki, para yurtdışına gidiyor. Bununla beraber ülkemize yatırım yapmaya hazır büyük yatırımcılar gözükmemektedir. Yakında onların geleceğine ümit edelim. Kriz konusuna gelince ona hazır olmak lazim. Tek bir soru, krizin ne zaman geleceğidir.

Энзия ХАННАНОВА, журналист

Enziya HANNANOVA, gazeteci

Page 90: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

88 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Экономическое образованиеEkonomi eğitimi

Elena VasilyevaBelarus Devlet Üniversitesi Ekonomi fakültesi dekan yardımcısı

(Belarus)

Елена Васильева,заместитель декана экономического факультета Белорусского государственного университета

(Белоруссия)

С ЧЕГО НАЧИНАЕТСЯ...Первые экономические знания белорусские школьники получают на уроках географии, истории, обществоведения, в старших классах изучают основы предпринимательской дея-тельности. В средних специальных (колледжи) и высших (институты, университеты, академии) учебных заведениях экономика – обязатель-ный предмет, который должен знать каждый студент независимо от специальности и буду-щего места работы. И наконец, в 15 колледжах и 27 вузах есть экономические факультеты, где учатся будущие экономисты, менеджеры, мар-кетологи, бухгалтеры, специалисты в области банковского дела.

СКОЛьКО СТОИТ...Получить высшее экономическое образова-ние можно как бесплатно, так и на платной основе. В первом случае учебу оплачивает государство, но выпускник вуза обязан от-работать три года после его окончания, что-бы оправдать эти расходы. Во втором случае студент оплачивает учебу самостоятельно. Стоимость обучения зависит от того, на какой

BAŞLANGIÇ...Belarus öğrencileri, ekonomi alanında ilk bilgile-ri coğrafya, tarih, toplum bilimi derslerinde alıp son sınıflarda ise girişimcilik ilkeleri öğrenmekte-dir. Orta mesleki (kolej) ve yüksek eğitim (enstitü, üniversite, akademi) kurumlarında ekonomi, her öğrenci için mesleği ve ilerideki çalışacağı iş ye-rine bakmaksızın zorunlu bir derstir. Belarus’un 15 koleji ve 27 üniversitesinde, gelecek ekonomi uzmanları, menajerler, piyasa uzmanları, muha-sebeciler, bankacılık uzmanları yetiştiren ekono-mi fakülteleri vardır.

üCRETLERİ...Ekonomi alanında yüksek eğitim hem ücretsiz hem de paralı olarak alınabilir. Eğitim ücretsiz olarak alındığında tüm masraflar devlet tara-fından karşılanıyor fakat öğrenci de okul bittiği zaman, bu masrafları karşılamak için devletin atandığı yerde üç yıl çalışmak zorundadır. Paralı eğitim söz konusu olduğu zaman, eğitim ücre-tini öğrenci kendisi ödemektedir. Eğitim ücreti, öğrencinin bulunduğu yüksek eğitim aşamasına bağlıdır. Birinci aşamada öğrenci, lisans diplo-masını alırken ikinci aşamada yüksek lisans dip-

_1> _1>

_2>

_2>

Page 91: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 89

ступени высшего образования учится студент – на первой, где он получает диплом специалиста, или второй – в магистратуре. На первой ступе-ни обучения экономическое образование стоит 1500–1700 долларов для белорусских граждан и 3300 долларов для иностранцев. В зависимости от специальности студенты учатся 4 или 5 лет. Вторая ступень позволяет углубить знания, по-лученные на первой, и защитить магистерскую диссертацию. Это первый шаг для поступления в аспирантуру. Кроме традиционной научной существует и магистратура, ориентированная на уже работающих людей, которым не хватает знаний, чтобы занять более высокие должности. Есть и магистратуры, где учат по программам МВА. Стоимость обучения в магистратуре со-ставляет около 1500 долларов.

ИМЕЕТ ЛИ ПЕРСПЕКТИВы...Высшее экономическое образование пользует-ся большим спросом среди выпускников школ и колледжей, о чем говорят высокие конкурсы на экономические специальности. Однако ди-плом не гарантирует, что выпускник сразу будет зарабатывать так много, как ему хотелось бы. Са-мые высокие шансы попасть в хорошие фирмы, банки и учреждения на престижные должности имеют те, кто во время учебы получал высокие баллы. Очень часто работодатель интересуется оценками по тем или иным предметам, знание которых необходимо для успешной работы. Вме-сте с тем, выпускники ведущих вузов страны – Белорусского государственного университета и Белорусского государственного экономического университета – как правило, сразу занимают пер-спективные должности и быстро делают карьеру. Существует и такое направление, как экономиче-ское образование взрослых в рамках повышения квалификации или переобучения другим специ-альностям.

ЧТО ДАЕТ...Хорошее экономическое образование лю-бого уровня позволяет человеку принимать правильные решения, ориентироваться в эко-номической жизни, грамотно трактовать про-исходящие события и благодаря этому доби-ваться успехов в своей деятельности.

КТО ИЗ ИНОСТРАНЦЕВ УЧИТСЯ...Большой популярностью пользуется бело-русское экономическое образование и у ино-странных граждан (на фото). Больше всего в вузах китайцев, далее идут жители Туркмении, России, Казахстана, но много студентов и из других стран – азиатских, африканских, латино-американских. n

lomasını alıyor. Eğitimin birinci aşamasında ekonomi alanındaki ücretler, Belarus vatandaşları için 1500-1700 dolar arasında değişip, yabancı va-tandaşlar için ise 3300 dolara eşittir. Uzmanlık alanına bağlı olarak eğitim süresi 4-5 yıl arasında değişmektedir. İkinci aşama, önceki aşamada almış olduğu bilgilerin derinleşmesi ile master tezini savunmasına izin vermek-tedir. Bu aşama, doktora öğrenimine devam etmek için ilk adımdır. Ge-leneksel master eğitimi dışında, daha yüksek pozisyonlara ulaşmak için eğitime ihtiyaç duyan çalışan insanlara yönelik de master eğitimi vardır. MBA programına göre master eğitimini veren yerler de vardır. Master eği-timi için ödenen ücret yaklaşık 1500 dolardır.

PERSPEKTİFLERİ...Ekonomi mesleğini öğrenmek isteyenlerin sayısının fazla olması, ekono-mi alanındaki yüksek eğitimin okul ve kolej mezunları arasında çok ara-nan bir eğitim olduğunu göstermektedir. Fakat diploma sahibi olmak, öğrencilerin istediği maaşları garanti etmez. Okuma sırasında yüksek notları alan öğrencilerin, büyük şirketlerde, banka ve diğer kurumlarda prestijli mevkilere girme şansları daha yüksektir. İşverenler, başarılı çalış-malar için gerekli olan farklı derslerde alınan notları ile sıkça ilgilenmekte-dir. Bunla beraber, Belarus Devlet Üniversitesi ve Belarus Devlet Ekonomi Üniversitesi gibi ülkenin önde gelen üniversitelerin mezunları, genellikle gelecek vaat eden yerleri alıp hızlı bir şekilde kariyer yapmaktadır. Ayrıca, yetişkinler için ekonomi eğitimi veya yeni mesleklerin edinmesi gibi diğer eğilimler de vardır.

AVANTAjLARI...Herhangi bir aşamada alınan iyi ekonomi eğitimi, insanların doğru karar-ları almasına, ekonomi hayatını anlamasına, var olan olguları doğru bir şe-kilde yorumlayıp faaliyetlerinde başarıya ulaşmasına yardımcı olmaktadır.

HANGİ YABANCI ÖğRENCİLER OKUYOR...Belarustaki ekonomi eğitimi yabancı öğrenciler arasında ilgi görmektedir. Üniversitelerde en çok Çinli öğrenci sonraki sıralarda ise Türkmenistan, Rusya ve Kazakistandan gelen öğrenciler yer almaktadır. Bunun dışında Asya, Afrika ve Latin Amerika’dan gelenlerin sayısı az değildir. n

_3>

_3>

_5>

_4>

_4>

_5>

Page 92: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

90 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Я выбрала профессию экономиста, потому что считаю ее интересной и вос-требованной. Важную роль играет и высокий заработок в финансовой сфере. Посудите сами: на 1 января 2012 года минимальная заработная плата в Бело-руссии составляла примерно 120 долларов в месяц, а молодой экономист без опыта работы имеет шанс получить в два раза больше. Бухгалтер зараба-тывает от 400 долларов в месяц, а финансовый аналитик – 500–600. Это самая высокая заработная плата в стране.

Ekonomi uzmanı mesleğini, enteresan ve talep gören bir meslek olduğu için seçtim. Finans alanında maaşların da yüksek olması önemli bir etkendir. Bir düşünün: 1 Ocak 2012 tarihinde Belarus’taki aylık asgari ücret yaklaşık 120 dolar iken, tecrübesi olmayan genç bir ekonomi uzmanı bunun iki katı alabilir. Muhasebeciler, 400 dolardan başlayan maaş alıyor, mali analiz uzmanı ise 500-600 dolar. Bu ülkedeki en büyük maaştır.

Экономическое образование, полученное в лучшем университете Белоруссии, позволило мне выиграть грант и продолжить обучение в магистратуре Болонского университета (Италия), где, кроме меня, учится много молодых людей из Белоруссии. Ежегодно большое число студентов и магистрантов участвует в конкурсах грантов, например, в европейской программе «Эразмус Мундус», многие получают возможность учиться за рубежом.

Belarus’un en iyi üniversitesinde aldığım ekonomi eğitimi, burs kazanmamı sağlayıp Belarus’tan gelen birçok öğrencinin okuduğu Bologna Üniversitesinde (İtalya) master yapmama izin verdi. Her yıl birçok öğrenci ve master öğrencileri, Erasmus Mundus gibi farklı burs programlarına katılıp yurdışında okuma imkanları elde ediyor.

Благодаря фундаментальному экономическому образованию мне удалось найти работу в одной из лучших консалтинговых компаний и быстро сделать профессиональную карьеру. Представители ведущих белорусских и зарубеж-ных компаний подбирают молодых и перспективных сотрудников из числа приходящих на практику студентов экономических вузов. Многие выпускники университетов, получившие экономическое образование, уже в 25–30 лет руководят предприятиями и банками. Например, Андрей Гусев, закончивший университет в 2005 году, стал генеральным директором группы компаний ОАО «УК «Синергия» и ООО «Скайинвест Секьюритиес».

Sağlam ekonomi eğitimim sayesinde en iyi danışmanlık şirketlerinden birinde iş bulma-ma ve burada hızlı bir şekilde kariyer yapmama yardımcı oldu. Önde gelen Belarus ve yabancı şirketlerin temsilcileri, ekonomi üniversitelerinden staj yapmaya gelenlerden genç ve geleceği parlak öğrencileri seçmektedir. Ekonomi eğitimi alan birçok üniversite mezunları, 25-30 yaşındayken farklı kurumlar ile bankalar yönetmektedir. Örneğin, 2005 yılında üniversiteyi bitiren Anderey Gusev, OAO ‘UK ‘Sinergiya’ ve OOO ‘Skyinvest Securities’ şirketi grubunun müdürü oldu.

Екатерина Господарик, экономист

ekaterina Gospodarik, ekonomi uzmanı

Александра Лобачева, старший аудитор компании «Эрнст энд Янг»

Aleksandra Lobaçeva, ‘ernst and Young’ audit şirketinin kıdemli denetçisi

Мария Куприянова, студентка

Maria Kupriyanova, öğrenci

>>

>>

>>

>>

>>

>>

Page 93: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 91

Page 94: Diyalog Avrasya №38

главная тема

92 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Будь здоров, школяр!Двадцать лет назад, когда в постсоветской России воцарилась рыноч-

ная экономика, выпускники Ленинградского педагогического института имени Герцена основали частную «Эпишколу»

Кирилл Артеменко(россия)

– Если понимать под бизнесменом того, для кого приумножение прибыли – главное, я не бизнесмен, совсем не бизнесмен, к сожалению, а педагог, – говорит директор частной школы 27-летний Михаил Эпштейн. – Но и хороший пе-дагог – во многом предприниматель. Его задача – организовать процесс, дать идею, поддержать инициативу детей, воплотить их мечты.

Друзья и единомышленники Михаила не понимали смысла учебы ради учебы. Они счи-тали, что школа, оторванная от реальности, себя изжила. Их увлекали идеи западных педа-гогов: Селестен Френе еще на рубеже XIX и XX веков декларировал, что к детям следует отно-ситься с не меньшим уважением, чем к взрос-лым. Он говорил об индивидуальном подходе к ученикам, призывал отказаться от оценок. Другой прагматик – Джон Дьюи, считал, что главная цель школы – воспитание свободной личности, готовой встретиться лицом к лицу с неумолимой реальностью.

– Когда я после первого курса института по-пал в армию, понял, что прежде жил в высших

Kirill Artemenko (rusya)

– İş adamı, gelirleriyle kazançlarını artırmak peşinde olan bir kişi olarak tasvir edilebilir, o an-lamda ben kesinlikle bir iş adamı değilim. Her-şeyden önce ben bir öğretmenim. Oysa, iyi bir öğretmen de birçok konuda iş adamının sahip olduğu nitelikleri göstermek zorunda. Zira eğitim sürecini organize etmek, fikir üretmek, çocukların inisyatifini desteklemek, hayallerinin gerçekleş-mesine yardım etmek, öğretmenin görevidir.

Mihail ile aynı fikirleri paylaşan, batı pedagojisine meraklı arkadaşları, pratikte uygulanmadan sadece bilgi edinmek için öğrenimin anlamsız olduğunu düşünerek gerçek hayattan ayrı duran ve gerçek ha-yatla bağlantısı olmayan bir okul sisteminin kendini yitirmiş olduğunu söylüyorlar. XX. asrın başlarında Celestin Freinet, büyüklere saygı gösterdiğimiz kadar çocuklara karşı da saygılı olunması, eğitimde kişisel yaklaşım ve notlu sistemden vazgeçilmesi gerektiği-ni vurguluyor. Faydacılık olarak bilinen felsefe akımı-nın takipçisi, John Dewey, okulun ana hedefi olarak acımasız gerçeklerle yüzleşmeye hazır, özgür kişiliğe sahip bireylerin yetiştirilmesi olarak görüyor.

– Üniversite birinci sınıfı bitirdikten sonra asker-

Хороший педа-гог – во многом предпринима-тель. Его задача организовать процесс, дать идею, поддер-жать инициати-ву детей, вопло-тить их мечты

Переосмысление Миривого Экономического Порядка

Page 95: Diyalog Avrasya №38

dosya

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 93

Çok Yaşa, Öğrenci! 20 yıl önce Sovyet Birliği dağıldıktan sonra Rusya, serbest piyasa eko-

nomisine girince Herzen Leningrad Pedagoji Enstitüsü mezunları EPİOKUL özel okulunu kurdular

кругах общества. Хотя это был небесполезный опыт – мы вернулись на второй курс пединсти-тута уже взрослыми, понимая, чего хотим даль-ше, и следующие четыре года жили по своей программе, – рассказывает Михаил Эпштейн.

Михаил Маркович вспоминает родную шко-лу – прославленный на всю Россию 239-й физи-ко-математический лицей. Некоторые принципы и идеи оттуда он привнес в «Эпишколу», от иных, наоборот, отказался. Отделил, словом, зерна от плевел – конечно, на свой вкус.

Я листаю выпущенный «Эпишколой» со-вместно с «Роснано» журнал «Леонардо». Проект больше года существует на грантовые средства, но Эпштейн и его команда стараются вывести журнал на самоокупаемость. С глянце-вых страниц беззаботно улыбаются дети.

– Мне иногда говорят, – продолжает Михаил Эпштейн. – Вот, вы их вроде бы готовите к ре-альной жизни, а на самом деле создаете в школе тепличный рай. Я всегда отвечаю, что есть два варианта – либо сразу лицом в помойку, либо по-пробовать жить как-то иначе. Мы стараемся по-

lik yaptım. O ortamda aslında toplumun üst taba-kasında yaşadığımı anladım. Askerlikte kazandığım tecrübem boşa gitmedi tabiki. Askerlikten sonra olgun, artık nasıl bir gelecek istediğimi anlayan bir birey olarak üniversiteye devam ettim. Üniversite eğitiminin kalan dört yılında aklımda çizdiğim yola göre hareket ettim – diye anlatır Mihail Epşteyn.

Mihail Markoviç okuduğu okulu, Rusya’da olduk-ça meşhur olan 239 numaralı Fen Lisesini anımsadı. Orada gördüğü bazı fikir ve prensipleri kendi kur-duğu Epiokulun eğitim-öğretim sürecine aktarıp bazılarını da reddetti. Yani, başka bir değişle uygun gördüğü şekilde buğdayı samandan ayırdı.

Epiokulun ROSNANO ile beraber çıkartığı Le-onardo Dergisinin sayfalarını karıştırıyorum. Bay Epşteyn ve ekibi, sponsor desteğiyle bir yıldan daha fazla süreden beri yürütülen bu projenin, kendi giderlerini, gelirlerden sağlayı amaçlıyor. Parlak sayfalardan güleryüzlü çocuklar bakıyor.

– Bazen bana şunu söylerler: Okulunuzda ço-cukları gerçek hayatla yüzleşmeye hazırlıyorsunuz ama aslında onlara hazırladığınız koşullar suni. Genelde cevabım şu oluyor: Her zaman iki seçe-

İyi bir öğretmen de birçok konuda iş adamının sahip olduğu nitelikleri

göstermek zorunda. Zira

eğitim sürecini organize etmek,

fikir üretmek, çocukların inisyatifini

desteklemek, hayallerini

gerçekleştirmeye el vermek,

öğretmenin görevidir

Küresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

Page 96: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

94 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

казать, что есть и другой способ жизни.Начало девяностых – время перемен –

стало плодородной почвой для посаженного молодыми учителями зернышка новой шко-лы. Эпштейн и его друзья с одной стороны, понимали, как несуразны зарплаты в государ-ственном образовании – на эти деньги семью не прокормить, поэтому нужно начинать соб-ственное дело. С другой стороны, их отноше-ние к школе не сводилось к максимально эф-фективному бизнесу, заточенному на добычу прибыли (и сейчас в «Эпишколе» нередко учитывают материальные обстоятельства се-мьи ученика). Частная инициатива позволяла педагогам зарабатывать деньги и заниматься делом, которое казалось правильным.

