Dogru Bilinen Yanlislar

8/14/2019 Dogru Bilinen Yanlislar

1/374

KURN IIINDA

DORU BLDMZYANLILAR

PROF. DR. ABDULAZZ BAYINDIR


2/374

Sleymaniye Vakf 09Fkh 01

KURN IIINDA DORU BLDMZ YANLILAR, PROF. DR. ABDULAZZ BAYINDIR

Kapak:izgi Tantm Hizmetleri Ltd. ti. Tlf: 02122111521

Bask ve Cilt:Yaylack Matbaaclk Sanayi ve Ticaret Ltd. ti.

Litros Yolu Fatih San. Sit. No 12/197-203 Topkap-stanbulTlf: 02126125860

KNC BASKI

CopyrightSleymaniye Vakf 2007Bu eserin tm haklar Sleymaniye Vakfna aittir. Yayncnn izni olmakszn

tmyle veya ksmen yaynlanamaz, ksmen de olsa fotokopi, film vb.tekniklerle oaltlamaz ve elektronik ortamlarda yaynlanamaz.

AdresHoca Gyaseddin Mah. ifahane Sk. No: 2034470

Eminn-stanbulTel: 0(212) 5130093Fax: 0 (212) 5112169

Web:www.suleymaniyevakfi.orgwww.kurandersi.com

e-mail: [email protected]

KTPHANE BLG KARTISleymaniye Vakf Yaynlar

Bayndr, AbdlazizKuran Inda

Doru Bildiimiz Yanllar

1. Din 2. Nesh 3. Faiz 4. rade ve Meiet 5. Ecel 6. Tahrif
http://www.suleymaniyevakfi.org/http://www.suleymaniyevakfi.org/http://www.kurandersi.com/http://www.suleymaniyevakfi.org/http://www.kurandersi.com/


3/374

KURN IIINDA

DORU BLDMZYANLILAR

GZDEN GERLMKNC BASKI

PROF. DR. ABDULAZZ BAYINDIRstanbul niversitesi

lahiyat Fakltesi retim yesi

1993

SLEYMANYE VAKFIYAYINLARI

STANBUL 2007


4/374

Bismillahirrahmanirrahim

(yilii sonsuz, ikram bol Allahn adyla)Allah Tel yle buyurur:

(Kurn) bereketli bir kitaptr. Onusana indirdik ki, yetlerinibalantlaryla dnsnler ve iitemiz olanlar onu kafalarnayerletirsinler.

(Sd38/29)


5/374

NDEKLER

NDEKLER.........................................................7NSZ................................................................12KNC BASKIYA NSZ........................................15GR..................................................................17I- BUGNK HIRSTYANLIK..................................21

II- BUGNK MSLMANLAR...............................25A- PEYGAMBER TANRILATIRMA....................................31B- BESMELE...................................................................33C- HAMD VE KR.......................................................34D- HER NSAN ALLAHI BLR...........................................35E- KURNDA DNDARLIK...............................................37

1. Ftrata Uyanlar........................................................42a. Kendine Tebli Ulamam Olanlar ..............................47b. Kendine Tebli Ulam Olanlar....................................49

2. Kararszlar..............................................................503. Ftrata Uymayanlar.................................................50a- Kendine Kul Olanlar......................................................52b- Byklere Kul Olanlar...................................................60

F- NSAN ALLAHIN HALFES M?....................................65G- TESBH VE TAKDS......................................................69H- CENNETE KMLER GRER............................................70

BRNC BLM...................................................74RK, MNAFIK

KAFR VE DNLER......................................................74I. DNLER............................................................75II. RKLE MAN ARASINDA KARARSIZLIK..............77

A- GELENEKSEL YNTEM................................................81B- KURNIN YNTEM...................................................85

III. MNAFIK=K YZL.......................................96IV. KFR=GRMEZLKTEN GELEN........................97

A- Y VE DORU EYLER GRMEME.............................98B- KT VE YANLI EYLER GRMEME.......................100

C- KALBN MHRLENMES..........................................101


6/374

DORU BLDMZ YANLILAR

VI. NSANI NSAN YAPAN ZELLKLER.................104A- AKLINI KULLANMAYANIN HAL..................................112B- NDE OLANDAN SORUMLU OLMA..........................116

VII. CUMARTES YASAI.....................................117VIII. BAKARA (KURBANLIK BOA) OLAYI..............119IX. UYKU LM LKS.....................................122

A- NSAN RUHU............................................................123B- LM VE UYKU........................................................123

KNC BLM....................................................127KTAP VE TAHRF...............................................127I. KTABI TAHRF................................................128II. YAHDLER SYAN SZ M VERDLER?..........130III. KURNDA MEET VE RDE........................132

A- RDE......................................................................134B- KADER = L .......................................................137C- ERDE () VE E () FLLER...............................140D- NSAN FLLER.........................................................148

1. eye rade Denemez...........................................1502. e () Fiilinin Bana Gelenler.......................151

NC BLM................................................158ECEL.................................................................158I. ECELN KISALMASI..........................................159

A- YANLI DAVRANILAR..............................................1611. Kiinin Kendi Ecelini Ksaltmas.............................161

a- Tevbenin Kabul Zaman .............................................164b- Cezann Gelii............................................................167c- Musibetlerin Yazlma Zaman .....................................168

2. Toplumlarn Eceli..................................................170a- Bakasnn mrn Ksaltmak....................................170

3. Allah Yolunda Kendini Feda Etmek.......................173

DRDNC BLM............................................177EFAAT, SORU CMLELERVECUMA NAMAZI........................................................177

I. EFAAT..........................................................178A- EFAAT HTYACI......................................................179B- MSLMANLARDA EFAAT NANCI..........................181C- AMELLERN TARTILMASI...........................................183D- MAHERDE OLACAK EYLER....................................184

1. Dorudan Cehenneme gidenler............................1842. Dorudan Cennete gidenler..................................185

8


7/374

NDEKLER

3. efaatiler............................................................186II. SORU CMLELER...........................................187III. CUMA NAMAZI..............................................188

1. CUMA KMLERE FARZDIR....................................................1892. CUMA EZANI.................................................................1913. NAMAZA GELME DBI.....................................................1924. NAMAZ BTNCE YAPILACAK LER..........................................1925. CUMA GN ................................................................1936. CUMANIN FAZLET...........................................................1947. CUMA N ZEL ELBSE ...................................................1958. CUMA N YIKANMA.........................................................1959. CUMA N GZEL KOKU SRNME.......................................19610. CUMA VAKT................................................................19611. CUMA EZANLARI...........................................................19612. HUTBE......................................................................19713. HUTBE ESNASINDA NAMAZ KILINMASI...................................198

a- Hutbe Esnasnda Susmak.....................................199b- Hutbe Duas..........................................................200c- Hutbe Okunurken mama Yakn Oturma...............200

14. CUMA GN DUALARIN KABUL EDLD SAAT ........................20115. HANEF MEZHEBNE GRE CUMA NAMAZI..............................201

a- el-Mebst..............................................................204b- el-Bedai...............................................................205c- el-Hidye..............................................................208d- Fethl-Kadr.........................................................209e- bn Abidn.............................................................209

16. MAMIN DURUMU...........................................................210BENC BLM.................................................212KADIN, NKAH

VETALAK....................................................................212

I. DETL KADININ ORUCU VE NAMAZI................213A- ORU FDYES..........................................................216

1. Olumlu Anlam.......................................................217a- Zamirin Orucu () Gstermesi................................217b- Zamirin Kaza Orucunu Gstermesi.............................220

2. Anlam Olumsuza evirenler.................................221I. TALAK (ERKEN BOAMA HAKKI)...................224

A- DDET NDE BOAMA............................................227B- AHT BULUNDURMA ..............................................228C- DDET SAYMA GREV............................................231D- KADININ EVDEN IKMAMASI VE IKARILAMAMASI...231

9


8/374

DORU BLDMZ YANLILAR

E- HUDUDULLAH = ALLAHIN KOYDUU SINIRLAR.......232F- ENE DNME KARARI..............................................233G- TALAKIN SAYISI........................................................234H- TALAK KONUSU..................................................236

1. Peygamberimizin dnemi.....................................2372. Sahabe dnemi.....................................................2383. Fukaha dnemi.....................................................239

III. FTD (KADININ BOANMA HAKKI)................241IV. NKAHIN DENETLENMES...............................248

A- HANEF MEZHEBNN DELLLER...............................251B- MLK, AF VE HANBELLERN DELLLER..............253C- ZAHR MEZHEBNN DELLLER................................257D- DEERLENDRME.....................................................258

V. KADINLARIN AHTL..................................259A- ZNAYA AHTLK.....................................................262B- TALAKA AHTLK.....................................................263C- PEYGAMBERMZN UYGULAMASI.............................264

VI. KADININ DVLMES....................................264ALTINCI BLM.................................................273FAZ VE RVET................................................273I. FAZ...............................................................274

A- FAZN EVRESNDE KORUMA EMBER...................2771. Alt Mal Kendi Cinsiyle Pein Deime..................2772. Alt Mal Kendi Cinsiyle Eit Deime....................2783. dn Verilebilen Yakn Cinsleri Deime............2794. Farkl Paralar Gnlk Fiyattan Deime...............280

B- MEZHEPLERN USUL HATALARI................................280II. RVET.........................................................286

A- TARIM TOPLUMU......................................................286B- CEZA HUKUKU PRENSPLER....................................288

1. Can Dokunulmazlna Saldr...............................290a- Diyet ve Keffaret Cezas.............................................290b- Ksas ve Ebedi Cehennem Cezas...............................290

2. Mal Dokunulmazlna Saldr................................293a- Mal Sakland Yerden almak...................................293b- Sakl Olmayan Mal almak........................................294c- Buluntu Mal Sahiplenme............................................294

3. zel Hayatn Dokunulmazlna Saldr.................2954. Ceza Hukukunun Dier Sahalar...........................296

a- Zina Suu...................................................................296b- Gayr-i Mslimlerle likiler .........................................297

10


9/374

NDEKLER

c- Dinden Dnme (rtidad)..............................................301d- Dine Saldr.................................................................303

YEDNC BLM.................................................307NESH VE RECM..................................................307I. NESH VE RECM CEZASI...................................308

A- TEVRATTA ZNA CEZASI..........................................313B- NCLDE ZNA CEZASI..............................................315C- HADSLERDE RECM CEZASI .....................................316D- RECM CEZASININ KALDIRILII .................................320

1. Karsna Zina ftiras .............................................3222. Peygamber Eleriyle lgili yet .............................3223. Evli Cariyelerin Zinas...........................................3234. Recmin Kalktn Gsteren Hadisler ....................323

SEKZNC BLM..............................................325KURNI AIKLAMADA USUL..............................325II. KURNI AIKLAMADA USUL..........................326

A- KURNIN KURNI AIKLAMASI.............................3291. Muhkem................................................................3332. Mtebih.............................................................3333. Mesn..................................................................3394. Tevl .....................................................................341

a- Musa ve Hzr Olaynn Tevli ......................................341b- Rya Tevli ................................................................342c- Dnyann Tevli...........................................................343d- yetlerin Tevli...........................................................345

B- KURNI ALLAHIN ELSNN UYGULAMASI.............348C- KURNI NCEK KTAPLARIN AIKLAMASI..............351D- ARAP DLNDEN YARARLANMA.................................354E- KURN-FITRAT LKS............................................356

BBLYOGRAFYA................................................361

KARMA NDEKS.................................................366

11


10/374

NSZ

.Dinimizin bir kitab, bir de peygamberi vardr.Kitab korumay Allah stlenmi.

. O Zikri (Kurn) biz indirdik. Ne olursa olsun onu

koruyacak olan da biziz. (Hicr 15/9)buyurmutur.Peygamber Kurna uymak ve onu tebli etmekle

grevlidir. Allah Tel yle buyurur:

. Onlara bir yet getirmediin zaman bir yerdenderleseydin ya? derler. De ki: Rabbimtarafndan bana ne vahyedilirse ben ona uyarm.(Araf7/203)Peygamber, Kurna uymak zorunda olduu iin

onun Snnetini, Kurn nda deerlendirmekgerekir. Bu yol, uydurma veya yanl rivayetlerdenkorunmay salar.

