5/1/2018

1

 

မာတကာ

အခနး စာမကႏာ

၁။ နဒါနး

လယယာက ၏အေရးပါမ ၁ အဓကစကပျးသးနများ ၁

ပနးတငသးန(၁၀)မျး ၂

သးနထတလပမ မြ ငမားေရးနငေရရညတညတေရး ၂

၂။ ယာသးန မးနငစကပးနညးပညာ

မးရာသသးနမား

နမးသးန ၃

ဆငးရတနာ-၃ ၃

ဆငးရတနာ-၄ ၃

ဆငးရတနာ-၅ ၄

ေျမပသးန ၄

ဆငးပေဒသာ-၁၁ ၅

ဆငးပေဒသာ-၇ ၅

ဆငးပေဒသာ-၆ ၅

ပတစမးသးန ၆

ေရဆငး-၁၄ ၆

ေရဆငး-၁၁ ရ

ေရဆငး-၉ ရ

ေရဆငး-၈ ရ

ပစငးငသးန ၈

ေရႊဒဂါၤး ၈

ကြျခေရႊဒဂါၤး ၈

ေရဆငး-၃ ၉

ေရဆငး-၅ ၉

ေရဆငး-၆ ၉

ေရဆငး-၇ ၁၀

ေျပာငးဖးသးန ၁၀

ေရဆငးစပမး-၁၁ ၁၀

ေရဆငးစပမး-၁၀ ၁၁

I 

မာတကာ

အခနး စာမကႏာ

ေရဆငးစပမး-၆ ၁၁

ေရဆငးစပမး-၃ ၁၂

ဂနေလာသးန ၁၂

ေရဆငးသးလးပ-၇ ၁၂

ေဆာငးရာသသးနမား

မတပသးန ၁၃

မးစပါးအျပးမတပစကပးေရးနငTurn-around time၏အေရးပါမ ၁၃

မတပသးနအထြကနနးနငအထြကနနးမတဖက ၁၃

ေရဆငး-၂ ၁၃

ေရဆငး-၃ ၁၄

ေရဆငး-၆ ၁၄

ကလားပသးန ၁၄

ေရဆငး-၃ ၁၅

ေရဆငး-၄ ၁၅

ေရဆငး-၆ ၁၅

ေရဆငး-၈ ၁၆

ေရႊနလးၾကး ၁၆

ပလြမးသးႏ ၁၇

ဆငးပလြမးျဖ-၂ ၁၇

ေရဆငး-၂ ၁၇

ေရဆငး-၁ ၁၈

ပပပသးန ၁၈

ေရဆငး-၅ ၁၉

ေရဆငး-၆ ၁၉

ေရဆငး-၁၁ ၁၉

ေနၾကာသးန ၂၀

ေရဆငးစပမး-၁ ၂၁

ဆငးေရႊၾကာ-၂ ၂၁

ဂသးန ၂၂

II 

မာတကာ

အခနး စာမကႏာ

ေရဆငးဂျဖ-၇ ၂၃

ဇလပဂျဖ-၁ ၂၃

ဇလပဂျဖ-၂ ၂၄

ခညမငရညဝါသးန ၂၄

ေငြခည-၆ ၂၄

ၾကသးန ၂၅

ေရဆငး-၁ ၂၅

ေရဆငး-၂ ၂၆

ေရဆငး-၃ ၂၆

၃။ စပါးသးနစကပးနညးပညာ

စပါးမးမား

စပါးပငၾကးထြားကာလအလကၾကးထြားမအဆငဆင ၂၇

စပါးအထြကမတဖကမား၏စြမးေဆာငနငမမား ၂၈

ၾကးထြားမကာလအသးသး၏အေရးၾကးမ ၂၈

စပါးသးနအထြကမတဖကမား၏စပါးအထြကအေပၚအကးျပမ ၂၈

ယာစပါး ၂၈

ယာ-၂ ၂၉

ယာ-၂ထြနး ၂၉

ယာ-၉ ၃၀

အထြကေကာငး စပါးမးမား ၃၀

မေနာသခ ၃၁

ဆငးသြယလတ ၃၂

ေရႊဝါထြနး ၃၂

ဧရာမငး ၃၃

ေကာေဇယ ၃၄

သးထပရင ၃၄

ဆငးဧကရ-၃ ၃၅

ဆငးသခ ၃၅

ျမနမာေဒသစပါးမးမား ၃၆

ေပၚဆနးေမႊး ၃၇

III 

မာတကာ

အခနး စာမကႏာ

ေပၚဆနးရင ၃၇

ေပၚဆနးေဘးၾကား ၃၈

နကား ၃၉

အငးမရေဘာ ၃၉

ငကၽြ ၄၀

သကလငအထြကေကာငးစပါးမးမား ၄၀

ေရႊသြယရင ၄၁

ရတနာတး ၄၁

ေရႊျမနမာ ၄၂

သခရင ၄၃

ေရဆငးလးသြယ ၄၃

ဆငးႏြယရင ၄၄

ေရႊျပညေဌး ၄၅

ေရႊမေနာ ၄၅

ေရႊပေဒသာ ၄၆

ေရအနညးလ-၁ ၄၇

စပါးစကပးနညးစနစ ၄၇

လကျဖငေကာကစကသညနညးစနစ ၄၈

စကျဖငေကာကစကသညနညးစနစ ၄၈

တကရကမးေစခစနစ ၄၈

ဥးစားေပးသငသညစပါးစကေရေျမသဘာဝ ၄၉

မးစပါးစကခနမန-ဇလငလ ၄၉

စပါးမးအလက မးရာသစကခန ၅၀

စပါးပးေထာငျခငးအတြကအဓကအခကနစခက ၅၀

စပါးစကပးရာတြငရသငသညေကာကကြကအေရအတြက ၅၀

စပါးေကာကကြကတစကြကရအနပါပငပြား ၅၁

စပါးအတနးစက၍ ၾကားေပါငးလကတမနးနးျခငး ၅၁

စပါး ၆ တနး ၁ တနးလပစကပးျခငး ၅၁

ေရၾကးကြငးေဒသ၌ စနစသစစပါးပးေထာငျပစဂရစကနညး ၅၂

IV 

မာတကာ

အခနး စာမကႏာ

ပးခငးမလစပါးပးေထာငနညးသစ ၅၂

စပါးနစၾကမေရႊ႕ေျပာငးေကာကစကစနစ ၅၃

စပါးပးသကအၾကးဆးထားရစကပးနငမ ၅၃

ေဒသစပါးမးမားႏင ေနာကဆြစကပးႏငမႈ ၅၃

ဓါတေျမၾသဇာကအကးသကေရာကမအေကာငးဆးျဖစေအာငအသးျပေရး ၅၄

မးရာသပးေထာငစကစပါးအတြကေျမၾသဇာေကၽြးသငသညအခနမား ၅၄

မးရာသအစတမနးတကရကမးေစခစကစပါးအတြကေျမၾသဇာေကၽြးသငသညအခနမား ၅၅

စပါးရတသမးခနမနတြငရတသမးေရး ၅၅

စပါးဂေအပ ၅၆

ဗယကနမနငင၏ စပါးဂေအပ ၅၆

အငဒနးရားနငင၏ စပါးဂေအပ ၅၇

ထငးနငင၏ စပါးဂေအပ ၅၈

စပမျးစပါးသေတသနနင နညးပညာ ၅၈

စပမျးစပါးစတငခြ ငး ၅၈

အပြ ညပြ ညဆငရာ ဆနစပါးသေတသနဌာန (IRRI)၏စပမျစပါးသေတသန ၅၉

စပမျးစပါးနငြမနမာနငင ၆၀

ပလသယ-၁ ၆၁

SL-8H-ISMSA ၆၂

၄။ စပါးမးေကာငးမးသန႔ မးေစ႔ နညးပညာ

မးေကာငးမးသန႕စကပးေရး ၆၃

စပါးမးေကာငးဟသညမာ ၆၃

စပါးမးသန႕မးေစဟသညမာ ၆၄

စပါးမးသန႕မးေစထတလပျခငးလပငနးစဥအဆငဆင ၆၄

မးသစမားကေလလာအကျဖတျခငး ၆၅

စပါးမးရယစကပးမမနကနေရး ၆၅

ရးရးေရျဖငစပါးမးေစေရြးခယျခငး ၆၆

ကယအားကယကး၍မျးသနပားများနညး ၆၆

၅။ စပါးေပါငးျမက ကာကြယနမနငးေရး နညးပညာ

ေပါငးပင၏ဆးကျးများ ၆၉

ေပါငးျမကေၾကာငစပါးအထြကဆးရးနငမ ၇၀

V 

မာတကာ

အခနး စာမကႏာ

ေပါငးျမကအေပၚယဥျပငနငစြမး ၇၁

စပါးေပါငးျမကကာကြယနမနငးျခငး ၇၂

သြယဝကေသာနညးျဖငေပါငးျမကကာကြယျခငး ၇၂

ၾကတငေပါငးျမကကငးေစေသာနညးလမးမားကေဆာငရြကျခငး ၇၂

သးနပငကေပါငးပငအားယဥျပငၾကးထြားေစျခငး ၇၂

တကရကနညးျဖင ေပါငးျမကကာကြယနမနငးျခငး ၇၃

လလပအားျဖငနမနငးျခငး ၇၃

ကရယာကအသးျပ၍နမနငးျခငး ၇၃

ေပါငးသတေဆးျဖနးနမနငးျခငး ၇၃

ကနဥးေပါငးသတထြနေရး ၇၄

Stale seed bed technique ၇၄

ဘကစေပါငးမြ ကကာကယနမနငးနညးစနစ ၇၄

၆။ သးထပသးညပသးနပစစကပးေရးနညးပညာ

ေျမဆလႊာတကစားမေလာနညးေစေရး ၇၅

ေျမဆလႊာအာဟာရထနးသမးေရး ၇၅

စပါးအေျခခသးထပသးႏပစ ၇၅

သးထပစကပးရာတြငေရ႕ေနာကသးနေရြးခယျခငး ၇၆

မးဥးမးေနာငးယာသးနသးထပသးနပစ ၇၆

ယာသးန-ယာသးန သးနပစခမတစကပးေရး ၇၇

စပါးအေျခာကထယေရးအေျခာကမးေစခစနစ ၇၇

အေျခာကထြနေရးမးေစခစပါး-ပးေထာငေကာကစကစပါးသးနပစ ၇၇

Turn-around time ၇၇

တစမးစပါးနစသး ၇၈

မးစပါး-ပမးစ-ေႏြစပါးသးနပစ ၇၈

စပါးမးေျပာငးလမႏင သးနပစ ၇၈

ေျပာငးဖး+ပတစမးသးညပပစ ၇၉

အေစထတေျပာငးအျပး အေစထတေျပာငး ၇၉

ၾကနငပပတသးညပစကပးေရး ၇၉

ၾကနငပတစမးသးညပစကပးေရး ၈၀

VI 

မာတကာ

အခနး စာမကႏာ

စပါး-ဆးပနးသးနပစ ၈၀

၇။ နဂး

လယေမြ တငစကပျးရနသးနနငသးနပစ ၈၁

ယာေမြ တငစကပျးရနသးနနငသးနပစ ၈၁

လယယာဖ ဖြ းေရးအတကစကပျးနညးပညာပြ နပားေရး ၈၁

ကျမးကးစာရငး

ကယေရးအကျဉး

VII 

အမာစာ

စာ ရးသက (၆) နစ ရပါ ပ။

ရးသညက စကပျ း ရးဆငရာ မျ းနငနညးပညာ ဆာငးပါးများသာြဖစသည။

၂၀၁၁မာ ပထမဦးဆးစာအပ "မးစပါနင နစပါးအ ကာငးသ ကာငးစရာနင အြခား ဆာငးပါး

များ" စာအပထကရသည။ ကယတင ရး၊ ကယတငထတ၊ ကယတင ရာငးမြပလပလသြဖင

ဆာငးပါးများဆကတက ရး သာလညး စာအပမထတြဖစပါ။ ဤဒတယစာအပထကရလာမအတက

စကပျ း ရးတကကသလဘ ရများအသငး (AUAA) က ကျးဇးတငပါသည။

လပငနးခငမဝငမ ကျာငးသားဘဝတင ဖခငကကည၍ လယယာထနယကစကပျ းဖးသည။

ဝနထမးလပသက (၄၁) နစအတငး စကပျ း ရးဝနထမးတငအငယဆး ကျးလကကးပား ရးမး

ရာထးမသည ဌာနခတာဝနခ ညနကား ရးမ းရာထးအထ တာဝနထမး ဆာငခသည။ စကပျ း ရး

ပညာ ပး ရးလပငနး၊ ဝယယြဖနြဖး ရးလပငနး၊ သ တသနလပငနးနင စမခနခ ရးလပငနး

အ တအက တရရခသည။ ဒါ ကာင တာငသလယသမားများ၏ စကပျ း ရးနညးပညာ

လအပချကက သသည။ စကပျ း ရးဆငရာဌာနအသးသးရ ဝနထမးငယ၊ အလတ၊ အကးတ၏

စမး ဆာငရညြမငမား ရးအတက စကပျး ရးနညးပညာမတစမတတမးလအပချကနင လကလမးမ

ရ နာကရာ ဖရမများကလညး နားလညသည။

ဤစာအပက လယယာဖ ဖ း ရးလပငနးနင မကငးသအားလးအတက အချကအလက

အ ထာကအထားအကးအကားတစစတစရာ ြဖစ စမညဟယကညမပါသည။

ဆငးသဟ

အခနး ၁

နဒါနး

မြ နမာနငငသည စကပျးေရးအဓက နငငဖြ စသည။ ေမြ ေကာငးေရေကာငး လယယာစကပျ း ေမြ များကပငဆငထားသည။ သငတငမျတေသာရာသဥတရသည။ ေရကး၊မးေခါင၊ပးမားေရာဂါဖျကဆး မစသညသဘာဝေဘးဒဏဖြ စေပါမနညးပါးသည။သဖြ စ၍ မးေဆာငးေနရာသမေရး သးနမျးစစကပျး ဖြ စထနးလျကရပါသည။

နငငတငရေသာ စစေပါငးေမြ ဧရယာဧက ၁၆၇ ဒသမ ၁၈ သနး၏ ေလးပတစပမာ စကပျးနင သညေမြ များဖြ စသည။ လကရအသားတငစကပျးနငေသာ ေမြ ဧရယာဧကမာ ၂၉ ဒသမ ၅၉ သနး ဖြ စသည။ သးနစကပျးရန အတကမတသနမးက ေမလမေအာကတဘာလအတငး ရရသည။ ထအပြ င နငငအတငး စးဆငးသညမြ စေချာငးများနင တညေဆာကထားသည ဆညတမများမစကပျးေရးအတက သငးေရရရသည။ သငးေရဖြ ငစကပျးနငသည ေမြ ဧရယာဧကမာ စစေပါငးစကပျးေမြ ဧရယာ၏ ၁၈ ဒသမ ၁ ရာခငနနးဖြ စေသာ ေမြ ဧက ၆ သနးဖြ စပါသည။

စကပျးေမြ သယဇာတနင စကပျးေရသယဇာတများက အသးချကာ သးနမျးစက တစသးသာ မကတစနစအတငး နစသး၊သးသးစကပျးသည။ နစစဥသးနမျးစဧရယာဧက ၅၇ သနးေကျာက စကပျ း ကာ သးနစကစမးအားက ၁၇၁ ရာခငနနးထ မြ ငတငနငပြ ဖြ စပါသည။

လယယာက ၏အေရးပါမ

လယယာက သည မြ နမာနငင၏ အေြခခကျသည က ကးဖြ စသည။ လယယာက တင ထားရသညရညမနးချကများမာ-

- ပြ ညတငးစားသးမဖလေရးကအဓကထား ဦးတညေဆာငရကရန

-ပလျေသာ လယယာထကကနပစစညးများအား ပြ ညပတငပမမ နငငေတာအတက နငငခြ ားေင တးတကဖြ ညဆညးရရရန၊

-ေကျးလကေဒသဖဖြ းတးတကေရးကအေခြ ခအားဖြ ငအေထာကအကပြ ရန တဖြ စပါသည။

လကရအေခြ အေနတင တစမျးသားလး၏ ပြ ညတငးအသားတငထတလပမတနဖး (GDP)၏ ၃၂ ရာခငနနး (၂၀၀၉-၂၀၁၀)က ထတလပေပးလျကရသည။ ပကနတနးဖး၏ ၁၇ ဒသမ ၅ရာခငနနးက ဖြ ည ဆညးေပးလျကရပါသည။

အဓကစကပျ းသးနများ

မြ နမာလယယာေမြ ေပါတင နစားသးန၊ဆထကသးန၊ ပမျးစစသညဖြ င သးနအမျးအစားအပစ အလကစကပျးလျကရသည သးနများမာ-

နစားသးန -စပါး၊ဂျ၊အေစထတေပြ ာငး၊နစားေပြ ာငး

ဆထကသးန -ေမြ ပ၊ေနကြ ာ၊ပနးနမး၊နမး

ပမျးစ -မတပ၊ပတစမး၊ပစဥးင၊ပပပ၊ပလမး၊ေမြ ေထာကပ၊ေထာပတပ၊ကလားပ၊ စားေတာပ၊ စနတာပြ ာအပါအဝငပ(၁၇)မျး

စကမကနကြ မးသးန -ဝါ၊က၊ဂနေလျာ၊ေရာဘာ၊ေကာဖ၊ပးစာ၊ဆအနး

စားဖေဆာငသးန -ငရတ၊ကြ ကသနန၊ချငး၊ကြ ကသနဖြ ၊နနငး၊အားလး

2

သစသးဝလ -သရက၊ဌကေပျာ၊ေရာက၊လေမမာအမျးမျး၊သစေတာ၊ဒးရငး၊မငးဂတ၊နာနတ၊ ကြ ကေမာက၊အပပငးနငသမပငး ဟငးသးဟငးရကအမျးမျးတ ဖြ စပါသည။

ပနးတငသးန(၁၀)မျ း

စကပျးလျကရသညသးနမျးစအနက စကပျးထတလပမတးတကမြ ငမားေရးက ဦးတညကာ အဓကပနးတငသးန (၁၀)မျး ေရးချယထားသည။ ပနးတငသးနများ၏ အထကနနးကရညမနးချကဖြ င မြ ငတငနငရန သတမတထားရသည။ လကရေဆာငရကနငမ အေခြ အေနအရ ပနးတငအထကနနးသ ေရာကရရနမျး၊နညးပညာ၊သငးအားစနင လစမးအားစကထတရန လအပလျကရပါသည။

စဥ အဓကသးန တစဧကပနးတင အထကနနး

၂၀၁၁-၂၀၁၂ တစဧကအထကနနး

၁ စပါး တငး ၁၀၀ ၇၄.၂၆ ၂ က တန ၃၀ ၂၅.၅၈ ၃ ချညမျငရညဝါ ပဿာ ၄၀၀ ၄၄၄.၉၅ ၄ အေစထတေပြ ာငး တငး ၈၀ ၅၈.၉၄ ၅ ေမြ ပ တငး ၅၀ ၅၇.၂၉ ၆ နမး တငး ၂၀ ၉.၅၇ ၇ ေနကြ ာ တငး ၅၀ ၂၅.၉၂ ၈ မတပ တငး ၂၀ ၁၅.၆၁ ၉ ပတစမး တငး ၂၀ ၁၅.၁၁ ၁၀ ပစငးင တငး ၂၅ ၁၆.၃၅ သးနထတလပမ မြ ငမားေရးနငေရရညတညတေရး

စပါး၊ဆထကသးန၊ ပမျးစစသညသးနများ၏ စကပျးထတလပမ မြ ငမားေရးသာမက အရည အေသးမြ ငမားေရးနင ေရရညတညတေရးကလညး အေလးထားရမညသာဖြ စသည။ တစသးစားစကပျ း ေရး(Mono-Cropping)တင တစဧကအထကမြ ငမားရန လအပသည။ သးနမျးစစကပျးေရး (Multiple Cropping)တင မလယယာကနထတလပမ(Farm Productivity)တကေရးသည အေရးပါေပသည။

ေဒသအလကသငေတာသည အထကေကာငးမျးေကာငးမျးသနများက ေဖာထတသည။ထမျမက မးေခါငေရလမး၊ ဆားငနပးမားေရာဂါဒဏ ခမျးများလညး လအပသည။ အကျးအမြ တအများဆး ရ၍ သဘာဝအရငးအမြ စများ ထနးသမးနငမည စကပျးနညးစနစများ၊သးနပစများကလညး ေဖာထတရန ဖြ စသည။

သးနစကပျးထတလပသညလပငနးစဥတငးတင စဥဆကမပြ တေပြ ာငးလဖြ စေပါေနေသာ ရာသ ဥတ၊ သဘာဝပတဝနးကျင၊ စကပျးေမြ ၏ ရပသဘာဝ၊ေမြ တငးရ အာဟာရ၊ အဏဇဝ၊ ပးမား၊ ေရာဂါ၊ ေပါငးမြ က၊ လမစးပားေရးအေခြ အေန၊ ေစျးနနး၊ေစျးကကရရမစသည အေကြ ာငးချငးရာအမျးမျး နင နးနယဆကဆရငဆငေနရမြ ဖြ စပါသည။

ကေတရသညအဟနအတားအခကအခများက ေဖြ ရငးနငေရးအတက စကပျးေရးနညးပညာ ထနးကားပြ နပားရန လအပသည။ သေတသနပြ ေဖာထတရရသည သးနမျးေကာငးမျးသနများနင စကပျးေရးနညးပညာများက စကပျးသေတာငသလယသမားများ လကဝယအေရာက ပေဆာငဖြ နဖြ း လကဆငကမးရမညသာဖြ စပါသည။

3

အခနး ၂

ယာသးန မးနငစကပးနညးပညာ မးရာသသးနမား

နမးသးန(Sesamum)

နမးသးနစကပးရာတြင နမးသးနအထြကနနးနငအထြကမတဖက (Yield and yield components of

sesamum) မား ေကာငးရနလအပသည။ မတဖကမားမာ-

၁။ယနစဧရယာတစခအတြငးရအပငဥးေရ

၂။တစပငရေအာငသးအေရအတြက

၃။တစသးရေအာငေစအေရအတြက

၄။အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန တ႕ျဖစသည။

တစဧကရတသမးအပင(၁)သနး၊ တစပငေအာငသး(၃၀)ရကအထြကတငး(၂၀)ဟ သေတသနျပတြက

ခကထားပါသည။

အထြကနနးမတဖကေကာငးမ အထြကေကာငးမညျဖစရာ အထြကနနးမတဖက(၄)ခကလးေကာငးေရး

နမးသးနစကပးရာတြငအသးျပသညမး၊ မး၏အပငေပါကရာနနး၊စကခန၊စကစနစ၊ ေျမၾသဇာအသးျပမ၊

ေပါငးျမက၊ေရာဂါ၊ ပးမႊားကာကြယနမနငးေရး၊ ရတသမးခန၊ ရတသမးခနလြနနညးစနစစသည ျပညစမနကနရန

လအပပါသည။

ေဒသအလကကယျပန႕စြာစကပးလကရသည နမးလငမးမား

ဆငးရတနာ-၃၊ ဆငးရတနာ-၄၊ ဆငးရတနာ-၅မးမားသည ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရသည

မးမားျဖစပါသည။

ဆငးရတနာ-၃

ဆငးရတနာ-၃မးသည ရာသမေရြးစကပးနငသညမးျဖစသည။ ျပညတြငးမးေမြးျမေရြးခယေရး

လငးမားမ ရရေသာမးျဖစသည။ မဘမးမားမာၾကယမေရာငနငေဒသနမးနကတ႕ျဖစသည။ မးအမတမာ-

X79-17-7-3-1ျဖစသည။

ဆငးရတနာ-၃ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက - ၉၀ မ ၉၅

အပငပစ - ကငးျဖာ

အေစအေရာင - အနက

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၃.၀

ဆထြကရာခငနနး - ၅၀ ျဖစပါသည။

ဆငးရတနာ-၄

ဆငးရတနာ-၄မးသည ျပညပမးမားတငသြငးေရြးခယျခငးနညးျဖင ရရသညမးျဖစသည။ တရတနမး

ျဖမးမားမ အဆငဆငေမြးျမေရြးခယရရေသာအရညအေသြးေကာငး နမးျဖမးျဖစသည။

4

ဆငးရတနာ-၄ ၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက - ၈၀ မ ၈၅

အပငပစ - တစပငတင

အပငအျမင(စငတမတာ) - ၉၀ မ ၉၅

တစဆစရအသး - ၃ မ ၅

တစပငပါအသး - ၁၂၀ မ ၁၈၀

အေစအေရာင - ဆြတဆြတျဖ

ပရတငးပါဝငမရာခငနနး - ၂၄ မ ၂၅

ဆထြကရာခငနနး - ၄၅ မ ၄၆ ျဖစပါသည။

ဆငးရတနာ-၅

ဆငးရတနာ-၅မးသည နမးဝါေလးနမးမးက Mass Selection နညးျဖင ေမြးျမေရြးခယ ရရေသာ

အဝါေရာငနမးမးျဖစသည။ မးၾကရာသနငအထးသငေတာသည။ နမးဖေရာဂါကေရာကမ နညးပါးေသာမး

ျဖစပါသည။

ဆငးရတနာ-၅၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက - ၆၅ မ ၇၀

အပငပစ - ကငးျဖာ

အပငအျမင(စငတမတာ) - ၈၀ မ ၈၅

တစဆစရအသး - ၂ မ ၃

တစပငပါအသး - ၅၀ မ ၇၅

အေစအေရာင - အျဖ

ပရတငးပါဝငမရာခငနနး - ၂၀ မ ၂၂

ဆထြကရာခငနနး - ၄၃ မ ၄၅

ေျမပသးန(Ground nut )

ေျမပသးနစကပးရာတြင ေျမပသးနအထြကႏနးနင အထြကမတဖက (Yield and yield components

of Groung nut )မားေကာငးရနလအပသည။ မတဖကမားမာ-

၁။ယနစဧရယာတစခအတြငးရအပငဥးေရ

၂။တစပငပါေအာငေတာငအေရအတြက

၃။အဆထြကရာခငနနး

၄။အေစ(၁၀၀)အေလးခန ျဖစပါသည။

တစဧကရတသမး အပငအေရအတြက(၁)သနး၊ တစပငလင မးေစမးဆေအာငျမငေသာ (အဆထြက

၇၀% ဝနးကင)ေအာငေတာင အနညးဆး(၉)ေတာငရပါက အထြကနနးတငး(၅၀)ဟ သေတသန ျပတြကခက

ထား၏။

အထြကနနးမတဖကေကာငးမအထြကေကာငးမညျဖစရာ အထြကနနးမတဖက(၄)ခကလးေကာငးေရး

ေျမပသးနစကပးရာတြင အသးျပသညမး၊မး၏ အပငေပါကရာနနး၊ ပျမစဖေျမၾသဇာလးနယ စကပးမ၊

5

စကခန၊စကစနစ၊ေျမၾသဇာအသးျပမ၊ ေပါငးျမက၊ေရာဂါ၊ ပးမႊားၾကတငကာကြယမ၊ ရတသမးခန၊ရတသမးခန

လြနနညးစနစစသည ျပညစမနကနရန လအပပါသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရေသာ ေျမပမးမား

ဆငးပေဒသာ-၁၁၊ ဆငးပေဒသာ-၇၊ ဆငးပေဒသာ-၆၊ မးမားက ေဒသအန႕အျပားစကပး လကရ

ပါသည။

ဆငးပေဒသာ-၁၁

ဆငးပေဒသာ-၁၁ ေျမပမး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အပငပစ - ပငေထာင

အသကရက - ၁၀၀ မ ၁၀၅

တစပငပါေအာငေတာင - ၂၀ မ ၂၅

အဆထြကရာခငနနး - ၇၄

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၄၅ - ၅၀

ရာဇဝင - ဆငးပေဒသာ-၇ နင Luhua-14 မးတ႕အားမးကးစပျပး အဆငဆင

ေမြးျမေရြးခယရရခေသာ မးျဖစသည။

ဆငးပေဒသာ-၇

ဆငးပေဒသာ-၇ ေျမပမး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အပငပစ - ပငေထာင

အသကရက - ၉၀ မ ၉၅

တစပငပါေအာငေတာင - ၁၅ မ ၂၀

တစေတာငရအေစ - ၂ မ ၁

အေစခြအေရာင - ပနးေရာင

အဆထြကရာခငနနး - ၇၄

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၄၀ - ၄၅

ဆထြကရာခငနနး - ၄၀ မ ၅၀

ရာဇဝင - အျပညျပညဆငရာ မးနညးေရရားေဒသ သးနသေတသနဌာန

(ICRISAT)မတငသြငးချပးအဆငဆငစမးသပစကပးေရြးခယ

ရရခေသာမးျဖစသည။

ဆငးပေဒသာ-၆

ဆငးပေဒသာ-၆ ေျမပမး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အပငပစ - ပငေထာင

အသကရက - ၁၀၅ မ ၁၁၀

တစပငပါေအာငေတာင - ၁၅ မ ၂၀

တစေတာငရအေစ - ၂ မ ၁

6

အေစခြအေရာင - ပနးေရာင

အဆထြကရာခငနနး - ၇၄

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၄၀

ဆထြကရာခငနနး - ၄၉ မ ၅၁ ထးျခားခက - ေရငတခနင ရာဇဝင - ျပညတြငးသကလငမးေမြးျမေရြးခယေရးလငးမားမရရေသာမးျဖစ၍

မဘမးမာ ICGS(E)34 နင EARLY RUNNER တ႕ျဖစသည။ ပတစမးသးန(Mungbean)

ပတစမးသးန စကပးရာတြင ပတစမးသးန အထြကႏနးနင အထြကမတဖက (Yield and yield components of Mungbean)မားေကာငးရနလအပသည။ မတဖကမားမာ- ၁။ယနစဧရယာတစခအတြငးရအပငဥးေရ ၂။တစပငပါသးေတာငအေရအတြက ၃။တစေတာငပါအေစအေရအတြက ၄။အေစ(၁၀၀)အေလးခန တ႕ျဖစပါသည။

မးၾကရာသနငမးေနာငးရာသတ႔၌ စကပးေသာ ပတစမးတြင တစဧကရတသမးအပင (၁) သနးနင (၃)ေသာငး၊တစပငေအာငေတာင အနညးဆး (၉) ေတာငရက အထြကတငး(၂၀)ဟ သေတသနျပတြကခက ထားပါသည။

မးရာသ၌ စကပးေသာပတစမးတြင တစဧကရတသမးအပင (၈)ေသာငး(၇)ေထာင၊တစပငေအာင ေတာငအနညးဆး(၁၅)ေတာငရကအထြကတငး(၂၀)ဟသေတသနျပတြကခကထားပါသည။

အထြကနနးမတဖကေကာငးမ အထြကေကာငးမညျဖစရာ အထြကနနးမတဖက(၄)ခကလးေကာငးေရး ပတစမးသးနစကပးရာတြင အသးျပသညမး၊ မး၏အပငေပါကရာနနး၊ ပျမစဖေျမၾသဇာ လးနယစကပးမ စကခန၊ စကစနစ၊ ေျမၾသဇာအသးျပမ၊ ေပါငးျမက၊ ေရာဂါ၊ပးမႊားကာကြယနမနငးမ၊ရတသမးခန၊ ရတသမးခန လြနနညးစနစစသညျပညစမနကနရနလအပပါသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရေသာ ပတစမးမးမား

ေရဆငး-၁၄၊ ေရဆငး-၁၁၊ ေရဆငး-၉၊ ေရဆငး-၈မးမားက ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရပါသည။ ေရဆငး-၁၄

ေရဆငး-၁၄မးသည အဝါေရာငမေစနငရြကေျပာကေရာဂါဒဏတ႕ကခနငရညရသည။ မးၾက၊မးနင မးေနာငး ရာသတ႕တြငစကပးနငသည။သးေတာငနင ပနးပြငမားဆကတကသးပြငေသာမးျဖစသည။ ျပညတြငး မးစပ ေမြးျမေရြးခယျခငးနညးျဖငရရေသာမးျဖစသည။

မဘမားအမညမာ ပတစမးေရဆငး-၉ x VC 6379-23-11 ျဖစပါသည။ ေရဆငး-၁၄ပတစမးမး၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက - ၆၀ မ ၆၅ အပငပစ - ပငေယာငႏြယေယာင တစပငပါသးေတာင - ၂၅မ၃၀ တစေတာငပါအေစ - ၁၂ အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၆.၀မ၆.၅

7

အေစအေရာင - စမးဝါ ခကအေရာင - အျဖ ပပငေပါကအရညအေသြး - မရမးေရာငမပါ ပရတနးရာခငနနး - ၂၅.၄ ျဖစပါသည။ ေရဆငး-၁၁

ေရဆငး-၁၁မးသည အဝါေရာငမေစေရာဂါဒဏခနငရညရသည။ မးၾက၊မးနငမးေနာငး ရာသအားလး စကပးနငသည။ ရငမညခနညညာျပးပထမအၾကမ၌ သးေတာငမားေသာမးျဖစသည။၇၅%ခနေကာကသမး ရရနငသည။ နစၾကမခနျဖငသးေတာငမားအားလး ေကာကသမးနငေသာမးျဖစသည။အာရေဒသဆငရာ ဟငးသးဟငးရြကသေတသနဌာန(AVRDC) မ တငသြငးချပး အဆငဆငစမးသပစကပးေရြးခယရရခေသာမး ျဖစပါသည။

ေရဆငး-၁၁ ပတစမးမး၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ- အသကရက - ၆၀ မ ၆၅ အပငပစ - ပငေထာင တစပငပါသးေတာင - ၂၀ မ ၂၅ တစေတာငပါအေစ - ၁၀ အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၆.၅ ျဖစပါသည။

ေရဆငး-၉

ေရဆငး-၉ သည အဝါေရာငမေစနငရြကေျပာကေရာဂါဒဏက ခနငမေကာငးသည။ မးလယ၊မးေနာငး တြငစကပးရနသငေတာသညတစၾကမတညးဆြတခးရျဖငအထြက၏(၈၀)ရာခငနနးရနငသည။အာရေဒသဆင ရာဟငးသးဟငးရြကသေတသနဌာန(AVRDC) မတငသြငးချပးအဆငဆငစမးသပ စကပးေရြးခယရရခ ေသာ မးျဖစပါသည။

ေရဆငး-၉ ပတစမးမး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ- အသကရက - ၆၄ မ ၆၅ အပငပစ - ပငေထာင တစပငပါသးေတာင - ၁၄ မ ၂၈ တစေတာငပါအေစ - ၉ အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၆.၅၀ အေစအေရာင - စမးဝါ၊အရြယအစားၾကး၍အေရာငေတာကေျပာင ပပငေပါကအရညအေသြး - မရမးေရာင မပါ ျဖစပါသည။

ေရဆငး-၈

ေရဆငး-၈သည အဝါေရာငမေစေရာဂါဒဏခနငရညရသည။မးလယ၊မးေနာငးတြင စကပးရန သငေတာ သည။အာရေဒသဆငရာဟငးသးဟငးရြကသေတသနဌာန(AVRDC) မတငသြငးချပးအဆငဆငစမးသပစကပး ေရြးခယရရခေသာမးျဖစပါသည။

ေရဆငး-၈ ပတစမးမး၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ- အသကရက - ၆၃ မ ၆၅ အပငပစ - ပငေထာင

8

တစပငပါသးေတာင - ၂၅ မ ၂၇ တစေတာငပါအေစ - ၁၀ အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၆.၄၀ အေစအေရာင - စမးဝါ၊အရြယအစားၾကး ပပငေပါကအရညအေသြး - မရမးေရာငမပါ ျဖစပါသည။

ပစငးငသးန(Pigeonpea)

ပစငးငသးနသည မးနညးေရရားေဒသတြင ကယျပန႕စြာစကပးလကရေသာသးနတစမးျဖစသည။

ပစငးငသးနက အေျခခ၍ ပစငးင+နမးလင-ပတစမး သးညပသးထပသးနပစမားက ခမတေဆာင

ရြကရာတြင အဓကသးနျဖစသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရသည ပစငးငမးမား

ေရႊဒဂါၤး၊ ကြျခေရႊဒဂါၤး၊ ေရဆငး-၃၊ ေရဆငး-၅၊ ေရဆငး-၆၊ ေရဆငး-၇တ႕က ေဒသအန႕အျပား၌ စကပး

လကရပါသည။

ေရႊဒဂါၤး

ေရႊဒဂါၤးမးသည ပးမႊားေရာ၈ါနင ရာသဥတဒဏခနငရညရေသာမးျဖစသည။ေရႊဒဂါၤးမး၏အရညအေသြး

လကၡဏာမားမာ-

အသကရက -၂၄၀ မ ၂၅၀

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၂၀၀ မ ၂၅၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၃ မ ၄

