Sayı 22 | Temmuz 2019

Türkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneğiturkted@turkted.org.tr | www.turkted.org.tr

TÜRKTED

R Ö P O R T A JG Ü N C E L K O N G R E

TÜRKTED VE TSÜAB İŞBİRLİĞİYLE 2023 DÜNYA TOHUMCULUK KONGRESİ TÜRKİYE’DE

TÜRKİYE'DE ÇEŞİT TESCİLİ VETOHUMLUKSERTİFİKASYONU

DÜNYA TOHUMCULUK KONGRESİ2023’TE YENİDEN TÜRKİYE’DE

BİTKİ ISLAHINDA YAPAY ZEKANINKULLANIMI

www.turkted.org.tr

Güvenlik Caddesi, Güvenlik ApartmanıNo: 7/1 06540 Aşağı Ayrancı / ANKARATel: 0312 419 00 32 Fax: 0312 419 00 32e-mail: turkted@turkted.org.tr

M i s y o n u m u z

Tohumculuk alanında Türkiye’nin bölgesel lider bir ülke olması için, teknoloji ve sistem geliştiren, diğer ülkelerle rekabet edebilen ve bölgesinde model oluşturabilecek şekilde ülke tohumculuğunun geliştirilmesine katkı-da bulunmak ve Türk tohumculuğunu uluslar-arası alanda temsil etmek.

Ulusal ve uluslararası alanda gıda güvenliği ve sürdürülebilir tarım temelinde dünya to-humculuk endüstrisi ile bütünleşmiş, etkin ve uluslararası alanda rekabetçi bir tohumculuk endüstrisi oluşturulması.

V i z y o n u m u z

Tohum Temmuz 2019 3

S U N U Ş

Tohumculuk, hepimizin bildiği üzere birçok disiplini bünyesinde barındıran yoğun Ar-Ge ve pazarlama faaliyetlerinin yer aldığı dinamik yapıya sahip bir sektör.

Tohum, tarımsal gelişimin en temel yapıtaşı. Bu yapıtaşının oluşturulması fazlasıyla emek, yatırım ve teknoloji altyapısı gerektiriyor. Son derece yoğun emek ve yatırımın olduğu bu sektörde suistimaller de yaşanıyor. Yasadışı tohum üretimleri, ıslahçı hakkı ihlalleri bu suistimallere sadece birer örnek. Haksız kazanç elde edilmesinin yanı sıra en değerli paydaşlarımız olan üreticilerimiz ise bu durumdan en büyük zararı görüyor ve farkında olmadan üretimlerinde büyük riskler alıyor. Ülke ve ülkelerarası bitki sağlığı tehlikeye girdiği gibi, üretim değerleri de düşerek haksız rekabet oluşuyor.

Tohum sektörünün vazgeçilmez faktörlerinden bir diğeri ise ulusal ve uluslararası işbirliği. Bu işbirliğinin yüksek standartlarda oluşuna; uluslararası kuruluşlarca oluşturulan ticaret kuralları ve

bitki sağlığı uygulamalarının katkısı ise son derece fazla. Ülkemizde de bu kurallar kabul görüyor, kendi yönetmelik ve kanunlarımızla uygulamaya konuluyor. Dünya tohumculuk endüstrisine katkıda bulunan ve ülkemizin de üyesi olduğu birçok uluslararası kuruluş var. Bunların en önemlilerinden biri şüphesiz Dünya Tohumculuk Federasyonu’dur (ISF). Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yılında, 2023’te ISF tarafından düzenlenecek olan Dünya Tohumculuk Kongresi’nin Türkiye’de yapılacağını, TÜRKTED ailesi olarak tüm paydaşlarımıza duyurmak bizlere büyük mutluluk veriyor. 33 yıllık tecrübesiyle TÜRKTED, 2023 ISF Dünya Tohumculuk Kongresi'ne katkı sağlamaktan onur duyuyor. 2023 ISF Dünya Tohumculuk Kongresi’nin, Türkiye tohumculuğunun gelişiminde ve isminin bir kez daha duyurulmasında olumlu etkisinin olacağı şüphesiz. Tüm sektör paydaşlarımızı saygı ve sevgilerimle selamlıyor, dergimizin bu sayısını keyifle okumanızı diliyorum.

Değerli Tohum Dergisi okurları,

Tutku Güzelordu ÖzkayaTÜRKTED Yönetim Kurulu Üyesi

İ Ç İ N D E K İ L E R

128

14

2218

8 G Ü N C E LBİTKİ ISLAHINDA YAPAY ZEKANINKULLANIMI

18 R Ö P O RTA JTÜRKİYE'DE ÇEŞİT TESCİLİ VE TOHUMLUK SERTİFİKASYONU

K O N G R E12TÜRKTED VE TSÜAB İŞBİRLİĞİYLE 2023 DÜNYA TOHUMCULUK KONGRESİ TÜRKİYE’DE

14 K O N G R E

ISF WORLD SEED CONGRESS COMES BACK TO TURKEYIN 2023

22 A H D E V E FA FİDE SEKTÖRÜDÜNYA STANDARTLARINDA

26 V İ Z YO N E R BA K I Ş

KRİZİN ARDINDAN FİLİZLENEN DERNEK: ESSA

İmtiyaz Sahibi Türkiye Tohumculuk Endüstrisi DerneğiSahibi Dr. Mete Kömeağaç / TÜRKTED Yönetim Kurulu Başkanı Yazı İşleri Müdürü Dr. Kenan Yalvaç / TÜRKTED Genel SekreteriEditör İpek Neşe Arslan Yayına Hazırlayan Tematik Medya Yayıncılık ve Ajans Hz.Ltd Şti. info@tematik.com.tr - www.tematik.com.tr

Baskı Tarihi Temmuz 2019 İletişimGüvenlik Cad. Güvenlik Apt. No:7/1 06540 Aşağı Ayrancı ANKARAturkted@turkted.org.tr Tel (0 312) 419 00 32 Fax (0 312) 419 00 32

Baskı İstanbul Form Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.Esentepe Mah. İnönü Cd. Verim Sanayi Sitesi No:11 B Blok Kat:2 Kartal / İstanbul Tel: (0216) 387 60 30 (Pbx) Fax (0216) 306 39 98

Tohum dergisi Türkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneği tarafındanT.C. yasalarına uygun olarak 6 ayda bir yayınlanmaktadır. Dergide yer alan yazı, fotoğraf, illüstrasyon ve konuların her hakkı saklıdır. İzin almaksızın, kaynak göstererek dahi yayınlanamaz, basılamaz, çoğaltılamaz.

6 Temmuz 2019 Tohum

Tarımsal Değerleri Ölçme çalışmalarında birlik sağlanması amacıyla 10 Ocak’ta Ankara Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğünde Metot Birliği Toplantısı düzenlendi. Toplantıda oluşturulan “Çayır, Mera ve Yem Bitkileri Teknik Talimatları” güncellendi. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü tarafından güncellenen talimatlar 21 Mayıs’ta Bakanlığın sayfasında da duyurusu yapılarak yürürlüğe girdi.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından 23 Mayıs’ta İvme Finansman Paketi açıklandı. Albayrak’ın açıklamasına göre desteklenecek son ana faaliyet alanı tarım sektörü oldu. Seracılık, soya-mısır-ayçiçeği üretimi, hayvancılık-yem bitkisi üretimi ve birlikte ekipman paketinden oluşan dört ana başlık belirlendiğini aktaran Albayrak, tarımda verilecek kredilerin vadeleriyle ilgili bilgi verdi. Seracılıkta işletme kredileri için vade 14 ay, yatırım kredileri içinse 84 ay olarak belirlendi. Diğer tarım alanlarında da işletme kredileri için 12 ay, yatırım kredileri içinse 60 aya varan vade sağlanacağı söylendi.

K I S A K I S A

TÜRKTED, tohumculuk sektörü için TÜRK-TED Seed News isimli elektronik bir haber bülteni yayınlama kararı aldı. TÜRKTED bültende; Türkiye ve dünyada tohumculuk sektöründeki gelişmeler, yenilikler, kongre ve toplantılar gibi sektörle ilgili faaliyetler hakkında üyelerini bilgilendirmeyi amaçlı-yor. Bülten 2 ayda bir olmak üzere İngilizce olarak yayınlanıyor ve hem yurtiçi hem de yurtdışındaki kurum ve kuruluşlara e-mail yoluyla gönderiliyor.

TÜRKTED E-Bülten Yayınlıyor

Türkiye'nin İlk Kenevir Çeşitleri Tescil Bekliyor

Ondokuz Mayıs Üniversitesi ve Kara-deniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, yürüttükleri ortak çalışma sonucunda “Vezir" ve "Narlı" ismi ve-rilen kenevir çeşitleri geliştirdi. Çeşit-lere verilen isimler, kenevir üretimine katkısından ötürü; Vezirköprü'den ve buraya bağlı Narlısaray mahallesinden esinlenerek konuldu. 2013 yılında başlanan çalışmanın nihayetinde geliştirilen çeşitler, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Enstitüsü'ne sunuldu. Eğer çeşitlerin tescili alınırsa Türkiye’nin ilk yerli kenevir çeşitleri geliştirilmiş olacak.

TÜRKTED Olağan Kurulu Toplandı

Çayır Mera ve Yem Bitkileri Teknik Talimatları Güncellendi

İvme Finansman Paketi Açıklandı

TÜRKTED 23’üncü Olağan Genel Kuru-lu 26 Şubat’ta Ankara’da düzenlendi. Açılış konuşmasını yapan TÜRKTED Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Mete Köme-ağaç, bağlı olunan etik kurallar, misyon ve vizyon çerçevesinde faaliyetlerini sürdürdüklerini ve sektörle ilgili çalış-malara katkıda bulunduklarını belirtti. Kömeağaç kurulda sunduğu Ürün Bazlı Tohumculuk Sektörü Raporu’nda geli-nen noktada tohumculuk teknolojisinin geliştirilip teknoloji satılması gerektiğini

belirtti. Kurulun devamında Tohum Dergisi’ne en fazla reklam veren 3 üye firma olan Monsanto, Syngenta ve AG Tohum’a plaket verildi.