– В 90-е годы очень многие родители хоте-ли свободы. Люди устали от коммунистических зажимов и отдавали детей в частные школы.

nek var, ya hayatın dibine ineceksin ya da başka bir şekilde yaşamayı deneyeceksin. Çocuklara bir başka yolun her zaman var olduğunu gösterme-ye çalışıyoruz – diye anlatır Mihail Epşteyn.

Doksanlı yılların başlangıcı – değişim zamanı – genç eğitimcilerin başlatacakları yeni okul kon-septi için durum elverişliydi . Bir taraftan Epşteyn ve arkadaşları devlet okullarında öğretmenlerin düşük maaş aldıkları ve bu parayla aile geçimini zor sağladıklarını anlayıp kendileri için iş kurmaya karar verdiler. Öbür taraftan, okul kurmayı sadece karınla-rını doyuracak, kazançlı bir iş olarak da görmediler (Epiokulda öğrencinin ailesinin maddi durumuna göre bir yardımcı olunmaya çalışılır). Özel eğitim kurumlarında çalışmak, genç eğitimcilere para ka-zanmanın yanında, sevdiği işi yapma imkanı verdi.

– 1990’lı yıllarda veliler de özgürlükten ya-naydı. İnsanlar, komünist rejimin uyguladığı sı-nırlamalardan yorulmuştu ve çocuklarını özel okullara veriyordu. Zamanla toplumda ters süreç ortaya çıktı. Yeni nesil anne-babalar, eğitim sü-recinin kalıplaşmadığını, aynı yerde durduğunu görünce ilgi çekici faaliyetler yapmaya başladı: Değişik kurslar, yaz kampları, sokak üniversiteleri gibi. İnsanlar, sert, kalıplaşmış sistemde aradıkla-rını, ihtiyaç duyduklarını bulmaya çalışırdı – diye devam eder Mihail Markoviç.

Epiokula Dalış Yarışmalarının yapıldığı Ekim ayında geldim. Yarış süresince 48 okul öğrencisi, takımlara bölüşerek verilen farklı vazifeleri yap-maya çalışırlar . Üzerine düşen vazifeleri üstlenir-ken başarılı olmak için fizik ve geometri, tarih ve edebiyat, bilgisayar dersleri gibi farklı derslerde edilen bilgilerden faydalanmak gerekir. Böyle dalış günlerinde öğrenciler derse katılmazlar. “Çocuk-lar hedefe ulaşmaya odaklıdır” diye açıklar, Mihail Epşteyn. Mesela, Gazetecilik Yarışması süresince, öğrenciler bir günde gerçek bir gazete çıkarırlar. Epiokulda Eğitim Bakanlığın onayladığı ders ki-tapları kullanılır. Aynı zamanda öğretim süreci özel olarak düşünüldü. Her öğrencinin danışman öğ-retmeni var. Öğrenci, danışman öğretmeninden tavsiye isteyebilir, dertlerini, kaygılarını, hayallerini paylaşabilir, onunla beraber planlar yapar ve ba-şarısızlığının nedenlerini inceler. Beşinci sınıftan itibaren her öğrencinin başarı oranı ölçülür. Bu-nun için öğrenciler günlük tarzı defterler hazırlar. Böylece disiplinli olmayı öğrenirler. İlkokulda not koyulmamaktadır.

– Mihail Markoviç’e göre çocuğun gelişmesi-ni sağlayarak bu gelişmenin farkında olabileceği-ni öğretmek, öğretmenin görevidir. Mesela, basit bir örnek vereyim: Kompozisyon yazarken bir öğ-renci önce 40 hata sonra 20 hata yapar. Tabi her iki seferde düşük not alınır, ama çocuğun gelişme gösterdiği açıkça bellidir .

– Mezunlarınızı diğer okul mezunlarından ayrı kı-lan özelliği nedir? Özellikle öğrencilerinize öğretmek

Частная инициатива позволяла педагогам зарабаты-вать деньги и заниматься делом, кото-рое казалось правильным

Потом в обществе пошел обратный процесс. Теперь новое поколение молодых родителей, видя, что происходит «закукливание» образо-вания, начинает делать что-то интересное – они организуют кружки, лагеря, уличные уни-верситеты; люди пытаются отыскать среди за-скорузлой системы то, что им нужно, – расска-зывает Михаил Маркович.

Я приезжаю в «Эпишколу» во время ок-тябрьского «Погружения», когда сорок во-семь учеников от мала до велика объединя-ются в команды и соревнуются в выполнении тематических заданий. Чтобы добиться успе-ха в тематической или ролевой игре, нужно

Özel eğitim kurumları sektö-ründe çalışmak, genç eğitimcilere para kazanmanın yanında, sevdiği işi yapma imkanı verdi

Page 97: Diyalog Avrasya №38

dosya

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 95

применить знания из разных дисциплин: комбинировать физику и геометрию, дер-жать в голове исторические факты, вспом-нить, когда надо, литературу, знать толк в информатике и ремесле. В дни межпредмет-ных погружений нет традиционных уроков, как в обычной школе.

«Ребята заняты деятельностью, цель кото-рой – получить готовый продукт», – поясняет Михаил Эпштейн. Например, во время игры «Журналист» ученики за один день выпускают настоящую газету. Хотя в «Эпишколе» учатся по учебникам и программам, одобренным ми-нистерством образования, учебный процесс выстроен необычно – за каждым учеником закреплен персональный педагог-куратор. Школьник просит у него совета, обсуждает с ним все проблемы, тревоги и надежды; стро-ит планы и анализирует причины неудачи. С пятого класса учет успеваемости ведется по зачетным тетрадям – так детей приучают к самодисциплине. В начальной школе баллы и вовсе отменены.

– Задача учителя – сделать так, чтобы ребе-нок научился сравнивать себя с собой преды-дущим, – говорит Михаил Маркович. – В этом смысле традиционный пример – в сочинении можно сделать сначала 40 ошибок, потом 20 ошибок, это все равно двойка, но рост ведь налицо.

– Что отличает ваших выпускников от других? Чему вы, собственно, хотите научить детей, которые к вам приходят? – спрашиваю директора.

– Многие отмечают, что наши дети чуть бо-лее спокойные и самостоятельные. Чем еще отличаемся? Родители наших учеников могут заплатить раз в месяц немалую сумму. Но не в деньгах счастье, а в людях, хотя деньги, конеч-но, важнейший ресурс для людей. Вот, навер-ное, один из главных уроков, которые я сам вынес за эти двадцать лет.

Школьники выходят на прогулку. Через минуту у молодой преподавательницы ин-форматики Марины Изюмовой, сопровожда-ющей детей, звонит телефон. Оказывается, ученики из другой группы снимают фильм по повести Николая Гоголя «Нос» прямо на пло-щадке у правительственного здания, где стоят «Мерседесы» чиновников. А тут охрана запре-щает съемку. В общем, сунули свой «Нос», куда не следует.

– Непуганые дети, – пожимая плечами, говорит Марина Викторовна. – Такие, знаете, которые не ведают зла, и не предполагают, что кто-то им может сделать что-то плохое. Но что удивительно, ребята уговорили-таки охрану позволить им закончить съемку. n

istediğiniz nedir? diye okul müdürüne soruyoruz. – İnsanlar, bizim mezunlarımızın daha sakin

ve bağımsız olduğunu söylüyor. Başka özellikleri-miz nedir diye sorarsanız? Velilerimiz az sayılma-yacak okul parasını ödeyebiliyor. Fakat mutlulu-ğun kaynağı nakit para değil insandır. Para insanı ayakta tutacak önemli bir unsurdur. Bu galiba, 20 yıl içerisinde aldığım en önemli ders.

Öğrenciler tenefüse çıkıyor. Ardından çocuk-lara bakan genç bilgisayar öğretmeninin Marina İzümova’nın telefonu çalıyor. Diğer gruptan öğ-renciler Nikolay Gogol’ün “Burun” hikayesini esas alan bir film çekiyorlarmış. Çekimlerini hükümet binasının önündeki meydanda, devlet memurla-rının arabalarını park edildiği yerde yapıyorlar-mış. Güvenlik görevlileri çekimi yasaklamış. Yani çocuklar burunlarını yanlış yere sokmuşlar.

– Bunlar, korku duygusuna yabancı olan çocuk-lardır. Kötülükle yüz yüze hiç gelmeyen çocuklardır. Dışarıdan onlara zarar verilebileceğini akıllarına getirmiyorlar bile. İşin ilginç tarafı nedir biliyor mu-sunuz? Çocuklarımız sonuçta çekim için izin alabil-mişler – diye anlatır, Marina Viktorovna. n

Главная цель школы – воспитание сво-бодной личности, готовой встретиться лицом к лицу с неумолимой реальностью

Okulun ana hedefi, acımasız gerçeklerle yüzleşmeye hazır, özgür bir kişiliğe sahip bireylerin yetiştirilmesidir

Преподаватель Михаил Эпштейн / Mihail Epşteyn Hoca

Page 98: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

96 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

İnternet mağazası

Интернет-магазинЭкономический практикум для молодой семьи

Genç bir aile için ekonomi alanında uygulamalı ders

Page 99: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 97

юлия жаворонковаЖурналист

(россия)

В студенчестве я покупала в интерне-те только книги: экономила деньги. С появлением семьи и детей оказа-лось, что покупать через сеть можно абсолютно все, более того – иногда

это единственный возможный вариант. К тому же сетевой шопинг экономит не только семей-ный бюджет, но еще время и нервы.

ОБМЕН ОПыТОМСамый полномасштабный тренинг по интернет-покупкам можно пройти не в бизнес-школе, а прямо во дворе. Там выступают эксперты в самых разных сферах потребления, владельцы толстых кошельков и обладатели крошечных бюджетов. Совершенно бесплатно и очень подробно.

Yuliya javoronkovaGazeteci

(rusya)

Üniversite öğrencisi iken internet aracılı-ğıyla ancak kitap alırdım, tasarruf yapı-yordum. Aile kurup çocuklarım doğduğu zaman, internet aracılığıyla her şeyin alı-nabildiğini ve bazen bunun tek bir çare

olduğunu gördüm. Üstelik internet alışverişi, aile bütçesinin tasarrufu dışında zaman tasarrufu da ya-par ve mağaza alışverişi kadar sinir bozucu değildir.

TECRüBE ALIŞVERİŞİİnternet alışverişi üzerine en kapsamlı der-

si, ticaret okulunda değil apartmanın avlusunda alırsınız. Orada para dolu cüzdan sahipleri ile cüzi bütçe sahipleri dahil farklı tüketim alanlarının uz-manları konuşmaktadır. Bedava ve çok detaylı bil-giler veriyorlar:

Кажется, мамы на детской площадке – члены какой-то тайной ложи, внутри ко-торой говорят на собственном языке. На самом деле здесь идет обмен важнейшим опытом: где и как добыть все необходимое, не разорив семью. Именно общение с дру-гими родителями открыло для меня воз-можности покупок в интернете. Начали с детских книжек и одежек, дошли до «взрос-лой» мебели и обоев.

Çocuk bahçesindeki anneler, gizli bir locanın mensupları gibi sanki sadece kendilerine has bir dil-de konuşuyorlar. Gerçekte ise aralarında çok önemli bir tecrübe alışverişi yapılmaktadır. Ailelerini yıkıma uğratmadan gerekli olan her şeyin nerede ve nasıl bulunabileceği konusunda tecrübelerini paylaşı-yorlar. Şahsen ben, internet alışverişinin imkânlarını diğer ana babalarla konuşurken keşfettim. Çocuk kitapları ve elbiselerden başladık, sonra da mobilya ve duvar kâğıtlarına kadar her şeyi aldık.

– Где вы купили качественные туфли для дочки? Я обошла все обувные в округе: или в руках разваливаются, или слишком дорого.

– Честно говоря, никуда не ходила. Полчаса посидела за компьютером – и оформила все заказы. Вы Лену из красного кирпичного дома знаете? Так вот: она организует оптовые закупки обуви на интернет-форуме. Могу дать ссылку.

– А ортопедические ботинки у нее есть?

– У Лены нет. У Тани есть. Она «орг» групп «вконтакте» и в «жж» (livejournal) по ортопедии.

– У моих детей аллергия. Раньше я шампуни заказывала через друзей в Финлян-дии, а витамины – из Германии. Ждала месяц. Теперь на «Амазоне» все разом покупаю и через две недели получаю на почте. А какая экономия!

– Kızınız için kaliteli ayakkabıyı nereden aldınız? Yakınlardaki tüm ayakkabıcıları gezdim, ayakkabılar ya çok pahalı ya da kalitesi çok düşük.

– Açıkçası, ben bir yere gitmedim. Yarım saat bilgisayar başında oturdum ve tüm sipariş-lerimi verdim. Kırmızı tuğlalı apartmandaki Lena’yı tanıyor musunuz? O internet forumu aracılığıyla toptan ayakkabı siparişleri organize ediyor. Linkini verebilirim.

– Ortopedik bot da var mı?

– Lena’da yok. Tanya’da vardır. O “Vkontakte” ve “livejournal” sitelerinde ortopedi grupla-rının organizatörüdür (“org”).

– Çocuklarımın alerjisi var. Eskiden şampuanları arkadaşlarım aracılığıyla Finlandya’dan, vitaminleri ise Almanya’dan sipariş ederdim. Bir ay beklemek zorunda kalıyordum. Şimdi ise her şeyi “Amazon”dan alıyorum ve iki hafta sonra posta ile bana ulaştırılıyor. Çok büyük bir tasarruf!

Page 100: Diyalog Avrasya №38

главная темаПереосмысление Мирoвого Экономического Порядка

98 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

ПРИВЕЗУТ ПРЯМО НА ДОММаршрут интернет-экономии давно обкатан, меняются только ссылки в «закладках» брау-зера. Если мне нужно, чтобы что-то привезли на дом, причем срочно, и не надо ничего ме-рить и пробовать – я пользуюсь традиционны-ми интернет-магазинами. В «фаворитах» уже накопился внушительный список сайтов, где можно заказать, к примеру, дачную мебель или новые фильмы. Магазины одежды и обу-ви в этом списке тоже, кстати, есть. Потому что со временем знакомые бренды мерить пере-стаешь: и так знаешь, что турецкие сандалии «Минимен» моей дочке чуть-чуть маловаты, а русские платья «Сказка» не стоит брать с запа-сом – растянутся.

В интернет-магазин обращаемся и тогда, когда в обычный по какой-то причине не дой-ти. К примеру, тяжело дотащить из книжного стопку сказок. Три клика – и мне их бесплатно на дом привезут, на двадцатый этаж поднимут. Или, сидя у постели больного ребенка, не до-бежать за подарком на свадьбу подруге. Опять же – привезут, да еще и красиво запакуют.

БыСТРый ДОСТУПОднако виртуальные магазины редко по-зволяют по-настоящему сэкономить день-ги: цены в сети хоть и ниже, чем в обычной торговле, но несущественно. Берут как раз сервисом. Поиск в интернете значительно быстрее, чем «ногами» по универсамам. И в очередях стоять не надо. И риска потерять кошелек нет. Тем более что заказать нужную вещь можно в любое время суток, хоть ночью. О, какое это счастье! Дети спят, никто от вы-бора не отвлекает, не требует «купить вон ту машинку», не висит на продуктовой тележке и не дергает за юбку («пойдем скорей домой, мне ску-у-учно»). И информацию по товарам

HER ŞEYİ EVİNİZE KADAR GETİRİYORLAR.İnternet tasarrufu güzergâhı çoktan biliniyor,

sadece internet tarayıcısının “yer işaretleri” arasın-daki linkler değişiyor. Eğer evime getirilmesi gere-ken bir şey varsa bir de acilse, onu denemek ya da onun tadına bakmak gerekmiyorsa, ben, gelenek-sel internet mağazalarını kullanıyorum. Favorilerim arasında yazlık ev için mobilya ya da yeni filmler sipariş edebildiğim büyük bir site listesi vardır. O listede giyim ve ayakkabı mağazaları da bulunuyor çünkü zamanla bildiğin markaları artık prova etme-den satın almaya başlıyorsun. Zaten biliyorsun ki “Minimen” Türk ayakkabısı kızıma biraz küçük geli-yor, “Skazka” Rus elbiseleri ise büyük pay ile almaya gerek yok çünkü onlar giydikçe açılıyor.

Geleneksel mağazaya ya da markete herhan-gi bir sebepten dolayı gitme imkânının olmadığı zaman da internet mağazasına başvuruyoruz. Örneğin, bir deste masal kitabını eve taşımak çok zor. Üç koli – ve onları evime kadar bedava teslim edip 20. kata çıkaracaklar. Ya da, örneğin, çocuğu-nuz hasta olduğundan dolayı arkadaşınızın düğü-nü için hediye alamıyorsanız, internetten sipariş ederseniz hediyenizi güzel bir şekilde paketleyip yine kapınıza kadar getiriyorlar.

HIZLI ERİŞİMSanal mağazalarda alışveriş yaparak çok fazla

para tasarrufu yapamazsınız. İnternetteki fiyatlar daha düşük ama çok büyük bir fark yoktur. İnter-net mağazalarının en büyük artısı servisidir. İnter-nette aramak, mağazaları yürüyerek gezmekten daha kolaydır. Bir de sıra beklemeye gerek yok. Cüzdan kaybetme riski de yok. Bir de istenilen ürünü istediğiniz saatte gece olsa da sipariş edebi-lirsiniz. Bu ne kadar büyük bir mutluluk! Çocuklar uyuyor, seçim yaparken alıkoyan yok, “ben araba istiyorum” diye talep eden yok, alışveriş arabasına asılan veya eteğinden çeken (“çabuk eve gidelim ben sıkıldııım”) diyen kimse yok. Ürünler ile ilgili

Самый полно-масштабный тренинг по интернет-по-купкам можно пройти не в бизнес-школе, а прямо во дворе

Page 101: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 99

можно прочитать вдумчиво, сравнив отзывы других покупателей. Круглосуточный доступ – этим могут похвастаться только сайты. Чем и ценны.

СТРАТЕГИЯ И ТАКТИКАБывает, однако же, что список нужд накапли-вается длинный, и тогда встает вопрос сугубо денежной экономии. Здесь стратегия другая.

Для примера – еще один «детский» случай. Со сменой сезона родители обычно осознают, что нога их чада «внезапно» выросла, а рост увеличился сантиметров на 5, и каждому из детей нужно менять чуть ли не весь гардероб. Траты внушительные.