Akaid, fkh, kelm ve sair konularda olumu

mezhepler vardr. Bu mezheplere ait kitaplarda


11/374

NSZ

Kurna ters grler bulunur. Bu grler genellikleeskilere dayandrlr. Bunun byle olacan Kurnhaber vermitir. Allah Tel yle buyurur:

. O gn Eli diyecek ki, Ya Rabbi, benim kavmimbu Kurn kendilerinden uzak tuttular. (Furkan25/30)bn Abbsn bildirdiine gre bir gn

Peygamberimiz yle bir konuma yapt: Sizleryalnayak, plak ve snnetsiz olarak toplanacaksnz.Tpk yette,

. lkin yaratmaya nasl baladysak ylece

yeniden yaratacaz. Bu bizim verdiimizszdr; onu yerine getireceiz. (Enbiya 21/104)dendii gibi. Kymet gn ilk giyindirilecek olan

brahimdir. Ashabmdan bir grup sol tarafa alnacak,ben; Ashabm! Ashabm! diyeceim. Allah Teldiyecek ki; Bunlar, senin ayrlmandan sonra srekligeriye gittiler. Ben de salih kul sann dedii gibidiyeceim:

.

.

... lerinde bulunduum srece onlargryordum. Beni vefat ettirince gren yalnz senoldun. Sen her eyi grp gzetirsin. Eer azabedersen, onlar senin kullarndr. Balarsanphesiz sen glsn, doruyu yaparsn. (Mide5/117-118) (Buhari, Enbiya, 8)

Dini menfaatlerine alet edenler, hibir zaman eksikolmaz. Bunlar ilim sahibi ve etkili kimselerse byk

13


12/374

DORU BLDMZ YANLILAR

zararlar olur. Kimin ne niyette olduubilinemediinden dikkatli olmak, din adna ortayakonmu gr ve uygulamalara ihtiyatla yaklamak

gerekir.Biz de ihtiyatla yaklaarak tefsir usuln gzdengeirdik ve grdk ki, muhkem, mtebih, mesn venesih gibi temel kavramlar, Kurandan uzak birbiimde tanmlanmlar. Bu tespit bizim, Kurnaklama usuln, Kurndan bulup karmamzsalad. Kitabn son blmn oluturan bu usl, birok eyi dzeltecek niteliktedir.

Beyaz bir sayfa amaya altk. Bu sebeple kitap,batan sona yeniliklerle doludur. Esas yenilik, herkonunun Kurn-Snnet btnl iinde elealnmasdr.

almalarmz, Sleymaniye Vakfndakiuzmanlarla birlikte yrtmekteyiz. Bunlar arasndaArapay, Kurn, Snneti, tarihi, fkh, akaidi,ekonomiyi, felsefe vs.yi iyi bilenler vardr. almalara

esnaf, sanayici, ii-memur ve vasfsz vatandalarnda katks olmutur. Dnyann her yerinden Vakfninternet sitelerine akan sorular, insanlarn skntlarnve beklentilerini tespit etmemize yaramaktadr. Busebeple en zor konular, her insann anlayaca ekildesunmaya altk.

Hedefimiz, kimliine bakmadan, Kurn her insanaulatrmak ve tebli etmektir. nsanlarn yazd

kitaplardan renilmekte olan dini, Allahn kitabndanrenmenin byk bir zihniyet deiikliine sebepolacana inanyoruz.

Gayret bizden, baar Allahtandr.

Prof. Dr. Abdulaziz BAYINDIR

STANBUL 16.03.2006

14


13/374

KNC BASKIYA NSZ

yilii sonsuz, ikram bol Allahn adyla

Kurn Inda Doru Bildiimiz Yanllarkitabnn ilk basks 2006 ylnn Mays ay sonlarnda

tamamland ve ksa srede bitti. Bunu ltfeden Allahahamd sena ve onun son Elisine salat ve selamederim.

Birinci baskdaki baz hatalar dzeltildi. KurndaMeet ve rde, Talak ve efaat konular yenidenyazld. Bu kitapta yazlanlarn, zellikle meiet veirade konusunun iyice tartlmas iin Allahnyardmn niyaz ederim. nk bu ve benzeri konular

geleceimiz iin nemlidir. Kitabn sonunda yer alanKurn' Aklamada Usul balkl yaznn datartlmasna byk ihtiya vardr.

Sleymaniye Vakfnda ok sayda ilim adam, tammesai ile almakta, Mslmanlar ilgilendiren herkonuda aratrmalar yapmaktadr. Yaplan her biraratrma, ikindi toplantlarnda tartlarakolgunlatr lmakta, tatminkar sonuca ulalnca

internette yaynlanmaktadr. Bu kitapta yer alankonular bu aratrmalardan bir kadr. nternetortamnda tartlmasndan sonra dier almalar dayaymlamay arzu etmekteyiz.

Gayret bizden baar Allahtandr.

Prof. Dr. AbdulazizBAYINDIR

STANBUL - Haziran 2007


14/374

DORU BLDMZ YANLILAR16


15/374

GR

Allah Tel yle buyurur:

.

.

Kim Rahmann Zikrini (Kurn) bulank grrsebana bir eytan sararz. O onun arkada olur.

Onlar bunlar yoldan evirirler ama bunlar doruyolda olduklarn hesap ederler. (Zuhruf 43/36-37)Ayetteki (= yau), -= zikrur)

Rahman) ve ( = nukayyid) kelimeleri nemlidir. () a, kknden, gzn dumanl olmas, iyigrememesi veya kr olmas anlamnadr.1 ( ), Rahmnn Zikri demektir. Zikir, kafaya yerletirilip

kullanma hazr tutulan bilgidir. Onu akla ve dilegetirmeye de zikir denir.2 Kafalara yerleip kullanmahazr tutulacak asl bilgi Allahn Kitabnda olandr. Bu

1 Mtercim Asm, Kamus Tercmesi (Firuzbdnin), BahriyeMatbaas, 1305.

2 Ragb el-sfahn, Mfredt, (nr. Safvan Adnan Dvd),Dmk ve Beyrut, . mad ,1412/1992


16/374

DORU BLDMZ YANLILAR

sebeple lh kitaplarn ortak ad Zikirdir. 3 Allah Telyle buyurur:

.

Bilin ki, kalplerin yatp rahatlamas Allahn zikriile olur. (Rad 13/28)Kendini ve evresini dikkatle gzlemleyenler,

Allahn Kitabndakine benzer bilgilere ularlar. nkgzlemlenen o eyler de birer yettir. Allah Telyle buyurur:

. Biz onlara yetlerimizi, hem evrelerinde hem dekendi ilerinde gstereceiz; sonunda onungerek olduu onlar asndan iyiceanlalacaktr. (Fussilet 41/53)Bu bilgiler ftrata, yani yaratl, deiim ve geliim

kanunlarna tam uyduu iin kiiyi rahatlatr vetatmine ulatrr. te Allahn dini budur. Allah Tel

yle buyurur:

.

Sen yzn dosdoru bu dine, Allahn ftratnaevir. O, insanlar ona gre yaratmtr. Allahnyarattnn yerini tutacak bir ey yoktur. te

salam din bu dindir. Ama insanlarn ou bunubilmezler. (Rum 30/30)( ) : ( =kayd) kkndendir. Kayd, yumurtay

saran d kabuktur.4 yette geen; ( =nukayyid leh eytnen) ifadesi, eytann onu,

3 Bkz. Al-i mran, 3/58, Araf 7/63, Hicr, 15/6,9; Nahl, 16/44,

Enbiya, 21/2,50,105; Furkn, 25/18, Yasin, 36/11, Sad,38/8,Kamer, 54/25.4 Ragb el-sfahn, Mfredt, mad.

18


17/374

GR

yumurta kabuu gibi sarmasna frsat veririz demekolur.

Doru yol, eytann alma sahasdr. blis,

Allahtan Ky-mete kadar yaama izni alnca yledemiti:

.

.

... And olsun, insanlar iin senin doru yolununstnde oturacam. Sonra onlara; nlerinden,

arkalarndan, salarndan, sollarndansokulacam. Greceksin, ou sana teekkretmeyecektir. (Araf7/16-17)Allah da yle demiti:

.

k oradan; yerilmi ve kovulmu olarak. Heleonlardan biri sana uysun, sizin hepiniziCehenneme dolduracam. (Araf7/18)eytan insandan ve cinden olur.5 Cinden olann

kovmak iin Allaha snmak yeterli olur. Ama insaneytan ile mcadele zordur. En zoru da dini sylemlekarmza kanlardr. lahi dinleri bozanlarn tamam,bu ii, dindar gzkerek yapmlardr.

imdi yeti tekrar okuyalm:

. .

Kim Rahmann Zikrini (Kurn) bulank grrsebana bir eytan sararz. O onun arkada olur.Onlar bunlar yoldan evirirler ama bunlar doruyolda olduklarn hesap ederler. (Zuhruf 43/36-37)

5 Bkz. Enam 6/112 ve Nas 114/6.

19


18/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Sahabe dneminde, bilinen dnyann byk birblm Mslmanlarn hakimiyetine girince ynetimive gelirleri paylamada ihtilaf kt. zc olaylar ve

gnmze kadar sren derin ayrlklar oldu.Peygamberimize yakn kiilerden mer, Osman ve Ali(ra), halife iken, torunu Hseyin de daha sonra,Kerbelda ehit edildi. Cemel ve Sffin savalarndayetmi bin kadar Mslman birbirini ldrd. Herkeshakllna Kurn-dan delil getirme ihtiyac iindeydi.Bu ortamda ilim, siyasetin emrine girdi. Bir taraf,sahabenin nemli bir blmn kafirlikle sularkendier taraf onlar bir ekilde masum sayd. slamanlama ve yayma ii, yeni Mslman olmu kimselerekald. Mevl diye adlandrlan bu kiilerin ou Arapdeildi.

Bu ayrmada inanla i lgili mezhepler olutu.Arkasndan dier mezhepler geldi. Sonra yapkemikleti. Kurn ve snnetle megul olanlar hrolamadlar, mezheplerin grlerine uydular.

ncekilerin grleri, Kitap ve snnete perde oldu veyukardaki yetin hkm gerekleti. Yanl yanldourdu. Mslmanlarn hayat hurafeye bouldu.Sonunda Mslmanlar hem Kurn yetlerine, hem debirer kevn yet olan, vcudumuzda ve d dnyadakiyetlere ilgisiz kaldlar. Batllarn kevn yetleriokumasna kadar birok ey fark edilemedi. Ne zamanki onlar kevn yetleri okumaya baladlar, o zaman

slam dnyasnn durumu ortaya kt. Allahn hibiryetini okumayan Mslmanlar, kevn yetleriniokuyan Batllar karsnda akn ve perian durumadtler.

Kevn yetleri okumak; insan, toplumu, topra,havay, suyu, hayvanlar, bitkileri ve gkyznaratrp incelemek ve oralardan bilgi edinmekdemektir. Batllar bu bilgilerle ok ey baardlar ve

baarmaya devam ediyorlar.

20


19/374

GR

Peygamberimizin yetitirdii bir avu Mslmanngittii yerlerin hakim rengi hl slamdr. FastanDou Trkistann en dousuna kadar bu byledir.

Szn ettiimiz karkl klardan sonra deienanlayla gidilen spanyada ve Osmanlnn drt asrkald Bat Trakyada ise durum farkl oldu. Bat Trakyaya slam yerine Mslman aileler gtrld.Drt asr sonra bu aileler geri dnmek zorundakaldlar. nk Kurn d engellerle sarl slamdnyasnda ufuklar daralm; slam, insanla sunulandin olarak deil, hakimiyetin bir unsuru olarak

grlmeye balanmt. Bu artlar altnda Mslmanlarkendilerine yol gsteremiyorlard ki bakalarnagstersinler.

Bu kitab okuyanlar, slamn ilk hali ile bugnkhali arasndaki fark greceklerdir. Ama nceHristiyanlarn bana gelenleri okumak gerekir. nkonlar tenkit, Mslmanlar tenkitten kolaydr.

I- BUGNK HIRSTYANLIKAllahn Elisi sallallahu aleyhi ve sellem yle

demitir: Sizden ncekilerin izlerini, kukusuz karkar, arn arn takip edeceksiniz. Onlar birkertenkele deliine girmi olsalar, siz de gireceksiniz.

Dedik ki; Yahdi ve Hristiyanlar m?

