5/1/2018
1
ááŹáááŹ
áĄááḠá áŹááááŹ
áá áááŤáá¸
ááááŹá ááĄáąáá¸ááŤá á áĄááá áááťá¸áá¸áááťáŹá¸ á
ááá¸áááá¸á(áá)ááťá¸ á
áá¸áááááá ááź áááŹá¸áąáá¸áááąáááááááąáḠá
áá ááŹáá¸á áá¸ááá ááá¸ááá¸áááŹ
áá¸ááŹááá¸áááŹá¸
ááá¸áá¸á á
ááá¸ááááŹ-á á
ááá¸ááááŹ-á á
ááá¸ááááŹ-á á
áąáťáááá¸á á
ááá¸ááąáááŹ-áá á
ááá¸ááąáááŹ-á á
ááá¸ááąáááŹ-á á
ááá áá¸áá¸á á
áąáááá¸-áá á
áąáááá¸-áá á
áąáááá¸-á á
áąáááá¸-á á
áá áá¸ááá¸á á
áąáááááŤá¤á¸ á
ááźáťááąáááááŤá¤á¸ á
áąáááá¸-á á
áąáááá¸-á á
áąáááá¸-á á
áąáááá¸-á áá
áąáťááŹáá¸áá¸áá¸á áá
áąáááá¸á ááá¸-áá áá
áąáááá¸á ááá¸-áá áá
I
ááŹáááŹ
áĄááḠá áŹááááŹ
áąáááá¸á ááá¸-á áá
áąáááá¸á ááá¸-á áá
áááąááŹáá¸á áá
áąáááá¸áá¸áá¸á-á áá
áąááŹáá¸ááŹááá¸áááŹá¸
ááááá¸á áá
áá¸á ááŤá¸áĄáťáá¸áááá ááá¸áąáá¸ááTurn-around timeááĄáąáá¸ááŤá áá
ááááá¸ááĄááźáááá¸áááĄááźáááá¸áááá áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-á áá
áááŹá¸ááá¸á áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-á áá
áąááááá¸ážáḠáá
áááźáá¸áá¸á áá
ááá¸áááźáá¸áťá-á áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-á áá
ááááá¸á áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-áá áá
áąáážááŹáá¸á áá
áąáááá¸á ááá¸-á áá
ááá¸áąááážááŹ-á áá
ááá¸á áá
II
ááŹáááŹ
áĄááḠá áŹááááŹ
áąáááá¸ááťá-á áá
áááááťá-á áá
áááááťá-á áá
ááááááááŤáá¸á áá
áąááźáá-á áá
ážááá¸á áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-á áá
áąáááá¸-á áá
áá á ááŤá¸áá¸áá ááá¸ááá¸áááŹ
á ááŤá¸áá¸ááŹá¸
á ááŤá¸ááážáá¸ááźáŹá¸ááŹááĄááážáá¸ááźáŹá¸ááĄáááá áá
á ááŤá¸áĄááźáááááááŹá¸áá áźáá¸áąááŹááááááŹá¸ áá
ážáá¸ááźáŹá¸áááŹááĄáá¸áá¸ááĄáąáá¸ážáá¸á áá
á ááŤá¸áá¸ááĄááźáááááááŹá¸áá ááŤá¸áĄááźááĄáąáááĄáá¸áťáá áá
ááŹá ááŤá¸ áá
ááŹ-á áá
ááŹ-áááźáḠáá
ááŹ-á áá
áĄááźááąááŹáḠá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ áá
ááąááŹáá áá
ááá¸ááźááá áá
áąááááŤááźáḠáá
á§ááŹááḠáá
áąááŹáąáá áá
áá¸áááá áá
ááá¸á§áá-á áá
ááá¸áá áá
áťááááŹáąááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ áá
áąááááá¸áąááḠáá
III
ááŹáááŹ
áĄááḠá áŹááááŹ
áąááááá¸áá áá
áąááááá¸áąáá¸ážááŹá¸ áá
áááŹá¸ áá
áĄáá¸áááąáᏠáá
ááá˝áź áá
áááááĄááźááąááŹáá¸á ááŤá¸áá¸ááŹá¸ áá
áąááááźááá áá
ááááŹáḠáá
áąáááťáááᏠáá
áááá áá
áąáááá¸áá¸ááźá áá
ááá¸ááźááá áá
áąáááťáááąáḠáá
áąááááąáᏠáá
áąááááąááᏠáá
áąááĄááá¸á-á áá
á ááŤá¸á ááá¸ááá¸á áá áá
áááťáááąááŹáá áááááá¸á áá áá
á ááťáááąááŹáá áááááá¸á áá áá
áááááá¸áąá áá áá áá
áĽá¸á áŹá¸áąáá¸ááááá ááŤá¸á ááąááąáťááááŹá áá
áá¸á ááŤá¸á ááááá-áááá áá
á ááŤá¸áá¸áĄáá áá¸ááŹáá ááá á á
á ááŤá¸áá¸áąááŹááťááá¸áĄááźááĄáááĄáááá áá á á
á ááŤá¸á ááá¸ááŹááźáááááááąááŹáááźááĄáąááĄááźá á á
á ááŤá¸áąááŹáááźááá ááźáááĄáááŤááááźáŹá¸ á á
á ááŤá¸áĄááá¸á áá ážááŹá¸áąááŤáá¸áááááá¸áá¸áťááḠá á
á ááŤá¸ á ááḠá ááá¸ááá ááá¸áťááḠá á
áąáážáá¸ááźáá¸áąááá á áá áá á ááŤá¸áá¸áąááŹááťáá ááá áááḠá á
IV
ááŹáááŹ
áĄááḠá áŹááááŹ
áá¸ááá¸ááá ááŤá¸áá¸áąááŹáááá¸áá á á
á ááŤá¸áá ážáááąááááąáťááŹáá¸áąááŹáá áá áá á á
á ááŤá¸áá¸áááĄážáá¸áá¸ááŹá¸áá ááá¸ááá á á
áąááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸áá áąááŹáááźá ááá¸áááá á á
ááŤááąáťáážáááŹááĄáá¸áááąááŹáááĄáąááŹáá¸áá¸áťáá áąáĄáŹááĄáá¸áťááąáḠá á
áá¸ááŹááá¸áąááŹáá áá ááŤá¸áĄááźááąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áááááĄááááŹá¸ á á
áá¸ááŹááĄá áááá¸áááááá¸áąá áá áá ááŤá¸áĄááźááąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áááááĄááááŹá¸ á á
á ááŤá¸ááááá¸ááááááźáááááá¸áąáḠá á
á ááŤá¸ááąáĄá á á
ááááááááá á ááŤá¸ááąáĄá á á
áĄáááá¸ááŹá¸áááá á ááŤá¸ááąáĄá á á
ááá¸áááá á ááŤá¸ááąáĄá á á
á áááťá¸á ááŤá¸ááąááááá ááá¸ááᏠá á
á áááťá¸á ááŤá¸á ááááź áḠá á
áĄááź áááź ááááᏠááá ááŤá¸ááąáááááŹá (IRRI)áá áááťá ááŤá¸ááąááá á á
á áááťá¸á ááŤá¸áááźááááŹááá áá
áááá-á áá
SL-8H-ISMSA áá
áá á ááŤá¸áá¸áąááŹáá¸áá¸ááá áá¸áąá á ááá¸áááŹ
áá¸áąááŹáá¸áá¸áááá ááá¸áąáḠáá
á ááŤá¸áá¸áąááŹáá¸ááááᏠáá
á ááŤá¸áá¸ááááá¸áąá ááááᏠáá
á ááŤá¸áá¸ááááá¸áąá áááááťááá¸ááááá¸á áĽáĄáááá áá
áá¸áá ááŹá¸ááąáááŹáĄááťáááťááḠáá
á ááŤá¸áá¸ááá ááá¸ááááááąáḠáá
áá¸áá¸áąááťááá ááŤá¸áá¸áąá áąááźá¸áááťááḠáá
áááĄáŹá¸áááá¸áááťá¸ááááŹá¸ááťáŹá¸ááḠáá
á á á ááŤá¸áąááŤáá¸áťáá ááŹááźáááááá¸áąáḠááá¸áááŹ
áąááŤáá¸ááááá¸ááťá¸ááťáŹá¸ áá
áąááŤáá¸áťáááąážááŹáá ááŤá¸áĄááźááá¸áá¸ááá áá
V
ááŹáááŹ
áĄááḠá áŹááááŹ
áąááŤáá¸áťáááĄáąááááĽáťááááá áźáḠáá
á ááŤá¸áąááŤáá¸áťááááŹááźáááááá¸áťááḠáá
ááźááááąááŹááá¸áťáááąááŤáá¸áťááááŹááźááťááḠáá
ážááááąááŤáá¸áťááááá¸áąá áąááŹááá¸ááá¸ááŹá¸ááąááŹáááźááťááḠáá
áá¸áááááąááŤáá¸áááĄáŹá¸ááĽáťááážáá¸ááźáŹá¸áąá áťááḠáá
ááááááá¸áťáá áąááŤáá¸áťááááŹááźáááááá¸áťááḠáá
ááááĄáŹá¸áťááááááá¸áťááḠáá
ááááŹááĄáá¸áťááááááá¸áťááḠáá
áąááŤáá¸áááąáá¸áťááá¸ááááá¸áťááḠáá
áááĽá¸áąááŤáá¸ááááźááąáḠáá
Stale seed bed technique áá
ááá áąááŤáá¸ááź áááŹááááááá¸ááá¸á áá áá
áá áá¸áááá¸áááá¸ááá á ááá¸áąáá¸ááá¸áááŹ
áąáťáááááŹááá áŹá¸ááąááŹááá¸áąá áąáḠáá
áąáťáááááŹáĄáŹááŹáááá¸ááá¸áąáḠáá
á ááŤá¸áĄáąáťáááá¸áááá¸ááá áá
áá¸ááá ááá¸ááŹááźááąáááąááŹááá¸ááąááźá¸áááťááḠáá
áá¸áĽá¸áá¸áąááŹáá¸ááŹáá¸ááá¸áááá¸ááá áá
ááŹáá¸á-ááŹáá¸á áá¸ááá áááá ááá¸áąáḠáá
á ááŤá¸áĄáąáťááŹááááąáá¸áĄáąáťááŹááá¸áąá áá áá áá
áĄáąáťááŹáááźááąáá¸áá¸áąá áá ááŤá¸-áá¸áąááŹááąááŹáá áá ááŤá¸áá¸ááá áá
Turn-around time áá
áá áá¸á ááŤá¸áá áḠáá
áá¸á ááŤá¸-ááá¸á -áąááźá ááŤá¸áá¸ááá áá
á ááŤá¸áá¸áąáťááŹáá¸áááá áá¸ááá áá
áąáťááŹáá¸áá¸+ááá áá¸áá¸áááá áá
áĄáąá áááąáťááŹáá¸áĄáťáḠáĄáąá áááąáťááŹáḠáá
ážáááááááá¸ááá ááá¸áąáḠáá
ážáááááá áá¸áá¸ááá ááá¸áąáḠáá
VI
ááŹáááŹ
áĄááḠá áŹááááŹ
á ááŤá¸-áá¸ááá¸áá¸ááá áá
áá ááá¸
áááąááź ááá áááťá¸áááá¸ááááá¸ááá áá
ááŹáąááź ááá áááťá¸áááá¸ááááá¸ááá áá
ááááŹá ááź á¸áąáá¸áĄááá áááťá¸ááá¸áááŹááź áááŹá¸áąáḠáá
ááťáá¸áá¸á áŹááá¸
áááąáá¸áĄááťáá¸
VII
áĄááŹá áŹ
á Ꮰáá¸áá (á) áá áá፠áá
áá¸ááá á ááᝠḠáá¸áááᏠááť á¸ááááá¸ááᏠááŹáá¸ááŤá¸ááťáŹá¸ááŹáźáá ááá
áááááᏠááááŚá¸áá¸á áŹáĄá "áá¸á ááŤáá áá ááŤá¸áĄ ááŹáá¸á ááŹáá¸á ááŹáá áĄáźááŹá¸ ááŹáá¸ááŤá¸
ááťáŹá¸" á áŹáĄááááááá áááá áá¸á ááááááá áááá ááŹáá¸ááźááááááźáá
ááŹáá¸ááŤá¸ááťáŹá¸áááá áḠááŹááḠá áŹáĄáááááźáá ááŤá á¤áááá áŹáĄááááááŹááĄáá
á ááᝠḠáá¸áááááá áááťáŹá¸áĄááḠ(AUAA) á ááťá¸áá¸ááááŤááá
ááááá¸áááááá ááťáŹáá¸ááŹá¸áááá ááááááá ááááŹááááá áááť á¸áá¸ááá
ááááá¸áááá (áá) áá áĄááḠá ááᝠḠáá¸ááááá¸áááĄáááḠááťá¸áááá¸ááŹá¸ áá¸áá¸
ááŹáá¸ááá ááŹááááŹááá ááááŹá¸ áá¸á á¸ááŹáá¸áĄá ááŹááááḠááŹááááá á ááᝠḠáá¸
ááᏠáḠáá¸ááááá¸á ááááźáááźáḠáá¸ááááá¸á á áááááááá¸áá á áááá áá¸ááááá¸
ᥠááĄá ááááááá á፠ááŹá ááŹáááááááŹá¸ááťáŹá¸á á ááᝠḠáá¸ááá¸áááŹ
ááĄáááťáá áááá á ááᝠḠáá¸ááááŹááŹááĄáá¸áá¸á ááááá¸ááá áĄááá áĄáá¸áá
á áḠááŹááááźááááŹá¸ áá¸áĄáá á áááťá¸ áá¸ááá¸áááŹááá ááááá¸ááĄáááťááá ááááá¸á
á ááŹááᏠáááááťáŹá¸áááḠááŹá¸ááááá
á¤á áŹáĄáá ááááŹá á Ḡáá¸ááááá¸áá áááá¸ááĄáŹá¸áá¸áĄáá áĄááťááĄáá
ᥠááŹááĄááŹá¸áĄáá¸áĄááŹá¸áá á áá áᏠáźáá á áááááááááŤááá
ááá¸áá
áĄááḠá
áááŤáá¸
ááź áááŹááááá á áááťá¸áąáá¸áĄáá áááááź á ááá áąááź áąááŹáá¸áąááąááŹáḠááááŹá ááᝠḠáąááź ááťáŹá¸áááááááŹá¸ááá ááááááťááąááŹááŹááĽááááá áąááá¸ááá¸áąááŤáááá¸ááŹá¸áąááŹááŤááťááḠáá áááááŹááąáá¸ááááź á áąááŤáááá¸ááŤá¸ááááááź á á áá¸áąááŹáá¸áąáááŹáááąáḠáá¸áááťá¸á á áááťá¸ ááź á ááá¸ááťááááŤááá
áááááááąáᏠá á áąááŤáá¸áąááź á§áááŹá§á ááá ááá áá ááá¸á áąáá¸ááá ááᏠá áááťá¸áá áááąááź ááťáŹá¸ááź á ááá ááááĄááŹá¸ááá áááťá¸áááąáᏠáąááź á§áááŹá§ááᏠáá ááá á á ááḠááź á ááá áá¸áá áááťá¸áá áĄáááááááá¸á áąááááąáĄáŹááááŹááĄááḠááááá ááĄááź á ááááĄááḠá á¸ááá¸ááááź á áąááťáŹáá¸ááťáŹá¸áá áááąááŹáááŹá¸áá ááááááťáŹá¸áá áááťá¸áąáá¸áĄáá ááá¸áąáááááá ááá¸áąáááź áá áááťá¸áááá áąááź á§áááŹá§ááᏠá á áąááŤáá¸á áááťá¸áąááź á§áááŹá áá ááá á ááŹááááá¸ááź á áąáᏠáąááź á§á á ááá¸ááź á ááŤááá
á áááťá¸áąááź ááááŹááá á áááťá¸áąáááááŹáááťáŹá¸á áĄáá¸ááťáᏠáá¸áááťá¸á á áá áá¸áᏠáááá áá áĄááḠáá áá¸ááá¸áá¸á áááťá¸ááá áá á áĽáá¸áááťá¸á á§áááŹá§á á á ááá¸áąááťáŹá á ááᝠḠáᏠáá¸áá áá áá¸áĄáŹá¸á ááá ááŹááááá¸á ááź áááááááź ááź á ááŤááá
ááááŹá ááĄáąáá¸ááŤá
ááááŹá áá ááź áááŹáááá áĄáąáźááááťáá á áá¸ááź á ááá ááááŹá áá ááŹá¸áááááááá¸ááťáááťáŹá¸ááŹ-
- ááź áááá¸á áŹá¸áá¸ááááąáá¸ááĄááááŹá¸ áŚá¸áááąááŹááááá
-áááťáąáᏠááááŹáááááá á áá¸ááťáŹá¸áĄáŹá¸ ááź ááááááá ááááąááŹáĄáá áááááź áŹá¸áąá áá¸ááááź áááá¸ááááá
-áąááťá¸áááąáááááź á¸áá¸áááąáá¸ááĄáąááź ááĄáŹá¸ááź ááĄáąááŹááĄáááź áá áááź á ááŤááá
ááááĄáąááź áĄáąááá áá ááťá¸ááŹá¸áá¸á ááź áááá¸áĄááŹá¸ááááááááááḠ(GDP)á áá ááŹááááḠ(áááá-áááá)á áááááąáá¸ááťááááá áááááá¸áá¸á áá ááá á ááŹááááá¸á ááź á ááá¸áąáá¸ááťááááŤááá
áĄááá áááť á¸áá¸áááťáŹá¸
ááź áááŹááááŹáąááź áąááŤáá áá áŹá¸áá¸ááááááá¸áá áááťá¸á á ááááź á áá¸ááĄááťá¸áĄá áŹá¸áĄáá áĄááá áááťá¸ááťáááá áá¸áááťáŹá¸ááŹ-
áá áŹá¸áá¸á -á ááŤá¸áááťááĄáąá áááąááź áŹáá¸ááá áŹá¸áąááź áŹáá¸
ááááá¸á -áąááź áááąáááź áŹáááá¸ááá¸áááá¸
áááťá¸á -ááááááá áá¸ááá áĽá¸áááááááááá¸ááąááź áąááŹááááąááŹáááááááŹá¸áá á áŹá¸áąááŹáá á áááŹááź áŹáĄááŤáĄááá(áá)ááťá¸
á ááááááź áá¸áá¸á -ááŤááááááąááťáŹááąááŹááŹááąááŹáááá¸á áŹáááĄáá¸
á áŹá¸ááąááŹááá¸á -ááááááź áááááááťáá¸áááź áááááź ááááá¸ááĄáŹá¸áá¸
2
áá áá¸áá -áááááááąááťáŹááąááŹááááąáááŹáĄááťá¸ááťá¸ááá áąááŹááá¸ááá¸áááá¸áááááŹááá ááź ááąááŹáááĄáááá¸ááááááḠááá¸áá¸ááá¸áááĄááťá¸ááťá¸á ááź á ááŤááá
ááá¸áááá¸á(áá)ááť á¸
á áááťá¸ááťáááááá¸áááťá¸á áĄáá á áááťá¸ááááááá¸ááááź áááŹá¸áąáá¸á áŚá¸áááᏠáĄááááá¸áááá¸á (áá)ááťá¸ áąáá¸ááťáááŹá¸ááá ááá¸áááá¸áááťáŹá¸á áĄááááá¸áááááá¸ááťáááź á ááź ááááááá ááááááŹá¸áááá ááááąááŹáááááá áĄáąááź áĄáąááĄá ááá¸áááĄááááá¸á áąááŹááááááťá¸áááá¸áááŹáááá¸áĄáŹá¸á áá áá áá¸áĄáŹá¸á ááááá ááĄáááťááááŤááá
á ἠáĄáááá¸á áá á§áááá¸áá áĄááááá¸
áááá-áááá áá á§ááĄááááá¸
á á ááŤá¸ ááḠááá áá.áá á á áá áá áá .á á á ááťáááťáááá፠ááżáŹ ááá ááá.áá á áĄáąá áááąááź áŹáḠááḠáá á á.áá á áąááź á ááḠá á á á.áá á ááḠááḠáá á.á á á áąáá០ᏠááḠá á áá .áá á ááá ááḠáá áá .áá á ááá áḠááḠáá áá .áá áá áá áá¸á ááḠáá áá.áá áá¸áááááá ááź áááŹá¸áąáá¸áááąáááááááąáá¸
á ááŤá¸áááááá¸áá áááťá¸á á áááá¸áááťáŹá¸á á áááťá¸ááááá ááź áááŹá¸áąáá¸ááŹáá áĄáá áĄáąáá¸ááź áááŹá¸áąáá¸áá áąáááááááąáá¸áááḠáĄáąáá¸ááŹá¸áááááŹááź á ááá áá áá¸á áŹá¸á ááᝠḠáąáá¸(Mono-Cropping)áá áá á§ááĄááááź áááŹá¸áá ááĄáááá áá¸áááťá¸á á áááťá¸áąáḠ(Multiple Cropping)áá áááááŹááááááá(Farm Productivity)áááąáá¸áá áĄáąáá¸ááŤáąáááá
áąáááĄáááááąááŹáá áĄáááąááŹáá¸ááťá¸áąááŹáá¸ááťá¸ááááťáŹá¸á áąááŹááááááááťáá áá¸áąááŤááąáááá¸á ááŹá¸áááá¸ááŹá¸áąááŹááŤáá áááťá¸ááťáŹá¸ááḠááĄáááá áĄááťá¸áĄááź ááĄááťáŹá¸áḠáá áááŹááĄááá¸áĄááź á ááťáŹá¸ ááá¸ááá¸áááá á áááťá¸ááá¸á áá ááťáŹá¸ááá¸ááá ááťáŹá¸áááḠáąááŹáááá ááź á ááá
áá¸áá áááťá¸ááááááááááá¸á áĽááá¸áá á áĽáááááź ááąááź áŹáá¸áááź á áąááŤáąááąáᏠááŹá áĽáá áááŹáááááá¸ááťáá á áááťá¸áąááź á áááááŹáááąááź ááá¸á áĄáŹááŹáá áĄáááá áá¸ááŹá¸á áąááŹááŤá áąááŤáá¸ááź áá ááá á¸ááŹá¸áąáá¸áĄáąááź áĄáąáá áąá áťá¸ááá¸ááąá áťá¸áááááá áá áĄáąááź áŹáá¸ááťáá¸ááŹáĄááťá¸ááťá¸ áá áá¸ááááááááááąááááź ááź á ááŤááá
ááąáááááĄáááĄááŹá¸áĄáááĄáááťáŹá¸á áąááź ááá¸áááąáá¸áĄáá á áááťá¸áąáá¸ááá¸ááᏠááá¸ááŹá¸ááź áááŹá¸áá ááĄáááá ááąáááááź áąááŹáááááá áá¸áááťá¸áąááŹáá¸ááťá¸ááááťáŹá¸áá á áááťá¸áąáá¸ááá¸áááŹááťáŹá¸á á áááťá¸ááąááŹáááááááŹá¸ááťáŹá¸ áááááĄáąááŹá ááąááŹáááź áá០Ḡááááááá¸áááááŹááź á ááŤááá
3
áĄááḠá
ááŹáá¸á áá¸ááá ááá¸ááá¸ááᏠáá¸ááŹááá¸áááŹá¸
ááá¸áá¸á(Sesamum)
ááá¸áá¸áá ááá¸ááŹááźá ááá¸áá¸ááĄááźáááá¸áááĄááźááááá (Yield and yield components of
sesamum) ááŹá¸ áąááŹáá¸ááááĄáááá ááááááŹá¸ááŹ-
ááááá á§áááŹáá ááĄááźáá¸ááĄáááĽá¸áąá
áááá ááááąáĄáŹááá¸áĄáąááĄááźá
áááá áá¸ááąáĄáŹááąá áĄáąááĄááźá
áááĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá áááťáá ááá
áá á§áááááá¸áĄáá(á)ááá¸á áá áááąáĄáŹááá¸(áá)áááĄááźáááá¸(áá)á ááąááááťáááźá
ááááŹá¸ááŤááá
áĄááźáááá¸áááááąááŹáá¸á áĄááźááąááŹáá¸áááťáá áᏠáĄááźáááá¸áááá(á)áááá¸áąááŹáá¸áąáá¸
ááá¸áá¸áá ááá¸ááŹááźááĄáá¸áťááááá¸á áá¸ááĄáááąááŤáááŹááá¸áá ááááá áá áá á áąáťáážáááŹáĄáá¸áťááá
áąááŤáá¸áťááááąááŹááŤá áá¸áááŹá¸ááŹááźáááááá¸áąáá¸á ááááá¸ááá ááááá¸ááááźáááá¸á áá á áá áťááá áááááá
ááĄáááŤááá
áąáááĄáááááťáááá áźáŹá ááá¸ááááá ááá¸áááá¸ááŹá¸
ááá¸ááááŹ-áá ááá¸ááááŹ-áá ááá¸ááááŹ-á áá¸ááŹá¸áá áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááá
áá¸ááŹá¸áťáá ááŤááá
ááá¸ááááŹ-á
ááá¸ááááŹ-ááá¸áá ááŹáááąááźá¸á ááá¸áááááá¸áťáá ááá áťááááźáá¸áá¸áąááźá¸áťááąááźá¸áááąáá¸
ááá¸ááŹá¸á áááąááŹáá¸áťáá ááá áááá¸ááŹá¸ááŹážááááąááŹááááąááááá¸áááááťáá ááá áá¸áĄááááŹ-
X79-17-7-3-1áťáá ááá
ááá¸ááááŹ-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - áá á áá
áĄáááá - ááá¸áťááŹ
áĄáąá áĄáąááŹá - áĄáá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - á.á
áááźáááŹááááḠ- á á áťáá ááŤááá
ááá¸ááááŹ-á
ááá¸ááááŹ-ááá¸áá áťááááá¸ááŹá¸ááááźáá¸áąááźá¸áááťááá¸ááá¸áťáá áááááá¸áťáá ááá áááááá¸
áťááá¸ááŹá¸á áĄáááááąááźá¸áťááąááźá¸áááááąááŹáĄáááĄáąááźá¸áąááŹáḠááá¸áťááá¸áťáá ááá
4
ááá¸ááááŹ-á á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - áá á áá
áĄáááá - áá áááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - áá á áá
áá áá ááĄáḠ- á á á
áá ááááŤáĄáḠ- ááá á ááá
áĄáąá áĄáąááŹá - ááźáááźááťá
ááááá¸ááŤáááááŹááááḠ- áá á áá
áááźáááŹááááḠ- áá á áá áťáá ááŤááá
ááá¸ááááŹ-á
ááá¸ááááŹ-á áá¸áá ááá¸ááŤáąáá¸ááá¸áá¸á Mass Selection ááá¸áťáá áąááźá¸áťááąááźá¸áá áááąááŹ
áĄááŤáąááŹáááá¸áá¸áťáá ááá áá¸ážáááŹááááĄáá¸áááąááŹááá ááá¸ááąááŹááŤááąááŹáá ááá¸ááŤá¸áąááŹáá¸
áťáá ááŤááá
ááá¸ááááŹ-á á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - áá á áá
áĄáááá - ááá¸áťááŹ
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - áá á áá
áá áá ááĄáḠ- á á á
áá ááááŤáĄáḠ- á á á áá
áĄáąá áĄáąááŹá - áĄáťá
ááááá¸ááŤáááááŹááááḠ- áá á áá
áááźáááŹááááḠ- áá á áá
áąáťáááá¸á(Ground nut )
áąáťáááá¸áá ááá¸ááŹááźá áąáťáááá¸ááĄááźáááá¸áá áĄááźááááá (Yield and yield components
of Groung nut )ááŹá¸áąááŹáá¸ááááĄáááá ááááááŹá¸ááŹ-
ááááá á§áááŹáá ááĄááźáá¸ááĄáááĽá¸áąá
áááá ááááŤáąáĄáŹááąááŹááĄáąááĄááźá
áááĄáááźáááŹááááá¸
áááĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá áťáá ááŤááá
áá á§áááááḠáĄáááĄáąááĄááźá(á)ááá¸á áá áááá áá¸áąá áá¸ááąáĄáŹááťáááąáᏠ(áĄáááźá
áá% ááá¸áá)áąáĄáŹááąááŹá áĄááá¸áá¸(á)áąááŹááááŤá áĄááźáááá¸ááá¸(á á)á ááąááá áťáááźááá
ááŹá¸áá
áĄááźáááá¸áááááąááŹáá¸ááĄááźááąááŹáá¸áááťáá áᏠáĄááźáááá¸áááá(á)áááá¸áąááŹáá¸áąáá¸
áąáťáááá¸áá ááá¸ááŹááźá áĄáá¸áťááááá¸ááá¸á áĄáááąááŤáááŹááá¸á ááťáá ááąáťáážáááŹáá¸áá á ááá¸áá
5
á ááááá áá áá ááąáťáážáááŹáĄáá¸áťááá áąááŤáá¸áťááááąááŹááŤá áá¸áááŹá¸ážáááááŹááźááá ááááá¸áááááááá¸áá
ááźáááá¸á áá á áá áťááá áááááá ááĄáááŤááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááąáᏠáąáťáááá¸ááŹá¸
ááá¸ááąáááŹ-ááá ááá¸ááąáááŹ-áá ááá¸ááąáááŹ-áá áá¸ááŹá¸á áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááḠááá
ááŤááá
ááá¸ááąáááŹ-áá
ááá¸ááąáááŹ-áá áąáťáááá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - áááąááŹá
áĄáááá - ááá á ááá
áá ááááŤáąáĄáŹááąááŹá - áá á áá
áĄáááźáááŹááááḠ- áá
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá - á á
ááŹááá - ááá¸ááąáááŹ-á áá Luhua-14 áá¸áááĄáŹá¸áá¸áá¸á ááťáḠáĄáááá
áąááźá¸áťááąááźá¸ááááááąáᏠáá¸áťáá ááá
ááá¸ááąáááŹ-á
ááá¸ááąáááŹ-á áąáťáááá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - áááąááŹá
áĄáááá - áá á áá
áá ááááŤáąáĄáŹááąááŹá - áá á áá
áá áąááŹáááĄáąá - á á á
áĄáąá ááźáĄáąááŹá - ááá¸áąááŹá
áĄáááźáááŹááááḠ- áá
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá - áá
áááźáááŹááááḠ- áá á á á
ááŹááá - áĄáťáááťáááááᏠáá¸ááá¸áąáááŹá¸áąáá áá¸áááąáááááŹá
(ICRISAT)áááááźáá¸ááťáá¸áĄááááá áá¸ááá ááá¸áąááźá¸áá
ááááąááŹáá¸áťáá ááá
ááá¸ááąáááŹ-á
ááá¸ááąáááŹ-á áąáťáááá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - áááąááŹá
áĄáááá - ááá á ááá
áá ááááŤáąáĄáŹááąááŹá - áá á áá
áá áąááŹáááĄáąá - á á á
6
áĄáąá ááźáĄáąááŹá - ááá¸áąááŹá
áĄáááźáááŹááááḠ- áá
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá
áááźáááŹááááḠ- áá á á á áá¸áťááŹá¸áá - áąáááááá ááŹááá - áťááááźáá¸áááááá¸áąááźá¸áťááąááźá¸áááąáá¸ááá¸ááŹá¸ááááąááŹáá¸áťáá á
áááá¸áᏠICGS(E)34 áá EARLY RUNNER áááťáá ááá ááá áá¸áá¸á(Mungbean)
ááá áá¸áá¸á á ááá¸ááŹááźá ááá áá¸áá¸á áĄááźáááá¸áá áĄááźááááá (Yield and yield components of Mungbean)ááŹá¸áąááŹáá¸ááááĄáááá ááááááŹá¸ááŹ- ááááá á§áááŹáá ááĄááźáá¸ááĄáááĽá¸áąá áááá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá áááá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá áááĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá áááťáá ááŤááá
áá¸ážáááŹááááá¸áąááŹáá¸ááŹáááá á ááá¸áąáᏠááá áá¸ááźá áá á§áááááá¸áĄáá (á) ááá¸áá (á)áąááŹáá¸ááá áááąáĄáŹááąááŹá áĄááá¸áḠ(á) áąááŹááá áĄááźáááá¸(áá)á ááąááááťáááźááá ááŹá¸ááŤááá
áá¸ááŹáá á ááá¸áąááŹááá áá¸ááźá áá á§áááááá¸áĄáá (á)áąááŹáá¸(á)áąááŹáááá áááąáĄáŹá áąááŹááĄááá¸áá¸(áá )áąááŹááááĄááźáááá¸(áá)áááąááááťáááźáááááŹá¸ááŤááá
áĄááźáááá¸áááááąááŹáá¸á áĄááźááąááŹáá¸áááťáá áᏠáĄááźáááá¸áááá(á)áááá¸áąááŹáá¸áąáḠááá áá¸áá¸áá ááá¸ááŹááźá áĄáá¸áťááááá¸á áá¸ááĄáááąááŤáááŹááá¸á ááťáá ááąáťáážááᏠáá¸ááá ááá¸á á áááá á áá áá á áąáťáážáááŹáĄáá¸áťááá áąááŤáá¸áťááá áąááŹááŤááá¸áááŹá¸ááŹááźáááááá¸ááááááá¸ááá ááááá¸áá ááźáááá¸á áá á áááťááá ááááááááĄáááŤááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááąáᏠááá áá¸áá¸ááŹá¸
áąáááá¸-ááá áąáááá¸-ááá áąáááá¸-áá áąáááá¸-ááá¸ááŹá¸á áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸áááááŤááá áąáááá¸-áá
áąáááá¸-áááá¸áá áĄááŤáąááŹáááąá ááááźááąáťááŹááąááŹááŤáááááááááááááá áá¸ážáááá¸áá áá¸áąááŹáḠááŹáááááźáá ááá¸ááááááá¸áąááŹááá ááá¸ááźáááŹá¸áááááá¸ááźááąááŹáá¸áťáá ááá áťááááźáḠáá¸á á áąááźá¸áťááąááźá¸áááťááá¸ááá¸áťáááááąááŹáá¸áťáá ááá
ááááŹá¸áĄáááᏠááá áá¸áąáááá¸-á x VC 6379-23-11 áťáá ááŤááá áąáááá¸-ááááá áá¸áá¸ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - áá á áá áĄáááá - áááąááŹáááźááąááŹá áá ááááŤáá¸áąááŹá - áá ááá áá áąááŹáááŤáĄáąá - áá áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - á.ááá.á
7
áĄáąá áĄáąááŹá - á áá¸á፠áááĄáąááŹá - áĄáťá ááááąááŤááĄáááĄáąááźá¸ - áááá¸áąááŹááá፠ááááá¸ááŹááááḠ- áá .á áťáá ááŤááá áąáááá¸-áá
áąáááá¸-áááá¸áá áĄááŤáąááŹáááąá áąááŹááŤááááááááááá áá¸ážáááá¸áááá¸áąááŹáḠááŹááĄáŹá¸áḠá ááá¸ááááá áááááááááŹáťáá¸ááááĄážááá áá¸áąááŹáááŹá¸áąááŹáá¸áťáá ááááá %áááąááŹáááḠááááááá áá ážáááááťáááá¸áąááŹáááŹá¸áĄáŹá¸áḠáąááŹáááá¸áááąááŹáá¸áťáá ááááĄáŹááąáááááᏠááá¸áá¸ááá¸ááźáááąáááááŹá(AVRDC) á ááááźáá¸ááťáḠáĄááááá áá¸ááá ááá¸áąááźá¸ááááááąááŹáḠáťáá ááŤááá
áąáááá¸-áá ááá áá¸áá¸ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ- áĄáááá - áá á áá áĄáááá - áááąááŹá áá ááááŤáá¸áąááŹá - áá á áá áá áąááŹáááŤáĄáąá - áá áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - á.á áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-á áá áĄááŤáąááŹáááąá ááááźááąáťááŹááąááŹááŤááá áááááąááŹáá¸ááá áá¸ááááá¸áąááŹáḠááźáá ááá¸áááááąááŹáááá ážááááá¸ááźááá¸ááťáááĄááźáá(áá)ááŹááááá¸áááááááĄáŹááąáááá ááŹááá¸áá¸ááá¸ááźáááąáááááŹá(AVRDC) áááááźáá¸ááťáá¸áĄááááá áá¸áá á ááá¸áąááźá¸ááááá áąáᏠáá¸áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á ááá áá¸áá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ- áĄáááá - áá á áá áĄáááá - áááąááŹá áá ááááŤáá¸áąááŹá - áá á áá áá áąááŹáááŤáĄáąá - á áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - á.á á áĄáąá áĄáąááŹá - á áá¸ááŤááĄááźááĄá áŹá¸ážáá¸ááĄáąááŹááąááŹááąáťááŹá ááááąááŤááĄáááĄáąááźá¸ - áááá¸áąááŹá áá፠áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-ááá áĄááŤáąááŹáááąá áąááŹááŤááááááááááááá¸ááááá¸áąááŹáá¸ááźá á ááá¸áá áááąáᏠááááĄáŹááąááááááŹááá¸áá¸ááá¸ááźáááąáááááŹá(AVRDC) áááááźáá¸ááťáá¸áĄááááá áá¸ááá ááḠáąááźá¸ááááááąááŹáá¸áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á ááá áá¸áá¸ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ- áĄáááá - áá á áá áĄáááá - áááąááŹá
8
áá ááááŤáá¸áąááŹá - áá á áá áá áąááŹáááŤáĄáąá - áá áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - á.áá áĄáąá áĄáąááŹá - á áá¸ááŤááĄááźááĄá áŹá¸ážáḠááááąááŤááĄáááĄáąááźá¸ - áááá¸áąááŹááá፠áťáá ááŤááá
áá áá¸ááá¸á(Pigeonpea)
áá áá¸ááá¸ááá áá¸ááá¸áąáááŹá¸áąááááźá áááťáááá áźáŹá ááá¸ááááąááŹáá¸ááá áá¸áťáá ááá
áá áá¸ááá¸áá áĄáąáťááá áá áá¸á+ááá¸áá-ááá áḠáá¸áááá¸áááá¸ááá ááŹá¸á ááááąááŹá
ááźáááŹááźá áĄáááá¸ááťáá ááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááá áá áá¸ááá¸ááŹá¸
áąáááááŤá¤á¸á ááźáťááąáááááŤá¤á¸á áąáááá¸-áá áąáááá¸-á á áąáááá¸-áá áąáááá¸-áááá áąáááĄáááĄáťááŹá¸á á ááá¸
áááááŤááá
áąáááááŤá¤á¸
áąáááááŤá¤á¸áá¸áá áá¸áááŹá¸áąááŹááŤáá ááŹááĽááááááááááąááŹáá¸áťáá ááááąáááááŤá¤á¸áá¸ááĄáááĄáąááźá¸
áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá -ááá á áá á
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -ááá á áá á
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá
áá á§ááĄááźáááá¸(ááá¸) -áá á áá
áĄáááááááááĄáá¸áá¸á -áááąááŹáááĄáá¸ááŹá¸áááá¸ááŹá¸ááźáá áá¸
áĄáąááŹááĄáąááŹá -áĄááąááŹá
áĄáąá áĄáąááŹá -áááŤáąááŹá áťáá ááŤááá
ááźáťááąáááááŤá¤á¸
ááźáťááąáááááŤá¤á¸áá¸áá áá¸áąááŹááťáá ááźáá¸ááá áá¸áąááŤáááá(Terminal Drought)á áąááŹáááŹá¸áá
áąááŹáá¸áťáá ááŤááá ááźáťááąáááááŤá¤á¸áá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá -ááá á ááá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á á ááá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá - á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - á
áá á§ááĄááźáááá¸(ááá¸) - áá á áá
áĄáááááá - áááťáá
9
áĄáąááŹááĄáąááŹá - áĄáá áá¸
áĄáąá áĄáąááŹá - áĄááŤáąááŹá áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-ááá¸áá áá¸ááááŹáááźááąáĄáŹááťááá áźáŹá ááá¸áááąááŹáá¸áťáá áááInternational Crops
Research Institute for the Semi-Arid Tropics-ICRISATááá¸ááŹá¸á áťááááŹáááááźá á áá¸ááááĄáááá
áąááŹáááźááťáḠáąááźá¸áááááąááŹáá¸áťáá ááá áááá¸áĄááááŹ(ICPL-87)áťáá ááŤááá áąáááá¸-ááá¸á
áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - ááá á ááá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -ááá á ááá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá - á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá
áá á§ááĄááźáááá¸(ááá¸) - áá á áá
áĄáááááá - áááąááŹá
áĄáąááŹááĄáąááŹá - áĄáááá¸
áĄáąá áĄáąááŹá - áááŤáąááŹá
áĄááá¸áąááŹááááťááá - áá áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-á áá¸áá Sterility Mosaic áąááŹááŤáááááááááąááŹáá¸áťáá áááInternational Crops
Research Institute for the Semi-Arid Tropics-ICRISATááá¸ááŹá¸ááťááááŹáááááźáá áá¸ááá áĄáááá
áąááŹáááźááťáḠáąááźá¸áááááąááŹáá¸áťáá ááá áááá¸áĄááááŹ(ICPL-87119)áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á áá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - ááá á ááá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá - ááá á áá á
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá - á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
áá á§ááĄááźáááá¸(ááá¸) - áá á áá
áĄáááááá - áááťááááąááŹá
áĄáąááŹááĄáąááŹá - áĄáááąááŹááĄáá áá¸
áĄáąá áĄáąááŹá - áĄááąááŹá áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-ááá¸áá Sterility Mosaic áá Phyllody áąááŹááŤáááááááááąááŹáá¸áťáá ááááá¸áąááŤááá
áááááá áá¸áááá¸áá áťááá¸ááááááááInternational Crops Research Institute for the Semi-Arid
10
Tropics-ICRISATá áá¸ááŹá¸á áťááááŹáááááźáá áá¸ááá áĄáááááąááŹáááźááťáḠáąááźá¸áááááąááŹ
áá¸áťáá ááá áááá¸áĄááááŹ(ICPL-96061)áťáá ááŤááá áąáááá¸-á áá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - ááá á ááá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá - áá á á ááá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá - á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
áá á§ááĄááźáááá¸(ááá¸) - ááááá
áĄáąááŹááĄáąááŹá - áĄáááąááŹááĄáá áá¸
áĄáąá áĄáąááŹá - áĄááąááŹá áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-ááá¸áá International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics-ICRISAT
á áá¸ááŹá¸á áťááááŹáááááźáá áá¸ááááĄáááááąááŹáááźááťáḠáąááźá¸áááááąááŹáá¸áťáá ááŤááá áááá¸áĄááááŹ
(ICPB-2043)áťáá ááŤááá áąáááá¸-á áá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá - ááá á ááá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá - áá á á ááá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá - á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá á áá
áá á§ááĄááźáááá¸(ááá¸) - áá á áá
áĄáááááá - áááťááááąááŹá
áĄáąááŹááĄáąááŹá - áĄáááąááŹááĄáá áá¸
áĄáąá áĄáąááŹá - áĄááąááŹá áťáá ááŤááá
áąáťááŹáá¸áá¸áá¸á (Maize)
áąáťááŹáá¸áá¸áá¸áá ááá¸ááŹááźá áąáťááŹáá¸áá¸áá¸ááĄááźáááá¸áá áĄááźááááá (Yield and yield
components of Maize)ááŹá¸áąááŹáá¸ááááĄáááá ááááááŹá¸ááŹ-
ááááá á§áááŹáá ááĄááźáá¸ááĄáááĽá¸áąá
áááá ááááŤáĄáá¸áĄáąááĄááźá
áááĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá
áááĄáąá ááźáááŹááááá¸(Shelling Percentage) áááťáá ááŤááá
áĄááźáááá¸áááááąááŹáá¸á áĄááźááąááŹáá¸áááťáá ááá áĄááźáááá¸áááá(á)áááá¸áąááŹáá¸
áąáá¸áĄáááĄáąáťááááąááŹáĄááááŹá¸áťáá áá-
(á)áĄááźááąááŹáá¸áá¸ááŹá¸áĄáá¸áťááťááá¸
(á)ááŤááąáťáážáááŹáĄáá¸áááá áá áááááąáá¸áťááá¸
(á)áĄáááĽá¸áąááťááááąáĄáŹáá ááá¸áťááá¸
(á)áĄáááááŹá¸ááźáťááá¸
11
(á )áĄááááąááŤáá¸áťááááá¸ááá¸áťááá¸-á ááááá áťááá áááááąááŹáááźáááááĄáááŤááá