Тогда мы идем в обычный детский магазин, мерим все необходимое. О, ужас! Это – курт-ка, брюки, шапки, ботинки, туфли «на сменку в садик» и еще целая корзина! Определяемся с размерами, но ничего не покупаем.

Многие мамы объединяются и садятся за компьютер. Одна – открывает доску объяв-лений с ношеными вещами. Другая – идет на сайты VIP-вещей. Но обе они не хотят перепла-чивать. Не найдя нужного в «отрытом доступе», обе мамы вступают в коллективные закупки. Пишут «оргу», в какой «ряд» какого «короба» следует поставить их заказы. Остается только подождать привоза.

Словечки «орг», «короб» и другие – сленг коллективных закупок. Не знаю, существует ли такое явление в Европе, но в России са-моорганизация покупателей достигла высо-чайшего уровня. Наш общинный менталитет в «условиях развитого капитализма» не толь-ко никуда не пропал, но и заиграл новыми красками. Незнакомые люди готовы объ-единяться десятками и даже сотнями, чтобы получить определенную выгоду. В данном случае – экономию от покупок.

Именно интернет позволил незнакомым между собой людям в разных концах города узнать о существовании друг друга. Попро-буй собери 40 человек для покупки одеял в собственном доме или дворе. Невозможно! А в сети – совершенно реально.

От булавки до яхты Для тех, кому чего-то не хватает в россий-ских интернет-магазинах, существуют огром-ные международные площадки: «E-bay» и «Amazon». Тут есть буквально все, от булавки до яхты, новое и бывшее в употреблении. По сути, это гигантский каталог объявлений – от производителей, поставщиков, перекупщи-ков и владельцев. Велосипед за два долла-ра – не миф; продавцы постоянно проводят рекламные аукционы со смешными ценами.

bilgileri dikkatli okuyup diğer müşterilerin fikirleri ile kıyaslayabilirsiniz. 24 saatlik erişimi ancak site-ler sağlayabilir. Bu da onların avantajıdır.

STRATEjİ VE TAKTİKBazen oluyor ki ihtiyaç listesi çok uzun olduğu

durumlarda para tasarrufu çok önemlidir. Burada başka bir strateji vardır.

Yine çocuklarla ilgili bir örnek vereyim. Sezon değiştiği zaman, anne babalar, çocuklarının ayak-larının aniden büyüdüğünü, boylarının 5 cm uza-dığını ve her çocuğun gardırobunun neredeyse tamamının değiştirmek lazım olduğunu öğreni-yorlar. Bu da çok büyük bir masraf.

O zaman biz, sıradan bir çocuk mağazasına gidi-yoruz, gerekli olan her şeyi deniyoruz. Dehşet! Mont, pantolon, şapka, ayakkabı, kreş için yedek ayakkabı ve daha büyük bir sepet! Numara ve beden konu-sunda fikir alıyoruz, fakat hiçbir şey almıyoruz.

Birçok anne çabalarını birleştirip bilgisayarları başında oturuyorlar. Bir anne ikinci el eşyaları sa-tan siteleri, diğer anne ise VIP eşyaları satan sitele-re giriyor fakat ikisi de fazla ödemek istemiyor. Bu iki anne gerekli olanı bulamayıp, toplu alıma ka-tılıyor. Siparişlerini, hangi “koli”nin hangi “sıra”sına koymak gerektiğini “org”a yazıyorlar. Sonra da sa-dece teslimatı beklemek gerekiyor.

“Org,” “koli” gibi kelimeler, toplu alım ile ilgili jargon kelimeleridir. Avrupa’da buna benzer bir du-rumun olup olmadığı konusunda bilgim yok, fakat Rusya’da müşterilerin örgütlenmesi çok yüksek bir seviyeye ulaşmış durumda.“Gelişmiş kapitalizm şartlarında” kollektif şuurumuz yeni şekiller almış durumda. Birbirini tanımayan insanlar, belli bir yarar

Интернет выручает нас в любой ситуации: если надо сэкономить деньги или добыть что-то редкое, если требуется заказать товар в «неурочное время» или из далеких стран

İnternet bize, para tasarrufu yapmak, piyasada nadir ulaşılabilecek bir şey bulmak, çalışma saatleri dışında veya yurtdışından sipariş vermek için yardımcı oluyor

İnternet alışve-rişi üzerine en

kapsamlı dersi, ticaret okulunda

değil apartman avlusunda sokak-

ta alırsınız

Page 102: Diyalog Avrasya №38

главная тема

100 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

temelinde onar - yüzer kişi olarak birleşmeye hazır durumdalar. Bu durumda alışveriş yaparken belli bir tasarruf elde etmek için birleşiyorlar.

İnternet sayesinde şehrin farklı uçlarında yaşayan bir birini tanımayan insanlar tanışıyor. Battaniye almak için kendi apartmanınızda veya apartman sitenizde 40 kişi bulmaya çalışın. İm-kansız! İnternette ise bu gayet normal.

TOPLU İğNEDEN YATA KADARRus internet mağazaları arasında bir şeyler bu-

lamayanlar için “E-bay” ve “Amazon” gibi uluslara-rası siteler vardır. Burada toplu iğneden yata kadar, yeni ve ikinci el olarak her şey bulunur. Aslında bu, üretici, tedarikçi, aracı ve sahiplerin verdiği ilan-ların bir nevi mega katalogudur. 2 dolara bisiklet almak bir efsane değil, satıcılar devamlı özendirme açık artırmaları yapıyor, ve fiyatlar çok komik. Fa-kat “öylesine, sokaktan” bu sitelere giremezsiniz, kredi kartlara, PayPal gibi uluslararası ödeme sis-temlerinde hesaplara ihtiyacınız vardır (bunlar için müşterinin güvenilirliği kontrol ediliyor). Bir de bu kadar çok teklif arasında “yol bulmak” lazım. Açık artırmaları bulmak için zaman gerekiyor, yurtdı-şından teslimat fiyatı bazen ürün fiyatını iki ya da üç kat geçmektedir. Bir de paketinizi haftalarca bekleyip gümrükte ve postane şubelerinde takip etmek zorunda kalırsınız (bunu internet üzerine de yapabilirsiniz fakat bu yine de emek gerektirir). Hata yapmamak için de bu ticaretin tüm kanunla-rını öğrenmek lazım, bu da çok zaman ister. Fakat burada da bir çare vardır. Bugünlerde sosyal ağ ve bloklarda bunun gibi alışveriş uzmanlarının sayısı artmaktadır. Bu da bir tür toplu alım ama yabancı sitelerde. Organizatörün kendisi promosyonları ve indirimleri arar, kupon ve bonus toplar, sonra da müşterileri davet edip birden çok ürün satın alır ve bu şekilde teslimat da daha ucuz hale gelir.

Demek ki internet bize, para tasarrufu yapmak, piyasada nadir ulaşılabilecek bir şey bulmak, çalış-ma saatleri dışında veya yurtdışından sipariş ver-mek için yardımcı oluyor. Ben alışkınlığımdan do-layı pazardan sadece sebze alıyorum o da daha çok gezip insanlarla iletişim kurmak için. Çünkü sebze de bilgisayardan ayrılmadan satın alınabilir n

* «ОРГИ» – это организаторы закупок в интернете. Те люди, которые берут на себя все хлопоты по сбору заказов и работе с поставщиками или производителями, обычно не желающими «возиться» с розничными покупателями. Это новые купцы. «Орги» обращаются прямо на фабрики или к оптовикам, минуя магазины и склады (а стало быть, и мно-гочисленные наценки) и выкупают, к примеру, три короба одинаковых белых сандалий для трех десятков семей по оп-товой цене (в России она иногда вдвое ниже розницы). Все в выгоде: родители и дети носят новую обувь за «полцены», фабрика оперативно меняет товар на деньги, «орг» полу-чает свой процент за работу. Многие организаторы закупок этим зарабатывают на жизнь: сто раз по три короба – это уже полноценная зарплата.

* “ORG”LAR, internette satın almayı organize eden kişilerdir. Siparişleri toplayan ve perakende müşterileri ile uğraşmak istemeyen tedarikçi ve üretici ile irtibat kuran kişiler; yani yeni tip tüccarlardır. “Org”lar mağaza veya depoları atlayarak (dolayısıyla birçok zamları da atlayarak) direk fabrika veya toptancılar ile irtibat kuruyor ve toptan fiyata (Rusya’da toptan fiyat perakende fiyatından iki kat düşük olabiliyor), örneğin, otuz aile için aynı beyaz sandal içeren üç tane koli alıyor. Herkes bundan kazanıyor: ebeveynler ve çocuklar yarı fiyatına satın alınmış yeni ayakkabı giyiyor, fabrika hızlı bir şekilde satış gerçekleşiyor, “org” yaptığı iş karşılığında belli bir komisyon alıyor. Birçok “org” bu şekilde ekmeklerini çıkarıyor. Yüz defa üçer koli satarsa iyi bir maaş olur.

Но «просто так, с улицы» туда не зайдешь: нужны кредитные карты, аккаунты в между-народных платежных системах типа «PayPal» (которые, в свою очередь, проверяют бла-гонадежность покупателя). Нужно, в конце концов, просто ориентироваться в этой без-дне предложений. Поиск аукционов требует времени, стоимость доставки из-за границы иногда превышает цену товара в несколько раз, и ждать посылку приходится неделями, отслеживая ее на таможне и в пунктах «По-чты России» (все это можно делать через интернет, но все равно трудоемко). Чтобы не прогадать, надо изучить все законы такой торговли, затратив на это, опять же, массу времени. Но и тут есть выход. Сейчас в соци-альных сетях и блогах появляется все больше специалистов в такого рода шопинге. Это те же коллективные закупки, только на ино-странных сайтах. Организатор сам ищет ак-ции и скидки, собирает «купоны» и «бонусы», приглашает под них покупателей и выкупает сразу много товара, удешевляя доставку.

Выходит, что интернет выручает нас в лю-бой ситуации: если надо сэкономить деньги или добыть что-то редкое, если требуется зака-зать товар в «неурочное время» или из далеких стран. Пожалуй, что овощи к обеду я на рынке покупаю исключительно по привычке, скорее чтобы пообщаться с людьми и прогуляться. Их ведь тоже можно заказать, не отходя от ком-пьютера. n

Переосмысление Миривого Экономического Порядка

Page 103: Diyalog Avrasya №38

dosyaKüresel Ekonomik Düzeni Yeniden Düşünmek

Кошка-полиглот

На что откликается кошка в разных странах

poliglot Kedi Farklı dillerde kedi nasıl çağırılır

Oleg SerdobolskiyMuhabir, İTAR-TASS Haber Ajansı

(rusya)

Fransa’ya gelen bir Rus veya bir Belarus sokakta gördüğü bir kediyi sevmek isteyip onu “kis-

kis-kis” diye çağırırsa zavallı hayvan ne olduğunu anlamayıp muhtemelen kaçar. Aslında Fransa’daki kediler birinci heceyi vurgulayarak “minu-minu-minu” diye çağırılır. Eston-ya’daki bütün kediler “murri-murri” çağırdığınız zaman yanınıza gelir. Koreli kediler, son hecesi vurgulu olan “nabiya-nabiya-nabiya” diye sanki sihirli sözler söylüyormuşsunuz gibi çağırılır. Gürcü kedi ancak “fiso-fisunya” sesleyişine yanınıza gelir. Çinliler, dilini damağında cıklatarak “ts-ts-ts” diye kediye seslenirler. Japonlar, büyülü sözleri söylüyormuş gibi “oyde-oyde” derler. Amerikalılar, “kiddy-kiddy” diye bu sevimli hayvanı çağırır. İtalya’da bütün kediler “miçu-miçu-miçu” duyunca yanınıza gelir. Türkler ve Araplar, kediyi çağırırken “pisi-pisi” derler. Azeri, Türkmen ve Tacikler “pış-pış”, Moldovalılar ise “pıs-pıs” diye kediyi çağırır.

Çekler, “çi-çi-çi” diye kedilerine seslenir. Sırbça’da kedi “maçek”, dişi kedi ise “maçka” demek, dolayısıyla Sırbistan’da bir benzetme olarak türetilmiş “mats-mats-mats” sözleriyle kedi çağırılır. Marcaristan’da kedi anlamına gelen “tsitsa” sözcüğünden türetilmiş “tsıts-tsıts-tsıts” diye kedi çağırılır. Oysa, Rusça’da “tsıts” sus anlamına gelir.

İsveç’te “kıs-kıs-kıs”, Kazakistan ve Almanya’da “ks-ks-ks”, Finlandya’da “kisu-kisu-kisu”, Polonya’da ise “kiça-kiça” diye kedi çağırlır. Ukrayna’da kedi çağırılınca “kıs-kıs-kıs” diye duyabilirsiniz. Peki, o kadar farklı seslenişlere bütün kediler uluslararası denilebilecek bir şekilde “miyav!” diye cevap verir! n

Олег Сердобольскийкорреспондент агентства ИТАР-ТАСС

(россия)

Если россиянин или белорус скажет французской кошке «кис-кис-кис», чтобы угостить ее

чем-нибудь вкусненьким, она скорее всего сбежит, решив, что это подвох. Дело в том, что французская кошка с незапамятных времен откликается только на «мину-мину-мину», причем с ударением на первом, а не на втором слоге. Эстонской кошке будет понят-ней «мурри-мурри». А вот корейскую можно подозвать только таинствен-ным «набия-набия-набия» с ударением на конце, грузинскую – «фисо-фису-нья». Китайцы в таких случаях цокают языком – у них получается нечто вроде «ц-ц-ц». Японцы произносят магическое кошачье заклинание «ойде-ойде». Американцы, окликая свою хвостатую любимицу, говорят «кири-кири». Все кошки Италии от-кликаются, лишь если заслышат «мичу-мичу-мичу». Турки и арабы произносят «писи-писи». Очень похоже это звучит по-азербайджански, по-туркменски и по-таджикски – «пыш-пыш», а по-молдавски – «пыс-пыс».

В обращении к четвероногим лю-бимицам чехов, есть, кажется, что-то обезьянье – «чи-чи-чи». На сербском языке кошка – мачка, кот – мачек, и призыв звучит схоже с этими словами – «мац-мац-мац». По тому же принципу придумали производное от «цица» и венгры, говорящие «циц-циц-циц» (что для русской мурки означало бы «замолчи»).

Шведы подзывают кошку «кыс-кыс-кыс», казахи и немцы – «кс-кс-кс», финны – «кису-кису-кису», поляки – «кича-кича». Нечто подобное можно услышать и на суверенной Украине: «кысь-кысь-кысь». И в ответ на все эти разноязыкие призывы звучит интер-национальное кошачье «мяу!» n

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 101

Page 104: Diyalog Avrasya №38

102 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

открытый диалог

Евразийство в контексте восточной и западной

цивилизации

Около 10 лет назад в журнале «ДА» была опубликована статья члена-корреспон-дента Академии наук Азербайджана Салахаддина Халилова «Альтернативные модели социальной организации: Восток и Запад». Затем на эту же тему в Турции вышли две его книги. А совсем недавно появилась книга «Диалог цивилизаций»

Беседовал Мустафа Саатчикоординатор платформы «Диалог Евразии» в Азербайджане

(Азербайджан)

− Что вы подразумеваете под диалогом цивилизаций?− В одних случаях можно говорить о восточной и за-

падной, в других – об исламской и христианской. На деле же существует единая общечеловеческая цивилизация, в становлении и развитии которой в той или иной степени принимали участие все народы, поэтому все вправе поль-зоваться ее плодами.

− Шпенглер говорил о закате Европы. Имеются ли объективные основания для такого вывода?− Европейские идеологи все чаще говорят о духовно-

нравственном закате Запада. Запад в своем отрыве от фун-даментальных принципов жизни зашел слишком далеко, и вернуться в прежнее русло уже непросто. Известна народ-ная мудрость: по возвращении тот, кто был позади, оказы-вается впереди. Значит, очередь за Востоком. Если мы нач-

Doğu Batı Medeniyeti Bağlamında Avrasyacılık

Yaklaşık 10 sene önce Diyalog Avrasya (DA) dergisinde, Azerbaycan Bilimler Akademisi üyesi Salahaddin Halilov’un Sosyal Örgütlenmenin Alternatif Modelleri: Doğu ve Batı isimli makalesi yayınlandı. Sonra Türkiye’de aynı konu üzerine onun iki tane kitabı çıktı. Son olarak ise Medeniyetlerarası Diyalog kitabıyla tanıştık

Röportaj: Mustafa Saatçi “Diyalog Avrasya” Platformu Azerbaycan Genel Koordinatör

(Azerbaycan)

– Medeniyetler arası diyalog kavramıyla sizin kastetti-ğiniz şey nedir? – Bazı durumlarda Doğu ve Batı, diğer durumlarda ise İslam

ve Hıristiyan medeniyetlerinden bahsedilebilir. Fakat, aslında, tek bir evrensel medeniyet bulunmaktadır; tüm halklar onun biçimlenmesi sürecine belli ölçüde katılmış ve katkıda bulun-muştur. Dolayısıyla, onların hepsinin bu medeniyetten yarar-lanmak hakkıdır.

– Spengler, Batı’nın çöküşünden bahsediyordu. Sizce bu düşüncenin objektif bir temeli var mıdır? – Son dönemlerde Avrupa ideologları, sık sık Batı’nın kül-

türel–manevi çöküşünden bahsediyorlar. Batı, hayatın temel ilkelerinden ayrı düşüp artık geriye dönemeyecek kadar uzak-lara gitmiştir. “Geriye dönüş zamanı gelince arkada kalan öne geçer” kelâm–ı kibarını hatırlarsak, bu sefer başı çekme sırası

Page 105: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 103

açık diyalog

Salahaddin HAlilov, Gürcistan Marneuli ilçesinde doğdu. 1973 yılında Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi fizik fakültesini üstün başarı diploması ile bitirdi. “Bilimsel-Teknolojik Terakkinin Sistem-Yapı Analizi” isimli doktora tezini savunarak felsefe alanında Ph.D. unvanını aldı. Azerbaycan Pedagoji Üniversitesi’nde Felsefe Bölüm Başkanı olarak çalıştı. Azerbaycan Üniversitesi’nin rektörü görevinde bulundu. 2000 yılında Azerbaycan parlamentosu milletvekili, Rusya Ekoloji Akademisi üyesi ve Azerbaycan Bilimler Akademisi üyesi olarak seçildi. “Felsefe ve Sosyal-Siyasi Bilimler” dergisinin baş editörlüğü yapmaktadır. Azerbaycan Tezlerin Yüksek Tasdik Komisyonu Yönetim Kurulu üyesi olarak görev yapmaktadır.