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၁၁

တစဧကအထြကနနး(တငး) -၂၀ မ ၂၅

အပငပသ႑နနငအသးသးပ -ပငေထာင၊အသးမား၊ကငးဖားတြငစသး

အေတာငအေရာင -အညေရာင

အေစအေရာင -နဝါေရာင ျဖစပါသည။

ကြျခေရႊဒဂါၤး

ကြျခေရႊဒဂါၤးမးသည သးေတာငျဖစထြနးခန၌ မးေခါငမဒဏ(Terminal Drought)က ေကာလႊားနင

ေသာမးျဖစပါသည။ ကြျခေရႊဒဂါၤးမး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက -၁၈၅ မ ၁၉၅

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၂၅၀ မ ၃၀၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက - ၃ မ ၄

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၉

တစဧကအထြကနနး(တငး) - ၂၅ မ ၃၀

အပငပသ႑န - ပငျပန

9

အေတာငအေရာင - အညစငး

အေစအေရာင - အဝါေရာင ျဖစပါသည။

ေရဆငး-၃

ေရဆငး-၃မးသည မးလယရာသတြငေအာငျမငစြာစကပးနငေသာမးျဖစသည။International Crops

Research Institute for the Semi-Arid Tropics-ICRISATမမးမားက ျမနမာနငငတြင စမးသပမအဆငဆင

ေဆာငရြကျပး ေရြးခယရရေသာမးျဖစသည။ မရငးအမညမာ(ICPL-87)ျဖစပါသည။ ေရဆငး-၃မး၏

အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက - ၁၃၀ မ ၁၄၀

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၁၀၀ မ ၁၂၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက - ၃ မ ၄

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၁၁

တစဧကအထြကနနး(တငး) - ၁၈ မ ၂၀

အပငပသ႑န - ပငေထာင

အေတာငအေရာင - အညဝငး

အေစအေရာင - နဝါေရာင

အလငးေရာငတနျပနမ - မရ ျဖစပါသည။

ေရဆငး-၅

ေရဆငး-၅မးသည Sterility Mosaic ေရာဂါဒဏခနငရညရေသာမးျဖစသည။International Crops

Research Institute for the Semi-Arid Tropics-ICRISATမမးမားကျမနမာနငငတြငစမးသပမ အဆငဆင

ေဆာငရြကျပး ေရြးခယရရေသာမးျဖစသည။ မရငးအမညမာ(ICPL-87119)ျဖစပါသည။

ေရဆငး-၅ မး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက - ၁၈၀ မ ၂၀၀

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက - ၃၀၀ မ ၃၅၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက - ၃ မ ၄

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၁၀.၁

တစဧကအထြကနနး(တငး) - ၁၈ မ ၂၂

အပငပသ႑န - ပငျပန႔ေယာင

အေတာငအေရာင - အနကေရာငအညစငး

အေစအေရာင - အနေရာင ျဖစပါသည။

ေရဆငး-၆

ေရဆငး-၆မးသည Sterility Mosaic နင Phyllody ေရာဂါဒဏခနငရညရေသာမးျဖစသည။မးေခါငဒဏ

ခနငသည။ ဖးလမငးနင ျခပးဒဏခနငသည။International Crops Research Institute for the Semi-Arid

10

Tropics-ICRISATမ မးမားက ျမနမာနငငတြငစမးသပမ အဆငဆငေဆာငရြကျပး ေရြးခယရရေသာ

မးျဖစသည။ မရငးအမညမာ(ICPL-96061)ျဖစပါသည။ ေရဆငး-၆ မး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက - ၁၉၅ မ ၂၀၀

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက - ၃၅၀ မ ၄၀၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက - ၃ မ ၄

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၁၂.၅

တစဧကအထြကနနး(တငး) - ၂၂မ၂၅

အေတာငအေရာင - အနကေရာငအညစငး

အေစအေရာင - အနေရာင ျဖစပါသည။

ေရဆငး-၇

ေရဆငး-၇မးသည International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics-ICRISAT

မ မးမားက ျမနမာနငငတြငစမးသပမအဆငဆငေဆာငရြကျပး ေရြးခယရရေသာမးျဖစပါသည။ မရငးအမညမာ

(ICPB-2043)ျဖစပါသည။ ေရဆငး-၇ မး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက - ၁၈၀ မ ၁၉၀

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက - ၃၅၀ မ ၄၀၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက - ၃ မ ၄

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၁၁ မ ၁၂

တစဧကအထြကနနး(တငး) - ၂၀ မ ၂၃

အပငပသ႑န - ပငျပန႔ေယာင

အေတာငအေရာင - အနကေရာငအညစငး

အေစအေရာင - အနေရာင ျဖစပါသည။

ေျပာငးဖးသးန (Maize)

ေျပာငးဖးသးနစကပးရာတြင ေျပာငးဖးသးနအထြကနနးနင အထြကမတဖက (Yield and yield

components of Maize)မားေကာငးရနလအပသည။ မတဖကမားမာ-

၁။ယနစဧရယာတစခအတြငးရအပငဥးေရ

၂။တစပငပါအဖးအေရအတြက

၃။အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန

၄။အေစထြကရာခငနနး(Shelling Percentage) တ႔ျဖစပါသည။

အထြကနနးမတဖကေကာငးမ အထြကေကာငးမညျဖစသည။ အထြကနနးမတဖက(၄)ခကလးေကာငး

ေရးအဓကအေျခခကေသာအခကမားျဖစသည-

(၁)အထြကေကာငးမးမားအသးျပျခငး

(၂)ဓါတေျမၾသဇာအခးကနငစနစတကထညေပးျခငး

(၃)အပငဥးေရျပညမေအာငစကပးျခငး

(၄)အခနမသားခြျခငး

11

(၅)အခနမေပါငးျမကရငးလငးျခငး-စသညတ႕က ျပညစမနကနေဆာငရြကရနလအပပါသည။

ေရဆငးစပမး-၁၁

ေရဆငးစပမး-၁၁၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက - ၁၀၅ မ ၁၁၅

တစပငပါအဖး - ၁ဒသမ၅

အဖးအရည - ၁၈ စငတမတာ

အေစအေရာင - လေမၼာ

အေစ၁၀၀၀အေလးခန(ဂရမ) - ၂၈၅

အေစထြကရာခငနနး - ၈၅

ထးျခားခက - မးေခါငဒဏခ၊ေျပာငးရြကေျခာကေရာဂါဒဏခ၊ဖကစရည၊အဖးထပလး၊

အဖးထပအေစျပည၊ထပခးအေစမး၊အတငေသးအေစထြကရာနနးေကာငး၊

ရာဇဝင - စပမးေျပာငးမးကးစပေရြးခယေရးစမကနးအရဗဇမးသန႕လငး YZI-D15 နင

YZI-C7 တကမးကးစပ၍ရရခေသာတစၾကမစပ စပမးျဖစသည။

ေရဆငးစပမး-၁၀

ေရဆငးစပမး-၁၀၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက - ၁၀၀ မ ၁၁၀

တစပငပါအဖး - ၁ ဒသမ ၅

အဖးအရည - ၁၈ စငတမတာ

အေစအေရာင - လေမၼာန

အေစ၁၀၀၀အေလးခန(ဂရမ) - ၃၁၇

အေစထြကရာခငနနး - ၈၄

ထးျခားခက - မးေခါငဒဏခ၊ေျပာငးရြကဖးေျခာကေရာဂါဒဏခ၊အဖးၾကး၍ဖကလ၊

ေျပာငးေစအဖးထပျပည၊အတငေသး၊အေစထြကနနးေကာငး၊

ရာဇဝင - စပမးေျပာငးမးကးစပေရြးခယေရးစမကနးအရဗဇမးသန႕လငး YZI-C2 နင

YZI-C7 တကမးကးစပ၍ရရခေသာတစၾကမစပ စပမးျဖစသည။

ေရဆငးစပမး-၆

ေရဆငးစပမး-၆၏အရညအေသြးလကၡဏာမား

အသကရက - ၉၅ မ ၁၀၀

တစပငပါအဖး - ၁ဒသမ၄

အဖးအရည - ၁၇စငတမတာ

အေစအေရာင - လေမၼာ

အေစ၁၀၀၀အေလးခန(ဂရမ) - ၃၁၈

အေစထြကရာခငနနး - ၈၅

12

ထးျခားခက - ထပခးအမးအစားျဖစျပး၊အဖးထပထအေစျပည၍အေစထြကရာနနးေကာငး၊

မးေခါငဒဏနငေျပာငးဖးတြငအဓကကေရာကတတေသာေရာဂါမားကခနင

ရညရ၊

ရာဇဝင - စပမးေျပာငးမးကးစပေရြးခယေရးစမကနးအရရရခေသာနစၾကမစပ

စပမးျဖစသည။

ေရဆငးစပမး-၃

ေရဆငးစပမး-၃၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက - ၉၀ မ ၁၀၀

တစပငပါအဖး - ၁ဒသမ၂ မ ၁ဒသမ၄

အေစအေရာင - လေမၼာ

အေစအမးအစား - ထပခး

အေစ၁၀၀၀အေလးခန(ဂရမ) - ၃၁၅

ထးျခားခက - ေျပာငးရြကေျခာကေရာဂါ(Helminthosporium Leaf Blight)ကေကာငးစြာ

ခနငရညရ၊ဖကစရည၍ဖကေကာငးစြာလျပးအဖးထပဖားထအေစေအာင၊

ရာဇဝင - စပမးေျပာငးမးကးစပေရြးခယေရးစမကနးအရရရခေသာတစၾကမစပ

စပမး(Single Cross Hybrid)ျဖစသည။

ဂနေလာသးန(Jute)

ဂနေလာသးနသည ပငစညပငးက ေလာအျဖစထတယရေသာသးနျဖစ၍ ေလာခတခနတြင လအပ ေသာသနစြမးသည အပငဥးေရရရရန လအပပါသည။အပငၾကပလြနးလင အပငေသးငယ၍ ေလာပါဝငမ နညးျပး ေလာထတရာတြင ေလာအထြကနနးေလာနညးနငပါသည။ အပငဥးေရၾကလြနးပါကလညး ကငးျဖာ၍ ေလာခြာရာတြင အခကအခနငေတြ႕ၾကရျပး ေလာအရည အေသြးကဆငးနငပါသည။ အပငဥးေရျပညမေရးအတြက အပငအတနးအကြာအေဝး၊ ၾကပကစနစစသည စကပးစဥတြင အထးဂရျပေဆာငရြကရန လအပသည။ ၄ငးျပငသားခြ အပငခနျခငးကလညး ေနာကမက ရနျဖစပါသည။ ခတသမးခနတြင ေစာလြနးလင ေလာအရညအေသြးေကာငးေသာလညး ေလာထြကနနးေလာနညး နငပါသည။ေနာကကလင ေလာထြကမားေသာလညး အရညအေသြးေကာငးေလာမရနငသျဖင ေလာ အထြကနင အရညအေသြးက မထခကသည အသငေတာဆး ေလာခတခနက မးနငေဒသအလက မနကနရနလအပပါသည။ ေဒသျဖစထြနးစကပးလကရသညဂနေလာမး ေရဆငးသးလးပ-၇သည ေဒသျဖစ ထြနးစကပးလကရသည ဂနေလာမးျဖစပါသည။ ေရဆငးသးလးပ-၇

ေရဆငးသးလးပ-၇ ဂနေလာမးသည မးၾကရာသတြင စကပးနငေသာ မးျဖစသည။ ထ႕ေၾကာင ေနာကလကသးထပသးန စကပးနငေစရန သငေတာသညမးျဖစသည။ ေလာအျဖေငြေရာငျဖစ၍ ေလာ အရညအေသြးေကာငးမြနခငခသညမးျဖစသည။ အပငယငလမဒဏက ခနငရညရေသာမးျဖစပါသည။ မရငး ေဒသမာ ဘဂၤလားေဒရ နငငျဖစသည။ မရငးအမညမာ-Salimose ျဖစျပး လငးအမတမာ-BC-115 ျဖစသည။

13

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee) မ ၂၀၀၅ ခနစတြင မးသစအျဖစ အတညျပေပး ခေသာမးျဖစပါသည။ ေရဆငးသးလးပ-၇၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ- အသကရက - ၁၂၀ မ ၁၃၅ အပငအျမင(စငတမတာ) - ၃၀၃ ပငစညအခငး(စငတမတာ) - ၁ ဒသမ ၆၉ ပငဖားအခငး(စငတမတာ) - ၀ ဒသမ ၅၂ ေလာပါဝငမရာခငနနး - ၂၉ တစဧကေလာထြကနနး(ပာ) - ၁၀၁၁

ေဆာငးရာသသးနမား မတပသးန(Blackgram)

မးေကာငးေသာကေဒသလယေျမ (Rain-fed Lowland)တြင စပါး-မတပသးနပစက ေဆာငရြကနင သည။ဆညေရေသာကေဒသလယေျမ (Irrigated Lowland)တြင စပါး-မတပ-ေႏြစပါးသးနပစက ေဆာငရြကနင ပါသည။

စကခနမနမာ မးစပါးရတသမးအျပး ေျမတြငးအစဓါတကခငခန၍ နဝငဘာလကနေနာကဆးထားျပး မတပသးနကစကပးရနျဖစသည။ မးအေနျဖငအသးျပမညမးသညအသကလငသငသည။ ေစးကြကအျမငဆး ရနငသညမးျဖစသငသည။ စကနညးစနစမာ လပသားလပအားသးစြမအနညးဆး၊ ကနကစရတ အနညးဆးျဖင စကပးမ လြယကေစသငပါသည။

မးစပါးအျပးမတပစကပးေရးနငTurn-around time၏အေရးပါမ ပထမသးနရတသမးျပးသညမ ဒတယသးနစကပးသညထၾကားကာလက Turn around time ဟသးန

စကပးေရးစနစ (Cropping Systems) နယပယတြငေခၚေဝၚပါသည။ ဥပမာ(၁) မးဥးနမးလင ရတသမးျပးသည ေန႕မ မးလယပတစမး စကပးသညေန႕ ထၾကားကာလ၊ ဥပမာ(၂) မးစပါးရတသမးျပးသညေန႕မ ေဆာငးသးန မတပစကပးသညေန႕ထၾကားကာလ၊Turn around time ကတနငသမတေအာငၾကးစားသငပါသည။ ထကာ လတေလ ဒတယသးနက အလငအျမနစကပ းနငေလ၊ ဒတယသးနအတြက အစဓါတပမရရေလ၊ သးန ျဖစထြနးခနေကာငးစြာရရေစ၊ ဒတယသးန၏အထြကစြမးရညပမျမငမားေလျဖစပါသည။

မတပသးနအထြကနနးနငအထြကနနးမတဖက(Yield and yield components of blackgram) မတပသးနအထြကနနးနငအထြကမတဖကမားမာ- ၁။ယနစဧရယာတစခအတြငးရအပငဥးေရ ၂။တစပငပါသးေတာငအေရအတြက ၃။တစေတာငပါအေစအေရအတြက ၄။အေစ(၁၀၀)အေလးခနတ႕ျဖစပါသည။

တစဧကရတသမးအပင(၁)သနးနင(၃)ေသာငး၊ တစပငေအာငေတာင(၂၀)ရက အထြကတငး(၂၀)ဟ သေတသနျပတြကခကထားပါသည။အထြကနနးမတဖကေကာငးမ အထြကေကာငးမညျဖစရာ အထြကနနး မတဖက(၄)ခကလး ေကာငးေရးမတပသးနစကပးရာတြင အသးျပသညမး၊မး၏အပငေပါကရာနနး၊ပျမစဖ ေျမၾသဇာလးနယစကပးမ၊စကခန၊စကစနစ၊ေျမၾသဇာအသးျပမ၊ေပါငးျမက၊ေရာဂါ၊ပးမႊား၊ရတသမးခန၊ရတသမးခနလြနနညးစနစစသညျပညစမနကနရနလအပပါသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရေသာ မတပမးမား ေရဆငး-၂၊ ေရဆငး-၃၊ ေရဆငး-၆ မးမားက ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရပါသည။

ေရဆငး-၂ ေရဆငး-၂ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ အသကရက -၇၅ မ ၈၀ တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၄၅ တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၄ မ ၆ အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၄ ဒသမ ၇ တစဧကအတြက(တငး) -၂၀ မ ၂၅

14

ထးျခားခက -အေစအရြယအစားၾကး၍ အဝါေရာငမေစေရာဂါဒဏခနငျခငး

ရာဇဝင -မးတငသြငးေမြးျမေရြးခယျခငးနညးျဖငရရေသာမးျဖစသည။မရငး

ေဒသမာအႏၵယနငငျဖစသည။မရငးအမညမာ-P45-1ျဖစသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)

မအတညျပသညခနစမာ ၂၀၀၀ ခနစျဖစပါသည။

ေရဆငး-၃

ေရဆငး-၃ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၈၀ မ ၈၅

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၄၅ မ ၅၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၅ မ ၈

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၃ ဒသမ ၇၃

တစဧကအတြက(တငး) -၂၅ မ ၃၀

ထးျခားခက -အပငပသဏၭာန Indeterminate type ျဖစသည။

ရာဇဝင -ျပညတြငးမးမားမေမြးျမေရြးခယျခငးနညးျဖငရရေသာမးျဖစသည။

၁၉၇၅ခနစမစတငေရြးခယချပး ၁၉၈၀ ခနစတြငပလနကအမညျဖင ထတေဝခေသာအထြကေကာငးမးျဖစသည။

ေရဆငး-၆

ေရဆငး-၆ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၉၀ မ ၉၅

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၄၀ မ ၄၅

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၅ မ ၆

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၅ ဒသမ ၅

တစဧကအတြက(တငး) -၃၀ မ ၄၀

ထးျခားခက -ဖားဥမေရာဂါဒဏခနငသည။လငးတာတန႕ျပနမရသည။

ေအာကတဘာလကနမနဝငဘာလဒတယပတအတြငးစက

ပးရနအသငေတာဆးျဖစသည။

ကလားပသးန(Chickpea) မးစပါးရတသမးအျပး ေျမတြငးအစဓါတက ခငခန၍ကလားပသးနကစကပးရနျဖစသည။အသးျပမည

မးသည အသကလငသငသည။ေစးကြကအျမငဆးရနငသညမးျဖစသငသည။စကစနစမာလပသားလပအား သးစြမအနညးဆး၊ကနကစရတအနညးဆးျဖငစကပးမလြယကေစသငပါသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရေသာ ကလားပမးမား

ေရဆငး-၃၊ ေရဆငး-၄၊ ေရဆငး-၆၊ ေရဆငး-၈၊ ေရႊနလးၾကးမးမားကေဒသအန႕အျပားစကပးလကရ

ပါသည။

15

ေရဆငး-၃

ေရဆငး-၃ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၈၀ မ ၈၅

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၂၅ မ ၃၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၁ မ ၃

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၂၆

အေစအေရာင -အျဖ

တစဧကအတြက(တငး) -၂၀ မ ၂၅

ရာဇဝင -အျပညျပညဆငရာမးနညးရပဝနးေဒသသးနသေတသနဌာန

(ICRISAT)(အႏၵယနငင)မရရမးမားကေမြးျမေရြးခယခရာမ

ရရေသာမးျဖစသည။

မရငးအမည-ICCV-2 ျဖစသည။ နငငေတာသးနမးေစေကာမတ

(National Seed Committee-NSC)မအတညျပသညခနစ-၂၀၀၁

ျဖစသည။

ေရဆငး-၄

ေရဆငး-၄ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၈၀ မ ၈၅

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၁၅ မ ၂၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၂

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၂၁

အေစအေရာင -အဝါ

တစဧကအတြက(တငး) -၂၀ မ ၂၂

ရာဇဝင -အျပညျပညဆငရာမးနညးရပဝနးေဒသသးနသေတသနဌာန

(ICRISAT)(အႏၵယနငင)မရရမးမားကေမြးျမေရြးခယခရာမရရ

ေသာမးျဖစသည။မရငးအမည-ICCV-88202 ျဖစသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-

NSC)မအတညျပသညခနစ-၂၀၀၁ ျဖစသည။

ေရဆငး-၆

ေရဆငး-၆၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၈၆

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၄၁

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၁ ဒသမ ၁၆

အေစအေရာင -အန

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၂၆

တစဧကအတြက(တငး) -၂၅

16

ရာဇဝင - အျပညျပညဆငရာမးနညးရပဝနးေဒသသးနသေတသနဌာန

(ICRISAT)(အႏၵယနငင)မရရမးမားကေမြးျမေရြးခယခရာမရရ

ေသာမးျဖစသည။မရငးအမည-ICCV-92944 ျဖစသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-

NSC)မအတညျပသညခနစ-၂၀၀၅ ျဖစသည။

ထးျခားခက -ညးေသေရာဂါဒဏခနင၊အပဒဏခနငသည။

ေရဆငး-၈

ေရဆငး-၈၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၉၀ မ ၉၅

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၃၆ မ ၄၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၁

အေစအေရာင -အျဖ

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၃၈ ဒသမ ၅

တစဧကအတြက(တငး) -၂၅ မ ၃၀

ရာဇဝင -အျပညျပညဆငရာမးနညးရပဝနးေဒသသးနသေတသနဌာန

(ICRISAT)(အႏၵယနငင)မရရမးမားကေမြးျမေရြးခယခရာမ

ရရေသာမးျဖစသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-

NSC)မအတညျပသညခနစ-၂၀၁၀ ျဖစသည။

ထးျခားခက -ညးေသေရာဂါဒဏခနငသည။

ေရႊနလးၾကး

ေရႊနလးၾကး၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၉၅ မ ၁၀၀

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၂၅ မ ၃၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၁

အေစအေရာင -အန

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၄၁ ဒသမ ၄

တစဧကအတြက(တငး) -၂၅ မ ၃၀

ရာဇဝင - ျပညတြငးမးစပေမြးျမေရြးခယရရေသာမးျဖစသည။မဘအမညမာ

ေရဆငး-၄x ICC 16145 ျဖစသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)

မအတညျပသညခနစ-၂၀၁၀ ျဖစသည။

17

ထးျခားခက -ညးေသေရာဂါဒဏခနငသည။သေလာငပးဒဏခနငသည။

ပလြမးသးႏ(Cowpea) မးေကာငးေသာကေဒသလယေျမ(Rain-fed Lowland)မားတြငစပါးရတသမးျပးေနာကပလြမးသးနက

လကကနအစဓါတျဖင အလြယတစကစကပးနငသည။ ပလြမးပငသညေျမဆလႊာက ဖြ႕ျဖးေစသျဖင သစစမး ေျမၾသဇာအျဖစလညး အသးျပနငသည။စပါးစကသညအခါ ပမနထက နကတရဂငေျမၾသဇာ လအပခက ေလာနညးေစသည။ေျမဆလႊာကဖြ႕ျဖးေစ၊သးနအထြကမ ဝငေငြလညးရေစသည Dual purpose သးနတစမး ျဖစပါသည။စကစနစမာ လပသားလပအားသးစြမအနညးဆး၊ ကနကစရတအနညးဆးျဖင စကပးမလြယက ေစသငပါသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရေသာ ပလြမးမးမား

ဆငးပလြမးျဖ-၂၊ ေရဆငး-၂၊ ေရဆငး-၁ မးမားက ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရပါသည။

ဆငးပလြမးျဖ-၂

ဆငးပလြမးျဖ-၂၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၇၀ မ ၇၅

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၁၀ မ ၁၅

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၉ မ ၁၁

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၂၀ မ ၂၃

အေစအေရာင -မကကြငးနက၊အျဖေရာင

တစဧကအတြက(တငး) -၁၈ မ ၂၂

ရာဇဝင -အျပညျပညဆငရာအပပငးေဒသသးနသေတသနဌာန(IITA)

(နငဂးရးယားနငင)မရရမးက ေမြးျမေရြးခယခေသာမးျဖစသည။

မဘအမညမာ-IT-98K-506-1 ျဖစသည။ေမြးျမေရးလငးနပါတ-

VU-02-6 ျဖစသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC) မအတညျပသညခနစ-၂၀၁၀ ျဖစသည။

ေရဆငး-၂

ေရဆငး-၂၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၉၀ မ ၁၀၀

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၁၀ မ ၁၅

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၈ မ ၁၀

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၁၂ ဒသမ ၆

အေစအေရာင -နည

တစဧကအတြက(တငး) -၂၀ မ ၂၅

ရာဇဝင -အျပညျပညဆငရာအပပငးေဒသသးနသေတသနဌာန(IITA)

(နငဂးရးယားနငင)မရရမးက ေမြးျမေရြးခယခေသာမးျဖစသည။

18

မးအမတ--VU-75-4 ျဖစသည။နငငေတာသးနမးေစေကာမတ

(National Seed Committee-NSC)မအတညျပသညခနစ-၂၀၀၀ ျဖစသည။

ေရဆငး-၁ ေရဆငး-၁၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၆၅ မ ၇၀

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၂၅ မ ၃၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၉ မ ၁၁

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၁၆ ဒသမ ၅

အေစအေရာင -အျဖမကကြငးည

တစဧကအတြက(တငး) -၂၀ မ ၂၅

ရာဇဝင -အျပညျပညဆငရာအပပငးေဒသသးနသေတသနဌာန(IITA)

(နငဂးရးယားနငင)မရရမးက ေမြးျမေရြးခယခေသာမးျဖစသည။

မးအမတ--VU-77-3 ျဖစသည။နငငေတာသးနမးေစေကာမတ

(National Seed Committee-NSC)မအတညျပသညခနစ ၂၀၀၀ ျဖစသည။

ပပပသးန(Soybean)

လယေျမေပၚတြင စပါးရတသမးျပးေနာက ပပပသးနက လကကနအစဓါတျဖင အလြယတကစကပး

နငသည။ ေကာငးမြနစြာစကပးျပစပါက အထြကနနးေကာငး၊ ဝငေငြလညးေကာငး နငပါသည။ ပပပပင၏

အျမစမားသည ေလထမနကတရဂငကဖမးယနငသည။ဤအထမအခ႕သညေျမဆလႊာတြငကနရစသည။စပါး

စကသညအခါပမနထကနကတရဂငေျမၾသဇာလအပခကေလာနညးေစပါသည။ ပပပကစပါးနင အလညက

စကပးျခငးျဖငပးမႊားေရာဂါမားကေရာကျခငးကသးနနစမးလးတြင ေလာနညးေစသည။ ပပပသညအသားဓါတ

ၾကြယဝသည။အရသာရ၍အာဟာရဓါတျပညဝေသာအစားအစာမားျပလပရာတြငသးသည။ပပပမရရေသာဆက

ခကျပတရနအတြကသးနငသည။စကမလပငနးမားအတြကလညးသးနငပါသည။

ပပပသးနအထြကနနးနငအထြကနနးမတဖက(Yield and yield components of soybean)

ပပပသးနအထြကနနးနငအထြကမတဖကမားမာ-

၁။ယနစဧရယာတစခအတြငးရအပငဥးေရ

၂။တစပငပါသးေတာငအေရအတြက

၃။တစေတာငပါအေစအေရအတြက

၄။အေစ(၁၀၀)အေလးခနတ႕ျဖစသည။

အပငၾကးထြားမအဆငဆငတငး၏အေရးပါမမာ-

နပါတ(၁)အထြကမတဖကက အပငေပါကနနးနငအပငငယၾကးထြားမကအဆးအျဖတျပသည။

နပါတ(၂)အထြကမတဖကကပနးပြငျခငးနငသးေတာငတငျခငးကအဆးအျဖတျပသည။

နပါတ(၃)အထြကမတဖကကအေစတညျခငးကအဆးအျဖတျပသည။

နပါတ(၄)အထြကမတဖကကရငမညျခငးက အဆးအျဖတျပပါသည။

အထြကနနးမတဖကေကာငးမ အထြကေကာငးမညျဖစရာအထြကနနးမတဖက(၄)ခကလးေကာငးေရး

19

ၾကးထြားမအဆငဆင၌ျပညစမနကနရနလအပပါသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရေသာ ပပပမးမား

ေရဆငး-၅၊ ေရဆငး-၆၊ ေရဆငး-၁၁ မးမားက ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရပါသည။

ေရဆငး-၅

ေရဆငး-၅ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၁၁၉

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၃၇

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၃

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၁၃ ဒသမ ၈၄

တစဧကအတြက(တငး) -၂၀ ဒသမ ၁၆

ဆထြကရာခငနနး -၂၄ ဒသမ ၂၉

အသားဓါတပါဝငမရာခငနနး -၄၃ ဒသမ ၇၃

ထးျခားခက -Rust ေရာဂါဒဏခနငျခငး၊Downy mildew ေရာဂါဒဏခနငျခငး၊

ရာဇဝင -မရငးအမညမာ-Samsoy-1 ျဖစသည။လငးနပါတမာ-

GM-95-8 ျဖစသည။နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed

Committee-NSC)မအတညျပသညခနစ-၂၀၀၅ျဖစသည။

ေရဆငး-၆

ေရဆငး-၆ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၉၅ မ ၁၀၀

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၃၀ မ ၃၅

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၂ မ ၃

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၁၅

တစဧကအတြက(တငး) -၂၅ မ ၃၀

ထးျခားခက -Rust ေရာဂါအသငအတငခနငျခငး၊

ရာဇဝင -မရငးေဒသ -အေမရကနနငင၊

မဘအမည -PJ-221716၊

ေမြးျမေရးလငးနပါတ -GM-95-9 ျဖစသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)

မအတညျပသညခနစ-၂၀၁၀ ျဖစသည။

ေရဆငး-၁၁

ေရဆငး-၁၁ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

အသကရက -၉၉

တစပငပါသးေတာငအေရအတြက -၆၀

တစေတာငပါအေစအေရအတြက -၂ ဒသမ ၅

20

အေစ(၁၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၁၄ ဒသမ ၀၆

တစဧကအတြက(တငး) -၂၀ မ ၂၅

ရာဇဝင -မရငးေဒသ -ထငးနငင၊

မဘအမည -MJ-9518-2

ေမြးျမေရးလငးနပါတ -GM-05-25 ျဖစသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)

မအတညျပသညခနစ-၂၀၁၀ ျဖစသည။

ထယမထးထြနမေမႊစပါးအျပး စကပးနညးစနစ (zero tillage)

လယေျမ၏ ေျမသားဖြ႕စညးတညရမအရ ပမနထြနေရး ျပျပငစကပးျခငး (Conventional tillage)၊

ထြနေရးအနညးငယသာျပျပငစကပးျခငး(Minum tillage)၊ထြနေရးမစကပးျခငး(Zero tillage)၊စသညတ႕က

သငေလာသလ ေဆာငရြကရနျဖစပါသည။

လပသားလပအား သးစြမအနညးဆး၊ ကနကစရတအနညးဆးျဖင စကပးမ လြယကေစသငပါသည။အ

ေရးၾကးသညမာ သးနပငသကတမးတစေလာကတြင ေျမတြငးအစဓါတထနးသမးတညရေနေစနငမညထြနေရး

ျပျပငမကျပလပစကပးရနျဖစပါသည။မးၾကးရြာသြနးပါက အပငေျခေရဝပျခငး၊အစဓါတမားလြနးျခငး၊အပငေသ

ေပာကျခငးစသညတ႕ကကာကြယရန ေရထတေျမာငး၊ေရစမေျမာငးမားကၾကတငျပလပတားသငပါသည။

စပါးရတသမးျပးခနတြငပပပက လပအားနငစရတ သကသာစြာျဖငစကနငသည။ ေျမတြငးအစဓါတက

အျပညအဝသးျပးခကခငးစကနငသညနညးစနစျဖစပါသည။

လပကငစကပးနညးအဆငဆငမာ-

စပါးမရတမ(၂)မ(၃)ရကအလတြငလယကြကထမေရကေျပာငစငေအာငထတပစရပါမည။စပါးရတသညအခါေျမ

ၾကးနငကပလကအေျခခကာစပါးရတရပါမည။ကနသငးပတပတလညတြငေရထတေျမာငး(သ႕မဟတ)ေရစမ

ေျမာငးတးကာ လယကြကထမေရကနစငေရး၊စစြတသညအေျခအေနမရေရး၊ေဆာငရြကရပါမည။

ပပပကေပါငးျမကပငမားအစ ပးအပငေပါကခြငမေပးပ အျမနစကရပါမည။ စကပးရာတြငစပါးရးျပတ

အေျခမားနငကပလကမးေစခစကပးရပါမည။အေၾကာငးမာစပါးရးျပတအေျခသညအျခားေနရာမားနငနငးစာ

လင-

(က)ပ၍ေျမမြရြေနသည။aerationရေနသည။

(ခ)ပ၍မလမတာအနညးငယျမငေနသည။

သ႕ျဖစ၍စကလကေသာ ပမးေစအားေရဝပမ၊ေရစစြတလြနးမတ႕မ ကာကြယနငပါသည။ ဤစနစက

အေရ႕ေတာငအာရနငငမားရအခ႕ေဒသမားတြငပပပ၊ပတစမး၊ေျပာငးဖး-စသညသးနမားကစပါးရတသမးအျပး

စကပးရာတြငအသးျပေၾကာငးသရပါသည။

ေနၾကာသးန(Sunflower)

ေနၾကာသးန စကပးရာတြင ေနၾကာသးနအထြကနနးနင အထြကမတဖက (Yield and yield

components of Sunflower)မားေကာငးရနလအပသည။ မတဖကမားမာ-

၁။ယနစဧရယာတစခအတြငးရအပငဥးေရ

၂။တစပြငပါေအာငေစအေရအတြက

21

၃။အေစ(၁၀၀၀)အေလးခနတ႕ျဖစသည။

အထြကနနးမတဖကေကာငးမအထြကေကာငးမညျဖစသည။အထြကနနးမတဖက(၃)ခကလးေကာငး

ေရးအဓကအေျခခကေသာအခကမားျဖစသည-

(၁)စပမး(သ႕မဟတ)အထြကေကာငးOPVမးကအသးျပျခငး

(၂)စကပးရာေရေျမသဘာဝ၊စကပ းသညမးေပၚအေျခခ၍ ဓါတေျမၾသဇာသးစြမနနးထားမားမနကနျခငး

(၃)ရတသမးခနမန၍ရတသမးခနလြနနညးစနစမားမနကနျခငး စသညတ႕ကေဆာငရြကရနလအပပါသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရေသာ ေနၾကာမးမား

ေရဆငးစပမး-၁၊ ဆငးေရႊၾကာ-၂၊ မးမားက ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရပါသည။

ေရဆငးစပမး-၁

ေရဆငးစပမး-၁ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမား

အသကရက -၈၀ မ ၈၅

အပငအျမင(ေပ) - ၄ မ ၄.၅

အပြငအရြယအစား(လကမ) - ၅ မ ၉

တစပြငပါေအာငေစ - ၅၀၀ မ ၉၀၀

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၄၅ မ ၅၀

ဆပါဝငမရာခငနနး - ၄၈ မ ၅၁

တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၅၅ မ ၆၀

ထးျခားမ - ေနၾကာရြကေျခာကေရာဂါဒဏအသငအတငခနငသည။

ရာဇဝင -မရငးေဒသျမနမာနငငျဖစသည။မဘအမည(သ႕)လငးနပါတမာ

- A8 x R15 ျဖစသည။၂၀၀၅ ခနစတြငနငငေတာသးနမးေစ

ေကာမတ(National Seed Committee-NSC)ကအတညျပထတေဝခ

သညမးျဖစသည။

ဆငးေရႊၾကာ-၂

ဆငးေရႊၾကာ-၂ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမား

အသကရက -၈၀ မ ၈၅

အပငအျမင(ေပ) - ၄ မ ၄.၅

အပြငအရြယအစား(လကမ) - ၅ မ ၈

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၅၆

ဆထြကရာခငနနး - ၄၀ မ ၅၀

တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၃၀ မ ၄၅

ထးျခားမ - ေနၾကာရြကေျခာကေရာဂါဒဏခနငသည။ယငလမဒဏခနငသည။

22

ရာဇဝင -မရငးေဒသရရားနငငျဖစသည။ရရားမးျဖစသည CHAKINSKYI

-269 အား Mass Selection နညးျဖငေရြးခယရရခေသာမးျဖစသည။

၂၀၀၀ ခနစတြင နငငေတာသးန မးေစေကာမတ(National Seed

Committee-NSC)ကအတညျပထတေဝခသညမးျဖစသည။

ဂသးန(Wheat)