-Ya kim olabilir? dedi. (Buhari, tisam bis-

Snne, 14)Hristiyanlkta irk en byk gnahtr. Birincibuyruk irki yasaklar. Allahtan baka tanrlarainanlmamasn, Tek olandan baka ilahlara sayg

21


20/374

DORU BLDMZ YANLILAR

gsterilmemesini ister6 sa yle demitir: Tanrn olanRabbe tap, yalnz ona kulluk et. (ncil/Luka 4:5-8)

Havariler zamannda sa, gerek anlamda insan

saylrd.7 Zaten elimizdeki ncillerin hibirinde onuntanrlndan bahsedilmez. Bunun yolunu aanPavlustur. Milattan sonra 10. ylnda doduu kabuledilen8 Pavlus, sa aleyhisselam ile ada olmasnaramen, Tarsusta yaad iin onu grememiti. Azlbir Hristiyan dman iken sann lmnden ksa birsre sonra Hristiyan olduunu aklad. Havarilerinhayatta olmasna ve btn engellemelere ramen o,

am yolunda anszn gkten parlayan bir nurunevresini sardna, sann ona seslendiine,9 sonrasaya inandna ve vaftiz edildiine10 insanlarinandrabildi. sann Elisi olduunu da kabul ettirerekkendi szlerini ncile sokmay baard. Bugnkncilin nemli bir blm Pavlusun mektuplarndanoluur.

Pavlus, Allahn dnda tanrlarn varln kabul ettive bunlar arasnda say, kendilerinin tek Rabbi sayd.Onun, bugnk ncilde yer alan ifadeleri yledir:

Yerde ya da gkte ilah diye adlandrlanlarvarsa da-nitekim birok ilahlar ve rabler vardr-bizim iin tek bir Tanr Baba vardr. O her eyinkaynadr ve biz Onun iin yayoruz. Tek birRab var, O da sa Mesihtir. Her ey Onunaraclyla yaratld, biz de Onun araclylayayoruz.11

6 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, (ev. Dominik Pamir),stanbul 2000, par. 2112. Bu eser Papa 14. Luinin emriyle(bugnk Papa) Kardinal Joseph Ratzinger bakanlnda kurulan12 kiilik heyetin alt yllk almasnn rndr. Kilisetarafndan kabul edilmi retileri ierir. Kardinal JosephRatzinger, Katolik Kilisesinin bugnk Papasdr.

7 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 465.8 inasi Gndz, Pavlus Hristiyanln Mimar, Ankara 2004, s.

32.9

ncil/Elilerin leri 9/3-6.10 ncil/Elilerin leri 9/18 vd.11 ncil/Pavlusun Korintililere 1. Mektubu 8:5-6.

22


21/374

GR

Pavlus Rab kelimesini ustaca kullanmtr. Rabsahip demektir. Araplar klenin sahibine rab derler. Bizde efendi deriz. Yusuf aleyhisselam, kle olarak

Msrn bir devlet yetkilisine satlm, o yetkilinin karsZleyh ona ak olmu ve beraber olmak istemiti.lgili yet yledir:

Evinde bulunduu kadn onu kendine ard,kaplar sk sk kapad ve gelsene dedi. Yusuf:Gnah ilemekten Allaha snrm, dorususenin kocan benim rabbimdir; ( ) bana iyibakmtr. Zalimler iflah olmazlar. dedi. (Yusuf

12/23)Rab kelimesi daha ok Allah iin kullanlr. Allahtanbakasna kle olmay reddedenler, bir bakasna rabdemeyi kabul etmezler. Kle ile sahibi arasndaki ilikizoraki ilikidir. Kle, ilk frsatta hrriyetine kavumakister. Kul ile Allah arasndaki iliki gnll ilikidir. Yanllar peinde koanlar, byle iki anlama gelenkelimeler seerler ki kendilerini kolay savunsunlar. BirHristiyan, say Rab kabul ederse aradaki ilikiyignll iliki haline getireceinden onu ilah makamnaoturtmas kolay olur. Pavlusun bu tavr saytanrlatrma srecinin ilk basaman oluturmutur.

Pavlus kendini, sa Mesihin kulu ve elisi sayarakyle dedi:

sa Mesihin kulu, Tanrnn mjdesini yaymakiin seilip eli olmaya arlan ben Pavlustan

selam! Tanr, z Olu Rabbimiz sa Mesihle ilgiliolan bu mjdeyi peygamberleri araclyla KutsalYazlarda nceden vaat etti. Bedence Davdunsoyundan doan Rabbimiz sa Mesihin, kendikutsal ruhu sayesinde lmden diriliiyle Tanrnn Olu olduu kudretle ilan edildi. Herulustan insanlarn iman edip sz dinlemesinisalamak iin Mesihin araclyla ve Onun aduruna Tanrnn ltfuna ve elilik grevine sahip

olduk.12

Sylediiniz ve yaptnz her eyi Rab12 ncil/Pavlusun Romallara Mektubu 1: 1-6.

23


22/374

DORU BLDMZ YANLILAR

sann adyla, Onun araclyla Baba Tanryakrederek yapn.13

Pavlus, daha ileri giderek u szyle Mesih say

Allaha eit gibi gsterdi: Mesih, Tanr zne sahipolduu halde, Tanrya eitlii smsk sarlacak bir haksaymad.14

Pavlusun yolundan giden Hristiyanlar, 325tekmenik znik konsilinde sann yaratlmolmadna, Babadan doduuna ve onunla aynzden olduuna karar verdiler.15 451de toplanandrdnc kmenik Kadky Konsilinde ise onun

gerek tanr olduu yle ilan edildi:Rabbimiz Mesih sann mkemmel Tanrla vemkemmel insanla sahip, gerek Tanr ve gerekinsan olduunu, akll bir ruhtan ve bedendenolutuunu, Tanrlk asndan Baba ile, insanlkasndan da bizimle ayn zde olduunu, gnahdnda hepimize her eyde benzer olduunu, Tanrlkasndan yzyllar ncesinden Babadan doduunu,insanlk asndan bizim esenliimiz iin bakireMeryemden doduunu oybirlii ile kabul ettiimizi

resmen beyan ederiz.16

Bugnk Hristiyanlar, irki iyice zmsedikleri iinPavlus ncesi Hristiyanl kabule yanamazlar. AllahTel Kurn- Kerimde yle buyurur:

.

Allah Meryemin olu Mesihtir diyenler tamkfir oldular. Oysa Mesih yle demitir: Ey srailoullar! Rabbim ve Rabbiniz olan Allaha kul olun.uras bir gerek ki; kim Allaha irk koarsa Allahona cenneti haram eder, varaca yer atetir.Zalimlerin yardmclar da olmaz. (Mide 5/72)

13 ncil/Pavlusun Koloselilere Mektubu 3:17.14

ncil/Pavlusun Filipililere Mektubu 2:6.15 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 465.16 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 467.

24


23/374

GR

II- BUGNK MSLMANLARSahabe dneminde balayp devam eden karmaa

iinde oluan mezheplerin ihmali yznden irke kap

araland. Allahn asla affetmeyecei gnah irk olduuhalde akidin konusu olarak ele alnp incelenmedi.Allahtan bakasna ibadet zerinde durulmad.Kurnn birok yeti, Allahtan bakasna dua edipyardm beklemeyi mriklerin en belirginzelliklerinden sayd halde akidin konular arasnane dua girdi ne de istine.

Herkes Allah var ve bir bildii iin hibirpeygamber Allahn varln ispatla megul olmam,

btn gayretini Allahtan baka ilah olmad zerindeyounlatrmtr. Akid kitaplarnda bunun tam tersiyapld, Allahn varln ve birliini ispat yani spt-Vcib ana konular arasna girdi. Sonunda lilaheillallah, yani Allahtan baka ilah yoktur inanc, vcutve vahdaniyet yani Allah var ve bir bilme inancnadnt. Yeryznde Allah var ve bir bilmeyen kimseolmad iin kafir leri tanma ve slamn farkn

gsterme konusunda zihin karkl ortaya kt.Mrik, Allah var ve bir bilir ama onu, yeryz

krallarna benzetir ve kendinden uzak sayar. Krala, biryakn aracl ile ulald iin Allaha yakn bildiibirini arac koyar. Hristiyanlarn say Allahn olu,Mekkeli mriklerin putlarn Allahn kzlar,17byklerinin ruhlarndan yardm umanlarn da onlar,Allahn dostu saymalar bundandr.

Allah Tel, bugnk Hristiyanlar hakknda ylebuyurur:

.

17

Muhammed b. Cerr et-Taber, Camiul-beyn f tefsril-Kurn(Taberi Tefsiri), Beyrut 1412/1992, c. 11, s. 519, Necm 19.yet.

25


24/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Allah n ncsdr diyenler tam kafiroldular. Oysa Tek Tanrdan baka tanr yoktur. Eerbu dediklerinden vazgemez-lerse, onlardan kafir

olanlar, elem verici bir azap elbette arpacaktr.(Mide 5/-73)Oysa onlara gre Allah birdir; ondan baka Tanr

yoktur.18 O, gerein kendisidir. Yeri ve g tekbana yaratmtr. Yaratl dzenini ayarlayan vednyay yneten odur.19 O insanlara yakndr20 ve hereyi bilir.21 O her zaman vardr,22 varlnn ba vesonu yoktur. Her ey varln ona borludur. Sahip

olduumuz her ey ondan gelmektedir.23

O,kendiliinden var olandr.24 Allahn Baba olarakadlandrlmas, her eyin balangc ve akn otoritesahibi olmasndan ve tm ocuklarnn stne titreyensevgi dolu iyiliinden dolaydr. Allah ne erkektir, nekadn; Allah, Allahtr.25

Byle demelerine ramen onlarn kfirsaylmalarnn sebebi, Allah ile aralarna, Allaha aitzellikler verdikleri say ve Kutsal Ruhu koymalardr.Hristiyanlar yle derler:

sa, Babann yannda Hristiyanlarn avukatlnyapyor. Onlar lehine araclk etmek iin hep canldr.Allahn huzurunda daima hazr bulunmaktadr.26Kendisi aracl ile Allaha yaklaanlar tamamenkurtarmaya gc yeter.27

Kutsal Ruh ile ilgili olarak Pavlusun Romallaramektubunda u ifadeler yer alr:

18 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 200 ve 212. BuradaAllah yerine Tanr kelimesi kullanlmaktadr.

19 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 215, 216 ve 222.20 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 206.21 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 208.22 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 212.23 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 224.24 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 212.25

Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 239.26 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 519.27 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 2634.

26


25/374

GR

Kutsal Ruh, bizim zayflmza yardm eder, nknasl dua etmemiz gerektiini bilmiyoruz; amaRuhun kendisi szle anlatlamayan iniltilerle bizimiin efaat eder. nsanlarn yreklerini aratran Allah,

Ruhun dncesinin ne olduunu bilir. nk Ruh,Allahn isteine gre kutsallar iin efaat eder.28

Kurn, Mekkeli mriklerin putlar hakknda yledediklerini bildirir:

Onlara kul olmamz, baka deil sadece bizi

Allaha iyice yaklatrsnlar diyedir. (Zmer 39/3)Onlar, ilahlarnn Allahn yannda kendilerineefaati olacaklarna da inanrlard. Allah Tel ylebuyurur:

.

,Onlar, Allahtan nce yle eye kul olurlar kionlara ne faydas olur ne de zarar. Derlerki,Bunlar, Allah katnda bizim efaatilerimizdir.De ki: Gklerde ve yerde, Allahn bilmedii bireyi mi ona haber veriyorsunuz? Allah, onlarnirkinden uzaktr ve ycedir. (Yunus 10/18)Hristiyanlarn ve Mekkeli mriklerin Allah var ve

bir kabul etmedikleri sylenebilir mi? Bunundourduu zihin karkl iinde Kurn tefsirleri deirkle i lgili yetleri anlalmaz hale getirmi vehurafelere zemin hazrlamlardr.

Mesela Kurnda hem ibadet, hem de duakelimeleri geer. ibadet, kulluk etmek; dua, ardabulunmak ve yardm istemektir. Tefsir ve meallerinou, duaya ibadet anlam vererek asl anlamn

28 ncil/Romallar 8/26-28. Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri,par. 741.

27


26/374

DORU BLDMZ YANLILAR

kaybolmasna yol amtr. ibadet, yaplan duannkabulne ynelik olaca iin bu iki kelime arasndask ba vardr. Peygamberimiz; Dua ibadetin iliidir,

zdr29

buyurmutur. Ama dua, ibadet diye tercmeedilince, birini olaan d yollarla yardma armannibadet olduu anlam kaybolmaktadr. Ahkaf Suresinin4, 5 ve 6. yetlerini rnek vererek, duaya ibadetanlam vermenin, yetleri nereye tadn grelim:


. .