Салахаддин Халилов родился в грузинском городе Марне-ули. В 1973 году окончил физический факультет Азербайд-жанского государственного педагогического университета с дипломом отличия. Защитил кандидатскую диссертацию по философским проблемам научно-технического прогресса и получил звание профессора философии. Работал заведую-щим кафедрой философии Азгоспединститута, ректором уни-верситета «Азербайджан». В 2000 году был избран депутатом парламента Азербайджана, академиком Российской Экологи-ческой Академии, членом-корреспондентом АН Азербайджа-на. главный редактор журнала «Философия и социально-по-литические науки», член Президиума ВАК Азербайджана.

нем с того распутья, где были утрачены фундаментальные принципы, то, быть может, сможем дать философской мыс-ли второе дыхание.

− На основании каких критериев осуществляется деление цивилизаций на восточную и западную?− Восток и Запад представляют собой не столько гео-

графическое, сколько временное деление. Традиционное противостоит модерну. Если Восток ассоциируется с ду-ховно-нравственными качествами, изначально свойствен-ными человеку и выражающими его сущность, то Запад – с интеллектуальными и технологическими достижениями нового времени. При таком подходе говорить о существо-вании западной цивилизации до нового времени не при-ходится: после заката Римской империи вплоть до эпохи Ренессанса Европа была частью восточной цивилизации, причем провинциальной. Основные процессы, более или менее значимые исторические события, определявшие геополитическую ситуацию, разворачивались на Востоке. Европейские страны участвовали в них лишь в той мере, в какой имели связи с этими крупными центрами культуры. Не случайно Испания, находившаяся под влиянием сред-невекового мусульманского мира, в развитии научно-фи-лософской мысли опережала другие европейские страны. Ватикан же был идейным центром не цивилизации и про-гресса, а схоластики и инквизиции.

− Существует ли связь между цивилизацией и религией, с одной стороны, и национальной культурой – с другой?− Если бы цивилизация была связана с религией, то

можно было бы вести речь и о различных цивилизациях: христианская цивилизация была бы ровесницей Библии, а исламская – Корана. Поскольку многие этапы в развитии цивилизации связаны не с приближением к религиозным ценностям, а, напротив, с отдалением от них, то относи-тельно определенных периодов можно было бы говорить

Doğu’dadır. Biz temel ilkeleri nerede, hangi dönüm noktasında kaybettiysek, tekrar aynı noktadan başlarsak, muhtemelen, fel-sefi düşünceye tekrar canlılık kazandırabiliriz.

– Sizce, medeniyetlerin Doğu ve Batı sınıflamasının te-melinde hangi kriterler bulunmaktadır? – Doğu ve Batı coğrafi tasniften ziyade, zaman tasnifidir.

Geleneksel ve modern olan karşı karşıya gelmektedir. Doğu dendiğinde insana yaratıldığı ilk günden özgü olan ve onun gerçek mahiyetini ifade eden manevi–ahlâki nitelikler, Batı dendiğinde de insanın yeni dönemde kazanmış olduğu en-telektüel ve teknolojik başarılar akla gelmektedir. Konu bu şekilde ele alındığında Modern Çağ’a kadar her hangi bir Batı medeniyetinden bahsedilemez. Roma İmparatorluğunun çökmesinden Rönesans dönemine kadar Avrupa da Doğu medeniyetinin bir parçasıydı. Hatta taşra idi. Temel geliş-meler, jeopolitik durumu belirleyen önemli olaylar Doğu’da gerçekleşmekteydi. Avrupa ülkeleri yalnız bu büyük mede-niyet merkezleriyle bağlılık derecesine göre medeniyete katılabilmekteydiler. Bu bağlamda, Orta Çağ’da Müslüman dünyasının etki alanına dahil olan İspanya’nın bilimsel–fel-sefi düşüncenin gelişiminde icra ettiği fonksiyon açısından tüm Avrupa ülkelerinin başını çekmesi bir rastlantı değildir. Vatikan ise medeniyetin ve yenilikçiliğin değil, skolastizm ile engizisyonun merkeziydi.

– Sizce medeniyetin, bir tarafta din öbür tarafta milli kültür ile bağlantısı var mıdır? – Medeniyet, dine bağlı olsaydı, o zaman çeşitli dinlere mu-

tabık çeşitli medeniyetler söz konusu olurdu ve Hıristiyan me-deniyetinin yaşı “İncil”e, İslâm medeniyetinin yaşı da “Kur’ân”a göre belirlenmiş olurdu. Medeniyet gelişiminin pek çok aşama-sı, dinî değerlere yaklaşmakla değil, onlardan uzaklaşma eğilimi ile bağlantılı olduğu için, bazı dönemlerde “geriye hareket” hak-kında konuşabilirdik.

Bazı araştırmacılar, Avrupa ülkelerinin bilim ve teknoloji ala-

Page 106: Diyalog Avrasya №38

104 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

и о движении вспять.Прорыв европейских стран в области наук и технологий, от-

ставание исламского мира некоторыми исследователями объ-ясняется различиями в религиях. Иногда научный анализ под-меняется идеализированными, псевдонаучными суждениями.

Ислам с момента зарождения не только не запрещал на-уку, а напротив, побуждал людей к науке и научной деятельно-сти. Первое время после возникновения и распространения ислама отмечалось интенсивным развитием науки. Сначала арабские страны, а затем и весь исламский мир по уровню развития науки занимали самые передовые позиции в мире.

Становление науки, освобожденной от религии, как са-мостоятельного социального явления, раздвоение людей, раздельное переживание ими своего внутреннего отно-шения к науке и религии явились важными факторами, от-крывшими путь к свободному развитию науки. На Востоке же ввиду того, что религия открыто не препятствовала раз-витию науки, они и доныне шагают вместе.

Как ни парадоксально, причиной отставания науки на Вос-токе было не враждебное, а наоборот, позитивное отношение ислама к ней. Именно оно не позволило науке, полностью от-решившись от религии, выйти на ускоренный путь развития.

Противоречия между наукой и религией возникают тогда, когда наука, выступая с претензией доказательства или опровержения существования Бога, в попытке заме-нить собою веру выходит за свои «собственные» пределы. Противоречия между наукой и религией возникают и в том случае, когда религия претендует на объяснение законов происходящих в природе явлений. Хорошо, когда религия и наука занимаются своими собственными проблемами.

На наш взгляд, использование религии в идеологиче-ских и политических целях должно пресекаться, иначе по-страдают все. Нельзя допустить, чтобы достигнутые чело-вечеством успехи были использованы в новых крестовых походах и глобальных инквизициях.

− Как вы оцениваете отношение Запада к России, Турции и Азербайджану?− В современной политике события оцениваются не только

в историческом ракурсе, но и с точки зрения интересов круп-ных держав, чьи геополитические планы часто оказывают ре-шающее воздействие на отношения и характер конфликтов между малыми странами. Такого рода воздействия и даже дав-ление нередко идет от имени различных международных ор-ганизаций. Между большими государствами также не прекра-щается борьба за право определять политическую карту мира.

В мире есть страны, недавно обретшие независимость, и стремящиеся создать собственную государственность. Помочь им – важная задача ООН, ЕС, ОБСЕ, ЮНЕСКО и дру-гих международных организаций. Несмотря на то, что все они только недавно отделились от социалистического лаге-ря и порвали с коммунистической идеологией, отношение к России и Украине одно, к странам Прибалтики и Восточ-ной Европы – совсем другое. Первые намного превосходят страны Западной Европы по своему ядерному потенциалу и природным ресурсам. Но почему так настороженно За-пад относится к Турции – стране, не обладающей ядерным потенциалом и не располагающей большими природными

nında gelişmesi, İslam dünyasının ise bu alanlarda az gelişmiş olmasını onların din farklılıklarıyla ilişkilendirmektedir. Bazen bilimsel analiz yerine, ideolojileşmiş görüşlere daha sık rastlan-maktadır.

İslam, ortaya çıktığı ilk günden itibaren bilimi yasaklama-yı bırakın, insanları bilim ve bilimsel faaliyete teşvik ediyordu. İslam’ın ortaya çıktığı ve yayıldığı ilk dönemlerde bilim hızlı bir biçimde gelişmiş ve önce Arap ülkeleri, ardından da tüm İslam dünyası, bilimin gelişim düzeyine göre dünyada öncü yerler iş-gal etmişlerdir.

İşte bilimin dinden ayrı ve tamamen bağımsız toplum-sal bir fenomen olarak biçimlenmesi, insanların çifte yapıya sahip olmaları ve bilimle ilgili tutumlarıyla dinle ilgili tutum-larını kendi iç dünyalarında bir birinden ayrı yaşatmaları bili-min tamamen özgür gelişimi için alan açan faktörlerden biri oldu. Doğu’da ise din, bilimin gelişimini açık olarak engel-lemediğinden dolayı onlar bugüne dek beraber yürüyebil-mektedir.

Bir paradoks olarak gözükse de, Doğu’da bilimin otobana çıkamamasının nedeni, İslam’ın bilime karşı düşman tutumu sergilemesi değil, ona hoşgörüyle yaklaşması olmuştur. Bu hoş-görü, bilimin dinden tamamen uzak durarak yeni otobana çık-masına imkân tanımamıştır.

Bilimle din arasındaki çelişkiler, bilimin kendi sınırları dışı-na çıkarak inancın yerine geçmek istemesi ve Allah’ın varlığını veya yokluğunu kanıtlama iddiaları ortaya sunmasında ortaya

открытый диалог

Page 107: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 105

ресурсами? Прошлое словно трансформируется в настоя-щее: в лице турка Запад видит конкурента. И это оказывает на современную политику серьезное влияние.

− Можно ли говорить об особой евразийской куль-туре, отличной от восточной и западной цивилиза-ций? Как вы относитесь к современным евразий-ским тенденциям?− Евразийская культура вступила на более высокий уро-

вень самосознания лишь в начале ХХ века. Зия Гекальп (Ос-манская империя) разработал концепцию, согласно которой объединяющим критерием является не религия, а культура. Культурная общность позволяет объединить творческий по-тенциал разных этносов, представителей разных вероиспове-даний. У истоков самосознания евразийской культуры – идеи князя М. С. Трубецкого, Льва Гумилева, П. Савицкого, Г. В. Вер-надского. Однако эти мыслители рассматривали евразийство в основном в пределах территории бывшего Советского Со-юза, оно включает территорию нынешней России, Закавказье, Казахстан и среднеазиатские республики. Но реалии совре-менного мира требуют пересмотра этих идей.

Примечательно, что в современный период евразийские настроения в России и Турции возродились, причем не только в культурной, но и в геополитической плоскости. Одна из наших задач заключается в разработке социологической базы для по-строения научно-философской концепции евразийства. n

çıkmaktadır. Benzer bir şekilde, din de doğada cereyan eden yasaların açıklamasını vermeye kalkıştığı zaman bilimle çatışır. İkisi de kendi konuları ile ilgilenmiş olsaydı en iyisi olurdu.

Bize göre, dinin ideolojik ve siyasi amaçlar çerçevesinde kullanılmasına son vermek lazım yoksa herkes bundan zarar görecek. İnsanlığın elde ettiği başarılarının yeni haçlı seferle-rinde ve küresel engizisyonlarda kullanılmasına izin vermemek gerek.

– Batı’nın Rusya, Türkiye ve Azerbaycan’la ilgili tutumu-nu nasıl değerlendiriyorsunuz? – Günümüz politikasında her şey sadece tarihsel açıdan

değil, aynı zamanda büyük devletlerin çıkarları açısından da değerlendirilmektedir. Büyük devletlerin jeopolitik planları çoğu zaman küçük devletlerin kendi aralarındaki ilişkileri ve çatışmaları yönlendirip belirleyici etkilere sahip olmaktadır. Söz konusu etkiler ve baskılar sıkça çeşitli uluslarası örgütlerin eliy-le gerçekleştirilmektedir. Büyük devletlerin kendi aralarında da dünyanın siyasi haritasını belirleme yetkisi uğruna mücadele yapılmaktadır.

Dünyadaki bazı ülkeler bağımsızlıklarını yeni kazan-mışlar ve kendi devletlerini inşa etmeye çalışmaktadırlar. Bü tür devletlere yardımlarda bulunmak BM’nin Avrupa Konseyi’nin, AGİT’in, UNESCO’nun vb. uluslararası örgütlerin temel görevlerindendir. Hepsi sosyalizm kampından ve ko-munist ideolojisinden yeni ayrılmalarına rağmen, Rusya ve Ukrayna’yla ilgili tutumla Baltik ve Doğu Avrupa ülkeleriyle ilgili tutum farklılık arzetmektedir. Birinciler, sahip oldukla-rı nükleer silahı gücü ve doğal kaynakları bakımından Batı Avrupa ülkelerinden bir haylı güclü konuma sahipler. Fakat nükleer silaha ve zengin doğal kaynaklara sahip olmayan Türkiye’den sakınmalarının sebebi nedir acaba? Burada bana göre, geçmiş günümüze taşınmakta ve Batı, Türkün misalin-de kendine bir rakip olarak görmektedir. Bu da modern siya-seti ciddi bir şekilde etkilemektedir.

– Sizce Doğu ve Batı medeniyetlerinden farklı, bağım-sız bir Avrasya medeniyetinden bahsedilebilir mi ve şu anda varolan avrasyacılık eğilimleriyle ilgili tutumunuz nedir? – Avrasya kültürü kendi zirvesine XX. yüzyılın başında

adım atmıştır. Ziya Gökalp’e göre, birleştirici kriter niteliğine sahip olan din değil, kültürdür. Kültürel benzerlik çeşitli etnik grupların, hatta din temsilcilerinin yaratıcı potansiyelini bir-leştirme imkanı vermektedir. Avrasya kültürünün kendini id-rak etmesi, M.S. Trubetskoy, Lev Gumilyov, P.Savitski ve G.V. Vernadski’nin düşüncelerinden kaynaklanmaktadır. Fakat söz konusu düşünürler avrasyacılığı genellikle eski SSCB’nin sınırları içinde bulunan ülkeleri ele almaktaydılar. Bu yaklaşı-ma göre, avrasyacılık şu andaki Rusya’yı, Güney Kafkasya’yı, Kazakistan’ı ve Orta Asya cumhuriyetlerini içine almaktadır. Fakat çağdaş dünyanın gerçeklikleri bu düşünceleri tekrar gözden geçirmeyi gerektirmektedir.

Günümüzde Rusya’da ve Türkiye’de hem kültürel, hem de jeopolitik düzlemde avrasyacılık düşünceleri tekrar canlanmıştır. Bize göre, avrasyacılığın bilimsel ve felsefi konseptinin sosyolojik temelini hazırlamak görev-lerimizden biridir. n

açık bir diyalog

Page 108: Diyalog Avrasya №38

106 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Человек большой энергии

В нынешнем году исполнилось сто лет со дня рождения советского и российского ученого, историка-этнолога, доктора исторических и географических наук, пере-водчика с персидского языка Льва Николаевича Гумилева. В Казахстане юбилей мыслителя, тюрколога, истинного евразийца был широко отмечен

Hayat dolu bir insan

Bu sene, Sovyet Birliği ve rusya’nın en büyük bilim adamı, tarihçi, etnolog, tarih ve coğrafya bilimleri doktoru, tercüman Lev Nikolayeviç Gumilyov’un doğumunun 100. yıldönümü. Bu vesileyle, gerçek bir avrasyalı olan düşünür ve türkologun doğumunun yıldönümü çeşitli etkinlikler adı altında Kazakistan’da kutlandı

Евразийский национальный университет имени Гумилева / Gumilev Avrasya Ulusal Üniversitesi

Лев Гумилев со своей супругой / Lev Gumilev eşiyle

Page 109: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 107

tarih

С. Байсарина, кандидат педагогических наук ЕНУ:

– В культуре Казахстана и мира Лев Николаевич Гуми-лев – явление настолько большое, что всестороннюю его оценку не дашь и на многодневных чтениях. Его труды – бес-ценный вклад в обоснование не только возможности, но и необходимости изучения именно природно-общественных связей в любых науках.

Восток открывался Гумилеву с детства – и в книгах по истории, и в живом общении с людьми. Дружба с татара-ми еще в дни работы в Крымской экспедиции открыла ему живую тюркскую речь, а работая в Таджикистане, он наслу-шался и подлинного фарси. Даже еще не овладев этими язы-ками, он сам попробовал их «на язык», а ощущение реаль-ности слова вооружило его ключом и к тюркоязычным, и к персидским текстам – они не были для него непроходимой тарабарщиной, не отпугивали. А в лагерных «университе-тах» подобные же знания пополняло общение с казахами, монголами, китайцами, корейцами.

В 1959–1963 годах он провел изыскания в Прикаспии, на основании которых создал один из своих шедевров – «От-крытие Хазарии». Эта книга осветила два тысячелетия судеб евразийской степи и была немедленно переведена на иностранные языки. Американские географы, посещая наши географические съезды, буквально льнули к Л. Н. Гумилеву и гордились возможностью общаться с авторитетнейшим, как они говорили, номадистом (изучающий кочевничество – ред.) мира.

Ерлан Садыков, ректор Евразийского национального университета (ЕНУ), профессор

Зиябек Кабульдинов, директор НПЦ «Евразия» ЕНУ, профессор

(Казахстан)

– По инициативе президента Казахстана Нурсултана Назарбае-ва в 1996 году в Астане был образо-ван университет ЕНУ, ставшим в дальнейшим национальным. Именно этому учебному заведению между-народного уровня было присвоено имя Гумилева. И неслучайно, что одной из миссий вуза стала реали-зация евразийской идеи. В универ-ситете периодически проводятся Международные Евразийские фору-мы. Создана уникальная кафедра евразийских исследований, которая на всех специальностях ведет курс «Евразийство: теория и практика». Успешно функционирует музей-ка-бинет Л. Н. Гумилева.

В 1992 году в своем последнем интервью Лев Николаевич произнес пророческую фразу: «Час их (евразий-цев) только сейчас пришел».

На одном из выступлений в 1994 году перед профессорами МГУ пре-зидент Назарбаев впервые провоз-гласил идею «евразийского союза», идею весьма востребованную в тех сложных условиях, которая позднее нашла реальное воплощение в Ка-захстане и за его пределами. Про-ект, предложенный президентом, содержал четкий механизм сбли-жения стран в вопросах экономики, национальной безопасности, а так-же экологии. Были сделаны ценные предложения по взаимодействию в области развития науки, культуры и образования.