8 Temmuz 2019 Tohum

G Ü N C E L

Yapay zeka teknolojileri bugün hemen her sektörde olduğu gibi tarımda da kullanım alanına sahip. Ekimden hasada her aşamada geliştirilen uygulamalarla üreticilere ve sektöre büyük kolaylıklar sağlanıyor. Son dönemde araştırmaların hız kazandığı bitki ıslahı çalışmaları da yapay zekanın ümit vadettiği alanlar arasında kendini gösteriyor.

BİTKİ ISLAHINDA YAPAY ZEKANIN KULLANIMI

Ünlü bilim insanı Stephen Hawking’in yapay zekalar hakkında yorumu "insan-lığın başına gelen ya en iyi şey ya da en kötü şey olacak” olmuştu. Yaşanan her gelişme ve ulaşılan her sonuçta bu iyi-kötü ikiliği de defalarca kez gündeme geldi. Tartışmalara mutlaka “Robotlar insanların yerini mi alıyor? Yapay zeka insanlığın sonunu mu getiriyor?” gibi sorular konu oldu. Bilim dünyası her ne kadar “Yapay zekalar iyi midir kötü müdür?” sorusunun cevabına henüz ulaşamasa da yapay zeka teknolojileri birçok alanda katkılar sunarak gelişme-ye devam ediyor.

1950

Alan Turing, o zamanlar taklit oyunu diye adlandırılan Turing Testi’ni tanıttı.

1952

Yapay zekanın tarihsel süreci

Arthur Samuel sat-ranç oynayan ve kendi kendine öğrenebilen ilk bilgisayar progra-mını geliştirdi.

19591958

John McCarthy, en popüler programlama dili olan Lisp’i geliştirdi.

Arthur Samuel, makine öğrenmesi terimini açıkladı.

Tohum Temmuz 2019 9

Yapay zeka teknolojisi sayesinde, üreticiler çoğu zaman tarlaya gitmek yerine bulunduğu herhangi bir yerden arazisinin kontrollerini yapabiliyor. Bu da yapay zeka pazarının tarım sektöründeki gelişimini teşvik ediyor.

Bir insanı etkileyebilir mi?Akıllı makinelerle ilgilenen bir bilim alanı olan yapay zeka, makine öğrenimi ve de-rin öğrenme başta olmak üzere algoritma-lardan yararlanıyor. Tarihsel süreci 1950 yılında modern bilgisayarların yaratıcısı olarak bilinen Alan Turing tarafından, bir makinenin bir insanı inandırmak için etki-leyip etkileyemeyeceğini sınayan bir testi geliştirmesiyle başlıyor. 6 yıl aradan sonra John McCarthy’nin yapay zeka terimini kullanmasıyla da literatüre giriyor.1997 yılına gelindiğinde Deep Blue adı verilen bir bilgisayar dünyaca ünlü sat-ranççı Gary Kasparov’u yenmeyi başarıyor. Devamında Mars’ta keşif yapmak üzere NASA tarafından iki robot geliştiriliyor, bir-kaç yıl sonra ASIMO adı verilen ve insansı özelliklere sahip olmasıyla bilinen robot icat ediliyor. Çalışmalar bu şekilde devam ederken 2011-2014 yılları arasında yapay zekâ artık akıllı telefonlara giriyor ve çalışmalar otonom araçlara varana kadar birçok alana yayılıyor.

Yüksek teknolojili çözümlerGünümüzde yapay zeka; bilgi teknolojileri, otomasyon, sağlık, tekstil, eğitim, hukuk, pazarlama ve finans gibi birçok sektörde kullanılıyor. Veri analizi, güvenlik, bilgi yönetimi, haberleşme, sürücüsüz araçlar, sürüş asistanı gibi akıllara gelebilecek birçok alana yayılıyor. Yapay zeka tekno-lojileri kullanım amacına göre değişkenlik gösterse de genel olarak yüksek verim ve kalite, zaman tasarrufu, net sonuçlar, düşük maliyet gibi daha pek çok avantajı beraberinde getiriyor. Dolayısıyla birçok sektör bu teknolojinin getirilerinden yarar-lanmak için çeşitli girişimlerde bulunuyor; tıpkı tarım sektörü gibi!Artan nüfus ve üretim alanlarının azalması sonucunda tarımsal üretim dünyanın birçok yerinde yetersiz kalıyor. Araş-tırmalar yıllar içerisinde gıda talebi ve arzı arasındaki farkın olumsuz anlamda giderek artacağını gösteriyor. Kıtlık, artan nüfus ve üretim maliyetleri, hastalıklar

20001961 2017

İnsan gibi yürüyen ve bir restoranda çalışabilen ilk akıllı insan robotu ASIMO Honda tarafından tasarlandı.

İlk endüstriyel robot Unimate, General Motors fabrikasının montaj hattında çalışmaya başladı.

Yeni geliştirilen bir algoritmayla yapay zekaya hafıza eklendi.

nedeniyle öngörülemeyen verim, yetersiz yağışlar, iklimsel değişiklikler ve toprak verimliliğinin azalması, tarımsal ürünlerde dalgalı piyasa fiyatları gibi birçok prob-lem dizisi yer alıyor. Bu bağlamda, tarım sektöründe üretimde verimliliği arttırmak gerekiyor. Bunu başarmak içinse özellikle son yıllarda yüksek teknolojili çözümlerin kullanılması, en büyük ihtiyaçlardan biri olarak görülüyor.

Yapay zeka pazarına teşvikTüm bu ihtiyaçlar bugün yapay zekayı, ar-tan dünya nüfusunu beslemek için tarım-da kullanılan girdilerden biri haline getirdi. Artık neredeyse tüm dünyada sürdürü-lebilirliği, kârlılığı ve verimliliği arttırmak için bu dijital yeniliklerden yararlanılıyor. Çünkü yapay zeka teknolojisi daha fazla verimle üretim için fırsatlar yaratırken; toprağı işliyor, suluyor, hasat ediyor, toprak ve bitki durumunu analiz ediyor.İnsanın yapabildiği hemen her işi onun yerine gerçekleştirirken, işgücü maliyetin-den de tasarruf sağlayan bu teknolojiler sayesinde, üreticiler çoğu zaman tarlaya gitmek yerine bulunduğu herhangi bir yer-den arazisinin kontrollerini yapabiliyor. Bu da yapay zeka pazarının tarım sektörün-deki gelişimini teşvik ediyor. Doğal olarak yapay zekaya artık ekimden hasada her alanda rastlanıyor ve özellikle bitki ısla-hında kullanımı son dönemlerde oldukça ilgili çekiyor.

10 Temmuz 2019 Tohum

G Ü N C E L

Hangi bitkiler melezlenecek?Tarımda veri biliminin artan önemi, firmaları da bitki ıslahında yapay zeka teknolojilerini kullanmaya yönlendiriyor. Tür seçimi, suyun ve besinlerin kullanım etkinliği, iklim değişikliğine uyum ve hastalık direncini arttırma gibi görevlerin yanı sıra, bitkilerin besin içeriğini veya onlara daha iyi bir tat vermeyi belirleyen genleri aramada da kullanılıyor. Özellikle makine öğrenmesi ve derin öğrenme al-goritmaları, çeşitli iklimlerde mahsullerin performansını ve bu süreçte geliştirilen yeni özellikleri analiz etmek için on yıllar-ca alan verisi kullanıyor. Böylece verilere dayanarak, hangi genlerin bitkiye faydalı bir özellik katacağını tahmin ettiği bir olasılık modeli oluşturuyor.Bitki ıslahında yapay zeka teknolojileri-nin kullanımına verilebilecek en güzel örneklerin başında Hi Fidelity Genetics (HFG) geliyor. Bitki ıslahını iyileştirmek için sensörleri, verileri ve yapay zekayı bir araya getiren HFG’de, tüm büyüme döngüleri boyunca tek tek bitkilerin köklerinin 3 boyutlu istatistiksel modelini oluşturmak için kullanılan tesise özel sensörler yerleştiriyor. Daha sonra bu yeraltı verilerini, iklim, zararlı böcek-ler, bitkinin gelişim evresi gibi yer üstü verileriyle bir araya getiriyor.Tüm bu bilgileri yapay zeka platformu üzerinden yürütüyor. Hangi bitkilerin daha sağlam olacağının yanı sıra, o çiftliğin özel orta-mında daha fazla verim sağlayacak yeni melezler oluşturmak için hangi bitkilerin çapraz melezlenmesi gerektiğini de tahmin ediyor.

Yapay zekada işbirliğiTarım sektöründe faaliyet gösteren;

TARIMDA YAPAY ZEKANIN 7 KULLANIM ALANI

Görüntü tanıma teknolojisi, çeşitli zararlı türlerini

tanımlar ve tedavi eder.

Yapay zeka algoritmaları hangi cinslerin ve koşulların en yüksek

verimi üreteceğini belirler.

Yapay zeka sistemleri, mevsimsel tahmin için

olasılıklı modeller yaratır.

Çiftlik yönetim sistemlerini dönüştüren IoT cihazlarını geliştirir.

Çiftlik ihtiyaçları için mahsul tercihlerinin belirlenmesine

yardımcı olur.

Chatbots üreticilerin sorularını cevaplar, belirli

çiftlik problemleri hakkında önerilerde bulunur.

Tarımsal robotlar, mahsulleri işçilerden daha hızlı toplar.