áąáááá¸á ááá¸-áá
áąáááá¸á ááá¸-ááááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá - ááá á ááá
áá ááááŤáĄáḠ- ááááá
áĄáá¸áĄáá - áá á áááááŹ
áĄáąá áĄáąááŹá - ááąááźáŹ
áĄáąá áááááĄáąáá¸áá(ááá) - ááá
áĄáąá ááźáááŹááááḠ- áá
áá¸áťááŹá¸áá - áá¸áąááŤááááááąáťááŹáá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤááááááá ááááĄáá¸áááá¸á
áĄáá¸áááĄáąá áťááááááá¸áĄáąá áá¸ááĄáááąáá¸áĄáąá ááźáááŹááá¸áąááŹáá¸á
ááŹááá - á ááá¸áąáťááŹáá¸áá¸áá¸á ááąááźá¸áááąáá¸á áááá¸áĄááááá¸áááááḠYZI-D15 áá
YZI-C7 áááá¸áá¸á ááááááąááŹáá ážááá á á ááá¸áťáá ááá
áąáááá¸á ááá¸-áá
áąáááá¸á ááá¸-ááááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá - ááá á ááá
áá ááááŤáĄáḠ- á ááá á
áĄáá¸áĄáá - áá á áááááŹ
áĄáąá áĄáąááŹá - ááąááźáŹá
áĄáąá áááááĄáąáá¸áá(ááá) - ááá
áĄáąá ááźáááŹááááḠ- áá
áá¸áťááŹá¸áá - áá¸áąááŤááááááąáťááŹáá¸ááźááá¸áąáťááŹááąááŹááŤáááááĄáá¸ážáá¸ááááá
áąáťááŹáá¸áąá áĄáá¸áááťááááĄáááąáá¸ááĄáąá ááźáááá¸áąááŹáá¸á
ááŹááá - á ááá¸áąáťááŹáá¸áá¸áá¸á ááąááźá¸áááąáá¸á áááá¸áĄááááá¸áááááḠYZI-C2 áá
YZI-C7 áááá¸áá¸á ááááááąááŹáá ážááá á á ááá¸áťáá ááá
áąáááá¸á ááá¸-á
áąáááá¸á ááá¸-áááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸
áĄáááá - áá á ááá
áá ááááŤáĄáḠ- ááááá
áĄáá¸áĄáá - ááá áááááŹ
áĄáąá áĄáąááŹá - ááąááźáŹ
áĄáąá áááááĄáąáá¸áá(ááá) - ááá
áĄáąá ááźáááŹááááḠ- áá
12
áá¸áťááŹá¸áá - áááá¸áĄáá¸áĄá áŹá¸áťáá áťáá¸ááĄáá¸ááááĄáąá áťááááĄáąá ááźáááŹááá¸áąááŹáá¸á
áá¸áąááŤááááááąáťááŹáá¸áá¸ááźááĄááááąááŹááááąááŹáąááŹááŤááŹá¸áááá
áááá
ááŹááá - á ááá¸áąáťááŹáá¸áá¸áá¸á ááąááźá¸áááąáá¸á áááá¸áĄáááááąááŹáá ážááá á
á ááá¸áťáá ááá
áąáááá¸á ááá¸-á
áąáááá¸á ááá¸-áááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá - áá á ááá
áá ááááŤáĄáḠ- ááááá á ááááá
áĄáąá áĄáąááŹá - ááąááźáŹ
áĄáąá áĄáá¸áĄá áŹá¸ - áááá¸
áĄáąá áááááĄáąáá¸áá(ááá) - ááá
áá¸áťááŹá¸áá - áąáťááŹáá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤ(Helminthosporium Leaf Blight)ááąááŹáá¸á áźáŹ
áááááááááá ááááááąááŹáá¸á áźáŹááťáá¸áĄáá¸ááááŹá¸ááĄáąá áąáĄáŹáá
ááŹááá - á ááá¸áąáťááŹáá¸áá¸áá¸á ááąááźá¸áááąáá¸á áááá¸áĄáááááąááŹáá ážááá á
á ááá¸(Single Cross Hybrid)áťáá ááá
áááąááŹáá¸á(Jute)
áááąááŹáá¸ááá ááá áááá¸á áąááŹáĄáťáá áááááąááŹáá¸ááťáá á áąááŹááááááźá ááĄá áąááŹááá áźáá¸áá áĄáááĽá¸áąááááá ááĄáááŤááááĄááážááááźáá¸áá áĄáááąáá¸ááá áąááŹááŤááá ááá¸áťáḠáąááŹááááŹááźá áąááŹáĄááźáááá¸áąááŹááá¸ááááŤááá áĄáááĽá¸áąáážáááźáá¸ááŤáááḠááá¸áťááŹá áąááŹááźáŹááŹááźá áĄáááĄááááąááźáážáááťáḠáąááŹáĄáá áĄáąááźá¸áááá¸ááááŤááá áĄáááĽá¸áąááťááááąáá¸áĄááźá áĄáááĄááá¸áĄááźáŹáĄáąáá¸á ážáááá áá á áá á ááá¸á áĽááźá áĄáá¸áááťááąááŹáááźááá ááĄáááá ááá¸áťááááŹá¸ááź áĄáááááťááá¸áááḠáąááŹááá áááťáá ááŤááá ááááá¸ááááźá áąá áŹááźáá¸áá áąááŹáĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸áąááŹááḠáąááŹááźáááá¸áąááŹááḠááááŤááááąááŹáááá áąááŹááźáááŹá¸áąááŹááḠáĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸áąááŹááááááťáá áąáᏠáĄááźááá áĄáááĄáąááźá¸á áááááá áĄáááąááŹáḠáąááŹááááá áá¸áááąáááĄáá ááááááááĄáááŤááá áąáááťáá ááźáá¸á ááá¸ááááááááąááŹáḠáąáááá¸áá¸áá¸á-ááá áąáááťáá ááźáá¸á ááá¸ááááá áááąááŹáá¸áťáá ááŤááá áąáááá¸áá¸áá¸á-á
áąáááá¸áá¸áá¸á-á áááąááŹáá¸áá áá¸ážáááŹáááźá á ááá¸áááąáᏠáá¸áťáá ááá áááąážááŹá áąááŹááááá¸áááá¸á á ááá¸áááąá áá áááąááŹáááá¸áťáá ááá áąááŹáĄáťááąááźáąááŹááťáá á áąáᏠáĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸ááźáááááááá¸áťáá ááá áĄááááááááá áááááááąááŹáá¸áťáá ááŤááá áááḠáąáááᏠááá¤ááŹá¸áąáá ááááťáá ááá áááá¸áĄááááŹ-Salimose áťáá áťáḠááá¸áĄááááŹ-BC-115 áťáá ááá
13
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee) á áááá ááá ááźá áá¸áá áĄáťáá áĄáááťááąáḠááąááŹáá¸áťáá ááŤááá áąáááá¸áá¸áá¸á-áá áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ- áĄáááá - ááá á ááá áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá ááá ááĄááá¸(á áááááŹ) - á ááá áá ááááŹá¸áĄááá¸(á áááááŹ) - á ááá á á áąááŹááŤáááááŹááááḠ- áá áá á§ááąááŹááźáááá¸(ááŹ) - áááá
áąááŹáá¸ááŹááá¸áááŹá¸ ááááá¸á(Blackgram)
áá¸áąááŹáá¸áąááŹááąáááááąáťá (Rain-fed Lowland)ááźá á ááŤá¸-ááááá¸ááá á áąááŹáááźááá ááááááąááąááŹááąáááááąáťá (Irrigated Lowland)ááźá á ááŤá¸-ááá-áąááźá ááŤá¸áá¸ááá á áąááŹáááźááá ááŤááá
á ááááááᏠáá¸á ááŤá¸ááááá¸áĄáťáḠáąáťáááźáá¸áĄá ááŤááááááá áááááŹááááąááŹááá¸ááŹá¸áťáḠááááá¸ááá ááá¸áááťáá ááá áá¸áĄáąááťáááĄáá¸áťááááá¸áááĄááááááááá áąá á¸ááźááĄáťáááḠááááááá¸áťáá ááááá á áááá¸á áá áᏠááááŹá¸áááĄáŹá¸áá¸á áźááĄááá¸áá¸á áááá áá áĄááá¸áá¸áťáá á ááá¸á ááźáááąá ááááŤááá
áá¸á ááŤá¸áĄáťáá¸áááá ááá¸áąáá¸ááTurn-around timeááĄáąáá¸ááŤá ááááá¸áááááá¸áťáá¸ááá ááááá¸áá ááá¸áááážááŹá¸ááŹáá Turn around time ááá¸á
á ááá¸áąáá¸á áá (Cropping Systems) ááááááźááąáááąááááŤááá áĽáááŹ(á) áá¸áĽá¸ááá¸áá ááááá¸áťáá¸áá áąááá áá¸ááááá áḠá ááá¸áááąáá áážááŹá¸ááŹáá áĽáááŹ(á) áá¸á ááŤá¸ááááá¸áťáá¸áááąááá áąááŹáá¸áá¸á áááá ááá¸áááąáááážááŹá¸ááŹááTurn around time ááááááááąáĄáŹáážáá¸á áŹá¸ááááŤááá ááᏠáááąá ááááá¸áá áĄáááĄáťááá áá á¸áááąáá ááááá¸ááĄááźá áĄá ááŤááááááąáá áá¸á áťáá ááźáá¸áááąááŹáá¸á áźáŹáááąá á ááááá¸áááĄááźáá áźáá¸áááááťááááŹá¸áąááťáá ááŤááá
ááááá¸ááĄááźáááá¸áááĄááźáááá¸áááá(Yield and yield components of blackgram) ááááá¸ááĄááźáááá¸áááĄááźáááááááŹá¸ááŹ- ááááá á§áááŹáá ááĄááźáá¸ááĄáááĽá¸áąá áááá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá áááá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá áááĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áááááťáá ááŤááá
áá á§áááááá¸áĄáá(á)ááá¸áá(á)áąááŹáá¸á áá áááąáĄáŹááąááŹá(áá)áá áĄááźáááá¸(áá)á ááąááááťáááźáááááŹá¸ááŤááááĄááźáááá¸áááááąááŹáá¸á áĄááźááąááŹáá¸áááťáá áᏠáĄááźáááḠáááá(á)áááḠáąááŹáá¸áąáá¸ááááá¸áá ááá¸ááŹááźá áĄáá¸áťááááá¸ááá¸ááĄáááąááŤáááŹááá¸áááťáá á áąáťáážáááŹáá¸ááá ááá¸ááá ááááá áá áá ááąáťáážáááŹáĄáá¸áťááááąááŤáá¸áťááááąááŹááŤááá¸áááŹá¸áááááá¸áááááááá¸ááááźáááá¸á áá á áááťááá ááááááááĄáááŤááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááąáᏠááááá¸ááŹá¸ áąáááá¸-áá áąáááá¸-áá áąáááá¸-á áá¸ááŹá¸á áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸áááááŤááá
áąáááá¸-á áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸áᏠáĄáááá -áá á áá áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á á á áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -á ááá á áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
14
áá¸áťááŹá¸áá -áĄáąá áĄááźááĄá áŹá¸ážáá¸á áĄááŤáąááŹáááąá áąááŹááŤááááááťááá¸
ááŹááá -áá¸ááááźáá¸áąááźá¸áťááąááźá¸áááťááá¸ááá¸áťáááááąááŹáá¸áťáá ááááááá¸
áąááááŹáĄááľáááááťáá ááááááá¸áĄááááŹ-P45-1áťáá ááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)
ááĄáááťáááááá áᏠáááá ááá áťáá ááŤááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á áá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á á á
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -á ááá áá
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
áá¸áťááŹá¸áá -áĄáááááááŹá Indeterminate type áťáá ááá
ááŹááá -áťááááźáá¸áá¸ááŹá¸ááąááźá¸áťááąááźá¸áááťááá¸ááá¸áťáááááąááŹáá¸áťáá ááá
áááá ááá áá áááąááźá¸ááááťáḠáááá ááá ááźááááááĄáááťáá áááąáááąááŹáĄááźááąááŹáá¸áá¸áťáá ááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á áá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -á ááá á
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
áá¸áťááŹá¸áá -ááŹá¸áĽááąááŹááŤááááááááááá¸ááŹááááťááááááá
áąáĄáŹááááŹáááááááááŹáááááááĄááźáá¸á á
áá¸áááĄáááąááŹáá¸áťáá ááá
áááŹá¸ááá¸á(Chickpea) áá¸á ááŤá¸ááááá¸áĄáťáḠáąáťáááźáá¸áĄá ááŤáá ááááááááŹá¸ááá¸ááá ááá¸áááťáá ááááĄáá¸áťááá
áá¸áá áĄááááááááááąá á¸ááźááĄáťáááá¸ááááááá¸áťáá áááááá áá áá ááŹááááŹá¸áááĄáŹá¸ áá¸á áźááĄááá¸áá¸ááááá áááĄááá¸áá¸áťááá ááá¸áááźáááąá ááááŤááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááąáᏠáááŹá¸ááá¸ááŹá¸
áąáááá¸-áá áąáááá¸-áá áąáááá¸-áá áąáááá¸-áá áąááááá¸ážáá¸áá¸ááŹá¸ááąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááá
ááŤááá
15
áąáááá¸-á
áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á áá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá
áĄáąá áĄáąááŹá -áĄáťá
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
ááŹááá -áĄáťáááťááááááŹáá¸ááá¸ááááá¸áąáááá¸áááąáááááŹá
(ICRISAT)(áĄááľáááá)ááááá¸ááŹá¸ááąááźá¸áťááąááźá¸áááááŹá
áááąááŹáá¸áťáá ááá
áááá¸áĄáá-ICCV-2 áťáá ááá ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá
(National Seed Committee-NSC)ááĄáááťáááááá -áááá
áťáá ááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á áá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá
áĄáąá áĄáąááŹá -áĄááŤ
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
ááŹááá -áĄáťáááťááááááŹáá¸ááá¸ááááá¸áąáááá¸áááąáááááŹá
(ICRISAT)(áĄááľáááá)ááááá¸ááŹá¸ááąááźá¸áťááąááźá¸áááááŹááá
áąááŹáá¸áťáá ááááááá¸áĄáá-ICCV-88202 áťáá ááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-
NSC)ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-áááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á ááá áá
áĄáąá áĄáąááŹá -áĄá
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá
16
ááŹááá - áĄáťáááťááááááŹáá¸ááá¸ááááá¸áąáááá¸áááąáááááŹá
(ICRISAT)(áĄááľáááá)ááááá¸ááŹá¸ááąááźá¸áťááąááźá¸áááááŹááá
áąááŹáá¸áťáá ááááááá¸áĄáá-ICCV-92944 áťáá ááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-
NSC)ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááá
áá¸áťááŹá¸áá -áá¸áąááąááŹááŤáááááááĄááááááááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-áááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á áá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á
áĄáąá áĄáąááŹá -áĄáťá
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá ááá á
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
ááŹááá -áĄáťáááťááááááŹáá¸ááá¸ááááá¸áąáááá¸áááąáááááŹá
(ICRISAT)(áĄááľáááá)ááááá¸ááŹá¸ááąááźá¸áťááąááźá¸áááááŹá
áááąááŹáá¸áťáá ááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-
NSC)ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááá
áá¸áťááŹá¸áá -áá¸áąááąááŹááŤáááááááá
áąááááá¸ážáá¸
áąááááá¸ážáá¸ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á ááá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á
áĄáąá áĄáąááŹá -áĄá
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá ááá á
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
ááŹááá - áťááááźáá¸áá¸á ááąááźá¸áťááąááźá¸áááááąááŹáá¸áťáá ááááááĄááááŹ
áąáááá¸-áx ICC 16145 áťáá ááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)
ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááá
17
áá¸áťááŹá¸áá -áá¸áąááąááŹááŤááááááááááąááŹááá¸áááááááá
áááźáá¸áá¸á(Cowpea) áá¸áąááŹáá¸áąááŹááąáááááąáťá(Rain-fed Lowland)ááŹá¸ááźáá ááŤá¸ááááá¸áťáá¸áąááŹááááźáá¸áá¸áá
áááááĄá ááŤááťáá áĄááźááá áá ááá¸ááááá áááźáá¸áááááąáťáááááŹá ááźááťáá¸áąá ááťáá áá á áḠáąáťáážáááŹáĄáťáá ááḠáĄáá¸áťááááááá ááŤá¸á ááááĄá፠ááááá áááááááąáťáážááᏠááĄááá áąááŹááá¸áąá ááááąáťáááááŹáááźááťáá¸áąá ááá¸ááĄááźáá áááąááźááá¸ááąá áá Dual purpose áá¸ááá áḠáťáá ááŤáááá áá áá áᏠááááŹá¸áááĄáŹá¸áá¸á áźááĄááá¸áá¸á áááá áááĄááá¸áá¸áťáá á ááá¸áááźáá áąá ááááŤááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááąáᏠáááźáá¸áá¸ááŹá¸
ááá¸áááźáá¸áťá-áá áąáááá¸-áá áąáááá¸-á áá¸ááŹá¸á áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸áááááŤááá
ááá¸áááźáá¸áťá-á
ááá¸áááźáá¸áťá-áááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á áá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á á áá
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá á áá
áĄáąá áĄáąááŹá -ááááźáá¸ááááĄáťááąááŹá
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
ááŹááá -áĄáťáááťááááááŹáĄáááá¸áąáááá¸áááąáááááŹá(IITA)
(áááá¸áá¸ááŹá¸ááá)ááááá¸á áąááźá¸áťááąááźá¸ááááąááŹáá¸áťáá ááá
áááĄááááŹ-IT-98K-506-1 áťáá ááááąááźá¸áťááąáá¸ááá¸áááŤá-
VU-02-6 áťáá ááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC) ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-áááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á ááá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á á áá
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá ááá á
áĄáąá áĄáąááŹá -áá
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
ááŹááá -áĄáťáááťááááááŹáĄáááá¸áąáááá¸áááąáááááŹá(IITA)
(áááá¸áá¸ááŹá¸ááá)ááááá¸á áąááźá¸áťááąááźá¸ááááąááŹáá¸áťáá ááá
18
áá¸áĄáá--VU-75-4 áťáá áááááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá
(National Seed Committee-NSC)ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááá
áąáááá¸-á áąáááá¸-áááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á áá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á á áá
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá ááá á
áĄáąá áĄáąááŹá -áĄáťáááááźáá¸á
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
ááŹááá -áĄáťáááťááááááŹáĄáááá¸áąáááá¸áááąáááááŹá(IITA)
(áááá¸áá¸ááŹá¸ááá)ááááá¸á áąááźá¸áťááąááźá¸ááááąááŹáá¸áťáá ááá
áá¸áĄáá--VU-77-3 áťáá áááááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá
(National Seed Committee-NSC)ááĄáááťáááááá áááá áťáá ááá
ááááá¸á(Soybean)
áááąáťááąááááźá á ááŤá¸ááááá¸áťáá¸áąááŹá ááááá¸áá áááááĄá ááŤááťáá áĄááźáááá ááá¸
ááááá áąááŹáá¸ááźáá áźáŹá ááá¸áťáá ááŤá áĄááźáááá¸áąááŹáá¸á áááąááźááá¸áąááŹáḠááááŤááá áááááá
áĄáťáá ááŹá¸áá áąááááááááááááá¸ááááááá¤áĄáááĄáááááąáťáááááŹááźááááá áááá ááŤá¸
á ááááĄááŤááááááááááááąáťáážáááŹááĄááááąááŹááá¸áąá ááŤááá ááááá ááŤá¸áá áĄááá
á ááá¸áťááá¸áťáááá¸áááŹá¸áąááŹááŤááŹá¸ááąááŹááťááá¸ááá¸ááá áá¸áá¸ááźá áąááŹááá¸áąá ááá ááááááĄááŹá¸ááŤá
ážááźááááááĄáááŹáááĄáŹááŹáááŤááťááááąááŹáĄá áŹá¸áĄá áŹááŹá¸áťáááááŹááźááá¸ááááááááááąááŹáá
áááťáááááĄááźááá¸áááááá ááááááá¸ááŹá¸áĄááźáááá¸áá¸ááááŤááá
ááááá¸ááĄááźáááá¸áááĄááźáááá¸áááá(Yield and yield components of soybean)
ááááá¸ááĄááźáááá¸áááĄááźáááááááŹá¸ááŹ-
ááááá á§áááŹáá ááĄááźáá¸ááĄáááĽá¸áąá
áááá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá
áááá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá
áááĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áááááťáá ááá
áĄááážáá¸ááźáŹá¸ááĄááááááá¸ááĄáąáá¸ááŤáááŹ-
áááŤá(á)áĄááźáááááá áĄáááąááŤáááá¸áááĄááááážáá¸ááźáŹá¸áááĄáá¸áĄáťáááťáááá
áááŤá(á)áĄááźááááááááá¸ááźááťááá¸áááá¸áąááŹááááťááá¸ááĄáá¸áĄáťáááťáááá
áááŤá(á)áĄááźáááááááĄáąá áááťááá¸ááĄáá¸áĄáťáááťáááá
áááŤá(á)áĄááźáááááááááááťááá¸á áĄáá¸áĄáťáááťáááŤááá
áĄááźáááá¸áááááąááŹáá¸á áĄááźááąááŹáá¸áááťáá ááŹáĄááźáááá¸áááá(á)áááá¸áąááŹáá¸áąáá¸
19
ážáá¸ááźáŹá¸ááĄááááááťááá ááááááááĄáááŤááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááąáᏠááááá¸ááŹá¸
áąáááá¸-á á áąáááá¸-áá áąáááá¸-áá áá¸ááŹá¸á áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸áááááŤááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -ááá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá ááá áá
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá ááá áá
áááźáááŹááááḠ-áá ááá áá
áĄááŹá¸ááŤáááŤáááááŹááááḠ-áá ááá áá
áá¸áťááŹá¸áá -Rust áąááŹááŤááááááťááá¸áDowny mildew áąááŹááŤááááááťááá¸á
ááŹááá -áááá¸áĄááááŹ-Samsoy-1 áťáá áááááá¸áááŤáááŹ-
GM-95-8 áťáá áááááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed
Committee-NSC)ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá á ááá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá á áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á á á
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
áá¸áťááŹá¸áá -Rust áąááŹááŤáĄáááĄááááááťááá¸á
ááŹááá -áááá¸áąáá -áĄáąáááááááá
áááĄáá -PJ-221716á
áąááźá¸áťááąáá¸ááá¸áááŤá -GM-95-9 áťáá ááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)
ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááá
áąáááá¸-áá
áąáááá¸-áá ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áĄáááá -áá
áá ááááŤáá¸áąááŹááĄáąááĄááźá -áá
áá áąááŹáááŤáĄáąá áĄáąááĄááźá -á ááá á
20
áĄáąá (ááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá ááá áá
áá á§ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
ááŹááá -áááá¸áąáá -ááá¸áááá
áááĄáá -MJ-9518-2
áąááźá¸áťááąáá¸ááá¸áááŤá -GM-05-25 áťáá ááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)
ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááá
ááááá¸ááźáááąááá ááŤá¸áĄáťáḠá ááá¸ááá¸á áá (zero tillage)
áááąáťáá áąáťáááŹá¸ááźáá áá¸áááááĄá áááááźááąáḠáťááťááá ááá¸áťááḠ(Conventional tillage)á
ááźááąáá¸áĄááá¸ááááŹáťááťááá ááá¸áťááá¸(Minum tillage)áááźááąáá¸áá ááá¸áťááá¸(Zero tillage)áá ááááá
áááąááŹáá áąááŹáááźááááťáá ááŤááá
ááááŹá¸áááĄáŹá¸ áá¸á áźááĄááá¸áá¸á áááá áááĄááá¸áá¸áťáá á ááá¸á ááźáááąá ááááŤááááĄ
áąáá¸ážáá¸áááᏠáá¸áááááááá¸áá áąááŹáááźá áąáťáááźáá¸áĄá ááŤáááá¸ááá¸ááááąááąá ááááááźááąáá¸
áťááťáááááťáááá ááá¸áááťáá ááŤááááá¸ážáá¸ááźáŹááźáá¸ááŤá áĄáááąáťááąááááťááá¸ááĄá ááŤáááŹá¸ááźáá¸áťááá¸ááĄáááąá
áąááŹááťááá¸á áááááááŹááźááá áąááááąáťááŹáá¸ááąáá ááąáťááŹáá¸ááŹá¸áážááááťáááááŹá¸ááááŤááá
á ááŤá¸ááááá¸áťáá¸ááááźááááá áááĄáŹá¸ááá áá ááááŹá áźáŹáťááá áááááá áąáťáááźáá¸áĄá ááŤáá
áĄáťáááĄááá¸áťáá¸ááááá¸á áááááááá¸á áá áťáá ááŤááá
ááááá ááá¸ááá¸áĄááááááŹ-
á ááŤá¸áááá(á)á(á)áááĄáááźáááááźááááąáááąáťááŹáá ááąáĄáŹááááá áááŤáááá ááŤá¸áááááĄááŤáąáťá
ážáá¸áááááááĄáąáťááááŹá ááŤá¸áááááŤáááááááá¸ááááááááźááąááááąáťááŹáá¸(ááááá)áąáá á
áąáťááŹáá¸áá¸áᏠááááźááááąáááá ááąáá¸áá á áźááááĄáąáťááĄáąááááąáá¸ááąááŹáááźááááŤááá
áááááąááŤáá¸áťááááááŹá¸áĄá áá¸áĄáááąááŤáááźáááąáá¸á áĄáťááá ááááŤááá á ááá¸ááŹááźáá ááŤá¸áá¸áťáá
áĄáąáťáááŹá¸áááááááá¸áąá áá ááá¸áááŤááááĄáąážááŹáá¸ááŹá ááŤá¸áá¸áťáááĄáąáťááááĄáťááŹá¸áąáááŹááŹá¸ááááá¸á áŹ
áá-
(á)áááąáťáááźááźáąááááaerationááąáááá
(á)áááááááŹáĄááá¸áááťáááąáááá
áááťáá áá ááááąáᏠááá¸áąá áĄáŹá¸áąááááááąáá á áźáááźáá¸áááá ááŹááźáááááŤááá á¤á áá á
áĄáąáááąááŹááĄáŹááááááŹá¸ááĄáááąááááŹá¸ááźáááááááá áá¸ááąáťááŹáá¸áá¸-á áááá¸áááŹá¸áá ááŤá¸ááááá¸áĄáťáá¸
á ááá¸ááŹááźááĄáá¸áťááąážááŹáá¸ááááŤááá
áąáážááŹáá¸á(Sunflower)
áąáážááŹáá¸á á ááá¸ááŹááźá áąáážááŹáá¸ááĄááźáááá¸áá áĄááźááááá (Yield and yield
components of Sunflower)ááŹá¸áąááŹáá¸ááááĄáááá ááááááŹá¸ááŹ-
ááááá á§áááŹáá ááĄááźáá¸ááĄáááĽá¸áąá
áááá ááźáááŤáąáĄáŹááąá áĄáąááĄááźá
21
áááĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áááááťáá ááá
áĄááźáááá¸áááááąááŹáá¸ááĄááźááąááŹáá¸áááťáá ááááĄááźáááá¸áááá(á)áááá¸áąááŹáá¸
áąáá¸áĄáááĄáąáťááááąááŹáĄááááŹá¸áťáá áá-
(á)á ááá¸(ááááá)áĄááźááąááŹáá¸OPVáá¸ááĄáá¸áťááťááá¸
(á)á ááá¸ááŹáąááąáťááááŹááá áá á¸áááá¸áąáááĄáąáťááá ááŤááąáťáážáááŹáá¸á áźáááá¸ááŹá¸ááŹá¸áááááťááá¸
(á)ááááá¸áááááááááá¸ááááźáááá¸á áá ááŹá¸áááááťááḠá ááááááąááŹáááźáááááĄáááŤááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááąáᏠáąáážááŹáá¸ááŹá¸
áąáááá¸á ááá¸-áá ááá¸áąááážááŹ-áá áá¸ááŹá¸á áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸áááááŤááá
áąáááá¸á ááá¸-á
áąáááá¸á ááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸
áĄáááá -áá á áá
áĄáááĄáťáá(áąá) - á á á.á
áĄááźááĄááźááĄá áŹá¸(ááá) - á á á
áá ááźáááŤáąáĄáŹááąá - á áá á ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá á á á
áááŤáááááŹááááḠ- áá á á á
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - á á á áá
áá¸áťááŹá¸á - áąáážááŹááźááąáťááŹááąááŹááŤáááĄáááĄáááááááá
ááŹááá -áááá¸áąáááťááááŹááááťáá ááááááĄáá(áá)ááá¸áááŤáááŹ
- A8 x R15 áťáá ááááááá ááá ááźáááááąááŹáá¸ááá¸áąá
áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)ááĄáááťááááąáá
áááá¸áťáá ááá
ááá¸áąááážááŹ-á
ááá¸áąááážááŹ-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸
áĄáááá -áá á áá
áĄáááĄáťáá(áąá) - á á á.á
áĄááźááĄááźááĄá áŹá¸(ááá) - á á á
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - á á
áááźáááŹááááḠ- áá á á á
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - áá á áá
áá¸áťááŹá¸á - áąáážááŹááźááąáťááŹááąááŹááŤáááááááááááááááááááá
22
ááŹááá -áááá¸áąáááááŹá¸ááááťáá ááááááŹá¸áá¸áťáá áá CHAKINSKYI
-269 áĄáŹá¸ Mass Selection ááá¸áťáááąááźá¸ááááááąááŹáá¸áťáá ááá
áááá ááá ááźá ááááąááŹáá¸á áá¸áąá áąááŹáá(National Seed
Committee-NSC)ááĄáááťááááąáááááá¸áťáá ááá
ááá¸á(Wheat)
ááá¸ááááĄáąáá¸ááŤáąááŹáá¸ááá áá¸áťáá ááá áááťáŹááĽá¸áąáá áá¸ááá ááááá áąááá áĽá áŹá¸áá¸
ááááťááááŹáááá ááá¸á áŹá¸áá¸ááá á á ááá¸ááá¸áąááážáá¸á ááá¸áťááááááááąáá¸ááá¸áąááážáá¸áá
áĄáťááŹá¸áąáááĄááááááá á áĽá ááá¸áááááá
áťááááźáá¸á áŹá¸áá¸ááááťááá¸áááąáááťáááááááááááźáá¸áąááááááá áŹá¸áá¸áááŹá¸ááźá ááá ááŤá¸
ááááĄáááá¸áá áááąá ááŹááťááááźáá¸á áŹá¸áá¸ááááąá áąáá¸á áťááááááááąááá ááááŹáąáá¸áá
á ááá¸á áąááŹáááááááŹá¸ááŹá¸áááąááźáá¸áąá áąáá¸áááĄááźá áá¸ááááá¸áááŹáťáááááźáŹá¸áąáá¸áĄá áĽáĄáąáá¸
áąáá¸áááááá¸ááá áá¸áťáá ááŤááá
ááá¸ááĄáąáťáááá¸áááá¸ááá á ááá¸áąáá¸á áá
áááá ááá¸áááá áá¸áááá¸ááá ááŹá¸áᏠá á ááá¸ááá¸áąááážáá¸ááźá áá¸ááá -(á)ááá áá¸-áá
(á)áááźáá¸-áá (á)áá¸áąáťáá-á (á)áąáťááá-á áááťáá ááá ááá¸áťááááááźá áá¸ááá -(á)áááá¸-áá (á)áááźáá¸-
áá(á)áá¸áąáťáá-á(á)ááá-á áááťáá ááá áááąá/ááźáá¸áąááááá áąááááŹá¸ááźáá áá¸ááá (á)á ááŤá¸-áá
ááááąááŹáááźáááááŤááá
ááá¸ááĄááźáááá¸áááĄááźáááá¸áááá(Yield and yield components of wheat)
ááá¸ááĄááźáááá¸áááĄááźáááááááŹá¸ááŹ-
ááááá á§áááŹáá ááĄááźáá¸ááĄááĄáąááĄááźá
áááá áááŤáąáĄáŹááąá áĄáąááĄááźá
áááĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áááááťáá ááá
áĄááźáááá¸áááááąááŹáá¸á áĄááźááąááŹáá¸áá áťáá ááá áĄááźáááá¸áááá(á)áááá¸áąááŹáá¸áąáá¸
áĄáááĄáąáťááááąááŹáĄááááŹá¸áťáá áá-
(á)áąáťááťááááąááŹááąáááĄáááąááááááááááĄááźááąááŹáá¸áá¸áááááĄáá¸áťááťááá¸
(á)áąáťáááźáá¸áĄá ááŤáááá¸ááá¸ááááááźááąáá¸áťááťááááá ááááá áááá¸á áá áááťáá ááá ááá áá áááťááá¸
(á)á ááá¸ááŹáąááąáťááááŹááá ááá¸áááá¸áąáááĄáąáťááá ááŤááąáťáážáááŹáá¸á áźáááá¸ááŹá¸ááŹá¸áááááťááá¸
(á)ááááá¸áááááááááá¸ááááźáááá¸á áá ááŹá¸áááááťááḠá ááááááąááŹáááźáááááĄáááŤááá
áááá¸ááááŹá¸áááĄáŹá¸ááá¸(ááá¸á)
ááááááá ááááááá áťááááŹáąááąáťááááááąááŹáá ááá¸ááŹá¸á ááááźáá¸áąááźá¸ááá ááá¸á
áąážááŹáá¸ááááá á á ááá¸ááá¸áąááážáá¸ááźá áááźáŹááťáá ááá ááá ááŹááááááŹá¸á ááá á-áá á
á áááááá¸áťááááááźá ááŹááááááŹá¸á áááŹáá ááŹáá¸ááŹá¸á ááŹá¸ááŹá¸-á á-á ááá áááááááĄáá
áá¸ááŹá¸ááąááŹáááááááŹá¸ááŹá¸á áááá¸ááááŹá¸ áááĄáŹá¸ááá¸á ááá¸ááťáá ááŤááá ááááááá ááźá
23
áąáááá¸ááá ááá¸áąáá¸ááąáááááŹááááĄáťáááťááááááŹáąáťááŹáá¸áá¸ááááá¸áááąáááááŹá(Internatio
nal Maize and Wheat Improvement Center-CIMMYT)áááá¸áąááŤáá¸áąááŹáááźááá áááááá
ááááááá ááźá ááá ááá¸áąáá¸ááąáááááŹáááąáááá¸á-á(LYP-73)á áąáááá¸á-á(SA-75)ááąáááá¸á-á
(V-1278)á áąáááá¸á-á(LU-26)á áąáááá¸á-á (Blue Silver) ááááąáááááąáá¸áááá áááá ááá ááźá
áąáááá¸á-á (Veery-5) á áąáááá¸á-á (UP-262) á áááá ááá ááźá áąáááá¸á-á (PC Early-2586) á
áąáááá¸á-á(LYP-73 x MW-72)ááá áąáááááąáá¸ááąážááŹáḠááááŹá¸áááŤááá ááááá
á ááá¸áąáá¸ááąááá áĽá¸á á¸ááŹáá ááá¸á áťááá ááťáá áąáᏠáááźáŹáťááááááááá ááá¸áąáá¸ááąááááťáááźá
á áá¸ááááááá-áá ááá-áá ááá-áá ááá-á-á áááá¸ááŹá¸á áąááźá¸áťááąááááááááąážááŹáá¸ááááŤááá
ááá¸áąá áááááąáḠááááá¸(Seed Production)ááá¸áąááźá¸áťááąáá¸áááŹááá áááááá B.S ááá
áąááŹáááááááŹá¸ááŹá¸ á ááá¸áá ááĄááá C.S áĄáááĄá ááąááŹááąáĄáŹá ááźáŹá¸ááŹá¸áąáá¸áá
ááĄáááááąáááá áááťáá á áąáá áąááąáťááááááá áąááŹááŤááááááá ááá ááá¸áąáážááá¸á
áááá¸ááááŹá¸ áááĄáŹá¸ááá¸á áĄááźáááá¸ááááá¸áąáḠáąááŹáááźááááá áąááŹáááźááááá
ááá¸áááŹáąáá¸áá ááĄáááá áąáááŤááá
áąáááá¸ááťá-á
áąáááá¸ááťá-ááá ááá¸áťáááąááááźá á ááá¸ááááá ááá¸áá áá¸áťáá ááá áąáááá¸á ááá¸
áąáá¸ááąáááááŹáá ááááááá áá áááťááááťáá¸ááťááá¸áťáá ááá áá¸áĄááááŹ-UP-262 áťáá ááŤááá
áąáááá¸ááťá-áá áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá -ááá á ááá
áĄáááĄáťáá(áąá) -á
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á
áá áááŤáĄáąá áąááŤáḠ-áá
áĄáąá áĄáąááŹá -áĄáťá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá
áá á§ááĄááźáááá¸(ááá¸) -áá á áá áťáá ááŤááá
áááááťá-á
áááááťá-ááá á á ááá¸ááá¸áąááážáá¸ááźá á ááá¸ááááá ááá¸áá áá¸áťáá ááá áąáááá¸
á ááá¸áąáá¸ááąáááááŹáá ááááťáá áááááťááááťáá¸ááŹá¸áááá¸áťáá ááá áĄáąá áĄáąááŹááááąáᏠáá¸
áťáá ááŤááá áááá¸ááŹ- 2nd ISWYN-30 x MW áťáá ááŤááá
áááááťá-á á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá -ááá á ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - áá
áĄááĄáá(á áááááŹ) -áá
áá áááŹááááááĄáááŤááááźáŹá¸-ááá á ááá
24
áá áááŤáĄáąá áąááŤáḠ-áá
áĄáąá áĄáąááŹá - áĄáťááąááŹá
áĄáťáá¸ááŤ/áá፠-áááŤ
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá
áá á§ááĄááźáááá¸(ááá¸) -áá á áá áťáá ááŤááá
áááááťá-á
áááááťá-ááá á á ááá¸ááá¸áąááážáá¸ááźá á ááá¸ááááá ááá¸áá áá¸áťáá ááá áąáááḠá ááá¸áąáá¸ááąáááááŹáá ááááťáá áááááťááááťáá¸ááŹá¸áááá¸áťáá ááá áĄááááááááąááŹáá á ááá¸ááąáᏠáĄáąáťááĄáąáááźá áááąááŹáąááŹáá¸áťáá ááŤááá áááá¸ááŹ- 2nd HTSN-10 x MW áťáá ááŤááá áááááťá-á á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá -ááá á ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá
áĄááĄáá(á áááááŹ) -áá