Лев Гумилев – основоположник пассионарной теории энтогенеза. По Гумилеву пассионарность (от латинского passio – страсть) – по-вышенная врожденная способность усваивать энергию из внешней сре-ды и возвращать ее обратно в виде активной работы, концентрируя эту энергию на достижении постав-ленной цели. Следуя этой теории и сопоставляя ее с тем, что происхо-дит в стране, можно смело утверж-дать, что народ Казахстана «задет пассионарной энергией». Пользуясь терминологией Льва Николаевича, в Казахстане произошел сильнейший «пассионарный толчок» с последую-щим резким подъемом.

Prof. Yerlan Sadıkov Avrasya Ulusal Üniversitesi Rektörü

Prof. Ziyabek Kabuldinov Avrasya Ulusal Üniversitesi Avrasya Bilim ve Pedagoji Araştırmalar Merkezi Müdürü

(Kazakistan)

–1996 yılında Kazakistan Cumhur-başkanı Nursultan Nazarbayev’in girişi-miyle Astana’da Avrasya Ulusal Üniver-sitesi kuruldu. Uluslararası statüye sahip olan eğitim kurumuna Gumilyov’un adı verilmiştir. Üniversite taşıdığı isim gereği Avrasyacılık fikrini realize etmeyi kendi-sine misyon edinmiştir. Burada düzenli olarak Uluslararası Avrasya Forum’ları düzenlenmektedir. “Avrasya: teori ve uygulama” adı altında Avrasya Araş-tırmaları Bölümü oluşturulmuştur. L. N. Gumilyov’un çalışma odası müze ola-rak kullanılarak farklı alanlarda başarılı sonuçlar elde edilmiştir.

Lev Nikolayeviç 1992 yılında verdi-ği son röportajında: “Onların (Avrasya-lıların) zamanı yeni geldi” diye düşünce-lerini dile getirmişti.

Nazarbayev, 1994 yılında Mosko-va Devlet Üniversitesi profesörlerine yönelik yaptığı konuşmada Avrasya Birliği fikrini ilk defa dile getirmişti. Bu fikir, zor dönem yaşayan Kazakistan ve diğer Avrasya ülkelerinde ciddiyetle kar-şılanıp gerekli çalışmalara başlanmıştı. Kazakistan Cumhurbaşkanının önerdi-ği proje, ekonomi, milli güvenlik ve çev-rebilim alanlarında Avrasya ülkelerinin birleşmesine dair mekanizmanın nasıl işleyeceğini net olarak içeriyordu. Ayrı-ca bilim, kültür ve eğitimin gelişmesiyle ilgili işbirliğinin nasıl yapılacağına dair teklifler detaylı olarak bulunuyordu.

Lev Gumilyov, etnik grupların oluş-ması ve sonlanması ile ilgili sunulan passionarizm teorisinin kuramcısıdır. Gumilyov’a göre passionarizm, (passio, Latince’de tutku anlamına gelmekte-dir), dış çevreden alınan enerjiyi özüm-sedikten sonra konulan hedefler doğ-rultusunda alınan enerjinin tekrardan dış çevreye verilmesidir. Gumilyov’un sunduğu teori ışığında, ülkemizde meydana gelen süreçlere paralel ola-rak Kazakistan Halkı’nın passianar enerjiye sahip olduğu söylenebilir. Lev Nikolayeviç’in sunduğu sistemde Kaza-kistan, hızlı bir gelişime sebep olan kuv-vetli bir passionar süreci yaşadı.

Dr. S. Baysarina Avrasya Ulusal Üniversitesi

– İster Kazakistan kültüründe, ister Dünya kültüründe Lev Niko-

layeviç Gumilyov gibi büyük bir fenomenin bilim dünyasına yaptığı

katkıları birkaç konferansta değerlendirmek zordur. Çaışmaları, bi-

limler arasındaki doğal ve sosyal bağlantıların araştırılmasının gerekli

olduğunun ispatlamasına büyük katkı sağlamıştır.

Gumilyov, ister tarih kitaplarının satır aralarında, ister canlı

sohbetlerde doğu kültürüyle tanışma fırsatı bulmuştu. Kırım seferin-

de edindiği Tatar dostlarından Türk dilini tanıma fırsatını bulurken,

Tacikistan’da çalışırken de Farsça’yı öğrenmiştir. Bu dillere tam ola-

rak hakim olmadan, onların özünü anlamaya çalışmıştır. Gumilyov,

kelimenin verdiği hissi gücü anahtar olarak kullanıp Türkçe ve Farsça

yazılan metinleri anlamaya çalışmıştır. Onun için metinler anlaşılmaz

yazılar olarak algılanmıyordu. Sürgün zamanında Kazak, Moğol, Çinli

ve Koreliler ile tanışması, Gumilyov’un yabancı dil hazinesini zengin-

leştiren en büyük etkendir.

Lev Nikolayeviç, 1959–1963 yılları arasında Hazar Denizi’nin

çevresindeki bölgede araştırmalar yaparak şaheser olarak sayabi-

leceğimiz “Hazar Kağanlığı’nın Tarihi”gibi bir eser yazmıştır. Avrasya

bozkırlarının iki bin yıllık tarihini anlatan eser, birçok dile çevirilmiştir.

Amerikalı coğrafyacılar, düzenlenen konferanslara geldikleri zaman

L.N. Gumilyov’un yanına gelerek göçmen halklarının kültür ve tarihini

inceleyen büyük akademisyen ile konuşabilmeyi kendileri için büyük

bir onur sayarlardı.

Page 110: Diyalog Avrasya №38

актуально

108 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Известный мастер микроминиатюр Николай Сядристый ро-дился в 1937 году в селе Колесниковка Харьковской области. Человек разносторонних интересов, Николай Сергеевич за-нимается созданием микроминиатюр более 40 лет. Все свои произведения он создает только вручную, по неповторимой для каждой работы технологии. Обладая специфическим ло-гическим мышлением, Сядристый в совершенстве знает все свойства материалов, с которыми работает: золота, платины, алмаза, рубина, сапфира, стекла и др. Он автор книг «Тяжело ли подковать блоху?» и «Тайны микротехники».Творчество мастера стало причиной появления нового тер-мина – «микроминиатюра», которого раньше не было ни в энциклопедиях, ни в словарях. Николай Сядристый снискал мировую известность, удостоен множества премий и наград.

Ювелирное искусство XXI векаТайны микротехники

«пАрАЛЛЕЛьНЫй МИр» Комар в натуральную величину (длина 6,5 мм) изготовлен из золота. На носу комара сидит девочка с золотым зонтиком

«pArALeL DÜNYA» Gerçek büyüklüğünde (uzunluk 6.5 milimetre) altından bir sivrisinek. Sivrisineğin burun ucunda şemsiyeli kız oturuyor

Page 111: Diyalog Avrasya №38

актуально

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 109

XXI. Asır Kuyumculuğu

Mikro Minyatür Sanatının ünlü ustası Nikolay Syadristy 1937 yılında Harkovskaya Bölgesi’ndeki Kolesnikovka Köyü’nde dünyaya geldi. Geniş bir bilgi birikimine sahip olan Syadristy, mikro minyatür sanatı ile 40 yılı aşkın bir süredir ilgilenmektedir. Bütün eserlerini her eser için ayrı, özel ve eşsiz teknolojiler uygulayarak, sadece elleriyle yap-maktadır. Güçlü bir mantıksal düşünme yetisine sahip olan Syadristy, altın, platin, elmas, yakut, safir, cam vb. maddelerin niteliklerini çok iyi bilmektedir. Ayrıca sanatçının “Bir pireyi Nallamak Kolay mı?” ve “Mikrotekniğin Gizemleri” adlı iki kitabı bulunmaktadır. Usta, sanat tarihi litaretürüne daha önce ne ansiklopedi ne de sözlüklerde rastlanan “mikro minyatür” terimini kazandırmıştır. Böylelikle birçok nişan ve ödüle sahip olan Nikolay Syadristy’nin ismi dünya sanat tarihine yazılmıştır.

Mikrotekniğin sırları

«ВЕТрЯНАЯ МЕЛьНИЦА» Золотой макет действующего ветряка из Интернациональ-ного музея ветряных мельниц в Гифхорне (Германия). Состоит из 203 деталей, высота – 1,8 мм, размещен на половинке макового зернышка

"YeL DeğirMeNi" Almanya’nın Gifhorn Uluslararası Yel Değirmeni Müzesi’nde bulunan ve faaliyette olan bir yel değirmenin altın modeli. 203 parçadan ibarettir. Büyüklüğü 1.8 milimetredir. Haşhaş tohumunun yarısına yerleştirilmiş

Page 112: Diyalog Avrasya №38

110 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Беседовал Гекхан Демир координатор Платформы «Диалог Евразия» на Украине

(Украина)

− Николай Сергеевич, вы известны на Украине и в мире как уникальный художник, поэт, мыслитель. Вы стали основоположником нового вида искусства – микроминиатюры. Какие идеи вы хотите донести до людей через свои работы?− Я показываю в своих работах новый вид ювелирного

искусства, отражающий реалии нашего времени, когда во всех областях науки и техники человечество внедряется в микромир. В жизни и в быту нас уже давно окружает ми-кроэлектроника, и мои работы отражают эту тенденцию. Они хотя и миниатюрны, однако по затраченному труду, я бы сказал, монументальны. Ни в одном музее мира нет таких экспонатов, как, например, корабли. В работе «Па-мяти Александра Грина», длина фрегата составляет всего 3,5 миллиметра. Толщина оснастки корабля – 0,003 мм, что в поперечном срезе в 400 раз меньше человеческого во-лоса. Объемная модель собрана из 337 деталей. Это слож-нейшая работа. Говоря метафорически, это 100 кг динами-та и труда, сжатые в точку с помощью знаний и воли.

− Как вы выбираете темы для своих работ? − Я их не выбираю. Они возникают из круга моих интере-

сов. Я интересуюсь искусством, поэзией, активно занимаюсь общественной деятельностью. Идеи приходят вроде бы слу-чайно – и неслучайно. Это как стихи или музыка. Композитор или поэт пишет только о том, что его волнует.

Röportaj: Gökhan Demir Diyalog Avrasya Platformu Ukrayna Koordinatörü

(Ukrayna)

− Nikolay Sergeyeviç, hem Ukrayna hem de dünya ça-pında tek ve benzersiz bir sanatçı, şair ve düşünür ola-rak biliniyorsunuz. Mikrominyatür sanatı dediğimiz yeni bir sanat dalının kurulumunda öncü oldunuz. Eser-lerinizin yardımıyla insanlarla neler paylaşmak istersi-niz ?− Bilim ve tekniğin bütün alanlarında insanoğluna; mikro

dünyaya girdiğimiz çağımızı yansıtan çalışmalarımla kuyum-culuğun yeni bir türünü gösteriyorum. Gerek evimizde gerek yaşamamızın herhangi bir alanında mikroelektronik araçlar var. Eserlerim de bu eğilimi yansıtmaktadır. Boyutları küçücük ol-masına rağmen üzerinde çalışırken harcadığım emek açısından devasadırlar. Mesela, burada sergilenen gemiler minyatürü gibi bir eseri başka hiçbir müzede bulamazsınız. “Aleksander Grin’in Anısına” eserindeki firkateynin uzunluğu 3.5 milimetredir. Gemi parçalarının kalınlığı 0.003 milimetre olup insan saçının eni-ne kesidinden 400 kat daha incedir. Bu model 337 parçadan oluşmaktadır. Muazzam bir emek gücü. Başka bir deyişle, bu çalışmanın içinde bilgi ile iradenin yardımıyla bir nokta haline getirilmiş 100 kg dinamit ve emek var.

− Eserlerinizi oluşturma aşamasında konuyu nasıl se-çersiniz? − Aslında konu seçmiyorum. İlgi alanlarımdan doğuyor.

Sanat, şiir, toplumsal çalışma meraklısıyım. Eserlerimde yansı-tılacak fikir ve düşüncelerin oluşması bir taraftan rastlantı bir

Page 113: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 111

kültür/master-klas

− Как появилась идея подковать блоху?− У нас есть такая легенда: король Англии подарил рус-

скому царю механическую танцующую блоху. И царь объявил, что надо превзойти английских мастеров и сделать еще более тонкую работу. Вот один мастер-левша и подковал эту блоху. Я решил повторить эту работу – очень давно, если не ошибаюсь, в 1956 году. Люди думают, что это тонкая работа, на самом деле это просто. Я и сейчас сделал бы это за два часа. Подкованная блоха – самая простая работа на моей выставке. Она состоит всего из восьми деталей – две подковы и шесть гвоздей. Раз-ница между подкованной блохой и кораблем – как между обычной телегой и автомобилем. Просто эта работа связана с легендой.

− Есть ли у вас ученики? Много ли людей, желающих научиться технике микроминиатюры?− У меня нет учеников. Для этой работы необходимо очень

много знать, обладать специфическим логическим мышлением, быть усердным, терпеливым, уметь владеть своим телом, чтобы совершать пальцами движения с точностью до микрона. Неко-торые же движения я выполняю между ударами сердца. На мой взгляд, это невозможно передать. В мире есть много умельцев, но, к сожалению, почти все они без художественного образо-вания. Их работы больше связаны с микромоделями техни-ческих устройств. Этим я тоже когда-то занимался. Например,

taraftan da değildir. Bu iş benim için bir şiir yazmak veya bir beste yapmak gibidir. Bir şair veya bir bestekâr ilgilendiği ya da karşısında endişe duyduğu konuları işler.

− Bir pirenin ayaklarına nal çakmak fikri nasıl gelişti? − Kültürümüzde bir hikaye var: İngiltere’nin bir kralı Rus

Çarı’na oynayan mekanik bir bit hediye etmiş. O zaman Rus Çar’ı İngiliz ustaların becerisini geçerek daha ince bir çalışmaya imza atılması gerektiğini söylemiş. Bir solak usta ise Çar’a hediye edi-len o biti nallamış. Uzun bir aradan sonra ben de aynı tecrübeyi gerçekleştirmeye karar verdim. Bu eserimi, yanlış hatırlamıyor-sam, 1956 yılında yapmıştım. İnsanlar, bunu ince ve zor bir iş olduğunu zannedebilir, ama aslında çok kolaydı. Şimdi bile bu işi iki saatte bitirebilirim. Nallı bit, sergilenen eserlerimden en basitidir. İki nal ve altı çivi, toplam olarak sekiz parçadan ibaret-tir. Basit bir at arabası ile son model araba arasında nasıl bir fark varsa, işte nallı bir bit ile gemi arasındaki fark odur. Bu eserin daha bilinir olmasının nedeni, bizde meşhur olan hikaye ile ilgili olmasıdır.

− Öğrencileriniz var mı? Mikrominyatür sanat tekniğini öğrenme noktasında talep çok mu? − Öğrencilerim yok. Bu işi yapabilmek için hem özel mantıksal

düşünme tarzına sahip olmanız, hem de çalışkan, sabırlı olmanız gerekiyor. Sanatın icrası hassasiyet ve milimetrik hesaplar gerektir-

«пАМЯТИ АЛЕКСАНДрА ГрИНА»

"ALeKSANDer GriN’iN ANiSiNA"

«ШАХМАТЫ» Самые маленькие в мире шахматы. Доска с фигурками размещена на головке шпильки. показана позиция одной из партий Алехина и Капабланки.

«SATrANÇ» Dünyada en küçük satranç örneği. Figürler ile tahta bir fırkateynin tepeciğine yerleştirilmiş. Figürler Alekhine ile Capablanka’nın oynadığı satranç partisinden bir kare göstermektedir.

Page 114: Diyalog Avrasya №38

112 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

среди моих работ есть самый маленький в мире электромотор. Но это не художественная рабо-та. Я считаю, что работа должна быть сложной, конструктивной, чтобы на нее приятно было смотреть. Надо знать законы рисунка, пластики. Предметы маленькие, но не художественные – для меня этап пройденный.

− Вы можете назвать самые близкие сердцу работы?− Самые сложные – корабли, «Параллель-

ный мир», «Арабский сервиз». Все это неимо-верно сложно.

− Кто из знаменитых людей посе-щал ваши экспозиции?− Президенты ведущих стран мира,

премьер-министры, известные поли-тики, общественные деятели и деятели искусства. Из турецких чиновников и представителей власти в разные време-на на выставки приходили премьер-ми-нистры, депутаты, высшие военные чины, ведущие искусствоведы и историки. А также огромное количество простых граждан. И я хочу сказать, что турки – наиболее эмоциональные из всех посетителей. Кстати, еще мексиканцы.

− Ваши работы экспонируются с 1959 года, они объездили почти весь мир. Где можно увидеть их сегодня?− Действуют две постоянные выставки –

одна в Музее микроминиатюры в Княжестве Андорра, другая в Венгрии, в городе Сентен-дре. Это город художников, там огромное количество галерей и музеев. В Киеве экс-позиция развернута в одном из помеще-ний на территории Киево-Печерской лавры, также есть несколько работ в Киевском политехническом институте. Ну, и некоторые находятся непосред-ственно у меня дома.

− Есть ли что-то, что вы хотели сде-лать, но пока не смогли?– Очень люблю изучать историю. У меня есть

большое количество архивных документов, свя-занных с массовым уничтожением людей в XX веке. Например, в прошлом столетии коммуни-стический режим уничтожил в общей сложности около 100 миллионов человек, а фашистский – 60–70 миллионов. В моем архиве есть докумен-ты по концлагерям, депортации народов за всю историю советской власти – НКВД, КГБ и так да-лее. Я собирал их и изучал всю жизнь. Когда ездил с выставкой по миру, посещал библиотеки в раз-ных странах. Единственное, о чем сожалею – что не написал книгу по этим документам.

diğinden dolayı vücudunuza sahip çıkmanız gereki-yor. Bazı hareketleri, kalp atımları arasındaki anlarda yapıyorum. Yalnız, bunu bir öğrenciye aktarmak imkânsızdır bence. Dünyada çok yetenekli ustalar var, ama maalesef çoğu sanat eğitimi görmemiş. Çalışmaları daha çok teknik cihazların mikro model-leri ile alakalıdır. Bir ara ben de bunu yapıyordum. Meselâ, çalışmalarım arasında dünyanın en küçük mikro elektrik motoru var. Ama bence üzerinde ça-lıştığınız bir şey; zor, yapıcı ve göze hoş görünmeli-dir. Bir kere resim ve plastik sanatının kuralları bilin-

meli. Küçücük ama sanat değeri taşımayan eserleri yapmak, geçmişte bıraktığım bir aşamadır.