ဂသးနသညအေရးပါေသာသးနတစမးျဖစသည။ ကမၻာလဥးေရ၏ သးပနစပသညဂက ေန႕စဥစားသး

သည။ျမနမာတ႕သည လညးစားသးသည။ စစကငးတငးေဒသၾကး၊ ရမးျပညနယ၊မႏေလးတငးေဒသၾကးနင

အျခားေဒသအခ႕၌ဂကနစစဥစကပးလကရသည။

ျပညတြငးစားသးမဖလျခငးမရေခ။ျပညပမဝယယတငသြငးေနရသည။နစားသးနမားတြင ဆနစပါး

ကသ႕အဓကသးနဟ မဆေစကာမျပညတြငးစားသးမဖလေစေရး၊ ျပညပမဝယယေနရမ သကသာေရးနင

စကပးသ ေတာငသလယသမားမားဝငေငြတးေစေရးတ႕အတြက မးနငနညးပညာျပန႕ပြားေရးအစဥအေလး

ေပးသငသညသးနတစမးျဖစပါသည။

ဂသးနအေျခခသးထပသးနပစစကပးေရးစနစ

ခမတစကပးနငသည သးထပသးနပစမားမာ စစကငးတငးေဒသၾကးတြင သးနပစ-(၁)ပတစမး-ဂ၊

(၂)ပလြမး-ဂ၊ (၃)မးေျမပ-ဂ (၄)ေျမလပ-ဂ တ႕ျဖစသည။ ရမးျပညနယတြင သးနပစ-(၁)ပရငး-ဂ၊ (၂)ပလြမး-

ဂ၊(၃)မးေျမပ-ဂ(၄)ပပပ-ဂ တ႕ျဖစသည။ ဆညေရ/သြငးေရရရသည ေဒသမားတြငမ သးနပစ (၁)စပါး-ဂက

ခမတေဆာငရြကနငပါသည။

ဂသးနအထြကနနးနငအထြကနနးမတဖက(Yield and yield components of wheat)

ဂသးနအထြကနနးနငအထြကမတဖကမားမာ-

၁။ယနစဧရယာတစခအတြငးရအနအေရအတြက

၂။တစနပါေအာငေစအေရအတြက

၃။အေစ(၁၀၀၀)အေလးခနတ႕ျဖစသည။

အထြကနနးမတဖကေကာငးမ အထြကေကာငးမည ျဖစသည။ အထြကနနးမတဖက(၃)ခကလးေကာငးေရး

အဓကအေျခခကေသာအခကမားျဖစသည-

(၁)ေျမျပန႕ေတာငေပၚအလကေဒသနငကကညသညအထြကေကာငးမးသန႕ကအသးျပျခငး

(၂)ေျမတြငးအစဓါတထနးသမးနငသညထြနေရးျပျပငမ၊စကခန၊စကနညးစနစနငျပစဂရစကမစနစမနျခငး

(၂)စကပးရာေရေျမသဘာဝ၊စကပးသညမးေပၚအေျခခ၍ ဓါတေျမၾသဇာသးစြမနနးထားမားမနကနျခငး

(၃)ရတသမးခနမန၍ရတသမးခနလြနနညးစနစမားမနကနျခငး စသညတ႕ကေဆာငရြကရနလအပပါသည။

ကယမးကယထားကယအားကကး(ဂသးန)

၁၉၇၆ခနစမတငမကပင ျမနမာေရေျမနငသငေတာသည ဂမးမားက တငသြငးေရြးခယစကပးခ

ေၾကာငးသရသည။ စစကငးတငးေဒသၾကးတြင မရြာဂျဖ၊ မကစပက၊ ကာလယဆနရား၊ ဗလ၅၉-၃၅၆

စသည။ရမးျပညနယတြင ကာလယဆနရား၊ ရဘာတ၊ ဆာနးရား၊ လားမား-၅၀-စသည။ ယခထကတငအခ႕

မးမားကေတာငသလယသမားမား၊ ကယမးကယထား ကယအားကကးစကပးဆျဖစပါသည။ ၁၉၇၆ခနစတြင

23

ေရဆငးဗဟစကပးေရးသေတသနဌာနသညအျပညျပညဆငရာေျပာငးဖးနငဂသးနသေတသနဌာန(Internatio

nal Maize and Wheat Improvement Center-CIMMYT)နငပးေပါငးေဆာငရြကမစတငခသည။

၁၉၈၀ခနစတြင ဗဟစကပးေရးသေတသနဌာနမေရဆငးဂ-၁(LYP-73)၊ ေရဆငးဂ-၂(SA-75)၊ေရဆငးဂ-၃

(V-1278)၊ ေရဆငးဂ-၄(LU-26)၊ ေရဆငးဂ-၅(Blue Silver) တ႕ကေဖၚထတေပးခသည။ ၁၉၈၆ ခနစတြင

ေရဆငးဂ-၆ (Veery-5) ၊ ေရဆငးဂ-၇ (UP-262) ၊ ၁၉၉၄ ခနစ တြင ေရဆငးဂ-၈ (PC Early-2586) ၊

ေရဆငးဂ-၉(LYP-73 x MW-72)တ႕က ေဖၚထတေပးခေၾကာငး မတသားမပါသည။ ဆကလက၍

စကပးေရးသေတသန ဥးစးဌာနမ ၄ငး၏ ျခတစချဖစေသာ မရြာျမ႕နယရဇလပစကပးေရးသေတသနျခတြင

စမးသပသညဇလပ-၁၊ ဇလပ-၂၊ ဇလပ-၃၊ ဇလပ-၄-စသညမးမားက ေမြးျမေဖၚထတနငခေၾကာငးသရပါသည။

ဂမးေစထတလပေရး လပငနး(Seed Production)ကမးေမြးျမေရးပညာရငက ထတလပသည B.S မသည

ေတာငသလယသမားမား စကပးရန လအပသည C.S အဆငအထ လေလာကေအာင ပြားမားေပးရန

လအပလကရေနသည။ သ႕ျဖစ၍ ေဒသ ေရေျမနငကကည၊ ေရာဂါဒဏခနငသည မမစကပးေနၾကမးက

ကယမးကယထား ကယအားကကး၍ အထြကနနးမကဆငးေရး ေဆာငရြကရနနင ေဆာငရြကသငသည

နညးပညာေပးရန လအပလကရ ေနပါသည။

ေရဆငးဂျဖ-၇

ေရဆငးဂျဖ-၇သည ကနးျမငေဒသတြင စကပးလကရသည ဂမးတစမးျဖစသည။ ေရဆငးစကပး

ေရးသေတသနဌာနမ ၁၉၈၆ခနစမစတငျဖန႕ျဖးချခငးျဖစသည။ မးအမတမာ-UP-262 ျဖစပါသည။

ေရဆငးဂျဖ-၇၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက -၁၁၀ မ ၁၁၅

အပငအျမင(ေပ) -၃

အနပါပငပြား -၆

တစနပါအေစေပါငး -၃၂

အေစအေရာင -အျဖ

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၄၄

တစဧကအထြကနနး(တငး) -၂၅ မ ၃၅ ျဖစပါသည။

ဇလပဂျဖ-၁

ဇလပဂျဖ-၁သည စစကငးတငးေဒသၾကးတြင စကပးလကရသည ဂမးတစမးျဖစသည။ ေရဆငး

စကပးေရးသေတသနဌာန၊ ဇလပျခမ ထတလပျဖန႕ျဖးထားသညမးျဖစသည။ အေစအေရာငလပေသာ မး

ျဖစပါသည။ မဘမးမာ- 2nd ISWYN-30 x MW ျဖစပါသည။

ဇလပဂျဖ-၁ ၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက -၁၀၅ မ ၁၁၀

အပငအျမင(စငတမတာ) - ၉၅

အနအရည(စငတမတာ) -၁၀

တစမတာပတလညရအနပါပငပြား-၂၂၅ မ ၂၃၅

24

တစနပါအေစေပါငး -၃၅

အေစအေရာင - အျဖေဖာ႕

အျမးပါ/မပါ -မပါ

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၃၆

တစဧကအထြကနနး(တငး) -၃၅ မ ၄၀ ျဖစပါသည။

ဇလပဂျဖ-၂

ဇလပဂျဖ-၂သည စစကငးတငးေဒသၾကးတြင စကပးလကရသည ဂမးတစမးျဖစသည။ ေရဆငး စကပးေရးသေတသနဌာန၊ ဇလပျခမ ထတလပျဖန႕ျဖးထားသညမးျဖစသည။ အပဒဏခနင၍ေနာကက စကပးရေသာ အေျခအေနတြင သငေတာေသာမးျဖစပါသည။ မဘမးမာ- 2nd HTSN-10 x MW ျဖစပါသည။ ဇလပဂျဖ-၂ ၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက -၁၁၀ မ ၁၁၅

အပငအျမင(စငတမတာ) - ၁၀၀

အနအရည(စငတမတာ) -၁၀

တစမတာပတလညရအနပါပငပြား-၂၅၀ မ ၂၆၅

တစနပါအေစေပါငး -၃၈

အေစအေရာင - အျဖ

အျမးပါ/မပါ -မပါ

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၃၈

တစဧကအထြကနနး(တငး) -၃၅ မ ၄၅ ျဖစပါသည။

ခညမငရညဝါသးန(Long Staple Cotton) ခညမငရညဝါအထြကေကာငးေစေရးအတြက စကပးရာတြင ေျမအမးအစား ေရြးခယမမနရနလအပ

ပါသည။နနးေျမ၊ နနးစနယေျမနင သနနးေျမမားတြင စကပးသငသည။ ေအာကခေရသးေပေအာက နကေသာ

ေျမျဖစသငသည။ အေပၚယေျမနင ေအာကခေျမအမးအစားတညသငသည။ ေျမၾသဇာထကသနရမည။

ေရသြငးေရထတ လြယကရမည။ အစဓါတကေကာငးစြာထနးနငေသာေျမ ျဖစရပါမည။ဆား၊ ဆပျပာ၊

ယမးစမးေပါကေသာေျမ မျဖစရနလအပပါသည။

ခညမငရညဝါက မးၾက၊ မးနင မးေနာငးရာသမားတြင စကပးနငသည။ မးၾကဝါက ေဖေဖၚဝါလလယမ

မတလလယအတြငးစကပးရနျဖစသည။ မးဝါက ေမလလယမ ဇြနလကနအတြငးစကပးရနျဖစသည။မးေနာငးဝါ

က ဇလငလလယမ ၾသဂတလလယအတြငး စကပးရနျဖစပါသည။

တစဧကသတမတအပငဥးေရ ျပညမေရးအတြက စကတနးစကကငး အကြာအေဝး စကစနစမနရနလ

အပသည။အခနမ သားခြရနျဖစသည။ သဘာဝေျမၾသဇာ၊ ဓါတေျမၾသဇာတ႕က စနစတက တြဘကအသးျပသင

သည။ေပါငးျမကကငးစငေရးအေလးထားရနလသည။အစဓါတလေလာကစြာ မရပါက ေရသြငးျခငး၊ ေရသြငး

ျပးတငးၾကားထြနတကျခငး၊ စပပး၊ ဝါဂြမးပးန၊ ရြကလပရြကစားပးစသညတ႕က ကာကြယနမနငးျခငး၊ အေလ

အလြငမရေအာင ဝါေကာကသမးျခငးတ႕က ေဆာငရြကရနလအပပါသည။

ေဒသအနအျပားစကပးလကရေသာမး

ေငြခည-၆ခညမငရညဝါမးက ေနရာေဒသအန႕အျပားစကပးလကရပါသည။

25

ေငြခည-၆

ေငြခည-၆သညဝါထြကနနး ေကာငးမြနျမငမားသည။ အသကလငျခငး၊ သးလးေဖါကပးမား ဒဏခနင

ရညရျခငး၊ ရာသနငေဒသကကညျခငး၊ ဂြမးေမြးအရညအေသြးေကာငးမြနျခငး၊ ဂြမးအထြကနနးနင ဂြမးထြက

ေအာကတနးေကာငးျခငးစသည အရညအခငးမားနင ျပညစေသာမးျဖစသည။ မရငးေဒသမာ ထငးနငင

ျဖစပါသည။

ေငြခည-၆ ဝါမး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

အသကရက -၁၄၀ မ ၁၄၅

အပငအျမင(ေပ) -၃ ဒသမ ၅ မ ၄

ဝါပြငအေရာင -အျဖ

သးကငးအေရအတြက -၁၂ မ ၁၆

တစပငပါဝါသးအေရအတြက -၂၀ မ ၅၀

ဝါေပါကအေလးခန(ဂရမ) -၄ ဒသမ ၅ မ ၅

တစဧကအထြက(ပာ) -၃၅၈ မ ၅၈၉

ဂြမးထြကရာခငနနး -၃၇ မ ၃၉

ဂြမးထြကေအာကတနး -၂၅၅ မ ၂၇၀ တ႕ျဖစပါသည။

ၾကသးန (Sugarcane)

ၾကသးနက စကပးရာတြင စကခနမနရန လအပပါသည။ သၾကားစကမားအတြက တစနစပတလး

ၾကၾကတဝါးနငရန(၅)နစတာ လစဥစကပးစမးသပသေတသနရလဒမားအရနဝငဘာ၊ဒဇငဘာနင ဇနနဝါရလ

တ႕တြင စကေသာၾကသည တစဧကအထြကနနး ေကာငးသည။ ၾကသည ၾကးထြားခနကာလတြင ပအက

စြတစေသာရာသကၾကကနစသကသည။သ႕ျဖစ၍ နဝငဘာ၊ဒဇငဘာနင ဇနနဝါရစကၾကပငမားသည အဆစ

ၾကသည။အပငျမငသည။ အထြကအျမငဆးေပးသည။ ဇလင၊ ၾသဂတ၊ စကတငဘာနင ေအာကတဘာလ

တ႕တြငစကေသာၾကသည ၾကးထြားခနတြင ပအကစြတစေသာကာလနငမၾကေတြ႕ရ၍ အပငအရပပကာ

အထြကနညးနငပါသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရေသာ ၾကမးမား

ေရဆငး-၁၊ ေရဆငး-၂ နင ေရဆငး-၃ၾကမးမားက ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရသည။ ယခအခါ

အလားအလာေကာငးသည ၾကမးသစမားကလညးစမးသပစကပ းေၾကာငးသရပါသည။

ေရဆငး-၁

ေရဆငး-၁ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ မရငးေဒသ -အႏၵယ မးအမတ -CO 1148 မးအပစ -သကၾကး အပငအျမင(ေပ) -၁၀ ၾကလးပတ(လကမ) -၃ ဒသမ ၈ ဆစၾကားအရည(လကမ) -၅ ဒသမ ၆

26

အခဓါတ(ရာခငနနး) -၂၁ ဒသမ ၄ သၾကားထြက(ရာခငနနး) -၁၂ ဒသမ ၃ တစဧကအထြက(တန) -၃၅ ဒသမ ၄ ထးျခားခက -မနေရာဂါခနငသည။နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed

Committee-NSC)မအတညျပသညခနစ-၂၀၀၀ ျဖစပါသည။ ေရဆငး-၂ ေရဆငး-၂ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ မရငးေဒသ -ၾသစေၾတးလ မးအမတ -Triton မးအပစ -သကလတ အပငအျမင(ေပ) -၈ မ ၉ ၾကလးပတ(လကမ) -၄ မ ၅ ဆစၾကားအရည(လကမ) -၅ အခဓါတ(ရာခငနနး) -၂၁ ဒသမ ၄ သၾကားထြက(ရာခငနနး) -၁၂ ဒသမ ၃ တစဧကအထြက(တန) -၄၀ ထးျခားခက -မနေရာဂါခနငသည။အနေရာ၈ါအသငအတငခနငသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC) မအတညျပသညခနစ-၂၀၀၀ျဖစပါသည။

ေရဆငး-၃ ေရဆငး-၃ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ မရငးေဒသ -ၾသစေၾတးလ မးအမတ -Q-89 မးအပစ -သကလင အပငအျမင(ေပ) -၉ ဒသမ ၈ ၾကလးပတ(လကမ) -၄ ဒသမ ၃ ဆစၾကားအရည(လကမ) -၄ ဒသမ ၈ အခဓါတ(ရာခငနနး) -၂၂ ဒသမ ၃ သၾကားထြက(ရာခငနနး) -၁၃ ဒသမ ၂၂ တစဧကအထြက(တန) -၃၅ မ ၄၀ ထးျခားခက -မနေရာဂါခနငသည။အနေရာဂါခနငသည။နငငေတာ

သးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)မ အတညျပသညခနစ-၂၀၀၀ ျဖစပါသည။

ၾကသးနအတြကအေရးပါသည ပငပြားကာလ

ၾကစကပးရာတြင ပငပြားကာလသည ေရလအပမ အမားဆးကာလျဖစသည။ ပငပြားကာလသည ေျခာကေသြ႕ေႏြရာသကလညး ျဖတသနးရသည။ပငပြားကာလတြင ေရလအပေၾကာင ၾကပငပြားနညးေစသည။ ၾကးထြားမေနးေစသည။ၾကအထြကနနးကပါထခကေစနငပါသည။သေတသနရလဒမားကေဖၚျပသညမာၾကစက ျပး(၂)လအၾကာ ေျခာကေသြ႕ကာလေႏြရာသတြင ေရတစၾကမေပးသြငးျပး နငတရဂငေျမၾသဇာ တစဧက ေပါင(၁၅၀)နနး ထညသြငးေပးျခငးသည ၾကအထြကတးေစပါသည။

****** ******* ********

27

အခနး ၃

စပါးသးနစကပးနညးပညာ စပါးမးမား

စပါးသးနစကပးရာတြင စပါးသးနအထြကနနးနင အထြကမတဖက (Yield and yield components of

Rice)မားေကာငးရနလအပသည။ မတဖကမားမာ-

၁။ယနစဧရယာတစခအတြငးရစပါးနေပါငး

၂။စပါးတစနတြငရေသာအေစေပါငး

၃။ေအာငျမငရငမညသညစပါးေစရာနနး

၄။အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန တ႕ျဖစသည။

အထြကနနးမတဖကေကာငးမ အထြကေကာငးမညျဖစရာ အထြကနနးမတဖက(၄)ခကလးေကာငးေရး

စပါးပင ၏ၾကးထြားမကာလ(Growth Phases) အသးသးက အဆးအျဖတျပသည။

စပါးသးနတြငၾကးထြားကာလ(၃)ခရသည။၄ငးတ႕မာ-

(၁)ပငပငးၾကးထြားသညကာလ(Vegetative Phase)

(၂)မ းပြားပငးၾကးထြားသညကာလ(Reproductive Phase)

(၃)ရငမညသညကာလ(Ripening Phase)

ၾကးထြားကာလအသးသးတြင ေကာငးမြနရန ေဆာငရြကရမညအခကမားက သရျပညစမနကနေအာင

လပကငရန လအပပါသည။

စပါးပငၾကးထြားကာလအလကၾကးထြားမအဆငဆင(Growth Stages at different Growth Phases of Rice)

စပါးသးန၏ၾကးထြားကာလနင ၾကးထြားကာလအလကပါဝငသညအဆငမားမာ-

(၁)ပငပငးၾကးထြားသညကာလ(Vegetative Phase)တြင

အဆင-၀၊အပငေပါကျခငး(Germination to Emergence)

အဆင-၁၊ပးပငအျဖစၾကးထြားျခငး(Seedling)

အဆင-၂၊အပငပြားျခငး(Tillering)

အဆင-၃၊ပငစညရညထြကလာျခငး(Stem Elongation) တ႕ပါဝငသည။

(၂)မးပြားပငးၾကးထြားသညကာလ(Reproductive Phase)တြင

အဆင-၄၊အနသေႏၶစတငျဖစေပၚလာသညမ ဖးတးလးတးျဖစျခငး(Panicle initiation)

အဆင-၅၊အနထြကျခငး(Heading)တ႕ပါဝငသည။

(၃)ရငမညသညကာလ(Ripening Phase)

အဆင-၆၊ပနးပြငျခငး(Flowering)

အဆင-၇၊စပါးေစတြငန႕ရညတညျခငး(Milk Grain)

အဆင-၈၊စပါးေစတြငန႕ရညချခငး(Dough Grain)

အဆင-၉၊စပါးေစရငမညျခငး(Mature Grain)တ႕ပါဝငသည။

28

စပါးအထြကအတြက၊ အထြကနနးမတဖက(၄)ခကလးေကာငးေရး၊ ၾကးထြားကာလအလကၾကးထြား

အဆငဆငတြင ေကာငးမြနရနေဆာငရြကရမညအခကမားက သရျပညစမနကနေအာင လပကငရနလအပ

ပါသည။

စပါးအထြကမတဖကမား၏စြမးေဆာငနငမမား

စပါးအထြကမတဖက ေလးခကရသည။အားလးေကာငးမ စပါးအထြကေကာငးမည။ စပါးသးနပငတြင

ၾကးထြားမကာလသးခရသည။အထြကမတဖကေလးခကလးေကာငးေရးၾကးထြားမကာလအလကေဆာငရြကရန

လအပသညမားကသရနားလညျပညစမနကနေအာငလပကငရနလပါသည။

ၾကးထြားမကာလ(GrowthPhases)အသးသး၏အေရးၾကးမ

ပငပငးၾကးထြားသညကာလ (Vegetative Phase) သည အထြကမတဖကတစချဖစေသာ စပါးနအေရ

အတြက(Panicles per unit area)အတြကအေရးၾကးေသာကာလျဖစသည။ မးပြားပငးၾကးထြားသည ကာလ

(Reproductive Phase)သည စပါးတစနတြင ပါဝငေသာ အေစအေရအတြက(Grains per panicle)အတြက

အေရးၾကးေသာကာလျဖစသည။ ရငမညသညကာလ(Ripening Phase)သည ေအာငျမင ရငမညသည စပါး

ေစရာနနး(Filled grains percent) နင အေစ(၁၀၀၀) အေလးခန(1000 grains weight)တ႕အတြက အေရး

ၾကးေသာကာလ ျဖစပါသည။

စပါးသးနအထြကမတဖက(Yield Components)မား၏စပါးအထြက(Grain Yield)အေပၚအကးျပမ

စပါးနအေရအတြက(Panicles per unit area)သညစပါးအထြကအား ၆၀ဒသမ၂ ရာခငနနး အကးျပ

သည။ ရငမညသညစပါးေစ ရာနနး(Filled grains percent) နင အေစ(၁၀၀၀) အေလးခန(1000 grains

weight)တ႕သည စပါးအထြကအား ၂၁ဒသမ၂ ရာခငနနး အကးျပသည။ စပါးနအေရအတြက(Panicles per

unit area)နငရငမညသညစပါးေစရာနနး(Filled grains percent)တ႕သညစပါးအထြကအား ၇၅ဒသမ၇

ရာခငနနး အကးျပသည။ စပါးန အေရအတြက(Panicles per unit area)နင အေစ(၁၀၀၀) အေလးခန(1000

grains weight)တ႕သည စပါးအထြကအား ၇၈ဒသမ၅ ရာခငနနး အကးျပသည။ စပါးနအေရအတြက(Panicles

per unit area)၊ ရငမညသညစပါးေစရာနနး(Filled grains percent)နင အေစ(၁၀၀၀) အေလးခန(1000

grains weight)တ႕သညစပါးအထြကအား ၈၁ဒသမ၄ရာခငနနး အကးျပပါသည။

စနစတကပးေထာင၍ သနစြမးေသာပးပငမားရရရန လပျခငး၊ပးပငမားအျမစမနာေအာငနတယစက

ပးျခငး၊ေစာေစာပငးကာလကပငေပါငးျမကပငမားကသတသငျခငးစသညတ႕သညေမာမနးသညစပါးအထြက

ကရရရန ျပညစမနကနေသာ လပေဆာငခကမျဖစေသးေခ။ စပါးအထြကမတဖကတစချဖစေသာ စပါးနအေရ

အတြက(Panicles per unit area)မားျပားေရးအတြကသာလပေဆာငခကျဖစေသးသည။

ကနအထြကမတဖကမားေကာငးေရးအတြက စပါးမ႕ကပခန၊ပနးပြငခန တ႕တြငအပခနျမငလြနးျခငး၊

နမလြနးျခငးေရာငျပး စကခနမနတြငစကပးျခငး၊ သဘာဝေျမၾသဇာ၊ဓါတေျမၾသဇာအသးျပျခငး၊ ရတသမးခန

မနတြင ရတသမးျပးအေလအလြငနညးေအာငေခြေလ႕သေလာငျခငးစသညတ႕ျပညစမနကနေအာငလပကငရန

လအပပါသည။

ယာစပါး(Upland Rice)

ယာစပါးက Upland Rice၊ ကနသငးမကနဘ စကပးနငေသာေၾကာင unbunded Rice ဟေခၚသည။

ရြာသြနးသမမးေရျဖင ယာေျမတြငယာသးနမားစကပးသကသ ယာစပါးကစကပးနငသည။ ယာစပါးတြင

မးေခါငဒဏ၊ ေရငတဒဏခနငသည အျမစစဥ(Root System)ျဖစထြနးပါဝငသည။

29

ယာေျမတြင အေျခာကသးန (နမး၊ေျပာငး၊ပမးစ) ကသ႔ စကပးနငသည။ ယာစပါး+ပစဥးင၊ ယာစပါး+

နမးလင၊ ယာစပါး+ပတစမး၊ စသည သးညပပစမား(Intercropping)ခမတစကပးနငသည။ယာစပါးအျပး

ယာစပါး-ယာသးန(Upland Rice-Upland Crops)စသည သးထပသးနပစ(Cropping Patterns)မား ခမတ

စကပးနငပါသည။

မလဗဇအရစပါးျဖစသျဖင လယေျမတြင ကနသငးကန ေရသေလာင စကပးလငလညး ပမျဖစထြနး

သည။ယာစပါးက ျမနမာနငငအလယပငးယာေျမနငသဆနကနးေၾကာေျမမားတြင စကပးသငသည။ စကပး

ေရးသေတသနဥးစးဌာနမထတေဝထားျပး ကယျပန႕စြာစကပးသည ယာစပါးမးမားမာ ယာ-၂၊ ယာ-၂ထြနး၊

ယာ-၉တျဖစပါသည။

ေဒသအန႕အျပားစကပးလကရသည ယာစပါးမးမား

ယာ-၂၊ ယာ-၂ထြနး၊ ယာ-၉စပါးမးတ႕က ေဒသအန႕အျပား၌ စကပးလကရပါသည။

ယာ-၂

ယာ-၂ စပါးမးသညေရငတခသည။ မးနညးပါးေသာေဒသမားနင ကနးျမငေသာလယေျမမားတြငအထး

သငေတာသည။ လယစပါးယာစပါးအျဖစစကပးနငေသာစပါးမးျဖစသည။ ယာ-၂စပါးမး၏ အရညအေသြး

လကၡဏာမားမာ-

မးအပစ - ဧညမထ

အသကရက - ၁၂၅

အပငအျမင(စငတမတာ) - ၁၀၅

အနပါပငပြား -၂၈/တစေပ

တစနပါသးလး - ၉၀

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၂၃.၅

ဆနရညဆနသား - ဗကျဖပါ

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၉.၆၅

အန(မလမတာ) -၂.၈၀

အလား/အနအခး -၃.၄၄

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၆.၇

စားသးမအဆငအတနး -သင၊ မာ

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၅၀ မ ၆၀ ျဖစပါသည။

ယာ-၂ထြနး

ယာ-၂ထြနးစပါးမးသညမးနညးပါးေသာေဒသမားတြငအထးသငေတာသည။ေရငတခသည။လယစပါး

ယာစပါးအျဖစစကပးနငသည။မးစပါး၊ေနြစပါးအျဖစလညး စကနငသည။ ဘကတးရးယားရြကေျခာက

ေရာဂါဒဏက အသငအတငခ နငရညရပါသည။ ယာ-၂ထြနးစပါးမး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -၁၀၀

30

အပငအျမင(စငတမတာ) -၈၅ မ ၉၀

အနပါပငပြား -၇ မ ၉

တစနပါသးလး -၁၀၀

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၂၁.၉

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၈.၄၅

အန(မလမတာ) -၂.၀၂

အလား/အနအခး -၄.၁၈

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၈.၉၈

စားသးမအဆငအတနး -သင

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၆၀ မ ၈၀ ျဖစပါသည။

ယာ-၉

ယာ-၉စပါးမးသည မးနညးပါးေသာေဒသမား၊ ျမစေရတငစကေဒသမားတြင အထးသငေတာသည။

ပမနေရ လအပခက ထကတစဝကေလာနညးေသာ အေျခအေနပငလင ေကာငးစြာျဖစထြနးသည။

ဘကတးရးယား ရြကေျခာကေရာဂါဒဏက ခနငရညရပါသည။ ယာ-၉စပါးမး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -၁၁၅

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၂၀

အနပါပငပြား -၇ မ ၉

တစနပါသးလး -၁၂၄

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၂၃.၀

ဆနရညဆနသား -ဗကျဖအနညးငယပါ

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၈.၇၆

အန(မလမတာ) -၁.၉၀

အလား/အနအခး -၄.၆၁

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၁.၆

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၆၅ မ ၉၀ ျဖစပါသည။

အထြကေကာငး စပါးမးမား (High Yeilding Rice Varieties)

မးရာသတြငစကပးေသာအထြကေကာငးစပါးမးမားက ျပညေထာငစခပ စကဧရယာအနညးအမားအရ

စပါးမးကြအလကစကပးမ(စကဧရယာဧကအမားဆး )မာ-

ပထမ ။ မေနာသခ-၂၀ဒသမ၇၄ရာခငနနး

31

ဒတယ ။ ဆငးသြယလတ-၆ဒသမ၃၁ရာခငနနး

တတယ ။ ေရႊဝါထြနး-၅ဒသမ၁၈ရာခငနနး

စတတ ။ ဧရာမငး-၄ဒသမ၅ရာခငနနး

ပဥၥမ ။ သးထပရင-၃ဒသမ၆၈ရာခငနနး

ဆဌမ ။ ေကာေဇယ-၃ဒသမ၆၅ရာခငနနး

သတမ ။ ဆငးဧကရ(၃)-၃ဒသမ၆ရာခငနနး

အဌမ ။ ဆငးသခ-၃ဒသမ၀၃ရာခငနနးျဖစပါသည။

ျပညေထာငစတစဝနး လယသမားမား ကယျပန႔စြာလကခစကပးလကရျခငးသညပင၊ ေဒသေရေျမ

ကကည၊စကပးသ၊ စားသးသ၊ေရာငးဝယေဖါကကားသမား၏ အၾကက၊မးေကာငးအဂၤါနငညေသာေၾကာင ျဖစ

နငပါသည။

မေနာသခ

မေနာသခ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ - လကေရြးစင

အသကရက - ၁၃၅

အပငအျမင(စငတမတာ) - ၉၀ မ ၁၀၅

အနပါပငပြား - ၁၀ မ ၁၂

တစနပါသးလး - ၁၈၈ မ ၂၃၄

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၁၉.၀

ဆနရညဆနသား - ၾကည

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) - ၇.၉၇

အန(မလမတာ) - ၂.၅၂

အလား/အနအခး - ၃.၁၆

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၆.၅

စားသးမအဆငအတနး - သင

တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၁၀၀ မ ၁၂၀

ထးျခားမ - ဆနထြကေကာငးသည။ အမားစလကခနငသည စားသးမအရည အေသြး

ရသည။ခကျပတရာတြငထမငးအးတကသည။မးစပါး၊ေနြစပါးအျဖစစကနင

သည။တငးေဒသၾကးနငျပညနယတငးတြငစကပးျပး၊မးစပါးစစေပါငး၏စက

ဧရယာအမားဆးစကပးလကရေသာစပါးမးအျဖစဆယစနစတစခမကရပ

တညဆျဖစသည။

32

ရာဇဝင - မေလးရားမးမရရမးကြမားမကြျပားျခားနားေသာအပငအားစကပးေရး

သေတသနမမးေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပး ၁၉၇၈ ခ

နစတြငထတေဝခသညမးျဖစသည။

ဆငးသြယလတ

ဆငးသြယလတ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ မးအပစ - ဧညမထ အသကရက - ၁၃၅ အပငအျမင(စငတမတာ) - ၁၂၀ အနပါပငပြား - ၉ မ ၁၁ တစနပါသးလး - ၂၄၆ အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၇.၉ ဆနရညဆနသား - ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) - ၁၀.၀၆ အန(မလမတာ) - ၂.၃၂ အလား/အနအခး - ၄.၃၄ ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး - ၂၀.၄ စားသးမအဆငအတနး - ေကာငး၊နးည တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၉၀ မ ၁၂၀

ထးျခားမ - ဘကတးရးယားရြကေျခာကေရာဂါဒဏ ခနငရညရသည။ မးစပါးစစေပါငး စကဧရယာ၏ဒတယအမားဆးစကပးလကရေသာစပါးမးျဖစသည။

ရာဇဝင - အျပညျပညဆငရာဆနစပါးသေတသနဌာန(International Rice Research InstituteIRRI)မရရသညမးလငးမားအားစကပးေရးသေတသနမမးေမြးျမ ေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသညမးျဖစသည။ လငးအမတမာ-IR-53936-60-3-2-3-1ျဖစသည။၂၀၀၅ခနစတြငနငငေတာ သးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee NSC)ကအတညျပထတ ေဝခသညမးျဖစသည။

ေရႊဝါထြနး

ေရႊဝါထြနး၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ မးအပစ - ဧညမထ အသကရက - ၁၄၀ မ ၁၄၅ အပငအျမင(စငတမတာ) - ၁၂၀ မ ၁၅၀ အနပါပငပြား - ၁၀ မ ၁၂ တစနပါသးလး - ၁၅၀ အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၄.၃ ဆနရညဆနသား - ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

33

အလား(မလမတာ) - ၉.၆၅ အန(မလမတာ) - ၂.၆၅ အလား/အနအခး - ၃.၆၄ ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး - ၃၀.၄ စားသးမအဆငအတနး - အနညးငယမာ တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၆၀ မ ၈၀ ထးျခားမ - မးေကာငးေသာကေဒသ နင အထးသငေလာေသာစပါးမး ျဖစသည။

ဤစပါးမးသည နစမလြတသည အပငလကၡဏာရ၍ စကခနနငအနထြက ခနတ၌ အပခနနမသညေဒသမားတြငစကခနက ဂရစကသငပါသည။

ရာဇဝင - ဗဟစကပးေရးသေတသနမ ရာေကာ-၂(IR-5)စပါးမးအား ဂမၼာေရာငျခည ေပး၍ မးထြနးနညးျဖငေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပး ရရခသညမးျဖစသည။ နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)က အတညျပကာ ၁၉၇၄ ခနစတြငထတေဝခပါသည။

ဧရာမငး ဧရာမငး၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ - ဧညမထ အသကရက - ၁၅၅ မ ၁၆၀ အပငအျမင(စငတမတာ) - ၁၄၀ မ ၁၅၅ အနပါပငပြား - ၁၁ မ ၁၃ တစနပါသးလး - ၁၆၀ အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၁.၀ ဆနရညဆနသား - ၾကည စပါးေစအတငးအထြာ အလား(မလမတာ) - ၉.၁၃ အန(မလမတာ) - ၂.၄၈ အလား/အနအခး - ၃.၆၈ ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး - ၂၅.၆ စားသးမအဆငအတနး - ေကာငး တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၇၀ မ ၉၀ ထးျခားမ - ဓါတေျမၾသဇာစားသးမနညးေသာ စပါးမးျဖစသည။ ဆနထြကရာခငနနး

အသငအတငေကာငးမြနသည။ ရာဇဝင - ဗဟစကပးေရးသေတသနမ စမးသပျခငး အဆငဆငေဆာငရြကျပး ရရခ

သညမးျဖစသည။ မရငးအမညမာ မခနးဒျဖစသည။ နငငေတာသးနမးေစ ေကာမတ(National Seed Committee-NSC)ကအတညျပကာ၁၉၇၁ ခနစတြငထတေဝခပါသည။

34

ေကာေဇယ

ေကာေဇယ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ မးအပစ - ဧညမထ အသကရက - ၁၃၅ မ ၁၄၅ အပငအျမင(စငတမတာ) - ၁၁၀ မ ၁၂၀ အနပါပငပြား - ၁၀ မ ၁၂ တစနပါသးလး - ၁၈၆ အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၅.၀ ဆနရညဆနသား - ဗကျဖအနညးငယပါ