áá áááŹááááááĄáááŤááááźáŹá¸-áá á á ááá
áá áááŤáĄáąá áąááŤáḠ-áá
áĄáąá áĄáąááŹá - áĄáťá
áĄáťáá¸ááŤ/áá፠-áááŤ
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá
áá á§ááĄááźáááá¸(ááá¸) -áá á áá áťáá ááŤááá
ááááááááŤáá¸á(Long Staple Cotton) ááááááááŤáĄááźááąááŹáá¸áąá áąáá¸áĄááźá á ááá¸ááŹááźá áąáťááĄáá¸áĄá áŹá¸ áąááźá¸áááááááááĄá
ááŤáááááá¸áąáťáá ááá¸á áááąáťááá áááá¸áąáťáááŹá¸ááźá á ááá¸ááááá áąáĄáŹáááąááá¸áąááąáĄáŹá áááąááŹ
áąáťááťáá ááááá áĄáąááááąáťááá áąáĄáŹáááąáťááĄáá¸áĄá áŹá¸ááááááá áąáťáážáááŹáááááááá
áąáááźáá¸áąááá ááźáááááá áĄá ááŤáááąááŹáá¸á áźáŹááá¸áááąááŹáąáťá áťáá áááŤáááááŹá¸á áááťááŹá
ááá¸á áá¸áąááŤááąááŹáąáťá ááťáá ááááĄáááŤááá
ááááááááŤá áá¸ážáá áá¸áá áá¸áąááŹáá¸ááŹáááŹá¸ááźá á ááá¸ááááá áá¸ážáááŤá áąááąááááŤáááá
ááááááĄááźáá¸á ááá¸áááťáá ááá áá¸ááŤá áąááááá ááźáááááĄááźáá¸á ááá¸áááťáá ááááá¸áąááŹáá¸ááŤ
á ááááááá ážáááááááĄááźáḠá ááá¸áááťáá ááŤááá
áá á§ááááááĄáááĽá¸áąá áťááááąáá¸áĄááźá á áááá¸á áááḠáĄááźáŹáĄáąáḠá áá áá ááááá
áĄáááááĄááá ááŹá¸ááźáááťáá ááá áááŹááąáťáážáááŹá ááŤááąáťáážáááŹááá á áá áá ááźáááĄáá¸áťááá
ááááąááŤáá¸áťááááá¸á ááąáá¸áĄáąáá¸ááŹá¸áááááááĄá ááŤáááąááŹáá áźáŹ ááááŤá áąáááźáá¸áťááá¸á áąáááźáá¸
áťáá¸ááá¸ážááŹá¸ááźááááťááá¸á á ááá¸á ááŤááźáá¸áá¸áá ááźáááááźáá áŹá¸áá¸á ááááá ááŹááźáááááá¸áťááá¸á áĄáąá
áĄááźááááąáĄáŹá ááŤáąááŹáááá¸áťááá¸ááá áąááŹáááźáááááĄáááŤááá
áąáááĄááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááąááŹáá¸
áąááźáá-áááááááááŤáá¸á áąáááŹáąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸áááááŤááá
25
áąááźáá-á
áąááźáá-áááááŤááźáááḠáąááŹáá¸ááźááťááááŹá¸ááá áĄáááááťááá¸á áá¸áá¸áąááŤááá¸ááŹá¸ ááááá
ááááťááá¸á ááŹááááąááááááťááá¸á ááźáá¸áąááźá¸áĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸ááźááťááá¸á ááźáá¸áĄááźáááá¸áá ááźáá¸ááźá
áąáĄáŹáááá¸áąááŹáá¸áťááá¸á áá áĄáááĄááá¸ááŹá¸áá áťááá áąááŹáá¸áťáá ááá áááá¸áąáááᏠááá¸ááá
áťáá ááŤááá
áąááźáá-á ááŤáá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áĄáááá -ááá á ááá
áĄáááĄáťáá(áąá) -á ááá á á á
ááŤááźááĄáąááŹá -áĄáťá
áá¸ááá¸áĄáąááĄááźá -áá á áá
áá ááááŤááŤáá¸áĄáąááĄááźá -áá á á á
ááŤáąááŤááĄáąáá¸áá(ááá) -á ááá á á á
áá á§ááĄááźá(ááŹ) -áá á á á áá
ááźáá¸ááźáááŹááááḠ-áá á áá
ááźáá¸ááźááąáĄáŹáááḠ-áá á á ááá áááťáá ááŤááá
ážááá¸á (Sugarcane)
ážááá¸áá á ááá¸ááŹááźá á ááááááá ááĄáááŤááá áážááŹá¸á áááŹá¸áĄááźá áá áá áááá¸
ážáážááááŤá¸áááá(á )áá áᏠáá áĽá ááá¸á áá¸ááááąááááááááŹá¸áĄááááááŹááááááŹáá áááááŤáá
ááááźá á ááąááŹážááá áá á§ááĄááźáááḠáąááŹáá¸ááá ážááá ážáá¸ááźáŹá¸ááááŹáááźá ááĄá
á áźáá áąááŹááŹááážáááá ááááááááťáá á áááááŹááááááŹáá áááááŤáá áážáááááŹá¸áá áĄáá
ážáááááĄáááťááááá áĄááźááĄáťáááá¸áąáá¸ááá áááá ážáááá á áááááŹáá áąáĄáŹááááŹá
ááááźáá ááąááŹážááá ážáá¸ááźáŹá¸ááááźá ááĄáá áźáá áąááŹááŹááááážááąááźááá áĄáááĄáááááŹ
áĄááźáááá¸ááááŤááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááąáᏠážááá¸ááŹá¸
áąáááá¸-áá áąáááá¸-á áá áąáááá¸-áážááá¸ááŹá¸á áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸áááááá áááĄááŤ
áĄááŹá¸áĄááŹáąááŹáá¸áá ážááá¸áá ááŹá¸áááá¸á áá¸ááá áá á¸áąážááŹáá¸ááááŤááá
áąáááá¸-á
áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸áᏠáááá¸áąáá -áĄááľá áá¸áĄáá -CO 1148 áá¸áĄáá -ááážáḠáĄáááĄáťáá(áąá) -áá ážááá¸áá(ááá) -á ááá á áá ážááŹá¸áĄáá(ááá) -á ááá á
26
áĄáááŤá(ááŹááááá¸) -áá ááá á áážááŹá¸ááźá(ááŹááááá¸) -áá ááá á áá á§ááĄááźá(áá) -áá ááá á áá¸áťááŹá¸áá -áááąááŹááŤááááááááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed
Committee-NSC)ááĄáááťáááááá -áááá áťáá ááŤááá áąáááá¸-á áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸áᏠáááá¸áąáá -ážáá áąážáá¸á áá¸áĄáá -Triton áá¸áĄáá -áááá áĄáááĄáťáá(áąá) -á á á ážááá¸áá(ááá) -á á á áá ážááŹá¸áĄáá(ááá) -á áĄáááŤá(ááŹááááá¸) -áá ááá á áážááŹá¸ááźá(ááŹááááá¸) -áá ááá á áá á§ááĄááźá(áá) -áá áá¸áťááŹá¸áá -áááąááŹááŤáááááááĄááąááŹááŤáĄáááĄáááááááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC) ááĄáááťáááááá -áááááťáá ááŤááá
áąáááá¸-á áąáááá¸-á ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸áᏠáááá¸áąáá -ážáá áąážáá¸á áá¸áĄáá -Q-89 áá¸áĄáá -áááá áĄáááĄáťáá(áąá) -á ááá á ážááá¸áá(ááá) -á ááá á áá ážááŹá¸áĄáá(ááá) -á ááá á áĄáááŤá(ááŹááááá¸) -áá ááá á áážááŹá¸ááźá(ááŹááááá¸) -áá ááá áá áá á§ááĄááźá(áá) -áá á áá áá¸áťááŹá¸áá -áááąááŹááŤáááááááĄááąááŹááŤááááááááááąááŹ
áá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)á áĄáááťáááááá -áááá áťáá ááŤááá
ážááá¸ááĄááźááĄáąáá¸ááŤáá ááááźáŹá¸ááŹá
ážáá ááá¸ááŹááźá ááááźáŹá¸ááŹááá áąáááĄáá áĄááŹá¸áá¸ááŹááťáá ááá ááááźáŹá¸ááŹááá áąáťááŹááąááźááąááźááŹááááḠáťááááá¸ááááááááźáŹá¸ááŹáááźá áąáááĄááąážááŹá ážáááááźáŹá¸ááá¸áąá ááá ážáá¸ááźáŹá¸ááąáá¸áąá áááážááĄááźáááá¸áááŤááááąá ááááŤáááááąááááááááŹá¸ááąáááťáááááŹážáá á áťáá¸(á)ááĄážáᏠáąáťááŹááąááźáááŹááąááźááŹáááźá áąááá ážáááąáá¸ááźáá¸áťáḠáááááááąáťáážááᏠáá á§á áąááŤá(áá á)ááḠááááźáá¸áąáá¸áťááá¸áá ážááĄááźááá¸áąá ááŤááá
****** ******* ********
27
áĄááḠá
á ááŤá¸áá¸áá ááá¸ááá¸ááᏠá ááŤá¸áá¸ááŹá¸
á ááŤá¸áá¸áá ááá¸ááŹááźá á ááŤá¸áá¸ááĄááźáááá¸áá áĄááźááááá (Yield and yield components of
Rice)ááŹá¸áąááŹáá¸ááááĄáááá ááááááŹá¸ááŹ-
ááááá á§áááŹáá ááĄááźáá¸áá ááŤá¸ááąááŤáá¸
ááá ááŤá¸áá áááźáááąááŹáĄáąá áąááŤáá¸
áááąáĄáŹááťááááááááá ááŤá¸áąá ááŹááá¸
áááĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá áááťáá ááá
áĄááźáááá¸áááááąááŹáá¸á áĄááźááąááŹáá¸áááťáá áᏠáĄááźáááá¸áááá(á)áááá¸áąááŹáá¸áąáá¸
á ááŤá¸áá áážáá¸ááźáŹá¸áááŹá(Growth Phases) áĄáá¸áá¸á áĄáá¸áĄáťáááťáááá
á ááŤá¸áá¸áááźáážáá¸ááźáŹá¸ááŹá(á)áááááááá¸ááááŹ-
(á)ááááá¸ážáá¸ááźáŹá¸ááááŹá(Vegetative Phase)
(á)á á¸ááźáŹá¸ááá¸ážáá¸ááźáŹá¸ááááŹá(Reproductive Phase)
(á)ááááááááŹá(Ripening Phase)
ážáá¸ááźáŹá¸ááŹááĄáá¸áá¸ááźá áąááŹáá¸ááźááá áąááŹáááźáááááĄááááŹá¸á áááťááá áááááąáĄáŹá
áááááá ááĄáááŤááá
á ááŤá¸ááážáá¸ááźáŹá¸ááŹááĄááážáá¸ááźáŹá¸ááĄáááá(Growth Stages at different Growth Phases of Rice)
á ááŤá¸áá¸ááážáá¸ááźáŹá¸ááŹááá ážáá¸ááźáŹá¸ááŹááĄááááŤáááááĄááááŹá¸ááŹ-
(á)ááááá¸ážáá¸ááźáŹá¸ááááŹá(Vegetative Phase)ááźá
áĄáá-áááĄáááąááŤááťááá¸(Germination to Emergence)
áĄáá-áááá¸áááĄáťáá ážáá¸ááźáŹá¸áťááá¸(Seedling)
áĄáá-áááĄááááźáŹá¸áťááá¸(Tillering)
áĄáá-ááááá áááááźáááŹáťááá¸(Stem Elongation) ááááŤááááá
(á)áá¸ááźáŹá¸ááá¸ážáá¸ááźáŹá¸ááááŹá(Reproductive Phase)ááźá
áĄáá-áááĄáááąááśá áááťáá áąááááŹááá áá¸áá¸áá¸áá¸áťáá áťááá¸(Panicle initiation)
áĄáá-á ááĄáááźááťááá¸(Heading)ááááŤááááá
(á)ááááááááŹá(Ripening Phase)
áĄáá-ááááá¸ááźááťááá¸(Flowering)
áĄáá-ááá ááŤá¸áąá ááźááááááááťááá¸(Milk Grain)
áĄáá-ááá ááŤá¸áąá ááźáááááááťááá¸(Dough Grain)
áĄáá-ááá ááŤá¸áąá áááááťááá¸(Mature Grain)ááááŤááááá
28
á ááŤá¸áĄááźááĄááźáá áĄááźáááá¸áááá(á)áááá¸áąááŹáá¸áąáá¸á ážáá¸ááźáŹá¸ááŹááĄááážáá¸ááźáŹá¸
áĄááááááźá áąááŹáá¸ááźááááąááŹáááźáááááĄááááŹá¸á áááťááá áááááąáĄáŹá ááááááááĄá
ááŤááá
á ááŤá¸áĄááźáááááááŹá¸áá áźáá¸áąááŹááááááŹá¸
á ááŤá¸áĄááźááááá áąáá¸áááááááĄáŹá¸áá¸áąááŹáá¸á á ááŤá¸áĄááźááąááŹáá¸ááá á ááŤá¸áá¸áááááźá
ážáá¸ááźáŹá¸áááŹááá¸ááááááĄááźááááááąáá¸áááá¸áąááŹáá¸áąáá¸ážáá¸ááźáŹá¸áááŹááĄáááąááŹáááźááá
ááĄáááááŹá¸áááááŹá¸áááťááá áááááąáĄáŹááááááááááŤááá
ážáá¸ááźáŹá¸áááŹá(GrowthPhases)áĄáá¸áá¸ááĄáąáá¸ážáá¸á
ááááá¸ážáá¸ááźáŹá¸ááááŹá (Vegetative Phase) áá áĄááźááááááá ááťáá áąáᏠá ááŤá¸ááĄáąá
áĄááźá(Panicles per unit area)áĄááźááĄáąáá¸ážáá¸áąááŹááŹááťáá ááá áá¸ááźáŹá¸ááá¸ážáá¸ááźáŹá¸áá ááŹá
(Reproductive Phase)áá á ááŤá¸áá áááźá ááŤáááąáᏠáĄáąá áĄáąááĄááźá(Grains per panicle)áĄááźá
áĄáąáá¸ážáá¸áąááŹááŹááťáá ááá ááááááááŹá(Ripening Phase)áá áąáĄáŹááťáá áááááá á ááŤá¸
áąá ááŹááá¸(Filled grains percent) áá áĄáąá (áááá) áĄáąáá¸áá(1000 grains weight)áááĄááźá áĄáąáá¸
ážáá¸áąááŹááŹá áťáá ááŤááá
á ááŤá¸áá¸ááĄááźááááá(Yield Components)ááŹá¸áá ááŤá¸áĄááźá(Grain Yield)áĄáąáááĄáá¸áťáá
á ááŤá¸ááĄáąááĄááźá(Panicles per unit area)ááá ááŤá¸áĄááźááĄáŹá¸ áááááá ááŹááááḠáĄáá¸áťá
ááá ááááááá ááŤá¸áąá ááŹááá¸(Filled grains percent) áá áĄáąá (áááá) áĄáąáá¸áá(1000 grains
weight)áááá á ááŤá¸áĄááźááĄáŹá¸ áááááá ááŹááááḠáĄáá¸áťáááá á ááŤá¸ááĄáąááĄááźá(Panicles per
unit area)ááááááááá ááŤá¸áąá ááŹááá¸(Filled grains percent)ááááá ááŤá¸áĄááźááĄáŹá¸ áá áááá
ááŹááááḠáĄáá¸áťáááá á ááŤá¸á áĄáąááĄááźá(Panicles per unit area)áá áĄáąá (áááá) áĄáąáá¸áá(1000
grains weight)áááá á ááŤá¸áĄááźááĄáŹá¸ áááááá ááŹááááḠáĄáá¸áťáááá á ááŤá¸ááĄáąááĄááźá(Panicles
per unit area)á ááááááá ááŤá¸áąá ááŹááá¸(Filled grains percent)áá áĄáąá (áááá) áĄáąáá¸áá(1000
grains weight)ááááá ááŤá¸áĄááźááĄáŹá¸ ááááááááŹááááḠáĄáá¸áťáááŤááá
á áá áááá¸áąááŹáá ááá áźáá¸áąááŹáá¸ááááŹá¸áááá áááťááá¸ááá¸ááááŹá¸áĄáťáá áááŹáąáĄáŹááááá á
áá¸áťááá¸ááąá áŹáąá áŹááá¸ááŹáááááąááŤáá¸áťááááááŹá¸ááááááťááá¸á áááááááąááŹááá¸ááá ááŤá¸áĄááźá
ááááá áťááá áááááąáᏠáááąááŹáááááťáá áąáá¸áąáá á ááŤá¸áĄááźááááááá ááťáá áąáᏠá ááŤá¸ááĄáąá
áĄááźá(Panicles per unit area)ááŹá¸áťááŹá¸áąáá¸áĄááźáááŹáááąááŹááááťáá áąáá¸ááá
áááĄááźáááááááŹá¸áąááŹáá¸áąáá¸áĄááźá á ááŤá¸áááááááááá¸ááźááá ááááźááĄááááťááááźáá¸áťááá¸á
ááááźáá¸áťááá¸áąááŹááťáḠá áááááááźáá ááá¸áťááá¸á áááŹááąáťáážáááŹáááŤááąáťáážáááŹáĄáá¸áťááťááá¸á ááááá¸áá
ááááźá ááááá¸áťáá¸áĄáąááĄááźáááá¸áąáĄáŹááąááźáąááááąááŹááťááá¸á áááááťááá áááááąáĄáŹááááááá
ááĄáááŤááá
ááŹá ááŤá¸(Upland Rice)
ááŹá ááŤá¸á Upland Riceá ááááá¸áááá á ááá¸áááąááŹáąážááŹá unbunded Rice ááąááááá
ááźáŹááźáá¸áááá¸áąááťáá ááŹáąáťáááźáááŹáá¸áááŹá¸á ááá¸ááá ááŹá ááŤá¸áá ááá¸ááááá ááŹá ááŤá¸ááźá
áá¸áąááŤáááá áąáááááááááá áĄáťáá á áĽ(Root System)áťáá ááźáá¸ááŤááááá
29
ááŹáąáťáááźá áĄáąáťááŹááá¸á (ááá¸ááąáťááŹáá¸áááá¸á ) ááá á ááá¸ááááá ááŹá ááŤá¸+áá áĽá¸áá ááŹá ááŤá¸+
ááá¸ááá ááŹá ááŤá¸+ááá áá¸á á áá áá¸áááá ááŹá¸(Intercropping)áááá ááá¸áááááááŹá ááŤá¸áĄáťáá¸
ááŹá ááŤá¸-ááŹáá¸á(Upland Rice-Upland Crops)á áá áá¸áááá¸ááá (Cropping Patterns)ááŹá¸ ááá
á ááá¸ááááŤááá
áááááĄáá ááŤá¸áťáá ááťáá áááąáťáááźá ááááá¸áá áąáááąááŹá á ááá¸ááááḠáááťáá ááźáá¸
áááááŹá ááŤá¸á áťááááŹááááĄááááá¸ááŹáąáťááááááááá¸áąážááŹáąáťáááŹá¸ááźá á ááá¸ááááá á ááá¸
áąáá¸ááąááááĽá¸á á¸ááŹáááááąáááŹá¸áťáḠáááťáááá áźáŹá ááá¸áá ááŹá ááŤá¸áá¸ááŹá¸áᏠááŹ-áá ááŹ-áááźáá¸á
ááŹ-áááťáá ááŤááá
áąáááĄáááĄáťááŹá¸á ááá¸ááááá ááŹá ááŤá¸áá¸ááŹá¸
ááŹ-áá ááŹ-áááźáá¸á ááŹ-áá ááŤá¸áá¸ááá áąáááĄáááĄáťááŹá¸á á ááá¸áááááŤááá
ááŹ-á
ááŹ-á á ááŤá¸áá¸áááąááááááá áá¸ááá¸ááŤá¸áąááŹáąááááŹá¸áá ááá¸áťáááąááŹáááąáťáááŹá¸ááźááĄáá¸
áááąááŹááá ááá ááŤá¸ááŹá ááŤá¸áĄáťáá á ááá¸áááąááŹá ááŤá¸áá¸áťáá ááá ááŹ-áá ááŤá¸áá¸á áĄáááĄáąááźá¸
áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áá¸áĄáá - á§ááá
áĄáááá - ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -áá/áá áąá
áá áááŤáá¸áḠ- áá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá.á
ááááááááŹá¸ - áááťáááŤ
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-ááá ááŹ
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -á á á áá áťáá ááŤááá
ááŹ-áááźáá¸
ááŹ-áááźáá¸á ááŤá¸áá¸áááá¸ááá¸ááŤá¸áąááŹáąááááŹá¸ááźááĄáá¸áááąááŹááááąáááááááááá ááŤá¸
ááŹá ááŤá¸áĄáťáá á ááá¸ááááááá¸á ááŤá¸ááąááźá ááŤá¸áĄáťáá ááḠá áááááá áááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹá
áąááŹááŤááá áĄáááĄááá áááááááŤááá ááŹ-áááźáá¸á ááŤá¸áá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá
30
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -áá á áá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á á
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá.á
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.áá
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áá
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá áťáá ááŤááá
ááŹ-á
ááŹ-áá ááŤá¸áá¸áá áá¸ááá¸ááŤá¸áąááŹáąááááŹá¸á áťáá áąáááá ááąááááŹá¸ááźá áĄáá¸áááąááŹááá
ááááąá ááĄááá áááá áááąááŹááá¸áąáᏠáĄáąáťááĄáąááááá áąááŹáá¸á áźáŹáťáá ááźáá¸ááá
áááá¸áá¸ááŹá¸ ááźááąáťááŹááąááŹááŤááá ááááááááŤááá ááŹ-áá ááŤá¸áá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á á
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá.á
ááááááááŹá¸ -áááťááĄááá¸ááááŤ
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá áťáá ááŤááá
áĄááźááąááŹáḠá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ (High Yeilding Rice Varieties)
áá¸ááŹáááźáá ááá¸áąááŹáĄááźááąááŹáá¸á ááŤá¸áá¸ááŹá¸á áťáááąááŹáá áá á áá§áááŹáĄááá¸áĄááŹá¸áĄá
á ááŤá¸áá¸ááźáĄááá ááá¸á(á áá§áááŹá§ááĄááŹá¸áḠ)ááŹ-
ááá á ááąááŹáá-áááááááááŹááááá¸
31
ááá á ááá¸ááźááá-ááááááááŹááááá¸
ááá á áąááááŤááźáá¸-á áááááááŹááááá¸
á áá á á§ááŹááá¸-ááááá ááŹááááá¸
ááĽáĽá á áá¸áááá-ááááááááŹááááá¸
ááá á áąááŹáąáá-áááááá ááŹááááá¸
ááá á ááá¸á§áá(á)-áááááááŹááááá¸
áĄáá á ááá¸áá-ááááááááŹááááá¸áťáá ááŤááá
áťáááąááŹáá áá ááḠáááááŹá¸ááŹá¸ áááťáááá áźáŹáááá ááá¸ááááťááá¸ááááá áąáááąááąáťá
ááááá ááá¸áá á áŹá¸áá¸áááąááŹáá¸áááąááŤáááŹá¸áááŹá¸á áĄážááááá¸áąááŹáá¸áĄáá¤áŤááááąááŹáąážááŹá áťáá
ááááŤááá
ááąááŹáá
ááąááŹááááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá - áááąááźá¸á á
áĄáááá - ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - áá á ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ - áá á áá
áá áááŤáá¸áḠ- ááá á ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ - ážáá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) - á.áá
áĄá(áááááŹ) - á.á á
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ- á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ- áá
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - ááá á ááá
áá¸áťááŹá¸á - ááááźááąááŹáá¸ááá áĄááŹá¸á ááááááá á áŹá¸áá¸ááĄáá áĄáąááźá¸
áááááááťááááŹááźááááá¸áĄá¸ááááááá¸á ááŤá¸ááąááźá ááŤá¸áĄáťáá á ááá
áááááá¸áąááážáá¸áááťááááááá¸ááźáá ááá¸áťáá¸ááá¸á ááŤá¸á á áąááŤáá¸áá á
á§áááŹáĄááŹá¸áá¸á ááá¸ááááąááŹá ááŤá¸áá¸áĄáťáá ááá áá áá ááááá
ááááťáá ááá
32
ááŹááá - ááąáá¸ááŹá¸áá¸ááááá¸ááźááŹá¸áááźáťááŹá¸áťááŹá¸ááŹá¸áąááŹáĄáááĄáŹá¸á ááá¸áąáá¸
ááąáááááá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáḠáááá á
áá ááźááááąáááááá¸áťáá ááá
ááá¸ááźááá
ááá¸ááźáááááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸áᏠáá¸áĄáá - á§ááá áĄáááá - ááá áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá áĄáááŤááááźáŹá¸ - á á áá áá áááŤáá¸áḠ- ááá áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á ááááááááŹá¸ - ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) - áá.áá áĄá(áááááŹ) - á.áá áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ- á.áá áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ- áá.á á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ- áąááŹáá¸ááá¸á áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - áá á ááá
áá¸áťááŹá¸á - áááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáá ááááááááá áá¸á ááŤá¸á á áąááŤáḠá áá§áááŹáááááĄááŹá¸áá¸á ááá¸ááááąááŹá ááŤá¸áá¸áťáá ááá
ááŹááá - áĄáťáááťááááááŹááá ááŤá¸ááąáááááŹá(International Rice Research InstituteIRRI)ááááááá¸ááá¸ááŹá¸áĄáŹá¸á ááá¸áąáá¸ááąáááááá¸áąááźá¸áťá áąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸áťáá ááá ááá¸áĄááááŹ-IR-53936-60-3-2-3-1áťáá ááááááá ááá ááźáááááąáᏠáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee NSC)ááĄáááťááá áąáááááá¸áťáá ááá
áąááááŤááźáá¸
áąááááŤááźáá¸ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸áᏠáá¸áĄáá - á§ááá áĄáááá - ááá á ááá áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá á áá á áĄáááŤááááźáŹá¸ - áá á áá áá áááŤáá¸áḠ- áá á áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á ááááááááŹá¸ - ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
33
áĄááŹá¸(áááááŹ) - á.áá áĄá(áááááŹ) - á.áá áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ- á.áá áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ- áá.á á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ- áĄááá¸áááᏠáá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - áá á áá áá¸áťááŹá¸á - áá¸áąááŹáá¸áąááŹááąáá áá áĄáá¸áááąááŹáąááŹá ááŤá¸áḠáťáá ááá
á¤á ááŤá¸áá¸áá áá áááźááá áĄáááááĄááŹáá á ááááááĄáááźá áááá áĄááááááááąááááŹá¸ááźáá áááá ááá áááááŤááá
ááŹááá - ááá ááá¸áąáá¸ááąáááá ááŹáąááŹ-á(IR-5)á ááŤá¸áá¸áĄáŹá¸ áááźáŹáąááŹááťáá áąáá¸á áá¸ááźáá¸ááá¸áťáááąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáḠááááááá¸áťáá ááá ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)á áĄáááťááᏠáááá ááá ááźááááąááááŤááá
á§ááŹááḠá§ááŹááá¸ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá - á§ááá áĄáááá - áá á á ááá áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá á áá á áĄáááŤááááźáŹá¸ - áá á áá áá áááŤáá¸áḠ- ááá áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á ááááááááŹá¸ - ážáá á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ áĄááŹá¸(áááááŹ) - á.áá áĄá(áááááŹ) - á.áá áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ- á.áá áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ- áá .á á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ- áąááŹáḠáá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - áá á áá áá¸áťááŹá¸á - ááŤááąáťáážáááŹá áŹá¸áá¸áááá¸áąáᏠá ááŤá¸áá¸áťáá ááá ááááźáááŹááááá¸
áĄáááĄáááąááŹáá¸ááźáááá ááŹááá - ááá ááá¸áąáá¸ááąáááá á áá¸áááťááḠáĄáááááąááŹáááźááťáḠááá
áááá¸áťáá ááá áááá¸áĄáááᏠáááá¸ááťáá ááá ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)ááĄáááťáááŹáááá ááá ááźááááąááááŤááá
34
áąááŹáąáá
áąááŹáąááááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸áᏠáá¸áĄáá - á§ááá áĄáááá - ááá á ááá áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá á ááá áĄáááŤááááźáŹá¸ - áá á áá áá áááŤáá¸áḠ- ááá áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá .á ááááááááŹá¸ - áááťááĄááá¸ááááŤ
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) - á.áá áĄá(áááááŹ) - á.áá áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ- á.áá áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ- áá.á á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ- ááááᏠáá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - áá á ááá
áá¸áťááŹá¸á - ááá ááąááŹáááá¸ááááąááááááááááá áá¸áąááŹáá¸áąááŹááąáá ááŹá¸áááĄáá¸áááąááŹááááąáááááźáá¸áąááááŹá¸ááźááááąááŹááá
ááŹááá - ááá ááá¸áąáá¸ááąáááááŹáááźáááŹáąááŹ-á(IR-5)á ááŤá¸áḠáá áąáĄáŹááąá áá ááŤá¸áá¸ááĄáŹá¸áá¸áá¸á ááąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźá áťáá¸ááááááḠáťáá áááááááąáᏠáá¸ááá¸áąá áąááŹáá (National Seed Committee-NSC)á áĄáááťááᏠáááá ááá ááźááááąááááŤááá
áá¸áááá áá¸ááááááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá - á§ááá áĄáááá - ááá á ááá áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá á ááá áĄáááŤááááźáŹá¸ - á á áá áá áááŤáá¸áḠ- ááá áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á ááááááááŹá¸ - áááťááĄááá¸ááááŤ
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) - á.áá áĄá(áááááŹ) - á.áá áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ- á.áá áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ- áá.á á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ- ááŹ
35
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - áá á ááá áá¸áťááŹá¸á - áááá ááŤá¸áĄáťáá á ááá¸áá áááąááŹááá áĄááźáá áźáá¸áá (Yield
Potential)áťááááŹá¸ááááá¸á ááŤá¸ááąááźá ááŤá¸á ááá¸ááááááťááááŹááááąáĄáŹáááá¸áąááááŹá¸ááąááźá ááŤá¸áĄáťáá áĄááá ááá¸ááááááá¸áťáá ááá
ááŹááá - áĄáťáááťááááááŹááá ááŤá¸ááąáááááŹá(International Rice Research InstituteIRRI)ááááááá¸ááá¸ááŹá¸áĄáŹá¸á ááá¸áąáá¸ááąáááááá¸áąááźá¸áťá áąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸áťáá ááá ááá¸áĄáááᏠ-IR-13240-108-2-2-3 áťáá ááá ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)ááĄáááťááᏠáááá ááá ááźááááąáááááá¸áťáá ááá
ááá¸á§áá-á ááá¸á§áá-áááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá - á§ááá áĄáááá - ááá á ááá áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá á ááá áĄáááŤááááźáŹá¸ - áá á áá áá áááŤáá¸áḠ- áá á áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á ááááááááŹá¸ - ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) - á.áá áĄá(áááááŹ) -á.áá áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ- á.á á áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ- áá.á á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ- áąááŹáá¸ááá¸áááąááŹáąááŹáḠáá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - áá á ááá áá¸áťááŹá¸á - ááááťááááááźááĄááŹá¸áá¸á ááá¸áťáá¸áááá¸áťáááááá á ááá¸ááá¸áąááážáá¸
á áá áĄáťááŹá¸áąááááŹá¸ááźáááḠá ááá¸ááá áĄááźáá áźáá¸áá(Yield Potential) áťááááŹá¸áťáá¸áááťááááá
ááŹááá - ááá¸áááááááá RD-23 á ááŤá¸áá¸ááá¸áĄáŹá¸ á ááá¸áąáá¸ááąáááááḠáąááźá¸áťá áąááźá¸ááá áá¸áááťááḠáĄáááááąááŹáááźáááťáá¸á áąááźá¸áááááá áĄáááá ááá ááŤá¸áąá ááááŹááááąááŹá ááŤá¸áá áḠRD-23A áá RD-23B áááĄáŹá¸ááááá áá¸áááááŹá¸áąááŹáááźááťáá¸ááĄááźááťááááŹá¸áá áŹá¸áá¸á áĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸ááźááá RD-23B áĄáŹá¸áá¸áá áĄáťáá áąááŹááá¸áąááźá¸áá ááááááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)ááĄáááťááᏠáááá ááá ááźááááąáááááá¸áťáá ááá
ááá¸áá
ááá¸áá ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸áᏠáá¸áĄáá - áááąááźá¸á á
36
áĄáááá - ááá áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - ááá áĄáááŤááááźáŹá¸ - áá á áá áá áááŤáá¸áḠ- ááá á ááá áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á ááááááááŹá¸ - ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) - á.á á áĄá(áááááŹ) - á.áá áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ- á.áá áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ- áá.á á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ- áá áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - áá á ááá áá¸áťááŹá¸á - áááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáááááááááááááąááŹáááááá
á§ááĄááźáááááĄáááĄáąááźá¸áááťáá¸áá áŹá¸áá¸ááĄáááŹááŹááąááŹáááááááąááŹáá¸ááźááá¸ááąááŹá ááŤá¸áá¸áťáá ááá
ááŹááá - á ááá¸áąáá¸ááąáááááźá ááááááá áá ááááá¸áá¸á ááťáá¸áááááá áąááźá¸áťááąááźá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźáááŹááááŹáąááŹáá¸áťáá ááá ááąááŹááá ááŤá¸áá¸áĄáŹá¸áááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáááááááááá፠áááąááŹIRBB-21á ááŤá¸áá¸áá áá¸áá¸á ááťáá¸ááááááá áááááááá áĄá áá á áá¸áááááŹá¸áĄááŤáĄáááĄáááááąááŹáááźáááááŹáąááŹáá¸áťáá ááááḠááá¸áĄáááᏠ-IRYn-1068-7-1 áťáá ááá ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá (National Seed Committee-NSC)ááĄáááťááᏠáááá ááá ááźááá áąáááááá¸áťáá ááá
áťááááŹáąááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ (Local Rice Varieties) áĄááźáá áźáá¸áááťááááŹá¸ááąážááŹá áĄááźááąááŹáḠá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ (HYV) á áááá ááá áá á áá á áá á
áąáťááŹáá¸ááá¸ááá ááá¸ááŹážááąááŹááá¸áąááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸(Local Variety)ááťáááąááŹáá áá ááá¸áááááŹá¸ ááŹá¸áááťááá áźáŹááááá ááá¸áááááŤááááąáááąááąáťáááááá ááá¸ááá áŹá¸áá¸áááąááŹáá¸áááąááŤáááŹá¸áááŹá¸ááĄážááá áĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸á áá¸áąááŹáá¸áĄáá¤áŤááááąááŹáąážááŹá á ááá¸ááááťááá¸áťáá áá ááŤááááťáááąááŹáá áá áá¸á ááŤá¸á áá§áááŹá á áąááŤáá¸á áąááá ááŤá¸áá¸áĄáá á ááá¸áááŹááááá¸ááŹá¸ááŹ-
áááááąááááá¸-ááááááááŹááááḠáááááá á-ááááááááŹááááḠáááááąááŹáááŹá ááŤá¸-ááááááááŹááááḠá ááááá¸áá¸-ááááá áááŹááááḠááĽáĽááááŹá ááŤá¸-ááááá áááŹááááḠáááááááŹá¸-ááááááááŹááááḠáááááĄáá¸áááąááŹ-áááááá ááŹááááḠáĄááááá áź-ááááááááŹááááá¸
37
áąááááá¸áąááá¸
áąááááá¸áąááḠááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸
áá¸áĄáá -áá¸áá¸
áĄáááá -áááááŹá ááááááźáááá¸ááźá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á áá
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -áąááŹá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸ááá¸á
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
áá¸áťááŹá¸á - ááŹáá ááŤá¸áá¸(Date-fixed Variety)áťáá ááá áąáááĄáááĄáááĄáąááźá¸
ááźáťááŹá¸ááá
ááŹááá - ááá¸áááŹá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á Pure Line Selection ááá¸áťááá ááá¸áąáḠááąá
áááťáááááá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááá
áá¸áťáá ááá
áąááááá¸áá
áąááááá¸áá ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -áá¸áá¸
áĄáááá -áąáĄáŹááááŹáááááááźáááá¸ááźá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -áá
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -áąááŹá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
38
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸ááá¸á
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - áá á áá
áá¸áťááŹá¸á -ááŹáá ááŤá¸áá¸(Date-fixed Variety)áťáá ááá
áąáááĄáááĄáááĄáąááźá¸ááźáťááŹá¸ááá
ááŹááá - ááá¸áááŹá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á Pure Line Selectionááá¸áťáá á ááá¸áąáá¸ááąá