Z A R A R L I KO N T R O L Ü

Ü R Ü N V E R I M I N I A RT T I R I R

M E VS I M S E L TA H M I N

I OT C I H A Z V E R I L E R I

DA H A I Y I M A H S U L S E Ç I M I

Ü R E T I C I L E R I Ç I N S O H B E T L E R

TA R I M S A L R O B O T L A R

Kay

nak:

Cog

nilytic

a

tohum, gübre, zirai ilaç gibi girdilerin ge-liştirilme ve üretim süreçlerinde rol alan firmalar da artık bu teknolojileri bünyesi-ne kazandırıyor. Çünkü yapay zeka uygu-lamaları geleceğin teknolojileri arasında yer alıyor ve şirketler de bu avantajları kendi lehlerine kullanmakta kararlı. Bazı firmalar bunu, yaptıkları işbirliği anlaş-maları ile gerçekleştiriyor. Bazıları ise bünyelerinde yapay zeka araştırmaları için ayrı bir Ar-Ge birimi bulunduruyor. Tarım sektörünün bilinen firmalarından Syngenta ve Monsanto gibi.Syngenta, All for Good Vakfı ile belirli bölgelerde hangi bitki çeşitlerinin kulla-nılacağına dair bir algoritmanın geliş-tirilmesi için işbirliği anlaşması yaptı. Bu hedefe ulaşmak içinse yapay zeka üzerine çalışma yürüten araştırmacılara tohum genetiği, iklim, toprak gibi birçok noktada veri kaynağı sağlıyor. Geçtiğimiz yıllarda Bayer tarafından satın alınan Monsanto firması ise kendi Ar-Ge ekibiyle ıslah kararlarını değerlendirmesi üzerine bir algoritma oluşturdu.

Korku duvarları kalkacakYapay zeka uygulamaları için henüz yolun çok başında olunduğunu söylemek yanlış olmaz. Her ne kadar başarılı sonuçlanan çalışmalarla şimdiden çığır açılmış olsa da mevcut potansiyeliyle yapabilecekleri hem büyük heyecan uyandırıyor hem de korku duvarları inşa ediyor. Zamanında matbaadan ve elektrikten korkulduğu gerçeği göz önünde bulundurulduğun-da, bu durumun da geçici olacağı akla yatıyor. Çünkü bu teknolojilerle bitki ısla-hından hasada kadar tarımsal üretimin her sürecinde birçok başarı katlanarak insanlığa hizmet etmeye devam edecek.

12 Temmuz 2019 Tohum

K O N G R E

TÜRKTED VE TSÜAB İŞBİRLİĞİYLE2023 DÜNYA TOHUMCULUK KONGRESİ TÜRKİYE’DE

Sektörü küresel düzeyde temsil eden Uluslararası Tohumculuk Federasyonu tarafından düzenlenen ve tohumculuk sektörünün en önemli etkinliklerinden olan Dünya Tohumculuk Kongresi 14 yıl aradan sonra, 2023’te bir kez daha Türkiye’de toplanacak. Kongreyi TÜRKTED ve TSÜAB birlikte, Uluslararası Tohumculuk Federasyonu ile işbirliği içinde Türkiye’de düzenleyecek.

Uluslararası Tohum Federasyonu (Inter-national Seed Federation; ISF) dünya genelinde yaklaşık 50 ülkeden tohum ıslahı, üretimi ve ticareti ile iştigal eden 7 bin 500 tohumculuk şirketi ve örgütünün üyesi olduğu uluslararası bir kuruluş. Her yıl farklı bir ülkede Dünya Tohumculuk

Kongresi adı altında önemli bir kongre düzenliyor. Bu çerçevede kongrenin yapı-lacağı ülkeler 5 yıl öncesinden belirleniyor ve kongrelerin programlanması gerçekleş-tiriliyor.2023 yılında gerçekleştirilecek olan ISF Dünya Tohumculuk Kongresi’ne ise

Türkiye ev sahipliği yapacak. 2023 yılı Cumhuriyetimizin 100’üncü kuruluş yılı ve bu anlamlı yılda Dünya Tohumculuk Kongresi’nin Türkiye’de düzenlenmesi için ISF üyesi olan iki güzide kuruluş; Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) ile Türkiye Tohumculuk Endüstrisi

Dr. Mete KömeağaçTÜRKTED Yönetim Kurulu Başkanı

Dr. Ahmet YılmazTSÜAB Yönetim Kurulu Başkanı

Tohum Temmuz 2019 13

Derneği (TÜRKTED) 2018 yılının Ağustos ayında ortak müracaatta bulundu.

Milli Kongre Düzenleme Kurulu oluştu-rulduDaha önce 2009 yılında TÜRKTED Antalya’da çok başarılı bir ISF Dünya To-humculuk Kongresi düzenlemişti. 2023 yılı için Dünya Tohumculuk Kongresi düzenleme talebi, Tarım ve Orman Ba-kanlığı’nın desteği, Türkiye tohumculuk sektörünün gücü ve TSÜAB ile TÜRK-TED’in ortaklaşa güçlerini birleştirmesi sonucunda, ISF’in 21-26 Ekim 2018 tarihlerinde Berlin-Almanya’da yapılan Orta Dönem Toplantıları’nda ISF Müdür-ler Kurulu toplantısında prensipte kabul edildi. Böylece ISF Genel Kurulu’nun

2023 ISF Dünya

Tohumculuk

Kongresi’ni

Türkiye’de

düzenleme talebi,

ISF Genel Sekreteri

tarafından Milli

Kongre Düzenleme

Kurulu’nun da

katıldığı 1-5 Haziran

2019 tarihleri

arasında Fransa’nın

Nice şehrinde

düzenlenen 2019 ISF

Dünya Tohumculuk

Kongresi’nde ISF

Genel Kurulu’nun

onayına sunuldu ve oy

birliği ile kabul edildi.

onayına sunulması kararı alındı. Bu gelişmeyi takiben, TSÜAB Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Ahmet Yılmaz başkanlığında TÜRKTED Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Mehmet Mete Kömeağaç, ISF Ticaret ve Tahkim Komitesi Başkanı Hamdi Çiftçiler, TSÜAB Yönetim Kurulu Başkan Yardım-cısı Yıldıray Gençer, Muhasip Üye Ökkeş Yıldırım, TSÜAB Genel Sekreteri Doç. Dr. Hamit Ayanoğlu, TÜRKTED Genel Sekre-teri Dr. Kenan Yalvaç ve Koordinatör Üye Dr. Ali Üstün'den oluşan bir Milli Kongre Düzenleme Kurulu oluşturuldu.Milli Kongre Düzenleme Kurulu, ISF yetkilileri ile 2019 yılının Şubat ayında İs-tanbul’da bir inceleme programı gerçek-leştirdi. Program kapsamında muhtemel kongre merkezleri, oteller ve diğer kongre faaliyetlerinin gerçekleşebileceği yerler ziyaret edildi ve ISF Genel Kurulu’na sunulacak raporun hazırlanması için ön değerlendirmelerde bulunuldu.

Türkiye’nin talebi oy birliği ile kabul edildi2023 ISF Dünya Tohumculuk Kong-resi’ni Türkiye’de düzenleme talebi, ISF Genel Sekreteri tarafından Milli Kongre Düzenleme Kurulu’nun da katıldığı 1-5 Haziran 2019 tarihleri arasında Fransa’nın Nice şehrinde düzenlenen 2019 ISF Dünya Tohum-culuk Kongresi’nde ISF Genel Kuru-

lu’nun onayına sunuldu ve oy birliği ile kabul edildi.Nice-Fransa’da düzenlenen kongreye 1700 civarında delege katıldı. Türkiye’de ise en az 2 bin delegenin katılması planlanıyor. Ayrıca Türkiye’ye Af-rika ve Türk Cumhuriyetlerinden de daha fazla katılım bekleniyor. 2022 Yılı ISF Dünya Tohumculuk Kongresi Meksika'da düzenlenecek ve bu kongrede yer alacak olan kongre bayrağı ülkemize teslim edilecek.Türkiye ve tohumculuk sektörü için çok önemli bir faaliyet olan 2023 ISF Dünya Tohumculuk Kongresi’nin Türkiye’de düzenlenmesi için yardımlarını esirgeme-yen Tarım ve Orman Bakanlığı’nın değerli yönetici ve mensupları ile TSÜAB ve TÜRKTED yönetici ve üyelerine, tohumcu-luk sektörünün değerli mensuplarına ve emeği geçen herkese teşekkür etmeyi bir borç biliriz.

14 Temmuz 2019 Tohum

K O N G R E

ISF WORLD SEED CONGRESS COMES BACK TO TURKEY IN 2023

The ISF World Seed Congress brings together the principal architects and decision makers of the global seed in-dustry and attracts seed professionals from all over the world for trading and discussions on technical and business issues in the form of meetings, panel discussions and side events. This year’s congress was co-organized

by the International Seed Federa-tion (ISF) and the host country Union Francaise des Semenciers (UFS). It will be held next in South Africa (2020), Barcelona (2021), Mexico (2022).During the 2019 ISF World Seed Con-gress in Nice, France held in June, the ISF General Assembly approved the decision to hold the event in Turkey in

2023 and in the Netherlands in 2024. The 100 years of ISF will be celebrated in 2024.

Second time in Turkey2023 marks a comeback for the ISF World Seed Congress in Turkey. In 2009, the congress was successfully organized in Antalya and attended by

The biggest yearly gathering of the global seed industry will return to Turkey in 2023, with over 1,500 delegates expected to attend.

Tohum Temmuz 2019 15

Today Turkey

has a dynamic

and growing

seed industry which

produces, imports and

exports considerable

amount of agricultural

and vegetable seeds.

It strategically bridges

Europe and Asia,

and though its seed

sector is relatively

young, the industry

is growing fast and is

establishing business

relationships with

many international

seed companies from

all around the world.