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) - ၉.၆၉ အန(မလမတာ) - ၂.၆၂ အလား/အနအခး - ၃.၆၉ ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး - ၂၆.၈ စားသးမအဆငအတနး - သင၊မာ တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၈၀ မ ၁၀၀

ထးျခားမ - ပငစညေတာငတငးသည။ေရနယဒဏခနငသည။ မးေကာငးေသာကေဒသ မားနငအထးသငေတာသည။ေရနကကြငးေဒသမားတြငသငေတာသည။

ရာဇဝင - ဗဟစကပးေရးသေတသနဌာနတြငရာေကာ-၂(IR-5)စပါးမး နင ေအာငေဇ ယစပါးမးတအားမးကးစပေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြက ျပးရရခသညမး ျဖစသည။နငငေတာ သးနမးေစေကာမတ (National Seed Committee-NSC)က အတညျပကာ ၁၉၈၀ ခနစတြငထတေဝခပါသည။

သးထပရင သးထပရင၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ - ဧညမထ အသကရက - ၁၁၅ မ ၁၂၀ အပငအျမင(စငတမတာ) - ၁၀၀ မ ၁၀၅ အနပါပငပြား - ၈ မ ၁၀ တစနပါသးလး - ၁၀၅ အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၄.၀ ဆနရညဆနသား - ဗကျဖအနညးငယပါ

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) - ၈.၈၀ အန(မလမတာ) - ၂.၃၅ အလား/အနအခး - ၃.၇၄ ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး - ၃၀.၄ စားသးမအဆငအတနး - မာ

35

တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၈၀ မ ၁၀၀ ထးျခားမ - သထပစပါးအျဖစ စကပးရန သငေတာသည။ အထြကစြမးရည (Yield

Potential)ျမငမားသည။မးစပါး၊ေႏြစပါးစကပးနငသည။ျမနမာနငငေအာကပငးေဒသမား၌ေနြစပါးအျဖစ အဓကစကပးလကရသညမးျဖစသည။

ရာဇဝင - အျပညျပညဆငရာဆနစပါးသေတသနဌာန(International Rice Research InstituteIRRI)မရရသညမးလငးမားအားစကပးေရးသေတသနမမးေမြးျမ ေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသညမးျဖစသည။ လငးအမတမာ -IR-13240-108-2-2-3 ျဖစသည။ နငငေတာသးနမးေစ ေကာမတ(National Seed Committee-NSC)ကအတညျပကာ ၁၉၈၆ ခနစ တြငထတေဝခသညမးျဖစသည။

ဆငးဧကရ-၃ ဆငးဧကရ-၃၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ - ဧညမထ အသကရက - ၁၂၅ မ ၁၃၀ အပငအျမင(စငတမတာ) - ၁၀၅ မ ၁၂၀ အနပါပငပြား - ၁၀ မ ၁၂ တစနပါသးလး - ၁၅၈ အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၇.၉ ဆနရညဆနသား - ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) - ၉.၇၂ အန(မလမတာ) -၂.၇၁ အလား/အနအခး - ၃.၅၉ ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး - ၁၈.၉ စားသးမအဆငအတနး - ေကာငး၊နးည၊ေပာေပာငး တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၈၀ မ ၁၀၀ ထးျခားမ - ကခငျပညနယတြငအမားဆးစကပးျပး၊ရမးျပညနယ၊စစကငးတငးေဒသၾကး

စသည အျခားေဒသမားတြငလညး စကပးသည။ အထြကစြမးရည(Yield Potential) ျမငမားျပးတညျငမသည။

ရာဇဝင - ထငးနငငမရရသည RD-23 စပါးမးလငးအား စကပးေရးသေတသနမမး ေမြးျမ ေရြးခယစမးသပျခငး အဆငဆငေဆာငရြကချပး၊ ေရြးခယရရသည အပငပစနငစပါးေစပသ႑ာနမတေသာစပါးနစမး RD-23A နင RD-23B တ႕အားဆကလကစမးသပမမားေဆာငရြကျပး၊အထြကျမငမား၍စားသးမ အရညအေသြးေကာငးမြနသည RD-23B အားမးသစအျဖစေနာကဆးေရြးခယ ခသည။နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)ကအတညျပကာ ၁၉၈၇ ခနစတြငထတေဝခသညမးျဖစသည။

ဆငးသခ

ဆငးသခ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ မးအပစ - လကေရြးစင

36

အသကရက - ၁၄၀ အပငအျမင(စငတမတာ) - ၁၀၇ အနပါပငပြား - ၁၀ မ ၁၂ တစနပါသးလး - ၁၇၈ မ ၂၂၀ အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၀.၆ ဆနရညဆနသား - ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) - ၈.၅၃ အန(မလမတာ) - ၂.၁၀ အလား/အနအခး - ၄.၀၆ ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး - ၂၃.၇ စားသးမအဆငအတနး - သင တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၉၀ မ ၁၃၅ ထးျခားမ - ဘကတးရးယားရြကေျခာကေရာဂါဒဏခနငရညရသည။မေနာသခနငတစ

ဧကအထြက၊ဆနအရညအေသြးတညျပး၊စားသးမအရသာမာမေနာသခထကပမေကာငးမြနနးညေသာစပါးမးျဖစသည။

ရာဇဝင - စကပးေရးသေတသနတြင ၁၉၉၇ခနစမစတင၍မးကးစပျပး၊ဆကလက၍ ေမြးျမေရြးခယျခငးအဆငဆငေဆာငရြကကာရရလာေသာမးျဖစသည။ မေနာသခစပါးမးအားဘကတးရးယားရြကေျခာကေရာဂါဒဏခနငသညဗဇပါ ဝငေသာIRBB-21စပါးမးနင မးကးစပျပး၂၀၀၂ခနစမ၂၀၀၆ခနစအထ နယ စမးသပမမားအပါအဝငအဆငဆငေဆာငရြကရရလာေသာမးျဖစသည။မး လငးအမတမာ -IRYn-1068-7-1 ျဖစသည။ နငငေတာသးနမးေစေကာမတ (National Seed Committee-NSC)ကအတညျပကာ ၂၀၁၀ ခနစတြငထတ ေဝခသညမးျဖစသည။

ျမနမာေဒသစပါးမးမား (Local Rice Varieties) အထြကစြမးရညျမငမားမေၾကာင အထြကေကာငး စပါးမးမား (HYV) က ၁၉၆၇ ခနစမစ၍ တစစတစစ

ေျပာငးလတးခ႕စကပးလာၾကေသာလညးေဒသစပါးမးမား(Local Variety)ကျပညေထာငစတစဝနးလယသမား မားကယျပနစြာဆကလကစကပးလကရပါသည။ေဒသေရေျမကကည၊စကပးသ၊စားသးသ၊ေရာငးဝယေဖါကကားသမား၏အၾကက၊ အရညအေသြးေကာငး၊ မးေကာငးအဂၤါနငညေသာေၾကာင စကပးလကရျခငးျဖစနင ပါသည။ျပညေထာငစခပ မးစပါးစကဧရယာစစေပါငး၏ ေဒသစပါးမးအလက စကပးမရာခငနနးမားမာ-

ပထမ။ေပၚဆနး-၄ဒသမ၁၄ရာခငနနး ဒတယ။ငစန-၄ဒသမ၀၆ရာခငနနး တတယ။ေတာငယာစပါး-၃ဒသမ၆၃ရာခငနနး စတတ။မးဒး-၃ဒသမ၅၉ရာခငနနး ပဥၥမ။ယာစပါး-၃ဒသမ၅၃ရာခငနနး ဆဌမ။နကား-၃ဒသမ၄၄ရာခငနနး သတမ။အငးမရေဘာ-၁ဒသမ၄၅ရာခငနနး အဌမ။ငက ြ-၁ဒသမ၂၀ရာခငနနး

37

ေပၚဆနးေမႊး

ေပၚဆနးေမႊး ၏အရညအေသြးလကၡဏာမား

မးအပစ -မးဒး

အသကရက -နဝငဘာစတတပတတြငပနးပြင

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၆၅

အနပါပငပြား -၈ မ ၁၀

တစနပါသးလး -၁၈၀

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၃၀.၀

ဆနရညဆနသား -ေနာက

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၇.၄၈

အန(မလမတာ) -၃.၃၀

အလား/အနအခး -၂.၂၆

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၁.၀

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး၊နးည

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၄၀ မ ၆၀

ထးျခားမ - ရာသစပါးမး(Date-fixed Variety)ျဖစသည။ ေဒသအလကအရညအေသြး

ကြျပားသည။

ရာဇဝင - မရးဖလာစပါးမးမားမ Pure Line Selection နညးျဖငစကပးေရး သေတ

သနျပလပ၊မးေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသည

မးျဖစသည။

ေပၚဆနးရင

ေပၚဆနးရင ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -မးဒး

အသကရက -ေအာကတဘာတတယပတတြငပနးပြင

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၆၀

အနပါပငပြား -၁၃

တစနပါသးလး -၁၁၅

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၈.၀

ဆနရညဆနသား -ေနာက

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၇.၈၀

အန(မလမတာ) -၂.၈၀

အလား/အနအခး -၂.၇၈

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၄.၂

38

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး၊နးည

တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၄၀ မ ၆၀

ထးျခားမ -ရာသစပါးမး(Date-fixed Variety)ျဖစသည။

ေဒသအလကအရညအေသြးကြျပားသည။

ရာဇဝင - မရးဖလာစပါးမးမားမ Pure Line Selectionနညးျဖင စကပးေရးသေတ

သနျပလပ၊မးေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသည

မးျဖစသည။

ေပၚဆနးေဘးၾကား

ေပၚဆနးေဘးၾကား ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -မးဒး

အသကရက -နဝငဘာတတယပတတြငပနးပြင

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၇၅

အနပါပငပြား -၇ မ ၉

တစနပါသးလး -၁၈၀

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၆.၁

ဆနရညဆနသား -ေနာက

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၇.၆၃

အန(မလမတာ) -၃.၀၁

အလား/အနအခး -၂.၅၃

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၁.၀

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး၊နးည

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၄၀ မ ၆၀

ထးျခားမ -ရာသစပါးမး(Date-fixed Variety)ျဖစသည။

ေဒသအလကအရညအေသြးကြျပားသည။

ရာဇဝင -မရးဖလာစပါးမးမားမ Pure Line Selection နညးျဖငစကပးေရးသေတသန

ျပလပ၊မးေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသညမး

ျဖစသည။

နကား

နကား ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -လကေရြးစင

အသကရက -ေအာကတဘာတတယပတတြငပနးပြင

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၅၃

အနပါပငပြား -၅ မ ၇

တစနပါသးလး -၁၅၅

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၁.၀

39

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၉.၄၂

အန(မလမတာ) -၂.၆၅

အလား/အနအခး -၃.၅၅

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၅.၇

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၄၀ မ ၆၀

ထးျခားမ -ရာသစပါးမး(Date-fixed Variety)ျဖစသည။ေဒသအလကအရညအေသြး

ကြျပားသည။

ရာဇဝင -မရးဖလာစပါးမးမားမ Pure Line Selection နညးျဖငစကပးေရး သေတသန

ျပလပ၊မးေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသညမး

ျဖစသည။

အငးမရေဘာ

အငးမရေဘာ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -နဝငဘာပထမပတတြငပနးပြင

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၇၅

အနပါပငပြား -၈ မ ၁၀

တစနပါသးလး -၁၅၈

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၉.၀

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၉.၃၃

အန(မလမတာ) -၂.၈၂

အလား/အနအခး -၃.၃၁

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၁.၀

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး၊ေပာ

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၆၀ မ ၈၀

ထးျခားမ -ရာသစပါးမး(Date-fixed Variety)ျဖစသည။ေဒသအလကအရညအေသြး

ကြျပားသည။

ရာဇဝင -မရးဖလာစပါးမးမားမ Pure Line Selectionနညးျဖငစကပးေရးသေတသန

ျပလပ၊မးေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသညမး

ျဖစသည။

ငကၽြ

40

ငကၽြ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -မးဒး

အသကရက -နဝငဘာတတယပတတြငပနးပြင

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၅၅

အနပါပငပြား -၇ မ ၉

တစနပါသးလး -၁၆၀

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၇.၂

ဆနရညဆနသား -ေနာက

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၇.၆၀

အန(မလမတာ) -၃.၀၅

အလား/အနအခး -၂.၄၉

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၁.၈

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၄၀ မ ၆၀

ထးျခားမ -ရာသစပါးမး(Date-fixed Variety)ျဖစသည။

ေဒသအလကအရညအေသြးကြျပားသည။

ရာဇဝင -မရးဖလာစပါးမးမားမ Pure Line Selection နညးျဖငစကပးေရးသေတ

သနျပလပ၊မးေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသည

မးျဖစသည။

သကလငအထြကေကာငးစပါးမးမား (Short Duration HYVs)

သကလင အထြကေကာငးစပါးမးမားသည အသကရက ၁၀၀ ခန႕ျဖင ရတသမးနငေသာ အထြက

ေကာငးစပါးမးမားျဖစသည။ စပါးအေျခခသးနပစစကပးေရးတြင အထးအသးဝငသည။ မးစပါးသာမက ေႏြစပါး

အျဖစလညးစကပးနငသည။ ပးေထာငေကာကစကစနစျဖင စကပးျခငးထက တကရကမးေစခစနစျဖင

စကပးပါက မလအသကရကထကတသျဖင ေစာစးစြာရငမညရတသမးနင ေသာစပါးမးမားျဖစပါသည။

ထငရားသညစပါးမးမားမာ-

ေရႊသြယရင

ေရႊသြယရင ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -၁၀၅ မ၁၁၅

အပငအျမင(စငတမတာ) -၇၅ မ ၉၀

အနပါပငပြား -၁၀ မ ၁၂

တစနပါသးလး -၁၃၀

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၁၉.၅

41

ဆနရညဆနသား -ၾကည

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၈.၄၂

အန(မလမတာ) -၂.၀၆

အလား/အနအခး -၄.၀၈

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၃၀.၀

စားသးမအဆငအတနး -သင

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၁၀၀ မ ၁၂၀

ထးျခားမ -စပါးအေျခခ သးနပစစကစနစတြင အသးျပနငသည။ ေႏြစပါးအျဖစအထး

သငေတာသည။ေႏြစပါးတြငျမနမာနငငအထကပငး၌စကဧရယာအမားဆးစက

ပးသညမးျဖစသည။ ဘကတးရးယားရြကေျခာကေရာဂါအသငအတငခနင

သည။တကရကမးေစခစနစျဖငစကပးရနသငေတာသည။

ရာဇဝင -အျပညျပညဆငရာဆနစပါးသေတသနဌာန(International Rice Research

Institute-IRRI)မရရသညမးလငးမားအားစကပးေရးသေတသနမမးေမြးျမ

ေရြးခယစမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသညမးျဖစသည။မရငးအ

မညမာ-IR 50 ျဖစသည။လငးအမတမာ-IR-9224-117-2-3-3-2 ျဖစသည။

နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)က

အတညျပထားသည။ ၁၉၈၁ခနစတြင ထတေဝခသညမး ျဖစသည။

ရတနာတး

ရတနာတး ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -၁၂၀

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၂၁

အနပါပငပြား -၉ မ ၁၁

တစနပါသးလး -၁၉၀

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၇.၃

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၉.၁

အန(မလမတာ) -၂.၁

အလား/အနအခး -၄.၃၃

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၆.၃

စားသးမအဆငအတနး -သင

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၉၀ မ ၁၅၀

42

ထးျခားမ -ေႏြစပါး၊မးစပါးအျဖစစကပးရနသငေလာသည။ျဖတညပးဒဏခနငသည။

စပါးဘကတးရးယားရြကေျခာကေရာဂါအသငအတငခနငသည။

ရာဇဝင - မရငးေဒသ ထငးနငငျဖစျပး၊ စကပးေရးသေတသနမ မးေမြးျမေရြးခယ

စမးသပျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပး ရရခသညမ းျဖစသည။ေမြးျမေရးလငး

နပါတ-Thai 1-9-3 E ျဖစသည။၂၀၁၀ခနစတြငနငငေတာသးနမးေစေကာမတ

(National Seed Committee-NSC)ကအတညျပထတေဝခသညမးျဖစသည။

ေရႊျမနမာ

ေရႊျမနမာ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -၁၁၅

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၀၅

အနပါပငပြား -၁၀ မ ၁၂

တစနပါသးလး -၂၁၃

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၆.၀

ဆနရညဆနသား - ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) - ၁၀.၂

အန(မလမတာ) -၂.၃၉

အလား/အနအခး - ၄.၂၆

ေအမငးလစပါဝငမရာခငနနး -၂၆.၆

စားသးမအဆငအတနး - သင

တစဧကပမးမအထြက(တငး) - ၁၁၀ မ ၁၃၀

ထးျခားမ -စပါးဘကတးရးယားရြကေျခာကေရာဂါဒဏခနငသည။ဆညေရေသာကေဒသ

မားနငသငေတာသည။ေႏြစပါးအျဖစ စကပးနငသည။

ရာဇဝင - မရငးေဒသ အႏၵယနငငျဖစျပး၊ အျပညျပညဆငရာ ဆနစပါးသေတသန

ဌာနမရယကာ၊ မးေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငး အဆငဆငေဆာငရြကျပး ရရခ

သညမး ျဖစသည။ မရငးမးအမည- RP- 1674 – 690 – 8 - 39 -14 ျဖစ

သည။၂၀၀၅ ခနစတြင နငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed

Committee-NSC)က အတညျပထတေဝခသညမး ျဖစသည။

သခရင

သခရင ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -လကေရြးစင

အသကရက -၁၁၅

အပငအျမင(စငတမတာ) -၉၀ မ ၁၀၅

အနပါပငပြား -၈ မ ၁၀

43

တစနပါသးလး -၂၀၃

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၀.၆

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၈.၇

အန(မလမတာ) -၂.၆

အလား/အနအခး -၃.၃

ေအမငးလ႕စပါဝငမရာခငနနး -၂၁.၀

စားသးမအဆငအတနး -နးည

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၈၀ မ ၁၃၅

ထးျခားမ -စပါးဘကတးရးယားရြကေျခာကေရာဂါဒဏခနငသည။မးစပါး၊ေႏြစပါးအျဖစ

စကပးနငသည။ေႏြစပါးအျဖစပမသငေတာသည။ဆညေရေသာကေဒသမား

တြင စကပးသငသည။

ရာဇဝင -မရငးေဒသျမနမာနငငျဖစသည။မးထြနးေမြးျမေရြးခယနညးျဖငစမးသပျခငး

အဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသညမးျဖစသည။မရငးမးအမည/လငးနပါတ

မာ- မေနာသခထြနး(MNTK M 4-10) ျဖစသည။ ၂၀၀၅ ခနစတြငနငငေတာ

သးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)ကအတညျပထတ

ေဝခသညမး ျဖစသည။

ေရဆငးလးသြယ

ေရဆငးလးသြယ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -၁၂၅

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၀၅

အနပါပငပြား -၁၀ မ ၁၂

တစနပါသးလး -၁၅၉

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) -၂၅.၉

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၁၀.၃၀

အန(မလမတာ) -၂.၄၁

အလား/အနအခး -၄.၂၇

ေအမငးလ႕စပါဝငမရာခငနနး -၂၂.၂

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၁၀၀ မ ၁၃၀

44

ထးျခားမ -စပါးဘကတးရးယားရြကေျခာကေရာဂါဒဏခနငသည။ျဖတည၊ ေကာျဖျဖတ

ပးဒဏခနငသည။ေႏြစပါးအျဖစစကပးနငသည။မးေရေသာကဧရယာတြငစက

ပးရနသငေတာသည။

ရာဇဝင -မရငးေဒသျမနမာနငငျဖစသည။မးထြနးေမြးျမေရြးခယနညးျဖငစမးသပ

ျခငးအဆငဆငေဆာငရြကျပးရရခသညမးျဖစသည။မရငးမးအမည/လငးန

ပါတမာ- လးသြယေမႊးထြနး( LTH M 4-14) ျဖစသည။

၂၀၀၅ ခနစတြငနငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-

NSC)ကအတညျပထတေဝခသညမးျဖစသည။

ဆငးႏြယရင

ဆငးႏြယရင ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -၁၁၀

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၀၁

အနပါပငပြား -၁၂ မ ၁၄

တစနပါသးလး -၁၄၃

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၂.၅

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၉.၁၀

အန(မလမတာ) -၂.၂၀

အလား/အနအခး -၄.၁၃

ေအမငးလ႕စပါဝငမရာခငနနး -၂၅.၆

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၉၀ မ ၁၃၀

ထးျခားမ -စပါးျဖတညပးဒဏအသင႕အတင႕ခနငသည။ဆညေရေသာကေဒသမား

အတြကမးစပါး၊ေႏြစပါးစကပးရနသငေတာသည။

ရာဇဝင -မရငးေဒသျမနမာနငငျဖစသည။မးစပေမြးျမေရြးခယနညးျဖငစမးသပျခငး

အဆငဆင ေဆာငရြကျပးရရခသညမးျဖစသည။ေမြးျမေရးလငးနပါတမာ

- Yn2883-12-2-1 ျဖစသည။ မဘအမညမာ-IR64/ Basmati 370 ျဖစ

သည။၂၀၁၀ ခနစတြငနငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed

Committee-NSC)ကအတညျပထတေဝခသညမးျဖစသည။

45

ေရႊျပညေဌး

ေရႊျပညေဌး ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -၁၂၇

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၁၂

အနပါပငပြား -၁၀ မ ၁၃

တစနပါသးလး -၂၀၄

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၁.၈

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၉.၅၆

အန(မလမတာ) -၂.၂၈

အလား/အနအခး -၄.၁၉

ေအမငးလ႕စပါဝငမရာခငနနး -၂၃.၈

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၉၀ မ ၁၀၀

ထးျခားမ -စပါးရြကေျခာကေရာဂါဒဏ အသင႔အတင႔ခနငသည။ အေမႊးန႕ပါသည။

ဆညေရေသာကေဒသမားအတြကမးစပါး၊ ေႏြစပါးစကပးရနသငေတာသည။

ရာဇဝင -မရငးေဒသျမနမာနငငျဖစသည။မးစပေမြးျမေရြးခယနညးျဖငစမးသပျခငး

အဆငဆင ေဆာငရြကျပးရရခသညမးျဖစသည။ ေမြးျမေရးလငးနပါတမာ-

Yn2841-B-1-UL26 ျဖစသည။

မဘအမညမာ ထြနးသရ/လးသြယေမႊး ျဖစသည။၂၀၁၀ခနစတြငနငငေတာ

သးနမးေစေကာမတ (National Seed Committee-NSC) ကအတညျပ

ထတေဝခသညမး ျဖစသည။

ေရႊမေနာ

ေရႊျပညေဌး ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -လကေရြးစင

အသကရက -၁၁၀

အပငအျမင(စငတမတာ) -၉၀

အနပါပငပြား -၁၀ မ ၁၁

တစနပါသးလး -၁၃၄

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၁၈.၀

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

46

အလား(မလမတာ) -၇.၄

အန(မလမတာ) -၂.၀

အလား/အနအခး -၃.၇

ေအမငးလ႕စပါဝငမရာခငနနး -၂၅.၆

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၁၀၀ မ ၁၂၀

ထးျခားမ -စပါးရြကေျခာကေရာဂါဒဏအသင႔အတင႔ခနငသည။ဆညေရေသာက

ေဒသမား၌ ေႏြစပါးစကပးရနသငေတာသည။

ရာဇဝင -မရငးေဒသအႏၵယနငငျဖစသည။မးတငသြငးေမြးျမေရြးခယနညးျဖငစမးသပ

ျခငး အဆငဆငေဆာငရြကျပး ရရခသညမးျဖစသည။ေမြးျမေရးလငးနပါတ

မာ- Taminadu ျဖစသည။၂၀၁၀ ခနစတြင နငငေတာသးနမးေစ

ေကာမတ(National Seed Committee-NSC) က အတညျပ ထတေဝခသည

မးျဖစသည။

ေရႊပေဒသာ

ေရႊပေဒသာ ၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ

မးအပစ -ဧညမထ

အသကရက -၁၃၅

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၀၅ မ ၁၂၀

အနပါပငပြား -၁၀ မ ၁၂

တစနပါသးလး -၁၁၈

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၆.၉

ဆနရညဆနသား -ၾကညလင

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၉.၄၉

အန(မလမတာ) -၂.၄၀

အလား/အနအခး -၃.၉၄

ေအမငးလ႕စပါဝငမရာခငနနး -၂၃.၉

စားသးမအဆငအတနး -သင

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၉၀ မ ၁၂၀

ထးျခားမ - စပါးရြကေျခာကေရာဂါဒဏ အသင႔အတင႔ခနငသည။ျဖတညပး ဒဏအသင႔

အတင႔ခနငသည။ဆညေရေသာကေဒသမား၌ေႏြစပါး၊မးစပါးအျဖစစကပးရန

သငေတာသည။

47

ရာဇဝင -မရငးေဒသ တရတနငငျဖစသည။ မးတငသြငး ေမြးျမေရြးခယနညးျဖငစမး

သပျခငး အဆငဆငေဆာငရြကျပး ရရခသညမးျဖစသည။ ေမြးျမေရးလငးန

ပါတမာ- Xiang Zao Xian 19 ျဖစသည။၂၀၁၀ ခနစတြငနငငေတာသးန

မးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)က အတညျပထတေဝ

ခသညမးျဖစသည။

ေရအနညးလ-၁

ေရအနညးလ-၁စပါးမးသည စပါးရြကေျခာကေရာဂါဒဏခနငသည။ေရျပတလပမဒဏခနငသည။ ပမန

ေရလအပခကထကထကဝကေလာနညးေသာအေျခအေနတြငေကာငးစြာျဖစထြနးနငသည။မးေရေသာကေဒသ၊

ျမနမာနငငအလယပငးျမစေရျဖငေရေခၽြတာစကပးသညေဒသမားအတြကသငေလာပါသည။

အျပညျပညဆငရာဆနစပါးသေတသနဌာန(International Rice Research InstituteIRRI)မရရသည

မးလငးမားအား စကပးေရးသေတသနမမးေမြးျမေရြးခယစမးသပျခငး အဆငဆင ေဆာငရြကျပးရရခသညမး

ျဖစသည။မရငးအမညမာ-IR 55423-01 ျဖစပါသည။

၂၀၁၀ ခနစတြငနငငေတာသးနမးေစေကာမတ(National Seed Committee-NSC)က အတညျပ

ထတေဝခသညမးျဖစပါသည။

ေရအနညးလ-၁စပါးမး၏ အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ-

မးအပစ-ဧညမထ

အသကရက -၁၁၅

အပငအျမင(စငတမတာ) -၁၂၀

အနပါပငပြား -၇ မ ၉

တစနပါသးလး -၁၂၄

အေစ(၁၀၀၀)အေလးခန(ဂရမ) - ၂၃.၀

ဆနရညဆနသား -ဗကျဖအနညးငယပါ

စပါးေစအတငးအထြာ

အလား(မလမတာ) -၉.၄၉

အန(မလမတာ) -၂.၄၀

အလား/အနအခး -၃.၉၄

ေအမငးလ႕စပါဝငမရာခငနနး -၂၃.၉

စားသးမအဆငအတနး -ေကာငး

တစဧကပမးမအထြက(တငး) -၆၅ မ ၉၀

48

စပါးစကပးနညးစနစ(Rice Production Technology)

စပါးသးနကေယဘယအားျဖငနညးစနစနစမးျဖငစကပးေလရသည။ ၄ငးတ႕မာပးေထာငေကာက

စကစနစ(Transplanting Method)နင တကရကမးေစခစနစ(Direct seeding Method)တ႕ျဖစပါသည။

စကပးမအေပၚမတညျပး စပါးစကနညးစနစအမးမးကြျပားေနျခငးျဖစသည။

ပးေထာငေကာကစကစနစတြငလကျဖငေကာကစကသညနညးစနစ(Manual Transplanting)နင

စကျဖင ေကာကစကသညနညးစနစ (Mechine Transplanting) ဟ၍ ခြျခားနငပါသည။တကရကမးေစခစနစ

တြငအေျခာကထြနေရးအေျခာက တကရကမးေစခစနစ(Dry Direct seeding Method)နင အစတမနးျပင

တကရကမးေစခစနစ(Wet Direct seeding Method)ဟ၍ ခြျခားနငပါသည။

စကပးနညးစနစတငး၌အားသာခကမား၊အားနညးခကမားရပါသည။ေဒသေရေျမသဘာဝ၊ျဖစေပၚလာ

သညရာသဥတေျပာငးလမ၊လမစးပြားေရးစသညအေျခအေနအရပရပေပၚမတည၍သငေတာကကညသညစနစ

က ေရြးခယအသးျပရနျဖစပါသည။

လကျဖငေကာကစကသညနညးစနစ

အားသာခကမားမာ ပးသက ၁၅ ရကမ ၄၀ရကသားအတြငး ေျပာငးေရႊ႕စကပးနငသည။ ပမနၾကမး

ရကေျမညရျဖင စကခငးေရ အတမအနကအမးမးတြင စကပးနငသည။ စကျဖငစကပးသကသ႕ ေငြကန

ေၾကးကမမားေခ။ စပါးခငးအတြငးေပါငးျမကေပါကေရာကမ သကသာေစသည။လပကြကငယလယသမား

အမားစ (Small Scale Farmers) အတြက အထးသငေတာေသာနညးစနစျဖစပါသည။

အားနညးခကမာစကျဖငစကသကသ႕လငျမနစြာျပးစးနငျခငးမရေခ။ ေကာကစကလပသားရားပါးမ

နင ၾကေတြ႕ရနငသည။ အတနးလကမစကဘ ကဘမးစကျခငးျဖင ေကာကကြကအပငဥးေရ မျပညမပါက

ေမာမနးစပါးအထြကက မရရနငေခ။ မးေရကသာအားကးရေသာမးနညးပါးသညေဒသမား၌ ပးေထာငျပး၊

စကခငးျပျပငရန မးမရြာသြနးျခငး၊ ေကာကစကလပသားခကချခငးစသည အေျခအေနမားတြင ပးသကၾကး

သြားသညနင ၾကေတြ႕ရေလရပါသည။

စကျဖငေကာကစကသညနညးစနစ

အားသာခကမာ အခနမလငျမနစြာ စကပးျပးစးေစသည။ စကပငစကတနးအကြာအေဝးတကညညာ

မနကနေစသည။ ေကာကပငအျမစစြ အပငလနမျမနဆနေစသည။ ပးသကနကစကပးျခငးေၾကာင သနမာ

ထြားၾကငးသညပငပြားမားကျဖစထြနးေစသည။ စပါးရငမညမညညာေစပါသည။

အားနညးခကမာစကျဖငအဝငဂြငကေစသညပးဗနး(သ႕မဟတ)ပးဖာစသညသးျခားပးေထာငမလပ

ငနးေဆာငရြကရနလသည။ ပးသကနခနတြငသာ စကပးနငသည။ ပးသကမၾကးမစကခငးတမနး ျပးစးရန

လသည။ လကျဖငစကျခငးထကစကခငးတမနး အထးေကာငးမြနရနလသည။ တမနးျပငညညာ ေအာငပျပငစြာ

ၾကမးရကတမနး ျပငညရနလသည။ စကျဖငအသးျပနငရန တမနးျပငတြင ေရထနးသမးမ စနစတကျဖင

သငေတာေသာ အေနအထားရရန လပါသည။

တကရကမးေစခစနစ

အားသာခကမာစပါးစကပးရာတြငလအပသညဆညေရ(သ႕မဟတ)သြငးေရကေခၽြတာနငသည။ပးခငး

စရတ၊ ပးနတပးသယေကာက စကစရတမကနကသျဖင လပအားခ ကနကမေလာနညးျခငးေၾကာင

စပါးစကပးကနကစရတ သကသာေစသည။ စကပးရနလြယကသည။ လငျမနစြာ စကပးျပးစးနငသည။ ယခ

49

အခနကသ႕ ျမနမာနငငအလယပငးေဒသ၌ စပါးပးေထာငရနမးမရြာသညအေျခအေနတြင စကခနေနာကမက

ေစဘ စပါးစကပးနငသည နညးစနစမာအေျခာကထြနေရး (သ႕မဟတ) အစတမနးတကရကမးေစခစနစသာ

ျဖစပါသည။

အားနညးခကမာ စပါးပငနငေပါငးျမကပငတ႕သညတစျပငတညး ေပါကေရာကခြင ရရေစသျဖင

ေပါငးျမကေပါကေရာကမ ထေျပာေလရသည။ ၾကြက၊ငက၊ခရ၊ပရစ၊ ပရြကဆတ၊ နမတတစသည ဖကေကာင

အမးမးဖကဆးမအႏရာယနငၾကေတြ႕ရေလရသည။ မးေခါငျခငး၊ မးၾကးျခငးတ႕ေၾကာင ပကစးဆးရးမမား

ရနငပါသည။

ဥးစားေပးသငသညစပါးစကေရေျမသဘာဝ (Rice Ecosystem, priority to be given)

မညသညစပါးစကေရေျမသဘာဝ(Rice Ecosystem)အတြက ဥးစားေပးေဆာငရြကသငသညက ျမနမာ

နငင၏စပါးစကပးမအေျခအေနအရ ေရြးခယလင မးေရေသာကလယစပါးစကေရေျမသဘာဝ(Rainfed

Lowland Rice Ecosystem) ကသာဥးစားေပး ေရြးခယသငပါသည။

ဆညေရေသာကစပါးစကေရေျမသဘာဝ(Irrigated Lowland Rice Ecosystem)၌ စပါးစကပးရာတြင

(၁)သြငးေရရရျခငး(Irrigation)

(၂)အထြကေကာငးမး(HYV)၊အထးအထြကတးမး(Hybrids)စသညေခတသစစပါးမးမားအသးျပျခငး

(Modern Varieties)နင

(၃)ဓါတေျမၾသဇာအသးျပျခငး(Fertilizers)တ႕ျဖငစပါးသးနစကပးထတလပမတးတကေစနငပါသည။

အစစအရာရာအားသာေသာအေျခအေန(Favourable Ecosystem)ျဖစ၍ေဆာငရြကရနလြယကပါသည။

သ႕ေသာ မးေရေသာကလယစပါး စကေရေျမသဘာဝ (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) တြငမ

စနေခၚမမားစြာရေနသည။မးေခါငျခငး(drought)၊ေရၾကးေရလႊမးျခငး(flood)၊ပးမႊားေရာဂါ(Pests)၊ေပါငးျမက

(weeds)နငေျမဆလႊာျပနာ(Soil Problems)မားရေနပါသည။

စပါးစကပးသညျမနမာေရေျမသဘာဝသည အမးမးကြျပားျခားနားေနပါသည။ မးရြာသြနးမမမနမမား

ၾကေတြ႕ရသည။ မေမာမနးနငသည႕အေျခအေနမားလညးျဖစေလရသည။တစနစစပါးအထြကေကာငးေသာ

လညး ေနာကနစတြငမးေခါငျခငး(သ႕မဟတ)ေရလႊမးျခငးတ႕ေၾကာင စပါးအထြကဆးရးသညမားလညးရပါ

သည။

ထ႕ျပငမးေရေသာကလယစပါးစကေရေျမသဘာဝ(Rainfed Lowland Rice Ecosystem)တြငစပါးစက

ပးသညလယသမားအမားစမာဆငးရၾကသည။ေငြေၾကးအရငးအနးကမစြန႕စားဝေသာအေျခအေနျဖစပါသည။

ျမနမာနငငတြငမးရာသ၌ဆညေရ၊သြငးေရနညးလမးအသြယသြယျဖငစပါးစကပးမမာ၁၅%ပငမျပည

ေခ။ မးေရေသာကစကပးမမာ ၈၅%ေကာသည။ မးေရေသာကစကပးမတြငေရေတာမးေတာစကဧရယာမာ

အမားစျဖစေသာလညး သဆနကနးေၾကာ၊ယာ၊ေတာငယာ၊ေရၾကးကြငးေရနကကြငး၊ပငလယေရငနဝငစသည

အစစအရာရာအားနညးေသာအေျခအေန(Unfavourable Ecosystem)မားပါဝငေနပါသည။

သ႕ျဖစ၍အထြကအမားဆး(Maximum Yield)ကမေမာမနးနငေသာလညး တစနစျပးတစနစယၾကည

အားထားရေသာအထြက(Reliable Yield)ရရေရးနငနစစဥတညျငမေသာအထြက(Sustainable Yield)ရရေရး

အတြက မးေရေသာကလယစပါးစကေရေျမသဘာဝ(Rainfed Lowland Rice Ecosystem)သေတသနနငနညး

ပညာဖြ႕ျဖးေရးက ဥးစားေပးေဆာငရြကရျခငးျဖစပါသည။

50

မးစပါးစကခနမန-ဇလငလ(Optimum Time of Sowing of Rice-July)