áááťáááááá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááá
áá¸áťáá ááá
áąááááá¸áąáá¸ážááŹá¸
áąááááá¸áąáá¸ážááŹá¸ ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -áá¸áá¸
áĄáááá -áááááŹáááááááźáááá¸ááźá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á á
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -áąááŹá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.á á
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸ááá¸á
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
áá¸áťááŹá¸á -ááŹáá ááŤá¸áá¸(Date-fixed Variety)áťáá ááá
áąáááĄáááĄáááĄáąááźá¸ááźáťááŹá¸ááá
ááŹááá -ááá¸áááŹá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á Pure Line Selection ááá¸áťááá ááá¸áąáá¸ááąááá
áťáááááá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸
áťáá ááá
áááŹá¸
áááŹá¸ ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -áááąááźá¸á á
áĄáááá -áąáĄáŹááááŹáááááááźáááá¸ááźá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -áá á
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á á
áá áááŤáá¸áḠ-áá á
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
39
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.á á
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá .á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
áá¸áťááŹá¸á -ááŹáá ááŤá¸áá¸(Date-fixed Variety)áťáá ááááąáááĄáááĄáááĄáąááźá¸
ááźáťááŹá¸ááá
ááŹááá -ááá¸áááŹá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á Pure Line Selection ááá¸áťááá ááá¸áąáḠááąááá
áťáááááá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸
áťáá ááá
áĄáá¸áááąááŹ
áĄáá¸áááąáᏠááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -áááááŹáááááááźáááá¸ááźá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á áá
áá áááŤáá¸áḠ-áá á
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸ááąááŹ
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
áá¸áťááŹá¸á -ááŹáá ááŤá¸áá¸(Date-fixed Variety)áťáá ááááąáááĄáááĄáááĄáąááźá¸
ááźáťááŹá¸ááá
ááŹááá -ááá¸áááŹá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á Pure Line Selectionááá¸áťááá ááá¸áąáá¸ááąááá
áťáááááá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸
áťáá ááá
ááá˝áź
40
ááá˝áź ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -áá¸áá¸
áĄáááá -áááááŹáááááááźáááá¸ááźá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -áá á
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á á
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -áąááŹá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
áá¸áťááŹá¸á -ááŹáá ááŤá¸áá¸(Date-fixed Variety)áťáá ááá
áąáááĄáááĄáááĄáąááźá¸ááźáťááŹá¸ááá
ááŹááá -ááá¸áááŹá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á Pure Line Selection ááá¸áťááá ááá¸áąáá¸ááąá
áááťáááááá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááá
áá¸áťáá ááá
áááááĄááźááąááŹáá¸á ááŤá¸áá¸ááŹá¸ (Short Duration HYVs)
áááá áĄááźááąááŹáá¸á ááŤá¸áá¸ááŹá¸áá áĄáááá ááá ááááťáá ááááá¸áááąáᏠáĄááźá
áąááŹáá¸á ááŤá¸áá¸ááŹá¸áťáá ááá á ááŤá¸áĄáąáťáááá¸ááá á ááá¸áąáá¸ááźá áĄáá¸áĄáá¸ááááá áá¸á ááŤá¸ááŹáá áąááźá ááŤá¸
áĄáťáá ááá¸á ááá¸ááááá áá¸áąááŹááąááŹáá áá áá áťáá á ááá¸áťááá¸áá áááááá¸áąá áá áá áťáá
á ááá¸ááŤá áááĄáááááááááťáá áąá áŹá á¸á áźáŹááááááááá¸áá áąááŹá ááŤá¸áá¸ááŹá¸áťáá ááŤááá
ááááŹá¸ááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ááŹ-
áąááááźááá
áąááááźááá ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá áááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -áá á áá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -áá á áá
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
41
ááááááááŹá¸ -ážáá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áá
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -ááá á ááá
áá¸áťááŹá¸á -á ááŤá¸áĄáąáťáá áá¸ááá á áá áá ááźá áĄáá¸áťáááááá áąááźá ááŤá¸áĄáťáá áĄáá¸
áááąááŹááááąááźá ááŤá¸ááźááťááááŹááááĄááááá¸áá áá§áááŹáĄááŹá¸áá¸á á
áá¸áááá¸áťáá ááá áááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáĄáááĄááááá
ááááááááá¸áąá áá áá áťááá ááá¸áááááąááŹááá
ááŹááá -áĄáťáááťááááááŹááá ááŤá¸ááąáááááŹá(International Rice Research
Institute-IRRI)ááááááá¸ááá¸ááŹá¸áĄáŹá¸á ááá¸áąáá¸ááąáááááá¸áąááźá¸áťá
áąááźá¸ááá áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸áťáá ááááááá¸áĄ
ááááŹ-IR 50 áťáá áááááá¸áĄááááŹ-IR-9224-117-2-3-3-2 áťáá ááá
ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)á
áĄáááťáááŹá¸ááá ááááááá ááźá áááąáááááḠáťáá ááá
ááááŹáá¸
ááááŹáḠááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á áá
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.á
áĄá(áááááŹ) -á.á
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áá
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá á
42
áá¸áťááŹá¸á -áąááźá ááŤá¸ááá¸á ááŤá¸áĄáťáá á ááá¸áááááąááŹááááťááááá¸áááááááá
á ááŤá¸áááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáĄáááĄáááááááá
ááŹááá - áááá¸áąáá ááá¸ááááťáá áťáá¸á á ááá¸áąáá¸ááąáááá áá¸áąááźá¸áťááąááźá¸áá
á áá¸áááťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáḠáááááá á¸áťáá ááááąááźá¸áťááąáá¸ááá¸
áááŤá-Thai 1-9-3 E áťáá áááááááááá ááźáááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá
(National Seed Committee-NSC)ááĄáááťááááąáááááá¸áťáá ááá
áąáááťááááŹ
áąáááťáááᏠááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -áá á áá
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ - ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) - áá.á
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ- á.áá
áąáĄááá¸áá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ- áá
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) - ááá á ááá
áá¸áťááŹá¸á -á ááŤá¸áááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáááááááááááąááąááŹááąáá
ááŹá¸áááááąááŹááááąááźá ááŤá¸áĄáťáá á ááá¸ááááá
ááŹááá - áááá¸áąáá áĄááľáááááťáá áťáá¸á áĄáťáááťáááááᏠááá ááŤá¸ááąááá
ááŹááááááŹá áá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááḠáĄáááááąááŹáááźááťáḠááá
áááḠáťáá ááá áááá¸áá¸áĄáá- RP- 1674 â 690 â 8 - 39 -14 áťáá
ááááááá ááá ááźá ááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed
Committee-NSC)á áĄáááťááááąáááááḠáťáá ááá
áááá
áááá ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -áááąááźá¸á á
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -áá á ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á áá
43
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.á
áĄá(áááááŹ) -á.á
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.á
áąáĄááá¸ááá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áá¸á
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á ááá
áá¸áťááŹá¸á -á ááŤá¸áááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáááááááááá¸á ááŤá¸ááąááźá ááŤá¸áĄáťáá
á ááá¸ááááááąááźá ááŤá¸áĄáťáá áááááąááŹááááááąááąááŹááąááááŹá¸
ááźá á ááá¸ááááá
ááŹááá -áááá¸áąáááťááááŹááááťáá ááááá¸ááźáá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááááá¸áťááá áá¸áááťááá¸
áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸áťáá ááááááá¸áá¸áĄáá/ááá¸áááŤá
ááŹ- ááąááŹááááźáá¸(MNTK M 4-10) áťáá ááá áááá ááá ááźáááááąááŹ
áá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)ááĄáááťááá
áąáááááḠáťáá ááá
áąáááá¸áá¸ááźá
áąáááá¸áá¸ááźá ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -áá á áá
áá áááŤáá¸áḠ-áá á
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) -áá .á
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -áá.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸ááá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -ááá á ááá
44
áá¸áťááŹá¸á -á ááŤá¸áááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáááááááááťáááá áąááŹáťááťáá
áá¸áááááááááąááźá ááŤá¸áĄáťáá á ááá¸ááááááá¸áąááąááŹáá§áááŹááźáá á
áá¸áááááąááŹááá
ááŹááá -áááá¸áąáááťááááŹááááťáá ááááá¸ááźáá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááááá¸áťááá áá¸áá
áťááá¸áĄáááááąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸áťáá ááááááá¸áá¸áĄáá/ááá¸á
ááŤáááŹ- áá¸ááźááąááá¸ááźáá¸( LTH M 4-14) áťáá ááá
áááá ááá ááźáááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-
NSC)ááĄáááťááááąáááááá¸áťáá ááá
ááá¸ááźááá
ááá¸ááźááá ááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -áá á áá
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸ááá ááŤáááááŹááááḠ-áá .á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á ááá
áá¸áťááŹá¸á -á ááŤá¸áťááááá¸áááĄááááĄááááááááááááąááąááŹááąááááŹá¸
áĄááźááá¸á ááŤá¸ááąááźá ááŤá¸á ááá¸áááááąááŹááá
ááŹááá -áááá¸áąáááťááááŹááááťáá ááááá¸á ááąááźá¸áťááąááźá¸ááááá¸áťááá áá¸áááťááá¸
áĄáááá áąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸áťáá ááááąááźá¸áťááąáá¸ááá¸áááŤáááŹ
- Yn2883-12-2-1 áťáá ááá áááĄááááŹ-IR64/ Basmati 370 áťáá
ááááááá ááá ááźáááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed
Committee-NSC)ááĄáááťááááąáááááá¸áťáá ááá
45
áąáááťáááąáá¸
áąáááťáááąáḠááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -áá á áá
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.á á
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸ááá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á ááá
áá¸áťááŹá¸á -á ááŤá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáá áĄááááĄááááááááá áĄáąááá¸ááááŤááá
áááąááąááŹááąááááŹá¸áĄááźááá¸á ááŤá¸á áąááźá ááŤá¸á ááá¸áááááąááŹááá
ááŹááá -áááá¸áąáááťááááŹááááťáá ááááá¸á ááąááźá¸áťááąááźá¸ááááá¸áťááá áá¸áááťááá¸
áĄáááá áąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸áťáá ááá áąááźá¸áťááąáá¸ááá¸áááŤáááŹ-
Yn2841-B-1-UL26 áťáá ááá
áááĄáááᏠááźáá¸áá/áá¸ááźááąááḠáťáá áááááááááá ááźáááááąááŹ
áá¸ááá¸áąá áąááŹáá (National Seed Committee-NSC) ááĄáááťá
áááąáááááḠáťáá ááá
áąááááąááŹ
áąáááťáááąáḠááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -áááąááźá¸á á
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -áá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -áá á áá
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
46
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.á
áĄá(áááááŹ) -á.á
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.á
áąáĄááá¸ááá ááŤáááááŹááááḠ-áá .á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -ááá á ááá
áá¸áťááŹá¸á -á ááŤá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáááĄááááĄááááááááááááąááąááŹá
áąááááŹá¸á áąááźá ááŤá¸á ááá¸áááááąááŹááá
ááŹááá -áááá¸áąáááĄááľáááááťáá ááááá¸ááááźáá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááááá¸áťááá áá¸áá
áťááḠáĄáááááąááŹáááźááťáḠááááááá¸áťáá ááááąááźá¸áťááąáá¸ááá¸áááŤá
ááŹ- Taminadu áťáá ááááááá ááá ááźá ááááąááŹáá¸ááá¸áąá
áąááŹáá(National Seed Committee-NSC) á áĄáááťá áááąáááá
áá¸áťáá ááá
áąááááąáááŹ
áąááááąááᏠááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá á ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -áá á áá
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -ážáááá
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸ááá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áá
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á ááá
áá¸áťááŹá¸á - á ááŤá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáá áĄááááĄááááááááááťááááḠáááĄááá
áĄááááááááááááąááąááŹááąááááŹá¸ááąááźá ááŤá¸ááá¸á ááŤá¸áĄáťáá á ááá¸áá
áááąááŹááá
47
ááŹááá -áááá¸áąáá áááááááťáá ááá áá¸ááááźáḠáąááźá¸áťááąááźá¸ááááá¸áťááá áá¸
áááťááḠáĄáááááąááŹáááźááťáḠááááááá¸áťáá ááá áąááźá¸áťááąáá¸ááá¸á
ááŤáááŹ- Xiang Zao Xian 19 áťáá ááááááá ááá ááźáááááąááŹáá¸á
áá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)á áĄáááťááááąá
ááááá¸áťáá ááá
áąááĄááá¸á-á
áąááĄááá¸á-áá ááŤá¸áá¸áá á ááŤá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤáááááááááąááťááááááááááááá ááá
áąáááĄááááááááááąááŹááá¸áąááŹáĄáąáťááĄáąáááźááąááŹáá¸á áźáŹáťáá ááźáá¸ááááááá¸áąááąááŹááąááá
áťááááŹááááĄááááá¸áťáá áąááťáááąááąáá˝áźááŹá ááá¸áááąááááŹá¸áĄááźááááąááŹááŤááá
áĄáťáááťááááááŹááá ááŤá¸ááąáááááŹá(International Rice Research InstituteIRRI)ááááá
áá¸ááá¸ááŹá¸áĄáŹá¸ á ááá¸áąáá¸ááąáááááá¸áąááźá¸áťááąááźá¸ááá áá¸áááťááḠáĄáááá áąááŹáááźááťáá¸ááááááá¸
áťáá ááááááá¸áĄááááŹ-IR 55423-01 áťáá ááŤááá
áááá ááá ááźáááááąááŹáá¸ááá¸áąá áąááŹáá(National Seed Committee-NSC)á áĄáááťá
áááąáááááá¸áťáá ááŤááá
áąááĄááá¸á-áá ááŤá¸áá¸á áĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ-
áá¸áĄáá -á§ááá
áĄáááá -ááá
áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) -ááá
áĄáááŤááááźáŹá¸ -á á á
áá áááŤáá¸áḠ-ááá
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸áá(ááá) - áá.á
ááááááááŹá¸ -áááťááĄááá¸ááááŤ
á ááŤá¸áąá áĄááá¸áĄááźáŹ
áĄááŹá¸(áááááŹ) -á.áá
áĄá(áááááŹ) -á.áá
áĄááŹá¸/áĄááĄáḠ-á.áá
áąáĄááá¸ááá ááŤáááááŹááááḠ-áá.á
á áŹá¸áá¸ááĄáááĄááḠ-áąááŹáá¸
áá á§áááá¸ááĄááźá(ááá¸) -áá á áá
48
á ááŤá¸á ááá¸ááá¸á áá (Rice Production Technology)
á ááŤá¸áá¸áááąááááĄáŹá¸áťááááá¸á áá áá áá¸áťááá ááá¸áąááááá ááá¸ááááŹáá¸áąááŹááąááŹá
á áá áá (Transplanting Method)áá áááááá¸áąá áá áá (Direct seeding Method)áááťáá ááŤááá
á ááá¸ááĄáąááááááťáḠá ááŤá¸á áááá¸á áá áĄáá¸áá¸ááźáťááŹá¸áąááťááá¸áťáá ááá
áá¸áąááŹááąááŹáá áá áá ááźááááťáááąááŹáá áááááá¸á áá (Manual Transplanting)áá
á ááťáá áąááŹáá áááááá¸á áá (Mechine Transplanting) áá ááźáťááŹá¸ááááŤááááááááá¸áąá áá áá
ááźááĄáąáťááŹáááźááąáá¸áĄáąáťááŹá áááááá¸áąá áá áá (Dry Direct seeding Method)áá áĄá áááá¸áťáá
áááááá¸áąá áá áá (Wet Direct seeding Method)áá ááźáťááŹá¸ááááŤááá
á ááá¸ááá¸á áá ááá¸ááĄáŹá¸ááŹááááŹá¸ááĄáŹá¸ááá¸ááááŹá¸áááŤááááąáááąááąáťááááŹáááťáá áąááááŹ
ááááŹááĽááąáťááŹáá¸áááááá á¸ááźáŹá¸áąáá¸á áááĄáąáťááĄáąááĄáááááąáááááááááąááŹáááááá áá
á áąááźá¸áááĄáá¸áťááááťáá ááŤááá
áááťáááąááŹáá áááááá¸á áá
áĄáŹá¸ááŹááááŹá¸áᏠáá¸áá áá ááá ááááááŹá¸áĄááźáḠáąáťááŹáá¸áąáááá ááá¸ááááá áááážááá¸
áááąáťááááťáá á áááá¸áąá áĄáááĄáááĄáá¸áá¸ááźá á ááá¸ááááá á ááťááá ááá¸áááá áąááźáá
áąážáá¸ááááŹá¸áąáá á ááŤá¸ááá¸áĄááźáá¸áąááŤáá¸áťáááąááŤááąááŹáá ááááŹáąá áááááááźááááááááŹá¸
áĄááŹá¸á (Small Scale Farmers) áĄááźá áĄáá¸áááąááŹáąááŹááá¸á áá áťáá ááŤááá
áĄáŹá¸ááá¸ááááŹá ááťááá ááááááááťááá áźáŹáťáá¸á á¸áááťááá¸áááąáá áąááŹáá áááááŹá¸ááŹá¸ááŤá¸á
áá ážááąááźááááááá áĄááá¸áááá áá áááá¸á ááťááá¸áťáá áąááŹáááźááĄáááĽá¸áąá ááťáááááŤá
áąááŹááá¸á ááŤá¸áĄááźáá ááááááąáá áá¸áąááááŹáĄáŹá¸áá¸ááąááŹáá¸ááá¸ááŤá¸áááąááááŹá¸á áá¸áąááŹááťáá¸á
á áááá¸áťááťáááá áá¸áááźáŹááźáá¸áťááá¸á áąááŹáá áááááŹá¸ááááťááá¸á áá áĄáąáťááĄáąáááŹá¸ááźá áá¸ááážáá¸
ááźáŹá¸áááá ážááąááźáááąááááŤááá
á ááťáááąááŹáá áááááá¸á áá
áĄáŹá¸ááŹáááᏠáĄááááááťááá áźáŹ á ááá¸áťáá¸á á¸áąá ááá á áááá áááá¸áĄááźáŹáĄáąáá¸áááááŹ
áááááąá ááá áąááŹááááĄáťáá á áź áĄááááááťáááááąá ááá áá¸ááááá ááá¸áťááá¸áąážááŹá ááááŹ
ááźáŹá¸ážááá¸ááááááźáŹá¸ááŹá¸ááťáá ááźáá¸áąá ááá á ááŤá¸ááááááááŹáąá ááŤááá
áĄáŹá¸ááá¸ááááŹá ááťáááĄááááźáááąá áááá¸ááá¸(ááááá)áá¸ááŹá áááá¸áťááŹá¸áá¸áąááŹáááá
ááá¸áąááŹáááźááááááá áá¸áááááááźááᏠá ááá¸ááááá áá¸áááážáá¸áá áááá¸áááḠáťáá¸á á¸áá
áááá áááťááá ááťááá¸ááá áááá¸áááḠáĄáá¸áąááŹáá¸ááźááááááá áááá¸áťááááᏠáąáĄáŹáááťááá áźáŹ
ážááá¸áááááḠáťááááááááá á ááťáááĄáá¸áťááááá áááá¸áťááááźá áąáááá¸ááá¸á á áá áááťáá
áááąááŹáąáᏠáĄáąááĄááŹá¸ááá áááŤááá
áááááá¸áąá áá áá
áĄáŹá¸ááŹááááŹá ááŤá¸á ááá¸ááŹááźáááĄááááááąá(ááááá)ááźáá¸áąáááąáá˝áźááŹááááááá¸ááá¸
á ááá áá¸áááá¸áááąááŹá á áá ááááááááťáá áááĄáŹá¸á áááááąááŹááá¸áťááá¸áąážááŹá
á ááŤá¸á ááá¸áááá áá ááááŹáąá ááá á ááá¸ááááźááááá áááťááá áźáŹ á ááá¸áťáá¸á á¸ááááá áá
49
áĄááááá áťááááŹááááĄááááá¸áąááá á ááŤá¸áá¸áąááŹááááá¸áááźáŹáááĄáąáťááĄáąáááźá á ááááąááŹááá
áąá á á ááŤá¸á ááá¸áááá ááá¸á áá ááŹáĄáąáťááŹáááźááąáḠ(ááááá) áĄá áááá¸áááááá¸áąá áá áá ááŹ
áťáá ááŤááá
áĄáŹá¸ááá¸áááᏠá ááŤá¸áááááąááŤáá¸áťáááááááááá áťááááḠáąááŤááąááŹáááźá áááąá ááťáá
áąááŤáá¸áťáááąááŤááąááŹáá ááąáťááŹáąááááá ážááźááááááááááá á áááźáááá ááááá áá áááąááŹá
áĄáá¸áá¸áááá¸ááĄáááŹáááážááąááźáááąááááá áá¸áąááŤááťááá¸á áá¸ážáá¸áťááá¸áááąážááŹá ááá á¸áá¸áá¸áááŹá¸
áááááŤááá
áĽá¸á áŹá¸áąáá¸ááááá ááŤá¸á ááąááąáťááááŹá (Rice Ecosystem, priority to be given)
ááááá ááŤá¸á ááąááąáťááááŹá(Rice Ecosystem)áĄááźá áĽá¸á áŹá¸áąáá¸áąááŹáááźáááááá áťááááŹ
ááááá ááŤá¸á ááá¸ááĄáąáťááĄáąááĄá áąááźá¸áááá áá¸áąááąááŹáááá ááŤá¸á ááąááąáťááááŹá(Rainfed
Lowland Rice Ecosystem) áááŹáĽá¸á áŹá¸áąáḠáąááźá¸ááááááŤááá
áááąááąááŹáá ááŤá¸á ááąááąáťááááŹá(Irrigated Lowland Rice Ecosystem)á á ááŤá¸á ááá¸ááŹááźá
(á)ááźáá¸áąááááťááá¸(Irrigation)
(á)áĄááźááąááŹáá¸áá¸(HYV)ááĄáá¸áĄááźááá¸áá¸(Hybrids)á áááąáááá á ááŤá¸áá¸ááŹá¸áĄáá¸áťááťááá¸
(Modern Varieties)áá
(á)ááŤááąáťáážáááŹáĄáá¸áťááťááá¸(Fertilizers)áááťááá ááŤá¸áá¸áá ááá¸ááááááá¸áááąá ááááŤááá
áĄá á áĄááŹááŹáĄáŹá¸ááŹáąááŹáĄáąáťááĄáąá(Favourable Ecosystem)áťáá ááąááŹáááźáááááźááááŤááá
áááąáᏠáá¸áąááąááŹáááá ááŤá¸ á ááąááąáťááááŹá (Rainfed Lowland Rice Ecosystem) ááźáá
á ááąáááááŹá¸á áźáŹááąáááááá¸áąááŤááťááá¸(drought)ááąáážáá¸áąááááá¸áťááá¸(flood)ááá¸áááŹá¸áąááŹááŤ(Pests)ááąááŤáá¸áťáá
(weeds)áááąáťáááááŹáťáááŹ(Soil Problems)ááŹá¸ááąáááŤááá
á ááŤá¸á ááá¸áááťááááŹáąááąáťááááŹááá áĄáá¸áá¸ááźáťááŹá¸áťááŹá¸ááŹá¸áąáááŤááá áá¸ááźáŹááźáá¸áááááááŹá¸
ážááąááźááááá ááąááŹááá¸ááááááĄáąáťááĄáąáááŹá¸ááá¸áťáá áąááááááá áá á ááŤá¸áĄááźááąááŹáá¸áąááŹ
ááḠáąááŹááá ááźááá¸áąááŤááťááá¸(ááááá)áąááááá¸áťááá¸áááąážááŹá á ááŤá¸áĄááźááá¸áá¸ááááŹá¸ááá¸áááŤ
ááá
áááťáááá¸áąááąááŹáááá ááŤá¸á ááąááąáťááááŹá(Rainfed Lowland Rice Ecosystem)ááźáá ááŤá¸á á
áá¸áááááááŹá¸áĄááŹá¸á ááŹááá¸áážáááááąááźáąážáá¸áĄááá¸áĄáá¸ááá áźááá áŹá¸ááąááŹáĄáąáťááĄáąááťáá ááŤááá
áťááááŹáááááźááá¸ááŹáááááąááááźáá¸áąáááá¸ááá¸áĄááźáááźááťááá ááŤá¸á ááá¸áááŹáá %ááááťáá
áąáá áá¸áąááąááŹáá ááá¸ááᏠáá %áąááŹááá áá¸áąááąááŹáá ááá¸áááźááąááąááŹáá¸áąááŹá áá§áááŹááŹ
áĄááŹá¸á áťáá áąááŹááḠáááááá¸áąážááŹáááŹááąááŹáááŹááąáážáá¸ááźáá¸áąáááááźáá¸ááááááąáááááá áá
áĄá á áĄááŹááŹáĄáŹá¸ááá¸áąááŹáĄáąáťááĄáąá(Unfavourable Ecosystem)ááŹá¸ááŤáááąáááŤááá
áááťáá ááĄááźááĄááŹá¸áá¸(Maximum Yield)áááąááŹááá¸áááąááŹááḠáá áá áťáá¸áá áá áážáá
áĄáŹá¸ááŹá¸ááąááŹáĄááźá(Reliable Yield)áááąáá¸áááá á áĽáááťáááąááŹáĄááźá(Sustainable Yield)áááąáá¸
áĄááźá áá¸áąááąááŹáááá ááŤá¸á ááąááąáťááááŹá(Rainfed Lowland Rice Ecosystem)ááąáááááááá¸
áááŹááźááťáá¸áąáá¸á áĽá¸á áŹá¸áąáá¸áąááŹáááźáááťááá¸áťáá ááŤááá
50
áá¸á ááŤá¸á ááááá-áááá(Optimum Time of Sowing of Rice-July)
ááźááááźááá¸áąááŹááťáḠáááááźáá ááťááá¸áááá¸á ááŤá¸áĄááźá á ááááá(Optimum Time of
Sowing of Rice) áťáá ááŤááá áááąááŹááźááááźááá¸ááąááŹááááááŤá ááááááźááĄáťáá¸áḠáąááŹááá
ááĄáááŤááááĄááźááąááŹáá¸á ááŤá¸áá¸ááŹá¸(HYVs)áááĄáááááĄáááá¸ááźáááááááááááá¸á ááŤá¸
(Day-fixed)áá¸ááŹá¸áťáá ááŤááá áá¸áąá áąáťááááááááááḠá ááŤááááá¸áąááŹááťááá¸(ááááá)áááá
áá¸áąá ááťááá¸áá ááá¸ááá¸áťáá áááááĄááźáḠáá¸áąá áąáťáááąá ááááŤááá
ááááᏠááźááááźááá¸áąááŹáááááá ááááááĄáááŤááááźáŹá¸ááŹá¸ááááááĄááźááąááŹáá¸ááááá
áááááŹááźá á ááŤá¸áááĄáťáḠážááźáá¸áááĄá ááŤááťáááá¸áááá¸á áá áá¸áá¸ááááááŤááá áťááááŹááá
áĄááááá¸áááĄááááḠáá¸áąááŹááááá¸ááźáŹááźáá¸á ááá¸ááŤá¸áááąááááŹá¸á á á¸áąááŹááąááááá ááąááŹáá
ááááŤááááááá¸áąá á(Direct Seeding)á áá áá áťáá áááááĄááźáḠáá¸áąá áąáťáááąá ááááŤááá
á ááŤá¸áá¸áĄáá áá¸ááŹáá ááá(Rice Varieties & Time of Sowing)
áá¸á ááŤá¸áĄááźá á ááááá(Optimum Time Of Sowing)áá ááá áá áťáá áąážááŹáá¸á ááááá
ááááááááá ááá ááŹá¸ááźá á áá¸áááááąááááááááŹá¸á ááááťáááŤááááá¸áĄááááźáŹáťááŹá¸áááŹá¸áááŤááá
ááááá ááŤá¸
ááąááŹáááááá¸áááá ááá¸ááźááááá¸ááŹá¸ááááźá(áá )áá ááá(áá )ááááźá áĄááźááĄáťáááá¸
áąáá¸á áźáá¸áááááá ááááąááŹáááźáťáá¸á ážááá(áá )ááźááĄááźááąááŹááá¸ááźáŹá¸ááá
ááááá ááŤá¸
áąáááá¸áá¸ááźááá áĄááĄáŹ áááááááááźá(áá )ááááá(áá )áá ááźá áĄááźááťááááŹá¸ááááąáááťááááŹáá
ááŹ-áááááááá(áá )ááźááĄááźááťááááŹá¸áááááá¸ááźááááá ážááá(áá )ááźááĄááźááááá
áąááááźááááááá¸ááźááááá ááááŹáá¸áá¸ááŹá¸ááááźá(áá )á ááá(áá )áá ážááá(áá )á ááááĄáŹá¸áá¸
áĄááźááąáá¸á áźáá¸ááá ááźáŹáťááŹá¸áťááá¸áááąáá
á ááááĄáááĄáá¸áááąááŹáááᏠáąááąáťááąáááĄáąááááááťáá¸áĄáąáťááŹáá¸áĄááťáá ááááŤááá
áá¸áĄáááąáááĄááá áááááááááĄáááŤááá
á ááŤá¸áá¸áąááŹááťááá¸áĄááźááĄáááĄáááá áá(Key for Nursery Management)
áá¸áąá áąááŹáá¸(Good Seed)ááĄáá¸áťááąáá¸áááá¸áąá ááá¸(Seed Rate in the Nursery) áááááąáá¸áá
áá á ááŤá¸áá¸áąááŹáááŹááźá ááááŹááááĄáá áĄáąáá¸ážáá¸áá áĄáááá áááťáá ááŤáááá ááŤá¸á
ááááá áá áťááá áá¸áąááŹááááťáá áąá áá¸áąá áąááŹáá¸áá¸ááááá¸áąá (Good Seed)ááĄáá¸áťááťááá¸áťáá
áá¸áąá ááá¸ááąááŹáááááááĄáááąááŤááąááŹáá¸ááźááááŹáąá áááááá áźáá¸áąááŹáá¸ááááŹá¸ááááąá ááá
á ááťáá¸ááŤááąááŹáááááŤáąáá¸ááááááŹáąá ááááąááŤáá¸áťáááąááŤááąááŹááááá¸áąá ááá á ááŤá¸áĄááźá á á
áá ááŹááááá¸áá áąá ááŤááá
ááźáá¸áąááąááŹáááá ááŤá¸(Irrigated Low Land Rice)áá¸áąááŹáááŹááźá áĄááźááąááŹáá¸á ááŤá¸áá¸
(HYVs)ááááááá ááá¸áąáážáá ááŤá¸áḠ(Conventional Varieties)ááŹá¸áĄááźááá¸ááá¸á§áááŹáá áááŹáá
áá ááźááá¸áąá ááá áááááá¸(á áŹááŤá¸á ááťááá¸áąá áááá ááá áá¸áá ááá) áťááááááááŹá áźáŹážááááťáá ááŤááá
51
áá¸áąá á¸ááá¸ážáá¸áťáááťáá¸áá ááá¸á áźáá¸áĄáHybrid Vigor ááĄáá¸ááá á ááá¸á ááŤá¸áá¸(Hybrid Varieties)
ááŹá¸áĄááźá áá¸ááá¸á§áááŹáá ááᏠááááááźááá¸áąá áá.á áááááá¸(á áŹááŤá¸á ááťááá¸áąá áááááá áá
ááááá)áťááááááááŹá áźáŹážááááťáá ááŤááá
á ááŤá¸á ááá¸ááŹááźáááááááąááŹáááźááĄáąááĄááźá(Plant Population in Rice Production)
á ááŤá¸á ááá¸ááŹááźá áąááŹáááźááĄá ááĄáááááááááááá á ááŤá¸áĄááźá áá ááááŹááááá¸
áááááá
áąááŹáááźááááźáá¸á á ááŤá¸áĄááźááąááŹááááąááŹáááźáá áááźáá¸á á ááŤá¸ááááŹá¸ áĄááá¸áąááŹá
ááąááŹáá áźáŹ ááááťáá áĄáŹá¸áąááŹáááááááĄá áŹáááááááááťáá á ááŤá¸áąá áĄááá¸ááŹá¸ááááąááŹááŤáá¸áááŹá¸
áááá¸ááááŹá¸ááá á ááŤá¸áá¸ááąáťááĄáá¸áĄá áŹá¸áá ááá¸ááŹááá áááááá¸áááááĄáąáááááá áĄááá¸áĄáá
áĄááźáŹáĄáąáá¸áááááááŤááá
áááááá á áááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á áá¸áá ááŹá¸ááĄááŹá¸áĄááŹáąááŹáá¸áąááŹáĄááźááąááŹáá¸áá¸ááŹá¸áĄáŹá¸
á áá¸áááááąááááááááŹá¸áááŤááá
ááááá¸ááá áá á§ááąááŹáááźá á ááá á ááḠ(áĄááá¸áááá áááĄáááĄááźáŹáĄáąáá¸
áááá)áĄááá¸áḠáááááŤá á ááŤá¸áĄááźááąááŹááá¸áťááá¸áááąáááá á§ááąááŹáááźá á ááá á ááá¸
(áĄááḠá ááá áááĄáááĄááźáŹáĄáąáḠá ááá)á áá¸áá ááá¸áąááŹááá¸á ááŤá¸áĄááźáááá¸áááąáá
áá á§ááąááŹáááźá á ááá á ááá¸á áá á§ááąááŹáááźá á ááá á ááá¸áĄááźáá¸
áąááŹáááźááĄáá¸áá¸á á ááŤá¸áĄááźáááá¸áĄáąáááĄáá¸áťáááááááźáťááŹá¸áťááŹá¸ááŹá¸áťááá¸ááááŤáąáá (not significant)
á ááŤá¸áąááŹáááźááá ááźáááĄáááŤááááźáŹá¸(No. of Penicles Per Hill)
á ááŤá¸áąááŹáááźááá ááźáá áĄáááŤááááźáŹá¸áťáá áąáááááá áąáĄáŹáááŤáĄááááŹá¸áĄáąááááááąážááŹáá¸
ááąááááťááąááźáááááŤááá
á ááŤá¸áá¸- áá¸áĄáá ááááźáŹá¸á áźáá¸áááááąáá
áá¸- ááá áźáá¸áááááá¸áááŹá¸áąááŹááŤááḠáá¸áąááŹáá¸áá áĄáááááźáŹá¸ááá
áąáťá- áąáťááąááŹáá¸áááĄááááźáŹá¸ááááááááąáťáááźá áĄááááźáŹá¸ááá¸ááá
áááá¸- ááźáá¸áąáá¸áááá¸áąááŹáá¸áťááá¸áá ááááźáŹá¸áááąá ááá
áąááŹáááźá- áąááŹáááźááá áĄáááááźáŹá¸ááááąááŹáááźáá áá ááááźáŹá¸áąááŹááá¸ááá
ááŹá- áá¸ááŹáááźá áĄáááááźáŹá¸ááá áąááźááŹáááźáááááźáŹá¸ááá¸ááá
áááááá- áááááááąáťáážáááŹááŹá¸ááŹá¸ááá áĄááááźáŹá¸ áááŹá¸áąá ááá
áąááŤáá¸áťáá- áąááŤáá¸áťááááá¸á áĄááááźáŹá¸áááá
áąá- á áááá¸ááźá áąááá áááá áá¸ááááááááŹááá¸ááŹá¸á áĄááááźáŹá¸ááąá ááŤááá
á ááŤá¸áĄááá¸á áá ážááŹá¸áąááŤáá¸áááááá¸áá¸áťááá¸
á ááŤá¸á ááá¸ááŹááźá á áááá áááá¸ááááąáĄáŹáááááááťááťááááŹá¸áąá ááŹáá áąááŹáá ááťáá¸
áąááŹá ááááźááááźá áąááĄáťáááźáá¸áááŹá¸áᏠááááá¸áąááá áąááááĄáŹá¸áąážááŹá áĄááážááŹáááááĄá
áááá¸áĄááá áąáťáážááááźáŹá¸ááá áąááŹáááááźáŹá¸áá áĄááááĄááŹá¸ áťáá áąá ááŤááá
52
áąááŤáá¸áťááááááŹá¸ááááḠáąááŤááąááŹáááŹááá áąááŤáá¸áťááááááŹá¸áá á ááŤá¸áááĄááźá
áąáťáááźáá¸á áąáťááážáááŹáĄáŹááŹáá ááá áŹá¸áá¸ááá áąááŤááąááŹáááŹáąááŹáąááŤáá¸áťááááááŹá¸á áááááá
áááá¸áĄáá ááąáťááŹááąá áááááąááŹááááá ááááŹááááá¸áᏠážááŹá¸áąááŤáá¸áá áááá¸áá¸áťááá¸áťáá ááŤ
áááážááŹá¸áąááŤáá¸áá áááá¸áá¸ááááŹááĄáá¸áťááťááá¸áťáá ážáááąááąáᏠáááá¸ááá¸ááááá áąááŤáá¸áťáá
ááááŹá¸áááá¸ááá¸ááááŤááááĄááááááąááźááááááŹáááźááá áźáŹáąááŹáááźáááááŤáááááááááąááŹá
ááááááĄááááᏠá ááŤá¸á ááá¸á áĽááá áĄááá¸áááąááŹáá ááááťáá ááŤááá
á ááŤá¸ á ááḠá ááá¸ááá ááá¸áťááá¸
á ááḠá ááá¸ááá ááá¸áťááá¸áá á ááŤá¸áá¸áąá ááá áááḠ(Seed Production Field) ááźá
áĄáá¸áťáááá á áááá¸á áá áťáá ááŤááá ááááźááááᏠá áááá¸áťáá áąá áŹááąááŹááťááá¸á ááźáá¸ááá¸á á
áąáá¸áťááá¸áá áá¸ááźáááťááá¸ááááá¸ááŹá¸áááá¸ááážááŹá¸áĄááźáḠáááá áá áá áááá¸áááá ááá¸
áĄááźáḠááááá¸áąááŹáááźáááŹááźá ááźáááąá áááťáá ááŤááááá¸ááźáááááťááá¸ááááá¸á ááááźáŹá¸áĄááŹá¸áá¸
áĄááá ááá¸ááźáááááá áááááá¸ááĄááááááźá áąááŹáááźááááŤááá
ááŹááá ááŤá¸á áááá¸áá áĄááźááááąáá¸á ááá¸áťááá¸(Grain Production Field) áťáá ááťáá á ááá¸
á ááá¸ááá ááá áááĄááááá áĄáťááŹá¸áááá áĄááá¸áĄáąááĄááźááá á ááá¸ááá ááá¸áá
ááĄááťááá¸áááąáá
áąáážáá¸ááźáá¸áąááá á áá áá á ááŤá¸áá¸áąááŹááťáá ááá áááá¸(New Nursery Management Practice for Flood-