1,100 delegates from 61 countries. “Many delegates still remember their wonderful experience, and therefore ISF looks forward to start the prepa-ration of the ISF World Seed Congress 2023 in cooperation with Turkted and Tsuab to ensure another fruitful and memorable gathering,” said Michael Keller, Secretary General of ISF.As it was highlighted in 2009, it is in this region that 10,000 years ago man began plant breeding by harvesting seed of selected plants in the wild. To-day Turkey has a dynamic and growing seed industry which produces, imports and exports considerable amount of agricultural and vegetable seeds. It strategically bridges Europe and Asia, and though its seed sector is relatively young, the industry is growing fast and is establishing business relationships with many international seed compa-nies from all around the world. “The ISF World Seed Congress 2023 should also be a great opportunity to bridge more regions and enhance coop-eration like ECOSA is also engaged in. I look forward to the strong cooperation and long term relationship with Turkted and Tsuab. I am also very encouraged to see the increasing participation of Turkish representatives” said Keller.

Sustainability high on the agendaDuring the recent ISF World Seed Congress 2019 in Nice, France, sustainability stood out as the most important question – and with regard to the ISF Vision of a world where the best quality seed is accessible to all, supporting sustainable agriculture and food security.” The topic of sustainabili-ty was the main thread running through the meetings and discussions among business leaders and stakeholders – in particular how the seed sector must sustain innovation in a socially ac-cepted manner in order to respond to current global food challenges.Eduard Fito, president of ISF, said, “I cannot imagine this business without innova-tion.

Whether we like it or not, agriculture around the globe faces new challenges every day. That is why it is important that we always remember to safeguard innovation as the foundation on which our sector stands, enabling us to con-tinue delivering value to farmers.”The International Seed Federation (ISF) drew attention to the sector’s contribu-tion to the Sustainable Development Goals (SDGs). “Although efforts that contribute to the SDGs are not new to the seed sector, it is a recent reali-zation to make the SDGs more well-known within the seed sector, and to bring recognition within international organizations regarding the sector’s contributions. These SDGs are insep-arable from the seed sector, which strives for a more sustainable future,” said Keller.The seed sector contributes to a ma-jority of the 17 SDGs adopted by the United Nations, such as: no poverty; zero hunger; good health and well-be-ing; decent work and economic growth; industry, innovation and infrastructure; responsible consumption and produc-tion; climate action; life on land; and partnerships for the goals. During an open panel on the Paris Agreement on climate change, speak-ers from the UN Environment Pro-gramme, World Farmer’s Organization, and GNIS agreed on the importance of science and innovation to develop more resilient varieties, reduce the impact of agriculture on the environ-ment, and achieve the required level of crop production to meet global de-mand.Business leaders representing a diverse mix of seed companies echoed the sentiment during an industry panel. From small and medium enterprises, to family-owned businesses, to interna-tional companies, all industry represen-tatives emphasized the need to access the latest breeding methods to answer the challenge of feeding the world. This requires consistency and alignment on a global level regarding policies govern-ing new breeding techniques.

Impact on the environmentDuring the next month ISF will con-tinue working with its members to drive its key strategic objectives at an international level. Among its priorities are: creating the best environment for the global movement of seed and the implementation of the International Standard on Phytosanitary Measures; efforts to strengthen Intellectual Property rights; and the engagement against illegal seed practices. “I hope in the future we can foster deeper cooperation and engagement to support your seed companies in Turkey and around the world for the benefit of the seed industry,” said Keller.

18 Temmuz 2019 Tohum

R Ö P O R T A J

Türkiye’de 1900’lü yılların ikinci yarısı itibariyle başlayan tohumluk sertifikasyon işlemleri, bugün Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü tarafından yürütülüyor. Bu sayıda Tohum dergisinin röportaj konuğu olan Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Enstitüsü Müdürü Ali Erden; ıslahçı hakları alanında yaptıkları çalışmalar, sertifikalandırma çalışmaları ve tohumluk alanındaki diğer faaliyetlerini anlatıyor.

TÜRKİYE'DE ÇEŞİT TESCİLİ VE TOHUMLUK SERTİFİKASYONU

Bize Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü’nü kısaca tanıtır mısınız? Tarihçesi ve görevleri nelerdir?Dünyada olduğu gibi ülkemizde de ta-rımsal üretimde sağlanan ilerlemelerde, verim ve kalite yönünden geliştirilen yeni bitki çeşitlerinin ve kaliteli tohumluk kul-lanımının etkisi büyük olmuştur. Bitkisel üretimde verim ve kaliteyi arttırmayı gaye edinen tarımsal politika ve stratejiler ta-rımda mutlaka üstün nitelikli çeşitlere ait sertifikalı veya kaliteli tohumluk ve benze-ri materyal kullanımını hedeflemelidir.Müdürlüğümüz, 5553 Sayılı Tohumculuk

Kanunu ve buna ilişkin yönetmeliklerle belirlenen esaslar çerçevesinde çeşit tes-cil ile tohumluk kontrol ve sertifikasyon hizmetlerini yürütmektedir. Kuruluş, 1963 yılında Uluslararası Tohum Test Birliği’ne (ISTA) üye olarak uluslararası sertifika verme yetkisini elde etmiştir. 1968 yılın-dan bu yana OECD Tohum Sertifikasyonu Sistemi’nde üretilen tohumluklara OECD Çeşit Sertifikası’nı Bakanlığımız adına vermeye yetkili tek yetkili kuruluş olarak görev yapmaktadır. Ülkemiz 2007 tarihi itibariyle Uluslararası Yeni Bitki Çeşitleri Koruma Birliği’ne (UPOV) üye olmuş ve

Kuruluşumuz FYD testlerini UPOV kuralla-rına göre yapmaktadır.Ülkemizde, Tohumluk Sertifikasyonu ile ilgili faaliyetlere ilk olarak Ankara Üniver-sitesi Ziraat Fakültesi’nde başlanmıştır. Daha sonra, aynı amaçla 1959 yılında “Tohumluk Kontrol ve Sertifikasyon Ens-titüsü” kurulmuş ve bu tarihten itibaren tohumluk sertifikasyonu ile ilgili hizmetler bu enstitü tarafından yürütülmüştür. Ülkemizde araştırma ve geliştirme faali-yetlerinin bir sonucu olarak yeni çeşitlerin ortaya konulması ve bu çeşitlerin tarafsız bir kuruluşça tescil edilmesi gereği üze-

Tohum Temmuz 2019 19

rine 1960 yılında “Bölge Çeşit Deneme Enstitüsü” kurulmuştur. Aynı yıllarda ülke-mizde tohumluk sertifikasyon hizmetlerini yaygınlaştırmak amacıyla Samsun, İstan-bul, İzmir, Antalya ve Mersin’de tohumluk sertifikasyon laboratuvarları kurulmuştur.21.08.1963 tarihinde 308 sayılı “Tohum-lukların Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonu Hakkında Kanun” kabul edilmiş ve tohumlukların sertifikasyonuna ilişkin faaliyetler bu kanun hükümlerine göre yürütülmüştür. Aynı yıl ülkemiz Uluslarara-sı Tohum Test Birliği’ne (ISTA) üye olmuştur. 1966 yılında ise sırasıyla şekerpancarı, hububat, mısır, ayçiçeği, soya, pamuk ve çayır mera ve yem bitkilerin-de Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) tohumluk sertifikasyon sistemine dahil olmuş, 18 Kasım 2007 tarihi itibariyle de Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerini Koruma Birliği’ne (UPOV) üye olmuştur.Bakanlığımızın teşkilat ve görevleri hakkındaki 3161 sayılı kanun çer-çevesinde 01.08.1986 tarihinde yapılan reorganizasyon sonu-cunda “Tohumluk Kontrol ve Sertifikas-yon Enstitüsü” ve “Bölge Çeşit Deneme Enstitüsü” birleştirilmiştir. 01.01.1987 tarihinde yapılan yeni düzenleme ile kuruluş Tohumluk Tescil ve Sertifikas-yon Merkezi Müdürlüğü adını almıştır. Müdürlüğümüz, 03.06.2011 tarih ve 639 sayılı Kanun Hükmündeki Kararname ile de “Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü” adını almıştır. Aynı kararname ile Adana, Antalya ve Samsun illerinde tohum sertifikasyon test müdür-lükleri kurulmuştur.Müdürlüğümüzde kalite güvence sistemi oluşturularak 2000 yılında TSE’den TS-EN-ISO 9002 belgesi alınmıştır. Sonra-sında, kurulan sistem ve çalışmaların da katkısıyla 2001 yılında ISO/IEC 17025,

EN 45001 ve ISO Guide 25 standartları çerçevesinde ISTA tarafından Müdürlü-ğümüzün akreditasyonu onaylanmıştır. Akreditasyon her üç yılda bir yapılan ISTA denetimiyle yenilenmektedir. Son denetim ve sonrasında akreditasyonun yenilemesi 2019 yılında yapılmıştır.İthalat ve İhracat Uygulama Genelgeleri ile Müdürlüğümüz, 2016 yılında tohum-luklara ithalat ve ihracat ön izni verme konusunda yetkilendirilmiştir.Müdürlüğümüz 5553 sayılı Tohumculuk

Kanunu, 5042 sayılı Islahçı Haklarını Ko-ruma Kanunu ve bu kanunlara istinaden çıkan yönetmelikler kapsamında bitki çeşitlerinin kayıt altına alınması, ıslahçı haklarının korunması ve tohumlukların kontrol ve sertifikasyon iş ve işlemlerini yürütmektir.

Ülkemizde çeşit kayıt sistemi ve tohum-luk sertifikasyonu ile ıslahçı hakları ko-nusunda hangi mevzuatlar mevcuttur? Bu mevzuatlar çerçevesinde merkeziniz ne gibi faaliyetlerde bulunmaktadır?Kuruluş, 5553 sayılı Tohumluk Kanunu ve 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun, bağlı yönetmelikler, tebliğ ve tali-matlar mevcut olup, bu çerçevede görev yapmaktadır.