ဇြနလတြငပးေထာငျပး ဇလငတြငစကျခငးသညမးစပါးအတြက စကခနမန(Optimum Time of

Sowing of Rice) ျဖစပါသည။ သ႕ေသာဇြနလတြငပးမေထာငနငခပါက ဇလငလတြငအျပးပး ေထာငရန

လအပပါသည။အထြကေကာငးစပါးမးမား(HYVs)သညအသကရကအလကသးပြငရငမညသညသကတမးစပါး

(Day-fixed)မးမားျဖစပါသည။ မးေစေျမကသညနငသကတမး စပါသည။ပးေထာငျခငး(သ႕မဟတ)တကရက

မးေစချခငးတစနညးနညးျဖင ဇလငလအတြငး မးေစေျမကေစသငပါသည။

သ႕မသာ ဇြနလတြငပးေထာင၊ဇလငစကသကသ႕အနပါပငပြားမားနငမည။အထြကေကာငးနငမည။

နဝငဘာတြင စပါးရတအျပး ၾကြငးကနအစဓါတျဖငသးထပသးန တစမးမးလကနငပါမည။ ျမနမာနငင

အလယပငးနငအထကပငး ပးေထာငရနမးရြာသြနးမ နညးပါးသညေဒသမား၌ ပ းေထာငေရရရရန မေမာလင

နငပါကတကရကမးေစခ(Direct Seeding)စကစနစျဖင ဇလငလအတြငး မးေစေျမကေစသငပါသည။

စပါးမးအလက မးရာသစကခန(Rice Varieties & Time of Sowing)

မးစပါးအတြက စကခနမန(Optimum Time Of Sowing)သည ဇလင ၁၅ ျဖစေၾကာငး၊ ၂၀၀၇၊

၂၀၀၈၊၂၀၀၉ ခနစမားတြင စမးသပ၊သေတသနရလဒမားက ညႊနျပပါသည။မးအလကကြာျခားမမားရပါသည။

သကလတစပါး

မေနာသခ၊ဆငးသခနင ဆငးသြယလတမးမားသညဇြန(၁၅)နင ဇလင(၁၅)တ႕တြင အထြကအျမငဆး

ေပးစြမးနငသည။စကခနေနာကဆြျပး၊ ၾသဂတ(၁၅)တြငအထြကေလာနညးသြားသည။

သကလငစပါး

ေရဆငးလးသြယနင အမအာ ၂၃၀တ႕သညဇြန(၁၅)နငဇလင(၁၅)တ႕ တြင အထြကျမငမားသည။ေရႊျမနမာနင

ယာ-၉တ႕သညဇလင(၁၅)တြငအထြကျမငမားသည။ဆငးသြယရငသည ၾသဂတ(၁၅)တြငအထြကပသည။

ေရႊသြယရင၊ဆငးႏြယရငနင ရတနာတးမးမားသညဇြန(၁၅)၊ ဇလင(၁၅)နင ၾသဂတ(၁၅)စကခနအားလး

အထြကေပးစြမးနငမ ကြာျခားျခငးမရေခ။

စကခနအလကအကးသကေရာကမမာ ေရေျမေဒသအေပၚမတညျပးအေျပာငးအလျဖစနငပါသည။

မးအလကေဒသအလကစကခနမနရနလအပပါသည။

စပါးပးေထာငျခငးအတြကအဓကအခကနစခက(Key for Nursery Management)

မးေစေကာငး(Good Seed)ကအသးျပေရးနငမးေစနနး(Seed Rate in the Nursery) မနကနေရးတ႕

သည စပါးပးေထာငရာတြင လကနာရမညအဓက အေရးၾကးသည အခကနစခကျဖစပါသည။စပါးက

မညသညစနစျဖင႔ ပးေထာငသညျဖစေစ မးေစေကာငးမးသန႕မးေစ(Good Seed)ကအသးျပျခငးျဖင

မးေစနနးကေလာခနငသည။အပငေပါကေကာငးမြနညညာေစသည။သနစြမးေသာပးပငမားကရရေစသည။

စကျပးပါကေကာကပငဖါေထးရမသကသာေစသည။ေပါငးျမကေပါကေရာကမနညးေစသည။ စပါးအထြက ၅ မ

၂၀ ရာခငနနးပမ ေစပါသည။

သြငးေရေသာကလယစပါး(Irrigated Low Land Rice)ပးေထာငရာတြင အထြကေကာငးစပါးမး

(HYVs)ကသ႕ပမနစကပးေနၾကစပါးမး (Conventional Varieties)မားအတြကပးခငးဧရယာတစမတာပတ

လည တြငမးေစ ၁၀၀ ဂရမနနး(စာပါးစပျပမးေစ လကနစခပ၊ သးခပ ခန႕) ျပန႕န႕ညညာစြာၾကရနျဖစပါသည။

51

မးေစးနနးၾကးျမငျပး၊စပမးစြမးအငHybrid Vigor ကအသးခသည စပမးစပါးမး(Hybrid Varieties)

မားအတြက ပးခငးဧရယာတစမတာ ပတလညတြငမးေစ ၂၂.၅ ဂရမနနး(စာပါးစပျပမးေစ လကခပတစခပ

ဝကခန႕)ျပန႕န႕ညညာစြာၾကရနျဖစပါသည။

စပါးစကပးရာတြငရသငသညေကာကကြကအေရအတြက(Plant Population in Rice Production)

စပါးစကပးရာတြင ေကာကကြကအစပအကမနရနလသည။မနက စပါးအထြက နစဆယရာခငနနး

ပနငသည။

ေကာကကြကကလြနးက စပါးအထြကေလာသည။ေကာကကြကစပလြနးက စပါးပငမား အလငးေရာင

လေလာကစြာ မရသျဖင အားေပာယငလမည။အစာမခကလပနငသျဖင စပါးေစအဖငးမားမည။ေရာဂါပးမႊား

ဖကဆးမႈမားမည။ စပါးမး၊ေျမအမးအစား၊စကပးရာသ၊စကခန၊ပးသကတ႕အေပၚမတည၍ အတနးအပင

အကြာအေဝးမနရနလပါသည။

၁၉၉၆မစ၍ လကရစပါးမးမား၊ မးသစမား၊အလားအလာေကာငးေသာအထြကေကာငးမးမားအား

စမးသပ၊သေတသနရလဒမားရပါသည။

ရတသမးခန၌ တစဧကေကာကကြက ၁ ဒသမ ၁ သနး (အတနး၉လကမ နငအပငအကြာအေဝး

၆လကမ)အနညးဆး ကနရပါက စပါးအထြကေလာနညးျခငးမရေခ။တစဧကေကာကကြက ၁ ဒသမ ၉ သနး

(အတနး ၈ လကမ နငအပငအကြာအေဝး ၄ လကမ)ထ တး၍စကပးေသာလညးစပါးအထြကမတးနငေခ။

တစဧကေကာကကြက ၁ ဒသမ ၁ သနးမ တစဧကေကာကကြက ၁ ဒသမ ၉ သနးအတြငး

ေကာကကြကအသးသး၏ စပါးအထြကနနးအေပၚအကးျပမႈသညကြျပားျခားနားျခငးမရပါေခ။ (not significant)

စပါးေကာကကြကတစကြကရအနပါပငပြား(No. of Penicles Per Hill)

စပါးေကာကကြကတစကြကရ အနပါပငပြားျဖစေပၚမႈသည ေအာကပါအခကမားအေပၚမတညေၾကာငး

သေတသနျပေတြ႕ရရပါသည။

စပါးမး- မးအလက ပငပြားစြမးရညမတေခ။

ပး- သနစြမးတတခငပးမႊားေရာဂါကငး ပးေကာငးလင အပငပပြားသည။

ေျမ- ေျမေကာငးလငအပငပြားပသည။သဆနေျမတြင အပငပြားနညးသည။

တမနး- ထြနးေရးတမနးေကာငးျခငးသည ပငပြားပမေစသည။

ေကာကကြက- ေကာကကြကကက အပငပပြားသည။ေကာကကြကစပက ပငပြားေလာနညးသည။

ရာသ- မးရာသတြင အပငပပြားသည။ ေႏြရာသတြငပငပြားနညးသည။

နငတရဂင- နငတရဂငေျမၾသဇာမားမားထညက အပငပြား ပမားေစသည။

ေပါငးျမက- ေပါငးျမကကငးက အပငပြားပသည။

ေရ- စကခငးတြင ေရနစလကမမ သးလကမခန႕သာထနးထားက အပငပြားပေစပါသည။

စပါးအတနးစက၍ ၾကားေပါငးလကတမနးနးျခငး

စပါးစကပးရာတြင စကခန၌ တမနးကညကေအာငမညမပငျပျပငထားေစကာမ၊ ေကာကစကျပး

ေနာက လယကြကထတြင ေရအျမသြငး၍ထားရာ ထတမနးေပၚရ ေရထဖအားေၾကာင အခနၾကာသညနငအမ

တမနးအပ၍၊ ေျမၾကပသြားသည။ ေကာကပငပြားမက အဟန႔အတား ျဖစေစပါသည။

52

ေပါငးျမကပငမားသညလညး ေပါကေရာကလာသည။ ေပါငးျမကပငမားသည စပါးပငအတြက

ေျမတြငးရ ေျမဆၾသဇာအာဟာရက လယစားသးသည။ ေပါကေရာကလာေသာေပါငးျမကပငမားက သတရနနင

တမနးအပမ ပေျပာကေစရနလပေဆာငသငသည လယယာလပငနးမာ ၾကားေပါငးလက တမနးနးျခငးျဖစပါ

သည။ၾကားေပါငးလက တမနးနးကရယာကအသးျပျခငးျဖင ၾကပေနေသာ တမနးကနးနငသည။ ေပါငးျမက

ပငမားကလညးရငးနငပါသည။အခနကန၊ေငြကနသကသာ၊လြယကစြာေဆာငရြကနငပါသည။ထသ႕လပေဆာင

နငရနလအပခကမာ စပါးစကပးစဥကပင အတနးလကေကာကစကရနျဖစပါသည။

စပါး ၆ တနး ၁ တနးလပစကပးျခငး

၆ တနး ၁ တနးလပစကပးျခငးသည စပါးမးေစထတစကခငး (Seed Production Field) တြင

အသးျပရသည စကနညးစနစျဖစပါသည။ ရညရြယခကမာ စကခငးျပစေစာငေရာကျခငး၊ ကြငးဆငးစစ

ေဆးျခငးနင မးကြပယျခငးလပငနးမားကတနးလပၾကားအတြငး လဝင၍ တစဘက ၃တနးလကတစကမး

အတြငး လပငနးေဆာငရြကရာတြင လြယကေစရနျဖစပါသည။မးကြနတပယျခငးလပငနးက ပငပြားအမားဆး

အခန၊ ပနးပြငခန၊နင မရတသမးမအခနတ႕တြင ေဆာငရြကရပါသည။

သာမနစပါးစကခငးသည အထြကရရေရးစကပးျခငး(Grain Production Field) ျဖစသျဖင ၆ တနး

၁ တနးလပစကရန မလအပသကသ႕ အျခားမညသည အတနးအေရအတြကနင ၁ တနးလပစကပးမမ

လအပျခငးမရေပ။

ေရၾကးကြငးေဒသ၌ စနစသစစပါးပးေထာငျပစဂရစကနညး(New Nursery Management Practice for Flood-

prone Area)

ေရၾကးကြငးေဒသ၌စပါးစကပးရာတြငအသးျပမညပးပငသညပမနေဒသမား၌စကပးမညပးပငထက

ပမသနစြမးတတခငျပးေရနစျမပသည ဒဏကပ၍ခနငရနလပါသည။ သမရးကပ းခငးတြငမးေစနနးမားမား

ျဖင ထထၾကျခငးေၾကာင ပးညငးပးလျဖစကာ အပငအာဟာရမျပညမစခ႕တမေၾကာင ေရနစျမပမ

ဒဏကမခနငကာ အကးဆကအားျဖင ေကာကပငအေသအေပာကမားျခငး၊ စကခငးပကစးျခငး၊ စပါး

အထြကထခကျခငး စသညတ႕နငၾကေတြ႕ရျမျဖစပါသည။ သ႕ျဖစပါ၍ သေတသနျပထားျပးေသာ စနစသစျဖင

ပးေထာငျပစဂရစကရန လအပပါသည။

စနစသစစပါးပးေထာငျပစဂရစကနညး မာ-

၁။ ပခငးဧရယာ တစစတရနးမတာလင စပါးမးေစ ၇၅ ဂရမနနး အသးျပပးေထာငရန၊

(ပးပါးၾကစနစျဖငပးေထာငရနျဖစပါသည။)

၂။ပးခငးတစဧကလင သဘာဝေျမၾသဇာ(ႏြားေခးေဆြး)(၃)တနနနး ထညသြငးအသးျပရန၊

၃။ပးခငးတစဧကလင ယရးယားဓာတေျမၾသဇာ(၁၃၀)ေပါင၊တစပါ(၆၇)ေပါင၊ဇဖါ(၂၀)ေပါငနနး

ထညသြငးအသးျပရန

၄။ေပါငးျမကကငးစငေရးေဆာငရြကရနတ႕ျဖစပါသည။

ပးခငးမလစပါးပးေထာငနညးသစ

ေရၾကးေရလႊမးေဒသ၌ စကျပးစပါးခငးေရနစျမပပကစးပါက စပါးအခနမျပနလညစကပးေရးအတြက

ပးအျမနလအပမညျဖစပါသည။ပးေထာငနညးသစျဖငေအာကပါအတငးပးေထာငရနျဖစပါသည။

၁။ပးေထာငရနပးခငးလယေျမလညးေရနစျမပဆျဖစမည။အမ(သ႕မဟတ)လယတဝနးကငရကနးျမင

53

ေျမသညပးေထာငရနေနရာျဖစပါသည။

၂။ေျမသားေပၚတြငပလပစတစစ(သ႕မဟတ)ငကေပာရြကခငး၊သစသား(သ႕မဟတ)ဝါးျခမးျဖငတစေပ၊

တစေပခြခန႕အကန႕ငယမားျဖစေပၚေအာငေဘာငခတရပါမည။

၃။ေျမမန႕၇၀မ၈၀ရာခငနနး၊ေကာငးစြာေဆြးေျမ႕ေသာေျမေဆြး၁၅မ၂၀ရာခငနနး၊စပါးခြ(သ႕မဟတ)

ဖြျပာ၅မ၁၀ရာခငနနးအေရာကအကန႕ငယမားအတြငးျဖည႕တငးရပါမည။

၄။ထေနာက၂၄နာရေရစမ၊၂၄နာရမးအပထားေသာအေညာငေဖါကစပါးမးေစမားက ေျမဆလႊာအေရာ

ေပၚပါးပါးၾက၊ေျမမန႕အေျခာကျဖငခတပါးပါးဖး၊စစြတရေရေလာငးကာပးေထာငရနျဖစပါသည။

၅။ေနာကရကမားတြငေရေလာငး၊လအပသလျပစဂရစကရနလပါသည။

၆။ထ႕ေနာကပးသက၁၅မ၂၀ရကသားတြငဖာငယသဖြယပးခပမားကသယယကာစကခငးတြင

ေကာကစကနငမညျဖစပါသည။

ဤနညးသညလပအားလအပမနညးသည။ ပးပငအျမစမားမထခကမပကစးသညျပင အလြယတက

ေဆာငရြကနငသည နညးစနစျဖစပါသည။ ဖာငယသဖြယပးခပမားက ရရေစသညပးေထာငနညးသစ ျဖစ

သျဖင Modified Mat Nursery ဟ အသမားပါသည။

စပါးနစၾကမေရႊ႕ေျပာငးေကာကစကစနစ(Rice Double Transplanting Method)

ေရၾကးေရလႊမးျဖစေပၚေလရသညေဒသမားတြင

စပါးေအာငျမငစြာစကပးနငသညနညးစနစျဖစသည။နစၾကမေရႊ႕ေျပာငးေကာကစကျခငးျဖစသည။ေရးဥးစြာ

ပးခငးအား ေရလြတရာကနးကသညလယေျမတြငပးေထာငရနျဖစသည။ပးသကရက(၂၀)သားခန႕တြင

ပးနတျပးအခနတအတြငး ဥးစြာေရကသညအေပၚပငးလယေျမတြငေျပာငးေရႊ႕စကပးရနျဖစပါသည။

ေရၾကးေရလႊမးလယေျမအားလး လးဝေရကခနတြင အဆပါစကခငးမ ေကာကပငမားအား နတယကာ

ထပမေျပာငးေရႊ႕ေကာကစကရန ျဖစပါသည။ ဤနညးက ေရၾကးေရလႊမးျပး ေရကခန ပးအဆငသငျဖစေစေရး

အတြကအသးျပနငသည။ မေမာလငပေရၾကးေရလႊမးပကစးနငသညလယေျမမားတြငလညး ေရၾကးေရလႊမးမ

မျဖစေပၚမက ပငနစၾကမေရႊ႕ေျပာငးစကနညး စနစျဖငစကပးရနပးေထာငထားပါက လအပခနပးရာေဖြရမမ

ကငးေဝးးနငပါသည။

စပါးပးသကအၾကးဆးထားရစကပးနငမ (The Oldest Rice Seedling Age should be grown)

စပါးကတငးေဒသၾကးနငျပညနယအသးသးမးရြာသြနးမအေျခအေန အမးမး၌စကပးလကရသည။

ရာသဥတေဖါကျပနမေၾကာင မးေခါငမ၊ ေရၾကးေရလႊမးမသာမက၊ လယသမားတစဥးခငး၏ လမစးပြားေရး

အေျခအေနစသညအေၾကာငးျခငးရာတစမးမးေၾကာငပမနပးသကတြငစကပးနငျခငးမရဘပးသကၾကးျဖင

စကပးရမညအေျခအေနမားက ၾကေတြ႕ရေၾကာငး သရရပါသည။ပးသကမနျဖငစကျခငးသည အပငျဖစထြနးမ

ေကာငးေၾကာငး၊ပးသကၾကးသညနငအမစပါး အထြကေလာနညးနငေၾကာငး၊ ေယဘယအားျဖငသထားၾက

ပါသည။

၂၀၀၀-၂၀၀၁မစ၍ စမးသပ၊သေတသနရလဒမားအရ၊ပးေထာငျပးမ အေၾကာငးအမးမးေၾကာငပမန

ပးသကတြငမစကနငပါက-

သကလတအထြကေကာငးစပါးမးမားက ပးသကအၾကးဆး(၄၅)ရကသားထ၊ စကပးျခငးျဖငပမန

စပါးအထြကက ေမာလငနငပါသည။ပးသက(၆၀)ရကသားတြင မစပါးအထြကသသာစြာေလာနညးမညျဖစပါ

သည။ေကာကကြကစပျပးလကဆတးေသာလညးပးသက(၄၅)ရကသားကသ႕စပါးအထြကကမေမာမနးနငေခ။

54

ေဒသစပါးမးကသ႕အလငးေရာငတ႕ျပနမရေသာ စပါးမးမားကမ ပးသက(၆၀)ရကသားထ ထားရစကပးနင

ပါသည။

စကပးကနကစရတ၊ ခန႕မနးစပါးအထြကနင စပါးေစးနနးေမာမနးနငမတ႕က ခငခန၍ပးသက

အၾကးဆးထားရစကပ းရနျဖစပါသည။

ေဒသစပါးမးမားႏင ေနာကဆြစကပးႏငမႈ

စပါးစကပးခန(Time of Sowing)သည အေရးပါေသာ အခကတစခကၿဖစသည။ ေဒသစပါးမး(Local

Rice Variety)သည အလငးေရာငတ႔ၿပနမ(Photoperiod Sensitive) ရသည။ ေန႔တာတသည ကာလတြင

အႏထြကပနးပြငေလရသည။အရညအေသြးေကာငးသည။အထြကႏနးသငတငသည။ေဒသစပါးမးမား၏စကပး

ခနအလကၿဖစထြနးမက ၁၉၉၆မ၂၀၀၂ထ ရေဘာရင၊ရေဘာလတ၊ရေဘာစန၊ရေဘာရးစမး၊ အငးမရေဘာ၊

ပငတစမး၊ေပၚဆနးေမႊး၊ငကၽြ၊ေရႊဒဂၤါး၊ေရႊမနး၁၊ႏကားစပါးမးတ႕က စကပး၍ စမးသပမႈမား ေဆာငရြကခသည။

သေသသနရလဒမားအရ-

- ဇလငလ

ဇလငလအေစာပငးစကျခငးသညအထြကအမားဆးရရေစသည။

- ႀသဂတလ

ႀသဂတလယတြငစကပါကပမနထကအသကႀကးသြားေသာလညးအထြကမားစြာေလာနညးျခငးမရေခ။

- စကတငဘာလ

စကတငဘာလ လယစကျခငးသည ေကာကကြကတစကြကရ အႏအေရအတြကနညးျခငး၊ တစႏပါ

ေအာငေစအေရအတြကနညးျခငးတ႔ေႀကာငစပါးအထြကအနညးဆးျဖစသည။

- ေနာကဆြစကႏငျခငး

ေရႀကးေရလႊမးခရပါက ေဒသစပါးမးမားက ပမနထကေနာကကစကႏငသည။ သးထပသးႏပစအရ

ေရ႔သးႏေႀကာငေသာလညးေကာငး၊မေမာလငေသာအေႀကာငးေႀကာငေသာလညးေကာငး၊ေနာကဆြ

စကရမညအေျခအေနမားျဖစေပၚပါက ေဒသစပါးမးမားက ပမနထကေနာကက စကႏငပါသည။

ဓါတေျမၾသဇာကအကးသကေရာကမအေကာငးဆးျဖစေအာငအသးျပေရး (most effective use of fertilizer)

စပါးစကပးရာတြငဓါတေျမၾသဇာကအကးသကေရာကမအေကာငးဆးျဖစေအာငအသးျပရနအေရးၾကး

ပါသည။ဤသ႕အသးျပတတေစရန လယသမားမားက နညးပညာဗဟသတစဥဆကမျပတျဖန႕ျဖးအသပညာ

ေပးရန လမညျဖစပါသည။

အမားစသညဓါတေျမၾသဇာက အလြနအကၽြနအသးျပျခငး (သ႕မဟတ) အသးျပမ နညးလြနးျခငး

(သ႕မဟတ)လးဝအသးမျပျခငး(သ႕မဟတ)အခနအခါမဟတ(at a wrong time) အသးျပျခငးတ႕က ေဆာင

ရြကလကရေၾကာငး ေလလာစစစမတတမးမားအရသရပါသည။

နငတရဂငဓါတေျမၾသဇာအသးျပမပမျခငးသညပးမႊားနငေရာဂါကေရာကမတးလာျခငး၊ပတဝနးကင

ကထခကပကစးေစျခငးနငအကးအျမတဝငေငြနညးျခငး၊စးပြါးေရးတြကေျခမကကျခငးတ႕ကျဖစေစေၾကာငး

ၾကေတြ႕ရလကရပါသည။

မးရာသပးေထာငစကစပါး(Transplanted rice)အတြကေျမၾသဇာေကၽြးသငသညအခနမား

မးရာသတြင ပးေထာငေကာကစကစနစျဖင စကပးေသာ စပါးခငးအတြက စပါးပင၏ ၾကးထြားမ

55

အဆငအလက ေျမၾသဇာေကၽြးသငမက ေအာကတြငေဖၚျပထားပါသည။

Step1:Early growth (ေကာကစကျပး၁၄ရကအတြငး)

N,P,Kေျမၾသဇာသးမးလး၊ ေဒသအလက၊လအပခကအရလအပေသာ ပမာဏကေကၽြးေပးရနျဖစသည။

စကခငးအေျခအေနမေကာငးပါက (ဥပမာ-ေရမလေလာကမ) ပမာဏေလာ၍ ေကၽြးသငပါသည။

Step2:Active tillering(ေကာကစကျပး၂၃မ၂၇ရက)

Nေျမၾသဇာေကၽြးေပးရန လအပသည။ စကခငးအေျခအေန မေကာငးပါက(ဥပမာ-ေရမလေလာကမ)

ေကၽြးေပးရနမသငပါ။

Step3:Early panicle initiation(သကလငစပါးမးမားတြငေကာကစကျပး၃၃မ၃၇ရက)

(သကလတစပါးမးမားတြငေကာကစကျပး၄၀မ၄၄ရက)

Nေျမၾသဇာေကၽြးေပးရန လအပသည။ စကခငးအေျခအေန မေကာငးပါက (ဥပမာ-ေရမလေလာကမ)

ပမာဏေလာ၍ ေကၽြးသငသည။

မးရာသအစတမနးတကရကမးေစခစကစပါး(Wet seeded rice) အတြကေျမၾသဇာေကၽြးသငသညအခနမား

မးရာသတြင အစတမနးျပင၌တကရကမးေစခစကစနစျဖငစကပးေသာစပါးခငးအတြက စပါးပင၏

ၾကးထြားမအဆငအလက ေျမၾသဇာေကၽြးသငမက ေအာကတြငေဖၚျပထားပါသည။

Step1:Early growth(မေစချပး၁၂မ၁၆ရကအတြငး)

N,P,Kေျမၾသဇာသးမးလး၊ေဒသအလက၊လအပခကအရ လအပေသာပမာဏက ေကၽြးေပးရနျဖစသည။

စကခငးအေျခအေနမေကာငးပါက(ဥပမာ-ေရမလေလာကမ)ပမာဏေလာ၍ေကၽြးသငပါသည။

Step2:Active tillering(မးေစချပး၂၃မ၂၇ရက)

Nေျမၾသဇာေကၽြးေပးရနလအပသည။စကခငးအေျခအေနမေကာငးပါက(ဥပမာ-ေရမလေလာကမ)ေကၽြး

ေပးရနမသငပါ။

Step3:Early panicle initiation(သကလငစပါးမးမားတြငမးေစချပး၃၃မ၃၇ရက)

(သကလတစပါးမးမားတြငမးေစချပး၄၀မ၄၄ရက)

Nေျမၾသဇာေကၽြးေပးရနလအပသည။စကခငးအေျခအေနမေကာငးပါက (ဥပမာ-ေရမလေလာကမ)ပမာ

ဏေလာ၍ေကၽြးသငသည။

စပါးရတသမးခနမနတြငရတသမးေရး(Right Time of Harvest)

ဆနအရညအေသြးေကာငးေစေရးနင စပါးအထြကစြမးရညအျပညအဝရရေစေရးတ႕အတြက စပါးက

ရတသမးခနမနတြငရတသမးရနလအပပါသည။ စပါးနရစပါးေစမား ၈၀ မ ၈၅ရာခငနနးေကာကရးေရာင

ျဖစေပၚခန(တနညး) စပါးခငး ၅၀ ရာခငနနးအနထြကခနမစတငေရတြကပါကေနြစပါးတြင ၂၈ မ ၃၅ရကသား၊

မးစပါးတြင ၃၂ မ ၃၈ ရကသားတြင ရတသမး ရနျဖစသည။

ရတသမးခနေစာလြနးကအဖငးမားသည။ဆနႀကတကအကးအေႀကမားသည။ရတသမးခန ေနာကက

လြနးက အပငယငလသည။စပါးေစမားအနမေႀကြကသည။ ႀကြကငကပးမြားဖကဆးနငသည။ထ႕ေၾကာင

56

ဆးရးမမားျဖစနငသည။ဆနႀကတပါကလညး အကးအေႀကမား နငပါသည။ထမမကဆနအရညအေသြးက

လညးညဖငးေစပါသည။

ရတသမးေခၽြေလလပငနးအဆငဆငတြင ေလလြငဆးရးမမား ရနငပါသည။ ၄ငးတ႕မာ-ရတသမးစဥ- ၁

မ ၁၀ ရာခငနနး၊ေခၽြေလ႕စဥ- ၂ မ ၆ ရာခငနနး၊ အေျခာကလမးစဥ- ၁ မ ၅ ရာခငနနး၊သေလာငစဥ- ၂ မ ၆

ရာခငနနး၊စကႀကတစဥ- ၂ မ ၁၀ ရာခငနနးဆးရးနငပါသည။

သ႕ျဖစ၍ ရတသမးမနတြငရတသမးရန လအပပါသည။ ရတသမးေခၽႊေလ႕စဥ ေလလြငဆးရးမမား

ေလာနညးေစေရး လပငနးအဆငဆငတြင ဂရျပေဆာငရြကရန ျဖစပါသည။

စပါးဂေအပ( Rice GAP )

Good Agricultural Practices က “စကပးေရးအေလအကငေကာငးမား” ဟ ျမနမာလ သးစြေခၚေဝၚ

ပါက အထြကတးစကပးနညးစနစမား အျဖစ လြမားနငပါသည။ ကမၻာဂေအပနင ပမနးစပနငရန GAP က

ျမနမာလ “၈ေအပ”ဟေမြးစားေခၚေဝၚသးစြသငပါသည။

What is GAP?

“ဂေအပ-သည စားသးသမားအတြက ေဘးအႏရာယကငးျပး အရညအေသြးေကာငးထြကကနမားက

ရရေစသည ေရရညလေနမဘဝအတြကအကးရ၊ ပတဝနးကငကထခကျခငးမရ၊စးပြားေရးလညး တြကေခကက

ေစသည လယယာလပငနးအဆငဆငျဖစသည” ဟကမၻာစားနပရကၡာအဖြ႕(FAO)ကအဓပၸါယဖြငဆထားပါသည။

သ႕ေသာ အာရနငငအသးသးရ စပါးသးနဆငရာ“၈ေအပ”သည ကမၻာဂေအပနငကြလြမမားရေနသည။

အျပညျပညဆငရာ ဆနစပါးသေတသနဌာန(IRRI)သည စပါး၈ေအပ စသတမတခကမား (GAP

standards for Rice)အတြက အေကာငးမြနဆးစပါးစကပးနညးစနစမား(Best rice-growing practices)

မားက ေဖၚထတပပးကညေပးလကရသည။ ရညရြယသညမာ ဆညေရ/သြငးေရေသာကလယစပါး(Irrigated

Lowland Rice)စက၊ တစပငတစနင လယသမားမား(small-scale rice farmers)အတြက ျပညပပ႕ကန

ေစးကြကဝငေရး(to join export markets) ျဖစေၾကာငး သရပါသည။

IRRI၏ Irrigated Rice Research Consortium-IRRC)ကျမနမာနငငအပါအဝငအေရ႕ေတာငအာရနငင

မားနင ပးေပါငးေဆာငရြကလကရသည။အကးအျမတပမရရေရး(higher profits)၊ အရညအေသြးမပကရတ

သမးနငေရး(healthier harvests)အတြက သေတသနလပငနးစမကနးမားျဖစပါသည။

ယခအခါ ျမနမာနငင၌ ACIAR project(in lower Myanmar), LIFT(A)(B)projets(in Ayeyarwady),

IRRC project(CORIGAP)တ႕ကေဆာငရြကလကရသည။IRRI project အားလးသည GAP အတြက new

best management Options မားစမးသပျခငး၊ better threshers & driers မား မတဆကျခငး၊DoA, DAR

staff နငYAU students တ႕အတြက Capacity building တ႕ပါဝငေၾကာငးသရပါသည။ျမနမာနငငစပါး

စကပ းထတလပမတးတကေစေရးအတြက ေလလာနငရန ဗယကနမ၊ အငဒနးရား၊ ထငးနငငတ႕၏

စပါးဂေအပက ေလလာေဖၚျပထားပါသည။

ဗယကနမနငင၏ စပါးဂေအပ

ရညရြယခကမာ-ဆညေရ/သြငးေရေသာကလယသမားမားအကးရေရး၊စကပးမေရရညတညတေရးနင

57

သဘာဝပတဝနးကငထမးသမးေရးျဖစသည။IRRIနငပးေပါငးစတငစမးသပေဆာငရြကသည။

ဂေအပတြင အခက(၆)ခကပါဝငသည။“မျဖစမေန(၁)ခက၊ေလာနညးေအာငေဆာငရြကရန(၅)ခက”

“One must do, Five reductions” ျဖစသည။

Five reductions မာ-

(၁)မးေစနနးေလာခသးစြရန(to reduce seed rate)

(၂)ေျမၾသဇာေလာခသးစြရန(to reduce fertilizer use)

(၃)ပးသတေဆး၊ေရာဂါကာကြယေဆးမားေလာခသးစြရန(to reduce pesticide use)

(၄)သြငးေရကေလာခသးစြရန(to reduce water use)

(၅)ရတသမးေျခြေလ႕သေလာငလပငနးအဆငဆင၌အေလအလြငေလာနညးေအာငေဆာငရြကရန၊

(to reduce post-harvest losses)

One must do မာ-

(၁)မးသန႕မးေစကမျဖစမေနသးစြစကပးရန(to use certified seeds)

“မျဖစမေန(၁)ခက၊ေလာနညးေအာငေဆာငရြကရန(၅)ခက”“One must do, Five reductions” ျဖင

မေခါငျမစဝကၽြနးေပၚေဒသ၌စတငစမးသပသညမ(၅)ရာသေျမာကအတြငးသငတနး ၁၀၈ ၾကမ(လယသမား

၂၅၁၈ ဥး)ေပးကာလယေျမ ၃၃၆၉ ဟကတာေပၚတြငနညးစနစ(၂)မးကယဥျပငစကပးခၾကသည။

ရလဒမာ-သမရးကစနစနင ဂေအပ အမားစစပါးအထြကတညသည။ (၂၅ ရာခငနနး စပါး အထြကပသ

လညးရသည။)

စကပးကနကစရတေလာနညးျခငး၊အကးအျမတပမရရျခငး၊သဘာဝပတဝနးကငထခကမနညးျခငး

တ႕ေၾကာင ဂေအပကလယသမားအမားစလကခၾကသည။

လယသမားမားအား သငတနးေပးျခငး (Training/Technology Transfer)၊ စနစသစ(ဂေအပ)က

လကရစနစ(လယသမားစနစ)နငယဥတြစမးသပေစျခငး(Improved Practice and Farmer Practice)၊သငတနး

ရယျပး လယသမားမားကယတင မမလယေျမအေျခအေနတြင ေဆာငရြက၍ ဆးျဖတေစျခငး (Farmer

Participatory Research) တ႕သည မတသားဖြယရာမားျဖစပါသည။

အငဒနးရားနငင၏ စပါးဂေအပ

IRRIနငပးေပါငးစတငစမးသပေဆာငရြကသည။ဂေအပစသတမတခကတြငအခက(၄)ခကပါဝငသည။

(၁)ေျမၾသဇာေကၽြးနညးစနစ

(စပါးစကပးရာေရေျမေဒသ၏လအပခကအေပၚမတညျပးေျမၾသဇာအာဟာရေကၽြးသညစနစ)

(Site-specific nutrient management-SSNM)

(၂)ေပါငးျမကနမနငးနညးစနစ

(မနကနေသာေပါငးသတေဆးသးစြနညးစနစ)

(Using right herbicides)

(၃)စကပးေရထနးသမးအသးခမစနစ

(စတစလည႕ေျခာကတစခါေရထနးသမးအသးျပမစနစ)

(Alternate wettting and drying-AWD)

58

(၄)ပးမႊားကာကြယနမနငးနညးစနစ

(လအပမသာေဆးျဖနးျခငး၊ေဆးသးမေလာခသညစနစ)