prone Area)
áąáážáá¸ááźáá¸áąáááá ááŤá¸á ááá¸ááŹááźááĄáá¸áťááááá¸ááááááááąááááŹá¸áá ááá¸áááá¸áááá
ááááá áźáá¸áááááťáá¸áąááá áťáááá áááááááááááááŤááá áááá¸áá á¸ááá¸ááźááá¸áąá ááá¸ááŹá¸ááŹá¸
áťáá ááážááťááá¸áąážááŹá áá¸ááá¸áá¸ááťáá áᏠáĄáááĄáŹááŹáááťáááá áááááąážááŹá áąááá áťááá
ááááááááᏠáĄáá¸áááĄáŹá¸áťáá áąááŹááááĄáąááĄáąááŹáááŹá¸áťááá¸á á áááá¸ááá á¸áťááá¸á á ááŤá¸
áĄááźáááááťááḠá ááááááážááąááźáááťááťáá ááŤááá áááťáá ááŤá ááąááááťáááŹá¸áťáá¸áąáᏠá áá áá áťáá
áá¸áąááŹááťáá ááá ááá ááĄáááŤááá
á áá áá á ááŤá¸áá¸áąááŹááťáá ááá áááḠááŹ-
áá áááá¸á§ááᏠáá á áááá¸áááŹáá á ááŤá¸áá¸áąá áá áááááḠáĄáá¸áťááá¸áąááŹáááá
(áá¸ááŤá¸ážáá áá áťáááá¸áąááŹááááťáá ááŤááá)
áááá¸ááá¸áá á§ááá áááŹááąáťáážáááŹ(ááźáŹá¸áąáá¸áąááźá¸)(á)ááááḠááááźáá¸áĄáá¸áťáááá
áááá¸ááá¸áá á§ááá ááá¸ááŹá¸ááŹááąáťáážáááŹ(ááá)áąááŤáááá ááŤ(áá)áąááŤáááááŤ(áá)áąááŤáááá¸
ááááźáá¸áĄáá¸áťááá
áááąááŤáá¸áťááááá¸á ááąáá¸áąááŹáááźááááááťáá ááŤááá
áá¸ááá¸ááá ááŤá¸áá¸áąááŹáááá¸áá
áąáážáá¸áąááááá¸áąááá á ááťáá¸á ááŤá¸ááá¸áąááá áťááááá á¸ááŤá á ááŤá¸áĄááááťááááá ááá¸áąáá¸áĄááźá
áá¸áĄáťááááĄááááťáá ááŤááááá¸áąááŹáááá¸áá áťáááąáĄáŹáááŤáĄááá¸áá¸áąááŹááááťáá ááŤááá
áááá¸áąááŹááááá¸ááá¸áááąáťáááá¸áąááá áťááááťáá ááááĄá(ááááá)áááááá¸áááááá¸áťáá
53
áąáťááááá¸áąááŹááááąáááŹáťáá ááŤááá
áááąáťáááŹá¸áąááááźááááá áá á (ááááá)áááąááŹááźáááá¸ááá ááŹá¸(ááááá)ááŤá¸áťááá¸áťáááá áąáá
áá áąáááźááááĄáááááááŹá¸áťáá áąáááąáĄáŹááąááŹááááááŤááá
áááąáťáááááááááááŹááááá¸ááąááŹáá¸á áźáŹáąááźá¸áąáťáááąááŹáąáťááąááźá¸áá áááááŹááááá¸áá ááŤá¸ááź(ááááá)
ááźáťááŹá áááááŹááááá¸áĄáąááŹááĄáááááááŹá¸áĄááźáá¸áťáááááá¸áááŤááá
ááááąááŹáááááŹááąáá ááááááŹááá¸áĄáááŹá¸áąááŹáĄáąááŹááąááŤáá ááŤá¸áá¸áąá ááŹá¸á áąáťáááááŹáĄáąááŹ
áąááááŤá¸ááŤá¸ážáááąáťáááááĄáąáťááŹááťááááááŤá¸ááŤá¸áá¸áá á áźáááąááąááŹáá¸ááŹáá¸áąááŹááááťáá ááŤááá
á ááąááŹáááááŹá¸ááźááąááąááŹáá¸áááĄááááťáá ááá ááááááŤááá
áááááąááŹááá¸áááá áááááááŹá¸ááźáááŹáááááźááá¸ááááŹá¸ááááááŹá áááá¸ááźá
áąááŹáá ááááááťáá ááŤááá
á¤ááá¸áááááĄáŹá¸ááĄááááá¸ááá áá¸áááĄáťáá ááŹá¸áááááááá á¸áááťáá áĄááźááá
áąááŹáááźááááá ááá¸á áá áťáá ááŤááá ááŹáááááźááá¸ááááŹá¸á áááąá áááá¸áąááŹáááá¸áá áťáá
ááťáá Modified Mat Nursery á áĄáááŹá¸ááŤááá
á ááŤá¸áá ážáááąááááąáťááŹáá¸áąááŹáá áá áá (Rice Double Transplanting Method)
áąáážáá¸áąááááá¸áťáá áąáááąáááááąááááŹá¸ááźá
á ááŤá¸áąáĄáŹááťááá áźáŹá ááá¸ááááááá¸á áá áťáá ááááá ážáááąááááąáťááŹáá¸áąááŹáá ááťááá¸áťáá ááááąáá¸áĽá¸á áźáŹ
áá¸ááá¸áĄáŹá¸ áąáááźáááŹááá¸ááááááąáťáááźááá¸áąááŹááááťáá ááááá¸áááá(áá)ááŹá¸áááááźá
áá¸áááťáá¸áĄááááĄááźáḠáĽá¸á áźáŹáąáááááĄáąááááá¸áááąáťáááźááąáťááŹáá¸áąáááá ááá¸áááťáá ááŤááá
áąáážáá¸áąááááá¸áááąáťááĄáŹá¸áḠáá¸ááąááááááźá áĄáááŤá áááá¸á áąááŹáááááŹá¸áĄáŹá¸ áááááŹ
ááááąáťááŹáá¸áąááááąááŹáá ááá áťáá ááŤááá á¤ááá¸á áąáážáá¸áąááááá¸áťáḠáąáááá áá¸áĄáááááťáá áąá áąáá¸
áĄááźááĄáá¸áťáááááá ááąááŹááááąáážáá¸áąááááá¸ááá á¸áááááááąáťáááŹá¸ááźáááḠáąáážáá¸áąááááá¸á
ááťáá áąáááá áááá ážáááąááááąáťááŹáá¸á áááḠá áá áťááá ááá¸áááá¸áąááŹáááŹá¸ááŤá ááĄááááá¸ááŹáąááźááá
ááá¸áąáá¸á¸ááááŤááá
á ááŤá¸áá¸áááĄážáá¸áá¸ááŹá¸áá ááá¸ááá (The Oldest Rice Seedling Age should be grown)
á ááŤá¸áááá¸áąááážáá¸áááťáááááĄáá¸áá¸áá¸ááźáŹááźáá¸ááĄáąáťááĄáąá áĄáá¸áá¸áá ááá¸áááááá
ááŹááĽááąááŤááťááááąážááŹá áá¸áąááŤááá áąáážáá¸áąááááá¸áááŹááá áááááŹá¸áá áĽá¸ááá¸á ááá á¸ááźáŹá¸áąáá¸
áĄáąáťááĄáąáá áááĄáąážááŹáá¸áťááá¸ááŹáá áá¸áá¸áąážááŹáááááá¸ááááźáá ááá¸áááťááá¸ááááá¸ááážáá¸áťáá
á ááá¸ááááĄáąáťááĄáąáááŹá¸á ážááąááźáááąážááŹáḠáááááŤááááá¸áááááťááá ááťááá¸áá áĄáááťáá ááźáá¸á
áąááŹáá¸áąážááŹáá¸ááá¸ááážáá¸áááááĄáá ááŤá¸ áĄááźááąááŹááá¸áááąážááŹáá¸á áąááááĄáŹá¸áťáááááŹá¸ážá
ááŤááá
áááá-áááááá á á áá¸áááááąááááááááŹá¸áĄáááá¸áąááŹááťáá¸á áĄáąážááŹáá¸áĄáá¸áá¸áąážááŹáááá
áá¸ááááźááá áááááŤá-
áááááĄááźááąááŹáá¸á ááŤá¸áá¸ááŹá¸á áá¸áááĄážáá¸áá¸(áá )ááááŹá¸áá á ááá¸áťááá¸áťááááá
á ááŤá¸áĄááźáá áąááŹááááááŤááááá¸áá(áá)ááááŹá¸ááźá áá ááŤá¸áĄááźááááŹá áźáŹáąááŹááá¸áááťáá ááŤ
ááááąááŹáááźáá ááťáá¸ááááá¸áąááŹááá¸áá¸áá(áá )ááááŹá¸áááá ááŤá¸áĄááźááááąááŹááá¸áááąáá
54
áąááá ááŤá¸áá¸ááááĄááá¸áąááŹááááťáááááąáᏠá ááŤá¸áá¸ááŹá¸áá áá¸áá(áá)ááááŹá¸á ááŹá¸áá ááá¸áá
ááŤááá
á ááá¸áááá ááá áááááá¸á ááŤá¸áĄááźááá á ááŤá¸áąá á¸ááá¸áąááŹááá¸áááááá ááááááá¸áá
áĄážáá¸áá¸ááŹá¸áá áá á¸áááťáá ááŤááá
áąááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸áá áąááŹáááźá ááá¸áááá
á ááŤá¸á ááá¸áá(Time of Sowing)áá áĄáąáá¸ááŤáąáᏠáĄáááá áááżáá ááá áąááá ááŤá¸áá¸(Local
Rice Variety)áá áĄááá¸áąááŹááááżááá(Photoperiod Sensitive) áááá áąááááŹááá ááŹáááźá
áĄáááźáááá¸ááźááąááááááĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸ááááĄááźáááá¸ááááááááąááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸áá ááá¸
áááĄáááżáá ááźáá¸áá áááááááááá ááąááŹáááááąááŹáááááąááŹá ááááąááŹáá¸á áá¸á áĄáá¸áááąááŹá
áááá áá¸ááąááááá¸áąááá¸áááá˝áźááąááááá¤áŤá¸ááąááááá¸áááááŹá¸á ááŤá¸áá¸ááá á ááá¸á á áá¸ááááááŹá¸ áąááŹáááźááááá
ááąááááááááŹá¸áĄá-
- áááá
áááááĄáąá áŹááá¸á ááťááá¸áááĄááźááĄááŹá¸áá¸áááąá ááá
- ááááá
ááááááááźáá áááŤáááááááĄááááá¸ááźáŹá¸áąááŹááá¸áĄááźáááŹá¸á áźáŹáąááŹááá¸áťááá¸áááąáá
- á áááááŹá
á áááááŹá ááá ááťááá¸áá áąááŹáááźááá ááźáá áĄááĄáąááĄááźáááá¸áťááá¸á áá áááŤ
áąáĄáŹááąá áĄáąááĄááźáááá¸áťááá¸áááąáááŹáá ááŤá¸áĄááźááĄááá¸áá¸áťáá ááá
- áąááŹáááźá ááááťááá¸
áąáááá¸áąááááá¸ááááŤá áąááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á ááááááąááŹááá áááááá áá¸áááá¸ááá áĄá
áąáááá¸ááąáááŹááąááŹááá¸áąááŹáá¸áááąááŹáááąááŹáĄáąáááŹáá¸áąáááŹááąááŹááá¸áąááŹáá¸ááąááŹáááź
á áááááĄáąáťááĄáąáááŹá¸áťáá áąááááŤá áąááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á ááááááąááŹáá á áááááŤááá
ááŤááąáťáážáááŹááĄáá¸áááąááŹáááĄáąááŹáá¸áá¸áťáá áąáĄáŹááĄáá¸áťááąáḠ(most effective use of fertilizer)
á ááŤá¸á ááá¸ááŹááźáááŤááąáťáážáááŹááĄáá¸áááąááŹáááĄáąááŹáá¸áá¸áťáá áąáĄáŹááĄáá¸áťááááĄáąáá¸ážáá¸
ááŤáááá¤áááĄáá¸áťááááąá áá áááááŹá¸ááŹá¸á ááá¸áááŹááááá áĽááááťáááťááááťáá¸áĄááááŹ
áąáá¸áá ááááťáá ááŤááá
áĄááŹá¸á ááááŤááąáťáážáááŹá áĄááźááĄáá˝áźááĄáá¸áťááťááḠ(ááááá) áĄáá¸áťáá ááá¸ááźáá¸áťááá¸
(ááááá)áá¸ááĄáá¸ááťááťááá¸(ááááá)áĄáááĄááŤááá(at a wrong time) áĄáá¸áťááťááá¸ááá áąááŹá
ááźáááááąážááŹáḠáąáááŹá á á ááááá¸ááŹá¸áĄáááááŤááá
ááááááááŤááąáťáážáááŹáĄáá¸áťáááááťááá¸áááá¸áááŹá¸áááąááŹááŤááąááŹáááá¸ááŹáťááá¸áááááá¸áá
ááááááá á¸áąá áťááá¸áááĄáá¸áĄáťáááááąááźááá¸áťááá¸áá á¸ááźáŤá¸áąáá¸ááźááąáťáááááťááá¸ááááťáá áąá áąážááŹáá¸
ážááąááźáááááááŤááá
áá¸ááŹááá¸áąááŹáá áá ááŤá¸(Transplanted rice)áĄááźááąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áááááĄááááŹá¸
áá¸ááŹáááźá áá¸áąááŹááąááŹáá áá áá áťáá á ááá¸áąáᏠá ááŤá¸ááá¸áĄááźá á ááŤá¸ááá ážáá¸ááźáŹá¸á
55
áĄáááĄáá áąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áááá áąáĄáŹáááźááąáááťáááŹá¸ááŤááá
Step1:Early growth (áąááŹáá ááťáá¸áááááĄááźáá¸)
N,P,KáąáťáážáááŹáá¸áá¸áá¸á áąáááĄáááááĄááááĄáááĄááąáᏠáááŹáááąáá˝áźá¸áąáá¸áááťáá ááá
á áááá¸áĄáąáťááĄáąáááąááŹáá¸ááŤá (áĽáááŹ-áąááááąááŹáá) áááŹááąááŹá áąáá˝áźá¸ááááŤááá
Step2:Active tillering(áąááŹáá ááťáá¸ááááááá)
NáąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áąáá¸áá ááĄáááá á áááá¸áĄáąáťááĄáąá ááąááŹáá¸ááŤá(áĽáááŹ-áąááááąááŹáá)
áąáá˝áźá¸áąáá¸áááááááŤá
Step3:Early panicle initiation(ááááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ááźááąááŹáá ááťáá¸ááááááá)
(ááááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ááźááąááŹáá ááťáá¸ááááááá)
NáąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áąáá¸áá ááĄáááá á áááá¸áĄáąáťááĄáąá ááąááŹáá¸ááŤá (áĽáááŹ-áąááááąááŹáá)
áááŹááąááŹá áąáá˝áźá¸ááááá
áá¸ááŹááĄá áááá¸áááááá¸áąá áá áá ááŤá¸(Wet seeded rice) áĄááźááąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áááááĄááááŹá¸
áá¸ááŹáááźá áĄá áááá¸áťááááááááá¸áąá áá áá áá áťááá ááá¸áąááŹá ááŤá¸ááá¸áĄááźá á ááŤá¸ááá
ážáá¸ááźáŹá¸ááĄáááĄáá áąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áááá áąáĄáŹáááźááąáááťáááŹá¸ááŤááá
Step1:Early growth(ááąá ááťáá¸ááááááááĄááźáá¸)
N,P,KáąáťáážáááŹáá¸áá¸áá¸ááąáááĄáááááĄááááĄá ááĄááąááŹáááŹáá áąáá˝áźá¸áąáá¸áááťáá ááá
á áááá¸áĄáąáťááĄáąáááąááŹáá¸ááŤá(áĽáááŹ-áąááááąááŹáá)áááŹááąááŹááąáá˝áźá¸ááááŤááá
Step2:Active tillering(áá¸áąá ááťáá¸ááááááá)
NáąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áąáá¸ááááĄááááá áááá¸áĄáąáťááĄáąáááąááŹáá¸ááŤá(áĽáááŹ-áąááááąááŹáá)áąáá˝áźá¸
áąáá¸áááááááŤá
Step3:Early panicle initiation(ááááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ááźááá¸áąá ááťáá¸ááááááá)
(ááááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ááźááá¸áąá ááťáá¸ááááááá)
NáąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áąáá¸ááááĄááááá áááá¸áĄáąáťááĄáąáááąááŹáá¸ááŤá (áĽáááŹ-áąááááąááŹáá)áááŹ
ááąááŹááąáá˝áźá¸ááááá
á ááŤá¸ááááá¸ááááááźáááááá¸áąáá¸(Right Time of Harvest)
áááĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸áąá áąáá¸áá á ááŤá¸áĄááźáá áźáá¸áááĄáťáááĄááááąá áąáá¸áááĄááźá á ááŤá¸á
ááááá¸ááááááźáááááá¸ááááĄáááŤááá á ááŤá¸ááá ááŤá¸áąá ááŹá¸ áá á áá ááŹááááá¸áąááŹááá¸áąááŹá
áťáá áąáááá(áááá¸) á ááŤá¸ááḠá á ááŹááááá¸áĄáááźááááá áááąáááźáááŤááąááźá ááŤá¸ááźá áá á áá ááááŹá¸á
áá¸á ááŤá¸ááźá áá á áá ááááŹá¸ááźá ááááḠáááťáá ááá
ááááá¸áááąá áŹááźáá¸ááĄááá¸ááŹá¸ááááááááááĄáá¸áĄáąááááŹá¸áááááááá¸áá áąááŹáá
ááźáá¸á áĄááááááááá ááŤá¸áąá ááŹá¸áĄáááąáááźáááá áááźááááá¸ááźáŹá¸áááá¸ááááááááąážááŹá
56
áá¸áá¸áááŹá¸áťáá ááááááááááááŤáááḠáĄáá¸áĄáąááááŹá¸ ááááŤááááááááááĄáááĄáąááźá¸á
ááá¸áááá¸áąá ááŤááá
ááááá¸áąáá˝áźáąáááááá¸áĄááááááźá áąáááźááá¸áá¸áááŹá¸ áááááŤááá ááá¸ááááŹ-ááááá¸á áĽ- á
á áá ááŹááááá¸ááąáá˝áźáąááá áĽ- á á á ááŹááááá¸á áĄáąáťááŹáááá¸á áĽ- á á á ááŹááááá¸áááąááŹáá áĽ- á á á
ááŹááááá¸áá ááááá áĽ- á á áá ááŹááááá¸áá¸áá¸ááááŤááá
áááťáá á ááááá¸ááááźáááááá¸áá ááĄáááŤááá ááááá¸áąáá˝ááąááá ἠáąáááźááá¸áá¸áááŹá¸
áąááŹááá¸áąá áąáḠááááá¸áĄááááááźá áááťááąááŹáááźááá áťáá ááŤááá
á ááŤá¸ááąáĄá( Rice GAP )
Good Agricultural Practices á âá ááá¸áąáá¸áĄáąááĄáááąááŹáá¸ááŹá¸â á áťááááŹá áá¸á áźáąáááąáá
ááŤá áĄááźááá¸á ááá¸ááá¸á áá ááŹá¸ áĄáťáá ááźááŹá¸ááááŤááá áááťáŹááąáĄááá áááá¸á ááááá GAP á
áťááááŹá âááąáĄáâááąááźá¸á áŹá¸áąáááąáááá¸á áźááááŤááá
What is GAP?
âááąáĄá-áá á áŹá¸áá¸áááŹá¸áĄááźá áąáá¸áĄáááŹáááá¸áťáḠáĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸ááźáááááŹá¸á
áááąá áá áąáááááąáááááĄááźááĄáá¸áá ááááá¸áááááááťááá¸áááá á¸ááźáŹá¸áąáá¸ááḠááźááąááá
áąá áá ááááŹááááá¸áĄáááááťáá ááâ ááááťáŹá áŹá¸áááááĄáŹáĄááźá(FAO)ááĄááá¸áŤáááźááááŹá¸ááŤááá
áááąáᏠáĄáŹáááááĄáá¸áá¸á á ááŤá¸áá¸áááááŹâááąáĄáâáá áááťáŹááąáĄáááááźááźáááŹá¸ááąáááá
áĄáťáááťáááááᏠááá ááŤá¸ááąáááááŹá(IRRI)áá á ááŤá¸ááąáĄá á ááááááááŹá¸ (GAP
standards for Rice)áĄááźá áĄáąááŹáá¸ááźááá¸á ááŤá¸á ááá¸ááá¸á áá ááŹá¸(Best rice-growing practices)
ááŹá¸á áąááááááá¸áááąáá¸áááááá ááááźááááᏠáááąá/ááźáá¸áąááąááŹáááá ááŤá¸(Irrigated
Lowland Rice)á áá áá áááá áá áááááŹá¸ááŹá¸(small-scale rice farmers)áĄááźá áťááááááá
áąá á¸ááźááááąáá¸(to join export markets) áťáá áąážááŹáḠááááŤááá
IRRIá Irrigated Rice Research Consortium-IRRC)ááťááááŹááááĄááŤáĄáááĄáąáááąááŹááĄáŹáááá
ááŹá¸áá áá¸áąááŤáá¸áąááŹáááźááááááááĄáá¸áĄáťáááááááąáá¸(higher profits)á áĄáááĄáąááźá¸ááááá
ááá¸áááąáá¸(healthier harvests)áĄááźá ááąáááááááá¸á áááá¸ááŹá¸áťáá ááŤááá
áááĄá፠áťááááŹáááá ACIAR project(in lower Myanmar), LIFT(A)(B)projets(in Ayeyarwady),
IRRC project(CORIGAP)ááááąááŹáááźáááááááIRRI project áĄáŹá¸áá¸áá GAP áĄááźá new
best management Options ááŹá¸á áá¸áááťááá¸á better threshers & driers ááŹá¸ áááááťááá¸áDoA, DAR
staff ááYAU students áááĄááźá Capacity building ááááŤáááąážááŹáá¸ááááŤááááťááááŹáááá ááŤá¸
á áá á¸ááááááá¸áááąá áąáá¸áĄááźá áąáááŹáááá áááááá áĄáááá¸ááŹá¸á ááá¸áááááá
á ááŤá¸ááąáĄáá áąáááŹáąáááťáááŹá¸ááŤááá
ááááááááá á ááŤá¸ááąáĄá
ááááźáááááŹ-áááąá/ááźáá¸áąááąááŹááááááŹá¸ááŹá¸áĄáá¸ááąáá¸áá ááá¸ááąáááááááąáá¸áá
57
áááŹáááááá¸ááááá¸ááá¸áąáá¸áťáá áááIRRIáááá¸áąááŤáá¸á ááá áá¸áááąááŹáááźáááá
ááąáĄáááźá áĄáá(á)ááááŤáááááâááťáá ááąá(á)ááááąááŹááá¸áąáĄáŹááąááŹáááźááá(á )ááâ
âOne must do, Five reductionsâ áťáá ááá
Five reductions ááŹ-
(á)áá¸áąá ááá¸áąááŹááá¸á áźáá(to reduce seed rate)
(á)áąáťáážáááŹáąááŹááá¸á áźáá(to reduce fertilizer use)
(á)áá¸áááąáá¸ááąááŹááŤááŹááźááąáá¸ááŹá¸áąááŹááá¸á áźáá(to reduce pesticide use)
(á)ááźáá¸áąáááąááŹááá¸á áźáá(to reduce water use)
(á )ááááá¸áąáťááźáąááááąááŹáááááá¸áĄááááááĄáąááĄááźááąááŹááá¸áąáĄáŹááąááŹáááźáááá
(to reduce post-harvest losses)
One must do ááŹ-
(á)áá¸ááááá¸áąá áááťáá ááąááá¸á áźá ááá¸áá(to use certified seeds)
âááťáá ááąá(á)ááááąááŹááá¸áąáĄáŹááąááŹáááźááá(á )ááââOne must do, Five reductionsâ áťáá
ááąááŤááťáá ááá˝áźáá¸áąáááąáááá ááá áá¸ááááá(á )ááŹááąáťááŹááĄááźáá¸ááááḠááá ážáá(áááááŹá¸
áá áá áĽá¸)áąáá¸ááŹáááąáťá áááá ááááŹáąááááźáááá¸á áá (á)áá¸áááĽáťááá ááá¸áážáááá
áááááŹ-áááá¸áá áá áá ááąáĄá áĄááŹá¸á á ááŤá¸áĄááźáááááá (áá ááŹááááḠá ááŤá¸ áĄááźááá
ááá¸áááá)
á ááá¸áááá áááąááŹááá¸áťááá¸ááĄáá¸áĄáťáááááááťááá¸ááááŹáááááá¸ááááááááá¸áťááá¸
áááąážááŹá ááąáĄáááááááŹá¸áĄááŹá¸á áááážáááá
áááááŹá¸ááŹá¸áĄáŹá¸ ááááá¸áąáá¸áťááḠ(Training/Technology Transfer)á á áá áá (ááąáĄá)á
áááá áá (áááááŹá¸á áá )ááááĽááźá áá¸áááąá áťááá¸(Improved Practice and Farmer Practice)áááááá¸
áááťáḠáááááŹá¸ááŹá¸áááá áááááąáťááĄáąáťááĄáąáááźá áąááŹáááźáá áá¸áťáááąá áťááḠ(Farmer
Participatory Research) áááá ááááŹá¸ááźáááŹááŹá¸áťáá ááŤááá
áĄáááá¸ááŹá¸áááá á ááŤá¸ááąáĄá
IRRIáááá¸áąááŤáá¸á ááá áá¸áááąááŹáááźááááááąáĄáá ááááááááźááĄáá(á)ááááŤááááá
(á)áąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸ááá¸á áá
(á ááŤá¸á ááá¸ááŹáąááąáťááąáááááĄááááĄáąááááááťáá¸áąáťáážáááŹáĄáŹááŹááąáá˝áźá¸ááá áá )
(Site-specific nutrient management-SSNM)
(á)áąááŤáá¸áťááááááá¸ááá¸á áá
(áááááąááŹáąááŤáá¸áááąáá¸áá¸á áźááá¸á áá )
(Using right herbicides)
(á)á ááá¸áąáááá¸ááá¸áĄáá¸ááá áá
(á áá ááááąáťááŹááá ááŤáąáááá¸ááá¸áĄáá¸áťááá áá )
(Alternate wettting and drying-AWD)
58
(á)áá¸áááŹá¸ááŹááźáááááá¸ááá¸á áá
(ááĄááááŹáąáá¸áťááá¸áťááá¸ááąáá¸áá¸ááąááŹáááá áá )
(Lessen pesticide use)áááťáá ááŤááá
ááąáĄáá áááááá áĄáá(á)áááťáá áąááŹáááźáááᏠáááá¸áá áá áá SSNM á áá áá ááŤá¸
áĄááźáááŹááźáááááąáťáážáááŹáá¸á áźááąááŹáááááŹááá áááááąááŹáąááŤáá¸áááąáá¸á áąáá¸ááá¸ááŹá¸
ááááá áźáŹáťáá áĄáá¸áťááťááá¸áąážááŹá áąááŤáá¸áťáááąážááŹá á ááŤá¸áĄááźááá¸áá¸á áá á áá ááŹááááá¸ááááŹ
ááŹááá
AWDá áá áĄáá¸áťááťááá¸áąážááŹá á áááá¸áá áąááąáá¸ááźáá¸áááźááá á áá ááŹááááá¸áąááŹáááááŹááá
ááĄááááŹáąáá¸áťááá¸áá áąáá¸áá¸á áąááŹáááá áá (Lessen pesticide use)áąážááŹá áąááźáąážáá¸ááá
ááááŹáťáḠáááááŹá¸áááąááźáá¸áááŹá¸ááŹá¸áááá¸ááá¸áąá áŹááąááŹáááááŹááááááááŹá¸ááŹá¸áá
ááąáĄá(á)ááááĄááááŹ(á)ááááááŹáááá¸ážáááááááá¸áá áá ááá ááŤá¸áĄááźááá¸áťááá¸áá á¸ááźáŹá¸áąáá¸
áĄáá¸áĄáťáááááťááá¸áááąážááŹá á áááá áŹá¸áááŹá¸ááŹáąážááŹáḠááááá
ááá¸áááá á ááŤá¸ááąáĄá
ááá¸ááááááąáĄáá áááááááᏠá ááŤá¸áááááá¸áááááááá¸áťáḠáąááŹáááá¸ááá¸á áá ááŹá¸á á
áĄáááťáááąáá¸áá ááááá¸áąááŹáááźááá ááááááááŹá¸áá ááááá áąááŹáááááąáá¸áąáá¸áťáá ááá
ááááŹááááá¸áąááŹáááźááááááá¸ááŹá¸ááááááŹá¸ááŹá¸ááááŹááąáá¸ááŹá¸ááááá¸áááąá áťáá¸ááá¸ááá
ááá ááŤá¸ááŹá(Thai Rice Department)áá á áąáá¸áĄáááťááąáá¸ááá
ááąáĄáá ááááááááźá á ááá¸áąáťááááąáááááźáá¸áąá áťááá¸á áąáá¸áĄááľááŹááťáá áąá áťááá¸ááá ááŹ
ááźáááá¸ááá¸ááá áááááááŹá¸áá áá¸áááŹá¸áąááŹááŤáąáá¸ááŹá¸á áąááááĄáááá¸áĄááḠáĄáá¸áťáááááŤáá
ááá
á ááŤá¸ááá¸ááźááťáḠáá á áá áááĄááźáá¸ááááá¸ááááááááá¸áĄáťáḠáá ááŹááĄááźáḠáĄáąáťááŹá
áááááŤááááá ááá¸ááąáĄá á ááááááááŹá¸áá áááĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸áąá áąáá¸á áá (Quality
Management Systems-QMS)á áĄááááŹá¸áąážááŹáá¸ááááŤáááááá¸ááááááąáĄáá ááá¸á áá ááŹá¸á áá
áĽá¸áąááŹááááźáá áá¸á áááááąážááŹáá¸ááááááááá ááá áá á áááááŹá¸ ááá,ááá áąááŹá
á ááŤá¸áĄááŤáĄáá áá¸á áá áá¸áĄááźá ááá¸áááŹáťááááťáá¸áąáá¸áťáá¸áťáá ááááááá ááá ááźá ááááĄááá¸
áąááŹáááźááááĄáááťááááááá¸ááąáĄáá áááááááááĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸áąá áąáá¸á áá (Quality
Management Systems-QMS)á áááĄá፠áááááŹá¸áĽá¸áąá á ááááááááŹáááá¸áááťáá áąážááŹáá¸
áááááááŹá¸áąážááŹáá¸ááááŤááá
ááąáĄáá áĄáááĄááááŹá¸áááá¸áááááťááá¸á áááááŹá¸ááŹá¸áĄáŹá¸ááááááąá áťááá¸á ááá¸áááŹ
áťááááťáá¸áťááá¸á ááááŹáááá¸áąá áťááá¸á ááááŹáááááá¸áááąá áťááá¸á ááá¸áááááá ááŤá¸ááŹá (Thai Rice
Department)á á á áąáá¸áĄáááťááąáá¸áťááá¸áááá áťááááŹáááĄáááĄáąááźá¸áąááŹáá¸áááááąáá¸áĄááźá
ááááŹáááźáááŹá¸ áťáá ááŤááá
59
á áááťá¸á ááŤá¸ááąááááá ááá¸ááᏠá áááťá¸á ááŤá¸á ááááź áḠá áááť á¸á ááŤá¸áá ááááŹá áŹá¸ááááááŹáĄáááĄáá áąááź ááá¸áááá¸ááá¸áááťáŹá¸á áŹáĄáá ááḠááá¸áá ááááź á ááá
áááá ááá áá á ááŤá¸áĄááá¸áá(Oryza sativa F.spontanea)á áĄáááź áá(Wild Abortic- WA Type)ááĄáá¸ááťá០ḠCytoplasmic genetic Male Sterile(CMS)á áááá¸áááááź á á áááť á¸á ááŤá¸áĄáááťáŹá¸á áááááááź ááź áá¸ááź á ááá ááĄááťáá áááááŹá¸áá (F1) á áááť á¸á ááŤá¸ááť á¸ááťáŹá¸ááThree-Line Hybrids ááťáŹá¸ááź á ááŤááá
ááááá¸áá ááŤá¸ááťá¸ áĄááťáá¸ááťáḠááĽááź áááŤá áĄáááąááŹáá¸á ááŤá¸ááť á¸(HYV)áá ááŹááááź áááŹá¸áá á áááť á¸á áá¸áá (Heterosis) ááĄáá¸ááťá០Ḡá á¸ááŹá¸ááź á á áááťá¸áá áááááááź ááź áḠááź á ááŤááá
á áááť á¸á ááŤá¸ááááááź áááááááááá á ááááąáááááź ááá០Ḡááťáááź áá áŹá áááťá¸ ááťááááá áááĄá፠áĄááź áŹá¸á ááŤá¸ áĄááá áááťá¸áááááááťáŹá¸áááḠááź áááᏠááááá áá áááąááŹáá á áááť á¸á ááŤá¸ááťáŹá¸áĄáŹá¸ ááŹáąááąááŹááááťáááąááź áŹáḠááááŤááá
áááŹááááááťáŹá¸á áŹáĄáá áááááź ááááááááááá á áááťá¸á ááŤá¸á áá§ááᏠáĄááťáŹá¸áḠá áááťá¸áááááááź á ááááááĄá፠áááááź ááááááááááá á á áąááŤáḠá ááŤá¸á áá§áááŹá á á ááŹááááá¸áąááťáŹá á áááťá¸á ááŤá¸á á áááťá¸áąáááź ááź á ááŤááá
áááááź áááááááááááá ááťááąááŹáááááťáŹá¸áá á áááť á¸á ááŤá¸ááąááááááá០Ḡáąáá¸á áááá ááá ááťáŹá¸áąááŹáááá¸ááŹáááááᏠá áááááá áááááŹááááá ááá ááá¸ááťá áĄá á áááť á¸á ááŤá¸á á¸ááŹá¸ááź á á áááť á¸áááááá áááŹá ᏠáąááŹááááááź ááź áá¸áááąáá
á áááťá¸á ááŤá¸á áááĄá፠ááááĄááťááá áááťá¸ááťáááᏠááááĄáá á á áąááŤáá¸á ááŤá¸á á á§áááŹááĄáąááááááź ááąááŹáá áááá .áááŹááááá¸áááááááááá.áááŹááááá¸áá ááááŹá¸áąááááá.áááŹááááá¸á áĄáááá¸ááŹá¸áá á .áááŹááááá¸á ááá áááá á.áááŹááááá¸áá áĄááááá á.á ááŹááááá¸ááá á áááťá¸á ááŤá¸á á áááťá¸áąááź áŹáá¸ááááŤááá
áĄááź áááź ááááᏠááá ááŤá¸ááąáááááŹá (IRRI)áá áááťá ááŤá¸ááąááá
IRRI á á áááťá¸á ááŤá¸ ááąááááá áŚá¸á áŹá¸áąáá¸ááąáááááááá¸á áĽááťáŹá¸ ááťááááŹá¸ááá ááá¸ááᏠááťá¸áąá áĄááááá¸ááááź ááąáḠáá ááź áááŹá¸áąáá¸á á áááť á¸áĄááááá¸áá¸ááź ááąáá¸á áááĄáá áĄáąáá¸áąááŹáḠá áááť á¸ááťáŹá¸áááááąáá¸á áá¸ááŹá¸áąááŹááŤáááááťá¸ááťáŹá¸áááąáá¸á áąááąááź áĄáąááź áĄáąáááąáḠáąááŹáąááááťáŹá¸áá áááąááŹáá á áááťá¸á ááŤá¸ááťá¸ááťáŹá¸ áąááŹáááąáá¸á ááááá¸áááŹááź á ááąááá á áá¸ááááź áááŹá¸áąáḠáááź á ááá
60
ááá¸áĄááź á IRRI áá áááá¸ááť á áááťá¸áąáá¸ááź áąáḠááá¸ááá¸ááŹáá Molecular Marker ááá¸áááŹááź á áąááŹááŤáááá áąáááź ááááááá¸áąááŤááááá áĄáááĄáąáá¸áąááŹáḠá áááťá¸ááťáŹá¸áááąáá¸á á áááťá¸á áá¸áĄááąááŹáá¸áá áĄáá¸áĄáááḠá áááťá¸ááťáŹá¸áááąáá¸ááááḠáąááŹáááááťá áááŤááá
IRRI ááá áááťá¸á ááŤá¸áąáá¸ááź áąáá¸ááť á¸ááá¸ááťáŹá¸á áááá ááá áá ááá ááááĄáá¸áá¸á áąáá¸áááťááááá ááá¸ááááź áááá¸á áááťá¸ááąáááááááá¸á áĽáá áááááąááŹáááá áąááŹáá¸áááá ááááá¸ááťáŹá¸ ááŹáąáááŹá áĄáá¸ááťááťááááá
ááá¸áĄááź ááĄááť áááááťáŹá¸ááIRRIáááááCMSááá¸ááťáŹá¸áááááá¸ááťáŹá¸á áĄáá¸ááź ááťá ááááĄááḠá áááťá¸áąáá¸ááź áąáá¸ááááá¸á áĽáá áááááąááŹááááᏠáąáá¸ááťááááá áĄááŹá¸ áĄááŹáąááŹáá¸áá ááť á¸ááťáŹá¸áĄáŹá¸ ááź áááá¸á áááť á¸áĄááź á áááąáá áááťá¸ááťááááá
IRRIá áááť á¸ááťáŹá¸ááąáááąááąááź ááááá áá¸ááá០ḠááááĄáá¸áá¸áá áááá ááá áá ááá ááťá¸áá áĄááź á áááąáááťááááá ááá áááááááŹáá áĄáááááááááá á ááááŹá¸áąááá áĄáááḠááŹá¸áááááá IRRI á áááťá¸ááťáŹá¸á ááťáááź áá Ꮰá áááťá¸ááťááááŤááá
á áááťá¸á ááŤá¸áááźááááŹááá
ááź áááŹááááá ááááááá ááá International Rice Research Institute (IRRI ) ááĄáááź ááá¸áá ááťá¸ááź á áąáᏠIR 58025 AááB áá IR62829 AááB áááááᏠá áááť á¸á ááŤá¸ááąáááá á áááááŤááá ááááááá áá ááááŹá áŹá¸ááááááŹáĄá (Food Agriculture Organizaion-FAO) áĄááĄáááź á á áááť á¸á ááŤá¸ááá¸ááᏠááááá¸ááťáŹá¸ áááááá Father of Hybrid Rice ááź á á Longping YuanáááĄááá ááź áááŹáááá ááŹáąááŹáá០Ḡáá¸áąááŤáá¸áąááŹááááááŤááááááá ááá áá ADB-IRRI á ááá¸áááŹáĄááĄá áááááá áááááĄáąááĄáááź á á áááť á¸á ááŤá¸ááá¸áááŹáááŹáá ááááťáá¸ááťáááĄááĄáŹá¸ ááá¸ááŤá¸áąááŹááḠáá áááá áá á áááť á¸á ááŤá¸ááąáááá ááááąááŹááááááź á ááŤááá
IRRI áá ááź áááŹááááá ááááááá ááťáŹá¸ááá¸ááťááá ááá ááá ááŤá¸ááťá¸áąáá¸ááź áąáḠááąáááááááá¸ááťáŹá¸á áá¸áąááŤáá¸áąááŹáááááťááááŤááá á áááť á¸á ááŤá¸ááąááááá IRRI ááááá CMSááá¸ááťáŹá¸á áĄáá¸ááťá០ḠáĄááŹá¸áĄááŹáąááŹáá¸áąáᏠáąáááá¸á áááť á¸-á (IR 58025A/ IR 63883- 41-3-2-2R)áá áąáááá¸á áááť á¸-á(IR 68897A/ IR 60819-34-2-2R) á áááťá¸áá ááťá¸ááąááŹááááááááIRRIáááá¸áąááŤáá¸áąááŹáááááź áá¸áááááĄááá¸á áá¸áááąáá¸ááťááááááá¸ááťáŹá¸áá áĽáááááťááąááŹáááááź áá¸á ááź áááááá áááť á¸ááť á¸áá ááťáŹá¸áááąááááąáḠáá¸á áŹá¸ááťááááŤááá
á áááť á¸á ááŤá¸ááąáááááááá¸áĄáá IRRIááááąááŹáá á áááť á¸á ááŤá¸ááąááá áąááŹááááá ááááĄááťáŹá¸áĄááź áŹá¸ááŤáááąáᏠHybrid Rice Research Constrium
61
(HRDC)ááĄáááááááĄáąáááź á ááź áááŹááááá á áááť á¸á ááŤá¸ááąááááááááź á¸áąáá¸á áĄááź áŹá¸áááááťáŹá¸ááá¸á áĄáááĄááá¸ááťáŹá¸ áááąáá¸áąááŹáááááťááááŤááá
ááááá áááťá¸á ááŤá¸áááááááąáá¸ááąááá áąááŹááááááŹááá áááááĄáááá áááááá ááá áá á áá á áááť á¸á ááŤá¸áąáĄáŹáááź ááá ááź áááááááťáŹá¸á ááá¸ááááá áááąá á áááťá¸ááťáááá á áááťá¸ááťáŹá¸á ááź áááŹáááá ááŹáááŹá áá¸ááááź áá¸á áááááť á¸ááťáŹá¸áá ááŹááááááĄáąááź áĄáąáá áĄáááź áááź áá¸ááťáŹá¸ á áĽáááááź á áąááŹáááááťááááŤááá
áááąááŹáąááŹáá¸ááááááťá¸ááťáŹá¸áĄáŹá¸ á ááź ááááťáŹá¸ááź ááááź áááź áá¸á áááááŹá¸ááŤáá áąááŹááááąááŹá áá¸áááááťáŹá¸(Farmer Participatory Research) áąááŹáááááź áá¸ááťáŹá¸ ááź áááᏠF1 ááťá¸áąá áááááąáḠáá ááťáááź áá Ꮰá áááťá¸áąáá¸á áąááŹáááááťááááŤááá
á áááťá¸áááąááŹááááŹá¸ááá áááťá¸ááťáŹá¸
áááá-ááá SL-8H-ISMSA á áááťá¸á ááŤá¸ááťá¸ááťáŹá¸á á áźáá áááťá¸ááź áááź áá¸á ááť á¸ááááááź áááź á¸ááź áá¸áá áąááŹáááááťááááŤááá
áááá-á áááá-áá áááťá¸áá áĄáá¸áĄáááąááŹáá¸ááź á¸á ááááŹá¸ááź áááááá á áŹá¸áá¸á áá¸áá áąááŹáá¸ááááááť á¸ááź á ááŤááá áááąááąááŹááąááááťáŹá¸á áá¸áąááŹáá¸áąááŹááąááááťáŹá¸á áąááŹááąááŤáąááááťáŹá¸á á áááťá¸áá áááąááŹááŤááá
á§ááááĄáá ááá ááŤá¸ááťá¸ááťáŹá¸ á áááťá¸áááąáááŹááťáŹá¸áá áĄá áŹá¸áá¸á áááťá¸áááąááŹ
ááťá¸ááź á ááŤááá áááá¸áąááááŹáááááź ááááááááá ááź á ááá áááĄááááŹ- LP 8 (R) _ LP 89 (A)
ááź á ááá ááááąááŹááťá¸áąá áąááŹááá ááááááá áá áĄáááźáááŹá¸ááá
áááá-áá áĄáááĄáąáá¸áááááŹááťáŹá¸ááŹ- á ááŤá¸áĄáá - áĄáá¸á§ááá
áĄáááá - ááá áá
áĄáááĄááź á (á áááááŹ) - áá
áĄáááŤááááŹá¸ - áá-áá
áĄááĄáá (á á) - áá
áá áááŤáá¸áḠ(ááťáá¸ááť) - ááá
áąáĄáŹááąá ááŹááááḠ- áá %
62
áĄáąá (áááá) áĄáąáá¸ááťá (ááá) - áá
áĄááá¸áá ááŹááááḠ- áá áááá
ááááááááŹá¸ - ááź á (ááááź ááŤ)
ááááááŹááááḠ- áá ááŹááááá¸
á áŹá¸áá¸ááĄáá - áá¸á/áąááŹáá¸
ááááááááĄááťá¸ - á.á
áĄááááḠ(ááá¸/á§á) - ááá-áá á
SL-8H-ISMSA SL-8H-ISMSA áá Rice Blast áąááŹááŤáááááááááá Bacterial Blight áąááŹááŤá áá Sheet Blight áąááŹááŤáá áĄáááĄáááááááá Brown Plant Hopper áá Green Leaf Hopper áá¸ááŹá¸ááťááá¸áá áĄáááĄáááááááááááĄáááᏠSL-1A x SL-8R ááź á ááá áááá¸áąáááᏠááá ááááááźáá ááá ááááąááŹááťá¸áąá áąááŹááá ááááááá áá áĄáááźáááŹá¸ááá
SL-8H-ISMSAá áááť á¸á ááŤá¸á áĄáááĄáąáá¸áááááŹááťáŹá¸ááŹ-
á ááŤá¸ááťá¸áĄáá - á§ááá
áĄáááá- ááá á ááá
áĄáááĄááź á(á áááááŹ)- ááá á ááá
áĄáááŤááááŹá¸- áá á áá
áá áááŤáá¸áá¸- áá á á áá á
áąáĄáŹááąá ááŹááááá¸- áá ááá á
áĄáąá (áááá)áĄáąáá¸ááťá(ááá)- áá á áá
áĄááá¸áá ááŹááááḠ- áá ááá á
á áŹá¸áá¸ááĄáá - áąááŹáá¸
áá á§ááĄáá(ááá¸)- áá á á ááá
****** ******* ********
63
áĄááá¸-á
á ááŤá¸áá¸áąááŹáá¸áá¸ááá áá¸áąá á ááá¸ááᏠáá¸áąááŹáá¸áá¸áááá ááá¸áąáá¸
áĄááááááá¸á á áá¸áááťáá ááááá ááąááŹáá¸ááááŹáá¸ááááá¸áąá (Seed)áťáá ááá áá¸ááááá¸áąá
(Seed)ááᏠá ááá¸áá áĄáá¸áťáááááá(Seed for sowing)áá¸áááááąááŹáá¸áąá (Grain)á áá ááá¸áá
áĄáá¸ááťááááá áŹá¸áá¸áááᏠáĄáá¸áťáááááá(Grain for eating)áĄáááąááŤáááá¸(Germination) áąááŹáá¸
ááá¸áá¸á á áá¸áááá¸ááááťáá ááááťááSeedááGraináááźáťááŹá¸ááŹá¸áááááááâáá¸áąááŹáá¸áá áąá ááąááŹ
ááąááŹáá¸áá áá¸ááááááâ âáá¸áąá áááááááááá¸ááááá¸áĄáá¸ááá¸ââBetter seed means better
sropsâáá¸áá ááá¸áááá(CropProduction)ááŹááźááááá áááźááąáá¸áááá¸áąááŹáá¸áááąáťááťááťááááąáťáážáááŹ
á áá áááąáá˝áźá¸ááá¸áááąáá¸ááąááŹááŤááŹááźááąáá¸á áąááŤáá¸áááąáá¸áááźáá¸áĄáŹá¸á áĄáááá¸á áąáááźáá¸áąááá
ááááá áááťáááĄá áźáá¸áá áąááŹáááźááąá ááŹá á ááá¸ááŹááźá áĄáá¸áťááąáᏠáá¸áąá ááŹá¸á(áąáááá¸ááĄááźá
áąááŹáá¸áá¸áá ááá¸ááááááá¸áťáá ááŤáąá ) áá¸áá á áá¸áááááĄáááąááŤááááá¸áá áĄáááááąááźááá ááĄáŹá¸
ááĄáŹá¸áĄááááá¸ááážáá¸ááá¸áááá áąááŹááá¸ááááťáá áĄááá¸áĄáá¸áᏠáťáá ááźáŹá¸ááá áááááááŤááá
á ááŤá¸áá¸áąááŹáá¸áááááŹ
ááááá ááŤá¸áá¸áâáá¸áąááŹáá¸âááąáááááááá¸?