Bu mevzuatlar çerçevesinde merkezimiz tarafından yürütülen faaliyetler;

•Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen bitki çeşitlerinin tescilini yapmak ve kütü-ğe kaydetmek,•Çeşit adayları ile ilgili tarla ve labora-tuvar testlerini (Farklılık, Yeknesaklık, Durulmuşluk ve Tarımsal Değerleri Ölçme) yapmak, •Teknik talimatları, teknik soru anketlerini ve çeşit özellik belgelerini hazırlamak ve

güncellemek,•Tescil edilen çeşitlerle ilgili çeşit kataloglarını hazırlamak,•Bitki ıslahçı haklarında çeşitlerin kayıt ve koru-ma altına alınmasına ilişkin teknik hizmetleri yürütmek ve arşivlemek•Kayıt altına alınan çeşitlere ait özellik belgeleri, tescil rapor-ları, protokolleri, resim ve slaytları arşivlemek, standart numuneleri muhafaza etmek,•Üretimde olan çeşit-lere ait tohumlukların, kontrol ve sertifikasyo-nuna ilişkin işlemleri yü-rütmek, bu amaçla tarla

kontrollerini ve laboratuvar muayenelerini yapmak, yurt içi sertifikaları düzenlemek,•Yurt dışına ihraç edilecek tohumlukların tarla ve laboratuvar testlerini yapmak, OECD Sistemi dahilinde üretilen tohum-luklar için OECD ve ISTA sertifikası düzen-lemek, OECD etiketleri vermek,•Yurt içi amaçlı üretimlerin etiketlerini düzenlemek,•Tescil edilen veya üretim izni verilen ve Milli Çeşit Listesi’nde yayımlanan çeşitlere ait tohumlukların kontrol ve sertifikasyonu ile ilgili çalışmaları yürütmek, •Bir yıl öncesinde sertifikalandırılan tohumluklar ile ilgili post kontrol deneme-lerini kurmak,•Ülkemizin üye olduğu uluslararası kuruluşlarla işbirliği yaparak metot birliği sağlamak,

20 Temmuz 2019 Tohum

R Ö P O R T A J

• Bitki Çeşitlerinin Kayıt Altına Alınması Yönetmeliği

• Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Hakla-rının Korunmasına Dair Yönetmeliği

• Pancar Tohumluğu Sertifikasyonu ve Yönetmeliği

• Patates Tohumluğu Sertifikasyonu ve Yönetmeliği

• Sebze Tohumluğu Sertifikasyonu ve Yönetmeliği

• Tahıl Tohumluğu Sertifikasyonu ve Yönetmeliği

• Yağlı, Lifli, Tıbbi ve Aromatik Bitki To-humu Sertifikasyonu ve Yönetmeliği

• Yem Bitkileri ve Yemeklik Dane Baklagil Tohumluğu Sertifikasyonu ve Yönetmeliği

• Meyve Fidanı ve Üretim Materyali Sertifikasyonu ile Pazarlaması Yönet-meliği

• Tohumculuk Sektöründe Yetkilendir-me ve Denetleme Yönetmeliği

• Tohumluk Kontrolör Yönetmeliği • Tohumlukların Yetiştirileceği Özel

Üretim Alanlarının Özellikleri ve Bu Alanlarda Uyulması Gereken Kuralla-rın Belirlenmesine Dair Yönetmelik

YÖNETMELİKLER

•ISTA tarafından periyodik olarak gönderi-len hakem testlerini yapmak,•Yurt içi hakem testlerini hazırlamak ve değerlendirmek,•Ülkemizde üretilen meyve ve asma fidanları ile ilgili sertifikasyon hizmetlerini yürütmek,•Sertifikasyon kuruluşlarının kalite kontrol standartlarını belirlemek ve uygulamaları denetlemek,•Tohumlukların ithalat ve ihracatlarına ait ön izin belgesi düzenlemek,•Tohumculuk Hizmetlerinde Yetki Devri Yönetmeliği kapsamında her yıl laboratu-var analizleri ve belgelendirme konuların-da eğitim düzenlemek,•Laboratuvar analizleri ve belgelendir-me konusunda yetki devri kapsamında şahit numune ve laboratuvar denetimleri yapmak•Çeşit tescil, kontrol ve sertifikasyon ve çeşit koruma ile ilgili ücretleri her yıl belir-leyerek ilgili birimlere sunmak.•Faaliyet konularıyla ilgili eğitim çalışma-ları yapmak ve yayın hazırlamaktır.

Merkeziniz hangi sertifikaları verebil-mektedir?Müdürlüğümüz ulusal bazda tüm tohum-luk sınıf ve kademelerinde yurt içi sertifika düzenlemektedir. Uluslararası önem taşıyan OECD ve ISTA (orange ve blue) sertifikaları ülkemiz adına düzenlemeye yetkili tek kuruluştur.

Merkeziniz uluslararası tohumluk serti-fikası vermeye yetkili midir? Bu amaçla hangi kurumlarca akredite edilmiştir?Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü uluslararası geçerliliğe sahip OECD ve ISTA sertifikalarını düzenleme yetkisine sahiptir. OECD’ye üyeliği ve işbir-liği anlaşması söz konusudur. Ayrıca labo-ratuvar analizleri konusunda Uluslararası Tohum Test Birliği’ne üye ve bu kuruluş tarafından 2001 yılında akredite olmuştur. Ve her üç yılda bir de netim sonucunda akredite yenilenmektedir.

Son yıllarda kurumunuzca ne kadar çeşit tescil edilmiş ve ne kadar sertifikalandır-ma yapılmıştır?

2018 yılında, 15 meyve türünde toplam 29 çeşit tescil edilmiştir. Bu çeşitlerin 15 adedi kamu kuruluşlarına, 1 adedi üniver-siteye ve 13 adedi ise özel sektör tohum-culuk kuruluşlarına aittir. 36 tarla bitkileri türünde toplam 297 tescil edilmiştir. Bu çeşitlerin 49 adedi kamu kuruluşlarına, 1 adedi üniversiteye ve 247 adedi ise özel sektör tohumculuk kuruluşlarına aittir. 24 sebze türünde toplam 372 çeşit tescil edilmiştir. Bu çeşitlerin 6 adedi kamu kuruluşlarına, 366 adedi ise özel sektör tohumculuk kuruluşlarına aittir.2018 yılında kuruluşumuz tarafından, 347 adet (20 milyon 784 bin 117 kg) elit, 473 adet (62 milyon 559 bin 812 kg) orijinal, 2 bin 462 adet (231 milyon 922 bin 14 kg) sertifikalı tohumluk sertifikası verilmiştir. Aynı yıl içinde 107 adet (2 mil-yon 331 bin kg) analiz raporu, 529 adet analiz sonuç formu, 18 adet (460 bin kg) standart tohumluk raporu ve 675 adet (14 milyon 722 bin 95,6 kg) tohumluk olamaz raporu verilmiştir.2018 yılında 2 bin 160 adet numunede 30 milyon 837 bin 160,56 kg. OECD Sertifikası, 1033 adet numunede 10 milyon 211 bin 310,21 kg ISTA Orange Uluslararası Parti Sertifikası, 757 adet numune de 20 milyon 338 bin kg ISTA Blue Uluslararası Numune Sertifikası düzenlenmiştir.

22 Temmuz 2019 Tohum

A H D E V E F A

50 seneye yaklaşan deneyimiyle tarım sektörünün tartışmasız çınarlarından biri olan Fitar Fide İşletme Müdürü Dr. Mirza Nevzat Alan; sektörünün teknik olarak dünya standartlarında olmasına rağmen hâlâ sahip olduğu potansiyelin tamamını kullanamadığını düşünüyor. Tohum dergisinin bu sayısında Ahde Vefa bölümünün konuğu olan Dr. Alan hem sektöre dair gözlemlerini anlatıyor hem de yeni nesil ziraat mühendislerine tavsiyeler veriyor.

FİDE SEKTÖRÜ DÜNYA STANDARTLARINDA

Sizi tanıyabilir miyiz? Eğitim hayatınız, mesleki geçmişiniz ve deneyiminiz hak-kında kısaca bilgi verebilir misiniz?1946 yılında Diyarbakır’ın Lice ilçesinde doğdum. 1953-58 yıllarında Diyarbakır Süleyman Nazif İlkokulu, 1958-61- yılları arasında Diyarbakır Ali Emiri Orta Okulu, 1961-64 yılları arasında ise Diyarbakır Ziya Gökalp Lisesi’ni tamamladım. 1964-70 yılları arasında İzmir’de Ege Üniver-sitesi Ziraat Fakültesi’ni (EÜZF) okuyup, 1970 yılında aynı üniversitesinin Bahçe Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Bölümü’nden mezun oldum. 1971 yılında Urfa Teknik Ziraat Müdürlüğünde çalışmaya başladım. 1972 yılında Araştırma Elemanı Asistanlık sınavını kazanıp Diyarbakır Zirai Araştırma Enstitüsüne asistanlık görevi için atan-dım. 1,5 yıllık askerlik görevimi tamamla-dıktan sonra 1974 yılında Ege Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü Sebzecilik Şubesi’nde asistanlık görevime başladım. Bu kuruluş-ta çeşitli sebze araştırma projelerindeki çalışmalarımın yanı sıra; 1976-79 yılları arasında domateste fide yetiştiriciliği konusundaki ihtisas eğitimimi tamamla-yarak EÜZF Bahçe Bitkileri Bölümü’nden uzmanlık unvanı aldım. 1979-80 yılların-da 1 yıl süre ile İngiltere’de Bitki Genetik Kaynakları konusunda master kursu aldım. 1980 yılında ise yine İngiltere’deki National Vegetable Research Station (NVRS) ve Almanya Braunschweig’daki Sebzecilik Araştırma Kuruluşu’nda kısa süreli çalışmalarda bulundum. 1985-90 yılları arasında da domatesin beslenme fizyolojisi konusunda doktora çalışmamı tamamlayarak EÜZF Toprak Bölümü'nden ziraat doktoru unvanını aldım.Ege Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü’nde çalıştığım yıllarda domates, biber, patlıcan, hıyar, kavun, karpuz, karnabahar, bezelye, kuş-

konmaz gibi sebze türlerinde araştırma faaliyetlerinde bulundum ve ülkesel biber, ülkesel karpuz, ülkesel açıkta domates araştırma projelerinin liderliklerini yaptım. FAO ile bağlantılı olarak yürütülen Türkiye Ülkesel Bitki Genetik Kaynakları Proje-si’nin ‘Sebze Genetik Kaynakları’ çalışma-larını sorumlu olarak yürüttüm. Bu proje

çalışmaları içinde 1976-86 yılları arasında Türkiye’nin tüm bölgelerini dolaşarak sur-vey ve bitki-tohum toplama programları gerçekleştirdim. 1986 yılından sonra özel sektörde sebze tohumculuğu ve araştır-maları konusunda çalışmalarda bulun-dum. 1988-92 yılları arasında yabancı tohum firmalarının Türkiye’deki araştırma-

Tohum Temmuz 2019 23

larını yürüttüm ve bu çalışmalar süresince yurtdışında pek çok uluslararası teknik toplantılara katıldım. 1992 yılından 2012 yılına kadar Çağdaş Tohumculuk firmasın-da Araştırma Sorumlusu olarak çalıştım. 2012 yılından bu yana da Antalya’da Fitar Fide’de yönetici olarak görev yapıyorum.Evli ve iki çocuk babasıyım.