(Lessen pesticide use)တ႕ျဖစပါသည။

ဂေအပစသတမတခက အခက(၄)ခကျဖင ေဆာငရြကခရာ သမရးကစနစထက SSNM စနစကစပါး

အထြကသာလြနသည။ေျမၾသဇာသးစြမေလာခနငလာသည။ မနကနေသာေပါငးသတေဆးက ေဆးနနးထား

မနကနစြာျဖင အသးျပျခငးေၾကာင ေပါငးျမကေၾကာင စပါးအထြကဆးရးမ ၂၀ မ ၃၀ ရာခငနနးသကသာ

လာသည။

AWDစနစအသးျပျခငးေၾကာင စကခငးသ႕ ေရေပးသြငးမတြင၁၀ မ ၃၀ ရာခငနနးေလာခနငလာသည။

လအပမသာေဆးျဖနးသည ေဆးသးမ ေလာခသညစနစ(Lessen pesticide use)ေၾကာင ေငြေၾကးကနက

သကသာျပး လယသမားမတေဆြပးမႊားမားကထနးသမးေစာငေရာကနငလာသည။လယသမားမားသည

ဂေအပ(၄)ခက၊အခ႕မာ(၂)ခကလကနာကငသးၾကသည။သမရးကစနစထကစပါးအထြကတးျခငး၊စးပြားေရး

အကးအျမတပမျခငးတ႕ေၾကာင စတဝငစားမမားလာေၾကာငး သရသည။

ထငးနငင၏ စပါးဂေအပ

ထငးနငင၏၈ေအပစသတမတခကမာ စပါးမရတသမးမနငရတသမးျပး ေနာကပငးနညးစနစမားစမ

အဆငျမငေရးနင လပငနးေဆာငရြကမစသတမတခကမားနင ကကညမက ေထာကခခကေပးေရးျဖစသည။

လယယာလပငနးေဆာငရြကမမတတမးမားကလယသမားမားဒငယာရေရးသားမတတမးတငေစျပးထငးနငင

ဆနစပါးဌာန(Thai Rice Department)မစစေဆးအတညျပေပးသည။

ဂေအပစသတမတခကတြင စကပးေျမနငေရပကယြငးေစျခငး၊ ေဘးအႏၵရာယျဖစေစျခငးတ႕မ ကာ

ကြယထနးသမးရန၊ မတပတငထားသည ပးမႊားေရာဂါေဆးမားက ေလဘယအညႊနးအတငး အသးျပရနပါဝင

သည။

စပါးပနးပြငျပး ၂၅ မ ၃၅ ရကအတြငးရတသမးရနနငရတသမးအျပး ၂၄ နာရအတြငး အေျခာက

ခရနပါဝငသည။ ထငး၈ေအပ စသတမတခကမားသည ဆနအရညအေသြးေကာငးေစေရးစနစ (Quality

Management Systems-QMS)က အဓကထားေၾကာငးသရပါသည။ထငးနငင၏၈ေအပစနညးစနစမားက ၁၉

ဥးေကာမတဖြ႕စညး၍ သတမတေၾကာငးသရသည။၂၀၀၄ ခနစမစ၍ လယသမား ၃၀၀,၀၀၀ ေကာက

စပါးအပါအဝင သးန ၂၈ မးအတြက နညးပညာျဖန႕ျဖးေပးျပးျဖစသည။၂၀၀၈ ခနစတြင နငငအဝနး

ေဆာငရြကရနအတညျပသည။ထငး၈ေအပစသတမတခကဆနအရညအေသြးေကာငးေစေရးစနစ(Quality

Management Systems-QMS)က ယခအခါ လယသမားဥးေရ ၅၀၀၀၀လကနာကငသးမညျဖစေၾကာငး

မတပတငထားေၾကာငးသရပါသည။

ဂေအပစအခကအလကမားညနငးသတမတျခငး၊ လယသမားမားအားမတပတငေစျခငး၊ နညးပညာ

ျဖန႕ျဖးျခငး၊ လကနာကငသးေစျခငး၊ ဒငယာရမတတမးတငေစျခငး၊ ထငးနငငဆနစပါးဌာန (Thai Rice

Department)မ စစေဆးအတညျပေပးျခငးတ႕သည ျမနမာဆနအရညအေသြးေကာငးထတလပေရးအတြက

နမနာယဖြယမား ျဖစပါသည။

59

စပမျးစပါးသေတသနနင နညးပညာ စပမျးစပါးစတငခြ ငး စပမျ းစပါးသည ကမဘာစားနပရကခာအခကအခက ေဖြ ရငးရနကးပမးမများစာအနက နညး လမးတစသယဖြ စသည။

၁၉၇၀ ခနစတင စပါးအရငးပင(Oryza sativa F.spontanea)မ အဖမြ ဗဇ(Wild Abortic- WA Type)ကအသးချပြ း Cytoplasmic genetic Male Sterile(CMS)က ဖနတးနငမဖြ င စပမျ းစပါးအတများက တညထငခကြ ခြ ငးဖြ စသည။ ထအချနက ပထမသားဆက (F1) စပမျ းစပါးမျ းများသညThree-Line Hybrids များဖြ စပါသည။

သကတမးတစပါးမျး အချငးချငး ယဥပြ ငပါက အထကေကာငးစပါးမျ း(HYV)ထက သာလနမြ ငမားသည စပမျ းစမးရည (Heterosis) ကအသးချပြ း စးပားဖြ စ စကပျးရန ထတလပခကြ ခြ ငး ဖြ စပါသည။

စပမျ းစပါးကတရတပြ ညသသမမတနငငက စတငသေတသနပြ လပပြ း ကျယပြ နစာစကပျး လျကရသကသ ယခအခါ အခြ ားစပါး အဓကစကပျးသညနငငများသလညး ပြ နနကာ မမနငင နင သငေတာမည စပမျ းစပါးများအား ရာေဖေဖာထတလျကရေကြ ာငး သရပါသည။

ကမာဘနငငများစာအနက တရတပြ ညသသမမတနငငသည စပမျးစပါးစကဧရယာ အများဆး စကပျးသညနငငဖြ စသည။ယခအခါ တရတပြ ညသသမမတနငငတင စစေပါငး စပါးစကဧရယာ၏ ၅၂ ရာခငနနးေကျာ၌ စပမျးစပါးက စကပျးေနပြ ဖြ စပါသည။

တရတပြ ညသသမမတနငငမလ၍ ကျနေသာနငငများတင စပမျ းစပါးသေတသနနငဖဖြ း ေရးက ၁၉၈၀ ခနစများေနာကပငးကာလတငမသာ စတငခသည။ သကကရာဇ၂၀၀၀ ခနစ ဝနးကျင အထ စပမျ းစပါးစးပားဖြ စ စကပျ းထတလပမက သသာစာ ေဆာငရကခကြ ခြ ငးမရေပ။

စပမျးစပါးက ယခအခါ နငငအချတငစကပျးလျကရရာ နငငအလက စစေပါငးစပါးစက ဧရယာ၏အေမရကနပြ ညေထာငစတင၁၅.၉ရာခငနနး၊ဗယကနမတင၁၀.၁ရာခငနနး၊ဘ ငဂလားေဒရတင၇.၀ရာခငနနး၊ အငဒနးရားတင ၅.၀ရာခငနနး၊ ဖလစပငတင ၄.၄ရာခငနနးနင အနဒယတင ၃.၉ ရာခငနနးတတင စပမျးစပါးက စကပျးေကြ ာငးသရပါသည။

အပြ ညပြ ညဆငရာ ဆနစပါးသေတသနဌာန (IRRI)၏စပမျစပါးသေတသန

IRRI ၏ စပမျးစပါး သေတသနတင ဦးစားေပးသေတသနလပငနးစဥများ ချမတထားသည။ ၎ငးတမာ မျးေစအထကနနးတညငြ မေရး နင မြ ငမားေရး၊ စပမျ းအထကနနးတးမြ ငေရး၊ ဆနအရည အေသးေကာငး စပမျ းများထတလပေရး၊ ပးမားေရာဂါဒဏခမျးများရရေရး၊ ေရေမြ အေခြ အေနမေပး ေသာေဒသများနင သငေတာသည စပမျးစပါးမျးများ ေဖာထတေရး၊ ဇဝနညးပညာဖြ င သေတသန စမးရညမြ ငမားေရး တဖြ စသည။

60

၎ငးအပြ င IRRI သည သမရးကျ စပမျးေမးမြ ေရး နညးလမးသာမက Molecular Marker နညးပညာဖြ င ေရာဂါဒဏခ၊ ေရမြ ပဒဏခ၊မးေခါငဒဏခ၊ အရညအေသးေကာငး စပမျးများရရေရး၊ စပမျးစမးအငေကာငးသည အထးအထကတး စပမျးများရရေရးတကလညး ေဆာကရကလျက ရပါသည။

IRRI သညစပမျးစပါးေမးမြ ေရးမျ းလငးများက ၂၀၀၅ ခနစမစတင၍ နငငအသးသးသ ေပးပလျကရသည။ ၎ငးတကပြ ညတငးစပမျးသေတသနလပငနးစဥတင ဆကလကေဆာငရက၍ ေကာငးမနသည မဘလငးများ ရာေဖရာ၌ အသးချလျကရသည။

၎ငးအပြ ငအချ နငငများသညIRRIမရရသညCMSလငးများ၊မဘလငးများက အသးပြ လျက နငငအတငး စပမျးေမးမြ ေရးလပငနးစဥတင ဆကလကေဆာငရကကာ ေရးချယရရသည အလား အလာေကာငးသည မျ းများအား ပြ ညတငးစပမျ းအဖြ စ ထတေဝစကပျးလျကရသည။

IRRIစပမျ းများကေဒသေရေမြ ကကညမစမးသပပြ း နငငအသးသးတင ၁၉၉၄ ခနစ မစတင၍ မျးသစအဖြ စထတေဝလျကရသည။ ဖလစပငနငငသာမက အနဒယ၊ဗယကနမ၊ ဘ ငဂလားေဒရ၊ အငဒနး ရားနငငတတင IRRI စပမျးများက ကျယပြ နစာ စကပျးလျကရပါသည။

စပမျးစပါးနငြမနမာနငင

မြ နမာနငငသည ၁၉၉၁ခနစကပင International Rice Research Institute (IRRI ) မအဖမြ လငးနစမျးဖြ စေသာ IR 58025 AနငB နင IR62829 AနငB တကရရကာ စပမျ းစပါးသေတသနက စတငခပါသည။ ၁၉၉၇ခနစတင ကမဘာစားနပရကခာအဖ (Food Agriculture Organizaion-FAO) အကအညဖြ င စပမျ းစပါးနညးပညာ သငတနးများ ရရခသည။ Father of Hybrid Rice ဖြ စသ Longping Yuanနငအဖသည မြ နမာနငငသ လာေရာကပြ း ပးေပါငးေဆာငရကခပါသည။၂၀၀၂ ခနစတင ADB-IRRI မ နညးပညာအကအည ရရခသည။ ရရသညအေတအကဖြ င စပမျ းစပါးနညးပညာပညာရင နငကျမးကျငသအငအား နညးပါးေသာလညး တစနငတစပင စပမျ းစပါးသေတသနက ယခထေဆာငရကဆဖြ စပါသည။

IRRI နင မြ နမာနငငသည ၁၉၇၀ခနစများဝနးကျငကစတင၍ ဆနစပါးမျးေမးမြ ေရး သေတသနလပငနးများက ပးေပါငးေဆာငရကလျကရပါသည။ စပမျ းစပါးသေတသနတင IRRI မရရသည CMSလငးများက အသးချပြ း အလားအလာေကာငးေသာ ေရဆငးစပမျ း-၁ (IR 58025A/ IR 63883- 41-3-2-2R)နင ေရဆငးစပမျ း-၂(IR 68897A/ IR 60819-34-2-2R) စပမျးနစမျးကေဖာထတနငခသည။IRRIနငပးေပါငးေဆာငရကခြ ငး၊နငငအတငးစမးသပေရးချယမလပငနးများကစဥဆကမပျကေဆာငရကခြ ငးတ ဖြ ငကယပငစပမျ းမျ းသစများထတေဝနငေရး ကးစားလျကရပါသည။

စပမျ းစပါးသေတသနလပငနးအတက IRRIကတညေထာင၍ စပမျ းစပါးသေတသန ေဆာငရကသည နငငအများအပြ ားပါဝငေသာ Hybrid Rice Research Constrium

61

(HRDC)၏အဖဝငနငငအေနဖြ င မြ နမာနငငသည စပမျ းစပါးသေတသနနငဖဖြ းေရးက အခြ ားနငငများနညးတ အခငအလမးများ ရရေရးေဆာငရကလျကရပါသည။

ကယပငစပမျးစပါးထတလပနငေရးသေတသန ေဆာငရကဆကာလတင တရတ၊အနဒယ၊ ဗယကနမ၊ ဖလစပင စသည စပမျ းစပါးေအာငမြ ငသည ပြ ညပနငငများမ ၎ငးတနငင၌ ထတေဝ စကပျးလျကရသည စပမျးများက မြ နမာနငငသ မာယကာစမးသပခြ ငး၊ လကရမျ းများထက သာလနနငမအေခြ အေနက အကဖြ တခြ ငးများ စဥဆကမပြ တ ေဆာငရကလျကရပါသည။

သငေတာေကာငးမနသညမျးများအား စပြ ကကများပြ လပပြ သခြ ငး၊ လယသမားပါဝင ေဆာငရကေသာစမးသပမများ(Farmer Participatory Research) ေဆာငရကခြ ငးများ ပြ လပကာ F1 မျးေစထတလပေရး နင ကျယပြ နစာ စကပျးေရးက ေဆာငရကလျကရပါသည။

စကပျးရနေထာကခထားသညစပမျးများ

ပလသယ-၁နင SL-8H-ISMSA စပမျးစပါးမျးများက စြပစကပျးပြ သခြ ငး၊ မျ းထတလပဖြ နဖြ းခြ ငးတက ေဆာငရကလျကရပါသည။

ပလသယ-၁ ပလသယ-၁စပမျးသည အထးအထကေကာငးပြ း၊ ဆနသားကြ ညလငသည။ စားသးမ နးည၍ ေကာငးမနသညမျ းဖြ စပါသည။ ဆညေရေသာကေဒသများ၊ မးေကာငးေသာကေဒသများ၊ ေတာငေပါေဒသများ၌ စကပျးရန သငေတာပါသည။

ဧညမထအပစဝငစပါးမျးများ စကပျးသညေနရာများတင အစားထးစကပျးသငေသာ

မျးဖြ စပါသည။ မရငးေဒသမာတရတပြ ညသသမမတနငင ဖြ စသည။ မဘအမညမာ- LP 8 (R) _ LP 89 (A)

ဖြ စသည။ နငငေတာမျးေစေကာမတမ ၂၀၁၃ခနစတင အတညြပထားသည။

ပလသယ-၁၏ အရညအေသးလကခဏာများမာ- စပါးအပစ - အထးဧညမထ

အသကရက - ၁၁၅ ရက

အပငအမြ င (စငတမတာ) - ၉၅

အနပါပငပား - ၁၄-၁၆

အနအရည (စမ) - ၂၅

တစနပါသးလး (ပျမးမျ) - ၁၆၈

ေအာငေစရာခငနနး - ၉၅ %

62

အေစ(၁၀၀၀) အေလးချန (ဂရမ) - ၂၈

အမငးလစရာခငနနး - ၂၃ ဒသမ၂

ဆနရညဆနသား - ကြ ည (ဗကဖြ ပါ)

ဆနထကရာခငနနး - ၄၅ ရာခငနနး

စားသးမအဆင - နးည/ေကာငး

ဆနရညထကမအချး - ၁.၄

အထကနနး (တငး/ဧက) - ၂၀၀-၂၅၀

SL-8H-ISMSA SL-8H-ISMSA သည Rice Blast ေရာဂါကခနငရညရသည။ Bacterial Blight ေရာဂါ၊ နင Sheet Blight ေရာဂါတက အသငအတငခနငသည။ Brown Plant Hopper နင Green Leaf Hopper ပးမားဖျကဆးမက အသငအတငခနငသည။မဘအမညမာ SL-1A x SL-8R ဖြ စသည။ မရငးေဒသမာ ဖလစပငနငငြဖစသည။ နငငေတာမျးေစေကာမတမ ၂၀၁၃ခနစတင အတညြပထားသည။

  SL-8H-ISMSAစပမျ းစပါး၏ အရညအေသးလကခဏာများမာ-

စပါးမျးအပစ- ဧညမထ

အသကရက- ၁၁၅ မ ၁၂၀

အပငအမြ င(စငတမတာ)- ၁၂၀ မ ၁၂၅

အနပါပငပား- ၁၀ မ ၁၂

တစနပါသးလး- ၁၅၀ မ ၂၅၀

ေအာငေစရာခငနနး- ၈၈ ဒသမ ၃

အေစ(၁၀၀၀)အေလးချန(ဂရမ)- ၂၇ မ ၂၉

အမငးလစရာခငနနး - ၂၅ ဒသမ ၈

စားသးမအဆင - ေကာငး

တစဧကအထက(တငး)- ၁၅၀ မ ၁၈၀

****** ******* ********

63

အခနး-၄

စပါးမးေကာငးမးသန႔ မးေစ႔ နညးပညာ မးေကာငးမးသန႕စကပးေရး

အမနတကယမးစစမးမနျဖစ၍သန႔စငေသာမးသညသာမးသန႔မးေစ(Seed)ျဖစသည။ မးသန႔မးေစ

(Seed)ကသာ စကပးရန အသးျပသငသည။(Seed for sowing)မးမသန႔ေသာမးေစ (Grain)က မစကပးရန

အသးမျပသင။စားသးရနသာ အသးျပသငသည။(Grain for eating)အပငေပါကနနး(Germination) ေကာငး

တငးမးစစမးမနမးသနမျဖစနငသျဖငSeedနငGrainကခြျခားနားလညသငသည။“မးေကာငးတစေစကေကာ

ကေကာငးတစလးနငမလနင” “မးေစမမနပငမသနဖးတငကငးအသးဖငး”“Better seed means better

srops”သးနစကပးထတလပ(CropProduction)ရာတြငဂရတစကထြနေရးတမနးေကာငးရနေျမျပျပင၊ေျမၾသဇာ

စနစတကေကၽြး၊ပးသတေဆး၊ေရာဂါကာကြယေဆး၊ ေပါငးသတေဆး၊သြငးအားစအကနသး၊ ေရသြငးေရထတ

မနကနစသညျဖငအစြမးကန ေဆာငရြကေစကာမ စကပးရာတြင အသးျပေသာ မးေစမားက(ေဒသမး၊အထြက

ေကာငးမး၊စပမး၊မညသညမးျဖစပါေစ) မးမစစမးမသန႔အပငေပါကညဖငးလင အခနကနေငြကနစကအား

လအားအပငပနးခ၍ၾကးပမးသမသည ေမာမနးသလမျဖစအခညးအနးသာ ျဖစသြားမညက သတမသငပါသည။

စပါးမးေကာငးဟသညမာ

မညသညစပါးမးက’မးေကာငး’ဟေခၚဆမညနညး?

စမးသပမအဆငဆင ေဆာငရြက၊သေတသနျပျပး အမးသားမးေစ ေကာမတ (National Seed

Committee)မ အတညျပထတေဝထားသည စပါးမးအားလးသည သကဆငရာ ေရေျမအေျခအေနတြင

’မးေကာငး‘မားခညျဖစသည။ သေသာ မမေရေျမ၊မမလယေျမ၊မမအၾကကက ဆးျဖတမညသမာ စကပးသ

လယသမားသာျဖစပါသည။ျမနမာနငင၌စပါးစကပးရာေရေျမသဘာဝေဒသအမးမးကြျပားျခားနားလကရသည။

မမလယေျမေဒသ၊စကခန၊ရာသနငကကညျခငး၊အထြကေကာငးျခငး၊အထြကတညညမျခငး၊ဝမးစာအျဖစစားသး

နငျခငးစသည အရညအခငးမားက စကပးသလယသမားသာသပါသည။

ထမမကစပါးစကခငးမား၌ ကေရာကေလရေသာ ဘကတးရးယားရြကေျခာကေရာဂါ၊ ဘကတးရးယား

ရြကစငးေရာဂါ၊စပါးဆစပး၊ စပါးအညေရာငျဖတပးစသညပးမႊားေရာဂါဒဏမားက ခနငမခနငတက စကပးသ

လယသမားသာသပါသည။၄ငးျပင မမရပရြာ၌ေရာငးဝယေဖါကကားသ၊ ၾကတခြသ၊ဝယယစားသးသ၊ နစသက

သည အရညအေသြးရမရ၊ စကပးသ လယသမားသာသပါသည။

မမလယေျမ၌စကပးစဥ၊စပါးမးအလကသငေတာသညေကာကကြက၊စကခန၊စကစနစ၊ေျမၾသဇာထည

သြငးမစသညပမနျပစသညအေျခအေနတြငယငလမကခနငေသာ၊ယငလျခငးမရေသာစပါးမးျဖစမျဖစစကပးသ

လယသမားသာသပါသည။သကတမးအလကသးပြငရငမညသညစပါးမးမားကမး၊ေနြစကပးလကရရာစကပး

သညရာသ၊သးနပစတ႔အလကစပါးအျပးယာသးန၊ယာသးနအျပးစပါး၊စပါးအျပးစပါးစသညတစသးျပးတစသးစက

ပးနငရနသငေတာသညသကတမးရမရကလညးစကပးသလယသမားသာသပါသည။စကပးသလယသမားမား

သညသေရေျမ၊သလအပခကနငကကညသညမးကသာေရြးခယျပးစပါးမးေကာငးအျဖစဆကလကစကပးေလ

ရပါသည။

64

စပါးမးသန႕မးေစဟသညမာ

မညသညအေျခအေနရသညစပါးမးက’မးသန႕’ဟေခၚဆမညနညး?

တစျခားမးမားေရာေနာအပါဝငဘမမအသးျပမညမးခညပါဝငေသာမးက’မးသန႕’ဟေခၚဆနငပါသည။

မးေကာငးတငးမးသန႕ျဖစနငျခငးမရေပ။ မးေစမားသညအရြယအစားညညာေနရမည။ ေပါငးျမကေစမားကငး

စငေနရမည။ဖန၊သ၊ခ၊အမကသရကစသည မလလားေသာ အျခားပစၥညးမားေရာေနာပါဝငျခငး မရေစရ။ပးမႊား

ေရာဂါျဖစေၾကာငးမားလညး ကပျငပါလာျခငး မရေစရေပ။

လယသမားမား သးနစတစၾကမ ေသြးသစေလာငးမးဖလယစကပးရန လအပသညမးေစ အဆငမာ

မးသန႕အဆင-၂ (Certified Seed-CS) (ယခအေခၚအေဝၚမာ စးပြားျဖစမးသန႕မးေစ)ျဖစပါသည။ စပါးCS

မးသန႕တြငရသငရထကသညအရညအေသြးစခနစညႊနးမာမးသန႕စငမ(အနညးဆး၉၇ရာခငနနး)၊အပငေပါက

ရာခငနနး(၈၀နငအထက)၊မးေစတြငးအစဓါတ(အမားဆး၁၃ရာခငနနး)၊ဆနနပါဝငမ(အေစ ၅၀၀ ဂရမတြင ၅

ေစထကမပရ)၊ေပါငးျမကေစပါဝငမ( အေစ ၅၀၀ ဂရမတြင ၁၀ ေစထကမပရ)တ႕ျဖစပါသည။

စပါးမးသန႕မးေစထတလပျခငး(Seed Production)လပငနးစဥအဆငဆင

မးသန႕မးေစ(Seed)စကပးထတလပျခငးသညလယသမားမားသမရးကနညးျဖင စားသးရနသးနေစ

(Grain)စကပးထတလပျခငးနငဥးတညခကလးဝျခားနားပါသည။လယသမားမားသးနစတစၾကမေသြးသစေလာ

ငးမးဖလယစကပးရနလအပသညမးေစအဆငမာ မးသန႕အဆင-၂(Certified Seed-CS)(ယခအေခၚအေဝၚ

မာ စးပြားျဖစမးသန႕မးေစ)ျဖစပါသည။ အဆပါ CS မးေစထတလပျခငးလပငနးက စကပးေရးဥးစးဌာနမ

ဝနထမးမား၏နညးပညာပပးမျဖငမးသန႕စျပရြာမား၊အကးေဆာငေတာငသမားနငပဂၢလကမးေစထတကမၼဏ

မားတြင ပြားမားေၾကာငးသရပါသည။

မးေစဇစျမစ(Seed Source)မနကနေရးသညအေရးပါေပရာ မးသန႕စျပရြာမား၊အကးေဆာငေတာငသ

မားနငပဂၢလက မးေစထတကမၼဏမားသည CS မးေစထတရန လအပေသာ မးသန႕အဆင-၁(Registered

Seed-RS)(ယခအေခၚအေဝၚမာ မးသန႕မးပြားမးေစ)က စကပးေရးဥးစးဌာန မးေစဌာနခြျခမားမ ရယရန

ျဖစပါသည။

မးေစဌာနခြျခမားသည R S မးေစထတလပျခငးလပငနးက ေဆာငရြကသည။ အလားတ အေျခခ

မးအဆင-၂(Foundation Seed-FS) (ယခအေခၚအေဝၚမာ ဆငပြားမးေစ)မးေစထတလပျခငးလပငနးက

လညးေဆာငရြကသည။ FS မးေစထတရနလအပေသာ အေျခခမးအဆင-၁(Breeder Seed-BS)(ယခအေခၚ

အေဝၚမာ မဘမးေစ)က စကပးေရးသေတသနဥးစးဌာန၊ဆနစပါးသးနဌာနခြမ ရယရနျဖစပါသည။

အသးျပေသာမးေစဇစျမစ(Seed Source)နငမးေစအဆင (Seed Class)မနကနျခငး၊စတငစကပး

သညမမးကြပယ၊ရတသမးေခြေလ႕သေလာငျဖနျဖးေရာငးခသညအထလပငနးစဥအဆငဆငတြငနညးစနစ

မနကနျခငးတ႕သညအထးအေရးၾကးပါသည။

မးသန႕အျဖစ စကပးေသာလညး မးေစဇစျမစ(Seed Source)မမနျခငး၊ မးကြပယျခငး၊ စစေဆးမ

အဆငဆင (Inspection) ေဆာငရြကျခငးစသည စနစတကမျပလပပါက မညသညမးေစအဆငကပြားမား

သညျဖစေစ သးနေစ(Grain)ျဖစသြားနငသညက စပါးမးသန႕မးေစထတလပျခငး(Seed Production) လပငနး

စဥအဆငဆငတြင ပါဝငေဆာငရြကသအားလး သတမသငပါသည။

65

မးသစမားကေလလာအကျဖတျခငး(Evaluating new varieties)

လယသမားမားသညလကရစကပးေနေသာမးထကသာလြနေကာငးမြနေသာမးသစကလလားသည

မာမနပါသည။သ႕ေသာမစြန႕စားနင၊အဆးအရးမခနငေပ။သ႕ျဖစ၍မးသစကမကျမငကယေတြ႕သျမငေသခာ

မသာယၾကညစကပးရေလရပါသည။(Seeing is believing)မးသစကလကရမးေနရာတြင အစားထးစကပး

သငမသင မမကယတငဥးစြာ ေလလာသငပါသည။

ေလလာအကျဖတနညးအဆငဆင

၁။မးသစ၏အေစပပနးသ႑ာန(Grain quality)၊ေစးကြက အလားအလာ(Market demand)၊မးေစးနနး(Price)

တ႕ကမမအၾကကျဖစမျဖစသငေတာမေတာဥးစြာအကျဖတရပါမည။

၂။ မမပငလယေျမ၏ တစစတတစပငးတြင ဧရယာဧက ကဥးကဥးစြန႕စားမ အနညးဆးျဖငမးသစ(New

Variety)ကလကရမး(Existing Variety)ျဖင ယဥျပငစကပး ရပါမည။

၃။မးသစကစကပးရာတြငမမလပကငေနကစကပးနညးစနစ(Farmers’ practice)အတငးစကပးရပါမည။

ဥပမာ-မမသည ဓါတေျမၾသဇာအနညးငယသာ သးစြေလရပါက မးသစက ဓါတေျမၾသဇာမားမားေကၽႊး၍ အက

မျဖတသငေပ။မမသညတကရကမးေစခၾကပကစကပးေလရပါက ပးေထာငေကာကစက၍အကမျဖတသငေပ။

၄။ မးသစကေအာကပါအခကမားနငျပညစမစေလလာသငပါသည။

(က)မမလယေျမနငသငေတာကကညမ(Suitability)

(ခ)အထြကနနးတညျငမမ(Stability of Yield)

(ဂ)ေဒသတြငကေရာကေလရသညပးမႊားနငေရာဂါမားဒဏခနငရညရမ (Resistance to local pests)

(ဃ) ေရေျမေဒသျဖစထြနးမ (adaptation to local conditions)

၅။ မမလကရမးထကမးသစ၏သာ လြနေကာငးမြနမေသခာေစရန မးသစက အနညးဆးသးရာသစကပး

ေလလာအကျဖတသငပါသည။

စပါးမးရယစကပးမ(Seed Source)မနကနေရး

လယသမားအမားစ(၆၀ရာခငနနးခန႕)သည မမလယေျမမ စကပးထြကရေသာ စပါးကပငမးအျဖစ

အသးျပလကရေၾကာငး ေလလာစစတမးတစခတြင ဖတရရဘးသည။

(ကယအားကယကးေနရျခငး)

လယသမားအခ႕(၂၀ရာခငနနး)ခန႕မာနးစပရာလယကြငးမားရလယသမားမားထမမးအျဖစဝယယ

စကပးသည။ေကာငးသညသန႕သညဟအျမငအေတြ႕အၾကားျဖငဝယယစကပးျခငးျဖစပါမည။

(ကယမးကယရာရျခငး)

လယသမားအခ႕(၂၀ရာခငနနး)ခန႕မာမဌာနဆငရာျခ၊စကကြငး၊မးသန႕ရြာစသညတ႕မဝယယစကပး

ေၾကာငး ေဖၚျပထားသည။

(ေထာကခမးသန႕ရရနငသညေနရာမန)

ေလလာစစတမး၏ နငငတစဝနးကယစားျပမမညမရသညက မခန႕မနးနငေသာလညး မလမး

ပကသနးသြားျခငး၊ မးကြမားျပားျခငး၊ အနမအျမငပသ႑ာနမမနေသာ အနမားထြကေပၚျခငး၊စကခငးအတြငး

အပငအရပအနမညမညာျဖစျခငးစသညတ႕ေၾကာငတစဧကစပါးအထြကေလာနညးမမရေစရန၊မးစစမးမနက

66

ေနရာမနမ ရယစကပးနငေရး လအပခကမားစြာ ရေနဆျဖစပါသည။

ရးရးေရျဖငစပါးမးေစေရြးခယျခငး

စပါးစကပးရာတြင ေအာငျမငျပညျဖးသည စပါးမးေစမားကသာ ေရြးခယစကပးရန လအပပါသည။

အပငေပါက ရာနနးေကာငးမြနျခငး၊ ပးပငသနစြမးျခငးတ႕သညစပါးပငျဖစထြနးမ ေကာငးေစေရးနင အထြက

ေကာငးေစေရးအတြက အေျခခလအပခကမားျဖစပါသည။

ဆားရညစမ စပါးမးေစေရြးခယနညးအပါ အဝငနညးအမးမး၏စပါးအထြကနနးအေပၚ အကးျပမက

၂၀၀၁ မ ၂၀၀၃ထ စမးသပသည သေတသနရလဒမားရပါသည။

စပါးစကပးရာတြငအဆငမမးသန႕မးေစက ရရသးစြနငျခငးမရပါက ရးရးေရတြငသးၾကမစမ၍ေရေပၚ

တြငေပၚေနေသာ အဖငး၊လးပနလးညပတ႕ကဖယရားျပး ေရတြငျမပေသာ ေအာငျမငျပညျဖးသညစပါးမးေစ

မားက ေရြးခယစကပးျခငးျဖင စပါးအထြကေကာငးေစပါသည။

အေၾကာငးရငးမာေရြးခယရရေသာေအာငျမငျပညျဖးသညမးေစမားတြငေစတြငးစာပမပါဝငသျဖင

အပငေပါကညညာျခငး၊ေပါကလာသညပးပငေကာငးျခငး၊ပးပငသနမာထြားၾကငးျခငး၊အျမစမားမားထြကျခငး၊

ေျပာငးေရြ႕ေကာကစကသညအခါအျမစစြလငျမနျခငးတ႕ေၾကာငျဖစပါသည။

ကယအားကယကး၍မျးသနပားများနညး

ကယအားကယကး၍ မျ းသနပားများ ကယမျးကယထားနငရန၊ မဖြ စမေနသရ လကနာေဆာငရကသငသည အဓက(၁၀)ချကက ေအာကတငေဖာပြ လကရပါသည။

၁။ ေြမေရးချယခြ ငး

မျ းသနစပါးစကပျ းထတလပရန၊ ေြမသြ ဇာထကသနေသာ လယေမြ က ေရးချယသင သည။ ယခငစကပျးသည အေတအကအရ စပါးအထကေကာငးေသာ ေြမဖြ စရမည။ ေရသငး ေရထတလယကရမည။ စကပျ းထတလပရမည စပါးမျ းနင တညသညစပါးမျ းက စကပျးခ ပြ း ပးမားေရာဂါကျေရာကမမရခသည လယ ေြမဖြ စရပါမည။ ပမျးစ၊ ဆထကသးန၊ သစစမး- ေြမသြ ဇာ ကသ စပါးနငမတညသည ယာသးနများစကပျ းခသည လယ ေြမကအေလးေပးေရးချယသငပါ သည။

၂။ မျးေစေရးချယခြ ငး

မျ းအဖြ စအသးပြ မည စပါးမျ းေစသည မျးစစမျးမန မျးေကာငးဖြ စ၍ မျးကကငးစင သည မျးသန ဖြ စရမည။ အေစတငးစာပမပါရသညေအာငမြ ငပြ ညဖြ းေသာ စပါးမျ းေစများက ရရေစရန ဆားရညစမ၍ မျးေရးချယနငသည။ သမဟတပါက ရးရငး၍ လယကသညေရသနတင မျ းေစများက သးကမေရးချယ၍ အဖျငးအေမာနင လးပန လးညပ မျ းေစများက ဖယထတထား သည ေအာငမြ ငပြ ည ဖြ းေသာ မျးေစများဖြ စသငပါသည။ စပါးမျ းသည အပငေပါကရာခငနနး ၈၀ ေကျာ ရပါမည။

67

၃။ ထနေရးတမနးပြ ပြ ငခြ ငး

မျးသနစကပျးထတလပမည လယ ေြမက ထယေရးနက၍ တမနးညကေအာငပြ ပြ ငရ မည။ တမနးပပ၍ ေြမမျကနာပြ ငညညာေအာင ကြ မးရက ေြမညရမည။ တမနးပပေအာင ထနယကမသာ ေပါငးြမကပငများ၊ ေပါငးမြ ကေစများ ရငသနနးကြ ား ပြ နလညေပါကေရာက လာမက ကာကယနငမည။ ေြမမျကနာပြ င ညညာသဖြ င ေရသငးေရထတ လယကေစမည။ ထပမေပါကလာ နငသည ေပါငးမြ ကေစများက ေရဖြ ငဖးလမး ကာကယနငမည ဖြ စပါသည။

၄။ စကပျးခြ ငး

မျးသနပားများထတလပရာတင ပျ းသက ၁၅ မ ၂၀ ရကသားရေသာ ပျးသကငယပျး များက အသးပြ ရနဖြ စသည။ ပျ းပငငယများသည သနစမးရမည။ ပးမားေရာဂါကငးရငးရမည။ ေပါငးမြ ကပငများ ေရာေနာပါဝငလာခြ ငးမရေစရေပ။ ပျးပငငယများက စကခငး၌ တနးကြ ား ပငကြ ား အကာအေဝး ၉ လကမ x ၉ လကမ တင လကဆ ၂ပငနနးဖြ င စကပျးရမည။ ကငးဆငး စစေဆးရနနင မျးကနတပယမလယကေစရန ၆ တနး ၁ တနး လပ စကစနစက အသးပြ ရနလပါ သည။

၅။ ေြမသြ ဇာသးစခြ ငး

စပါးပငဖြ စထနး ပငသးေအာငမြ ငရနအတက နကထရဂျင၊ ေဖာစဖာရပ၊ ပတကစယမ၊ ဆာလဖာနင ဇငဓာတများပြ ညစစာရရရန လအပပါသည။ အဆပါ အာဟာရဓာတပါဝငေသာ ဓာတေြမသြ ဇာများက ထညသငးရနလအပသည။ ထညသငးရာတင အာဟာရအချ းအစား ကကည ရမည။ စပါးမျ းအလက စပါးပင၏ သကတမးနငအည ေြမခထည ခြ ငး၊ အပငေပါမ အလလခ၍ ေကာကပငလနချနထညခြ ငး၊ စပါးပငမကပချနထညခြ ငး၊ အနထကချနထညခြ ငး တက မနကနစာ ေဆာငရကရနဖြ စပါသည။