. De ki, baksanza, Allahn yaknndan neyi

aryorsunuz? Gsterin bana, onlarn

yeryznde yaratm olduklar ne vardr? Yoksaonlarn gklerde bir pay m bulunuyor? Bukonuda bana, bundan nce gelmi bir kitap veyabir bilgi kalnts getirin bakalm. Eer doru szlkimselerseniz.

Allahn yaknndan Kymet gnne kadarkendisine cevap veremeyecek kimseleriarandan daha sapk kimdir? Oysaki bunlar

onlarn arsnn farknda deillerdir.nsanlar, ahirette bir araya getirildii gn,bunlar onlara dman olacak ve onlarn kulluunukabul etmeyeceklerdir. (Ahkaf46/4, 5, 6)Duya ibadet anlam verilince yeni anlam kaymalar

kanlmaz olmutur. Hata, hatay dourmu veyetlerin asl anlam kaybolmutur.30 Bu fark, Trkiye29

Tirmiz, Sahih, Dua, 1, 3371 sayl hadis.30 Daha geni bilgi iin bkz: Abdulaziz Bayndr, Duada EvliyayArac Koyma ve irk, stanbul 2001. s. 8-9. (Kitaba

28


27/374

GR

Diyanet Vakf tarafndan yaymlanan ve Trkiyede enyaygn olan mealden grebiliriz:

De ki: Sylesenize, Allah brakp taptnz

eyler yeryznde ne yaratmlar, gstersenizebana! Yoksa onlarn gklere ortaklklar m vardr?Eer doru syleyenlerden iseniz, bundan evvel(size indirilmi) bir kitap yahut bir bilgi kalntsvarsa onu bana getirin.

Allah brakp da Kymet gnne kadarkendisine cevap veremeyecek eylere tapandandaha sapk kim olabilir? (Oysa) onlar, bunlarn

tapmalarndan habersizdirler.nsanlar bir araya toplandklar zaman(mrikler) onlara (tapndklarna) dmankesilirler ve onlara kulluk ettiklerini inkar ederler.(Ahkaf46/4, 5, 6) 31

Dua yerine ibadet, kimseler yerine eylerdenmi, eyler d e putlar diye aklanm veyetin anlam tamamen deimitir. Putlara tapan

nerde, Kymet gnne kadar kendine cevapveremeyecek kimseleri yardma aran nerde!yetlere bu anlam verebilmek iin be ciddi hatayyapmak kanlmaz olmutur. Bu hatalar unlardr:

1. Duaya ibadet anlam verilmesi2. Men kelimesine m anlam verilmesiArapada men kimse veya kimseler anlamna

gelir ve akll varlklar iin kullanlr.32 M ise eywww.suleymaniyevakfi.org adresinden ulalabilir.)

31 Hayrettin Karaman, Ali zek, brahim Kfi Dnmez, Mustafaarc, Sadrettin Gm, Ali Turgut, Kurn Kerim veAklamal Meli, TDV yaynlar, Ankara 2005. (Bu mel, yllardrSuudi Arabistan krall tarafndan Trk haclarna hediyeedilmektedir. Suudi Arabistan basksnda ze dokunmayanfarkllklar vardr.)

32 Cmle iinde akll varlklarla birlikte baka varlklar da geerse

men kelimesi, akll olmayanlar iin de kullanlabilir. Buna u yetrnek verilir: Allah btn canllar sudan yaratt. Onlardankimi karn stnde srnr, kimi iki ayak zerinde yrr, kimi

29
http://www.suleymaniyevakfi.org/http://www.suleymaniyevakfi.org/


28/374


29/374

GR

Allah bu sevgili kullarna baz yetkiler, imkanlar,zellikler bahetmitir, bunlar efaatilerimizdir,bizler gnahkar olduumuz iin dorudanAllahtan istemeye yzmz yok, belki bunlar

sayesinde Allah dileklerimizi kabul eder.34Bu gibi yanllar sebebiyle, lm bir din bynAllahn yakn dostu sayma, ona hayali yetkiler veripAllaha onun aracl ile ulama hastalMslmanlara da bulamtr.

A- PEYGAMBER TANRILATIRMAHristiyanlar sa aleyhisselam tanr yaptlar. Onlara

gre sa olmasayd kainat yaratlmazd. Gklerde ve

yer yznde grnen ve grnmeyen eyler, tahtlar,egemenlikler, ynetimler ve hkmranlklarHer eyonun araclyla ve onun iin yaratlmtr.35

Yanl inan, bulac hastalk gibidir, abuk yaylr. Yukardaki inanlar Mslmanlara da bulamtr. Biruydurma hadiste Allah Telnn Peygamberimiz iinyle dedii iddia edilmitir:

Sen olmasaydn kinat yaratmazdm.36Kimi tarikatlara gre Muhammed aleyhisselam, var

oluun balangcdr. Allahtan baka hibir ey yokkenilk defa hakkat-i Muhammediye var olmu, btnyaratklar ondan ve onun iin yaratlmtr. Hakkat -iMuhammediye nur olmas bakmndan lemi yaratmailkesi ve onun asldr. Bu nur lmsz ve ebediolduundan Peygamber iin ld denmez. Hakkat-i Muhammediye btn peygamberlerin vevelilerin lednn ve btn bilgileri aldklar kaynaktr.Bu hakikat Haktan gelen fey

34 Hayrettin Karaman, Ramazanda Trbe Ziyaretleri 10. 12.2000 tarihli Yeni afak Gazetesi, Fkh Kesi.

35 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 331.36 smail b. Muhammed el-Acln, Keful-haf ( ),

Beyrut 1988/1408, c. II s. 164. Acln bu eserini, halk arasnda

hadis diye bilinen szleri, erisiyle dorusuyla ortaya karmakiin yazmtr. Bu sebeple o kitapta ok sayda uydurma hadisvardr. Bu hadis de uydurmadr.

31


30/374

DORU BLDMZ YANLILAR

zin halka ulamasnda arac olur.37 Bu inancn tam irkolduu aktr.

Katoliklere gre Mesih sa, gerek Allah ve gerek

insandr. te bu nedenle insanlarla Allah arasnda tekaracdr.38 Bu inan kimi tarikatlara da bulamtr.Onlara gre Allah ile hakkat-i Muhammediye ayngerein n ve arka yzleridir.39 Bu konuda yle biriir sylerler:

Ahad Ahmeddir, kim mim eder fark,Btn lem o mm ire olur gark.

iiri aklamak iin u ilave de yaplr: Ahad yani

Allahtr.40Ahmed, Muhammed aleyhisselamn Kurnda da

geen isimlerindendir. Ahad Ahmeddir AhadAllahtr sznn tabii sonucu, Allah Ahmeddir yaniMuhammedtir olur. Bu da Hristiyanlarn, Allah,Meryem olu Mesihtir iddialaryla ayn anlam tar.Bu iire gre, Ahad ( ) i le Ahmed () arasndafarkl olarak sadece bir mim harfi vardr. Bu fark

yazltadr ve Ahmedin lehinedir. nk onlara grebtn alem o mimin iindedir!.. Bu inancn slam ileilgisi olmad aktr. Allah Tel yle buyuruyor:

. Muhammed, baka deil, sadece bir elidir;ondan nce de nice eliler gelmitir. (Al-i mran3/144)

37 Mehmet Demirci, Hakikati Muhammediye, Diyanet slamAnsiklopedisi (DA) c. XV, s. 179-180.38 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 480.39 Mehmet Demirci, Hakikati Muhammediye, DA, c. XV, s. 179-

180.40 Ali Ramazan Din, ki Cihan Serveri Peygamberi Znmz,Yeni

Dnya Dergisi, 58-59. saylar, Austos-Eyll 1998, s. 32.Bu ahs, lahiyat Fakltesi mezunudur ve Nakibendi tarikateyhlerdendir. Bu yazy dergide grdm gn onu, stanbulGedikpaada bulunan bir mridinin evinde ziyaret ederek gerekli

uyary yaptm. Ancak o, bunun sevgiden kaynaklandn iddiaedip kendini canla bala savundu. naallah lmeden tvbe eder.Gnah yazl iledii iin tvbesi de yazl olmaldr.

32


31/374

GR

. De ki: Ben baka deil, tpk sizin gibi birinsanm. Bana; Tanrnzn bir tek tanr olduubildiriliyor. Artk ona kar drst olun ve ondanba dileyin. Yazk o e koanlara. (Fussilet41/6) . .

. De ki: Benim size ne zarar vermeye gcmyeter, ne de sizi olgunlatrmaya.

De ki: Beni Allahn azabndan hi kimsekurtaramaz. Ben ondan baka bir snak dabulamam.

Benimkisi yalnz Allahtan olan, onungnderdiklerini teblidir, o kadar. (Cin 72/21-23)Mslmanlar beyaz bir sayfa amaya, tefsir, hadis,

fkh, akaid ve dier ilimleri Kurn nda gzdengeirmeye mecburdurlar. Yoksa dnya da elden gider,ahiret de.

B- BESMELE

Besmele diye bilinenBismillahirrahmanirrahim, Trkeye farklekillerde tercme edilmitir. Fark, Rahman ve Rahimkelimelerinden kaynaklanmaktadr. Bunlar rahmetkknden treti lmitir. Rahmet, iyi lik ve ikramgerektiren incelik anlamnadr. Ama bazen yalnzincelik, bazen de yalnz iyilik ve ikram anlamndakullanlr. Allahn zellii olarak kullanlnca sadeceiyilik ve ikram anlam kast edilir.41

41 Ragb el-sfahn, Mfredt, mad.

33


32/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Rahman rahmeti her eyi kuatan demektir. Buzellik Allahtan bakasnda olmaz. Rahim ise rahmetibol demektir. Rahmet bolluu Allahn dndaki

varlklarda da olabilir. Bu sebeple rahim sfatKurnda Peygamberimiz iin de kullanlmtr. AllahTel yle buyurur:

.

Size kendi iinizden bir eli geldi. Sizi skntyasokan her ey onu da skar. O size pek dkndr.Mminlere kar ok efkatli ve rahimdir. (Tevbe

9/128)Rahman Trkeye iyilii sonsuz diye

evirdik. nk Allahtan baka kimsenin iyilii sonsuzolamaz. Rahim i d e ikram bol diye evirdik.nk bu zell ik insanlarda da olabil ir . SonundaBesmelenin Trke tercmesi yle oldu:

yilii sonsuz, ikram bol Allahn adyla

Bize gre bu tercme en doru tercmedir.C- HAMD VE KR

Hamd; birini, yapt iyi bir iten dolay vmektir.Buna medih de denir. O iyi ii, sizin iin yapt diyevmek kr olur. Trkede buna teekkr denir.Kiinin, kendi katks olmadan sahip olduu eylevlmesi, sadece medih yani vg olur. Hamdkrden, medih de her ikisinden kapsamldr.

Birinin size iyi davrandn sylemeniz hem hamd,hem kr hem medih olur. Size yapt iyi liktenbahsetmeden O iyidir demeniz, hamd ve medihtirama kr deildir. Uzun boylu ve zekidir demek isesadece medih olur. nk zekay ve uzun boyu, kendialmasyla elde etmemitir. Bunlar aada olduugibi i ie vg halkalardr.

34


33/374

GR

Her kr, hamd ve medihtir. Her hamd medihtirama kr deildir. Her medih hamd ve krolmayabilir.42

el-hamdu lillah sznn bandaki el taks,hamd kelimesine cins anlam kazandrr ve btnhamdler Allaha aittir demek olur. Hamd; birini, yaptiyi bir iten dolay vmek, olduundan Yapt her eyi

doru ve gzel yapmak Allaha mahsustur anlam kar.Btn bu anlamlar iine almas ve iirsel bir yapdaolmas sebebiyle biz el-hamdu lillah szn,Allah neylerse gzel eyler eklinde tercmeetmenin uygun olaca kanaatindeyiz.

.Varlklarn sahibi Allah, neylerse gzel eyler.(Fatiha 1/1)

D- HER NSAN ALLAHI BLR

(ELESTU B RABBKUM OLAYI)Allah Tel kfirlerle ilgili yle buyurur:

.