− En sevdiğiniz yapıtlarınızı söyleyebi-lir misiniz?

− En zor olanları, gemiler, “Paralel Dünya”, “Arap Çay Takımı”dır. Hepsi çok emek harcattı bana.

− Sergilerinize ünlülerden gelen oldu mu?

− Evet oldu. Önde gelen ülkelerin cum-hurbaşkanları, başbakanları, bakanları, ünlü poli-

tikacılar ve sanatçılar. Türkiye’den farklı zamanlarda başbakanlar, milletvekilleri, üst düzey askerler, önde gelen sanat tarihçileri ve tarihçiler sergimi ziyaret et-mişti. Ünlü kişilerin yanı sıra sıradan vatandaşlar da çok gelir. Şunu eklemek istiyorum ki, sergi ziyaretçi-lerimden en çok türkler heyecan ve duygularını dışa vuruyorlar. Bir de Meksikalılar öyledir.

− Eserleriniz 1959 yılından beri neredeyse tüm dünya müzelerinde sergileniyor. Bu-

gün çalışmalarınızı nerede görebiliriz? − Devamlı faaliyet gösteren iki ser-

gi var: Biri Andorra Prensliği’nin Mik-ro Minyatür Müzesi’nde, diğeri de Macaristan’ın Szentendre şehrindedir. Szentendre’ye sanatçılar şehri diyorlar. Oranın galeri ve müzeleri çok. Kiyev’de-ki sergi, Kiyevo-Peçerska Lavra Katedrali

parkında bulunmaktadır. Bazı eserlerim Kiyev Politeknik Enstitüsü’nde ve tabiki

bazıları evimde bulunmaktadır.

− Yapmak istediğiniz ama henüz yapmadı-ğınız bir şey var mıdır acaba? − Ayrıca, tarihe karşı ilgim var. XX. asır kitlesel

katliamları ile ilgili çok sayıda arşiv dosyalarım var. Meselâ, 20. yüzyılda komünist rejimine toplam olarak 100 milyon kişi, faşist rejimine ise 60 – 70 milyon kişi kurban olmuştu. Arşivimde Sovyet ik-tidarının bütün tarihini yansıtan toplama kamp-ları ve sürgün ile ilgili NKVD ve KGB’nin dosyaları var. Hayatımı, bu dosyaları toplama ve araştırma-ya adadım. Sergimi dünyanın farklı ülkelerine götürürken kütüphanelere gidiyordum. Pişman

«В ГОСТЯХ У ВЕЧНОСТИ»

Композиция из золота раз-мещена в виноградной косточке. Копия барельефа, вырезанного на стене храма в Долине царей в Египте

«eBeDeLiğiN MiSAFiri»

Altından bir kompozisyon bir üzüm çekirdeğine yerleştirilmiş. Mısır’da Krallar Vadisi’nde bulunan tapınağın duvarına oyulan kabartmanın kopyası

композиция на тему басни Эзопа выполнена из золота и размеще-на внутри виноградной косточки

ezop’un hikayesi konulu altından yapılmış ve bir üzüm çekirdeğine yerleştirilmiş bir kompozisyon

культура/мастер-класс

Page 115: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 113

− Расскажите подробнее о ваших истори-ческих исследованиях. Что способствова-ло такому углубленному изучению имен-но истории тоталитаризма? − В селе, где я родился и жил, тоже был голод.

Я знал всех организаторов этого голода. Я видел, как это случилось и не мог в дальнейшем обойти эту тему. А потом, когда ездил по миру, встречался с огромным количеством людей, родители кото-рых происходили из дворянских и аристократи-ческих семей. Эти семьи в свое время так или ина-че пострадали от большевиков. Знание истории стало для меня «золотым ключиком» к откровен-ности человека. Кроме того, оно позволяло мне свободно общаться с любым человеком на рав-ных, давало психологическую уверенность в ком-муникации с людьми разных культур и взглядов.

История, которую я изучаю, – история убийств. Чтобы не зацикливаться на столь тя-желой теме и не стать человеком, не знающим ничего, кроме такой истории, я штудирую по-эзию – прямо противоположную массовым убийствам. Поэзию Всевышний дал человеку для души. Она отражает идеальный мир и иде-альные желания. Поэзия воспевает добро, любовь, доверие к человеку, духовное и психологическое благородство. Если я, допустим, сегодня читаю кровавую историю массового уничтожения лю-дей, то на следующий день стараюсь читать стихи. Вот, скажем, у турок был Назым Хикмет. Что он был коммуни-стом – уже не важно, но то, что он напи-сал – потрясающе.

− Агрессивная политика, основанная на доктрине конфликта цивилизаций, пока-зала свою бесперспективность. Как вы оце-ниваете будущее развитие человечества через диалог национальных культур?− Я считаю, что знакомство двух народов друг

с другом должно начинаться с культуры, а не с политики. Каждый политик хочет обмануть дру-гого – в этом суть их деятельности. Политика – это обман. Редко можно встретить честного по-литика. А культура – нечто бессмертное: лучшие воспоминания о прошлом, что накапливаются и сохраняются у каждого народа. То, что говорят о конфликте цивилизаций, христианской и му-сульманской – ложь. На самом деле мы наблюда-ем не конфликт цивилизаций, а борьбу за энер-гетические ресурсы, которых с каждым днем становится все меньше. Поэтому в будущем мир должен идти по пути взаимопонимания и до-верия. Есть восточная пословица – чашка кофе помнится сорок лет. Я считаю, что чашка чая, поставленная между враждующими сторонами, сильнее любого оружия. n

olduğum tek bir şey var o da, araştırdığım bu ar-şivler üzerine bir kitap kaleme almamış olmamdır.

− Tarih araştırmalarınızdan biraz daha ay-rıntılı bahseder misiniz? Özellikle totalita-rizmin tarihine bu kadar ilgi duymanızın sebebi nedir? − Doğduğum ve çocukluğumu geçirdiğim

köyde de uzun süren bir açlık yaşandı. Bunun or-ganize eden herkesi biliyordum. Bu acı olayı kendi gözümle gördüm. Zamanla da bu konuya duyarsız kalıp unutamazdım. Sergimi dünya ülkelerine gö-türürken zamanında Sovyet Birliği’nden ayrılmış ama yine de o iktidardan çok zarar görmüş soylu aile üyeleriyle görüşüyordum. Tarihi bilmek benim için karşımdakinin samimiyetine giden yol oldu. Ayrıca bu sayede diğerleriyle sohbet ettiğimde eşit pozisyondan konuşmak imkanı sağlardı, farklı kültür ve görüşlerden insanlarla iletişimde psiko-lojik bir güvenimi oluştururdu.

Araştırdığım tarih, bir katliam tarihidir. Bu ka-dar acı ve ağır konuyla kendimi doldurmamak ve bir gün, katliam tarihinden başka tarihi bilmeyen

adama dönüşmemek için şiir okuyorum. Şiir, o acıların zıttıdır. Tanrı, ruhu beslemek için

insanoğluna şiir vermiştir. Şiirlerde mü-kemmel dünya ve ideal istekler yer alır.

İyilik, sevgi, güven, manevi ve psikolo-jik asillik gibi duyguları besletir. Bugün meselâ bir kitlesel katliamın tarihini okuyorsam yarın şiir okumaya çalışı-rım. Meselâ türklerin Nazım Hikmet’i

vardı. Komünist olması önemli değil, önemli olan yazdığı şiirlerin muhteşem

güzelliğidir.

− Medeniyetlerin çatışması doktrini zemi-ninde kurulan agresif politikalar başarı-sızlığını ispatladı. Kültürler arası diyalog açısından uygarlığımızın gelişmesini nasıl değerlendirebilirsiniz? − Bana göre iki milletin ilk adımı birbirinin po-

litikasını ve kültürünü öğrenmek olmalı. Her bir politikacı bir başkasını kandırmak peşinde. Yaptığı bütün hareketlerinin özü budur. Siyaset, bir yalan-dır. Dürüst politikacı çok nadir bulunur. Kültür ise ebedi bir şeydir: Bir milletin biriktirdiği ve korudu-ğu şey geçmişin en güzel anılarıdır. Hristiyan ve Müslüman medeniyetlerin çatışması hakkındaki söylentilerbir masaldan ibarettir. Aslında gördü-ğümüz durum, medeniyetler arasında bir çatış-ma değil, günden güne azalarak tüketilen enerji kaynakları uğruna yapılan bir savaştır. Dolayısıyla dünyamız, karşılıklı anlama ve güven yolundan geleceğe yürümeli. Bir Türk atasözü var: Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır. Bana göre savaşan iki düşman arasına koyulan bir bardak çay bütün silahlardan güçlüdür. n

«ВСТрЕЧА»

Композиция из золота размеще-на на крупинке сахара

«BULUŞMA»

Bir toz şeker tanesi üzerine yerleştirilmiş altından kompozisyon

kültür/master-klas

Page 116: Diyalog Avrasya №38

114 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

премьера книги

«У меня к тебе просьба, сынок»

ТАК БУДЕТ НАЗыВАТьСЯ ГОТОВЯщАЯСЯ К Вы-ХОДУ В СВЕТ КНИГА СОПРЕДСЕДАТЕЛЯ ПЛАТ-ФОРМы «ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ» ХАРУНА ТОКАКА. НЕБОЛьШОй ФРАГМЕНТ ИЗ ЭТОй КНИГИ ПРЕД-ЛАГАЕМ ВНИМАНИю ЧИТАТЕЛЕй НАШЕГО жУР-НАЛА.

Sana bir emanetim var oğul

‘SANA BIR EMANETIM VAR OğUL, DIYALOG AVRASYA PLATFORMU EŞBAŞKANI HARUN TOKAK’IN ÇIKACAK OLAN YENI KITABININ ISMI. KITAPTAN ALINAN KüÇüK BIR KESITI, DERGIMIZ OKURLARININ DIKKATINE SUNUYORUZ.

днажды зимним днем наш путь привел нас в милую балтийскую страну Эстонию. В бал-тийских краях долины, стоянки кочевников, горы, реки, море еще сладко спят белым сном... Они еще не знают, что в самое их серд-

це опустилась оттепель – первая радостная весточка весны. Поздно вечером, чтобы насладиться ощущением холода, мы

с моими товарищами Гекханом и Сельманом покидаем гостиницу и идем по мощеным камнем улочкам Таллина к старой площади.

Идя в лунном свете по улицам города, средневековой жемчужины, окруженной водой, мы замечаем, что прогули-ваемся среди исторических мест и начинаем чувствовать, что находимся в зачарованном сказочном краю. Прихра-мывающий Гекхан-бей – днем, сходя с самолета, он под-вернул ногу, похож на ветерана войны, идет между нами, держа под руку и немного подпрыгивая.

Эту маленькую, но прелестную страну, одну из самых древних в Европе, начиная с XIII века, поочередно заво-евывали немцы, датчане, шведы, поляки и русские. Только в августе 1991 года она смогла обрести независимость. Пес-ня «Моя Родина, моя любовь» – ее пели на проведенном в марте 1988 года фестивале, в котором приняли участие 300 тысяч человек, стала национальном гимном страны.

С тех пор, здесь на улицах города, украшенного башня-ми периода барокко, эхом разносятся те песни, что пел на-род до самого утра. Да, эта страна, как и другие балтийские страны, страна хоров и оркестров...

Подготовил:Шабен Гюль(Турция)

Page 117: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 115

МЕРЗНУТь – ЗНАЧИТ ГОРЕТьМы пришли на площадь древнего города, не обращавшую ни малейшего внимания на суровые атаки холода в пере-улках. На залитой лунным светом площади было довольно тихо. Не слышно ни угрожающего шума ветра, ни чарующе-го журчания воды, ни приятных слуху звуков песен. Словно все лишилось дара речи, все замерзло... На улице минус 30 градусов.

Я знаю, что такое холод. Я все еще помню, как зимой в родной деревне, стоящей у подножия вольных гор, мои уши краснели от холода. Помню дни, когда я трясся и коченел от холода на заснеженных дорогах Восточной Анатолии...

Но здесь я узнаю, что мерзнуть – это совсем другое ощущение, это чувство, словно ты горишь.

Я замечаю, что все вокруг смолкло, и посреди белого безмолвия мое тело медленно исчезает, я чувствую только биение своего сердца. Объятия холода сжимаются, сжима-ются. Холод, словно волк, грызет мое тело.

СЕРДЦЕ ТОСКУЕТ ПО ВЕСНЕ В МОЕй РОДНОй СТРАНЕНемного поодаль перед входом в кафе мы видим двух мо-лодых людей в средневековых одеяниях. Приблизившись, слышим их приглашение войти внутрь.

– Хорошо, давайте зайдем, но вы же мерзнете, – говорю я.– Это наша работа, – отвечают они, смеясь.

ir kış günü yolumuz Baltıkların şirin ülkesi Estonya’ya düşüyor. Baltık ülkelerinde ovalar, obalar, dağlar, nehirler, denizler hala beyaz bir uykunun en tatlı rüyasında... Işıklı cemrelerin yü-reklere düştüğünden bile haberleri yok, baharın

ilk muştularının.Gece, üşümenin tadına varmak için Gökhan ve Selman

kardeşimle kaldığımız otelden çıkarak Talin'in taş döşeli so-kaklarından eski şehir meydanına doğru yürüyoruz.

Gece mehtabın altında, surlarla çevrili Ortaçağ güzeli bir kentin dar sokaklarında yürürken, tarihin yaprakları arasında gezindiğimizi fark ediyor ve kendimizi büyülü bir masal diya-rında hissediyoruz. Gündüz uçaktan inerken ayağını burkan Gökhan Bey, aksayan ayağı ile savaş malulü gibi kollarımızın arasında sekerek yürüyor.

Avrupa'nın en eski topluluklardan biri olan bu küçük fakat şirin ülke, 13.yüzyıldan sonra sırasıyla; Almanlar, Dani-markalılar, İsveçliler, Polonyalılar ve Ruslar tarafından işgal edilip yönetilmiş. Ancak, 16 Ekim 1988 tarihinde bağımsız-lığına kavuşabilmiş. Özellikle, Mart 1988 yılında düzenlenen ve 300 bin kişinin katıldığı festivalde söylenen "Vatanım, Aş-kımdır" şarkısı, ülkenin milli marşı olarak seçilmiş.

O gün bugün beyaz ve kızıl yaz gecelerinde, barok dö-nemin kulelerinden oluşan şehrin sokaklarında sabahlara değin halkın söylediği şarkılar yankılanırmış. Yani burası da diğer Baltık ülkeleri gibi adeta korolar ve orkestralar ülkesi...

üŞüMEK YANMAKMIŞSoğuğun, sokak aralarındaki sert saldırılarına aldırış etmeksizin eski şehrin meydanına varıyoruz. Mehtabın ışıklarını bolca dök-tüğü meydan, oldukça sakin. Ne rüzgârın tehditkâr homurtusu, ne suların sihirli şırıltısı, ne de şarkıların tatlı sesi... Sanki her şey lal kesilmiş, her şey donmuş... Hava eksi 30'larda...

Üşümenin ne olduğunu az çok bilirim. Özgür dağların ete-ğinde kurulu köyümün kışlarında kulaklarımın soğuktan nasıl kızardığını hala hatırlarım, Doğu Anadolu'nun karlı yollarında titrediğim, buz kestiğim günleri de...

Burada üşümenin bu olmadığını, üşümenin bir nevi yan-mak olduğunu öğreniyorum.

Her şeyin sustuğunu, beyaz bir sessizliğin ortasında bütün bir bedenimin ağır ağır yok olduğunu fark ediyor, sadece yüre-ğimin çarptığını hissediyorum. Soğuk avucunda sıkıyor, sıkıyor. Soğuk; bir kurt gibi bedenimi kemiriyor.

kitap tanıtımıHazırlayan:

Şaben Gül(Türkiye)

Page 118: Diyalog Avrasya №38

116 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Оказывается, работа этих приветливых молодых людей – парня и девушки – мерзнуть при температуре минус 30 гра-дусов. Как только двери открылись, на нас накатила волна тепла. Стулья, покрытые красной гобеленовой тканью с рисунком, столы, застеленные скатертями из той же ткани, лампы, прикрытые для создания атмосферы таинственно-сти прозрачной тканью, дрожащий свет в стоящих на столе подсвечниках с отделкой из янтаря, приглушенная музыка... Внутри атмосфера средневекового помещения. Официанты кружатся вокруг нас.

Мы садимся за стол, откуда хорошо видна площадь. За соседним столиком о чем-то своем беседуют муж с женой. Решаем выпить что-то горячее, чтобы согреться, и уже при-выкший к холоду Сельман-бей предлагает: «Горячий шоко-лад будет самое то». Возражений нет.

Через окно смотрю на улицу. Желтый сумрачный свет освещает исторические здания, выходящие на площадь. Ви-сящие на стенах фонари. Тени, создаваемые лунным светом, превращают площадь в волшебную театральную сцену. Ча-рующая театральная сцена, на которой можно видеть игру света и тени...

Из мощеных камнем узких улочек, выходящих на эту широкую площадь, иногда, словно актеры в театральной постановке, появляются несколько человек – руки в карма-нах, на голове – береты. В лучах лунного света они быстры-ми шагами пересекают площадь и исчезают в другой узкой улочке, мощеной камнями.

Перелистывая книгу, подаренную нашим послом, у ко-торого мы были с дневным визитом, обращаю внимание на две фотографии – одна цветная, вторая черно-белая.

На новой фотографии надпись – «В память о Хасане Су-леймане, Мехмете Одемише и всех турецких пленных сол-датах, погибших в 1878 году в эстонских землях».

– О, Аллах! Какой же мы многострадальный народ, – го-ворю я. – Куда бы мы ни пошли, везде нам, словно пригла-шение для будущих поколений, встречаются или могилы, или кладбища наших неизвестных солдат, павших в бою.

Под старым черно-белым снимком написано «Турки, взятые в плен во время битвы при Плевне. Раквере». Такая печальная, такая проникновенная фотография... Не могу передать.

30 тысячам храбрых солдат Гази-Османа-паши, который руководил одним из самых важных сражений в истории, – солдат, которые гибли от мороза, голода и болезней на ли-нии фронта Москва-Плевна, выпала судьба умереть в эстон-ских землях.