၆။ ေပါငးမြ ကနင ပးမားေရာဂါ ကာကယနမနငးခြ ငး

မျးသနစပါးခငးက ေယဘယျအားဖြ င ေကာကစကပြ း ရကေပါငး ၃၀ အတငး ေပါငးြမကလးဝကငးစငေအာင ေဆာငရကရနလသည။ စကပြ းတစပတမ ၁၀ ရကအတငး ေပါငးသတေဆးသးစ ခြ ငး၊ လကတနးကြ ားေပါငးလကကရယာဖြ င အနညးဆးနစကမ တမနးနး၍ ေပါငးမြ ကသတသငခြ ငး၊ လကေပါငးအနညးဆးတစကမလကခြ ငးတက ေဆာငရကရနဖြ စသည။ ပးမားေရာဂါကျေရာကမမရေစရန ကတငကာကယခြ ငး၊ ကျေရာကပါက ထေရာကေသာ ပးသတ ေဆး၊ ေရာဂါကာကယေဆးများဖြ ငနမနငးခြ ငးတက လအပသလေဆာငရကရန ဖြ စပါသည။

၇။ မျးကနတပယခြ ငး

စပါးပငပားအများဆးထကချနတင မျ းကနတပယခြ ငးလပငနးက ထေရာကစာစတင ေဆာငရကရနလသည။ ေကာကပငများက ၆ တနးတစတနးလပ၍ စကပျ းထားရာ လပထားေသာ တနးကြ ားအတငး မျးကပယသက ဝငေရာက၍ ကငးဆငးစစေဆးရနဖြ စသည။ စကသညမျးထက အပငအရပအနမအမြ ငခြ ားနားေသာ စပါးပင၊ အပငဖြ စထနးမပစ မတညဘ ပငစညစေထာငခြ ငး၊ ပြ နကားခြ ငး၊ အရကအလျားနင အကျယ၊ ပငစညမ အရကထကပ

68

ေထာငအကျဥးအကျယကာခြ ား ေသာအပငတက ဖယရားရပါမည။ ပနးပငချနတင ပမန ထကေစာ၍ ပနးပငေသာ စပါးပငနင ေနာကကျ၍ ပနးပငေသာ စပါးပငတက ဂရပြ ၍ တညမမရေသာ စပါးပငမနသမျ မျ းကအဖြ စ ပယရနဖြ စသည။ ထကလာေသာ စပါးနနင အလရက၏ အတအရည ေထာငအကျဥးအကျယတက စစေဆးပြ း မျးကကနစငေအာငပယ ရနလပါသည။

ပးမားေရာဂါကျေရာကေသာ စပါးပင၊ သနစမးဖြ စထနးမမရေသာ စပါးပငများက မျ းက အဖြ စသတမတကာ နတပယရနလမညဖြ စသည။ ဆကလက၍ ရငမညချနတင ရငမညမေစာလနး ခြ ငး၊ ေနာကကျလနးခြ ငး၊ စပါးလးပ သ ာနအရယအစား အေရာငတညမမရခြ ငး စပါးလး၌ အမြ း ပါခြ ငး၊ မပါခြ ငးတက စစေဆးကာ မျးကပယရနဖြ စပါ သည။

၈။ ရတသမးခြ ငး

မျးသနစပါးခငး၌ စပါးနများရ စပါးေစများ၏ ၈၀ မ ၈၅ ရာခငနနးေကာကရးဝါေရာင ေပြ ာငးချနသည ပြ ညစသည ရငမညချနဖြ စသည။ ဤအချနတင စပါးရတသမးရနဖြ စပါသည။

၉။ ေချေလ၊ သနစင၊ အေခြ ာကလမးခြ ငး

မျးသနစပါးက မေချေလမ သးစမညေချေလစက၊ ေချေလတလငး၊ ပး၊ အတ စသည အသးအေဆာငပစစညးအားလးတင အခြ ားမျးကစပါးေစများတယညကပတယေနခြ ငး မရေစရန ေသချာစာစစေဆးဖယရားရန လသည။ ေချေလသနစငပြ း မျးသနစပါးေစများက အစဓာတ ၁၂ မ ၁၄ ရာခငနနးသ ေရာကသညထ အ ေြခာကလမးရန လသည။ ၎ငးေနာက မျ းေစအဆငခခြ ားသတ မတကာ ေလဘယချတဆထားရန ဖြ စပါသည။

၁၀။ သေလာငထနးသမးခြ ငး

အဆငအတနးခ ခြ ားပြ း ေလဘယချတဆထားေသာ မျးေစများကေလလပတ၍ သေလာင ရနဖြ စသည။ မျ းေစထညသငးထားသည အတ၊ ပး၊ ပပ စသညထညသငးပစစညးများက ေအးမြ ေြခာကေသပြ း သနရငးေသာ မျးေစခနး၊ အေဆာကအဦအတငး စနစတကျ သေလာင ထားရရပါ မည။

ကယပငမျးသနမျးေစထတလပရန လပကငေဆာငရကနညးအဆငဆင ပါဝငေသာ အချက (၁၀) ချကက စကပျးသ ေတာငသလယသမားများ၊ ပဂဂလကမျ းေစ ကမပဏများ၊ မျးေစထတလပလေသာ အဖအစညးများလကနာေဆာငရကသငပါသည။

****** ******* ********

69

အခနး-၅

စပါးေပါငးျမက ကာကြယနမနငးေရး နညးပညာ စပါးေပါငးျမကကာကြယနမနငးျခငးသည စပါးအထြကနနးျမငမားရန မျဖစမေနေဆာငရြကရန လအပ

သညလပငနးတစရပျဖစလာပါသည။ အေၾကာငးရငးမားမာ-

(၁)ယခငကအပငအရပရညျပးအရြကဧရယာမားျပားေသာေဒသစပါးမး(Local Variety)ကစကပးခရာမ

ယခအခါအပငအရပပ၊သကတမးတ၊ပငစညေထာငမတေသာေခတသစမး(ModernVariety)ကစကလာျခငး၊

` (၂)ကနကစရတျမငမားျခငးေၾကာင ပးေထာငေကာကစက(Transplanting)အစား တကရကၾကပက

(Broadcasting)စကမတးပြားလာျခငး၊

(၃)ယခငကစပါးတစသးသာ(မးစပါး-ေျမလပသးနပစ)စကျခငးမစပါးျပးစပါး(စပါး-စပါးသးနပစ)စကျခငး၊

(၃)စပါးျပးပမးစစကမညအစား စပါးျပးစပါး(စပါး-စပါးသးနပစ)စကျခငး၊

(၄)မးနညးပါးျခငး၊ရြာသြနးမပမမနျခငး၊

(၅)ဆညေရ/သြငးေရရရမအကန႕အသတျဖစျခငး၊

(၆)ထြနေရးျပျပငရာတြင တမနးပပစပမမရျခငး စသညတ႕သည ျဖစပါသည။သ႕ျဖစ၍စပါးစကပးရာ

တြင ေပါငးျမကကအေလးထားေဆာငရြကရနျဖစပါသည။

စပါးသးနစကပးရာ၌(၁)ျမက(Grasses)(၂)မနညငး(Sedges)နင(၃)ရြကျပားေပါငး(Broadleafs)ဟ

သည ေပါငးပငအမးအစားသးမးလး ေပါကေရာကေလရပါသည။ မြ က (Grasses) အမျးအစားက လယသမားတငးသကြ သည။ မြ ကများ၏ အရကသည ရညလျား

၍ ကျဉးေမြ ာငးပြ း ရကေကြ ာများပြ ငေနသည။ ပငစညမာလး၍ အေခါငးပါသည။ ဝမးဘစာ၊ မြ ကသး၊ မြ ကချ၊ ေဒါငးမြ းပျ စသညတသည မြ ကအမျးအစားဝင ေပါငးများဖြ စပါသည။ မညငး (Sedges) အမျးအစားသည မြ ကနငဆငတသည။ အရကပသ န၊ ရကေကြ ာအေန အထားတသည မြ ကနငမညငး ခ ခြ ား၍မရနငေပ။ ထးခြ ားသညမာ မညငး၏ပငစညမာ အေခါငးပတ ဖြ စပြ း တဂပဖြ စသည။ မညငးအစမး၊ မညငးအဝါ၊ မြ ကကငးသးေလး စသညတသည မညငးအမျးအစား ဝငေပါငးများဖြ စပါသည။ ရကပြ န(Broadleaves)အမျးအစားသည မြ က၊မညငးတနငလးဝခြ ားနားသည။အရကများသည ကျယပြ န၍ ပသ နနငရကေကြ ာများမာ အမျးမျးအဖဖ ဖြ စေနသည။ ကေတာကဆတ၊ မနဒ၊ ေရေလး ညငး၊ လယပဒစသညတသည ရကပြ နအမျးအစားဝင ေပါငးများဖြ စပါသည။

ေပါငးျမကမနမနငးလငအထြကေလာနညးမည။ဆးရးမည။စပါးအထြက၃၉မ၉၇ရာခငနနးအထဆးရး

နငပါသည။

ေပါငးပင၏ဆးကျးများ

စပါးစကပျးရာတင ပျးေထာငေကာကစကခြ ငးနင တကရကအေစချ စကပျးခြ ငးဟ၍

ရသည။ ပျးေထာကေကာကစကစပါးခငးသည တကရကအေစချ စကစပါးခငးထက ေပါငးပငက ပ၍

ယဥပြ ငကးထားနငသည။တကရကအေစချစကပျးခြ ငးသည စပါးနငေပါငးပငတပြ ငတ ယဥပြ ငကး

ထားသဖြ င ေပါငးဖျကဆးမ ပမဆးရားသည။

ေပါငးသည ေနေရာငခြ ည၊ အပငအာဟာရနင ေရတက စပါးနင ယဥပြ ငရယစားသး သည။

ေပါငးပငက ဤသအပြ ငကးထားေနလျင စပါးပငညဖျငး၍ စပါးထကေလျာနညးေစနငသည။ ေပါငးပင

70

သည နကထရဂျင ေြမသြ ဇာ၏ အာနသငက ေလျာပါးေစသည။ စပါးခငးက ေပါငးမသငနငပါက

နကထရဂျင ေြမသြ ဇာများများထည ေလ စပါးထကနညးေလဖြ စမည။ေပါငးပငသည ထညလက ေသာ

နကထရဂျင ေြမသြ ဇာက စပါးနင ယဥပြ ငလယစားသးသည။

ေပါငးျမကေၾကာငစပါးအထြကဆးရးနငမ

ေပါငးျမကေၾကာငစပါးအထြကဆးရးမအနညးအမားသညစပါးစကေရေျမသဘာဝ၊စကပးနညးစနစ၊

စကပးသညရာသ၊အသးျပသညမး၊ေပါငးျမကနမနငးသညအခန၊ေကၽႊးေပးသညနကတရဂငဓါတေျမၾသဇာ

အနညးအမားစသညတ႕အေပၚမတညေၾကာငးေလလာသရရပါသည။

စပါးစကေရေျမသဘာဝအရမာယာစပါး(Upland Rice)တြငဆးရးမမား၍လယစပါး(Lowland

Rice)တြငဆးရးမ နညးသည။မညသညစပါးစကေရ ေျမသဘာဝျဖစေစေပါငးျမကကာကြယနမနငးရနလေၾကာငး

ေလလာမရလဒမားက ညႊနျပပါသည။

စပါးစကပးနညးစနစအလကမာ အေျခာကထေရးအေျခာကမးေစခစနစ(Dry Direct Seeded Rice

Method)တြငစပါးအထြက၂၄မ၉၇ရာခငနနးအထဆးရးျပး၊အစတမနးျပငတကရကစကစနစ(Wet Seeded Rice

Method)တြငစပါးအထြက၃မ၆၂ရာခငနနးအထဆးရးကာ၊ပးေထာငေကာကစကစနစ(Transplanted Rice

Method) တြငစပါးအထြက၂မ၄၆ရာခငနနးအထဆးရးသည။မညသညစကပးနညးစနစျဖငစကပးသညျဖစေစ

ေပါငးျမကကာကြယနမနငးရနလေၾကာငး ေလလာမရလဒမားက ညႊနျပပါသည။

စပါးစကပးသညရာသအလကမာမးရာသတြငစကပးေသာစပါး၌ ၁၇ ရာခငနနးဆးရးနငေသာလညး၊

ေႏြရာသတြငစကေသာစပါးမာမ၃၂ ရာခငနနးဆးရးနငသည။ေႏြစပါးသညမးစပါးထကပသည။ စပါးမးအလက

ျခားနားမမားရပါသည။၄ငးတ႕မာ-

မေနာသခ၊ေႏြ(၃၅ရာခငနနး)၊မး(၂၇ရာခငနနး)

ဆငးသြယလတ၊ေႏြ(၂၁ရာခငနနး)၊မး(၉ရာခငနနး)

ေရဆငးလးသြယ၊ေႏြ(၂၅ရာခငနနး)၊မး(၁၀ရာခငနနး)

ေရႊသြယရင၊ေႏြ(၃၉ရာခငနနး)၊မး(၁၈ရာခငနနး)

ဆငးႏြယရင၊ေႏြ(၁၄ရာခငနနး)၊မး(၁၀ရာခငနနး)

ဆငးသြယရင၊ေႏြ(၂၉ရာခငနနး)၊မး(၁၅ရာခငနနး)

ေရႊျမနမာ၊ေႏြ(၃၁ရာခငနနး)၊မး(၁၄ရာခငနနး)ျဖစသည။

သ႕ျဖစ၍ ပမးမ၊ေႏြ(၃၂ရာခငနနး)၊မး(၁၇ရာခငနနး) ဆးရးပါသည။ မညသညရာသတြငစကသညျဖစေစ

ေပါငးျမကကာကြယ နမနငးေရးက အေလးထားရနလေၾကာငး ေလလာမရ လဒမားကညႊနျပပါသည။

အသးျပသညစပါးမးအလကမာ စပါးတစမးနငတစမး သကတမး၊ အပငအျမင၊ အပငပစ၊ ပငပြားစြမးရည၊

အရြကထြကပ အေနအထား၊ အရြကဧရယာစသညမတညသျဖင ေပါငးျမကအေပၚ ယဥျပငနငမစြမးရညမတ။

ေပါငးျမကေၾကာငစပါးအထြကဆးရးနငမလညးမတပါေခ။စပါးမးတစမးခငးေဖၚျပရလင-

မေနာသခ၊(၅မ၄၈ရာခငနနး)၊ပမးမ(၃၁ရာခငနနး)

ဆငးသြယလတ၊(၂မ၃၈ရာခငနနး)၊ပမးမ(၁၂ရာခငနနး)

ဆငးသခ၊(၉မ၁၉ရာခငနနး)၊ပမးမ(၁၄ရာခငနနး)

ေရႊသြယရင၊(၃မ၆၂ရာခငနနး)၊ပမးမ(၃၃ရာခငနနး)

သးထပရင၊(၁၃မ၃၁ရာခငနနး)၊ပမးမ(၂၂ရာခငနနး)

71

ေရဆငးလးသြယ၊(၂မ၃၃ရာခငနနး)၊ပမးမ(၁၆ရာခငနနး)

ေရႊျမနမာ၊(၅မ၃၆ရာခငနနး)၊ပမးမ(၁၉ရာခငနနး)

ေရႊျပညေဌး၊(၂မ၂၃ရာခငနနး)၊ပမးမ(၁၂ရာခငနနး)

ဆငးသြယရင၊(၁၂မ၃၁ရာခငနနး)၊ပမးမ(၂၂ရာခငနနး)နင

ဆငးႏြယရင၊(၅မ၂၃ရာခငနနး)၊ပမးမ(၁၂ရာခငနနး)ျဖစပါသည။

အခပအားျဖင ေလလာခေသာသကလငသကလတအထြကေကာငးစပါးမးမားတြင အနညးဆး ၂

ရာခငနနးမအမားဆး ၆၂ရာခငနနး၊ ပမးမအားျဖင၁၉ ရာခငနနးေပါငးျမကေၾကာငအထြကဆးရးပါသည။

မညသညမးကစကပးသညျဖစေစေပါငးျမကကာကြယနမနငးေရးကအေလးထားရနလေၾကာငးေလလာ

မရလဒမားကညႊနျပပါသည။ေပါငးျမကနမနငးသညအခနကာလအေပၚမတညမမာေယဘယအားျဖငမညသည

သးနျဖစေစသးနပငသကတမး၏သးပတစပကာလအတြငး ေပါငးျမကကငးစငေအာငနမနငးရနလပါသည။ေပါငး

ျမကမနမနငးပါက စပါးအထြကဆးပါသည။

အစတမနးျပငစကမေနာသခစပါးမးတြငမးေစချပးသညမရကေပါငး ၄၀ အတြငးေပါငးျမက မနမနငးက

စပါးအထြက၂၅ မ ၄၃ ရာခငနနး၊ရငမညသညထေပါငးျမကမနမနငးက စပါးအထြက၄၅ မ ၄၈ ရာခငနနး

ေလာနညးေၾကာငးေတြ႕ရသည။ေပါငးျမကကငးစငကာလသညအေရးပါေၾကာငးေလလာမရလဒမားကညႊနျပပါ

သည။

နကတရဂငဓါတေျမၾသဇာေကၽြးေပးမအေပၚ မတညမမာစပါးစကခငးက ေကၽြးေပးသညနကတရဂင

ဓါတေျမၾသဇာအနညးအမားအလကေပါငးေၾကာင စပါးအထြကဆးရးမမတညေခ။ ေႏြရာသအစတမနးျပင

တကရကမးေစခစကအေနာသခတြငယရးယားဓါတေျမၾသဇာေကၽြးေပးေလ၊ေပါငးျမကေၾကာငစပါးအထြကဆး

ရးေလျဖစေၾကာငးေတြ႕ရဘးသည။ေရႊသြယရငစပါးမးတြငယရးယားဓါတေျမၾသဇာလးဝမေကၽြးေသာအေျခအေန

၌ေပါငးျမကေၾကာငစပါးအထြကဆးရးမအနညးဆးျဖစေၾကာငးေတြ႕ရဘးသည။ယရးယားဓါတေျမၾသဇာေကၽြး

သညနငအမေပါငးျမကေၾကာငစပါးအထြကဆးရးနငသည။ေပါငးျမကမနမနငးပါက၊နငတရဂငဓါတေျမၾသဇာ

တး၍သးစြေသာလညးစပါးအထြကပမျခငးမရေပ။ နကတရဂငဓါတေျမၾသဇာ မေကၽြးမေပါငးျမကကငးစငေအာင

နမနငးရနလေၾကာင သေတသနရလဒမားက ေဖၚျပပါသည။

ေပါငးျမကအေပၚယဥျပငနငစြမး(Competitive ability against weeds)

ေပါငးျမကပငမားသည ေရ(Water)၊ အာဟာရ(Nutrients)၊ေနေရာငျခည(Sunlight)၊နင ေနရာ(Space)

တ႕အတြက စကပးသးနနငယဥျပငသည။ အကးဆကအားျဖင သးနပငက ၾကးထြားျဖစထြနးမ ညေစ

သည။အထြကဆးရးေစသည။စပါးသးနတြငေပါငးျမကပငမားသည ေကၽြးေပးလကေသာ နကတရဂငအာဟာရ

ကရရရန ယဥျပငသည။ေပါငးျမကက ယဥျပငနငစြမးအားေကာငးသညစပါးမး၏လကၡဏာမားမာ-

-ပငပငးၾကးထြားမကာလအစပငးဖြ႕ျဖးမေကာငးမြနျခငး(early vegetative vigor)

-အရြကဧရယာၾကးမားမားျပားျခငး(a large leaf area)

-ရြကဝနးဧရယာဖးလႊမးမလငျမနျခငး(a quick canopy cover)

-အပငအရပရညျခငး(a tall stature)

-ၾကးထြားမအေစာပငးကာလတြင နကတရဂငစတယစားသးမအားေကာငးျခငး

(a high nitrogen absorption in early growth stage)

72

အတနးစကစပါးခငးမား၌ အတနးစပစပစကျခငး၊ရးရးစကစပါးခငးမား၌ ေကာကကြကစပစပစကျခငး

တ႕သညေပါငးျမကကယဥျပငနငစြမးအားေကာငးေစပါသည။

စပါးေပါငးျမကကာကြယနမနငးျခငး (Weed control on rice)

စပါးသးနေပါငးျမက ကာကြယနမနငးရာတြင (၁)သြယဝကေသာနညး(Indirect method)နင

(၂)တကရကနညး (Direct method)ဟသညနညးလမးနစသြယလးျဖင ေဆာငရြကရနျဖစပါသည။

သြယဝကေသာနညး(Indirect method)ျဖငေပါငးျမကကာကြယျခငး

လယယာလပငနးမားကစနစတကပျပငစြာေဆာငရြကျခငးသညေပါငးျမကကသြယဝကေသာနညး

(Indirect method)ျဖင ကာကြယျခငးပငျဖစပါသည။နညးလမးမားမာ-

(၁)ေျမျပျပငျခငး(Land preparation)

(၂)ၾကတငေပါငးျမကကငးေစေသာနညးလမးမားကေဆာငရြကျခငး(Preventive weed control)

(၂)သးနပငကေပါငးပငအားယဥျပငၾကးထြားေစျခငး(Crop competition)

(၃)စနစတကေရထနးသမးျခငး(Water management)

(၄)သးနအလညကစကပးျခငး(Crop rotation)တ႕ျဖစပါသည။

သြယဝကေသာနညး(Indirect method)ျဖင ေပါငးျမကကာကြယသည နညးလမးမားသည

ေပါငးျမကေပါကေရာကမ၊ နမနငးရမနင ေပါငးျမကေၾကာငဆးရးမတ႕က သကသာေစပါသည။

ၾကတငေပါငးျမကကငးေစေသာနညးလမးမားကေဆာငရြကျခငး (Preventive weed control)

ဤနညးသည သြယဝကေသာနညး(Indirect method)ျဖင ေပါငးျမကကာကြယျခငး လပငနးမားအနက

အေရးပါသညနညးလမး တစချဖစသည။

နညးလမးမားမာ-

(၁)ေပါငးေစကငးေသာမးေစကအသးျပျခငး(Use clean seeds)

(၂)ပးခငး၌ေပါငးျမကကငးစငေစျခငး(Keep seed-bed weed-free)

(၃)ကနသငးနငေရသြငးေျမာငးမားကသန႕ရငးေအာငထားရျခငး(Keep leaves and irrigation canal clean)

(၄)လယယာသးကရယာနငစကမားကသန႕ရငးေအာငထားရျခငး(Keep tools and machinery clean)

(၅)လယေျမပတဝနးကငသ႕ ကၽႊႏြားတရ စၦာနမားလာေရာကမမရေစျခငး(Keep livestock out of field)

(၆)ေပါငးပငမမးေစမားကေရာကျပန႕န႕မကကာကြယျခငး(Prevent weeds from seeding)

(၇)ေပါငးပငမား၏ပငပငးမးပြားမကကာကြယျခငး(Prevent vegetative reproduction)တ႕ျဖစပါသည။

ေဖၚျပပါလယယာလပငနးမားကစနစတကပျပငစြာ ေဆာငရြကျခငးသည ေပါငးကငးစငေစမကမား

စြာအေထာကအကျပပါသည။

သးနပငကေပါငးပငအားယဥျပငၾကးထြားေစျခငး(Crop competition)

ဤနညးသည သြယဝကေသာနညး(Indirect method)ျဖင ေပါငးျမကကာကြယျခငး လပငနးမား

အနက အေရးပါသညနညးလမး တစချဖစသည။ စပါးပငအားေပါငးပငနငယဥျပငၾကး ထြားေစျခငးသည

စပါးစကနညးစနစ၊ အသးျပသညစပါးမး၊ ေကာကပငအစတအၾက၊ ဓါတေျမၾသဇာေကၽြးျခငး စသည

တ႕ေပၚတြငမတညေနသည။ စပါးစကနညးစနစ(Method of planting)အရမာ ပးေထာငေကာကစက

စပါးခငး(Transplanted rice)သညအေစတကရကစကစပါးခငး(Direct seeded rice)ထက ေပါငးပငကပ၍

73

ယဥျပငၾကးထြားနငသည။စပါးမး(Rice variety)အရမာေဒသစပါးမးမား(Traditional varieties)သညစပါးမး

သစမား(Modern varieties)ထက ေပါငးပငက ပ၍ယဥျပငၾကးထြားနငသည။

ေကာကပငအစတအၾက(Plant density)အရမာ ေကာကကြကစပစပစကျခငးသည ေပါငးပငက

ပ၍ယဥျပငၾကးထြားနငသည။ ဓါတေျမၾသဇာေကၽြးျခငး (Fertilizer application) အရမာ ေပါငးပငမားသည

စပါးပငထက အာဟာရက ပ၍စပယနငသည။စပါးပငအား ေပါငးပငနငယဥျပငၾကးထြားေစျခငးသည ေပါငးကငး

စငေစမကမားစြာအေထာကအကျပပါသည။

တကရကနညး(Direct method)ျဖင ေပါငးျမကကာကြယနမနငးျခငး

သြယဝကေသာနညး(Indirect method)ျဖင ကာကြယျခငးမဟတဘ စပါးခငးတြငေပါကေရာက

လာေသာေပါငးျမကမားအားတကရကနမနငးျခငး-နညးလမးျဖစပါသည။

နညးလမးမားမာ-

(၁)လလပအားျဖငနမနငးျခငး(Manual weeding)

(၂)ကရယာကအသးျပ၍နမနငးျခငး(Mechanical weeding)

(၃)ေပါငးသတေဆးျဖနးနမနငးျခငး(weeding with Herbicides)တ႕ျဖစသည။

လလပအားျဖငနမနငးျခငး(Manual weeding)

စပါးခငးတြငေပါကေရာကလာေသာေပါငးျမကမားအား တကရကနညး(Direct method)ျဖငနမနငး

သည နညးလမးတစချဖစသည။

နညးလမးမားမာ-

-ေပါငးျမကမားအားလကျဖင(Hand)နတျခငး

-ေျချဖင(Foot)နငးေချခငး

-ယာစပါး၊ကနးျမငစပါး၊အေျခာကစကစပါးခငးမားတြင

လယယာသးပစၥညး(ေပါကျပား၊တရြငးစသည-)(Tools)တ႕က အသးျပ၍ နမနငးျခငးတ႕ ျဖစပါသည။

ကရယာကအသးျပ၍နမနငးျခငး(Mechanical weeding)

စပါးခငးတြင ေပါကေရာကလာေသာ ေပါငးျမကမားအား တကရကနညး(Direct method)ျဖင

နမနငးသည နညးလမးတစချဖစသည။

နညးလမးမားမာ-

-စပါးစကတနးၾကား၌ေပါကေရာကေသာေပါငးျမကမားအားလညပတလမ႕နငေသာေပါငးလကကရယာ(Rotary

weeder)ကအသးျပ၍ေရ႕တးေနာကဆတတြနးျခငးျဖငနမနငးျခငး

-အတနးလကစကပးေသာ ယာစပါး၊ကနးျမငစပါး၊အေျခာကစကစပါးခငးမားတြငဘးျမငေပါငးလကကရယာ

(High Wheel)စသညအသးျပ၍နမနငးျခငး-တ႕ျဖစပါသည။

ေပါငးသတေဆးျဖနးနမနငးျခငး(Weeding with Herbicides)

စပါးခငးတြငေပါကေရာကလာေသာေပါငးျမကမားအား တကရကနညး(Direct method)ျဖငနမနငး

သည နညးလမးတစချဖစသည။

နညးလမးမားမာ-

-စပါးမစကမစကခငး၌(Pre-plant) ေပါကေရာကေနေသာေပါငးျမကမားအားေသာလညးေကာငး၊

-စပါးခငး၌စပါးစကျပး ေပါငးျမကပငမားမေပါကေရာကမ(Pre-emergence) ၾကတင၍ေသာလညးေကာငး၊

74

-စပါးစကျပးေပါငးျမကပငမားေပါကေရာကလာခန၌(Post-emergence)ေသာလညးေကာငး၊ေပါငးျမကပငမား

အားေသေစရန(သ႕မဟတ)ၾကးထြားဖြ႕ျဖးမကဟန႕တားရန ဓါတေဆးအသးျပ၍ နမနငးျခငးျဖစပါသည။

ကနဥးေပါငးသတထြနေရး(Blind cultivation)

သးနစကပးျပးအပငမေပါကမ၊စကခငးအေပၚယေျမလႊာကခၽြနထကေသာအသြားတပထားသညထြန

(သ႕မဟတ)လယယာသးကရယာတစခခအသးျပကာကနဥး ေပါငးသတထြနေရးဝငေပးနငသည။

ေပါကကာစေပါငးျမကမားကေသသြားေစသည။စကပးထားသညသးနမးေစအပငေပါကမက လငျမနေစသည။

သတျပသငသညမာထြနေရးမနကရငးေစရေပ။ေျမသားအေပၚယလႊာသာျဖစရပါမည။ယာစပါးစကခငးနငယာ

သးနစကခငးမား ေပါငးျမကကာကြယနမနငးေရးအတြကအသးျပသငပါသည။

Stale seed bed technique

ေပါငးျမက ကာကြယနမနငးနညး တစမးျဖစပါသည။ လယယာေျမက သးနမစကမနစပတအလတြင

ၾကတင၍ ထယေရးလပရပါမည။ဆကလက၍ထယေရးထြနေရးျပျပငျခငးမျပဘေပါငးျမကပငမားကအေပါကခ

ရပါမည။ေပါကေရာကလာေသာေပါငးျမကပငမားအပငေပါကစပါကထေပါငးျမကပငမား၏အရြကနစရြကမသး

ရြကထြကခနတြငထပမထယေရးလပျခငး၊Postemergenceေပါငးသတေဆးတစမးမးအသးျပ၍ပကဖနးျခငး

စသညတစနညးနညးျဖငေပါငးျမကပငမားကသတပစရပါမည။၄ငးေနာကပမနထယထးထြနေမႊထြနေရးျပျပင

ကာသးနစကပးရနျဖစပါသည။ဤနညးသညေပါငးျမကပငမားအေပါကခ၍သတသငရငးလငးသညနညးစနစ

ျဖစပါသည။ ဘကစေပါငးမြ ကကာကယနမနငးနညးစနစ(Integreated Weed Management) စပါးခငးတင တမနးညကေအာင ထနယကေပးခြ ငးသည ေပါငးနမနငးနညးတစမျး ဖြ စသည။ ညကညကမထနသညအပြ င ကြ မးတးဖြ ငလညး ညေအာငညမေပးလျင ေရေနမညပ ေပါငးပငများေပါက ေစနငသည။ ေပါငးပငနမနငးရာတင လကဖြ ငေပါငးလကခြ ငးသည လယကေသာလညး အချနကနသည။ တမနးနးေပါငးသငကရယာဖြ င ေပါငးလကခြ ငးမာ လကဖြ ငေပါငးလကခြ ငးထက အလပတင၍ ခရး ေရာကသည။တမနးနးေပါငးသငကရယာသးနငရန အတနးလကစကရမည။ တနးနးေပါငးလကကရယာ မသးမ လယထမေရက အေနေတာဖြ စေအာင ထတေပးရမည။ ေရကစနစတကျ ထနးသမးေပးခြ ငးဖြ ငလညး ေပါငးနမနငးနငသည။ ေပါငးမျ းေစ အများစ သည ေရေအာက၌ အပငစတငမေပါကနငကြ ပါ။ လယကကတင ေရနစလကမမ ေလးလကမအထ ေလာငထားခြ ငးဖြ င မြ ကနငမနညငးမျးအချက ကာကယနငသည။ အပငစပစပစကခြ ငးအဖြ စ တကရကမျးေစချစကပျးရာ၌ မျးေစနနးများစာ အသးပြ ခြ ငးဖြ င လညးနမနငးနငသည။ စပါးပငစပလနးလျင အလငးေရာငေကာငးစာမရသဖြ င ေပါငးေစများ အပငမ ေပါကနငပါ။ ေပါငးနညးပါးသားနငသည။ ေပါငးပငများက ေပါငးသတေဆးဖြ ငလညး နမနငးနငသည။ ေပါငးသတေဆးသးစရာတင ေဆးအမျးအစား၊ ေဆးနနးထား၊ ေဆးဖျနးရမည အချနတက မနကနစာေဆာငရကရနလ သည။ ေပါငးပငများက နမနငးရာတင နမနငးနညးတစမျးတညး ေဆာငရကခြ ငးဖြ င ထေရာကသည ကာကယမကမေပးနငပါ။ စပါးစကပျးရန ေမြ ပြ ပြ ငသညမစ၍ စပါးအပငပား စညးမကာလကနဆး သညအထ ဘကစေပါငးမြ ကကာကယနမနငး နညးစနစက ကျငသး၍ စပါးအထကမေလျာနညးေစေရး ေဆာငရကရန လအပပါသည။

****** ******* ********

75

အခနး-၆

သးထပသးညပသးနပစစကပးေရးနညးပညာ (Cropping Systems) တစသးစားစကပးေရးစနစ (Monocropping) အစား၊နစသးစား(Double cropping)၊ သးသးစား(Triple

cropping)၊ သးညပစကပးေရး (Intercropping) စသညျဖင သးနမးစစကပးေရး(Multiple cropping)ျဖင

လယယာစကပးမဖြ႕ျဖးေနခန ျဖစသည။

သးနတစမးတညးကသာဥးစားေပးျပးမး၊စကခန၊စကနညးစနစ၊အေကာငးဆးျဖငအထြကအျမငဆးရရ

ေရးသးနနယပယ(Crop Level)တစခတညးစဥးစားလပကငရမညအခနကနဆးချပျဖစသည။

သးနနယပယ (Crop Level) တစခတညး စဥးစားလပကငျခငးျဖင ေရ႕၊ေနာက တြဖကသးနမားက

လစလရရာ ေရာကမညျဖစသည။

တစနစအတြငး ေျမတစကြကတညးေပၚတြင တစသးျပးတစသး စကပးသညသးနအားလး၏ မးမား၊

စကခနစကနညးစနစမား၊ေမာမနးအထြကနနးမားကစဥးစားျပးသးနပစတစခလးမထတလပမအမားဆးရရေရး

စဥးစားလပကငရန လအပပါသည။

(To maximize productivity not only single crop component,but also of the cropping pattern

as a whole)

ေျမဆလႊာတကစားမေလာနညးေစေရး(to minimize erosion of slopes)

မညသညသးနကမစကပးျခငးမျပဘ အထးသျဖငယာေျမကေျမလပထားျခငးမျပသငေပ။သးညပစက

ပးျခငး (Intercropping) ၊ သးဆငစကပးျခငး (Relay cropping) ၊လမငးထားျခငး (Ratooning)၊ သးနပင

အၾကြငးအကနမား ၃၀မ ၅၀ရာခငနနးခန႕ ေရာေနာကနရေစလက ထြနေရးအနညးဆးျဖင ထြနယကထားျခငး

(Minimum tillage)နငေျမဖးလႊမးထားျခငး(Mulching)တ႕သည ေျမဆလႊာတကစားမက ေလာနညးေစရန

အသးျပသငသညနညးစနစမား ျဖစပါသည။

ေျမဆလႊာအာဟာရထနးသမးေရး(to retain soil fertility)

သးနစကပးေရးစနစျဖင (အထးသျဖင ယာေျမမားတြင) ေျမဆလႊာအာဟာရထနးသမးေရးေဆာငရြက

ရနလအပပါသည။ ေဆာငရြကသငသည သးနစကပးေရးစနစမားမာ ေျမဆလႊာအာဟာရလြနစြာ ဆတယတ

ေလာနညးေစသညျမကမးႏြယဝငသးနမား(Grasses)နငျမစဥစားသးနမား(root srops)တ႕ကစကပးသညအခါ

ေလထမနကတရဂင ဖမးယေပးနငသည ပမးစသးန(nitrogen-fixing legumes)တ႕ျဖင သးထပစကပးျခငး

(Sequential cropping) (သ႕မဟတ) သးညပစကပးျခငး (Intercropping)တ႕ျဖစပါသည။

စပါးအေခြ ခသးထပသးနပစ (Rice-based Cropping Systems) စကပျးထတလပမ တးတကမြ င မားေရးအတက သးထပသးနပစ ချမတစကပျးေရးသည အ ေရးပါသညအချကတစရပဖြ စသည။ြမနမာနငငသည သးနစကပျးရန သင ေတာသည ေရ ေြမ ရာသဥတ သဘာဝပတဝနးကျင ရသဖြ င ေတာငေပါ ေြမပြ န ပြ ညနယတငးအသးသး ေဒသအနအပြ ားတင စပါးသးနက စကပျးလျကရသည။စပါးသးနအတက စကပျးေရက မတသမးရာခြ ငးမ ရရသည။ မးစပါးက ေနရာေဒသ လက၍ ေမ၊ ဇန၊ ဇလငလတင စကပျးပြ း ေအာကတဘာ၊ နဝငဘာ၊ ဒဇငဘာတင ရတသမးကြ သည။ သကလျင၊ သကလတအထကေကာငးစပါးမျးများက စကပျးလာခြ ငးသည စပါး အေခြ ခ သးထပသးနပစချမတစကပျးေရးက ဖြ စထနးေစသည။ မးေရေသာကေဒသ၌ သကလျင သက