Onlar Allaha verdikleri szn kesinlemesindensonra cayarlar. Allahn birletirilmesini emrettiieyi keserler. Ortal kartrrlar. Onlar bsbtnzarardadrlar. (Bakara 2/27)Her insan, Allahn varln ve birliini, gzyle

grm ve eliyle dokunmu gibi kavrar ve bu husustaAllaha kesin sz verir. Allah Tel yle buyurur:

42 Ragb el-sfahn, Mfredt. mad.

35


34/374

DORU BLDMZ YANLILAR

. . .

Rabbin, Ademoullarndan, onlarn bellerindennesillerini aldnda onlar kendilerine kar yleahit tuttu: Ben sizin Rabbiniz deil miyim?Onlar da: Evet Rabbimizsin. Biz buna ahidiz.

dediler. Artk Kymet gn; biz bunun farkndadeildik diyemezsiniz.unu da diyemezsiniz: nceden ortak

koanlar babalarmzd. Biz ise onlardan sonragelen bir nesil idik. O batla sapanlarnilediklerinden tr bizi yok mu edeceksin?

te o belgeleri byle ak ak anlatrz. Belkidnerler. (Araf7/172-174)

Halk arasnda bezm-i elestte alnan misak veyaelestu birabbikum denen bu olay, insann, ak ve netolarak, Allahn varln ve birliini kabul etmesiolaydr. yet bu ilemin, Adem oullarnn bellerindennesillerinin alnmas srasnda kesinletiinibildirmektedir.

Neslin belden alnmas, nesli devam ettirecektohumun alnmasdr. Kii onunla erginlik ana girer

ve ocuu olacak yaa gelir. nsan, henz ocuk yataiken Allah aramaya balar. Bu konuda evresini soruyamuruna tutar. Sonunda Allahn var ve bir olduunutam olarak kavrar. Karsna kan delillerle sanki Allahona, Ben senin rabbin deil miyim? diye sorar. O datam bir kararllkla Evet, Rabbimsin, ben buna ahitlikediyorum der. Benzeri durumlar, evresinde Allahnyetlerini gzlemledike tekrarlanr durur. Bu sebeple

her insan, Allahn var ve bir olduunu, her eyi onunyarattn kabul eder.

36


35/374

GR

Mrik, ortak koan demektir. Ortaklk iin en az ikiey gerekir. Bunlardan birincisi daima Allahtr. Allahnvar ve bir olduunu bilen insan, Allaha ortak sayd

varlk iin hakl bir gereke bulamayacandan ahiretteu sz syleyemeyecektir:

.

nceden ortak koanlar babalarmzd. Biz iseonlardan sonra gelen bir nesil idik. imdi o batlasapanlarn ilediklerinden tr bizi yok muedeceksin. (Araf7/173)Erginlik a nemlidir. Sorumluluk bu ada balar.

Babalar veya evredekiler aksini sylese de erginlikana giren insan, Allahn varlna ve birliine, onunkendinin ve tm varlklarn sahibi ve efendisi olduunakesinkes ahit olur. Kimi bunu aa vurur. Kimi denemli olaylar karsnda ortaya karr. Bir ok insanbu kadar bir inancn kendine yeteceini sanr. Bu bireytan aldatmasdr. Allah Tel yle buyurur:

. O aldatc eytan, sakn sizi Allah ile aldatmasn.(Lokman 31/33)Kendilerine tanrtanmaz diyen ateistler Allah

ilerine kartrmak istemeyenlerdir. Onlar kendilerinitanrlatrr ve kendilerinin efendisi olmaya alrlar.Dier mrikler ise Allah ile beraber baka efendiler

bulur, onlar Allaha benzer konuma getirir ve Allahaverdikleri kesin szden cayarlar. Ama hepsi de bilir ki,Allahn bir benzeri olamaz.

irke denler; ...Allaha verdikleri sznkesinlemesinden sonra caym, Allahn birletirilmesiniemrettii eyi kesmi olurlar. nk Allaha kar arackoymak dorudan ilikiyi kesmektir.

E- KURNDA DNDARLIK

37


36/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Din, Arapa deyn kknden mastar veya isim olarakkabul edilir. Cevher dinin det, durum; ceza,mkft; itaat eklinde anlamn verir ve terim

olarak dinin bu son anlamdan geldiini belirtir.43

Ragbbuna ceza ve itaat anlamlarn vermi, bn Manzurbunlara hesap ve slam eklemi, ayrca deyninmastar, dinin isim olduu yolunda bir graktarmtr. 44 Zebd yet ve hadisler yannda Arapiirinden ald eitli rneklere dayanarak dinkelimesinin yirminin zerinde anlamn ve terim olarakiki ayr anlamn zikretmitir.45 Mtercim Asm Efendiise dinin otuzu akn anlamndan sz etmitir.Bunlardan dinin terim anlamn yakndan ilgilendirenlerunlardr: Ceza ve karlk, slam, rf ve det, zl,inkyad, hesap, hakimiyet ve galibiyet, saltanat vemlkiyet, hkm ve ferman, makbul ibadet, millet,eriat, itaat.46

Dinin szlk anlamlarndan boyun eme ve karlkgrme47 ne kmaktadr. eitli glere boyuneilerek bir karlk beklenebilir. Dinde boyun eilen

g, akn g, yani ilahtr. Her dinin ilah, kendineboyun eilen kurallar ve o kurallara uyanlara vaatettii bir karlk vardr.

lk din, Allahn Ademe rettii, onun daocuklarna tebli ettii dindir. Bu izgi, ilkpeygamberden son peygambere kadar devam etmitir.Allah Tel yle buyurur:

.

43 smail b. Hammad el-Cevheri, es-Shah, (Tahkik: Ahmed

Abdulgafr Atar), Beyrut .) mad) ,198344 Cemalddin Muhammed b. Manzur, Lisanul-arab, Beyrut

tarihsiz, () mad.45 Muhammed Murtaza ez-Zebidi,Tacul-arus, Msr 1306/1889, (

) mad.46 Kamus Tercmesi .) mad)47 Ragp el-sfahn, Mfredt, () mad.

38


37/374

GR

Sen yzn dosdoru bu dine, Allahn ftratnaevir. O, insanlar ona gre yaratmtr. Allahnyarattnn yerini tutacak bir ey yoktur. te

doru din bu dindir. Ama insanlarn ou bunubilmezler. (Rum 30/30)Bu yet, dini; doru ve yanl olarak ikiye

ayrmakta, doru dinin ftratla rttnbildirmektedir.

Allah Tel bir de yle buyurur:

.

Allah katnda din, slam dinidir. (Al-

i mran 3/19) .

Kim slamdan baka din ararsa, bu ondan kabuledilmez. O, ahirette, kaybetmi olanlardan olur.(Al-i mran 3/85)nsan, dnyaya gzn at andan itibaren

Allahn yetlerini grmeye balar. yet; ak iaret,gsterge ve belge demektir. Kurn surelerininbirbirinden ayrlm blmlerine de yet denir.

Allahn yetleri Kurnda olanlarla snrl deildir. Tm varlklarda; gklerde, yerde, hayvanlarda,bitkilerde, kiinin i dnyasnda hsl her yerde onunyetleri vardr.48 Bunlar ftrat yetleridir. Allah Telyle buyurur:

.

48 lgi duyanlar u yetleri inceleyebilirler: Bakara 2/164; Alimrn 3/190; Enm 6/97, 99; Araf7/26, 58; Yunus 10/5, 6, 67,92, 101; Yusuf12/7, 35; Rad 13/2, 3, 4; Nahl 16/13, 65, 66,67, 68, 69, 79; sr 17/12; Kehf 18/9; Meryem 19/10; Th20/128; Ankebt 29/ 24, 33, 34, 35; Rum 30/21, 22, 23, 24,

28; Lokman 31/31, 32; Secde 32/26; Sebe 34/15; Zmer39/42, 52; Mmin 40/13; Csiye 45/3, 4, 5, 6; Zriyt 51/22,23, 35, 36, 37; Kamer 54/12, 13, 14, 15.

39


38/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Biz hem d evrede hem de kendi ilerinde olanyetlerimizi onlara gstereceiz; sonunda onun(Allahn) gerek olduu onlar asndan iyice

ortaya kacaktr. (Fussilet 41/53)nsann evresinde ve iinde var olan yetler, biryaratcnn var olduunu gsterir. Bu sebeple o, henzocukken Allah ile ilgilenmeye balar ve evresini soruyamuruna tutar. Sonunda varlklarn Rabbini yanisahibini, gzyle grm ve eliyle dokunmu gibikavrar. Bu konu Her nsan Allah Bilir balaltnda anlatlmt.

Allahn varln herkes anlayp kavrad iinKurnda onu ispatla ilgili yet yoktur. Allahn hibirelisi bu konuda bir aba sarf etmemitir. OnlarAllahtan aldklar emirle abalarn, ondan baka ilaholmad konusunda younlatrmlardr. Allah TelElisi Muhammed aleyhisselama yle buyurur:

. .

.

. . . . . . .

.

De ki, Allaha koun; ben ondan yana sizi

aka uyaryorum.Allahn yan sra baka bir Tanr uydurmayn;ben ondan yana sizi aka uyaryorum.

Bunlardan ncekilere bir eli gelmeye grsn;hemen ya byc dediler ya deli. Bunlar da yle.

Biri dierine vasiyette mi bulundu? Yok; onlartaknlk eden bir toplumdur.

Onlara bakma. Onlardan dolay knanacakdeilsin.

40


39/374

GR

Sen yine de grevlerini hatrlat. Hatrlatmainanacak olanlara yarar salar.

Cinleri ve insanlar yaratmam, baka deil, srf

bana kul olsunlar diyedir.Onlardan ne bir rzk isterim, ne beni

doyurmalarn isterim.(Ben Allahm.) Rzk, g ve kuvvet sahibi olan

Allah verir.Yanl yapanlarn peine taklacak vardr; tpk

arkadalarnn peine taklan gibi; aceleetmesinler.

Sz verilen gnlerinden dolay vay o kafirlerinhaline! (Zriyat 51/50-60)Dindar, bir dine uyan kii demektir. Herkesin

kendine gre din anlay vardr ve herkes kendini,kendi anlad dinin dindar sayar. Allah Tel ylebuyurur:

. .

. .

Ey Ademoullar! Sakn eytan banz derdesokmasn. Nitekim edep yerlerini kendilerinegstermek iin ananzn ve babanzn elbiselerinisoymu ve onlar o cennetten karmt. O veonun takmndan olanlar sizi, sizin onlargremeyeceiniz yerlerden grrler. Biz

41


40/374

DORU BLDMZ YANLILAR

eytanlar, inanmayanlara dost olacak halesoktuk.

Onlar irkin bir i ilediler mi, Atalarmzdan

byle grdk. Allah da bize byle emretmitirderler. De ki: Allah irkinlikleri emretmez. Yoksasiz bilmediiniz eyleri Allahn stne miatyorsunuz?

De ki: Rabbim adaletli davranmay emretti.Siz, her secde yerinde ona ynelin. Dini, katksz,ona has klarak ona yalvarn. Sizi batan yarattgibi yine ona dneceksiniz.

Allah bir takmn doru yola kabul etti. Birtakm da sapknl hak etti. nk onlarAllahtan nce o eytanlar kendilerine dostedindiler. stelik kendilerini doru yolu tutmusanrlar. (Araf7/27-30)tiraf etsin veya etmesin her insan Allah kabul

ettii iin btn sapklklar, Allah ile kendi aralarnabaka dostlar, baka ilahlar koyarlar. Doru din, ftrat

ile rtt iin ftrat esas alarak deerlendirmeyapacak olursak insanlarn e ayrldn grrz; birblm ftrata uyar, bir blm uymaz, bir blm dekararsz kalr.

1. Ftrata UyanlarBtn peygamberler insanlara Allahtan bakasna

ibadet etmemelerini49 sylemilerdir. ibadetszlkte taat anlamna gelir. Taat boyun emekdemektir, daha ok emre uymak ve izinden gitmekanlamnda kullanlr.50 Trkede buna kulluk ve klelik

49 Hd 11/2,26; Yusuf 12/40; sr 17/23; Yasin 36/60-61;Fussilet 41/14; Ahkf46/21.

50 bn Manzr, Lisanul-arab, taat, Tav () kkndendir. Tavboyun emek, istemek demektir. Zdd, kerih grmek veholanmamaktr. yette yle buyurulur: Sonra, duman halindebulunan ge yneldi, ona ve yeryzne: steyerek veya

istemeyerek buyruuma gelin dedi. kisi de steyerek geldikdediler. (Fussilet 41/11) Taat da ayn kktendir, boyun emekanlamna gelir ve daha ok Emre uymak ve izinden gitmek.