á áá¸ááááĄáááá áąááŹáááźááááąááááťááťáḠáĄáá¸ááŹá¸áá¸áąá áąááŹáá (National Seed
Committee)á áĄáááťááááąáááŹá¸áá á ááŤá¸áá¸áĄáŹá¸áá¸áá áááááᏠáąááąáťááĄáąáťááĄáąáááźá
âáá¸áąááŹáá¸âááŹá¸áááťáá ááá ááąáᏠáááąááąáťáááááááąáťáááááĄážááá áá¸áťááááááᏠá ááá¸á
áááááŹá¸ááŹáťáá ááŤááááťááááŹááááá ááŤá¸á ááá¸ááŹáąááąáťááááŹááąáááĄáá¸áá¸ááźáťááŹá¸áťááŹá¸ááŹá¸áááááá
áááááąáťááąáááá ááááááŹáááááááťááá¸ááĄááźááąááŹáá¸áťááá¸ááĄááźááááááťááá¸áááá¸á áŹáĄáťáá á áŹá¸áá¸
áááťááá¸á áá áĄáááĄááá¸ááŹá¸á á ááá¸ááááááŹá¸ááŹáááŤááá
ááááá ááŤá¸á áááá¸ááŹá¸á ááąááŹááąáááąáᏠáááá¸áá¸ááŹá¸ááźááąáťááŹááąááŹááŤá áááá¸áá¸ááŹá¸
ááźáá áá¸áąááŹááŤáá ááŤá¸áá áá¸á á ááŤá¸áĄááąááŹááťáááá¸á áááá¸áááŹá¸áąááŹááŤááááŹá¸á ááááááááá á ááá¸á
áááááŹá¸ááŹáááŤáááááá¸áťáá ááááááźáŹááąááŹáá¸áááąááŤáááŹá¸áá ážááááźáááááá áŹá¸áá¸áá áá áá
áá áĄáááĄáąááźá¸áááá á ááá¸á áááááŹá¸ááŹáááŤááá
áááááąáťááá ááá¸á áĽáá ááŤá¸áá¸áĄáááááąááŹáááąááŹáááźááá ááááá áá áá ááąáťáážáááŹáá
ááźáá¸áá ááááááťáá áááĄáąáťááĄáąáááźááááááááááąááŹáááááťááá¸áááąááŹá ááŤá¸áá¸áťáá ááťáá á ááá¸á
áááááŹá¸ááŹáááŤáááááááá¸áĄáááá¸ááźáááááááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸ááá¸ááąááźá ááá¸áááááŹá ááá¸
ááááŹáááá¸ááá áááĄááá ááŤá¸áĄáťáá¸ááŹáá¸ááááŹáá¸ááĄáťáá¸á ááŤá¸áá ááŤá¸áĄáťáá¸á ááŤá¸á áááá áá¸áťáá¸áá áá¸á á
áá¸áááááááąááŹááááááá¸ááááááá¸á ááá¸ááááááŹá¸ááŹáááŤáááá ááá¸ááááááŹá¸ááŹá¸
ááááąááąáťáááááĄáááááááááááá¸áááŹáąááźá¸áááťáá¸á ááŤá¸áá¸áąááŹáá¸áĄáťáá ááááá ááá¸áąá
áááŤááá
64
á ááŤá¸áá¸ááááá¸áąá áááááŹ
áááááĄáąáťááĄáąááááá ááŤá¸áá¸áâáá¸áááâááąáááááááá¸?
áá áťááŹá¸áá¸ááŹá¸áąááŹáąááŹáĄááŤááááááĄáá¸áťááááá¸ááááŤáááąááŹáá¸áâáá¸áááâááąáááááááŤááá
áá¸áąááŹáá¸ááá¸áá¸ááááťáá áááťááá¸áááąáá áá¸áąá ááŹá¸áááĄááźááĄá áŹá¸áááŹáąááááá áąááŤáá¸áťáááąá ááŹá¸ááá¸
á ááąáááááááááááááĄáááááá áá ááááŹá¸áąáᏠáĄáťááŹá¸áá áĽáá¸ááŹá¸áąááŹáąááŹááŤáááťááḠáááąá áááá¸áááŹá¸
áąááŹááŤáťáá áąážááŹáá¸ááŹá¸ááḠáááťáááŤááŹáťááḠáááąá ááąáá
áááááŹá¸ááŹá¸ áá¸áá áá ážáá áąááźá¸áá áąááŹáá¸áá¸áááá ááá¸áá ááĄááááá¸áąá áĄááááŹ
áá¸ááááĄáá-á (Certified Seed-CS) (áááĄáąáááĄáąáááᏠá á¸ááźáŹá¸áťáá áá¸ááááá¸áąá )áťáá ááŤááá á ááŤá¸CS
áá¸áááááźááááááááááĄáááĄáąááźá¸á ááá áááá¸ááŹáá¸áááá áá(áĄááá¸áá¸ááááŹááááá¸)ááĄáááąááŤá
ááŹááááá¸(áááááĄáá)ááá¸áąá ááźáá¸áĄá ááŤá(áĄááŹá¸áá¸ááááŹááááá¸)ááááááŤááá(áĄáąá á áá áááááźá á
áąá ááááá)ááąááŤáá¸áťáááąá ááŤááá( áĄáąá á áá áááááźá áá áąá ááááá)áááťáá ááŤááá
á ááŤá¸áá¸ááááá¸áąá áááááťááá¸(Seed Production)ááááá¸á áĽáĄáááá
áá¸ááááá¸áąá (Seed)á ááá¸áááááťááá¸áááááááŹá¸ááŹá¸áááá¸áááá¸áťáá á áŹá¸áá¸áááá¸ááąá
(Grain)á ááá¸áááááťááá¸áááĽá¸áááááá¸ááťááŹá¸ááŹá¸ááŤááááááááŹá¸ááŹá¸áá¸áá áá ážáááąááźá¸áá áąááŹ
áá¸áá¸áááá ááá¸ááááĄááááá¸áąá áĄáááᏠáá¸ááááĄáá-á(Certified Seed-CS)(áááĄáąáááĄáąáá
áᏠá á¸ááźáŹá¸áťáá áá¸ááááá¸áąá )áťáá ááŤááá áĄáá፠CS áá¸áąá áááááťááá¸ááááá¸á á ááá¸áąáá¸áĽá¸á á¸ááŹáá
ááááá¸ááŹá¸áááá¸áááŹááá¸ááťáááá¸áááá áťáááźáŹááŹá¸ááĄáá¸áąááŹááąááŹááááŹá¸ááááá˘áááá¸áąá áááááźá
ááŹá¸ááźá ááźáŹá¸ááŹá¸áąážááŹáá¸ááááŤááá
áá¸áąá áá áťáá (Seed Source)áááááąáá¸áááĄáąáá¸ááŤáąááᏠáá¸áááá áťáááźáŹááŹá¸ááĄáá¸áąááŹááąááŹáá
ááŹá¸ááááá˘áá áá¸áąá áááááźáááŹá¸áá CS áá¸áąá áááá ááĄááąáᏠáá¸ááááĄáá-á(Registered
Seed-RS)(áááĄáąáááĄáąáááᏠáá¸ááááá¸ááźáŹá¸áá¸áąá )á á ááá¸áąáá¸áĽá¸á á¸ááŹá áá¸áąá ááŹáááźáťáááŹá¸á áááá
áťáá ááŤááá
áá¸áąá ááŹáááźáťáááŹá¸áá R S áá¸áąá áááááťááá¸ááááá¸á áąááŹáááźáááá áĄááŹá¸á áĄáąáťáá
áá¸áĄáá-á(Foundation Seed-FS) (áááĄáąáááĄáąáááᏠááááźáŹá¸áá¸áąá )áá¸áąá áááááťááá¸ááááá¸á
ááá¸áąááŹáááźáááá FS áá¸áąá ááááááĄááąáᏠáĄáąáťáááá¸áĄáá-á(Breeder Seed-BS)(áááĄáąáá
áĄáąáááᏠáááá¸áąá )á á ááá¸áąáá¸ááąááááĽá¸á á¸ááŹááááá ááŤá¸áá¸áááŹáááźá áááááťáá ááŤááá
áĄáá¸áťááąááŹáá¸áąá áá áťáá (Seed Source)áááá¸áąá áĄáá (Seed Class)áááááťááá¸áá ááá ááá¸
ááááá¸ááźáááááááá¸áąááźáąááááąááŹááťáááťáá¸áąááŹáá¸ááááĄáááááá¸á áĽáĄááááááźáááá¸á áá
áááááťááá¸áááááĄáá¸áĄáąáá¸ážáá¸ááŤááá
áá¸ááááĄáťáá á ááá¸áąááŹááḠáá¸áąá áá áťáá (Seed Source)ááááťááá¸á áá¸ááźáááťááá¸á á á áąáá¸á
áĄáááá (Inspection) áąááŹáááźááťááá¸á áá á áá ááááťáááááŤá áááááá¸áąá áĄáááááźáŹá¸ááŹá¸
áááťáá áąá áá¸ááąá (Grain)áťáá ááźáŹá¸ááááá á ááŤá¸áá¸ááááá¸áąá áááááťááá¸(Seed Production) ááááá¸
á áĽáĄááááááźá ááŤáááąááŹáááźáááĄáŹá¸áḠáááááááŤááá
65
áá¸áá ááŹá¸ááąáááŹáĄááťáááťááá¸(Evaluating new varieties)
áááááŹá¸ááŹá¸áááááá ááá¸áąááąááŹáá¸ááááŹááźááąááŹáá¸ááźááąááŹáá¸áá ááááŹá¸áá
ááŹááááŤááááááąááŹáá áźááá áŹá¸ááááĄáá¸áĄáá¸áááááąáááááťáá ááá¸áá ááááťáááááąááźáááťáááąáááŹ
áááŹáážááá ááá¸ááąááááŤááá(Seeing is believing)áá¸áá áááááá¸áąáááŹááźá áĄá áŹá¸áá¸á ááá¸
ááááá áááááááĽá¸á áźáŹ áąáááŹááááŤááá
áąáááŹáĄááťááááá¸áĄáááá
áááá¸áá ááĄáąá áááá¸áááŹá(Grain quality)ááąá á¸ááźá áĄááŹá¸áĄááŹ(Market demand)ááá¸áąá á¸ááá¸(Price)
ááááááĄážáááťáá ááťáá áááąááŹááąááŹáĽá¸á áźáŹáĄááťáááááŤááá
áá áááááááąáťáá áá á ááá ááá¸ááźá á§áááŹá§á ááĽá¸ááĽá¸á áźááá áŹá¸á áĄááá¸áá¸áťáááá¸áá (New
Variety)áááááá¸(Existing Variety)áťáá ááĽáťááá ááḠáááŤááá
áááá¸áá áá ááá¸ááŹááźááááááááąááá ááá¸ááá¸á áá (Farmersâ practice)áĄááá¸á ááá¸áááŤááá
áĽáááŹ-áááá ááŤááąáťáážáááŹáĄááá¸áááᏠáá¸á áźáąááááŤá áá¸áá á ááŤááąáťáážáááŹááŹá¸ááŹá¸áąáá˝áá¸á áĄá
ááťáááááąáááááááááááá¸áąá áážáááá ááá¸áąááááŤá áá¸áąááŹááąááŹáá áááĄáááťáááááąáá
áá áá¸áá ááąáĄáŹáááŤáĄááááŹá¸áááťááá áá áąáááŹááááŤááá
(á)áááááąáťááááááąááŹáááá(Suitability)
(á)áĄááźáááá¸áááťááá(Stability of Yield)
(á)áąááááźáááąááŹááąáááááá¸áááŹá¸áááąááŹááŤááŹá¸ááááááááá (Resistance to local pests)
(á) áąááąáťááąáááťáá ááźáá¸á (adaptation to local conditions)
á á ááááááá¸áááá¸áá ááᏠááźááąááŹáá¸ááźáááąáááŹáąá áá áá¸áá á áĄááá¸áá¸áá¸ááŹáá ááá¸
áąáááŹáĄááťááááááŤááá
á ááŤá¸áá¸ááá ááá¸á(Seed Source)áááááąáá¸
áááááŹá¸áĄááŹá¸á (ááááŹááááá¸ááá)áá áááááąáťáá á ááá¸ááźáááąáᏠá ááŤá¸ááááá¸áĄáťáá
áĄáá¸áťáááááąážááŹáḠáąáááŹá á ááá¸áá áááźá áááááá¸ááá
(áááĄáŹá¸áááá¸áąáááťááá¸)
áááááŹá¸áĄáá(ááááŹááááá¸)áááááŹáá¸á áááŹááááźáá¸ááŹá¸ááááááŹá¸ááŹá¸áááá¸áĄáťáá ááá
á ááá¸ááááąááŹáá¸áááááááááĄáťáááĄáąááźááĄážááŹá¸áťáááááá ááá¸áťááá¸áťáá ááŤááá
(áááá¸ááááŹááťááá¸)
áááááŹá¸áĄáá(ááááŹááááá¸)áááááŹáááŹáááááŹáťááá áááźáá¸ááá¸áááááźáŹá ááááááááá ááá¸
áąážááŹáḠáąáááťáááŹá¸ááá
(áąááŹáááá¸ááááááááááąáááŹáá)
áąáááŹá á ááá¸á ááááá ááá¸ááá áŹá¸áťááááááááá ááááááá¸áááąááŹááḠáááá¸
ááááá¸ááźáŹá¸áťááá¸á áá¸ááźááŹá¸áťááŹá¸áťááá¸á áĄáááĄáťááááááŹáááááąáᏠáĄáááŹá¸ááźááąáááťááá¸áá áááá¸áĄááźáá¸
áĄáááĄáááĄááááááŹáťáá áťááá¸á áááááąážááŹááá á§áá ááŤá¸áĄááźááąááŹááá¸ááááąá ááááá¸á á áá¸ááá
66
áąáááŹááá ááá ááá¸áááąáḠááĄáááááŹá¸á áźáŹ ááąáááťáá ááŤááá
áá¸áá¸áąááťááá ááŤá¸áá¸áąá áąááźá¸áááťááá¸
á ááŤá¸á ááá¸ááŹááźá áąáĄáŹááťáááťáááťáá¸áá á ááŤá¸áá¸áąá ááŹá¸ááᏠáąááźá¸ááá ááá¸áá ááĄáááŤááá
áĄáááąááŤá ááŹááá¸áąááŹáá¸ááźááťááá¸á áá¸ááááá áźáá¸áťááá¸ááááá ááŤá¸áááťáá ááźáá¸á áąááŹáá¸áąá áąáá¸áá áĄááźá
áąááŹáá¸áąá áąáá¸áĄááźá áĄáąáťááááĄáááááŹá¸áťáá ááŤááá
ááŹá¸ááá á á ááŤá¸áá¸áąá áąááźá¸ááááá¸áĄá፠áĄááááá¸áĄáá¸áá¸áá ááŤá¸áĄááźáááá¸áĄáąáá áĄáá¸áťááá
áááá á ááááá á áá¸áááá ááąááááááááŹá¸áááŤááá
á ááŤá¸á ááá¸ááŹááźááĄááááá¸ááááá¸áąá á áááá¸á áźáááťááá¸ááááŤá áá¸áá¸áąáááźááá¸ážááá áááąááąáá
ááźááąáááąááąáᏠáĄááá¸ááá¸áááá¸áááááááááŹá¸áťáḠáąáááźááťáááąáᏠáąáĄáŹááťáááťáááťáá¸ááá ááŤá¸áá¸áąá
ááŹá¸á áąááźá¸ááá ááá¸áťááá¸áťáá á ááŤá¸áĄááźááąááŹáá¸áąá ááŤááá
áĄáąážááŹáá¸ááá¸ááŹáąááźá¸áááááąááŹáąáĄáŹááťáááťáááťáá¸áááá¸áąá ááŹá¸ááźááąá ááźáá¸á áŹááááŤááááťáá
áĄáááąááŤááááŹáťááá¸ááąááŤáááŹáááá¸áááąááŹáá¸áťááá¸ááá¸ááááááŹááźáŹá¸ážááá¸áťááá¸ááĄáťáá ááŹá¸ááŹá¸ááźááťááá¸á
áąáťááŹáá¸áąááźááąááŹáá ááááĄááŤáĄáťáá á áźáááťáááťááá¸áááąážááŹááťáá ááŤááá
áááĄáŹá¸áááá¸áááťá¸ááááŹá¸ááťáŹá¸ááá¸
áááĄáŹá¸áááá¸á ááť á¸ááááŹá¸ááťáŹá¸ ááááťá¸ááááŹá¸ááááá áááź á ááąááá ááááŹáąááŹááááááá áĄáá(áá)ááťáá áąáĄáŹááááąááŹááź áááááŤááá
áá áąáźááąáá¸ááťáááź áá¸
ááť á¸ááá ááŤá¸á áááť á¸ááááááá áąáźáááź ááŹáááááąáᏠáááąááź á áąáá¸ááťááá ááá áááá áááťá¸áá áĄáąááĄááĄá á ááŤá¸áĄáááąááŹáá¸áąáᏠáąáźáááź á áááá áąáááḠáąáááááááááá á áááť á¸ááááááá á ááŤá¸ááť á¸áá ááááá ááŤá¸ááť á¸á á áááťá¸á á០Ḡáá¸ááŹá¸áąááŹááŤááťáąááŹááááááá áá áąáźáááź á áááŤááá áááťá¸á á ááááá¸áá áá á áá¸- áąáźáááź áᏠáá á ááŤá¸ááááááá ááŹáá¸áááťáŹá¸á áááť á¸ááá áá áąáźáááĄáąáá¸áąáá¸áąáá¸ááťáááá፠ááá
áá ááťá¸áąá áąáá¸ááťáááź áá¸
ááť á¸áĄááź á áĄáá¸ááź áá á ááŤá¸ááť á¸áąá áá ááťá¸á á ááťá¸áá ááťá¸áąááŹáá¸ááź á á ááťá¸áááá¸á á áá ááťá¸áá ááź á áááá áĄáąá ááá¸á áŹááááŤááááąáĄáŹáááź áááź áááź á¸áąáᏠá ááŤá¸ááť á¸áąá ááťáŹá¸á áááąá áá ááŹá¸ááá áá ááťá¸áąáá¸ááťáááááá ááááááŤá áá¸ááá¸á ááááááąááááá ááť á¸áąá ááťáŹá¸á áá¸áááąáá¸ááťáá áĄááťáá¸áĄáąááŹáá áá¸áá áá¸áá ááť á¸áąá ááťáŹá¸á ááááááŹá¸ áá áąáĄáŹáááź áááź á ááź á¸áąáᏠááťá¸áąá ááťáŹá¸ááź á ááááŤááá á ááŤá¸ááť á¸áá áĄáááąááŤáááŹááááḠáá áąááťáŹ áááŤááá
67
áá áááąáá¸áááá¸ááź ááź áááź áá¸
ááťá¸ááá áááťá¸áááááá áá áąáźáá áááąáá¸ááá áááá¸áááąáĄáŹáááź ááź áá ááá áááá¸ááá áąáźáááťáááŹááź ááááŹáąáĄáŹá ááź áá¸áá áąáźáááááá áááá¸áááąáĄáŹá ááááááᏠáąááŤáá¸áźááááááťáŹá¸á áąááŤáá¸ááź ááąá ááťáŹá¸ áááááá¸ááź áŹá¸ ááź ááááąááŤááąááŹá ááŹáá ááŹááááááá áąáźáááťáááŹááź á áááŹáááź á áąáááá¸áąááá ááááąá ááá ááááąááŤááᏠáááá áąááŤáá¸ááź ááąá ááťáŹá¸á áąáááź ááá¸ááḠááŹáááááá ááź á ááŤááá
áá á áááťá¸ááź áá¸
ááťá¸ááááŹá¸ááťáŹá¸ááááááŹáá ááť á¸áá áá á áá ááááŹá¸ááąáᏠááťá¸ááááááťá¸ ááťáŹá¸á áĄáá¸ááź ááááź á ááá ááť á¸ááááááťáŹá¸áá ááá áá¸áááá áá¸ááŹá¸áąááŹááŤááá¸ááá¸áááá áąááŤáá¸ááź áááááťáŹá¸ áąááŹáąááŹááŤááááŹááź áá¸áááąá ááąáá ááťá¸ááááááťáŹá¸á á áááá¸á ááá¸ááź áŹá¸ ááááź áŹá¸ áĄááŹáĄáąáḠá ááá x á ááá áá ááá áááááá¸ááź á á áááťá¸áááá ááá¸ááḠá á áąáá¸áááá ááťá¸ááááááááááąá áá á ááḠá ááḠáá á áá áá á áĄáá¸ááź áááá፠ááá
á á áąáźáááź ááŹáá¸á ááź áá¸
á ááŤá¸ááááź á ááḠáááá¸áąáĄáŹáááź ááááĄáá ááááááťáá áąááŹá ááŹááá áááá ááá ááŹáááŹáá ááááŹáááťáŹá¸ááź áá á áŹáááá ááĄáááŤááá áĄáá፠áĄáŹááŹáááŹáááŤáááąáᏠááŹááąáźáááź ááŹááťáŹá¸á ááááá¸ááááĄáááá ááááá¸ááŹáá áĄáŹááŹááĄááť á¸áĄá áŹá¸ ááá áááá á ááŤá¸ááť á¸áĄáá á ááŤá¸ááá ááááá¸áááĄá áąáźáááá ááź áá¸á áĄáááąááŤá áĄáááá áąááŹáááááááťáááááź áá¸á á ááŤá¸áááááááťáááááź áá¸á áĄáááááťáááááź áḠáá ááááá ᏠáąááŹáááááááź á ááŤááá
áá áąááŤáá¸ááź ááá áá¸ááŹá¸áąááŹá፠ááŹááááááá¸ááź áá¸
ááťá¸ááá ááŤá¸ááá¸á áąááááťáĄáŹá¸ááź á áąááŹáá áá០ḠáááąááŤáḠáá áĄááḠáąááŤáá¸áźáááá¸áááá¸á ááąáĄáŹá áąááŹááááááááá á áááź á¸áá ááá áá áááĄááḠáąááŤáá¸áááąáá¸áá¸á ááź áá¸á ááááá¸ááź áŹá¸áąááŤáá¸ááááááŹááź á áĄááá¸áá¸áá áá áááá¸áá¸á áąááŤáá¸ááź áááááááź áá¸á áááąááŤáá¸áĄááá¸áá¸áá ááááááź áá¸áá áąááŹáááááááź á ááá áá¸ááŹá¸áąááŹááŤááťáąááŹáááááąá áá áááááŹááááź áá¸á ááťáąááŹáááŤá ááąááŹááąáᏠáá¸áá áąáá¸á áąááŹááŤááŹáááąáá¸ááťáŹá¸ááź áááááá¸ááź áá¸áá ááĄááááąááŹááááá ááź á ááŤááá
áá ááťá¸áááááááź áá¸
á ááŤá¸ááááŹá¸áĄááťáŹá¸áá¸ááááťááá ááť á¸áááááááź áá¸ááááá¸á ááąááŹáá áŹá áá áąááŹááááááááá áąááŹáááááťáŹá¸á á ááá¸áá ááá¸ááá á áááť á¸ááŹá¸áᏠááááŹá¸áąáᏠááá¸ááź áŹá¸áĄááḠááťá¸ááááá áááąááŹáá ááá¸ááá¸á á áąáá¸ááááź á ááá á áááááťá¸áá áĄáááĄáááĄáááĄááź áááź áŹá¸ááŹá¸áąáᏠá ááŤá¸ááá áĄááááź á ááá¸ááá áááá ááá áá áąááŹáááź áá¸á ááź áááŹá¸ááź áá¸á áĄáááĄááťáŹá¸áá áĄááťáá ááá áá áĄááááá
68
áąááŹááĄááťáĽá¸áĄááťáááŹááź áŹá¸ áąááŹáĄáááá ááááŹá¸áááŤááá ááá¸ááááťááá ááá áááąá áŹá ááá¸áááąáᏠá ááŤá¸áááá áąááŹáááťá ááá¸áááąáᏠá ááŤá¸áááá ááááź á ááááááąáᏠá ááŤá¸áááááááť ááť á¸ááĄááź á ááááááź á ááá ááááŹáąáᏠá ááŤá¸ááá áĄáááá áĄááĄáá áąááŹááĄááťáĽá¸áĄááťááá á á áąáá¸á០Ḡááťá¸áááá ááąáĄáŹááá áááááŤááá
áá¸ááŹá¸áąááŹááŤááťáąááŹááąáᏠá ááŤá¸ááá ááá áá¸ááź á ááá¸ááááąáᏠá ááŤá¸ááááťáŹá¸á ááť á¸á áĄááź á áááááᏠáááááááááááź á ááá ááááá ááááááťááá ááááááąá áŹááḠááź áá¸á áąááŹáááťááá¸ááź áá¸á á ááŤá¸áá¸á á áŹááĄáááĄá áŹá¸ áĄáąááŹááááááááź áḠá ááŤá¸áá¸á áĄá០ḠááŤááź áá¸á áááŤááź áá¸áá á á áąáá¸áᏠááťá¸áááááááź á á፠ááá
áá ááááá¸ááź áá¸
ááťá¸ááá ááŤá¸ááá¸á á ááŤá¸áááťáŹá¸á á ááŤá¸áąá ááťáŹá¸á áá á áá ááŹááááá¸áąááŹááá¸ááŤáąááŹá áąááź áŹáá¸ááťááá ááź áá áá ááááááťáááź á ááá á¤áĄááťááá á ááŤá¸ááááá¸ááááź á ááŤááá
áá áąááťáąáá ááá áá áĄáąááź áŹáááá¸ááź áá¸
ááťá¸ááá ááŤá¸á ááąááťáąáá áá¸á áááąááťáąáá áá áąááťáąááááá¸á áá¸á áĄá á áá áĄáá¸áĄáąááŹááá á áá¸áĄáŹá¸áá¸áá áĄááź áŹá¸ááťá¸áá ááŤá¸áąá ááťáŹá¸ááááááááąáááź áḠáááąá áá áąáááťáŹá áŹá á áąáá¸ááááŹá¸áá áááá áąááťáąáááá áá០Ḡááťá¸ááá ááŤá¸áąá ááťáŹá¸á áĄá ááŹá áá á áá ááŹááááá¸á áąááŹáááá ᥠáąáźááŹáááá¸áá áááá ááá¸áąááŹá ááť á¸áąá áĄáááááź áŹá¸áá áááᏠáąáááááťááááŹá¸áá ááź á ááŤááá
ááá ááąááŹáááá¸ááá¸ááź áá¸
áĄáááĄááá¸á ááź áŹá¸á០ḠáąáááááťááááŹá¸áąáᏠááťá¸áąá ááťáŹá¸ááąááááá ááąááŹá ááááź á ááá ááť á¸áąá ááááá¸ááŹá¸áá áĄáá áá¸á áá á ááááááá¸áá á áá¸ááťáŹá¸á áąáĄá¸ááź áąáźááŹááąáá០Ḡááááá¸áąáᏠááťá¸áąá ááá¸á áĄáąááŹááĄáŚáĄááḠá áá áááť ááąááŹá ááŹá¸ááá፠ááá
ááááááťá¸ááááťá¸áąá áááááá áááááąááŹáááááá¸áĄáááá ááŤáááąáᏠáĄááťá (áá) ááťáá á áááťá¸á áąááŹáááááááŹá¸ááťáŹá¸á áááááááť á¸áąá ááááááťáŹá¸á ááťá¸áąá ááááááąáᏠáĄááĄá áá¸ááťáŹá¸ááááŹáąááŹáááááááŤááá
****** ******* ********
69
áĄááá¸-á
á ááŤá¸áąááŤáá¸áťáá ááŹááźáááááá¸áąáḠááá¸ááᏠá ááŤá¸áąááŤáá¸áťááááŹááźáááááá¸áťááá¸áá á ááŤá¸áĄááźáááá¸áťááááŹá¸áá ááťáá ááąááąááŹáááźááá ááĄá
ááááááá¸áá áááťáá ááŹááŤááá áĄáąážááŹáá¸ááá¸ááŹá¸ááŹ-
(á)áááááĄáááĄáááááťáá¸áĄááźáá§áááŹááŹá¸áťááŹá¸áąááŹáąááá ááŤá¸áá¸(Local Variety)áá ááá¸áááŹá
áááĄááŤáĄáááĄááááááááá¸ááááá ááąááŹááááąááŹáąáááá áá¸(ModernVariety)áá áááŹáťááá¸á
` (á)áááá áááťááááŹá¸áťááá¸áąážááŹá áá¸áąááŹááąááŹáá á(Transplanting)áĄá áŹá¸ ááááážááá
(Broadcasting)á áááá¸ááźáŹá¸ááŹáťááá¸á
(á)ááááá ááŤá¸áá áá¸ááŹ(áá¸á ááŤá¸-áąáťááááá¸ááá )á ááťááá¸áá ááŤá¸áťáá¸á ááŤá¸(á ááŤá¸-á ááŤá¸áá¸ááá )á ááťááá¸á
(á)á ááŤá¸áťáá¸ááá¸á á ááááĄá áŹá¸ á ááŤá¸áťáá¸á ááŤá¸(á ááŤá¸-á ááŤá¸áá¸ááá )á ááťááá¸á
(á)áá¸ááá¸ááŤá¸áťááá¸áááźáŹááźáá¸ááááááťááá¸á
(á )áááąá/ááźáá¸áąáááááĄááááĄáááťáá áťááá¸á
(á)ááźááąáá¸áťááťááááŹááźá áááá¸ááá áááááťááḠá áááááá áťáá ááŤááááááťáá áá ááŤá¸á ááá¸ááŹ
ááźá áąááŤáá¸áťááááĄáąáá¸ááŹá¸áąááŹáááźááááťáá ááŤááá
á ááŤá¸áá¸áá ááá¸ááŹá(á)áťáá(Grasses)(á)ááááá¸(Sedges)áá(á)ááźááťááŹá¸áąááŤáá¸(Broadleafs)á
áá áąááŤáá¸áááĄáá¸áĄá áŹá¸áá¸áá¸áḠáąááŤááąááŹááąááááŤááá ááź á (Grasses) áĄááťá¸áĄá áŹá¸á áááááŹá¸ááá¸áááź ááá ááź áááťáŹá¸á áĄáááá ááááťáŹá¸
á ááťáá¸áąááź áŹáá¸á០Ḡáááąááź áŹááťáŹá¸ááź ááąáááá ááá áááŹáá¸á áĄáąááŤáá¸ááŤááá ááá¸áá áŹá ááź ááá¸á ááź áááťá áąááŤáá¸ááź á¸ááť á ááááá ááź ááĄááťá¸áĄá áŹá¸áá áąááŤáá¸ááťáŹá¸ááź á ááŤááá áááḠ(Sedges) áĄááťá¸áĄá áŹá¸áá ááź ááááááááá áĄáááá áá áááąááź áŹáĄáąá áĄááŹá¸ááá ááź ááááááḠá ááź áŹá¸ááááááąáá áá¸ááź áŹá¸áááᏠáááá¸áááá ááᏠáĄáąááŤáá¸áá ááź á á០Ḡáááááź á ááá áááá¸áĄá áá¸á áááá¸áĄááŤá ááź áááá¸áá¸áąáḠá ááááá áááá¸áĄááťá¸áĄá áŹá¸ áááąááŤáá¸ááťáŹá¸ááź á ááŤááá ááááź á(Broadleaves)áĄááťá¸áĄá áŹá¸áá ááź áááááá¸ááááá¸áááź áŹá¸ááŹá¸ááááĄááááťáŹá¸áá ááťáááź áá áá ááááááąááź áŹááťáŹá¸áᏠáĄááťá¸ááťá¸áĄáá ááź á áąáááá ááąááŹáááá áááá áąááąáḠááá¸á ááááá ááááá ááááź ááĄááťá¸áĄá áŹá¸áá áąááŤáá¸ááťáŹá¸ááź á ááŤááá
áąááŤáá¸áťáááááááá¸áááĄááźááąááŹááá¸ááááá¸áá¸áááá ááŤá¸áĄááźááááááááŹááááá¸áĄááá¸áá¸
ááááŤááá
áąááŤáá¸ááááá¸ááťá¸ááťáŹá¸
á ááŤá¸á áááťá¸ááŹáá ááťá¸áąááŹááąááŹáá áááź áá¸áá áááááĄáąá ááť á áááťá¸ááź áá¸áá
áááá ááťá¸áąááŹááąááŹáá áá ááŤá¸ááá¸áá áááááĄáąá ááť á áá ááŤá¸ááá¸áá áąááŤáá¸ááá áá
ááĽááź ááá¸ááŹá¸ááááááááááĄáąá ááťá áááťá¸ááź áá¸áá á ááŤá¸áááąááŤáá¸áááááź áá ááĽááź ááá¸
ááŹá¸áááź á áąááŤáá¸ááťááá¸á áááá¸ááŹá¸ááá
áąááŤáá¸áá áąááąááŹáááź áá áĄáááĄáŹááŹááá áąááá á ááŤá¸áá ááĽááź áááá áŹá¸áḠááá
áąááŤáá¸ááá á¤ááĄááź ááá¸ááŹá¸áąáááťá á ááŤá¸áááááťáá¸á á ááŤá¸áááąááťáŹááá¸áąá ááááá áąááŤáá¸áá
70
áá ááááááťá áąáźáááź ááŹá áĄáŹáááá áąááťáŹááŤá¸áąá ááá á ááŤá¸ááá¸á áąááŤáá¸áááááááŤá
ááááááťá áąáźáááź ááŹááťáŹá¸ááťáŹá¸áá áąá á ááŤá¸ááááá¸áąáááź á ááááąááŤáá¸áááá áááá áąááŹ
ááááááťá áąáźáááź ááŹá á ááŤá¸áá ááĽááź áááá áŹá¸áá¸ááá
áąááŤáá¸áťáááąážááŹáá ááŤá¸áĄááźááá¸áá¸ááá
áąááŤáá¸áťáááąážááŹáá ááŤá¸áĄááźááá¸áá¸ááĄááá¸áĄááŹá¸ááá ááŤá¸á ááąááąáťááááŹááá ááá¸ááá¸á áá á
á ááá¸ááááŹáááĄáá¸áťááááá¸ááąááŤáá¸áťááááááá¸áááĄááááąáá˝áá¸áąáá¸ááááááááááŤááąáťáážáááŹ
áĄááá¸áĄááŹá¸á áááááĄáąááááááąážááŹáá¸áąáááŹáááááŤááá
á ááŤá¸á ááąááąáťááááŹááĄáááŹááŹá ááŤá¸(Upland Rice)ááźááá¸áá¸áááŹá¸áááá ááŤá¸(Lowland
Rice)ááźááá¸áá¸á ááá¸áááááááá ááŤá¸á ááąá áąáťááááŹááťáá áąá áąááŤáá¸áťááááŹááźáááááá¸ááááąážááŹáá¸
áąáááŹááááááŹá¸á ááááťáááŤááá
á ááŤá¸á ááá¸ááá¸á áá áĄáááᏠáĄáąáťááŹáááąáá¸áĄáąáťááŹááá¸áąá áá áá (Dry Direct Seeded Rice
Method)ááźáá ááŤá¸áĄááźááááááááŹááááá¸áĄááá¸áá¸áťáá¸ááĄá áááá¸áťááááááá áá áá (Wet Seeded Rice
Method)ááźáá ááŤá¸áĄááźáááááááŹááááá¸áĄááá¸áá¸ááŹááá¸áąááŹááąááŹáá áá áá (Transplanted Rice
Method) ááźáá ááŤá¸áĄááźáááááááŹááááá¸áĄááá¸áá¸áááááááá ááá¸ááá¸á áá áťááá ááá¸áááťáá áąá
áąááŤáá¸áťááááŹááźáááááá¸ááááąážááŹáḠáąáááŹááááááŹá¸á ááááťáááŤááá
á ááŤá¸á ááá¸ááááŹááĄááááŹáá¸ááŹáááźáá ááá¸áąááŹá ááŤá¸á áá ááŹááááá¸áá¸áá¸áááąááŹááá¸á
áąááźááŹáááźáá ááąááŹá ááŤá¸ááŹááá ááŹááááá¸áá¸áá¸ááááááąááźá ááŤá¸áááá¸á ááŤá¸áááááá á ááŤá¸áá¸áĄáá
áťááŹá¸ááŹá¸áááŹá¸áááŤáááááá¸ááááŹ-
ááąááŹááááąááź(áá ááŹááááá¸)ááá¸(ááááŹááááá¸)
ááá¸ááźáááááąááź(ááááŹááááá¸)ááá¸(áááŹááááá¸)
áąáááá¸áá¸ááźáááąááź(áá ááŹááááá¸)ááá¸(ááááŹááááá¸)
áąááááźáááááąááź(ááááŹááááá¸)ááá¸(ááááŹááááá¸)
ááá¸ááźáááááąááź(ááááŹááááá¸)ááá¸(ááááŹááááá¸)
ááá¸ááźáááááąááź(ááááŹááááá¸)ááá¸(áá ááŹááááá¸)
áąáááťááááŹááąááź(ááááŹááááá¸)ááá¸(ááááŹááááá¸)áťáá ááá
áááťáá á ááá¸áááąááź(ááááŹááááá¸)ááá¸(ááááŹááááá¸) áá¸áá¸ááŤááá ááááááŹáááźáá ááááťáá áąá