Сколько всего эта печальная фотография говорит лю-дям, сколько всего... Это единственное наследство, остав-шееся после них... Все они, не оставив никакого завещания, никакого письма, погибли в холодных балтийских краях.

У них, конечно, были те, кто всю жизнь ждал, что они не сегодня-завтра вернутся. Но они не смогли сказать своим матерям, любимым, детям и отцам:

– Я вернулся.В этом кафе, где мы нашли приют, спасаясь от адского

холода Балтики, нам стало во сто крат холоднее, потому, решив, что «лучше уж мерзнуть на улице, чем в кафе», мы встаем и уходим. n

üLKEMİN BAHARLARINI ÖZLüYOR YüREğİMAz ilerde bir kafenin önünde orta çağ giysileri içinde iki genç görüyoruz. Yaklaştığımızda, bizi içeriye davet ediyorlar.

"Tamam, girelim ama siz üşüyorsunuz" diyorum.İkisi birden gülerek; "Bizim işimiz bu" diyorlar.

Biri bayan diğeri erkek bu iki güler yüzlü gencin göre-vinin, eksi (-) 30'larda üşümek olduğunu öğreniyoruz. Kapı açılır açılmaz bir sıcak dalgası karşılıyor bizi. Desenli kırmızı goblen kumaşlarla kaplanmış sandalyeler, aynı kumaşlarla örtülmüş masalar, gizemli ve loş olması için şeffaf kumaşlar-la siperlenmiş lambalar, masaların üzerine özenle yerleştiril-miş kehribar küpeli mum şamdanlarında titreyen ışıklar, kısık sesle çalan müzik... İçerisi tam bir ortaçağ mekânı. Garsonlar etrafınızda fır dönüyor.

Meydanı rahat görebilen bir masaya oturuyoruz. Yan ma-sada bir karı-koca kendilerince konuşuyor. Sıcak bir şeyler içelim, derken, soğuğa tecrübeli Selman Bey "sıcak çikolata iyi gelir" diyor. Kimse itiraz etmiyor...

Camdan dışarıyı seyrediyorum. Meydana bakan tarihi bi-naları aydınlatan sarı loş ışıklar, duvarlara asılı duran fenerler, mehtabın oluşturduğu ışıklı gölgelerle, meydan sihirli bir ti-yatro sahnesini andırıyor. Gölge ve ışık oyunlarının oynandı-ğı sihirli bir tiyatro sahnesi...

Bu geniş meydana açılan taş döşeli dar sokaklardan; san-ki oyunun bir parçasıymış gibi arada bir, elleri parkesinin ce-binde, başı bereli bir iki insan çıkarak; mehtabın ışığı altında hızlı adımlarla bir çırpıda meydanı tüketerek yine taş döşeli başka bir dar sokakta kayboluyor.

Gündüz ziyaret ettiğimiz büyükelçimizin hediye ettiği kitabı karıştırırken, biri renkli diğeri siyah-beyaz eski iki fo-toğrafa mıhlanıyor gözlerimiz.

Yeni resimde bir kitabe üzerinde; "Hasan Süleyman, Mehmet Ödemiş ve Eston topraklarında 1878’de şehit düş-müş olan tüm savaş esiri Türk askerlerinin anısına" yazıyor.

"Allah'ım! Ne çileli bir milletmişiz," diyorum. Nereye git-sek, sonraki evlatlarına bir davet mektubu gibi duran, ya meçhul bir askerimizin kümbetiyle ya da bir şehitlikle kar-şılaşıyoruz.

Siyah-beyaz eski resmin altında ise; "Plevne savaşında esir düşen Türkler. Rakvere" yazıyor. Öyle içli, öyle dokunaklı bir fotoğraf ki... Anlatamam.

Tarihin en büyük müdafaa savaşlarından birini yapan Gazi Osman Paşa'nın kahraman askerlerinin 30 bini soğuk-tan, açlıktan, hastalıktan Plevne-Moskova esaret hattında kırılırken, bunların da kaderlerine Estonya topraklarında can vermek düşmüş.

Bu hazin fotoğraf neler söylüyor insana, neler... Bu hazin fotoğraf onlardan geriye kalan tek miras... Hepsi, hem de geride hiçbir vasiyet, hiçbir mektup bırakmadan Baltıkların dondurucu soğuğunda can vermişler.

Onların da bir ömür boyu; "ha bugün, ha yarın döner" diye sılada bekleyenleri vardır, elbet. Ama analarına, sevgi-lilerine, yavrularına, babalarına "ben geldim" diyememişler. Baltıkların dondurucu soğuğundan sığındığımız o kafede bin beter üşüyor ve "bize kafede değil, yollarda üşümek ya-raşır”, diyerek kalkıyoruz. n

премьера книги

Page 119: Diyalog Avrasya №38

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 117

kitap tanıtımı

Победители конкурса научных статей «Культура со-существования» – магистранты и аспиранты вузов Беларуси, Молдовы, России, Таджикистана и Украи-

ны – получили заслуженные награды.Определились победители проводимого Платформой

«ДА» конкурса научных статей «Культура сосуществования».Победители конкурса научных статей «Культура сосу-

ществования» – магистранты и аспиранты вузов Беларуси, Молдовы, России, Таджикистана и Украины – получили за-служенные награды из рук представителей национальных комитетов Платформы «ДА».

Целью проведения конкурса было сделать еще один шаг на пути к становлению таких взаимоотношений между людьми, которые основаны на понимании, уважении, со-гласии, осознании единства и следовании принципам прав человека. Присланные работы охватывали широкий спектр тем: язык, религия, самобытность, культура, история и др.

Пебедители конкурса были приглашены на заседание X Генеральной ассамблеи Платформы «ДА», где, в присут-ствии видных деятелей науки, культуры и искусства Евра-зии, им были вручены почетные награды. Статьи молодых авторов опубликованы в отдельном сборнике. Мы верим, что данный конкурс внес значительный вклад в укрепле-ние дружеских отношений среди молодежи различных ев-разийских стран.

Yüksek Lisans ve Dokto-ra Öğrencileri arasında Belarus, Moldova, Rusya,

Tacikistan Türkiye ve Ukrayna’da gerçek-leştirilen “Birlikte Yaşama Kültürü” konulu makale ya-rışmasının kazananları ödüllerini aldılar.

Diyalog Avrasya Platformu tarafından düzenlenen “Bir-likte Yaşama Kültürü” konulu makale yarışmasının ödüllerini aldılar.

Yüksek Lisans ve Doktora Öğrencileri arasında Belarus, Moldova, Rusya, Tacikistan Türkiye ve Ukrayna’da gerçekleş-tirilen “Birlikte Yaşama Kültürü” konulu makale yarışmasının kazananları ödüllerini DAP Milli Komite üyelerinden aldılar.

“Birlikte Yaşama Kültürü” konulu akademik makale ya-rışması, insanların birbirlerinin haklarını koruyarak, karşılıklı anlayış ve saygı içerisinde, birlik ve beraberlik halinde yaşa-ma prensiplerinin oluşturulması ve olgunlaştırılması ama-cıyla yapıldı.

Yüksek Lisans ve Dok-tora kategorilerinde ve “Dil, Din, Kimlik, Kültür, Tarih” gibi alt başlıklar çerçevesinde gerçekleşen “Birlikte Yaşama Kültürü” konulu akademik maka-le yarışmasında başarılı olanların makaleleri kitap-laştırıldı.

Makale yarışmasının yapıldığı ülkelerdeki ba-şarılı olan adaylar Diya-log Avrasya Platformu X. Genel Kurulu’nda buluşa-rak Avrasya Gençliğinin kaynaşması sağlanacak ve kazananların ödülleri Avrasya Aydınlarının hu-zurunda takdim edildi.

Kонкурс статей «Культура сосуществования»“Birlikte Yaşama Kültürü”Makale Yarışması

Page 120: Diyalog Avrasya №38

диалог евразия / инфо

118 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

В Анталье состоялось X-oe заседание Генеральной ассам-блеи Платформы «ДА». Собранию Генеральной ассамблеи традиционно предшествует «Анталья Форум», между-

народная конференция, организуемая с целью обсуждения актуальных для мирового сообщества вопросов.

400 участников из 20 различных стран мира были вовлече-ны в обсуждение социальных аспектов сложившейся экономи-ческой ситуации.

Tемa Форума: переосмысление глобального экономическо-го порядка. В связи с тем, что особое внимание здесь уделялось вопросам социального характера, «Анталья Форум» стал из-вестен как «социальный давосский форум».

В мероприятии приняло участие большое число экономи-стов, бизнесменов, ученых, представителей СМИ и органов го-сударственного управления. Почетным гостем Форума стал Али Бабаджан, заместитель премьер-министра Турции по вопросам экономического развития.

Али Бабаджан: Баланс сил быстро меняется«Мировая экономическая мощь с большой скорстью пере-

мещается с Запада на Восток, силы перетекают из развитых стран в развивающиеся. Если этот баланс не будет отражен должным образом в соответствующих организациях, то эффек-тивность этих организаций снизится. Для того чтобы сохранить нынешнюю структуру органов управления, МВФ и Всемирный банк перешли на систему справедливого представительства.»

По окончании своего выступления г-н Бабаджан вручил членам совета учредителей Платформы «Диалог Евразия» почетные награды, приуроченные к X заседанию Генеральной ассамблеи. В свою очередь, представители национального комитета «ДА» Туркменистана подарили г-ну Бабаджану шелко-вый ковер ручной работы.

Церемония открытия Форума была завершена съемкой общей памятной фотографии.

X заседание Генеральной ассамблеи Платформы «Диа-лог Евразия» началось с приветственных речей, в которых не один раз были приведены примеры в пользу того, что странам

Diyalog Avrasya Platformu 10. Genel Kurul toplantısını Antalya'da gerçekleştirdi. Diyalog Avrasya Platformu, Genel Kurul öncesinde yaptığı konferansları "Antalya Forum" markasıyla gerçekleştirmeye devam ediyor. Sosyal sorunların tartışıldığı Antalya Forum'da 20 ülkeden 400 entelektüel küresel ekonomik düzeni yeniden değerlendirdiler.

"Küresel Ekonominin Düzeni Yeniden Düşünmek" konulu Uluslararası Antalya Forum'da küresel ekonominin sorunları, çözüm önerileri ve yeni yaklaşımlar getirildi. Sosyal içeriği ile öne çıkan Antalya Forumu "Sosyal Davos Forumu" olarak adlandırıldı.

Antalya Forum'a onur konuğu olarak Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ile pekçok bürokrat, ekonomi uzmanı, işadamı, akademisyen ve medya mensupları katıldı.

Ali Babacan: Güç dengeleri hızla değişiyor

"Dünyada ekonomik güç batıdan doğuya doğru hızla kaymakta. Gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kayan bir güç söz konusu. Eğer adil bir temsil olmazsa, dünyadaki güç dengeleri adil bir şekilde kurumlara yansımazsa bu kurumların etkinliği azalır. IMF ve Dünya Bankası meşruiyetini korumak için adil temsil yapısına geçti."

Konuşmasının ardından Ali Babacan, DA Platformu 10. Genel Kurul Onur Ödüllerini Platform Kurucu Üyelerine takdim etti. Açılış seramonisinde DAP Türkmenistan üyeleri Sayın Babacan'a özel ipek dokuma Türkmen halısı hediye ettiler. Bakan ve diğer katılımcılar aile fotoğrafı çektirdiler.

B Евразии Новый ЭтапНовый председатель

Page 121: Diyalog Avrasya №38

diyalog avrasya / info

Евразии необходимо жить в согласии. Было также отмечено, что мероприятия, проводимые Платформой «ДА», являются неотъемлемой частью процесса укрепления мира в регионе. Профессор, доктор наук, вице-спикер Великого национального собрания Турции Мехмет Саглам выступил с речью, в заверше-нии которой он вручил награды магистрантам и аспирантам различных евразийских вузов, ставшим победителями конкурса статей «Культура сосуществования».

После этого Владимир Сергийчук, председатель Платформы «ДА» с 2010 по 2012 гг., представил отчет о работе, осущест-вленной в течение этого периода. За два года национальные комитеты стран-участниц провели около 200 мероприятий в сферах образования, экономики, журналистики, международно-го сотрудничества и социальной взаимопомощи; также вышли в свет несколько номеров журнала «ДА» и ряд книг. Г-н Сергийчук искренне поблагодарил представителей всех стран-членов Платформы и наблюдателей за оказанную ему поддержку.

Далее последовало голосование, в результате которого глава национального комитета Беларуси, первый проректор Белорусской государственной академии искусств, доктор фило-софских наук, профессор Светлана Винокурова была единоглас-но избрана председателем Платформы на предстоящий срок. Г-жа Винокурова, ставшая первой женщиной, возглавляющей «Диалог Евразия», поблагодарила всех присутствующих за оказанное ей доверие и, заручившись подддержкой представи-телей других стран, высказала твердое намерение вести «ДА» «только вперед».

B Евразии Новый ЭтапНовый председатель

Avrasya'da Yeni Dönem, Yeni BaşkanPlatformun 10. Genel Kurulu açılış konuşmalarıyla başladı.

Açılış seramonisinde konuşan yetkililer Avrasya coğrafyasının barış ve diyalog içinde yaşaması gerektiğini örneklerle anlattılar. Bu bağlamda Platformun faaliyetlerinin bölge barışına katkı sağladığını ifade ettiler. TBMM Başkanvekili Prof.Dr. Mehmet Sağlam konuşmasının ardından Avrasya genelinde yapılan "Birlikte Yaşama Kültürü" konulu makale yarışmasında birinci olan yüksek lisans ve doktora öğrencilerine ödüllerini takdim etti.

Daha sonra 2010-2012 Dönem Başkanı Vladimir Sergiyçuk iki yıllık dönem içinde gerçekleştirilen faaliyet raporunu sundu. Eğitim, ekonomi, medya, ülkelerarası işbirlikleri, sosyal problemler ve sosyal sorumluluk projeleri, kitap ve dergi yayıncılığı gibi pekçok alanda yaklaşık 200 faaliyet gerçekleştirildiğini ifade eden Başkan Sergeyçuk, başkanlığı sürecinde destekleri için platforma üye ve gözlemci ülkelere teşekkür etti.

Yapılan oylama'da başka aday olmadığı için Belarus Komite Başkanı Svetlena Vinokurova oybirliği ile Platformun yeni başkanı seçildi ve platformun ilk kadın başkanı oldu.

Oylama sonrasında selamlama konuşması yapan Belarus Devlet Sanat Akdemisi Rektör Yardımcısı, felsefi ilimler uzmanı Prof. Dr. Svetlena Vinokurova verdiği örneklerle "hep ileri, daha ileri" diyerek platformun yeni dönemde daha çok çalışacağını söyledi. Diğer ülkelerden de dönem başkanlığı sürecinde destek istedi.

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 119

Page 122: Diyalog Avrasya №38

диалог евразия / инфо

120 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

SvetlAnA PetrovnA vinokurovABelarus Devlet Sanat Akademisi Rektör Yardımcısı, Felsefe Bilimleri Uzmanı, Prof. Dr.Svetlana Vinokurova, 3 Ocak 1953’te Minsk bölgesi Dmitroviç köyünde doğdu. İlköğretimini altın madalya ile tamamladı. Belarus Devlet Üniversitesi’nde Felsefe bölümünü üstün başarıyla bitirdi (1974).Belarus Bilimler Akademisi Felsefe ve Hukuk enstitüsünde doktora eğitimi aldı (1974-1978). Aynı enstitüde uzun yıllar öğretim görevliliğinin yanında, bilimsel çalışmalar yürüttü. 1996 yılında profesör ünvanını kazandı. Sosyo-politik Bilgi Merkezi, Cumhurbaşkanlığı İdaresi İktisadi Yönetim Bölümü, Belarus Devlet Denetim Komitesi gibi kurumlarda görev yaptı. 01 Aralık 2012 tarihinde yapılan DAP 10. Genel Kurul Toplantısında 2012 - 2014 yılları DAP Dönem Başkanlığına seçimiştir.

Светлана Петровна винокурова,Профессор, доктор философских наук, первый проректор Белорус-ской государственной академии искусств.Светлана Петровна родилась 3 января 1953 года в деревне Дмитро-вичи Минской области. Окончила школу с золотой медалью. Затем поступила на философское отделение Белорусского государствен-ного университета, которое окончила в 1974 году, получив диплом с отличием.После этого она продолжила учебу в аспирантуре Института филосо-фии и права Национальной академии наук Беларуси (1974 - 1978 гг.). Многие годы работала в этом же институте, сочетая преподавание с работой в научной сфере. В 1996 году получила звание профессора.Светлана Петровна работала в главном управлении общественно-политической информации, затем в экономическом управлении Администрации Президента Республики Беларусь, в Комитете госу-дарственного контроля Республики Беларусь. На 10-ой генеральной Ассамблее платформы «Диалог Евразия», состоявшейся 1 декабря 2012 года, Винокурова Светлана Петровна была избрана новым председателем платформы на 2012-1014 гг.

3534333231

3534333231

Page 123: Diyalog Avrasya №38

diyalog avrasya / info

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 121

В Азербайджанском институте туризма прошла конфе-ренция «Место и роль туризма в межкультурном диа-логе», посвященная 27 июля – Дню мирового туризма

и подготовке к Форуму мирового межкультурного диалога, который пройдет в мае 2013 года.

Ректор Азербайджанского института туризма сообщил, что в институте сегодня учатся более 2000 будущих специ-алистов для туриндустрии.

Координатор ПДЕ по Азербайджану Мустафа Саатчи призвал всех нести ответственность за мир под названием Земля и сообща находить решение любых неотложных про-блем нашего мира.

Советник по культуре посольства Турецкой Республики в Азербайджане Сейит Ахмет Арслан рассказал участникам конференции, как развивался туризм из года в год, как он будет развиваться в будущем и что следует делать для раз-вития туризма.

Выступили на конфе-ренции также заместитель представителя Департамен-та общественной информа-ции ООН в Азербайджане Вафа Сеферли, декан АИТ Насрулла Насирли, доцент института Минаханум Аса-дова, ректор АИТ профес-сор Джафар Джафаров.

Mayıs 2013’te yapılacak Dünya Kültürlerlerarası Diyalog Forumu'na hazırlık kapsamında Dünya Turizm Günü-ne özel organize edilmiş "Turizmin Medeniyetlerarası

diyalogda yeri ve rolü" konusunda konferans Azerbaycan Turizm Enstitüsünde gerçekleşti. Konferansta konuşan Azer-baycan Turizm Enstitüsü Rektörü, Enstitüsünde 2000'den fazla gencin turizm alanında hazırlandığını söyledi.