42


41/374

GR

denir. Allahtan bakasna ibadet etmemek, ondanbakasna kul ve kle olmamak demektir. Bu dahrriyetin doruk noktasdr. Ftrat hr olmay

gerektirir. Ama insanlar, glerinin yettiinikendilerine kle etmee, g yetiremediklerine de kleolmaa yatkndrlar. Erginlik ana girmi kii imtihangerei, i ve d basklarla yz yze gelir. Kendi idnyasndan ve dardan gelen bu basklar onuzihinsel ve duygusal klelie iterler. Bunlar ftratbozmaya ynelik basklardr.

Uyulmas gereken ftrattr. Ftrat, varlklarn temel

yapsn ve bu yapy oluturan yaratl, deiim,geliim ilke ve kanunlarn ifade eder. nsanlarn,hayvanlarn, bitkilerin, yerin, gn hasl her eyinyaps ve ileyii buna gredir. nsann iinde veevresinde grp durduu yetler ftrat yetleridir.Kurn ise ftratn kelma dnm halidir.

mtihan hr ortamda yaplr. nsan, karar alrken deuygularken de hrdr. Ftrattan edindii bilgilersayesinde yaptnn iyi mi kt m olduunu farkeder. Kendine zorla yaptrlan eylerden de sorumlututulmaz. Bu durumda insann sahip olduu eyortaya kmaktadr.

Birincisi; karar alma hrriyetidir. nsann akl vekalbi vardr. Kalp karar organ; akl onun yannda,ftrata uymayan eyleri ayklamakla grevli uzmandr.Karar, akla uyarsa ftrata da uyar. Bir hata yaplrsakolaylkla anlalr ve dzeltilir.

Akl ve kalp, kiinin alabildiine hr olduu sahadr.Burada verilen karara kimse karamaz. Allah Telyle buyurur:

Gklerde ne var, yerde ne varsa hepsiAllahndr. inizde olan, ister aa vurun istergizleyin, Allah sizi ondan hesaba ekecektir.51

anlamnda kullanlr. (Ragb el-sfahn, Mfredt, () mad.51 nceki yette u hkm vardr: ahitlii gizlemeyin. Kimgizlerse, kalbi gnah ilemi olur. Bu hkm u yette de yer

43


42/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Sonra o, balanmay hak edeni balar, azabhak edene de azap eder. Allahn gc her eyeyeter. (Bakara 2/284)

inde olan ile iinden geen ayn deildir. indeolan; iman, kfr, sevgi, nefret, kin, iyi niyet gibieylerdir. inden geenler ise eytan vesvesesi,duygular, istekler, beklentiler ve dierleridir. teolana engel olunabil ir ama iinden geene engelolunamaz.

Dinin z imandr. mann temeli de onu iten kabuletmek, yani kalp ile tasdiktir. Kalpteki tasdiki bir o kii,

bir de Allah bilir. Oras insann en hr olduu yerdir.Bu sebeple hi kimse bir inanc kabule veya inkarazorlanamaz. nk bu, ftrata aykrdr. Allah Telyle buyurur:

.

Dinde zorlama olmaz; doru ile eri birbirindeniyice ayrlmtr. Kim azgnlar tanmaz da Allahainanrsa kopmak bilmeyen salam bir kulpayapm olur. Allah iitendir, bilendir. (Bakara2/256)nsan ibadete de zorlanamaz. nk ibadet iin

niyet gerekir. Niyet, bir eye iten karar vermektir.Ameller niyetlere gredir.52 Bir ibadetin ne maksatlayapldn, tam olarak bir o ibadeti yapan bir de Allahbilir. Niyetsiz ibadet yaplamadndan zorla ibadetolmaz. Birisine zorla namaz kldrlabilir ama niyet

alr: Allah iin yaptmz ahitlii gizlemeyiz, yoksa elbettegnahkarlardan oluruz. (Maide 5/106) Kalp karar organdr.man, irk, mnafklk, yalan, drstlk vs. hepsi kalbin karar ileolur. Allah bunlardan irki affetmeyecek, onun dndakileriistedii kiiler iin affedecektir. O, yle buyurur: Allah irkibalamaz, onun dnda kalan balanmay hak eden iin

balar. Nisa 4/48). Geni bilgi iin, inde Olandan SorumluOlma blmne bkz.52 Bu hadis-i erif, Sahih-i Buhrnin en banda yer alr.

44


43/374

GR

etmezse namaz klmam, bouna yatm kalkm olur.Bu da bir eye yaramaz.

Davranlara yn veren, insann iinde olanlardr.

Kalbinde iman olduu halde basklar sonucu farkldavranann sorumlu tutulmamas bu yzdendir. AllahTel yle buyurur:

. Kim inandktan sonra Allah grmezlikten gelir,

kfir olursa kalbi iman ile huzur bulmukenbask altnda braklm baka; ama kim iini kfreaarsa stne Allahn gazab ker. Onlarnpayna den byk bir azaptr. (Nahl 16/106)kincisi; yapt eyin farknda olmaktr.

Bydn ispat iin sigara ien ocuk gibi ftratauymamak da kiiye cazip gelir. Ama o, bunun yanlolduunu bilir. Allah Tel yle buyurur:

. . . (Nefse) isyankrln ve takvsn ilham edeninhakk iin, onu arndran gerekten umduunakavumu, kirletip karartan da kaybetmi olur.(ems 91/8-10)Ftrata aykr davranan, nce irkil ir, sonra ya

vazgeer ya devam eder. Onu irkilten, Allahn(Nefse) isyankrln ilham etmesi; yanlyapyorsun diye uyarmasdr. syandan sonra da bir isknts duyar; bu da onu tvbeye teviktir.

Takv, kendini kt duruma dmekten korumakdemektir. Bu, iyi bir davrantr. yi davranlar insanniini rahatlatr. Bu da Allahtan ona bir ilham yani(Nefse) takvsn ilham dr.

45


44/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Vabsa b. Mabed diyor ki; Muhammed sallallahualeyhi ve selleme gittim; iyilikten ve gnahtansormaya m geldin? dedi.

Evet, dedim.Parmaklarn bir araya getirip gsne vurdu ve

kere yle dedi: Nefsine dan, kalbine dan Vabsa!yilik, nefsin yatt, kalbin yatt eydir. Gnah daie dokunan ve gste tereddt douran eydir.sterse insanlar sana fetva vermi, yaptn uygunbulmu olsunlar.53

Doru karar veren kiinin ii rahat olur. Kararn

uygularken de mutluluk duyar. Yanl karar ise, hemkarar verme sreci iinde hem de uygulama esnasndakiiyi rahatsz eder. nk ftrata aykrdr.


.

Kimler inanr, iyi iler yapar, namaz dosdoruklar ve zekat verirlerse; onlara Rableri katndadl vardr. stlerinde ne bir korku olur, ne dezlrler. (Bakara 2/277)ncs; tezekkrdr. ve d dnyadaki

yetlerden edinilen bilgileri zihne yerletirmek vekullanma hazr halde tutmak gerekir. Bu tr bilgiyezikir denir. Onu kalbe ve dile getirme ve hatrlama da

zikirdir.54 Bu bilgilerin yanllar da olur. Aklnkullananlar o yanllar ayklayabilirler. Onlarn doruolanlar ile Allahn kitab arasnda tam bir uyumbulunur. Bu sebeple Kurn okuyan her insann iindeona kar bir gven ve tatmin duygusu oluur.

Peygamberler insanlar tezekkre armlardr. Tezekkr, zihinde var olan bilgiyi harekete

53 Snen-i Drim, By, 2.54 Ragb el-sfahn, Mfredt, .mad

46


45/374


46/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Allahn varlnn ve birliinin delili her yerdesaysz miktarda olduu halde ortak koulanlarla ilgilibir delil yoktur. Bu konuda tek dayanak gelenektir.


. Onlara, Allah ne indirmise ona ve o Eliyegelin. denince yle derler: Atalarmzda nebulmusak o bize yeter. Ya atalar bir ey bilmez,doru yolu da tutmaz kimseler idiyse? (Mide5/104)

. yi bilin ki, gklerde ve yerde ne varsa hepsiAllahndr. yleyse Allahn yaknndan ortaklarayalvaranlar neyin peindedirler? Onlarn peine

takld sadece kuruntudur. Onlar sadece yalansylerler. (Yunus 10/66)Akln kullanan bu bataa dmez. nk (Allah) o

pislii akln kullanmayanlarn stne brakr. ( ) (Yunus 10/100) Busebeple insana tebli ulasn veya ulamasn, onunbalanmayacak gnah, irk gnahdr. Yukardageen ilgili yetlerden birini burada tekrarlayalm.

. unu diyemezsiniz: nceden ortak koanlarbabalarmzd. Biz ise onlardan sonra gelen birnesil idik. O batla sapanlarn ilediklerinden trbizi yok mu edeceksin? (Araf7/173)Kendine peygamber teblii ulamam olanlar, bir

pey-gamberden renilebilecek eylerden sorumluolmazlar. nk Allah Tel yle buyurur: Allah,

48


47/374

GR

kimseye gcnn yettiinden fazlasn yklemez. ( ) (Bakara 2/286)

Bu konu ile ilgili olarak Cennete Kimler Girer

balkl yaznn da okunmas yararl olur.b. Kendine Tebli Ulam Olanlar

Kendine Allahn elisinin teblii ulaan kii nce oeliyi sorgulamaldr. nk Allah her eliye, eliliiniispatlayacak belge vermitir. Taklidi mmkn olmadiin o belgeye mucize denir. Mucizeyi gren kii,Allahn ona elilik grevi verdiini gzyle grmgibi kavrar. Ehedu enne Muhammeden abduhu veresuluh. Yani Ben ahitlik ederim ki, MuhammedAllahn kulu ve elisidir. dememiz bundandr. Onunmucizesi olan Kurn anlayan herkes bu kanaatevarr. Allah Tel yle buyurur:

.Doru yol kendisi iin apak belli olduktan sonrakim o eliden ayr der ve mminlerin yolundanbaka bir yola girerse onu gittii yolda brakr vecehenneme sokarz. Ne kt hale gelmedir o!(Nisa 4/115)Ftrata uyanlar, benliklerini koruyan, doru olduu

iin dine uyanlardr. Allah Tel bunlarla ilgili olarakyle buyurur:

. . .

.

49


48/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Rabbimiz Allahtr diyen, sonra dorudavrananlar.. onlarn zerlerine melekler iner vekorkmayn, zlmeyin, size sz verilmi cennet

ile sevinin derler.Biz dnya hayatnda da ahirette de sizindostlarnzz. Ahirette sizin iin cannzn ektiiher ey vardr. Sizin iin orada istediiniz her eyvardr.

Bu, balamas ve ikram bol olan Allahtarafndan bir ziyafet olarak verilecektir.

Allaha aran, iyi iler yapan ve ben

Mslmanm diyen kimsenin sznden dahagzeli kimin szdr? (Fussilet 41/30-33)

2. KararszlarKendi arzularna uygun olarak yaamak isteyenler,

Allahn her eyi vermesini ama emir vermemesiniisterler. Bunlardan bazlar da Allaha kulluu,isteklerinin kabulne vasta sayarlar. ler iyi giderse

sevinir, dine sarlrlar. Kt giderse umutsuzluakaplr, yoldan karlar. Bunlar dine, doru olduu iindeil, menfaatlerine uygun dt iin uyarlar.Menfaatleri bozuldu mu kararlar deiir, areyi bakakaplarda aramaya balarlar. Onun iin bunlarakararszlar demek uygun olur. Bununla ilgili olarakirkle man Arasnda Kararszlk blmnokumak gerekir.

3. Ftrata UymayanlarAllah Tel yle buyurur: . .

.

50


49/374

GR

. .

Sizi yaratm olan, sonra size rzk veren,

sonra cannz alacak olan, sonra yenidendiriltecek olan Allahtr. Ortaklarnz iindebunlardan birini yapan var mdr? Allah, onlarnortak kotuklarndan uzaktr ve ycedir.

nsanlarn kendi elleriyle yaptklar yzndenkarada ve denizde bozulmalar ortaya kt. Bu,yaptklarnn bir ksmn onlara tattrsn diyedir.Belki vazgeerler.