Fide sektörüne nasıl giriş yaptınız? Bu sektörde çalışmak kariyer hedefleriniz arasında mıydı?Fide sektörüne girişim 2012 yılında yakın dostum olan Fitar Fide sahibi Fikret Mo-ray’ın isteği üzerine oldu. Son 20 yılımı yine aynı gruba bağlı Çağdaş Tohumculuk firmasında araştırıcı olarak geçirmiştim. Bu nedenle aynı grubun bir firması olan Fidelik ile de zaman zaman ilişkim ol-muştu. Ama Fidelik’te de çalışacağım hiç aklıma gelmemişti doğrusu. Sektörde çalışmaya başladıktan birkaç yıl sonra Fidebirlik ve TÜRKTOB Hakem Kurulu’nda iki dönem görev aldım. 1994 yılında kurul-muş olan, fide üretiminin yanı sıra 2003 yılından beri fidecilikte kullanılmakta olan vermikulit madenini de işleyerek fidelik-lere pazarlamakta olan Fitar Fide’deki görevimi halen sürdürüyorum.

Meslekte geçirdiğiniz süre içinde Türki-ye’deki fide sektörü için dönüm noktası olarak nitelendirebileceğiniz olumlu ya da olumsuz gelişmeler, olaylar nelerdir sizce?Fide sektörü içindeki en önemli dönüm noktaları; ilk olarak fideliklerin faaliyete geçmesi ve üreticilerin hazır fide kullan-maya başlamaları, ikinci olarak da aşılı fide üretiminin başlamasıdır diyebilirim. 1992-93 yıllarına kadar sebze üreticileri fidelerini kendileri hazırlamış oldukları sıcak veya soğuk yastıklarda üreterek tarla veya seralarına dikiyorlardı. Üretici koşullarındaki fide yetiştirme süresince tohum kayıpları çok yüksek oranlarda idi. Zaman zaman teknik bazı hatalardan dolayı veya beklenmedik hava koşulların-dan dolayı kullanılan tohumların tümünü kaybetmek bile görülebiliyordu. Ayrıca elde edilmiş olan fidelerde çoğu zaman kalite de çok düşük oluyordu. Sektör için büyük bir kayıp olan bu durum, fideliklerin faaliyete geçmesi ile giderek düzelmeye ve tamamen ortadan kalkmaya başladı. Ayrıca üreticiler, kendileri tarafından fide üretiminin mümkün olmadığı veya çok güç ve çok pahalı olduğu zaman dilimi içinde fideliklerde üretilmiş olan fideleri satın alarak kullanma avantajına sahip oldular.Hazır fide, üretici fidesine göre daha kısa sürede yetişiyor, daha düzenli ve yekne-sak bir gelişme gösteriyor, yetiştirme süre-cinde uygulanan titiz hijyen kuralları ne-

deni ile üreticiye daha sağlıklı fide edinme olanağı veriyor. Ayrıca fidelerin kompakt ve güçlü bir yapıya sahip olması nedeni ile dikim sonrasında daha iyi bir adaptas-yon göstererek dikim şokunu daha kolay atlatıyor ve daha erkenci verim sağlıyor. Günümüzde üretim miktarı giderek art-makta olan aşılı fide ile toprak kökenli hastalıklara dayanıklı anaçlar kullanıldığı için çok önemli bazı hastalıklar da sorun olmaktan çıktı. 2008 yılında 41 üyenin bir araya gelerek Fidebirlik’i kurmaları da olumlu önemli olaylardan biri olarak sayılabilir. Fidebir-lik’e üye fideliklerin sayısı da her yıl arttı, günümüzde 150’yi aşmış durumda. Yarı-dan fazlasının Antalya ilinde bulunduğu bu fideliklerin yer aldığı iller ayrıca; İzmir, Mersin, Ankara, Adana, Manisa, Bursa, Burdur, Erzincan, Bilecik, Muğla, İstanbul, Eskişehir, Samsun, Nevşehir, Amasya, Afyon, Aydın, Balıkesir, Denizli, Sakarya, Giresun, Tekirdağ, Yalova ve Zonguldak illeridir.

Bugün Türkiye’de fide sektörünün ulaş-tığı noktayı değerlendirebilir misiniz? Sizce sektörün en önemli sorunları nedir ve çözüm için neler yapılabilir?700 bin dekarı aşkın örtü altı yetiştiriciliği ve bundan çok daha büyük alanlarda yapılmakta olan açıkta sebze yetiştiriciliği göz önüne alındığında; günümüzde fide sektörünün kapasite olarak ulaşması gereken noktaya henüz varamadığı kanı-

Fide sektörü için-deki en önemli dönüm noktala-rı; ilk olarak fidelikle-rin faaliyete geçmesi ve üreticilerin hazır fide kullanmaya başlamala-rı, ikinci olarak da aşılı fide üretiminin başla-masıdır diyebilirim. Ayrıca 2008 yılında 41 üyenin bir araya gele-rek Fidebirlik’i kurma-ları da olumlu önemli olaylardan biri olarak sayılabilir.

24 Temmuz 2019 Tohum

A H D E V E F A

sındayım. Halen üretilen düz fide sayısı 3 milyar, aşılı fide sayısı ise 150 milyon adet kadardır. Düz fide olarak sırası ile en çok domates, marul, biber, lahanagiller, çilek, hıyar, karpuz, kavun ve patlıcan fidesi; aşı-lı fide olarak da sırası ile en fazla karpuz, domates, patlıcan, hıyar, kavun ve biber fideleri üretiliyor.Sektörün en önemli sorunlarına gelince; fide firmaları herhangi bir ürünü alıp sa-tan ticaret firmaları değiller, aynı zamanda üretim yapıyorlar. Tüm üretim dallarında olması gerektiği gibi veya olduğu gibi fi-decilikte de üretilen fidelerin peşin olarak satılması gerekiyor. Bunun dışındaki her-hangi bir satış biçimi, doğal olarak fidecili-ği amacından ve kaliteden uzaklaştırıyor.Fideliklerde; tohum, torf, vermikulit, per-lit, gübre, tarımsal ilaç, karton koli, viyol, insört, işçilik, elektrik, su gibi girdiler kul-lanılarak fide üretilir. Kullanılmış olan bu girdilerin hemen hemen tümü fidelik tara-fından kısa süre içinde ödenmiş olmasına rağmen satılan fidelerin tutarları zamanın-da tahsil edilemiyor. Bu da sektörün en önemli ve hatta tek sorununu oluşturuyor kanımca. Bunun dışında; sektörün teknik olarak bulunduğu düzeyin dünya standart-larına yakın olduğu kanısındayım.

Fide sektörünün gelecek vizyonunda hangi hedeflerin yer alması gerektiğini düşünüyorsunuz? Deneyimlerinize daya-narak cevaplar mısınız?

• Kısa dönemde; fidelikler için ortak araş-tırma alt yapısı ve hastalık tanı laboratu-varı oluşturulmalı ve bu oluşum ilgili bir ziraat fakültesi bünyesinde bulunmalıdır. Bu birime ve bu birimde çalışacak olan teknik elemanlara kamu tarafından bazı yasal ayrıcalıklar tanınarak gelişmesi ve verimli çalışabilmesi teşvik edilmelidir.• Fide sektörü ile araştırma kuruluşları ve üniversiteler arasındaki ortak çalışmalar ve işbirliği teşvik edilmelidir. Böylece hem sektördeki yetersiz olan Ar-Ge çalışmaları artmış ve gelişmiş olur hem de kalifiye teknik eleman sıkıntısı zaman içinde gide-rilmiş olabilir.Fide sektörünün yanı sıra diğer tarımsal sektörler de göz önüne alınırsa:• Tohumluk üretiminde kullanılan orijinal ve anaç kademedeki tohumluklar kamu tarafından finanse edilmeli ve tohum üre-ticilerine bedelsiz sağlanmalıdır.• Gen bankalarında bulunan genetik ma-teryalin özel veya kamu ıslahçı kuruluşları tarafından usulüne uygun olarak kullanı-labilmesi sağlanmalıdır.• İlk, orta ve lise düzeyindeki tüm eğitim kurumlarının tüm sınıflarına uygun sevi-yelerde ekoloji dersleri konulmalıdır. Bu durum daha nitelikli eleman yetişmesi konusunda yararlı olacaktır.• Diğer sektörlerde olduğu gibi tarım sek-töründe de üreticilerin ürettikleri ürünlerin maliyetini ve satış fiyatlarını kendilerinin tespit etmesi ve fiyatlandırması yasalar ile

sağlanmalı ve üreticilere, ürünlerini pazar-layabilme yetkisi verilmelidir.• Mutlaka ivedilikle Tarım Meslek Yasası çıkarılmalıdır (Veteriner Hekimliği, Muha-sebeciler, Turist Rehberliği, Mühendislik ve Mimarlık, Kimyagerlik ve Kimya Mü-hendisliği, Harita Kadastro Mühendisliği, Orman Mühendisliği Yasaları gibi). Meslek yasaları bulunduğu için, herhangi bir hay-van sahibi tarafından bile veteriner onayı olmadan ilaç verilemiyor veya müdahale edilemiyor. Bu yapıldığında suç sayılıyor. Yine meslek yasaları bulunduğu için bir konut sahibinin, ilgili inşaat mühendisliği kurumunun onayını almadan kendi konu-tunda en ufak bir değişikliği yapması suç sayılıyor. Bunlara benzer olarak çıkarıla-cak bir Tarım Meslek Yasası, tarımın her konuda hızla düzelme ve gelişme süreci-ne girmesini sağlayacaktır.