DAP Koordinatörü Mustafa Saatçi, Dünyamızda barışın tesisi için herkesin sorumluluk taşıması gerektiğine ve dün-yadaki her türlü acil soruna birlikte ortak çözümler bulmanın gerekliliğine işaret etti.

Türkiye’nin Azerbaycan Büyükelçiliği’nin Kültür Müşaviri Seyit Ahmet Arslan, turizmin yıldan yıla nasıl geliştiğini, ileride nasıl gelişeceğini ve turizmin gelişmesi için neler yapmak lazım olduğunu anlattı.

Konferansta, BM Halkla İlişkiler Departmanı Azerbaycan temsilcisi yardım-cısı Vefa Seferli, Azerbaycan Turizm Enstitüsü dekanı Nasrullah Nasirli, Doç. Minahanum Asadova, Azerbay-can Turizm Enstitüsü rektörü Prof. Cafar Cafarov da birer sunum yaptı.

Место и роль туризмаTurizmin yeri ve rolü

Page 124: Diyalog Avrasya №38

диалог евразия / инфо

122 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Взгляд белорусских ученыхКнига «Социально-философские аспекты учения

Ф. Гюлена: взгляд белорусских ученых» является плодом исследований 22 белорусских социологов и

философов, проводившихся в течение года на тему соци-альных и философских аспектов учения Фетхуллаха Гюлена. Вначале книга вышла в Белоруссии на русском языке, затем на турецком в издательстве «ДА».

Презентация издания состоялась 8 октября 2012 года. в отеле Акгюн в Стамбуле. В ней приняли участие посол Республики Белоруссия в Республике Турция Валерий Ко-

лесник, генеральный консул Республики Белоруссия Игорь Белый, белорусские ученые – авторы книги, а также многие турецкие ученые, политики и представители прессы. Бело-русские ученые подчеркнули, что идеи Гюлена созвучны ценностям всего человечества.

На конференции, модератором которой выступил губернатор Бюлент Карачель, было отмечено, что выделя-емые Гюленом понятия диалога, толерантности, взаимной любви и уважения носят общечеловеческий характер.

Belarus aydınlarının gözüyle22 Belaruslu sosyolog ve felsefeciler Fethullah Gülen

öğretisinin sosyal ve felsefi yönlerini araştırıp yak-laşık bir yıllık çalışmanın neticesinde ortaya çıkan

"Belarus Aydınlarının Gözüyle Fethullah Gülen Öğretisinin Sosyal ve Felsefi Yönleri" kitabı

ilk önce Belarus’ta Rusça olarak basıldı. Sonra ise “Da Yayın-cılık” tarafından kitabın Türkçesi basıldı.

8 Ekim 2012 tarihinde Akgün İstanbul otelde gerçekleşen

kitabın tanıtımına Belarus Büyükelçisi Valery Kolesnik, Belarus Başkonsolosu Igor Bely, Kitap Yazarları Belaruslu Aydınlar ve Türkiye’den birçok akademisyen, siyasetçi ve medya mensubu katıldı. Belaruslu aydınlar, Gülen'in düşüncelerinin tüm insanlı-ğın ortak değerleriyle örtüştüğünü vurguladı. Moderatörlüğü-nü Merkez Vali Bülent Karaçöl'ün yaptığı toplantıda, Gülen'in vurguladığı "diyalog, hoşgörü, karşılıklı sevgi ve saygı" gibi kavramların tüm insanlığın değerleri olduğunu dile getirdiler.

Уже по традиции руководители петербургских представительств ведущих СМИ России по при-глашению платформы «Диалог Евразия» посе-

щают Стамбул. На этот раз в состав делегации вошли журналисты известных в мире телекомпаний НТВ (Петр Годлевский), РенТВ (Борис Волков), информационного агентства «БалтИнфо» (Елена Гусаренко), а также упол-номоченный по правам ребенка в Санкт-Петербурге (Светлана Агапитова).

Посетили головной офис платформы и познакомились с ее деятельностью. Не обошлось и без обмена сувенирами и подарками. Прогулки по старинному городу, экскурсии по мечетям и музеям, купание в Босфоре – это было частью культурной программы. Но главное – гости побывали и обменялись опытом и информацией у своих коллег в газете «Заман» («Время») и телекомпании «Саманйолу».

İstanbul’da zamanВремя в СтамбулеGeleneksel olarak Diyalog Avrasya platformunun

davetiyesi üzerine Sankt-Petersburgun önde gelen medya kuruluşları temsilcileri İstanbul’u ziyaret

etti. Medya heyeti arasında NTV (Pötr Godlevsky) ve RenTV (Boris Volkov) gibi dünyaca ünlü televizyon kanalları temsilcileri, Baltİnfo Haber Ajansı genel müdüdrü (Elena Gusarenko) ve R.F. Çocuk Hakları Sankt-Peterburg komiseri (Svetlana Agapitova) vardı.

Heyet Platformun Genel Sekreterliğini ziyaret edip faaliyetleri ile ilgili bilgi aldı. Toplantı sonunda hatıra olarak hediye takdiminde bulunuldu. Gezi programı arasında, tarihi şehir turu, cami ve müze ziyaretlerinin yanında bo-ğazın en güzel yerinde yüzme de vardı. Fakat en önemlisi de misafirlerin Zaman gazetesi ve Samanyolu kanalından meslektaşlarını ziyaret edip tecrübe ve bilgi paylaşımında bulunmasıydı.

Page 125: Diyalog Avrasya №38

diyalog avrasya / info

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 123

İstanbul’da zaman

İstanbul Üniversitesi (İ.Ü.) İletişim Fakültesi, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı'nın (TİKA) ve Diyalog Av-rasya Platformu işbirliğinde düzenlenen, “Değişen Toplum,

Değişen Teknoloji: İletişimin Yeni Görevleri” konulu çalıştay İ.Ü. Rektörlüğü Kılıçlık Salonu'nda gerçekleştirildi.

Çalıştaya; Türkiye, Ukrayna, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan, Litvanya ve Kazakistan'dan lisans düzeyinde iletişim eğitimi veren kurumların dekanları, enstitü müdürleri ve bölüm baş-kanları katıldı.

İ.Ü. İletişim Fakültesi dekanı Aydemir Okay: “Teknolojinin gelişimi sonucunda ortaya çıkan haberlerin yanıltıcı veya yüzeysel olduğunu görüyoruz. Amacımız, iletişim alanında ki değişimi görmek ve farklı toplumların düşüncelerini almaktır,” dedi.

Diyalog Avrasya platformu genel sekreter yardımcısı İbrahim Selek ise düşüncelerini şöyle açıkladı; “Öğrencilerimi-zi iyi yetiştirebilirsek onlar iletişim araçları doğru kullanarak kirli bilgileri azaltabilir ve insanlar arasında diyalog köprüleri kurabilirler.”

За чистоту информацииСеминар на тему «Меняющееся общество, меняю-

щиеся технологии: новые задачи для коммуни-каций», организованный факультетом коммуни-

каций Стамбульского университета, Управлением по сотрудничеству и развитию (TİKA), а также платформой «Диалог Евразия», прошел в зале Кылычлык ректората Стамбульского университета.

В семинаре приняли участие деканы, директоры и заведующие кафедр высших учебных заведений, кото-рые дают образование в сфере коммуникаций в Турции, на Украине, в Киргизии, России, Таджикистане, Литве и Казахстане.

– В результате развития технологий мы видим, что появляющиеся новости поверхностны или обманчивы, – сказал декан факультета коммуникаций Стамбульского университета Айдемир Окай, – задача нашего семинара увидеть сегодняшние изменения в сфере коммуникаций и узнать мнения представителей разных стран.

Помощник генерального секретаря платформы «Диалог Евразия» Ибрагим Селек в свою очередь от-метил: «Если мы сможем хорошо учить и воспитывать наших студентов, то они, правильно используя средства коммуникации, смогут уменьшить количество «грязной» информации и создать мосты диалога между людьми».

Temiz medya için

Page 126: Diyalog Avrasya №38

диалог евразия / инфо

124 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Толерантность – основа диалога

Российско-турецкий культурный центр и Санкт-Петербургский государственный университет провели международный симпозиум «Российско-турецкие

отношения в XXI веке: от холодной войны до стратегическо-го сотрудничества», в котором участвовали представители российских и турецких академических кругов, политики, бизнесмены, студенты. Завкафедрой мировой политики СПбГУ Ватаняр Ягья подчеркнул, что создание новых идей положительно сказывается на взаимоотношениях двух стран. Профессор университета Тахир Махаматов отметил, что толерантность – основа диалога. Хасан Сельчук, проректор университета Мармара, сообщил, что из крупнейших 500 турецких компаний 150 осуществляют свою деятельность в России, а сумма подписанных контрактов составляет 33,3 миллиарда долларов. На сегодняшний день общее число рос-сийских капиталов в Турции достигло 203 млрд долларов.

Diyalog zemini olarak tolerans

Rus-Türk Kültür Merkezi ve St. Petersburg Devlet Üniversi-tesi işbirliğiyle düzenlenen "21. yüzyılda Rus-Türk İlişkile-ri; Soğuk savaştan stratejik işbirliğine" başlıklı uluslararası

sempozyumda iki ülke akademisyenleri, siyasetçi, iş adamları ve öğrenciler katıldı.

Sempozyumda konuşma yapan St. Petersburg Devlet Üniver-sitesi Dünya Politikası Bölüm Başkanı Yagya Vatanyar, yeni fikirlerin

üretilmesi iki ülkenin ilişkilerini olumlu bir şekilde etkilediğini söyle-di. Felsefe Profesörü Tahir Mahamatov yaptığı sunumda toleransın diyalog zeminini oluşturan bir etken olduğunu ifade etti. Marmara Üniversitesi Rektör Yardımcısı Hasan Selçuk ise Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin 150'sinin Rusya'da iş yaptığını ve 33.3 milyar dolarlık antlaşma metinlerinin imzalandığını belirtti. Bu tarih itibariyle, Türki-ye'deki toplam Rus sermayesi 20.3 milyar dolara ulaştı.

Профессор, завкафедрой международного права Стамбульского университета Рауф Версан /

Prof.Dr. Versan Fauf, İstanbul Üniversitesi siyasal bilimler fakültesi öğretim üyesi

ФОТ

О: Б

АКЫ

р ОФ

ЛАЗ /

FOTO

: BAK

ir O

FLAZ

ФОТ

О: Б

АКЫ

р ОФ

ЛАЗ /

FOTO

: BAK

ir O

FLAZ

Page 127: Diyalog Avrasya №38

diyalog avrasya / info

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 125

Türkiye’nin farklı üniversitelerinde faaliyet gösteren kulüp öğrencileri Diyalog Avrasya Platformu (DAP) organize-sinde bir araya geldiler. Karşılıklı tecrübelerin ve kulüp

faaliyetlerinin paylaşıldığı toplantıda ileriye dönük projeler de görüşüldü.

“Birlikte Yaşama Kültürü” kavramının pratiğe dökülmesi adına yapılan toplantıda bazı kulüpler bir yıl içinde yaptıkları faaliyetleri hazırladıkları sunumlarla tanıttılar. Tüm kulüp tem-silcileri, üniversitelerin sadece yurt içinde değil, yurt dışında da farklı üniversitelerle ortak faaliyetler yapılmasına karar verdiler.

Kulüp temsilcileri edebiyat, kültür, sanat gibi programların yanında farklı illerde sosyal sorumluluk projelerinin de gerçek-leştirilmesi konusunda karar verdiler. Bazı kulüpler, Avrasya dünyasını anlatan tanıtım kitapları çıkarmayı planlarken bazı kulüpler de Avrasya dünyası film günleri düzenlemeyi hedefle-diklerini açıkladılar.

Культура жить вместе

Платформа «Диалог Евразия» организовала встречу студентов, работающих в молодежных клубах. На этой встрече студенты из разных университетов

Турции обменялись опытом работы и обсудили перспектив-ные проекты.

На собрании, проведенном в рамках реализации концепции «Культура жить вместе», студенты представили презентации о деятельности своих клубов в течение года. Общее мнение участников собрания – организовать со-вместную деятельность не только на уровне университетов Турции, но и за рубежом.

Было принято решение реализовать такие программы, как литература, культура, искусство, а также проекты со-циальной ответственности в разных городах. Некоторые клубы пожелали выпустить книгу и организовать дни для просмотра фильмов, рассказывающих о странах Евразии.

Birlikte yaşama kültürü

Page 128: Diyalog Avrasya №38

диалог евразия / инфо

126 ДА ОСЕНЬ 2012 • 38 НОМЕР

Öğretmenlerin yüce misyonuБлагородная миссия учителя

В Одессе при поддержке министерства образования Украины, Национальной академии педагогических наук и Международной ассоциации ректоров педа-

гогических университетов Европы прошел международный конгресс «Миссия учителя в современном мире». В нем при-няли участие 250 академиков и педагогов из 16 стран.

«Наша цель – соединить инновации и педагогическую науку, воспитать в современном мире современного учите-ля», – открыл собрание ректор Южноукраинского нацио-нального педагогического университета им. К. Д. Ушинского Алексей Чебыкин.

Президент Международной ассоциации ректоров педагогических университетов Европы профессор Виктор Андрющенко в свою очередь отметил: «Мы воспитываем то-лерантных, любящих человечество учителей. Интересуемся и обмениваемся мнениями со всеми странами».

Сопредседатель платформы «Диалог Евразия» Харун То-как в своем ярком поэтическом выступлении сказал: «Судьба народов в руках учителей, они – короли на шахматной доске. Любая ошибка учителя может привести к тому, что ученики не смогут летать, словно птицы с поломанным крылом».

Ukrayna Milli Eğitim Bakanlığı ve Milli Pedagoji Bilimler Akademisi ile Avrupa Pedagoji Üniversiteleri Rektörler Birliği'nin destek verdiği “Küreselleşen Dünyada Öğretme-

nin Rolü” konulu uluslararası konferans Odessa'da gerçekleşti. Bu konferansa 16 ülkeden 250 akademisyen ve eğitimci katıldı.

Konferansın açılış konuşmasını yapan Uşinski Pedagoji Üniversitesi Rektörü Aleksey Çebıkin, "Hedefimiz modern dünyada, inovasyon ile pedagoji ilmini buluşturup modern öğretmen yetiştirmektir." dedi.

Avrupa Pedagoji Üniversiteleri Rektörler Birliği Başkanı Prof. Viktor Andrüşçenko ise, "Hedefimiz, toleranslı, insanlığı seven, öğretmenler yetiştirmek. Tüm ülkeler ile görüşüyor, fikir alışverişinde bulunuyoruz," ifadelerini kullandı.

Diyalog Avrasya Platformu Eşbaşkanı Harun Tokak ise parlak şiirsel konuşmasında şu ifadeleri kullandı: "Milletlerin kaderi öğretmenlerin ellerinde, halleri satranç tahtasında şah misalidir. Öğretmenin herhangi bir hatası, öğrenciyi kanadı kırık kuş gibi uçamaz hale getirebilir.''

Ректор университета Алексей Чебыкин и сопредседатель платформы «Диалог Евразии» Харун Токак / Rektör Aleksey Çebıkin ve “Diyalog Avrasya” Platformu Eşbaşkanı Harun Tokak

Page 129: Diyalog Avrasya №38

diyalog avrasya / info

GÜZ 2012 • SAYI 38 DA 127

Во имя человечестваВ столице Азербайджана Баку была проведена конфе-

ренция на тему «Проблема голода в мире и поиски на пути ее решения», организованная Платформой Диалог

Евразия (ПДЕ) совместно с Институтом Экономики при Нацио-нальной Академии Наук Азербайджанской Республики.

– Наличие в какой-либо стране подземных и наземных богатств еще не говорит о том, что люди в этой стране жи-вут хорошо. Главное, чтобы природные богатства исполь-зовались эффективно. В одной части мира наблюдается до-статок и расточительство, вызванное этим достатком, в то время как в другой части мира люди не могут нормально питаться, – сказал в своей вступительной речи президент Национальной Академии Наук Азербайджана Академик Махмуд Керимов.

Подобная ситуация наблюдается в ряде стран мира в Сомали, Пакистане, Афганистане и других регионах Афри-канского континента. В мире насчитывается один миллиард голодающих людей, два миллиарда – живут в бедности.

Участники конференции не только обозначили проблему голода и его последствий, но и приводили примеры поддерж-ки нуждающимся в помощи людям. Например, в Сомали побы-вала депутат Меджлиса Ганира Пашаева и рассказала о работе турецких волонтеров: «Их бескорыстное движение навстречу людям – это движение за выход из состояния моральной угне-тенности и за продолжение жизни. В Сомали я встретила сотни тысяч людей, борющихся со смертью из-за голода».

İnsanlık Adına

Diyalog Avrasya Platformu (DAP) ve Azerbaycan Bi-limler Akademisi İktisat Enstitüsü (ABAİE) ortaklaşa “Dünyada Açlık Problemi ve Çözüm Yolları” konulu

konferansı Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlediler.Paşayeva yaptığı açılış konuşmasında “Açlık insanın neyi

yemek isteyip neyi yemek istememesi değil veya kalorisi az şeyleri yemek değil sadece yiyecek hiçbir şey bulamamak-tır.” dedi.

Somali, Pakistan, Afganistan ve Afrika’nın farklı bölgele-rinde bu durum gözlemlenir. Dünyada bir milyar açlık çeken , iki milyar civarında ise fakir insan bulunmaktadır

Somali'de Türk gönüllülerin yaptıkları çalışmalardan da övgüyle bahseden Paşayeva “İnsanlık adına orada yapılan-ları görünce milletim adına Türk milleti adına çok sevindim” dedi. Somali'de insanların bütün ümitlerinin oradaki Türk gönüllülerinin desteğine bağladığını belirten Paşayeva, Türk gönüllülerin hiçbir menfaat beklemeyen ve çok zor şartlar altında tamamen insanlık adına faaliyet gösterdikle-rini söyledi. Azerbaycanlı vekil “Her türlü imkanlara sahip, okumuş olmalarına rağmen, rahatlıklarını geride bırakarak hizmet için oralara gitmişler ve inanılmaz güzel işler yapı-yorlar” dedi.

Page 130: Diyalog Avrasya №38

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Dialog_dergi 21x29.pdf 1 10/17/12 3:06 PM

Page 131: Diyalog Avrasya №38
Page 132: Diyalog Avrasya №38