De ki: Yeryznde gezip dolan da bakn ki,

bundan evvel-kilerin sonu nasl olmutur?Onlarn ou mrik kimselerdi.Sen yzn o doru dine ynelt. Bunu Allah

tarafndan gelecek olan ve savma imkanolmayan bir gnden nce yap. nsanlar o gnblk blk blneceklerdir.

Kim kfir olursa kfirlii kendi aleyhinedir. Kimde iyi i yaparsa kendileri iin hazrlk yapmolurlar. (Rum 30/40-44)

nsanlarn ounun mrik olmas, ounun ftratauymamas demektir. Mrik, ortak koana denir.Ortaklk en az iki ey arasnda olur. Bunlardan biridaima Allahtr; ikincisi deiir. Bazen deer verilen birvarlk, bazen de bir ruhani olur. Allaha ortak saylanbu varlklara, Allaha ait zellikler yaktrlr. Allah ilebitecek iin, ancak onlarn araya girmesi ile olacanainanlr.57 Bylece kii, Allahtan nce bu aracya kul

olur. nk araclar yar insan, yar tanr saylrlar.Hristiyanlarn 451de Kadkyde toplanan drdnckmenik konsilde sa aleyhis-selamn .. mkemmel Tanrla ve mkemmel insanla sahip, gerek Tanrve gerek insan olduuna58 karar vermeleri bundandr.Bu, akln ve ftratn kabul edemeyecei bir iddiadr. Busebeple bu tr inanlara sahip olanlar akl larn

57

Muhammed b. Abdullah Hani, Adb, (trc. Abdulkadir Akiek),stanbul, 1396/1976, s. 172.58 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 467.

51


50/374

DORU BLDMZ YANLILAR

kullanmaya yanamaz, uydurma iddialar, telkinler vemanevi basklarla insanlar artlandrmaya alrlar.

nsanlardan bir ksm da kendilerini tanrlatrarak

Allahtan nce kendilerine kul olurlar.a- Kendine Kul OlanlarKendine kul olanlar, gnllerince yaamak

isteyenlerdir. Karlarna Allahn bir elisinin teblii ileklnca ok rahatsz olurlar. nk Allahn her eyvermesini ama emir vermemesini isterler. Allah Telyle buyurur:

.

. Allah ve elilerini grmezlik ederek kfir olan,Allahla elilerinin arasn ayrmak isteyen, birineinanr dierini tanmayz diyen ve ikisi arasnda bir

yol tutmak isteyenler Onlar hak ederek kfirolanlardr. O kfirlere aalayc bir azaphazrlamzdr. (Nisa 4/150-151)Allahn Elisini kabul etmeyen biriyle yaptmz bir

grme yledir:

-Benim Allahma inancm sonsuzdur.

-Allaha herkes inanr, bu her insan iin

kanlmazdr.-Zaman zaman Allahma snr, onun yardmn

isterim. Byle yapnca rahatlar, mutlu olurum.

-Bunu herkes yapar. Zor olan Allahn emirlerineyani Elisinin tebliine uymaktr. Siz Eliye uymakyerine gnlnzce yaamak istiyorsunuz deil mi?

-Elbette. Hayat benim hayatm; buna kimkarabilir?

-O hayat veren Allah karamaz m?

52


51/374

GR

- ?!

Bunlarn bir ksm Allahn emirlerini snflara ayrr,kimini uygun grr, kimini grmezler. Bazlar

kendilerini Tanrtanmaz saydklar iin onlar ikiyeayrarak inceleyeceiz.

Kendine kul olanlarn bir ksmna tanrtanmaz yaniateist denir. Bunlarn bir ksm nder kiiler, bir ksmda onlarn takipileridir. nderler, ftrata uyma yerineftrat kendilerine uydurmaya alr, gr ve teorilerretirler. Kimileri de itibarn kaybetme korkusuylaateizme sarlrlar. Bunlarn ortak yn, kendi arzu ve

heveslerine uygun bir dnya kurmak veya byle birdnyada yaamaktr. Allah Tel yle buyurur:

.

53


52/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Kendi arzusunu kendine tanr edinenigrmedin mi? Bilgili olduu halde Allah

onu sapk saym, kulanda ve kalbindeizler, gznn nnde perdeoluturmutur. Allah sapk saydktansonra onu kim yola gelmi kabul edebilir?Hi dnmez misiniz? (Csiye 45/23)Bunlar kendine ak, kendini kainatn merkezi gren

ve kendi dorularn evrensel doru sayan, dnyasdar, zemedi-i problemler sebebiyle huzursuz ve

hrn kimselerdir. Allah Tel yle buyurur:.

. Kendi arzusunu kendine tanr edineni grmedinmi? Ona sen mi vekil olacaksn? Yoksa senzannediyor musun ki, onlarn ou sz dinler veya

akln altrr? Onlar; enm59

gibidirler; hayr,daha dk seviyededirler. (Furkan 25/43-44)Koltuunu kaybetme korkusuyla ateizme

sarlanlarn ii daha da zorlar. Bunlarn karsnahangi delille klrsa klsn aldrmazlar ve hrnlklarartar. Nitekim bunlardan biri olan Firavun, MusannAllahn elisi olduundan phe duymad halde onukabul etmemiti. Konuyla ilgili yet yledir:

. . Belgelerimiz btn akl ile onlara gelince:

Bunlar apak bydr dediler.Belgeleri iten kesin olarak anladklar halde

zalimlikten ve byklk taslamadan dolay, onlarakar inkarclk yaptlar. (Neml 27/13-14)

59 Enam Arapada koyun, kei, sr ve deveye verilen ortakaddr.

54


53/374

GR

Firavunun tanrtanmazlardan olduunu uyetlerden anlyoruz:

.

. Musa dedi ki, Bak, Firavun! Ben lemlerin

Rabbinin bir elisiyim.Bana den, Allaha kar gerek d bir ey

sylememektir. Size Rabbinizden bir mucize

getirdim, srail oullarn benimle berabergnder. (Araf7/104-105) . .

. . .

. . Firavun dedi ki: Alemlerin Rabbi de neyin

nesi oluyor?Dedi ki, kesin olarak inanacaksanz, o gklerin,

yerin ve ikisinin arasndaki her eyin Rabbidir.evresinde bulunanlara dedi ki, itmiyor

musunuz?Musa devam etti: O sizin de Rabbiniz, nceki

atalarnzn da Rabbidir.Firavun dedi ki, Size gnderilen eliniz

gerekten delidir.Musa dedi ki: Eer aklnz kullanabilirseniz o,

dounun, batnn ve bu ikisinin arasnda olanlarnRabbidir.

55


54/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Firavun dedi ki: Hele benden bakasn tanredin, ant olsun seni zindanlklardan biri yaparm. (uar 26/23-29)

Firavun nce akll, sabrl, bilgili ve gl grnpMusa aleyhisselama cevap vermeye alt. Baarlolamaynca hrnlat ve ar tepkiler gsterdi. AllahTel yle buyurur:

. .

.

.

Firavuna belgelerimizin hepsini gsterdik.Ama o, yalana sapt ve direndi.

Dedi ki, Sen bynle bizi topramzdankarmaya m geldin, Musa?

Ne olursa olsun, sana onun dengi bir bygetireceiz. Bizimle senin aranda bir buluma yeri

belirle. Dz bir yer olsun ki, ne biz cayalm, ne desen.Musa dedi ki, bulumamz bayram gnnzde,

insanlarn topland kuluk vaktinde olsun.(Taha 20/56-59)

.Firavun: Bana btn bilgin bycleri getirin

dedi. (Yunus 10/79)(Bycler ve halk topland, gsteri balad.) .

. Musa byclere: Ne atacaksanz atn dedi.plerini ve deneklerini attlar ve Firavunun

gc adna stn gelen biz olacaz dediler.(uar 26/43-44)

56


55/374

GR

. ..denekleri ve ipleri, byleri yznden,

Musaya sanki yryorlarm gibi geldi. (Taha20/66)

.

Musa da deneini att; birden, onlarnuydurduklarn yutmaa balad. (uar 26/45) .

.

Hak yerini buldu, onlarn yaptklar da boa gitti.Orada yenildiler ve kk dtler. (Araf7/ 118-119) . . .

. Bycler hemen secdeye kapandlar. Biz

lemlerin Rabbine inandk. Musann ve HarununRabbine dediler.

Firavun dedi ki: Ona inandnz ha? Ben sizeizin vermeden!.. Muhakkak o sizin bynzdr;size byy reten odur. Yaknda iyicereneceksiniz. Ellerinizi ayaklarnz, aprazlamakeseceim ve hepinizi asacam. (uar 26/46-49)

.

. Bycler dediler ki: Biz seni, ne bize gelen

apak mucizelere stn tutarz ne de bizi

57


56/374

DORU BLDMZ YANLILAR

yaratana. Haydi ne karar vereceksen ver. Sen,ancak bu dnya hayatna hkmedebilirsin.

Biz Rabbimize inandk ki, hem hatalarmz hem

de bize zorla yaptrdn byy balasn.Allahn verecei daha iyi ve daha kalcdr. (Taha20/72-73)

. .

Firavun dedi: Brakn beni Musay ldreyim;o da Rabbini arsn bakalm. nk korkarm o,sizin dininizi deitirir veya bu toprakta karklkkarr.

Musa yle dedi: te ben, benim de Rabbimsizin de Rabbiniz olan Allaha snrm. Hesapgnne inanmayan her kibirlinin errinden.(Mmin 40/26-27)

Bunlar Allahn varln bilirler ama aa vurmakistemezler. mitlerinin kaybolduu, gizlemenin biranlam tamad zaman bunu aa vururlar.

.

Firavun boulmayla yz yze gelince dedi ki,srail oullarnn inandndan baka tanrolmadna inandm, artk ben ona teslimolanlardanm. (Yunus 10/90)Bunlarn arkasndan gidenler de bunlar gibi

deerlendirilirler. Allah Tel yle buyurur:

.

58


57/374

GR

Firavun kavmini kmsedi ama, onlar onaboyun ediler. nk onlar yoldan km birkavim idiler. (Zuhruf43/54)

Kendine kul olanlarn tamam Allah bilirler. Yukarda anlatlan tanrtanmazlar yani ateistleringrntde bir fark vardr ama aslnda onlar da bugurupla ayndr. Kendine kul olanlarn banda blisgelir. Allah, Ademe secde emri verince blis, kendiartlarna uygun grmedii iin secde etmemiti. Konuile ilgili yetler yledir:

. . .

. . .

. Bir gn Rabbin meleklere dedi ki: Ben, kurumuamurdan, deiken kara balktan bir insanyaratacam. Onu dzenleyip iine ruhumdanflediimde ona secde edin. Btn meleklerhemen topluca secde ettiler; blis yle yapmad,secde edenlere katlmamakta direndi. Allah dediki: blis! Senin neyin var ki, onlarla birlikte secdeetmedin? Dedi ki, Kurumu amurdan, deiken

kara balktan yarattn insana secde edemem.Allah dedi ki, yleyse k oradan, nk senkovuldun. (Hicr 15/28-34)

. O, direnmi, byklk taslam ve kfirlerdenolmutu. (Bakara 2/34)blis, Ademe deil, Allaha kar byklenmiti.

nk uygun bulmad Allahn emriydi. Bu yzdenAllah ona,

59


58/374

DORU BLDMZ YANLILAR

..n oradan, orada byklenmeksana dmez; k, sen alan tekisin demiti. (Araf7/13)

blis, Allahn ne varln, ne de birliini inkaretmitir. Sapk sayldktan sonra bile yle demitir:..Dorusu ben Allahtan korkarm, Allahn cezaspek ardr. (Enfl 8/48)blis ahirete de inanr. nk kovulunca yle

demiti: Rabbim! Hi

olmazsa, tekrar dirilecekleri gne kadar bana sre tan.(Hicr 15/36)

blisin kfirlii, Allaha art ileri srmesi ile baladve artarak devam etti. nk Allaha art ileri srmek,kendini o konuda onunla eit grmektir. Bu da kendinitanrlatrmaktan baka bir ey deildir.Byklenmenin en kts ite budur.

b- Byklere Kul Olanlar

slamn dna kan her insan ya nefsinin ya

bakasnn klesi olur. Yanl yolda olduu iin kendinedestekiler arar. Kendisi gibi dnenlerle birlik olur.Bunlarn ortak hatas, ortak deerleri olur. Bu yanldeerler etrafnda kenetleirler. Putperestlerde deolan bu zellii, Kurn yle anlatr:

.

brahim dedi ki; Allahn yaknndan putlaratutulmanzn sebebi sadece bu dnyada, aranzdabir sevgi ba olusun diyedir... (Ankebut 29/25)Her insan, yapt yanln farkndadr. Allah Tel

yle buyurur:

.