76

လတစပါး ရတသမးချနတင ေြမတငးအစဓါတကျနရ ခြ ငးေကြ ာင သးထပသးနများက စကပျးနငေစ သည။စပါးနင ယာသးနတစမျးမျးက နစသးစားစကပျးနငသည။ စပါးနင ယာသးနတစမျးမျးက သးထပသးနပစ စကပျးရာတင စပါးသးနမတငမ စကပျး နငသကသ စပါးသးနအပြ းလညး စကပျးနငသည။ စပါးသးနမတငမ စကပျးနငသည သးထပ သးနပစများမာ ပတစမး-စပါး၊ နမးလျင-စပါး၊ ေြမပ-စပါး၊ ေပြ ာငးဖး-စပါး၊ ချညမျငရညဝါ - စပါးစသည တဖြ စသည။ စပါးသးနအပြ း စကပျးနငသည သးထပသးနပစများမာ စပါး-မတပ၊ စပါး-ကလားပ၊ စပါး- ေြမပ၊ စပါး-ေနကြ ာ၊ စပါး-ပပပ စသညတ ဖြ စသည။

ဆညေရေသာကေဒသ သမဟတ မြ စ၊ ေချာငး၊ အငးအငများမ သငးေရရသည ေဒသ များတငမ နစသးစားသာမက သးသးစားစကပျးနငသည။ သးသးစား စပါးအေခြ ခသးထပသးနပစ များမာ စပါး-မတပ-စပါး၊ စပါး-ကလားပ-စပါး၊ စပါး-ပပပ-စပါး စသညတဖြ စသည။ တတယသးန စပါးသည ေနစပါး ဖြ စသည။ ဆညေရသငးေရေချတာရ ပါက ေနစပါးအစား ပတစမး၊ နမးလျင၊ ပပပ စသညတက စကပျးနငသည။

ဤကသ စပါးစကလယ ေြမများတင စပါးသးန၊ ဆထကသးန၊ ပမျးစသးနပါဝငေသာ စပါး အေခြ ခသးထပသးနပစများက ချမတစကပျးကြ ခြ ငးေကြ ာင ပြ ညတငးစားသးမဖလေစေရး၊ ပြ ညပတငပ မမ နငငခြ ားေငတးတကဖြ ည ဆညးရရေရးတက အေထာကအကပြ ပါသည။

သးထပစကပးရာတြငေရ႕ေနာကသးနေရြးခယျခငး(Crop chosen before and after the main crop in

sequential cropping)

လယေျမတြင မးစပါးသည အဓကသးနျဖစသည။ မးစပါးမစကမနမး၊ေျမပ၊ပမးစစသည ယာသးနမား

(သ႕မဟတ)စပါးသးနကပင စကပးနငသည။ ဤသ႕ျဖင မးဥးယာသးန-မးစပါး၊ မးပထမစပါး-မးဒတယစပါး

သးနပစမားကခမတေဆာငရြကနငသည။ မးစပါးရတသမးျပးခနတြငလညး နမး၊ေျမပ၊ပမးစစသည ယာသးန

မား(သ႕မဟတ)စပါးသးနကပင စကပးနငသည။ဤသ႕ျဖင မးစပါး-ေဆာငးယာသးန၊ မးစပါး-ေႏြစပါးသးနပစ

မားက ခမတေဆာငရြကနငသည။

ယာေျမတြင ေဒသအလကစကပးသညယာသးန(နမး၊ေျပာငး၊ေျမပ၊ပမးစစသည)သည အဓကသးန

ျဖစသည။ အဓကယာသးနမစကမ (သ႕မဟတ) ရတသမးျပးခနတြင ယာသးနတစမးမးက စကပးနငသည။

ဤသ႕ျဖငယာသးန-အဓကယာသးန (သ႕မဟတ) အဓကယာသးန-ယာသးနသးနပစမားက ခမတေဆာငရြက

နငသည။ လယေျမတြငျဖစေစ၊ ယာေျမတြငျဖစေစတစသးျပး တစသးသးထပစကပးၾကရာတြင အဓကသးန၏

ေရ႕ေနာကသးနအထားအသက ေဒသေရေျမ၊ေစးကြကနငေျပာငးလသည မးရြာသြနးမတ႕နငအည ကကည

ေအာငေရြးခယစကပးရန လအပပါသည။

မးဥးမးေနာငးယာသးနသးထပသးနပစ(Upland Crops Cropping Pattern)

ယာေျမတြငမးဥးသးနမားစကပးရတသမးျပးပါကေျမလပမထားဘလကကနေျမတြငးအစဓါတကအကး

ရစြာအသးခကာ ယာသးန-ယာသးန(Upland Crops-Upland Crops)သးထပသးနပစက ခမတေဆာငရြကနင

သည။ဤသ႔ေဆာငရြကနငရနထြနေရးျပျပငျပးအစဓါတရပါကမးဥးယာသးနကေဆာလငစြာစကပးရနလအပပါ

သည။ အသးျပမညမးသည ေျပာငးလသည ရာသဥတနင ညညြတျပး ေစးကြကဝငသည အရညအေသြးရျခငး၊

သကလင အထြကေကာငးမးျဖစျခငး၊ စကပးသညေဒသနင ကကညျခငးစသညတ႔ ျပညစသင ပါသည။

ေဒသအလကေဆာငရြကနငသည သးနပစမားမာ နမးလင-ပတစမးသးနပစ နမးလင-စကေျမပသးနပစ

77

ပတစမး-ေျမပသးနပစပတစမး-နမးလငသးနပစပပပ-ပနးနမးသးနပစပပပ-ေနၾကာသးနပစပပပ-ဂသးနပစ

စသညတ႔ ျဖစပါသည။

ယာသးန-ယာသးန သးနပစခမတစကပးေရး

ျမနမာနငငအလယပငးေဒသမားတြင မးေခါငေလရေသာလညးရြာသြနးသမမးအစဓာတျဖင နမး၊ေျပာငး၊

ပတစမး၊ေနၾကာစကပးကာေအာငျမငသညယာေျမမားရပါသည။ အဆပါသးနမားရတသမးျပးခနတြင အဆပါ

ယာေျမမား၌ၾသဂတလတြင ရြာမညမးျဖငသးထပသးန တစမးမးကစကပးကာယာသးနျပး ယာသးနသးနပစက

ခမတေဆာငရြကနငပါသည။ မးလယသးထပစကပးသငသည သးနမားမာ ပတစမး၊နမးလင၊ေျမပစသည

တ႕ျဖစသည။ ဤသးနမားက စကပး၍ နမးလင-ပတစမး၊ နမးလင-ေျမပ၊ပတစမး-ေျမပ၊ ပတစမး-နမးလင

စသည ယာသးန-ယာသးန ပစမားျဖစထြနးေအာငျမငနငပါသည။ သးထပစကမညယာသးနမားသည အသက

လငရနလသည။အထြကေကာငးရနလသည။မးေခါငခရနလသည။

ထြနေရးျပျပငမလငျမနစြာျဖငအခနကအကးရစြာအသးခစကပးရနျဖစသည။မးဥး၊မးလယမးရြာသြနးမ

အဆငေျပသည ယာေျမမားတြင ဤသ႕ ယာသးန-ယာသးနသးနပစ ေအာငျမငျခငးျဖင မးဥးတစသးသာမက

မးလယတစသးပါ ေအာငျမငသျဖင နစသးစားနငသညအေျခအေန ျဖစပါသည။

စပါးအေျခာကထယေရးအေျခာကမးေစခစနစ( Dry Direct Seeded Rice-DSR Method)

စပါးအေျခာကထယေရး အေျခာကမးေစခစနစသည သးထပသးနစကပးေရးအတြက အေရးပါသည

နညးစနစျဖစသည။ မးဥးကာလေျမ အစဓာတလေလာကခန နမး၊ေျပာငး၊ ေျမပ၊ ပမးစသးနမား စကပးသကသ

ထယထးထြနေမႊေျမျပျပငျပး စပါးက မးေစခစကပးနငသည။ယာ-၂၊ယာ-၉၊ဆငးသြယလတ၊ေရဆငးလးသြယ၊

ဧရာမငး၊ေရႊဘ-၁၊မေနာဟရ၊မေနာသခစပါးမးမားက Dry DSR စနစျဖင ေအာငျမငျဖစထြနးသည။

ျမနမာနငငအလယပငး မးေရေသာကမးနညးပါးေဒသ လယေျမပးေထာင ေကာကစကစနစ

(Transplanted Rice-TPR Method) အတြက မးေရအခကအခရသည ေဒသမားတြင စကပးသငသည။

ေပါငးျမကနမနငး၊ စနစတကျပစက TPR စနစကသစပါးအထြကရနငသည။ဥးစြာစကပး၊ ေစာစြာရတသမးနင

ေသာေၾကာင စပါးအၿပးသးထပသးနအခနမစကနငပါသည။

အေျခာကထြနေရးမးေစခစပါး-ပးေထာငေကာကစကစပါးသးနပစ(DSR-TPR Cropping Pattern)

သကလငစပါးတစမးမးက မတသနမးစတငခန အေျခာကထြနေရး မးေစခစနစ(dry seeding)

အသးျပစကပးျခငးျဖင ယခငက စပါးတစသးသာ စကပးသည လယေျမတြင စပါးနစသးက ေအာငျမငစြာ

စကပးနငသည။ မးဥးစပါးရတသမးအျပး မးလယကာလတြင ပးေထာငေကာကစကစနစ(transplanting)

အသးျပကာ ဒတယစပါးတစသးက ထပမစကပး နငသည။

အေျခာကထြနေရးမးေစခစနစ(dry seeding)သည ပးေထာငေရ၊ စကခငးေရရရသညထ မးရြာ သြနးမ

ကေစာငဆငးရနမလပ မးဥးကလငကခငး စပါးစတငစကပးနငျခငး၊ ပးေထာငစရတ၊ ပးနတစရတ၊

တမနးျပငစရတ၊ ေကာကစကစရတမကနျခငး၊ မးေခါငဒဏခနငျခငး၊အသကရက ၇ မ ၁၀ ရကခနေစာျခငး၊

ရြာသြနးသညမးေရက သေလာငထနးသမးထားရျခငးျဖင ပးေထာငေကာကစကစနစ (transplanting) ကသ႔

စပါးအထြကရရနငျခငး၊ ဒတယစပါး တစသးထပမစကပးနငသျဖင စပါးသးနထတလပမ ပမျခငးစသည အကး

ေကးဇးမားက ရရမညျဖစပါသည။

Turn-around time

ပထမသးနရတသမးျပးသညမ ဒတယသးနစကပးသညထၾကားကာလက Turn-around time ဟသးန

စကပးေရးစနစ(Cropping Systems)နယပယတြငေခၚေဝၚပါသည။Turn around time ကတနငသမတေအာင

78

ၾကးစားေဆာငရြကရပါသည။ထကာလတေလ ဒတယသးနကအလငအျမနစကပးနငေလျဖစပါသည။ ဒတယ

သးနအတြကအစဓါတပမရရေလ၊သးနျဖစထြနးခနေကာငးစြာရရေစျဖစပါသည။သ႕ျဖစ၍ ဒတယသးန၏ အထြက

စြမးရညပမျမငမားေလျဖစပါသည။ တစမးစပါးနစသး

နစသးစားနင သးသးစား သးထပသးနပစတင တစမးစပါးနစသးေခါ မးရာသအတငး မးဦးစပါး-မးလယစပါး သးနပစကလညး ေဆာငရကနငသည။ မးစပါးက ေမလဆနးတင ပထမဦးဆးရာသနး ေသာမးေရဖြ င အေခြ ာကထနေရးတင စပါးအ ေြခာကတကရကမျးေစချ စကပျးနငသည။ မးလငလင ရာလာေသာ မးေရက ကနသငးပတသေလာငပြ း မးေရေသာကလယစပါးအဖြ စ ဆကလကေဆာငရက နငသည။တကရကမျးေစချစကပထမစပါးသည ပမနပျးေထာငစကစပါး ထက သကတမးခနစရကမ ၁၀ရကခနေစာပြ း ဒတယမးလယစပါးက ပထမစပါးမရတမ တစလခန ကတငပျးေထာငနငခြ ငးေကြ ာင တစမးစပါးနစသးစကပျးေရး အေခြ အေနေပးခြ ငးဖြ စပါ သည။

မးစပါး-ပမးစ-ေႏြစပါးသးနပစ

ဇလငလသညမးစပါးစကခနမနျဖစသည။ ျမနမာနငငအလယပငး သးထပစက လယကြငးအမားစ

တြငဇလငလကနထေႏြစပါးရတဆနင အနမထြကေသးသည အေျခအေနမားက နစစဥေတြ႕ျမငေနရပါသည။

မးစပါးကၾသဂတလလယေကာမ စကနငေလရပါသည။ ေႏြစပါးေၾကာငမးစပါးေနာကက သသရာျဖစပါသည။

ေႏြစပါးကရတ၊ ခကခငးစကငယစကၾကးမားျဖင တမနးျပငသည။ ေျမအေျခာကခခနပငမရေခ။ ညကေတာ

ညကပါမည။ တမနးကမပပေခ။”လယမာအပပ”စကားအတငးျဖစမလာနငေခ။ အကးဆကအားျဖင မးစပါး

အထြကနညးရျခငးျဖစပါသည။

မးစပါး-ပမးစ-ေႏြစပါးသးနပစက ခမတေဆာငရြကရာတြင သးသးလးခနကကေဆာငရြကနငမသာ

သးသးစကရကးနပပါမည။ လယေျမ၌ေဆာငရြကသည သးသး၊နစသးသးနပစမားတြင အဓကသးန (Main

Crop)အျဖစထားရမညမာ မးစပါးျဖစသည။ လယသမားအတြက မးစပါးသညသာ ဝမးစာစပါးနင ေရာငးစပါးျဖစ

သည။နငငအတြကအကးမားသညမာလညးမးစပါးျဖစသည။မးစပါးအထြကက မထခကေသာသးနပစျဖစ သငပါ

သည။

ေႏြစပါးေၾကာငမးစပါးေနာကက၊ မးစပါးေၾကာငေဆာငးသးနပမးစေနာကက၊ ပမ းစေၾကာင ေႏြစပါး

ေနာကက၊ ေႏြစပါးေၾကာငမးစပါးေနာကက၊ သးသးစကေသာလညးနစသးေလာကပငအကးမရ။ သသရာသည

ဆးကးသသရာျဖစလာနငပါသည။ေႏြစပါးေၾကာငမးစပါးေနာကကသသရာကျဖတနငရနလအပပါသည။

စပါးမးေျပာငးလမႏင သးနပစ

မးစပါး-မတပ-ေႏြစပါးသးနပစသည ေဒသေတာငသ လယသမားမားအတြက စးပြားေရး တြကေျခကက၊

ဝငေငြအကးအျမတရသညသးနပစျဖစပါသည။ စပါးမးသစမာေပၚထြနးလာသညနငအမ မးေျပာငးလစကပး

လမမားရနငပါသည။မးစပါးက မလစကသညစပါးမးအစား စပါးမးေျပာငးလစကရနစဥးစားရာတြင

စပါးမးေကာငးျခငး၊ အထြကေကာငးျခငးကသာအေလးထား၍ မရေခ။စပါးမး၏ သကတမးနငစကခန၊ရတခန

တ႕က ၾကတငတြကခကရပါမည။

79

မးစပါးအသကၾကးပါကရတသမးခနေနာကက၍မတပစကရနအခနရမညမဟတေခ။ေႏြစပါးသာ စကရ

ေတာမည။သ႕ျဖစ၍ မလသးနပစ- မးစပါး-မတပ-ေႏြစပါးသးနပစအစား ယခ-မးစပါး-ေႏြစပါးသးနပစကသာ

ကငသးရာကေတာမည။သးနပစ-သးသးစားမ နစသးစားျဖစရေခမည။သးနပစအတြငးရသးနမား၏ Crop Level

သာမက၊သးနပစတစခလး၏ (သးနတစခေၾကာင အျခားသးနမထခကေစေရး)Cropping Pattern Level) ကပါ

စဥးစားသငပါသည။ ေျပာငးလျခငးသည ေတာငသလယသမားအကးအျမတဝငေငြေကာငးသည ေျပာငးလျခငး

ျဖစေစေရး စကပးေရးနစအစက ပငသးနပစတစခလးအတြက စကခန၊ရတခနမားက ၾကတငစဥးစား ခမတ

ရမညျဖစပါသည။

ထယမထးထြနမေမႊသးနစကပးစနစ(Zero Tillage Method)လပအားနငကနကစရတသကသာသည။

ေျမတြငးအစဓါတက အျပညအဝအသးခနငသည။ ပထမသးန (အထးသျဖငမးစပါးရတသမးအျပး)ခကခငးစက

နငသညနညးစနစျဖစပါသည။ ေပါငးျမကပငမားအစပးအပငေပါကခြငမေပးပ အျမနစကရေသာ နညးစနစျဖစ

သျဖင စကပးသညသးနအတြကေပါငးျမကဖကဆးနငမကၾကတငကာကြယရာေရာကပါသည။ဤစနစက

အေရ႕ေတာငအာရနငငမားရအခ႕ေဒသမားတြငပပတ၊ပတစမး၊ေျပာငးဖးစသညသးနမားကစပါးရတသမးအျပး

စကပးရာတြငအသးျပေၾကာငးသရပါသည။

ေျပာငးဖး+ပတစမးသးညပပစ(Corn+ Mung bean intercropping)

သးနတစမးကအျခားသးနကအကးျပသည အရညအခငးသည သးညပစကပးျခငး(Intercropping)

တြငလလားအပေသာအခကတစခကျဖစပါသည။ ေျပာငးဖးနငပတစမးသညသးညပစကသငသည သးနအတြ

ျဖစသည။ပတစမးသးနသညေျပာငးဖးခငး၌ေပါကေရာကေသာေပါငးျမကပငမားကဟန႕တားနငသညစြမးရည

ရသညဟသရပါသည။

ေျပာငးဖး+ပတစမးသးညပစကပးရာ၌ေျပာငးဖးခငးရေပါငးျမကပငမား၏ၾကးထြားဖြ႕ျဖးမကပတစမးက

ဟန႕တားသျဖငေျပာငးဖးအထြကပမေၾကာငးသေတသနရလဒမားကေဖၚျပပါသည။

အေစထတေျပာငးအျပး အေစထတေျပာငး

အေစထတေျပာငးသည အထြကေကာငးသည။ ေစးေကာငးရသျဖင ဝငေငြေကာငးသည။ မးရာသ

စကပးသညသးနမားတြငစးပြားေရးတြကေျခကကသျဖင အေစထတေျပာငးသးနကပင ထပမစကလသမားရနင

ပါသည။ အေစထတေျပာငးသည ေျမဆၾသဇာစားသးမ အလြနအားေကာငးသည သးနတစမးျဖစသည။ Heavy

Feeder ဟ ဆစမတျပထားပါသည။အေစထတေျပာငး၏အာဟာရလအပခကမာ100-200 N Kg/ha, 45-65 P

Kg/ha နင 50-75 K Kg/ha ဟမတသားဖးသည။

အာဟာရလအပခကသည နမးသးနထက ေလးဆေကာပါသည။သ႕ျဖစ၍ အေစထတေျပာငးနစသး

ဆကတက မစကသငေပ။စကသငသညသးနမားမာ ပမးစ(ဥပမာ-ပၾကး၊ ပတစမး၊ စားေတာပ၊စြနတာျပာ)၊

ေျမပ၊ ပနးနမး၊ နမးၾကး စသညတ႕ျဖစပါသည။ပမးစသးနမားသည ေျမဆလႊာက ဖြ႕ျဖးေစပါသည။

ၾကနငပပတသးညပစကပးေရး(Sugarcane+Soybean intercropping)

ၾကသးနသည သကတမးရညသးနတစမးျဖစသည။ အတနးအကြာအေဝးၾကၾကျဖင စကပးရသည။

အပငပြား၊အရြကမားျဖငအတနးပတသညထ အနညးဆးနစလခြခန႕အခနၾကာသည။ ထအခနကာလက အသး

ခေသာအားျဖင(တနညး)ထကာလတြငရရသညေနေရာငျခညစြမးအား(Solar energy)ကေပါငးျမကမားအတြက

ဆးရးေစမညအစား သကတမးတသးနတစမးမးကၾကားသးနအျဖစ စကပးနငသည။

80

သငေတာသည သးနတစမးမာ ပပတသးနျဖစသည။ ပပတပငတနးနစတနးက ၾကပငနစတနးအၾကား

တြငစကနငသည။သးနတစမးေၾကာင ကနသးနတစမးအားၾကးထြားဖြ႕ျဖးမ နငသးနအထြကကမထခကဘ

အျမတေငြေကာငးစြာရနငပါသည။

ၾကနငပတစမးသးညပစကပးေရး(Sugarcane+Mungbean intercropping)

ၾကသးနသည သကတမးရညသးနတစမးျဖစသည။ အတနးအကြာအေဝးၾကၾကျဖင စကပးရသည။

အပငပြား၊အရြကမားျဖင အတနးပတသညထအနညးဆးနစလခြခန႕အခနၾကာသည။ ထအခနကာလကအသးခ

ေသာအားျဖင(တနညး)ထကာလတြငရရသညေနေရာငျခညစြမးအား(Solar energy)ကေပါငးျမကမားအတြက

ဆးရးေစမညအစား သကတမးတသးနတစမးမးကၾကားသးနအျဖစ စကပးနငပါသည။

သငေတာသည သးနတစမးမာပတစမးသးနျဖစပါသည။ ၾကသးနဝငေငြသာမက ၾကသးနမေပၚမ သးညပသးန

ပတးစမးမ ၾကားျဖတဝငေငြရရနငပါသည။

စပါး-ဆးပနးသးနပစ

မတပ၊ကလားပ၊ပတစမး၊ ပလြမး၊ပပပ-စသည ပမးစသးနမားက စပါးရတသမးအျပး စကၾကသည။

ေျမတြငးအစဓါတအေရးၾကးပါသည။အစဓါတမလေလာကလင အဆပါသးနမားက မစကသငေတာေပ။စကသင

သညသးနအသစတစခမာ ဆထြကသးနတစမးျဖစေသာ“ ဆးပနးသးန(Safflower) “ျဖစသည။

ဆးပနးသးနသည အပငေပါကရသာ အစဓါတလအပသည။ေနာကပငး ေရလအပမမရေတာေခ။ေရငတ

ခေသာသးနျဖစသည။ ေျမခဥေျမငနနစမးလးတြင ျဖစထြနးသည။ pH ၅ မ ၈ အတြငးက စကပးနငပါသည။

ဆးပနးသးနက ဒဇငဘာလကနအထစကပးနငပါသည။

ဆငးဆးပနး-၁က စကပးရနျဖစပါသည။ဆငးဆးပနး-၁၏အရညအေသြးလကၡဏာမားမာ- အပငအျမင(စငတမတာ) - ၈၅ မ ၉၀

ပနးပြငရက - ၅၀ မ ၅၅

အသကရက - ၁၁၀ မ ၁၂၀

ကငးအေရအတြက - ၃ မ ၂၅

တစပငပါအပြင - ၃၀ မ ၅၀

အပြငအေရာင - အဝါ

တစပြငပါေအာငေစအေရအတြက - ၄၀ မ ၅၀

ဆထြကရာခငနနး - ၄၀

တစဧကအထြကနနးတငး - ၁၂ မ ၁၄

တစတငးဆထြက(ပာ) - ၂ ဒသမ ၅ မ ၃

 

****** ******* ********

81

အခနး- ၇

နဂး

မြ နမာနငငအတငးစကပျးလျကရသည သးနမျးစစကပျးသညဧရယာများက ေယဘယျအားဖြ င ပငးခြ ားလျင(၁)လယေမြ တငစကပျးေသာသးနဧရယာ(LowlandArea)နင(၂)ယာေမြ တငစကပျးေသာသးနဧရယာ(Upland Area)ဟ၍ဖြ စပါသည။

လယေမြ တငအဓကသးနစပါးကစကပျးရာ၌ေရစစတေသာ(သမဟတ)ေရသေလာငထားရေသာအေခြ အေနတင အစတမနးပြ င၍စကပျးရသည။ ယာေမြ တငမယာသးနများကေရမရသညအေခြ အေန၊ ကနသငးကနထားခြ ငးမရသည စကပျးေမြ ၊ ေလဝငေလထကရသညေမြ တင အေခြ ာကထနေရးပြ င၍ စကပျးရသည။မတညသညအေခြ အေနနစရပေပါတငစကပျးသညသးနများ၊တစသးပြ းတစသးစကပျးသညသးနပစများ၊သးနစကပျးနညးစနစများသညလညး ကပြ ားေနမညသာဖြ စပါသည။

လယေမြ တငစကပျ းရနသးနနငသးနပစ

လယေမြ တင စကပျးသညအဓကသးနမာ စပါးဖြ စသည။စပါးက ဇနလမေအာကတဘာလထစက ပျးသည။ စပါးသးနမစကမအချန၄လခနနင စပါးရတသမးအပြ း ၄လခနက အသးချသညအေနဖြ င ယာသးနတစမျးမျးကေသာလညးေကာငး၊ စပါးသးနကေသာလညးေကာငး စကပျးနငသည။ ဤသဖြ င စပါးအေခြ ခသးထပသးနပစက ချမတေဆာငရကနငပါသည။

ေဆာငရကနငသညစပါးအေခြ ခသးထပသးနပစများမာ စပါး-စပါး၊စပါး-စပါး-စပါး၊စပါး-ယာသးန၊ ယာသးန-စပါး၊စပါး-စပါး-ယာသးန၊ယာသးန-စပါး-ယာသးနတ ဖြ စသည။ေဒသေရေမြ အလက၊ေြမဆလာ၊ မးရာသနးမ၊သငးေရရမ၊ေမြ ပြ နေတာငေပါ၊ေစျးကကရရနငမစသညအေခြ အေနအရပရပေပါမတညပြ းသးနပစချမတရနဖြ စပါသည။

ယာေမြ တငစကပျးရနသးနနငသးနပစ

ယာေမြ တငစကပျးသည အဓကသးနမာယာသးန ဖြ စသည။ ယာေမြ သညကနသငးကနထားခြ ငး မရသကသ ေရကသေလာငစကပျးခြ ငးလညး မပြ ေသာေမြ ဖြ စသည။ ရာသနးေသာမးေရနငေမြ တငး လကကျနအစဓာတကသာ အားကး၍ယာသးနတစမျးတညးကေသာလညးေကာငး၊ တစမျးပြ းတစမျး ေသာလညးေကာငး၊ နစမျးသးမျးတ၍ေသာလညးေကာငး စကပျးနငသည။

ေဆာငရကနငသညယာသးနအေခြ ခသးထပသးညပသးနပစများမာ၊ယာသးန+ယာသးန၊ယာသးန-ယာသးန၊ ယာသးန+ယာသးန-ယာသးန၊ ယာသးန-ယာသးန+ယာသးန တဖြ စပါသည။ မးရာသနးမ၊ ေမြ ဆလာအမျးအစား၊ေစျးကကရရနငမစသညအေပါမတညပြ း သးနပစချမတရနဖြ စပါသည။

လယယာဖဖြ းေရးအတကစကပျ းနညးပညာပြ နပားေရး

လယယာဖ ဖြ းေရးအတက သးနစကပျးထတလပမ တးတကမြ ငမားေရးက ေဆာငရကရသည။ သးနစကပျး ထတလပမလပငနးတင (၁)သးနတစမျးချငးစကပျး နညးစနစ(Single Commodity Approach) နင(၂)သးနမျးစစကပျးနညးစနစ(Multiple Cropping Approach) တပါဝငပါသည။ သးနတစမျးချငးစကပျးနညးစနစသညစကပျးလျကရသညသးန၏အထကမြ ငမားေရးတစခတညးက သာအေလးေပးေဆာငရကသည။ အဆပါသးန၏ ေရနငေနာကတင စကပျးသညသးနများအတက

82

ေကာငးမနေသာ စကပျးချန၊ရတသမးချန၊ေမြ ဆလာဖ ဖြ းမ၊ အကျးပြ မစသညတက စဥးစားေဆာင ရကေလမရေချ။

သးနမျးစစကပျးနညးစနစမာမလယယာေမြ ေပါ၌တစနစအတငးစကပျးသညသးထပ၊သးညပ၊သးနပစများပါဝငေသာသးနမျးစ၏ ထတလပမမြ ငမားေရးကစဥးစားေဆာငရကသည။ တနညးအားဖြ င လယယာမထတလပမမြ ငမားစာရရေရးနငအကျးအမြ တေကာငးမနေရးကအေလးထားေဆာငရကသည။သးနထတလပမ မြ ငမားေရးအတက လယယာသးနမျးစကစကပျးရာတင ေပြ ာငးလသညရာသဥတ၊ ေဒသေရေမြ အေခြ အေန၊ေစျးကက၊လမစးပားေရးအေခြ အေနတနငလကေလျာညေထစာေဆာငရကရနလအပသည။ဤသေဆာငရကနငမလပငနးစမးရညမြ ငမားရနေခာတမတးတကသညစကပျးနညးပညာရပများသညသေတသနမသည လယယာလပငနးခငသ အချနနငတေပြ းညေရာကရရန လအပသည။ သဖြ စ၍ စကပျးပညာေပးစမးအားမြ ငမားရန လအပပါသည။

သဘာဝေရေမြ နငေပြ ာငးလသည ရာသတကတညမ၍ သးနစကပျးထတလပလျကရေသာ ေတာငသလယသမားများသညနညးပညာရပများက ေကာငးမနစာအသးချကာ သးနစကပျးထတလပ ရသည။ နညးပညာအေခြ ခမြ ငမားေလ၊သးနထတလပမ စမးအားမြ ငမားေလဖြ စပါမည။ သးနထတလပ မမြ ငမားေလ မြ နမာလယယာဖဖြ းေလ ဖြ စပါသည။

****** ******* ********

83

ကျမးကးစာရငး

(၁) Barclay, Adam. 2007. A Hybrid history, Rice Today, October-December 2007, International Rice Research Institute. Los Banos, Laguna, Philippines.

(၂) Central Agricultural Research Institute 1997. Hybrid Rice Training Course, TCP/MYA /6612,1997,CARI

(၃) DAP, MOAI, 2012, Myanmar Agriculture at a Glance

(၄) De Data, S.K. 1981. Principles and practices of rice production. John Wiley and Sons, New York. 618 p.

(၅) Fangming Xie. 2005. Hybrid Rice Breeding& Seed Production, International Rice Research Institute. Los Banos, Laguna, Philippines.

(၆) Gomez, K.A. and Gomez A.A.1983. Multiple Cropping in the humid tropics of Asia. Ottawa, Ont., IDRC.248 P : i II.

(၇) IRRI-International Rice Research Institute 1975. Rice Production Research Course,

Trainess’ Manual, Los Banos, Philippines.

(၈) Khin Win, IRRI, 1991. A Century of Rice Improvement in Burma

(၉) MOAI, 2012, Myanmar Agriculture in Brief

(၁၀) Rice Today, January-March 2010 International Rice Research Institute. Los Banos, Laguna, Philippines.

(၁၁) Zandstra, H.G., Price, E.C., Listsinger, J.A. and Morris, R.A. 1981. A methodology for on-farm cropping systems research. The International Rice Research Institute, Los Banos, Laguna, Philippines. 147 P.

(၁၂) ေကျာမြ င၊ ၁၉၉၈၊ မြ နမာစကပျးေရးလပငနး၊ မြ နမာနငင၏ ဆနစပါးတးတကစကပျး ထတလပေရးအတက ေခာတကာလအလက ကးပမးေဆာငရကချကများ

(၁၃) စကပျးေရးသေတသနဦးစးဌာန (၂၀၀၄-၂၀၀၅ မ ၂၀၁၁-၂၀၁၂)ထ ထးခြ ားေသာသေတသန ေတရချကများ

(၁၄) စကပျးေရးသေတသနဦးစးဌာန (၂၀၀၄) စကပျးေရးသေတသန ေရရတခရး၏ သေတသန ရလဒများ

(၁၅) ဆငးသဟ၊ ၂၀၁၀၊ မးစပါးနငေနစပါးအေကြ ာငးသေကာငးစရာနင အခြ ား ေဆာငးပါးများ

(၁၆) မြ နမာစကပျးေရးလပငနး၊ ၂၀၀၀၊ ဗဟစကပျးေရးသေတသနဌာန၏ သေတသနေတရ ချကများ

84

(၁၇) ြမနမာစကပျးေရးလပငနး၊၂၀၀၃၊စပါး၊အေစထတေပြ ာငး၊ ေမြ ပ၊နမး၊ေနကြ ာ၊မတပ၊ပတစမး၊ ပစငးင၊သးနများ၏ ပနးတငအထကနနး ရရေရးအတက လကနာေဆာငရက ရမညနညးပညာများ

(၁၈) မြ နမာစကပျးေရးလပငနး၊ ၂၀၀၅၊နငငေတာသးနမျးေစေကာမတ (N.S.C) မ မတပတင အတညပြ သည သးနမျးသစများ၏ အကျဥးချပအေကြ ာငးအရာများ

(၁၉) မြ နမာစကပျးေရးလပငနး၊ ၂၀၁၀၊နငငေတာသးနမျးေစေကာမတ (N.S.C) မ မတပတင အတညပြ သည သးနမျးသစများ၏ အကျဥးချပအေကြ ာငးအရာများ

(၂၀) သးနစကပျးေရးစနစဌာနစ စကပျးေရးသေတသနဦးစးဌာန (၂၀၀၄-၂၀၀၅ မ ၂၀၁၁-၂၀၁၂) ထ နစချပအစရငခစားများ

85

ဆငးသဟ

ကယေရးအကျဉး

၁။ မေကးတငးေဒသကး၊ ေတာငတငးကးမြ နယ ဇာတ။ အဖ ဦးကေရာင၊ အမ ေဒါမြ သစ။ အမညအရငး ဦးစးမြ င၊ ၁၉၄၈ ခ၊ နဝငဘာလ ၂၃ ရကတင ေမးဖားသည။ ငယစဉက ေတာငတငးကးမြ နယတင မလတနး၊ အလယတနး၊ အထကတနးပညာ သငကြ ားခ သည။ ပျဉးမနားမြ ၊ စကပျးေရးသပပမ စကပျးေရးဒပလမာ ရရခသည။ ရနကနဝဇဇာနင သပပတကကသလမ ပြ ငပဝဇဇာ(သမငး)ဘ ရရခသည။ ေရဆငးစကပျးေရးတကကသလမ စကပျးေရးပညာဘ ရရခသည။

၂။ လယယာစကပျးေရးနင ဆညေမြ ာငးဝနကးဌာနတင (၄၄) နစအမထမးခသည။ ေရဆငး စကပျးေရးသေတသနဦးစးဌာနတင ညနကြ ားေရးမး (၅) နစ၊ အကေပးအရာရ (၁) နစ နင ကျမးကျငသ (၂) နစတာဝနထမးေဆာငခသည။ ငြ မဝပပပြ ားေရး နငတရားဥပေဒ စးမးေရးတဆပ၊ ပြ ညသဝနထမးတဆပ၊ နငငေတာေအးချမးသာယာေရးတဆပနင လယယာစးပါးထးချနတဆပ(တတယဆင) တက ချးမြ င ခြ ငးခရသည။

၃။ လယယာစးပားသတငး၊ဒေကျးရာဂျာနယ၊ နညးသစစယစစကပျးေရးနင ေမးမြ ေရးနညး ပညာဂျာနယနင မြ နမာအလငးသတငးစာတတင ေဆာငးပါးများေရးသားသည။ ၂၀၁၁ ခနစ၊ ဇနလတင" မးစပါးနင ေနစပါးအေကြ ာငး သေကာငးစရာနင အခြ ားေဆာငးပါးများ " ေဆာငးပါးေပါငးချပစာအပက ကေလာင အမည "ဆငးသဟ" ဖြ င ထတေဝခသည။

၄။ သငတနး၊ အလပရေဆးေနးပ၊ အစညးအေဝး၊ ဖရမ၊ ေလလာေရးများအတက ဂျပန၊ ဗယကနမ၊ ကရးယား၊ ဖလစပင၊ ထငးနင အရနနငငများသ သားေရာကခသည။