áąááŤáá¸áťááááŹááźá ááááá¸áąáá¸á áĄáąáá¸ááŹá¸ááááąážááŹáḠáąáááŹáá ááááŹá¸áááááťáááŤááá
áĄáá¸áťáááá ááŤá¸áá¸áĄáááᏠá ááŤá¸áá áá¸áááá áḠááááá¸á áĄáááĄáťááá áĄáááá á ááááźáŹá¸á áźáá¸ááá
áĄááźáááźáá áĄáąááĄááŹá¸á áĄááźáá§áááŹá áááááááťáá áąááŤáá¸áťáááĄáąáá ááĽáťáááááá áźáá¸ááááá
áąááŤáá¸áťáááąážááŹáá ááŤá¸áĄááźááá¸áá¸áááááá¸ááááŤáąááá ááŤá¸áá¸áá áá¸ááá¸áąáááťáááá-
ááąááŹááá(á áááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)
ááá¸ááźáááá(ááááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)
ááá¸ááá(ááááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)
áąááááźáááá(ááááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)
áá¸ááááá(áááááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)
71
áąáááá¸áá¸ááźáá(ááááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)
áąáááťááááŹá(á áááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)
áąáááťáááąáá¸á(ááááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)
ááá¸ááźáááá(áááááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)áá
ááá¸ááźáááá(á áááááŹááááá¸)áááá¸á(ááááŹááááá¸)áťáá ááŤááá
áĄáááĄáŹá¸áťáá áąáááŹááąááŹáááááááááĄááźááąááŹáá¸á ááŤá¸áá¸ááŹá¸ááźá áĄááá¸áḠá
ááŹááááá¸ááĄááŹá¸áḠááááŹááááá¸á ááá¸ááĄáŹá¸áťáááá ááŹááááá¸áąááŤáá¸áťáááąážááŹááĄááźááá¸áá¸ááŤááá
áááááá¸áá ááá¸áááťáá áąá áąááŤáá¸áťááááŹááźáááááá¸áąáá¸ááĄáąáá¸ááŹá¸ááááąážááŹáá¸áąáááŹ
ááááááŹá¸áááááťáááŤááááąááŤáá¸áťááááááá¸áááĄááááŹááĄáąááááááááŹáąááááĄáŹá¸áťáááááá
áá¸ááťáá áąá áá¸áááááááá¸ááá¸ááá áááŹááĄááźáḠáąááŤáá¸áťááááá¸á ááąáĄáŹáááááá¸áááááŤááááąááŤáá¸
áťáááááááá¸ááŤá á ááŤá¸áĄááźááá¸ááŤááá
áĄá áááá¸áťááá áááąááŹááá ááŤá¸áá¸ááźááá¸áąá ááťáá¸ááááááąááŤáḠáá áĄááźáá¸áąááŤáá¸áťáá áááááá¸á
á ááŤá¸áĄááźááá á áá ááŹááááá¸áááááááááąááŤáá¸áťáááááááá¸á á ááŤá¸áĄááźááá á áá ááŹááááá¸
áąááŹááá¸áąážááŹáá¸áąááźááááááąááŤáá¸áťááááá¸á áááŹááááĄáąáá¸ááŤáąážááŹáá¸áąáááŹááááááŹá¸áááááťáááŤ
ááá
ááááááááŤááąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áąáá¸ááĄáąáá ááááááŹá ááŤá¸á áááá¸á áąáá˝áźá¸áąáá¸áááááááá
ááŤááąáťáážáááŹáĄááá¸áĄááŹá¸áĄáááąááŤáá¸áąážááŹá á ááŤá¸áĄááźááá¸áá¸áááááąáá áąááźááŹááĄá áááá¸áťáá
áááááá¸áąá áá ááĄáąááŹááááźáááá¸ááŹá¸ááŤááąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áąáá¸áąáááąááŤáá¸áťáááąážááŹáá ááŤá¸áĄááźááá¸
áá¸áąááťáá áąážááŹáá¸áąááźáááá¸ááááąááááźáááá ááŤá¸áá¸ááźáááá¸ááŹá¸ááŤááąáťáážáááŹáá¸áááąáá˝áźá¸áąááŹáĄáąáťááĄáąá
ááąááŤáá¸áťáááąážááŹáá ááŤá¸áĄááźááá¸áá¸ááĄááá¸áá¸áťáá áąážááŹáá¸áąááźáááá¸áááááá¸ááŹá¸ááŤááąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸
áááááĄááąááŤáá¸áťáááąážááŹáá ááŤá¸áĄááźááá¸áá¸ááááááąááŤáá¸áťáááááááá¸ááŤááááááááááŤááąáťáážáááŹ
áá¸ááá¸á áźáąááŹááá¸á ááŤá¸áĄááźááááťááá¸áááąáá ááááááááŤááąáťáážááᏠááąáá˝áźá¸ááąááŤáá¸áťááááá¸á ááąáĄáŹá
ááááá¸ááááąážááŹá ááąááááááááŹá¸á áąáááťáááŤááá
áąááŤáá¸áťáááĄáąááááĽáťááááá áźáá¸(Competitive ability against weeds)
áąááŤáá¸áťááááááŹá¸áá áąá(Water)á áĄáŹááŹá(Nutrients)ááąááąááŹááťáá(Sunlight)ááá áąáááŹ(Space)
áááĄááźá á ááá¸áá¸áááááĽáťááááá áĄáá¸áááĄáŹá¸áťáá áá¸áááá ážáá¸ááźáŹá¸áťáá ááźáá¸á ááąá
ááááĄááźááá¸áá¸áąá áááá ááŤá¸áá¸áááźááąááŤáá¸áťááááááŹá¸áá áąáá˝áźá¸áąáá¸áááąáᏠáááááááĄáŹááŹá
ááááá ááĽáťááááááąááŤáá¸áťááá ááĽáťááááá áźáá¸áĄáŹá¸áąááŹáá¸ááá ááŤá¸áá¸ááááĄááŹááŹá¸ááŹ-
-ááááá¸ážáá¸ááźáŹá¸áááŹááĄá ááá¸ááźááťáá¸ááąááŹáá¸ááźááťááá¸(early vegetative vigor)
-áĄááźáá§áááŹážáá¸ááŹá¸ááŹá¸áťááŹá¸áťááá¸(a large leaf area)
-ááźáááá¸á§áááŹáá¸áááá¸ááááťáááťááá¸(a quick canopy cover)
-áĄáááĄáááááťááá¸(a tall stature)
-ážáá¸ááźáŹá¸ááĄáąá áŹááá¸ááŹáááźá ááááááá ááá áŹá¸áá¸ááĄáŹá¸áąááŹáá¸áťááá¸
(a high nitrogen absorption in early growth stage)
72
áĄááá¸á áá ááŤá¸ááá¸ááŹá¸á áĄááá¸á áá áá ááťááá¸ááá¸áá¸á áá ááŤá¸ááá¸ááŹá¸á áąááŹáááźáá áá áá ááťááá¸
áááááąááŤáá¸áťáááááĽáťááááá áźáá¸áĄáŹá¸áąááŹáá¸áąá ááŤááá
á ááŤá¸áąááŤáá¸áťááááŹááźáááááá¸áťááḠ(Weed control on rice)
á ááŤá¸áá¸ááąááŤáá¸áťáá ááŹááźáááááá¸ááŹááźá (á)ááźááááąááŹááá¸(Indirect method)áá
(á)ááááááḠ(Direct method)áááááá¸ááá¸áá ááźááá¸áťáá áąááŹáááźááááťáá ááŤááá
ááźááááąááŹááá¸(Indirect method)áťáááąááŤáá¸áťááááŹááźááťááá¸
ááááŹááááá¸ááŹá¸áá áá ááááťááá áźáŹáąááŹáááźááťááá¸áááąááŤáá¸áťáááááźááááąááŹááá¸
(Indirect method)áťáá ááŹááźááťááá¸áááťáá ááŤáááááá¸ááá¸ááŹá¸ááŹ-
(á)áąáťááťááťáááťááá¸(Land preparation)
(á)ážááááąááŤáá¸áťááááá¸áąá áąááŹááá¸ááá¸ááŹá¸ááąááŹáááźááťááá¸(Preventive weed control)
(á)áá¸áááááąááŤáá¸áááĄáŹá¸ááĽáťááážáá¸ááźáŹá¸áąá áťááá¸(Crop competition)
(á)á áá áááąáááá¸ááá¸áťááá¸(Water management)
(á)áá¸ááĄáááá ááá¸áťááá¸(Crop rotation)áááťáá ááŤááá
ááźááááąááŹááá¸(Indirect method)áťáá áąááŤáá¸áťááááŹááźááá ááá¸ááá¸ááŹá¸áá
áąááŤáá¸áťáááąááŤááąááŹááá ááááá¸áááá áąááŤáá¸áťáááąážááŹááá¸áá¸áááá ááááŹáąá ááŤááá
ážááááąááŤáá¸áťááááá¸áąá áąááŹááá¸ááá¸ááŹá¸ááąááŹáááźááťááḠ(Preventive weed control)
á¤ááá¸áá ááźááááąááŹááá¸(Indirect method)áťáá áąááŤáá¸áťááááŹááźááťááḠááááá¸ááŹá¸áĄáá
áĄáąáá¸ááŤááááá¸ááḠáá ááťáá ááá
ááá¸ááá¸ááŹá¸ááŹ-
(á)áąááŤáá¸áąá ááá¸áąááŹáá¸áąá ááĄáá¸áťááťááá¸(Use clean seeds)
(á)áá¸ááá¸ááąááŤáá¸áťááááá¸á ááąá áťááá¸(Keep seed-bed weed-free)
(á)ááááá¸áááąáááźáá¸áąáťááŹáá¸ááŹá¸ááááááá¸áąáĄáŹáááŹá¸ááťááá¸(Keep leaves and irrigation canal clean)
(á)ááááŹáá¸ááááŹááá áááŹá¸ááááááá¸áąáĄáŹáááŹá¸ááťááá¸(Keep tools and machinery clean)
(á )áááąáťáááááá¸áááá áá˝áááźáŹá¸áá á áŚáŹáááŹá¸ááŹáąááŹáááááąá áťááá¸(Keep livestock out of field)
(á)áąááŤáá¸ááááá¸áąá ááŹá¸ááąááŹááťáááááááááŹááźááťááá¸(Prevent weeds from seeding)
(á)áąááŤáá¸ááááŹá¸áááááá¸áá¸ááźáŹá¸ááááŹááźááťááá¸(Prevent vegetative reproduction)áááťáá ááŤááá
áąáááťáááŤááááŹááááá¸ááŹá¸áá áá ááááťááá áźáŹ áąááŹáááźááťááá¸áá áąááŤáá¸ááá¸á ááąá ááááŹá¸
á áźáŹáĄáąááŹááĄááťáááŤááá
áá¸áááááąááŤáá¸áááĄáŹá¸ááĽáťááážáá¸ááźáŹá¸áąá áťááá¸(Crop competition)
á¤ááá¸áá ááźááááąááŹááá¸(Indirect method)áťáá áąááŤáá¸áťááááŹááźááťááḠááááá¸ááŹá¸
áĄáá áĄáąáá¸ááŤááááá¸ááḠáá ááťáá ááá á ááŤá¸áááĄáŹá¸áąááŤáá¸ááááááĽáťááážáḠááźáŹá¸áąá áťááá¸áá
á ááŤá¸á áááá¸á áá á áĄáá¸áťáááá ááŤá¸áá¸á áąááŹááááĄá ááĄážáá ááŤááąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áťááḠá áá
áááąááááźáááááąáááá á ááŤá¸á áááá¸á áá (Method of planting)áĄááᏠáá¸áąááŹááąááŹáá á
á ááŤá¸ááá¸(Transplanted rice)áááĄáąá ááááá áá ááŤá¸ááá¸(Direct seeded rice)áá áąááŤáá¸ááááá
73
ááĽáťááážáá¸ááźáŹá¸áááááá ááŤá¸áá¸(Rice variety)áĄáááŹáąááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸(Traditional varieties)ááá ááŤá¸áá¸
áá ááŹá¸(Modern varieties)áá áąááŤáá¸ááá ááááĽáťááážáá¸ááźáŹá¸ááááá
áąááŹááááĄá ááĄážá(Plant density)áĄááᏠáąááŹáááźáá áá áá ááťááá¸áá áąááŤáá¸ááá
ááááĽáťááážáá¸ááźáŹá¸ááááá ááŤááąáťáážáááŹáąáá˝áźá¸áťááḠ(Fertilizer application) áĄááᏠáąááŤáá¸ááááŹá¸áá
á ááŤá¸áááá áĄáŹááŹáá ááá áááááááá ááŤá¸áááĄáŹá¸ áąááŤáá¸ááááááĽáťááážáá¸ááźáŹá¸áąá áťááá¸áá áąááŤáá¸ááá¸
á ááąá ááááŹá¸á áźáŹáĄáąááŹááĄááťáááŤááá
ááááááá¸(Direct method)áťáá áąááŤáá¸áťááááŹááźáááááá¸áťááá¸
ááźááááąááŹááá¸(Indirect method)áťáá ááŹááźááťááá¸áááá á ááŤá¸ááá¸ááźááąááŤááąááŹá
ááŹáąááŹáąááŤáá¸áťááááŹá¸áĄáŹá¸ááááááááá¸áťááá¸-ááá¸ááá¸áťáá ááŤááá
ááá¸ááá¸ááŹá¸ááŹ-
(á)ááááĄáŹá¸áťááááááá¸áťááá¸(Manual weeding)
(á)ááááŹááĄáá¸áťááááááá¸áťááá¸(Mechanical weeding)
(á)áąááŤáá¸áááąáá¸áťááá¸ááááá¸áťááá¸(weeding with Herbicides)áááťáá ááá
ááááĄáŹá¸áťááááááá¸áťááá¸(Manual weeding)
á ááŤá¸ááá¸ááźááąááŤááąááŹáááŹáąááŹáąááŤáá¸áťááááŹá¸áĄáŹá¸ ááááááá¸(Direct method)áťááááááá¸
áá ááá¸ááá¸áá ááťáá ááá
ááá¸ááá¸ááŹá¸ááŹ-
-áąááŤáá¸áťááááŹá¸áĄáŹá¸áááťáá(Hand)áááťááá¸
-áąáťááťáá(Foot)ááá¸áąááťááá¸
-ááŹá ááŤá¸áááá¸áťááá ááŤá¸ááĄáąáťááŹáá áá ááŤá¸ááá¸ááŹá¸ááźá
ááááŹáá¸áá áĽáá¸(áąááŤááťááŹá¸ááááźáá¸á áá-)(Tools)ááá áĄáá¸áťáá ááááá¸áťááá¸áá áťáá ááŤááá
ááááŹááĄáá¸áťááááááá¸áťááá¸(Mechanical weeding)
á ááŤá¸ááá¸ááźá áąááŤááąááŹáááŹáąáᏠáąááŤáá¸áťááááŹá¸áĄáŹá¸ ááááááá¸(Direct method)áťáá
ááááá¸áá ááá¸ááá¸áá ááťáá ááá
ááá¸ááá¸ááŹá¸ááŹ-
-á ááŤá¸á áááá¸ážááŹá¸ááąááŤááąááŹááąááŹáąááŤáá¸áťááááŹá¸áĄáŹá¸ááááááááááąááŹáąááŤáá¸ááááááŹ(Rotary
weeder)ááĄáá¸áťáááąáááá¸áąááŹáááááźáá¸áťááá¸áťááááááá¸áťááá¸
-áĄááá¸ááá ááá¸áąáᏠááŹá ááŤá¸áááá¸áťááá ááŤá¸ááĄáąáťááŹáá áá ááŤá¸ááá¸ááŹá¸ááźááá¸áťáááąááŤáá¸ááááááŹ
(High Wheel)á áááĄáá¸áťááááááá¸áťááá¸-áááťáá ááŤááá
áąááŤáá¸áááąáá¸áťááá¸ááááá¸áťááá¸(Weeding with Herbicides)
á ááŤá¸ááá¸ááźááąááŤááąááŹáááŹáąááŹáąááŤáá¸áťááááŹá¸áĄáŹá¸ ááááááá¸(Direct method)áťááááááá¸
áá ááá¸ááá¸áá ááťáá ááá
ááá¸ááá¸ááŹá¸ááŹ-
-á ááŤá¸áá ááá áááá¸á(Pre-plant) áąááŤááąááŹááąááąááŹáąááŤáá¸áťááááŹá¸áĄáŹá¸áąááŹááá¸áąááŹáá¸á
-á ááŤá¸ááá¸áá ááŤá¸á ááťáḠáąááŤáá¸áťááááááŹá¸ááąááŤááąááŹáá(Pre-emergence) ážáááááąááŹááá¸áąááŹáá¸á
74
-á ááŤá¸á ááťáá¸áąááŤáá¸áťááááááŹá¸áąááŤááąááŹáááŹááá(Post-emergence)áąááŹááá¸áąááŹáá¸ááąááŤáá¸áťááááááŹá¸
áĄáŹá¸áąááąá áá(ááááá)ážáá¸ááźáŹá¸ááźááťáá¸áááááááŹá¸áá ááŤááąáá¸áĄáá¸áťáá ááááá¸áťááá¸áťáá ááŤááá
áááĽá¸áąááŤáá¸ááááźááąáá¸(Blind cultivation)
áá¸áá ááá¸áťáá¸áĄááááąááŤáááá áááá¸áĄáąááááąáťááááŹááá˝áźááááąááŹáĄááźáŹá¸ááááŹá¸ááááźá
(ááááá)ááááŹáá¸ááááŹáá áááĄáá¸áťáááŹáááĽá¸ áąááŤáá¸ááááźááąáá¸áááąáá¸ááááá
áąááŤáááŹá áąááŤáá¸áťááááŹá¸ááąáááźáŹá¸áąá áááá ááá¸ááŹá¸áááá¸ááá¸áąá áĄáááąááŤááá áááťáááąá ááá
áááťáááááááŹááźááąáá¸áááááá¸áąá ááąáááąáťáááŹá¸áĄáąááááááŹááŹáťáá áááŤáááááŹá ááŤá¸á áááá¸ááááŹ
áá¸áá áááá¸ááŹá¸ áąááŤáá¸áťááááŹááźáááááá¸áąáá¸áĄááźááĄáá¸áťáááááŤááá
Stale seed bed technique
áąááŤáá¸áťáá ááŹááźáááááá¸ááḠáá áá¸áťáá ááŤááá ááááŹáąáťáá áá¸ááá áááá áááĄáááźá
ážáááá áááąáá¸áááááŤáááááááááááąáá¸ááźááąáá¸áťááťáááťááá¸ááťáááąááŤáá¸áťááááááŹá¸ááĄáąááŤáá
áááŤááááąááŤááąááŹáááŹáąááŹáąááŤáá¸áťááááááŹá¸áĄáááąááŤáá ááŤáááąááŤáá¸áťááááááŹá¸ááĄááźááá ááźáááá¸
ááźáááźáááááźáááááááąáá¸áááťááá¸áPostemergenceáąááŤáá¸áááąáá¸áá áá¸áá¸áĄáá¸áťááááááá¸áťááá¸
á áááá ááá¸ááá¸áťáááąááŤáá¸áťááááááŹá¸ááááá áááŤáááááá¸áąááŹáááááááá¸ááźááąááááźááąáá¸áťááťáá
ááŹáá¸áá ááá¸áááťáá ááŤáááá¤ááá¸áááąááŤáá¸áťááááááŹá¸áĄáąááŤáááááááááá¸ááá¸ááááá¸á áá
áťáá ááŤááá ááá áąááŤáá¸ááź áááŹááááááá¸ááá¸á áá (Integreated Weed Management) á ááŤá¸ááá¸áá áááá¸áááąáĄáŹá áááááąáá¸ááź áá¸áá áąááŤáá¸ááááá¸ááá¸áá ááťá¸ ááź á ááá ááááááááááĄááź á ááź áá¸áá¸ááź áááḠááąáĄáŹááááąáá¸ááťá áąááąáááá áąááŤáá¸ááááťáŹá¸áąááŤá áąá ááááá áąááŤáá¸ááááááá¸ááŹáá ááááź ááąááŤáá¸ááááź áá¸áá ááááąááŹááḠáĄááťáááááá áááá¸áá¸áąááŤáá¸ááááááŹááź á áąááŤáá¸ááááź áá¸áᏠááááź ááąááŤáá¸ááááź áá¸áá áĄááááá ááḠáąááŹáááááááá¸áá¸áąááŤáá¸ááááááŹáá¸áááá áĄááá¸ááá ááááá ááá¸áá¸áąááŤáá¸áááááᏠááá¸á áááááąáá áĄáąááąááŹááź á áąáĄáŹá áááąáá¸áááá áąááá áá áááť ááá¸ááá¸áąáá¸ááź áá¸ááź áááḠáąááŤáá¸ááááá¸ááááá áąááŤáá¸ááť á¸áąá áĄááťáŹá¸á áá áąááąáĄáŹáá áĄááá ááááąááŤáááááź ááŤá áááááá áąááá áááá áąáá¸ááááĄá áąááŹáááŹá¸ááź áá¸ááź á ááź áááááááá¸ááťá¸áĄááťá ááŹááááááá áĄááá áá áá áááź áá¸áĄááź á ááááááťá¸áąá ááťá áááťá¸ááŹá ááťá¸áąá ááá¸ááťáŹá¸á ᏠáĄáá¸ááź ááź áá¸ááź á ááá¸ááááá¸ááááá á ááŤá¸ááá áááá¸ááťá áĄááá¸áąááŹááąááŹáá¸á áŹáááááź á áąááŤáá¸áąá ááťáŹá¸ áĄááá áąááŤáááááŤá áąááŤáá¸ááá¸ááŤá¸ááŹá¸ááááá áąááŤáá¸ááááťáŹá¸á áąááŤáá¸áááąáá¸ááź áááḠááááá¸ááááá áąááŤáá¸áááąáá¸áá¸á ááŹáá áąáá¸áĄááťá¸áĄá áŹá¸á áąáá¸ááá¸ááŹá¸á áąáá¸ááťáá¸ááá áĄááťááá ááááá áŹáąááŹáááááá ááá áąááŤáá¸ááááťáŹá¸á ááááá¸ááŹáá ááááá¸ááá¸áá ááťá¸ááḠáąááŹáááááź áá¸ááź á ááąááŹááá ááŹááááááąáá¸ááááŤá á ááŤá¸á áááťá¸áá áąááź ááź ááź ááááá á á ááŤá¸áĄááááŹá¸ á áá¸áááŹááááḠáááĄá ááá áąááŤáá¸ááź áááŹááááááḠááá¸á áá á ááťááá¸á á ááŤá¸áĄááááąááťáŹááá¸áąá áąáḠáąááŹááááá ááĄáááŤááá
****** ******* ********
75
áĄááá¸-á
áá¸áááá¸áááá¸ááá á ááá¸áąáá¸ááá¸ááᏠ(Cropping Systems) áá áá¸á áŹá¸á ááá¸áąáá¸á áá (Monocropping) áĄá áŹá¸ááá áá¸á áŹá¸(Double cropping)á áá¸áá¸á áŹá¸(Triple
cropping)á áá¸ááá ááá¸áąáḠ(Intercropping) á áááťáá áá¸ááá¸á á ááá¸áąáá¸(Multiple cropping)áťáá
ááááŹá ááá¸áááźááťáá¸áąááá áťáá ááá
áá¸ááá áá¸ááá¸áááŹáĽá¸á áŹá¸áąáá¸áťáá¸áá¸áá ááááá áááá¸á áá ááĄáąááŹáá¸áá¸áťáááĄááźááĄáťáááá¸áá
áąáá¸áá¸ááááá(Crop Level)áá áááá¸á áĽá¸á áŹá¸ááááááááĄáááááá¸ááťááťáá ááá
áá¸ááááá (Crop Level) áá áááḠá áĽá¸á áŹá¸áááááťááá¸áťáá áąááááąááŹá ááźáááá¸áááŹá¸á
áá áááᏠáąááŹááááťáá ááá
áá áá áĄááźáḠáąáťááá ááźáááá¸áąááááźá áá áá¸áťáá¸áá áḠá ááá¸áááá¸ááĄáŹá¸áá¸á áá¸ááŹá¸á
á áááá áááá¸á áá ááŹá¸ááąááŹááá¸áĄááźáááá¸ááŹá¸áá áĽá¸á áŹá¸áťáá¸áá¸ááá áá ááá¸áááááááĄááŹá¸áá¸áááąáá¸
á áĽá¸á áŹá¸áááááá ááĄáááŤááá
(To maximize productivity not only single crop component,but also of the cropping pattern
as a whole)
áąáťáááááŹááá áŹá¸ááąááŹááá¸áąá áąáá¸(to minimize erosion of slopes)
áááááá¸áááá ááá¸áťááá¸ááťáá áĄáá¸ááťááááŹáąáťáááąáťáááááŹá¸áťááá¸ááťááááąáááá¸ááá á
áá¸áťááḠ(Intercropping) á áá¸ááá ááá¸áťááḠ(Relay cropping) ááááá¸ááŹá¸áťááḠ(Ratooning)á áá¸ááá
áĄážááźáá¸áĄááááŹá¸ ááá á áááŹááááá¸ááá áąááŹáąááŹááááąá áá ááźááąáá¸áĄááá¸áá¸áťáá ááźáááááŹá¸áťááá¸
(Minimum tillage)áááąáťááá¸áááá¸ááŹá¸áťááá¸(Mulching)áááá áąáťáááááŹááá áŹá¸áá áąááŹááá¸áąá áá
áĄáá¸áťáááááááá¸á áá ááŹá¸ áťáá ááŤááá
áąáťáááááŹáĄáŹááŹáááá¸ááá¸áąáá¸(to retain soil fertility)
áá¸áá ááá¸áąáá¸á áá áťáá (áĄáá¸ááťáá ááŹáąáťáááŹá¸ááźá) áąáťáááááŹáĄáŹááŹáááá¸ááá¸áąáá¸áąááŹáááźá
ááááĄáááŤááá áąááŹáááźááááá áá¸áá ááá¸áąáá¸á áá ááŹá¸áᏠáąáťáááááŹáĄáŹááŹáááźáá áźáŹ áááá
áąááŹááá¸áąá áááťáááá¸ááźááááá¸áááŹá¸(Grasses)áááťáá áĽá áŹá¸áá¸áááŹá¸(root srops)áááá ááá¸áááĄááŤ
áąááááááááá ááá¸ááąáá¸áááá ááá¸á áá¸á(nitrogen-fixing legumes)áááťáá áá¸ááá ááá¸áťááá¸
(Sequential cropping) (ááááá) áá¸ááá ááá¸áťááḠ(Intercropping)áááťáá ááŤááá
á ááŤá¸áĄáąááź ááá¸áááá¸ááá (Rice-based Cropping Systems) á áááťá¸ááááá áá¸ááááź á ááŹá¸áąáá¸áĄáá áá¸áááá¸ááá ááťááá áááťá¸áąáá¸áá ᥠáąáá¸ááŤáááĄááťááá ááááź á ááááźááááŹááááá áá¸áá áááťá¸áá áá áąááŹáá áąá áąáźá ááŹááĽá áááŹáááááá¸ááťá ááááź á áąááŹááąá፠áąáźáááź á ááź áááááá¸áĄáá¸áḠáąáááĄááĄááź áŹá¸áá á ááŤá¸áá¸áá á áááťá¸ááťáááááá ááŤá¸áá¸ááĄáá á áááťá¸áąáá ááááá¸ááŹááź áá¸á ááááá áá¸á ááŤá¸á áąáááŹáąáá ááá áąáá ááá áááááá á áááťá¸á០ḠáąáĄáŹááááŹá áááááŹá áááááŹáá ááááá¸ááź ááá ááááťáá áááááĄáááąááŹáá¸á ááŤá¸ááťá¸ááťáŹá¸á á áááťá¸ááŹááź áá¸áá á ááŤá¸ áĄáąááź á áá¸áááá¸ááá ááťááá áááťá¸áąáá¸á ááź á ááá¸áąá ááá áá¸áąááąááŹááąááá ááááťá áá
76
ááá ááŤá¸ ááááá¸ááťááá áąáźáááá¸áĄá ááŤáááťáá ááź áá¸áąááź áŹá áá¸áááá¸áááťáŹá¸á á áááťá¸áááąá áááá ááŤá¸áá ááŹáá¸ááá ááťá¸ááťá¸á áá áá¸á áŹá¸á áááťá¸ááááá á ááŤá¸áá ááŹáá¸ááá ááťá¸ááťá¸á áá¸áááá¸ááá á áááťá¸ááŹáá á ááŤá¸áá¸ááááá á áááťá¸ ááááá á ááŤá¸áá¸ááĄááź á¸ááḠá áááťá¸ááááá á ááŤá¸áá¸ááááá á áááťá¸áááá áá¸áá áá¸ááá ááťáŹá¸áᏠááá áá¸-á ááŤá¸á ááá¸ááťá-á ááŤá¸á áąáźáá-á ááŤá¸á áąááź áŹáá¸áá¸-á ááŤá¸á ááťáááťáááá፠- á ááŤá¸á áá áááź á ááá á ááŤá¸áá¸ááĄá០Ḡá áááťá¸áááá áá¸áááá¸ááá ááťáŹá¸áᏠá ááŤá¸-áááá á ááŤá¸-áááŹá¸áá á ááŤá¸- áąáźááá á ááŤá¸-áąáááź áŹá á ááŤá¸-ááá á ááá ááź á ááá
áááąááąááŹááąáá áááá ááź á á áąááťáŹáá¸á áĄáá¸áĄáááťáŹá¸á ááá¸áąáááá áąáá ááťáŹá¸ááá áá áá¸á áŹá¸ááŹáá áá¸áá¸á áŹá¸á áááťá¸ááááá áá¸áá¸á áŹá¸ á ááŤá¸áĄáąááź ááá¸áááá¸ááá ááťáŹá¸áᏠá ááŤá¸-ááá-á ááŤá¸á á ááŤá¸-áááŹá¸á-á ááŤá¸á á ááŤá¸-ááá-á ááŤá¸ á áááááź á ááá ááááá¸á á ááŤá¸áá áąáá ááŤá¸ ááź á ááá áááąáááá¸áąááąááťááŹá ááŤá áąáá ááŤá¸áĄá áŹá¸ ááá áá¸á ááá¸ááťáá ááá á áááá á áááťá¸ááááá
á¤áá á ááŤá¸á ááá áąáźáááťáŹá¸áá á ááŤá¸áá¸áá ááááá¸áá áááťá¸á áá¸áááŤáááąáᏠá ááŤá¸ áĄáąááź ááá¸áááá¸ááá ááťáŹá¸á ááťááá áááťá¸ááź ááź áá¸áąááź áŹá ááź áááá¸á áŹá¸áá¸ááááąá áąáá¸á ááź ááááá áá áááááź áŹá¸áąááá¸ááááź á ááá¸áááąáá¸áá áĄáąááŹááĄáááź ááŤááá
áá¸ááá ááá¸ááŹááźááąáááąááŹááá¸ááąááźá¸áááťááá¸(Crop chosen before and after the main crop in
sequential cropping)
áááąáťáááźá áá¸á ááŤá¸áá áĄáááá¸ááťáá ááá áá¸á ááŤá¸áá ááááá¸ááąáťáááááá¸á á áá ááŹáá¸áááŹá¸
(ááááá)á ááŤá¸áá¸áááá á ááá¸ááááá á¤áááťáá áá¸áĽá¸ááŹáá¸á-áá¸á ááŤá¸á áá¸áááá ááŤá¸-áá¸áááá ááŤá¸
áá¸ááá ááŹá¸áááááąááŹáááźáááááá áá¸á ááŤá¸ááááá¸áťáá¸ááááźáááḠááá¸ááąáťáááááá¸á á áá ááŹáá¸á
ááŹá¸(ááááá)á ááŤá¸áá¸áááá á ááá¸áááááá¤áááťáá áá¸á ááŤá¸-áąááŹáá¸ááŹáá¸áá áá¸á ááŤá¸-áąááźá ááŤá¸áá¸ááá
ááŹá¸á ááááąááŹáááźáááááá
ááŹáąáťáááźá áąáááĄááá ááá¸ááááŹáá¸á(ááá¸ááąáťááŹáá¸ááąáťáááááá¸á á áá)áá áĄáááá¸á
áťáá ááá áĄááááŹáá¸ááá áá (ááááá) ááááá¸áťáá¸ááááźá ááŹáá¸ááá áá¸áá¸á á ááá¸ááááá
á¤áááťááááŹáá¸á-áĄááááŹáá¸á (ááááá) áĄááááŹáá¸á-ááŹáá¸ááá¸ááá ááŹá¸á ááááąááŹáááźá
ááááá áááąáťáááźááťáá áąá á ááŹáąáťáááźááťáá áąá áá áá¸áťáḠáá áá¸áá¸ááá ááá¸ážáááŹááźá áĄáááá¸áá
áąáááąááŹááá¸ááĄááŹá¸áĄáá áąáááąááąáťáááąá á¸ááźááááąáťááŹáá¸ááá áá¸ááźáŹááźáá¸ááááááĄá ááá
áąáĄáŹááąááźá¸ááá ááá¸áá ááĄáááŤááá
áá¸áĽá¸áá¸áąááŹáá¸ááŹáá¸ááá¸áááá¸ááá (Upland Crops Cropping Pattern)
ááŹáąáťáááźááá¸áĽá¸áá¸áááŹá¸á ááá¸ááááá¸áťáá¸ááŤááąáťááááááŹá¸ááááááąáťáááźáá¸áĄá ááŤáááĄáá¸
áá áźáŹáĄáá¸ááᏠááŹáá¸á-ááŹáá¸á(Upland Crops-Upland Crops)áá¸áááá¸ááá á ááááąááŹáááźááá
áááá¤áááąááŹáááźáááááááźááąáá¸áťááťáááťáá¸áĄá ááŤááááŤááá¸áĽá¸ááŹáá¸áááąááŹááá áźáŹá ááá¸ááááĄáááŤ
ááá áĄáá¸áťááááá¸áá áąáťááŹáá¸ááá ááŹááĽááá áááźááťáḠáąá á¸ááźááááá áĄáááĄáąááźá¸ááťááá¸á
áááá áĄááźááąááŹáá¸áá¸áťáá áťááá¸á á ááá¸áááąáááá ááááťááá¸á áááá áťááá áá ááŤááá
áąáááĄáááąááŹáááźááááá áá¸ááá ááŹá¸áᏠááá¸áá-ááá áá¸áá¸ááá ááá¸áá-á ááąáťáááá¸ááá
77
ááá áá¸-áąáťáááá¸ááá ááá áá¸-ááá¸áááá¸ááá ááá-ááá¸ááá¸áá¸ááá ááá-áąáážááŹáá¸ááá ááá-ááá¸ááá
á áááá áťáá ááŤááá
ááŹáá¸á-ááŹáá¸á áá¸ááá áááá ááá¸áąáá¸
áťááááŹááááĄááááá¸áąááááŹá¸ááźá áá¸áąááŤááąáááąááŹááá¸ááźáŹááźáá¸áááá¸áĄá ááŹááťáá ááá¸ááąáťááŹáá¸á