60


59/374

GR

Her millete bir eli gnderdik; Allaha kul olunve azgnlardan uzak durun! diye. Sonra onlardanbir ksmna Allah hidyet nasip etti, bir ksm da

sapkl hak etti. Yeryznde gezin dolan da oyalanclarn sonu ne olmu bir grn. (Nahl16/36)

.Ya Muhammed, seninle o gerei (Kurn),mjdeci ve uyarc olasn diye gnderdik. Hermmetin gemiinde bir uyarc, kesin vardr.

(Ftr 35/24)Her millete eli gnderildiine gre mevcut

dinlerden her birinin temelinde bir elinin tebliinibulmak mmkndr. Nitekim Mekkenin gemiinde debrahim ve smail peygamberler vard. Kureylilerbrahim soyundan gelmekle vnr,60 ondan kalma hacve umre ibadetlerini yerine getirirlerdi.

Gemilerinde brahim ve smail peygamberlerolmasna ramen Mekkeliler irke dmlerdi.Hristiyanlarn byk bir blm ise, sa aleyhisselamve Kutsal Ruhu yani Cebraili Allaha ortak saymayabalamlar ve irke dmlerdir.

Allah, dinlerdeki bozulmann nasl baladn, ehl-ikitaba hitaben syledii u szleriyle aklamaktadr:

.

60 bn Hiam, Siretun-Neb, Thk: M. Muhyiddin Abdlhamid,Beyrut, 1401/1981, c. I, 216.

61


60/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Ey ehl-i kitap! Dininizde snr amayn. Allahakar gerek d eyler sylemeyin. Meryem olusa Allahn sadece elisi, Meryeme ynelttii

sz61

ve onun bir ruhdur.62

Artk Allaha veElisine inann. Tanr tr, demeyin; buna birson verin, sizin iin iyi olur. Allah tek tanrdr,onun ocua ihtiyac olmaz. Gklerde ne var,yerde ne varsa hepsi onundur. Vekil olarak Allahyeter. (Nisa 4/171)Snr nce Yahdiler am, Hristiyanlar onlar

takip etmitir. Allah Tel yle buyurur:

.

. De ki: Ey ehl-i kitp! Dininizde haksz yere

arlk yapmayn; daha nce sapm bir kavmin

arzusuna uymayn; onlar oklarn yoldankardlar. Kendileri zaten doru yoldankmlard.

srail oullar iinden kfir olan bu kimselerhem Davdun hem Meryem olu snn diliylelanetlendiler. Bu onlarn isyan etmeleri ve snramalar sebebiyle idi. (Mide 5/77-78)

Yahdi ve Hristiyanlar, bu ekilde ar lklar

yaparak kendi din adamlarna kul olmulardr. AllahTel yle buyurur:

61 Meryemin rahminde ol dedii iin orada babasz olarak birocuk olumutur.

62 Allahn ruhu terimi sa aleyhisselama has deildir. Bu terim,Adem iin ve her insan iin kullanlmtr. Allah Tel ylebuyurur: Ademi tamamlayp, iine ruhumdan frdm

zaman, derhal ona secdeye kapann. (Sad 38/72) nsannyaratl ile ilgili bir yet yledir: Sonra insan tamamlaypekillendirmi, ona kendi ruhundan flemitir. (Secde 32/9)

62


61/374

GR

. Alimlerini ve din byklerini, Allah ile aralarnarab olarak koydular. Meryem olu Mesihi de yle.Oysa onlara verilen emir, sadece tek bir Tanryakul olmalar idi. Ondan baka tanr yoktur. Allah,onlarn irkinden uzaktr. (Tevbe 9/31)Adiyy b. Hatim diyor ki, Peygamber sallallahu aleyhi

ve seleme geldim, boynumda altn ha vard; Adiyy,at o putu dedi. Ondan yukardaki yeti dinledim. Dediki, Onlar bunlara ibadet etmediler, ama bir eyi helalsayarlarsa helal saydlar, haram sayarlarsa haramsaydlar.63Onlar rab edinmeleri byle oldu.

Bir ok Mslmann da bu konuda yukardakiduruma dt gzlenmektedir. Bu kitapta yer alanblmler bunun delilidir. rnek olarak Talak, NikahnDenetlenmesi ve iftid balkl yazlar incelenebilir.

Sonu olarak doru dindarlk, akl kullanmay veAllahn kitabna uymay gerektirir. Snrlar aanlar isedinin aklla anlalamayacan syler, Allahn kitabyerine byklere uymay tavsiye ve telkin ederler.Mesela l tanr inancn akln kabul edemeyeceinibilen Katolikler yle derler: mann nedeni, aklanangereklerin doal aklmzla anlalmalar ve gerekolarak grlmeleri deildir.64 nanmak bir Kiliseeylemidir. Kilisenin iman bizim imanmzdan nce

gelir, imanmz tar ve besler. Kilise tm inananlarnanasdr. Anas Kilise olmayann Babas Tanrolamaz.65

Allah Tel Yahdi ve Hristiyanlara yle buyurur:

63

Tirmiz,Tefsrul-Kurn, 10.64 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 156.65 Katolik Kilisesi Din ve Ahlak lkeleri, par. 181.

63


62/374

DORU BLDMZ YANLILAR

.

De ki: Ey ehl-i kitap! Siz Tevrat ve ncili ve size

rabbinizden indirileni uygulamadka hi birtemeliniz olmaz. (Ya Muhammed!) Sanarabbinden indirilen -bu Kurn- onlardan birounun sadece arln ve kfirliiniartracaktr. O kfirler topluluuna zlme.(Mide 5/68)Allah Tel Mslmanlar iin de benzer bir uyarda

bulunmu ve yle demitir:

.

. Kim Rahmann Zikrine (Kurna) bulankbakarsa bana bir eytan sararz. O onunarkada olur. Onlar bunlar yoldan evirirler amabunlar doru yolda olduklarn hesap ederler.

(Zuhruf43/36-37)Kurn, ftratn kelama dnm hali olduu iinevrenseldir. Onu aklayan ve tebli eden Muhammedaleyhisselamn dili de evrenseldi. Kurndaanlat lanlar, her insann kendinde ve evresindegzlemledii ftrat yetlerinin gerei olduundan onuanlamak ve kavramak kolay olur. Yorumlar iseyereldir. Hangi mezhep ve hangi yorum olursa olsun,

yerel unsurlar tar. nsanlara, onlar hayatabalayacak olan Kurn anlatmak, doru dini teblietmek gerekir. Allah Tel yle buyurur:

.

. Bu Kurn, insanlara en doru yolu gsterir. yi iyapan mminlere, kendilerini byk bir karln

64


63/374

GR

beklediini mjdeler. Ahirete inanmayanlaragelince, onlar iin elemli bir azap hazrlamzdr.(sr 17/9-10)

F- NSAN ALLAHIN HALFES M?(HALEF- SELEF OLAYI)Allah Tel yle buyurur:

.

Bir gn Rabbin meleklere: Yeryznde halife,biri dierinin yerine geecek bir varlkoluturmaktaym dedi. Melekler: Oradakartrclk yapacak ve kan dkecek kimseleri mioluturuyorsun? Ama neylersen, gzel eylersin;biz bu sebeple sana boyun eeriz. Sen en temiziniyaparsn66 dediler. Allah dedi ki: Ben sizinbilmediklerinizi bilirim. (Bakara 2/ 30)Bakasnn yerine geene halife veya halef denir.

Allah her bir insan bir bakasnn yerine geebilecekekilde yaratmtr. nsan, ncelikle aile byklerininyerine geer. Hayat boyunca, bir ok kimsenin maln,makamn ve imkanlarn ele geirebilecei gibi elindeolan da kaptrabilir.

Btn karklklar, elindekini kaybetmekorkusundan veya bakasnn yerine gemearzusundan kaynaklanr. Peygamberlere kar gelenlerde ellerindekini kaybetme korkusu ile hareketetmilerdir. Buna karlk her bir peygamber unusylemitir:

Ben sizden bunun bir karln beklemiyorum.Alacam karl alemlerin Rabbi verecektir.(uar 26/127)

66 Bkz. Tesbih ve Takdis balkl yaz.

65


64/374

DORU BLDMZ YANLILAR

Melekler; Orada kartrclk yapacak ve kandkecek birilerini mi oluturuyorsun? derken busistemden duyduklar endieyi aktarmlardr. Allah

Tel bunun olmayacan sylememi ama meleklerinbilmedii eyler olduunu belirtmitir.nsanlar daha ok bilgi ve becerileriyle bakasnn

yerine gemeye alrlar. Bunlarn yerine gemekisteyenlerin de daha ok bilgi ve beceriye sahip olmasgerekir. Bu da hayrl bir yarn domasna yol aar.Fertte ve toplumda gelimeler olur. Bilim vemedeniyeti oluur. Halifelik sistemi olmasayd insanlar

da dier varlklar gibi olur, bir medeniyetoluturamazlard. te meleklerin bilmedii taraf buolmaldr.

Bazlar bu ayete dayanarak Ademden nce bakaAdemler olduunu, yer yznde fesat karp kanlardktklerini iddia ederler. Derler ki, melekler onlarbildikleri iin bu Ademin soyundan gelenlerin de fesatkaracaklarn sylemilerdir. Bu iddia doru olsaydAllah Tel meleklere; Ben sizin bilmediklerinizibilirim. demezdi.

Halifeliin yani birinin dieri yerine gemeyealaca sistemin kan dklmesine yol athayvanlar aleminde grlebilir. Mesela hibir horozkendi kmesinde baka horoza tahamml edemez. kihorozdan biri ya oray terk eder, ya da dieritarafndan ldrlr. Halifelik kavgas tavuklararasnda da olsayd daha ok kan dklrd. Kadnylaerkeiyle btn insanlarn halifelik sistemi iindeyaratldn renen meleklerin endiesi, hayvanlaralemindeki gzlemlerinden kaynaklanabilir.

Bu yete dayanlarak insann, Allahn halifesiolduu da iddia edilir. Halife, kendinden ncekininyerine konan ve onun makamna geen kii67 olduu

67

el-Halil b. Ahmed(100-175 h.) el-Ayn, Tahkik;: Mehd el-Mahzm, brahim es-Smr, ran 1409 mad., c. IV, s.267.

66


65/374

GR

iin nceki, ya orada bulun-mamal veya aciz yahutlm olmaldr. Bunlar Allah hakknda dnlemez.yle ise insan Allahn deil, ancak bir baka insann

halifesi olabilir. Allah Tel yle buyurur:

. Bak Davd! Biz seni bu topraa halife yaptk.nsanlar arasnda gereki kararlar ver. Arzunauyma, bu seni Allahn yolundan saptrr. (Sd

38/26)nk Davd, kendinden nce o topraa hakim olan Talutun yerine gemiti. Konu ile ilgili yetlerintamam insanlarn birbirlerine halife olmasn anlatr. 68Onlardan ikisi yledir:

.

Kavmi, Nuhu yalanc yerine koydu. Biz de onuve gemide kendisiyle beraber olanlar kurtardk.Onlar tekilere halifeler yaptk. yetlerimizi yalansayanlar da suda boduk. Bak bakalm, uyarlano kimselerin sonu nasl olmu. (Yunus 10/73)

. :srail oullar Musa aleyhisselama demilerdi kiSen gelmeden nce de ikence grdk, geldikten sonrada. Musa dedi ki: Belki Rabbiniz dmanlarnz yok

68 Halef kknden kelimeler u yetlerde geer. Bakara 2/30,66,Al-i mran 3/170, Nisa 4/9, Enam 6/133,165, Araf

7/69,74,129,169,Yunus 10/14,73, Hud 11/57, Rad 13/11, sra17/76 Meryem 19/59, Nur 24/55, Neml 27/62, Fatr 35/39. Sad38/26. Toplam 20 yet.

67


66/374

DORU BLDMZ YANLILAR

eder de bu toprakta sizi onlarn halifesi yapar. Sonra d

Documents

Dogru Bilinen Yanlislar