Sektörün deneyimli bir ismi olarak; genç ziraat mühendisleri ve adaylarına ne gibi tavsiyelerde bulunmak istersiniz?Her meslekte olduğu gibi bizim mesleği-mizde de genç ziraat mühendislerimizin mesleklerini giderek sevmelerini ve bu-nun için üşenmeden çaba göstermelerini öneriyorum onlara. Doğuştan bir yeteneğe sahip olmayı gerektiren meslekler hariç; tüm mesleklerin giderek sevilebileceğine ve başarılı olunabileceğine inancım tam-dır diyebilirim. Sevmenin ve bunun sonu-cu olarak da başarılı olmanın temel ko-şulu bu yolda çaba ve emek harcamaktır. Eğer bir gencimiz iyi bir ziraat mühendisi olmak istiyorsa, okul döneminin hemen ardından bitki biliminin tüm disiplinlerini elinden geldiğince okumalı ve öğrenmeye çalışmalıdır. Bu disiplinler içinde aklıma gelen ve önemli olduğuna inandıklarım; ekoloji, temel bitki fizyolojisi, temel bitki gübreleme, temel fitopatoloji, temel en-tomoloji gibi dallardır. Bu gibi konularda kendini yetiştirebilen bir genç ziraat mü-hendisinin orta yaşlara geldiği zaman çok başarılı ve vazgeçilmez bir meslek adamı olması da kaçınılmaz olacaktır. Genç ziraat mühendislerine en önemli önerim ise öncelikle meslek yasaları ko-nusunda ayrıntılı bilgi edinmeleri ve sonra da bunun gerçekleşmesi için bulundukları her platformda konunun önemini dile ge-tirmeleri olacaktır. Ayrıca yine genç ziraat mühendislerinin yapmalarını arzu ettiğim konular yukarıda belirtmiş olduğum disip-lin dallarında ellerinden geldiğince bilgi sahibi olmaya çalışmalarıdır. Bu söyleşi için sizlere içten teşekkürlerimi bildiriyor, kolaylıklar diliyorum.

26 Temmuz 2019 Tohum

V İ Z Y O N E R B A K I Ş

Avrupa Tohum Filizi Üreticileri Derneği (ESSA), 2011'deki EHEC krizinden sonra gıda güvenliği uygulamaları ve sektör için yeni AB kurallarının uygulanmasını kolay-laştırmak amacıyla 2012 yılında kuruldu. Brüksel’de bulunan Avrupa taze meyve ve sebze derneği Freshfel Avrupa’nın genel merkezinde yer alan ESSA, üyeliğe dayalı ve kâr amacı gütmeyen bir kurum. Tohum filizi üreticilerini bir araya getirerek üreticilerin ortak çıkarları doğrultusunda hareket eden dernek, sektörü etkileyen sorunları ve gıda güvenliği, kalite, ticaret gibi ortak konuları tartışmak için yeni bir alan yaratıyor.Tohum filizi tüketimini, insan sağlığı ve refahını arttırmak için birlikte çalışmayı amaçlayan ESSA, tohum filizi üreticilerini bir araya getiriyor. Dernek bunu yaparken 7 başlıkta topladığı vizyonu doğrultusunda hareket etmeye özen gösteriyor. Görevleri-ni; sektörle ilgili önemli konularda Avrupa

Komisyonu ile ilişkilerin sürdürülmesi, tüketimin teşviki, en iyi uygulamaların paylaşılması, gıda güvenliği, beslenme ve sağlık, ticaret, bilgi paylaşımı şeklindeki 7 başlıkla tanımlıyor.

Mevzuat uyumuna teşvikESSA Kurulu dört üyeden oluşuyor: Baş-kan, Başkan Yardımcısı ve iki Kurul Üyesi. Tüm kurul üyeleri, Genel Kurul tarafından bir kez yenilenebilen, iki yıllık bir görev süresi için seçiliyor. Başkanlık, sektör so-runlarını düzenli olarak inceliyor, tartışıyor ve hem sektör hem kamu kurumlarıyla işbirliği içinde çözümler bulmaya çalışıyor. Mevcut kurul üyeleri Polonya, Hollanda, Birleşik Krallık ve Fransa’daki yetkililerden oluşuyor.Dernek hem Avrupalı tohum filizi üretici-lerini hem de üçüncü ülkelerdeki tohum tedarikçilerini, AB gıda güvenliği mevzuatı-na uyuma teşvik ediyor. Avrupa’daki E. coli

krizinin ardından tohum filizi sektörünün iyi hijyen uygulamaları alanında çaba gös-teren dernek, mevzuat şartlarının yerine getirildiğinden emin olmak için üyelere tavsiyelerde bulunuyor. Sektör paydaşları-nın kuralları anlamalarına ve uygulamala-rına da yardımcı oluyor.

Kimler üye olabiliyor?E. coli krizinin hemen 1 yıl sonrasında ku-rulan dernek, 7 yıldır çalışmalarına devam ediyor ve halihazırda birçok üyesi bulu-nuyor. Üyelerine özel olarak hazırlanmış materyallere erişebilme imkânı sağlıyor. Üyeler; derneğin faaliyetleri, ticaret, gıda güvenliği, iyi hijyen uygulamaları, etiketle-me gibi konularla ilgili gelişmeler hakkın-da güncellemeler alabiliyor. Derneğe AB üyesi veya AB üyesi olmayan ülkelerdeki tüm tohum filizi üreticileri, filiz sektörü ile ilgili tohum tedarikçileri ve diğer tüm hiz-met sağlayıcılar üye olabiliyor.

E. coli krizinin hemen ardından kurulan ESSA, tohum filizi üreticilerine ortak çıkarlar doğrultusunda hareket edebilme imkânı sunuyor. AB gıda güvenliği mevzuatına uygunluk için danışmanlık veren dernek, sektör paydaşlarını bir araya getiriyor.

KRİZİN ARDINDAN FİLİZLENEN DERNEK:

ESSA

ATA TOHUM

28 Temmuz 2019 Tohum

İki ayda iki farklı fuara ka-tılan BASF Sebze Tohum-ları, yeni tohum çeşitlerini tanıttı. Bu fuarlardan ilki 27 Şubat–3 Mart tarihle-rinde bu yıl 5’incisi düzen-

lenen Agritech Demre Tarım Fuarı’yken, ikincisi de 3–6 Nisan tarihlerinde 9’uncusu düzenlenen Agritech Fethiye Tarım, Hayvancılık, Seracılık ve Gıda İhtisas Fuarı oldu. Her iki fuar-da da bölgeye adaptasyonu yüksek çeşitler sergilendi. BASF Sebze Tohumları, uzman ekibi ile birlikte fuar boyunca katı-lımcıların sorularını yanıtlamakla birlikte bölge halkının ihtiyaç ve taleplerini daha iyi anlamak için bir platform oluşturdu.

Ü Y E H A B E R L E R İ

Tarım ürünleri alanındaki bilgi birikimini dijital platforma taşıyan BAYER, üreticiler için 4 Mevsim mobil uygulamasını geliştirdi. Tüm IOS ve Android cihazlarda kullanılabilen 4 Mevsim Tarım uygulamasını kullanmak için uygulamayı telefona indirerek yeni bir hesap oluşturmak ve tarla, arazi bilgisi, bitki koruma ürünü tercihini sisteme kaydetmek gereki-yor. Uygulamayla birlikte üreticiler, ekimden hasada ürün yetiştirme aşamalarında anlık bildirim ve uyarılarla destek alabiliyor. Uygulamada tarımsal haberler, hal/borsa fiyatları, videolar gibi özellikler de bulunuyor.

PEPSİCO Tür-kiye, Suadiye üretim tesisi ile Çevre ve Şehir-cilik Bakanlığı’n-dan biyometani-

zasyon çevre lisansını alan Türkiye’deki ilk gıda işletmesi oldu. Böylece dışarıdan organik atık alarak enerji üretimi yapmaya hak kazandı. 26 bin m² kapalı alana sahip olan üretim tesisin-de, yılda toplam 24 bin 480 ton patates ve 4 bin 244 ton mısır işleniyor. Türkiye’deki PEPSİCO fabrikaları arasında ilk kez Suadiye fabrikası bünyesinde kurulan Organik Atık Tesisi saye-sinde fabrika, 2012 yılından beri sıfır atıkla çalışıyor.

BAYER’den Üreticilere Özel 4 Mevsim Uygulaması

PEPSİCO Suadiye Üretim Tesisinden Bir İlk

MAY TOHUM, Uludağ Üniversite-si Veterinerlik Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalık-ları Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmet Türkmen ile birlikte yem bitkisi üreticileri ve hayvan yetiştiricileri-ne “Hayvan Beslenmesinde Mısır ve Yonca’nın Önemi”, “Kaliteli

Mısır ve Yonca Silajlarının Sahip Olması Gereken Özellikler” ve “Beslenme Hastalıkları” konularında eğitimler verdi. Ocak, Şubat ve Mart aylarında Trakya, Ege, Akdeniz, İç Anadolu ve Karadeniz olmak üzere 5 bölgede toplam 12 adet eğitim ger-çekleştirildi.