ááá áá¸ááąáážááŹá ááá¸ááŹáąáĄáŹááťááááááŹáąáťáááŹá¸áááŤááá áĄáááŤáá¸áááŹá¸ááááá¸áťáá¸ááááźá áĄáááŤ
ááŹáąáťáááŹá¸áážááááááźá ááźáŹáááá¸áťáááá¸áááá¸á áá áá¸áá¸áá ááá¸ááŹááŹáá¸ááťáḠááŹáá¸ááá¸ááá á
ááááąááŹáááźáááááŤááá áá¸áááá¸ááá ááá¸áááá áá¸áááŹá¸áᏠááá áá¸áááá¸ááááąáťááá áá
áááťáá ááá á¤áá¸áááŹá¸á á ááá¸á ááá¸áá-ááá áá¸á ááá¸áá-áąáťáááááá áá¸-áąáťááá ááá áá¸-ááá¸áá
á áá ááŹáá¸á-ááŹáá¸á áá ááŹá¸áťáá ááźáá¸áąáĄáŹááťááááááŤááá áá¸ááá áááááŹáá¸áááŹá¸áá áĄáá
áááááááááĄááźááąááŹáá¸áááááááá¸áąááŤáááááááá
ááźááąáá¸áťááťááááááťááá áźáŹáťáááĄááááĄáá¸áá áźáŹáĄáá¸áá ááá¸áááťáá ááááá¸áĽá¸ááá¸áááá¸ááźáŹááźáá¸á
áĄáááąáťááá ááŹáąáťáááŹá¸ááźá á¤áá ááŹáá¸á-ááŹáá¸ááá¸ááá áąáĄáŹááťáááťááá¸áťáá áá¸áĽá¸áá áá¸ááŹáá
áá¸áááá áá¸á፠áąáĄáŹááťááááťáá áá áá¸á áŹá¸áááááĄáąáťááĄáąá áťáá ááŤááá
á ááŤá¸áĄáąáťááŹááááąáá¸áĄáąáťááŹááá¸áąá áá áá ( Dry Direct Seeded Rice-DSR Method)
á ááŤá¸áĄáąáťááŹááááąáḠáĄáąáťááŹááá¸áąá áá áá áá áá¸áááá¸áá ááá¸áąáá¸áĄááźá áĄáąáá¸ááŤáá
ááá¸á áá áťáá ááá áá¸áĽá¸ááŹááąáťá áĄá ááŹáááąááŹááá ááá¸ááąáťááŹáá¸á áąáťááá ááá¸á áá¸áááŹá¸ á ááá¸ááá
áááá¸ááźááąáááąáťááťááťáááťáḠá ááŤá¸á áá¸áąá áá ááá¸áááááááŹ-ááááŹ-ááááá¸ááźáááááąáááá¸áá¸ááźáá
á§ááŹááá¸ááąááá-ááááąááŹáááááąááŹááá ááŤá¸áá¸ááŹá¸á Dry DSR á áá áťáá áąáĄáŹááťáááťáá ááźáá¸ááá
áťááááŹááááĄááááḠáá¸áąááąááŹááá¸ááá¸ááŤá¸áąáá áááąáťááá¸áąááŹá áąááŹáá áá áá
(Transplanted Rice-TPR Method) áĄááźá áá¸áąááĄáááĄáááá áąááááŹá¸ááźá á ááá¸ááááá
áąááŤáá¸áťááááááá¸á á áá áááťáá á TPR á áá ááá ááŤá¸áĄááźááááááááĽá¸á áźáŹá ááá¸á áąá áŹá áźáŹááááá¸áá
áąááŹáąážááŹá á ááŤá¸áĄáżáá¸áá¸áááá¸ááĄáááá áááááŤááá
áĄáąáťááŹáááźááąáá¸áá¸áąá áá ááŤá¸-áá¸áąááŹááąááŹáá áá ááŤá¸áá¸ááá (DSR-TPR Cropping Pattern)
ááááá ááŤá¸áá áá¸áá¸á áááááá¸á áááá áĄáąáťááŹáááźááąáḠáá¸áąá áá áá (dry seeding)
áĄáá¸áťáá ááá¸áťááá¸áťáá áááá á ááŤá¸áá áá¸áᏠá ááá¸áá áááąáťáááźá á ááŤá¸áá áá¸á áąáĄáŹááťááá áźáŹ
á ááá¸ááááá áá¸áĽá¸á ááŤá¸ááááá¸áĄáťáḠáá¸ááááŹáááźá áá¸áąááŹááąááŹáá áá áá (transplanting)
áĄáá¸áťááᏠáááá ááŤá¸áá áá¸á áááá ááḠááááá
áĄáąáťááŹáááźááąáá¸áá¸áąá áá áá (dry seeding)áá áá¸áąááŹááąáá á áááá¸áąáááááá áá¸ááźáŹ ááźáá¸á
ááąá áŹáááá¸ááááá áá¸áĽá¸ááááááḠá ááŤá¸á ááá ááá¸áááťááá¸á áá¸áąááŹáá ááá áá¸ááá ááá
áááá¸áťááá ááá áąááŹáá áá ááááááťááá¸á áá¸áąááŤáááááááťááá¸ááĄáááá á á áá áááááąá áŹáťááá¸á
ááźáŹááźáá¸áááá¸áąáá ááąááŹáááá¸ááá¸ááŹá¸ááťááá¸áťáá áá¸áąááŹááąááŹáá áá áá (transplanting) ááá
á ááŤá¸áĄááźááááááťááá¸á áááá ááŤá¸ áá áá¸áááá ááá¸ááááťáá á ááŤá¸áá¸áááááá áááťááá¸á áá áĄáá¸
áąáá¸áá¸ááŹá¸á áááááťáá ááŤááá
Turn-around time
ááááá¸áááááá¸áťáá¸ááá ááááá¸áá ááá¸áááážááŹá¸ááŹáá Turn-around time ááá¸á
á ááá¸áąáá¸á áá (Cropping Systems)ááááááźááąáááąááááŤáááTurn around time ááááááááąáĄáŹá
78
ážáá¸á áŹá¸áąááŹáááźááááŤááááááŹáááąá ááááá¸áááĄáááĄáťááá ááá¸áááąááťáá ááŤááá ááá
áá¸ááĄááźááĄá ááŤááááááąáááá¸ááťáá ááźáá¸áááąááŹáá¸á áźáŹáááąá áťáá ááŤááááááťáá á ááááá¸áá áĄááźá
á áźáá¸áááááťááááŹá¸áąááťáá ááŤááá áá áá¸á ááŤá¸áá áá¸
áá áá¸á áŹá¸áá áá¸áá¸á áŹá¸ áá¸áááá¸ááá áá áá áá¸á ááŤá¸áá áá¸áąá፠áá¸ááŹááĄááḠáá¸áŚá¸á ááŤá¸-áá¸ááá ááŤá¸ áá¸ááá áááḠáąááŹáááááááá áá¸á ááŤá¸á áąááááá¸áá ááááŚá¸áá¸ááŹááḠáąááŹáá¸áąáááź á áĄáąááź áŹááááąáá¸áá á ááŤá¸áĄ áąáźááŹáááááááťá¸áąá ááť á áááťá¸ááááá áá¸áááá ááŹááŹáąáᏠáá¸áąáá ááááá¸ááááąááŹáá០Ḡáá¸áąááąááŹáááá ááŤá¸áĄááź á áááááąááŹááá áááááááááááťá¸áąá ááťá ááááá ááŤá¸áá áááááťá¸áąááŹáá áá ááŤá¸ áá ááááá¸ááá ááá áááááááąá áŹá០Ḡááááá¸ááá ááŤá¸á áááá ááŤá¸áááá áá ááá áááááťá¸áąááŹáááááź áá¸áąááź áŹá áá áá¸á ááŤá¸áá áá¸á áááťá¸áąáḠáĄáąááź áĄáąááąáá¸ááź áá¸ááź á á፠ááá
áá¸á ááŤá¸-ááá¸á -áąááźá ááŤá¸áá¸ááá
áááááááá¸á ááŤá¸á ááááááťáá ááá áťááááŹááááĄááááḠáá¸ááá á ááááźáá¸áĄááŹá¸á
ááźáááááááááąááźá ááŤá¸ááááá áĄááááźááąáá¸áá áĄáąáťááĄáąáááŹá¸á áá á áĽáąááźááťáááąááááŤááá
áá¸á ááŤá¸áážáááááááąááŹá á ááááąááááŤááá áąááźá ááŤá¸áąážááŹááá¸á ááŤá¸áąááŹáá ááááŹáťáá ááŤááá
áąááźá ááŤá¸áááá ááááá¸á áááá áážáá¸ááŹá¸áťáá áááá¸áťááááá áąáťááĄáąáťááŹáááááááááąáá áááąááŹ
ááááŤááá áááá¸áááááąááâááááŹáĄááâá ááŹá¸áĄááá¸áťáá áááŹáááąáá áĄáá¸áááĄáŹá¸áťáá áá¸á ááŤá¸
áĄááźáááá¸ááťááá¸áťáá ááŤááá
áá¸á ááŤá¸-ááá¸á -áąááźá ááŤá¸áá¸ááá á ááááąááŹáááźáááŹááźá áá¸áá¸áá¸áááááąááŹáááźááááááŹ
áá¸áá¸á áááá¸ááááŤááá áááąáťáááąááŹáááźááá áá¸áá¸ááá áá¸áá¸ááá ááŹá¸ááźá áĄáááá¸á (Main
Crop)áĄáťáá ááŹá¸ááááᏠáá¸á ááŤá¸áťáá ááá áááááŹá¸áĄááźá áá¸á ááŤá¸áááᏠááá¸á áŹá ááŤá¸áá áąááŹáá¸á ááŤá¸áťáá
áááááááĄááźááĄáá¸ááŹá¸ááááŹááá¸áá¸á ááŤá¸áťáá ááááá¸á ááŤá¸áĄááźáá áááááąááŹáá¸ááá áťáá ááááŤ
ááá
áąááźá ááŤá¸áąážááŹááá¸á ááŤá¸áąááŹááá áá¸á ááŤá¸áąážááŹááąááŹáá¸áá¸áááá¸á áąááŹááá áá á¸á áąážááŹá áąááźá ááŤá¸
áąááŹááá áąááźá ááŤá¸áąážááŹááá¸á ááŤá¸áąááŹááá áá¸áá¸á ááąááŹááá¸áá áá¸áąááŹááááĄáá¸ááá ááááŹáá
áá¸áá¸ááááŹáťáá ááŹááááŤááááąááźá ááŤá¸áąážááŹááá¸á ááŤá¸áąááŹááááááŹááťááááááááĄáááŤááá
á ááŤá¸áá¸áąáťááŹáá¸áááá áá¸ááá
áá¸á ááŤá¸-ááá-áąááźá ááŤá¸áá¸ááá áá áąáááąááŹáá áááááŹá¸ááŹá¸áĄááźá á á¸ááźáŹá¸áąáḠááźááąáťáááá
áááąááźáĄáá¸áĄáťááááááá¸ááá áťáá ááŤááá á ááŤá¸áá¸áá ááŹáąááááźáá¸ááŹáááááĄá áá¸áąáťááŹáá¸áá ááá¸
ááááŹá¸áááááŤááááá¸á ááŤá¸á ááá áááá ááŤá¸áá¸áĄá áŹá¸ á ááŤá¸áá¸áąáťááŹáá¸áá áááá áĽá¸á áŹá¸ááŹááźá
á ááŤá¸áá¸áąááŹáá¸áťááá¸á áĄááźááąááŹáá¸áťááá¸áááŹáĄáąáá¸ááŹá¸á áááąááá ááŤá¸áá¸á ááááá¸ááá áááááááá
ááá ážáááááźááááááŤááá
79
áá¸á ááŤá¸áĄááážáá¸ááŤáááááá¸áááąááŹááááááá ááááĄáááááááááąáááąááźá ááŤá¸áᏠá áá
áąááŹááááááťáá á áááá¸ááá - áá¸á ááŤá¸-ááá-áąááźá ááŤá¸áá¸ááá áĄá áŹá¸ áá-áá¸á ááŤá¸-áąááźá ááŤá¸áá¸ááá áááŹ
áááá¸ááŹááąááŹááááá¸ááá -áá¸áá¸á áŹá¸á áá áá¸á áŹá¸áťáá ááąáááááá¸ááá áĄááźáá¸ááá¸áááŹá¸á Crop Level
ááŹááááá¸ááá áá ááá¸á (áá¸ááá ááąážááŹá áĄáťááŹá¸áá¸ááááááąá áąáá¸)Cropping Pattern Level) áááŤ
á áĽá¸á áŹá¸ááááŤááá áąáťááŹáá¸ááťááá¸áá áąááŹáááááááŹá¸áĄáá¸áĄáťáááááąááźáąááŹáá¸áá áąáťááŹáá¸ááťááá¸
áťáá áąá áąáḠá ááá¸áąáá¸áá áĄá á áááá¸ááá áá ááá¸áĄááźá á ááááááááááŹá¸á ážáááá áĽá¸á áŹá¸ ááá
ááááťáá ááŤááá
ááááá¸ááźáááąáááá¸áá ááá¸á áá (Zero Tillage Method)áááĄáŹá¸áááááá ááááááŹááá
áąáťáááźáá¸áĄá ááŤáá áĄáťáááĄááĄáá¸áááááá ááááá¸á (áĄáá¸ááťáááá¸á ááŤá¸ááááá¸áĄáťáá¸)ááááá¸á á
ááááááá¸á áá áťáá ááŤááá áąááŤáá¸áťááááááŹá¸áĄá áá¸áĄáááąááŤáááźáááąáá¸á áĄáťááá áááąáᏠááá¸á áá áťáá
ááťáá á ááá¸áááá¸ááĄááźááąááŤáá¸áťáááááá¸ááááážáááááŹááźáááŹáąááŹáááŤáááá¤á áá á
áĄáąáááąááŹááĄáŹááááááŹá¸ááĄáááąááááŹá¸ááźáááááááá áá¸ááąáťááŹáá¸áá¸á áááá¸áááŹá¸áá ááŤá¸ááááá¸áĄáťáá¸
á ááá¸ááŹááźááĄáá¸áťááąážááŹáá¸ááááŤááá
áąáťááŹáá¸áá¸+ááá áá¸áá¸áááá (Corn+ Mung bean intercropping)
áá¸ááá áá¸ááĄáťááŹá¸áá¸áááĄáá¸áťááá áĄáááĄááá¸áá áá¸ááá ááá¸áťááá¸(Intercropping)
ááźááááŹá¸áĄááąááŹáĄáááá áááťáá ááŤááá áąáťááŹáá¸áá¸ááááá áá¸áááá¸ááá ááááá áá¸ááĄááź
áťáá áááááá áá¸áá¸ááááąáťááŹáá¸áá¸ááá¸ááąááŤááąááŹááąááŹáąááŤáá¸áťááááááŹá¸ááááááŹá¸ááááá áźáá¸áá
ááááááááŤááá
áąáťááŹáá¸áá¸+ááá áá¸áá¸ááá ááá¸ááŹááąáťááŹáá¸áá¸ááá¸ááąááŤáá¸áťááááááŹá¸áážáá¸ááźáŹá¸ááźááťáá¸ááááá áá¸á
áááááŹá¸ááťáááąáťááŹáá¸áá¸áĄááźááááąážááŹáá¸ááąááááááááŹá¸ááąáááťáááŤááá
áĄáąá áááąáťááŹáá¸áĄáťáḠáĄáąá áááąáťááŹáá¸
áĄáąá áááąáťááŹáá¸áá áĄááźááąááŹáá¸ááá áąá á¸áąááŹáá¸áááťáá áááąááźáąááŹáá¸ááá áá¸ááŹá
á ááá¸áááá¸áááŹá¸ááźáá á¸ááźáŹá¸áąáá¸ááźááąáťáááááťáá áĄáąá áááąáťááŹáá¸áá¸áááá áááá áááááŹá¸ááá
ááŤááá áĄáąá áááąáťááŹáá¸áá áąáťááážáááŹá áŹá¸áá¸á áĄááźááĄáŹá¸áąááŹáá¸áá áá¸ááá áá¸áťáá ááá Heavy
Feeder á áá áááťáááŹá¸ááŤááááĄáąá áááąáťááŹáá¸ááĄáŹááŹáááĄáááááŹ100-200 N Kg/ha, 45-65 P
Kg/ha áá 50-75 K Kg/ha áááááŹá¸áá¸ááá
áĄáŹááŹáááĄááááá ááá¸áá¸ááá áąáá¸ááąááŹááŤááááááťáá á áĄáąá áááąáťááŹáá¸áá áá¸
áááá áá ááááąááá ááááááá¸áááŹá¸áᏠááá¸á (áĽáááŹ-áážáá¸á ááá áá¸á á áŹá¸áąááŹááá áźáááŹáťááŹ)á
áąáťááá ááá¸ááá¸á ááá¸ážáḠá áááááťáá ááŤáááááá¸á áá¸áááŹá¸áá áąáťáááááŹá ááźááťáá¸áąá ááŤááá
ážáááááááá¸ááá ááá¸áąáá¸(Sugarcane+Soybean intercropping)
ážááá¸ááá ááááá¸áááá¸ááá áá¸áťáá ááá áĄááá¸áĄááźáŹáĄáąáá¸ážáážááťáá á ááá¸áááá
áĄááááźáŹá¸ááĄááźáááŹá¸áťáááĄááá¸ááááá áĄááá¸áá¸áá áááźááááĄááážááŹááá ááĄááááŹáá áĄáá¸
ááąááŹáĄáŹá¸áťáá(áááá¸)áááŹáááźááááááąááąááŹááťááá áźáá¸áĄáŹá¸(Solar energy)ááąááŤáá¸áťááááŹá¸áĄááźá
áá¸áá¸áąá áááĄá áŹá¸ ááááá¸ááá¸ááá áá¸áá¸áážááŹá¸áá¸ááĄáťáá á ááá¸ááááá
80
áááąááŹáá áá¸ááá áá¸áᏠááááá¸ááťáá ááá áááááááá¸áá ááá¸á ážááááá ááá¸áĄážááŹá¸
ááźáá áááááááá¸ááá áá¸áąážááŹá áááá¸ááá áá¸áĄáŹá¸ážáá¸ááźáŹá¸ááźááťáá¸á áááá¸ááĄááźááááááá
áĄáťáááąááźáąááŹáá¸á áźáŹáááááŤááá
ážáááááá áá¸áá¸ááá ááá¸áąáá¸(Sugarcane+Mungbean intercropping)
ážááá¸ááá ááááá¸áááá¸ááá áá¸áťáá ááá áĄááá¸áĄááźáŹáĄáąáá¸ážáážááťáá á ááá¸áááá
áĄááááźáŹá¸ááĄááźáááŹá¸áťáá áĄááá¸ááááááĄááá¸áá¸áá áááźááááĄááážááŹááá ááĄááááŹáááĄáá¸á
áąááŹáĄáŹá¸áťáá(áááá¸)áááŹáááźááááááąááąááŹááťááá áźáá¸áĄáŹá¸(Solar energy)ááąááŤáá¸áťááááŹá¸áĄááźá
áá¸áá¸áąá áááĄá áŹá¸ ááááá¸ááá¸ááá áá¸áá¸áážááŹá¸áá¸ááĄáťáá á ááá¸ááááŤááá
áááąááŹáá áá¸ááá áá¸ááŹááá áá¸áá¸ááťáá ááŤááá ážááá¸ááááąááźááŹáá ážááá¸áááąááá áá¸áááá¸á
ááá¸á áá¸á ážááŹá¸áťáááááąááźááááááŤááá
á ááŤá¸-áá¸ááá¸áá¸ááá
áááááááŹá¸ááááá áá¸á áááźáá¸áááá-á áá ááá¸á áá¸áááŹá¸á á ááŤá¸ááááá¸áĄáťáḠá áážáááá
áąáťáááźáá¸áĄá ááŤááĄáąáá¸ážáá¸ááŤááááĄá ááŤááááąááŹááá áĄáááŤáá¸áááŹá¸á áá ááááąááŹáąááá ááá
áááá¸ááĄáá áá ááᏠáááźááá¸ááá áá¸áťáá áąááŹâ áá¸ááá¸áá¸á(Safflower) âáťáá ááá
áá¸ááá¸áá¸ááá áĄáááąááŤáááᏠáĄá ááŤáááĄáááááąááŹáááḠáąáááĄáááááąááŹáąáááąááá
ááąááŹáá¸ááťáá ááá áąáťáááĽáąáťááááá áá¸áá¸ááźá áťáá ááźáá¸ááá pH á á á áĄááźáá¸á á ááá¸ááááŤááá
áá¸ááá¸áá¸áá áááááŹááááĄáá ááá¸ááááŤááá
ááá¸áá¸ááá¸-áá á ááá¸áááťáá ááŤáááááá¸áá¸ááá¸-áááĄáááĄáąááźá¸áááĄááŹááŹá¸ááŹ- áĄáááĄáťáá(á áááááŹ) - áá á áá
ááá¸ááźááá - á á á á á
áĄáááá - ááá á ááá
ááá¸áĄáąááĄááźá - á á áá
áá ááááŤáĄááźá - áá á á á
áĄááźááĄáąááŹá - áĄááŤ
áá ááźáááŤáąáĄáŹááąá áĄáąááĄááźá - áá á á á
áááźáááŹááááḠ- áá
áá á§ááĄááźáááá¸ááḠ- áá á áá
áá ááá¸áááźá(ááŹ) - á ááá á á á
****** ******* ********
81
áĄááá¸- á
ááá¸
ááź áááŹááááĄááá¸á áááťá¸ááťáááá áá¸áááťá¸á á áááťá¸ááá§áááŹááťáŹá¸á áąááááťáĄáŹá¸ááź á ááá¸ááź áŹá¸ááťá(á)áááąááź ááá áááťá¸áąááŹáá¸áá§áááŹ(LowlandArea)áá(á)ááŹáąááź ááá áááťá¸áąááŹáá¸áá§áááŹ(Upland Area)ááááź á ááŤááá
áááąááź áááĄáááá¸áá ááŤá¸áá áááťá¸ááŹááąáá á ááąááŹ(áááá)áąáááąááŹáááŹá¸ááąááŹáĄáąááź áĄáąááá áĄá áááá¸ááź ááá áááťá¸áááá ááŹáąááź áááááŹáá¸áááťáŹá¸ááąááááááĄáąááź áĄáąáá ááááá¸ááááŹá¸ááź áá¸áááá á áááťá¸áąááź á áąááááąáááááááąááź áá áĄáąááź áŹááááąáá¸ááź áá á áááťá¸ááááááááááĄáąááź áĄáąááá áááąááŤááá áááťá¸áááá¸áááťáŹá¸ááá áá¸ááź á¸áá áá¸á áááťá¸áááá¸ááá ááťáŹá¸ááá¸áá áááťá¸ááá¸á áá ááťáŹá¸ááááḠáááź áŹá¸áąáááááŹááź á ááŤááá
áááąááź ááá áááť á¸áááá¸ááááá¸ááá
áááąááź áá á áááťá¸áááĄáááá¸ááᏠá ááŤá¸ááź á áááá ááŤá¸á áááááąáĄáŹááááŹááá á ááťá¸ááá á ááŤá¸áá¸ááá áááĄááťááááááá á ááŤá¸ááááá¸áĄá០Ḡááááá áĄáá¸ááťáááĄáąáááź á ááŹáá¸ááá ááťá¸ááťá¸ááąááŹááá¸áąááŹáá¸á á ááŤá¸áá¸áááąááŹááá¸áąááŹáḠá áááťá¸ááááá á¤áááź á á ááŤá¸áĄáąááź ááá¸áááá¸ááá á ááťáááąááŹáááááááŤááá
áąááŹáááááááá ááŤá¸áĄáąááź ááá¸áááá¸ááá ááťáŹá¸áᏠá ááŤá¸-á ááŤá¸áá ááŤá¸-á ááŤá¸-á ááŤá¸áá ááŤá¸-ááŹáá¸áá ááŹáá¸á-á ááŤá¸áá ááŤá¸-á ááŤá¸-ááŹáá¸ááááŹáá¸á-á ááŤá¸-ááŹáá¸áá ááź á ááááąáááąááąááź áĄááááąáźááááŹá áá¸ááŹááá¸ááááá¸áąáááááąááź ááź ááąááŹááąááŤááąá áťá¸áááááááá áááĄáąááź áĄáąááĄáááááąááŤáááááź á¸áá¸ááá ááťááááááź á ááŤááá
ááŹáąááź ááá áááťá¸áááá¸ááááá¸ááá
ááŹáąááź ááá áááťá¸áá áĄáááá¸áááŹááŹáá¸á ááź á ááá ááŹáąááź ááááááá¸ááááŹá¸ááź áḠááááá áąááááąááŹáá áááťá¸ááź áá¸ááḠáááź áąááŹáąááź ááź á ááá ááŹááá¸áąááŹáá¸áąááááąááź ááḠááááťááĄá ááŹáááᏠáĄáŹá¸áá¸áááŹáá¸ááá ááťá¸ááá¸ááąááŹááá¸áąááŹáá¸á áá ááťá¸ááź á¸áá ááťá¸ áąááŹááá¸áąááŹáá¸á áá ááťá¸áá¸ááťá¸áááąááŹááá¸áąááŹáḠá áááťá¸ááááá
áąááŹáááááááááŹáá¸ááĄáąááź ááá¸áááá¸áááá¸ááá ááťáŹá¸ááŹáááŹáá¸á+ááŹáá¸ááááŹáá¸á-ááŹáá¸áá ááŹáá¸á+ááŹáá¸á-ááŹáá¸áá ááŹáá¸á-ááŹáá¸á+ááŹáá¸á áááź á ááŤááá áá¸ááŹááá¸áá áąááź áááŹáĄááťá¸áĄá áŹá¸ááąá áťá¸áááááááá áááĄáąááŤáááá០Ḡáá¸ááá ááťááááááź á ááŤááá
ááááŹáááź á¸áąáá¸áĄááá áááť á¸ááá¸áááŹááź áááŹá¸áąáá¸
ááááŹá ááź á¸áąáá¸áĄáá áá¸áá áááťá¸ááááá áá¸ááááź áááŹá¸áąáá¸á áąááŹááááááá áá¸áá áááťá¸ áááááááááá¸áá (á)áá¸ááá ááťá¸ááťáá¸á áááťá¸ ááá¸á áá (Single Commodity Approach) áá(á)áá¸áááťá¸á á áááťá¸ááá¸á áá (Multiple Cropping Approach) áááŤááááŤááá áá¸ááá ááťá¸ááťáá¸á áááťá¸ááá¸á áá ááá áááťá¸ááťáááááá¸áááĄááááź áááŹá¸áąáá¸áá áááá¸á ááŹáĄáąáá¸áąáá¸áąááŹáááááá áĄáááŤáá¸áá áąááááąááŹááá á áááťá¸áááá¸áááťáŹá¸áĄáá
82
áąááŹáá¸áááąáᏠá áááťá¸ááťááááááá¸ááťáááąááź áááŹá ááź á¸áá áĄááťá¸ááź áá áááá á áĽá¸á áŹá¸áąááŹá áááąááááąááťá
áá¸áááťá¸á á áááťá¸ááá¸á áá ááŹáááááŹáąááź áąááŤááá áá áĄááá¸á áááťá¸áááá¸ááááá¸ááááá¸ááá ááťáŹá¸ááŤáááąááŹáá¸áááťá¸á á áááááááź áááŹá¸áąáá¸áá áĽá¸á áŹá¸áąááŹáááááá áááá¸áĄáŹá¸ááź á ááááŹááááááááź áááŹá¸á áŹáááąáá¸áááĄááťá¸áĄááź ááąááŹáá¸áááąáá¸ááĄáąáá¸ááŹá¸áąááŹáááááááá¸áááááá ááź áááŹá¸áąáá¸áĄáá ááááŹáá¸áááťá¸á áá áááťá¸ááŹáá áąááź áŹáá¸áááááŹááĽáá áąáááąááąááź áĄáąááź áĄáąáááąá áťá¸áááááá á¸ááŹá¸áąáá¸áĄáąááź áĄáąáááááááąááťáŹááąáá áŹáąááŹáááááááĄááááá¤ááąááŹááááááááááá¸á áá¸ááááź áááŹá¸áááąááŹáááá¸ááááá áááťá¸ááá¸áááŹááááťáŹá¸ááááąáááááá ááááŹááááá¸ááá áĄááťáááááąááź á¸ááąááŹáááá ááĄáááá áááź á á á áááťá¸áááŹáąáá¸á áá¸áĄáŹá¸ááź áááŹá¸áá ááĄáááŤááá
áááŹááąááąááź áááąááź áŹáá¸ááá ááŹááááááá áá¸áá áááťá¸ááááááťáááąáᏠáąááŹáááááááŹá¸ááťáŹá¸ááááá¸áááŹááááťáŹá¸á áąááŹáá¸ááá áŹáĄáá¸ááťáᏠáá¸áá áááťá¸áááá áááá ááá¸áááŹáĄáąááź áááź áááŹá¸áąáááá¸áááááá á áá¸áĄáŹá¸ááź áááŹá¸áąáááź á ááŤááá áá¸ááááá áááź áááŹá¸áąá ááź áááŹááááŹáááź á¸áąá ááź á ááŤááá
****** ******* ********
83
ááťáá¸áá¸á áŹááá¸
(á) Barclay, Adam. 2007. A Hybrid history, Rice Today, October-December 2007, International Rice Research Institute. Los Banos, Laguna, Philippines.
(á) Central Agricultural Research Institute 1997. Hybrid Rice Training Course, TCP/MYA /6612,1997,CARI
(á) DAP, MOAI, 2012, Myanmar Agriculture at a Glance
(á) De Data, S.K. 1981. Principles and practices of rice production. John Wiley and Sons, New York. 618 p.
(á ) Fangming Xie. 2005. Hybrid Rice Breeding& Seed Production, International Rice Research Institute. Los Banos, Laguna, Philippines.
(á) Gomez, K.A. and Gomez A.A.1983. Multiple Cropping in the humid tropics of Asia. Ottawa, Ont., IDRC.248 P : i II.
(á) IRRI-International Rice Research Institute 1975. Rice Production Research Course,
Trainessâ Manual, Los Banos, Philippines.
(á) Khin Win, IRRI, 1991. A Century of Rice Improvement in Burma
(á) MOAI, 2012, Myanmar Agriculture in Brief
(áá) Rice Today, January-March 2010 International Rice Research Institute. Los Banos, Laguna, Philippines.
(áá) Zandstra, H.G., Price, E.C., Listsinger, J.A. and Morris, R.A. 1981. A methodology for on-farm cropping systems research. The International Rice Research Institute, Los Banos, Laguna, Philippines. 147 P.
(áá) áąááťáŹááź áá ááááá ááź áááŹá áááťá¸áąáá¸ááááá¸á ááź áááŹáááá ááá ááŤá¸áá¸ááá áááťá¸ áááááąáá¸áĄáá áąááŹáááŹááĄáá áá¸ááá¸áąááŹáááááťáááťáŹá¸
(áá) á áááťá¸áąáá¸ááąááááŚá¸á á¸ááŹá (áááá-áááá á áááá-áááá)á áá¸ááź áŹá¸áąááŹááąááá áąááááťáááťáŹá¸
(áá) á áááťá¸áąáá¸ááąááááŚá¸á á¸ááŹá (áááá) á áááťá¸áąáá¸ááąááá áąáááááá¸á ááąááá áááááťáŹá¸
(áá ) ááá¸ááá ááááá áá¸á ááŤá¸áááąáá ááŤá¸áĄáąááź áŹáá¸ááąááŹáá¸á ááŹáá áĄááź áŹá¸ áąááŹáá¸ááŤá¸ááťáŹá¸
(áá) ááź áááŹá áááťá¸áąáá¸ááááá¸á ááááá ááá áááťá¸áąáá¸ááąáááááŹáá ááąááááąáá ááťáááťáŹá¸
84
(áá) áźááááŹá áááťá¸áąáá¸ááááá¸ááááááá ááŤá¸ááĄáąá áááąááź áŹáá¸á áąááź ááááá¸ááąáááź áŹáááááááá áá¸á áá áá¸áááá¸áááťáŹá¸á ááá¸áááĄááááḠáááąáá¸áĄáá ááááŹáąááŹááá áááááá¸áááŹááťáŹá¸
(áá) ááź áááŹá áááťá¸áąáá¸ááááá¸á áááá áááááąááŹáá¸áááťá¸áąá áąááŹáá (N.S.C) á ááááá áĄááááź áá áá¸áááťá¸áá ááťáŹá¸á áĄááťáĽá¸ááťááĄáąááź áŹáá¸áĄááŹááťáŹá¸
(áá) ááź áááŹá áááťá¸áąáá¸ááááá¸á áááááááááąááŹáá¸áááťá¸áąá áąááŹáá (N.S.C) á ááááá áĄááááź áá áá¸áááťá¸áá ááťáŹá¸á áĄááťáĽá¸ááťááĄáąááź áŹáá¸áĄááŹááťáŹá¸
(áá) áá¸áá áááťá¸áąáá¸á áá ááŹáá á áááťá¸áąáá¸ááąááááŚá¸á á¸ááŹá (áááá-áááá á áááá-áááá) á áá ááťááĄá áááá áŹá¸ááťáŹá¸
85
ááá¸áá
áááąáá¸áĄááťáá¸
áá ááąáá¸ááá¸áąáááá¸á áąááŹáááá¸áá¸ááź áá ááŹáá áĄá áŚá¸ááąááŹáá áĄá áąááŤááź áá á áĄáááĄááḠáŚá¸á á¸ááź áá áááá áá áááááŹá áá áááá áąáá¸ááŹá¸ááá ááá áá áąááŹáááá¸áá¸ááź áááá ááááá¸á áĄááááá¸á áĄááááá¸ááᏠááááź áŹá¸á ááá ááťáá¸áááŹá¸ááź á á áááťá¸áąáá¸áááá á áááťá¸áąáá¸ááááᏠáááááá ááááááááŹáá ááááááááá ááź ááááááŹ(áááá¸)á áááááá áąáááá¸á áááťá¸áąáá¸áááááá á áááťá¸áąáá¸áááŹá áááááá
áá ááááŹá áááťá¸áąáá¸áá áááąááź áŹáá¸áááá¸ááŹááá (áá) áá áĄáááá¸áááá áąáááḠá áááťá¸áąáá¸ááąááááŚá¸á á¸ááŹááá ááááź áŹá¸áąáá¸áḠ(á ) áá á áĄááąáá¸áĄááŹá (á) áá áá ááťáá¸ááťáá (á) áá ááŹááááá¸áąááŹááááá ááź ááááááź áŹá¸áąáḠáááááŹá¸áĽááąá á á¸áá¸áąáá¸áááá ááź ááááááá¸áááá ááááąááŹáąáĄá¸ááťáá¸ááŹááŹáąáá¸ááááá ááááŹá á¸ááŤá¸áá¸ááťáááá(ááááá) áá ááťá¸ááź á ááź áá¸ááááá
áá ááááŹá á¸ááŹá¸áááá¸áááąááťá¸ááŹááťáŹááá ááá¸áá á áá á áááťá¸áąáá¸áá áąáá¸ááź áąáá¸ááḠáááŹááťáŹáááá ááź áááŹáĄááá¸áááá¸á áŹááá áąááŹáá¸ááŤá¸ááťáŹá¸áąáá¸ááŹá¸ááá áááá ááá á ááááá" áá¸á ááŤá¸áá áąáá ááŤá¸áĄáąááź áŹáḠááąááŹáá¸á ááŹáá áĄááź áŹá¸áąááŹáá¸ááŤá¸ááťáŹá¸ " áąááŹáá¸ááŤá¸áąááŤáá¸ááťáá áŹáĄáá ááąááŹá áĄáá "ááá¸áá" ááź á áááąááááá
áá ááááá¸á áĄááááąáá¸áąáá¸áá áĄá áá¸áĄáąáá¸á áááá áąáááŹáąáá¸ááťáŹá¸áĄáá ááťááá áááááá ááá¸ááŹá¸á ááá ááá ááá¸áá áĄáááááááťáŹá¸á ááŹá¸áąááŹááááá