MAY TOHUM’dan Yem Bitkileri ve Hayvan Besleme Eğitimleri

BAYER-MONSANTO’dan Adana’da Tarım İnovasyon Kampı

MONSANTO ve Genç Başarı Eğitim Vakfı iş birliğiyle yürütülen Tarım İnovasyon Kam-pı bu yıl Adana’da

Çukurova Üniversitesi Kuluçka Merkezi’nde gerçekleşti. Bu kap-samda lise öğrencileri, BAYER-MONSANTO çalışanlarından olu-şan gönüllü mentorlar eşliğinde 10’ar çalışma takımı oluşturdu ve “Doğal Kaynakları Koruyarak Tarımda Verimliliği Arttırma” konusunda girişimci fikirler ve çözümler üreterek yarıştı. Birinci-lik ödülünü ürettikleri robotla Young Attempt, ikincilik ödülünü dijital tarım fikriyle Gaia ve üçüncülük ödülünü ise toprak arazi-leri ile ilgili çalışmasıyla Kap isimli grup kazandı.

BASF Sebze Tohumları Demre ve Fethiye Fuarlarına Katıldı

Tohum Temmuz 2019 29

SYNGENTA TÜRKİYE düzenlenen iki etkin-likte hem yurtiçi hem de yurtdışından iş ortaklarıyla buluştu.

Bunlardan ilki Antalya’da bulunan Ar-Ge İstasyonu’nda ger-çekleştirilen Sera Hıyar Günü idi. SYNGENTA hıyar ıslahçıları tarafından Avrupa, Afrika ve Orta Doğu’daki önemli hıyar üretim alanlarında geliştirilen belli başlı hıyar çeşitlerine ait, farklı aşa-mada değişken çevrelere adaptasyon sağlamış çeşitler tanıtıldı. Bir diğer etkinlik ise Growtech Euraisa Fuarı’ydı. Fuar süresince ürün yelpazesinde yer alan domates, hıyar, biber ve kabak gibi çok sayıda tarım ürününün farklı çeşitlerini sergileyen firmanın standı fuarın en çok ziyaret edilen stantları arasında yer aldı.

28 Kasım-1 Aralık tarihleri arasında Antalya Expo Center’da düzenlenen Growtech Eurasia 18. Uluslararası Sera, Tarım Teknolojileri ve Hayvancılık Ekipmanları Fuarı’nın katılımcıları arasında bu yıl MTN Tohum da vardı. Soğan tohumculuğunda Türkiye’nin önde gelen şirketlerinden biri olan firma, Growtech boyunca hem iş ortaklarıyla buluş-ma hem de ürün portföyünde bulunan tüm soğan çeşitlerini fuar ziyaretçilerine sergile-me imkanı yakaladı.

MTN Tohum Soğan Çeşitlerini Growtech Fuarı’nda Sergiledi

TOROS TARIM’dan Ar-Ge İçin Üniversite-Sanayi İşbirliği

RIJK ZWAAN 9. Ulusal Tarım Öğrenci Kongresi'nde Öğrencilerle Buluştu

Sanayide ihtiyaç duyulan doktora derecesine sahip nitelikli insan kaynağının, sanayi-üniversite işbir-liği çerçevesinde yetiştirilmesi ve araştırma altyapısı-sanayi işbirli-ğinin geliştirilmesi amacıyla baş-

latılan TÜBİTAK 2244 Sanayi Doktora Programı’na destek veren TOROS TARIM, iki farklı proje ile programdaki yerini aldı. Ankara ve Mersin Üniversiteleri ile gerçekleştirilen işbirliği kapsamında, her proje için 3’er doktora öğrencisi desteklenecek ve TOROS TARIM’ın ihtiyaçları doğrultusunda 84 ay boyunca üniversite des-tekli bilimsel AR-GE faaliyetleri sürdürülecek.

Türkiye'nin her yerinden ziraat fakültesi öğrencilerinin katılımı ile gerçekleşen, yaklaşık 750 kişilik organizasyona RIJK ZWAAN, Pla-tin Sponsor olarak destek verdi.Gün boyu RIJK ZWAAN standını

ziyaret eden öğrencilerin en çok merak ettiği konular; RIJK ZWA-AN’ın ıslah faaliyetleri ve ziraat mühendislerinin hangi alanlarda çalıştıkları, mevcut iş/staj imkanları idi. Geçen yıl Tarım Öğrenci Kongresi’nde RIJK ZWAAN ile tanışan ve bu yıl ıslah bölümünde işe başlayan genç arkadaşlar, firma ile tanışmalarını ve yaptıkları faaliyetleri anlattılar.

VILMORIN ANADOLU TOHUMCULUK Paydaşlarıyla Buluştu

VILMORIN ANADOLU TOHUMCULUK Mersin-Tarsus’ta düzenlediği marul tarla

gününde hem yeni hem de mevcut marul çeşitlerini tanıttı. ER-ZA Tarım işletme arazisinde düzenlenen etkinlikte; 4 ana tipteki ürünler, bölgenin ana çeşitleri ve yeni ümitvar çeşitler katılımcılara gösterildi. Ardından İstanbul’da gerçekleştirdiği sanayi ürünleri toplantısında sektör temsilcileriyle buluşan VILMORIN, bir yandan portföyündeki çeşitlerin tanıtımını yaptı, öte yandan sanayi ürünlerinin bugünü ve geleceğini tartıştı.

SYNGENTA Düzenlediği Etkinliklerde İş Ortaklarıyla Buluştu

T Ü R K T E D Ü Y E F İ R M A L A R

FİRMA ADIFİRMA ADI WEB ADRESİWEB ADRESİ

AG Tohum Sanayi ve Ticaret A.Ş. www.agtohum.com.tr

AGROMAR Marmara Tar. Ürn.San.ve Tic. A.Ş. www.agromar.com.tr

AGROVA Tarımsal Üretim ve Paz. Sanayi Ltd. Şti. www.agrovatohum.com

AKDENİZ Tohum Sanayi Ticaret Ltd. Şti. www.akdeniztohum.com

ALANYA Tohumculuk Ltd. Şti. www.alanyatohum.com

ALTIN Tohumculuk Tic. ve San. A.Ş. www.altintohumculuk.com.tr

ALTINBİLEK Mak. İnş. San. ve Tic. A.Ş. www.abms.com.tr

ANADOLU Efes Biracılık ve Malt San. A.Ş.      www.anadoluefes.com

ANADOLU Tohum Üretim ve Paz. A.Ş. www.vilmorin.com.tr

AR TARIM Tohumculuk San. ve Tic. A.Ş. www.artarim.com

ATA Tohumculuk İşlet. San. ve Tic. A.Ş. www.atatohum.com.tr

BAYER Türk Kimya Sanayi Ltd. Şti. www.bayer.com.tr

ÇAĞDAŞ Tohumculuk Tar. San ve Tic. Ltd. Şti.  www.cagdastohum.com.tr

DOĞA Toh. Gıda San. Ve Tic. A.Ş. www.dogaseed.com

FİTO Tohumculuk Tic. Ltd. Şti. www.fito.com.tr

FRİTOLAY Gıda San. ve Tic. A.Ş. www.fritolay.com.tr

GENTA Genel Tarım Ürünleri Paz. A.Ş. www.gentatarim.com

GOLDEN WEST Toh. ve Tic. Ltd. Şti. www.goldenwest.com.tr

HAZERA Tohumculuk ve Ticaret A.Ş. www.hazera.com.tr

HMCLAUSE Tohumculuk Tarım San. ve Tic. A.Ş. hmclause.com

İSTANBUL TARIM San. ve Ticaret A.Ş. www.istanbultarim.com.tr

İSTANBUL TOHUMCULUK Tarım San ve Tic.Ltd.Şti. www.istanbultohumculuk.com.tr

KWS TÜRK Tarım Ticaret A.Ş. www.kws.com.tr

MAY AGRO Tohumculuk San. Tic. A.Ş. www.may.com.tr

MONSANTO Gıda ve Tarım Ticaret Ltd. Şti. www.monsanto.com

MTN Toh. Tar. Ürünleri Hayv. Paz. San.Tic.Ltd.Şti. www.mtntohum.com

MULTİ Tohum Tarım San. Ve Tic. A.Ş. www.multitohum.com

NUNHEMS Tohumculuk A.Ş. www.nunhems.com.tr

PIONEER Tohumculuk Dağıtım ve Pazarlama Ltd. Şti. www.pioneer.com/turkey

POLEN Tohumculuk ve Tar. Ürn. San. ve Tic. Ltd.Şti. www.polenseed.com

POLTAR Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. www.poltar.com.tr

PROGEN Tohum A.Ş. www.progenseed.com

PROTO Profesyonel Toh.Tar.Ürünl.Paz.Tic.Tur. Ltd. Şti.

www.prototohum.com.tr

RIJKZWAAN Tarım Ticaret Ltd. Şti. www.rijkzwaan.com.tr

RİTO Tohumculuk A.Ş. www.rito.com.tr

SYNGENTA Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. www.syngenta.com.tr

TAREKS Trm. Ürn. Arç. Grç. İth. İhr. ve Tic. A.Ş. www.tareks.com.tr

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) www.tigem.gov.tr

TASACO Tarım San. ve Tic. A.Ş. www.tasaco.com

TEKFEN Tarımsal Araştırma Üretim ve Paz. A.Ş. www.tekfen.com.tr

TOROS Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. www.toros.com.tr

UNITED GENETICS Turkey Tohum Fide A.Ş. www.unitedgenetics.com

YALTIR Tarım Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. www.yaltir.com.tr

YÜKSEL Tohum Tarım San. ve Tic. A.Ş. www.yukseltohum.com