Dokuma Hazırlık

8/8/2019 Dokuma Hazrlk

1/53

Dokuma Hazrlk leminin Tanm:

Dokuma ileminin gereklemesi iin yaplmas zorunlu olan ve aynzamanda dokuma ileminin verimli, kaliteli ve hzl yaplabilmesinisalayan n hazrlk ilemlerine dokuma hazrlk ilemleri denir.

Dokuma hazrlk ilemleri unlardr;a) Bobin hazrlama ilemlerib) Bkm ve katlama ilemleric) Atk hazrlama ilemleri

d) zg sarma ilemlerie) Hal ilemleri

Bu ilemlere ayrca retim ekline gre, bobin boyama, zg ipliklerininbaslmas, indigo hal iin halat yapma ve ama gibi ilemler eklenebilir.

DOKUMA HAZIRLIK DARES


2/53

Dokuma Hazrlk lemlerine Genel Bak

Dokuma ileminde uzunlamasna iplikler kuman ana konstrksiyonunutekil eder ve zg diye adlandrlr. Enine olan ipliklere de atk denir.Dokuma hazrlk ilemleri de genel olarak bu iki iplik sisteminin dokumailemine hazrlanmasn kapsar.

Atk pliklerinin Dokumaya Hazrlanmas

Atk iplikleri, dokuma ilemi esnasnda ok az bir gerginlie maruz kalr.Atk ipliklerini dokuma iin hazrlamak, onlar istenen kalnlkta eirmek,kuman istedii gerekli bkm vermek ve atk atma mekanizmasnauygun formda sarmak demektir.


3/53

BOBN MAKNELER

Bobinleme, hal, zg gibi dokuma hazrlk ilemlerinden birisidir.

plikhane ile dokuma prosesi arasnda bulunur.

Bobinlemenin temel olarak amac, iplik zerindeki ince yer, kaln yer,neps gibi dzgnszlkleri temizleyerek iplii masura zerinden uzunmetrajda toplamaktr.

Bobinleme zellikle ring kesikli iplikler iin ok gerekli bir hazrlkilemidir. plikhaneden kops zerinden kan iplik, dorudan dokumamakinesinde kullanlmaya uygun deildir. Kops boyutu, iplik yzeyzellikleri ve dier faktrler etkili ve verimli kuma retimi iin yeterlideildir. Kopslarda bulunan 80 - 100 g. arlndaki iplik hem miktarolarak azdr hem de zerinde istenmeyen ince ve kaln yerler

bulunmaktadr. Dokuma da verimin artmas iin iplik zerindeki hatalksmlarn tespit edilmesi ve kesintisiz alma iin ipliin daha uzunmiktarda sarlmas gereklidir. Bu sayede dokuma makinesinin verimi


4/53

BOBNLER

a) Konik apraz Bobinlerb) Silindirik apraz Bobinler

c) Makaralar

Konik apraz BobinlerMakaralar

Silindirik apraz Bobinler


5/53

KONK BOBNLER


6/53

plik Kopslar


7/53

BOYA BOBNLER


8/53

Silindirik Bobinler


9/53

Fitil Makaralar


10/53

BOBNLEME PROSES

Bobinleme ileminde 3 temel blge vardr. Bunlar;1. plik salma blgesi

2. Gerilim dzenleme ve temizleme blgesi3. plik sarm blgesi


11/53


12/53

plik dairesinden gelen kopslar 100-105 gr iplik ierir. Bu kopslarn

zerinde:

Kaln ekleme yerleri, ince ve kaln yerler, koza ve kabuk paralar gibiyabanc maddeler, uuntular, gerilim farkllklar gibi birtakm hatalarmevcuttur.

Btn bunlar, dokuma veya rme srasnda randman drr vedokunan veya rlen kumata hatal yzeylere, dzgnszlklere nedenolur.

Bu nedenle iplik makinesinden kan kopslar dokuma veya rmencesinde hazrlk ilemlerinin ilk basama olarak bobinleme olarak

bobinleme ilemine tabi tutulurlar.

Bobinlemenin Amalar


13/53

Bobinleme leminin Amalar

1. Dorudan piyasaya sunulacak ipliklerin sat iin uygun bobinleresarlmas bobinleme ilemiyle gerekletirilir.2.Atk sarma, zg makinesi, bkm mekinesi ve benzeri durumlar iinekonomik alma ynnde iplik bobin halinde sarlmaldr. Bylece dahabyk apta iplik ieren bobinler elde edilir.3. Ring iplik makinesinde bkm ksa bir mesafede verilir. Bkmdalm dzgn deildir. plik kops halinden bobin haline geerken

bkm dalm dzgnlemi olur.4. Bobinler boyama amacyla sarlabilir. Boyann ierden daryadardan ieriye geebilmesi gerektir. pliin bobin halinde boyanabilmesiiin, delikli paslanmaz metal patronlara gevek olarak sarlr. Boyamaileminden sonra, yeniden bir bobinleme ilemi yaplr.5. Bobin makinesinde iplik hatalar giderilir ve iplik temizlenir.

6. Kk kopslarn byk bobin haline getirilmesi7. plik bobin haline aktarlrken zerindeki kaln ve ince ksmlar,uuntular gibi iplik hatalar temizlenir.8. plik bobinlenirken frenlenerek belli bir gerginlikte sarlr. plik zerindebulunan zayf ve ince yerler koparlarak dmleme srasnda ipliktenatlr.


14/53

Bobinleme ilemindeki dikkat edilecek hususlar

1- Renk, kalite ve numara ayrm iin tayin edilen renkli patronlar kesinliklekullanlmaldr.2- Her eit iplik iin seilen ayar ve gerginlik titizlikle muhafaza edilmelidir.3- Daire ve makinelerin temizlii sk sk yaplmaldr.

4- Otomatik olmayan makinelerde dmler kk ve salam atlmaldr.5- Bobinlerin bo dnmesi ile ipliin ypranmasna meydan verilmemelidir.6- Bobinde dzgn sarma dikkat edilmelidir.7- Makinelerin periyodik bakmlar muntazam olmaldr.


15/53

Bobinde kmas Muhtemel Hatalar Ve Sebepleri

1- Yabanc maddelerin bobinlere karmas. Bu hata genellikle iinindikkatsizliinden ileri gelmektedir.2- Bobinin dzgn sarlmas. Bu hata daha ok sarmmekanizmasnn arzal ve ayarsz olmasndan kaynaklanmaktadr.3- ok kk veya byk bobinler. Bobin apnn l ayar bozuktur

veya belirli lye varan bobinler ii tarafndan karlmamtr.4- Yumuak sarml bobinler. plie gerekli gerginliin verilmeyiindenkaynaklanmaktadr.5- Byk dmdeki bobinler. inin usulne uygun dmatmamasndan kaynaklanr.6- Kark iplik sarlm bobinler. i tarafndan dikkatsizlik sonucuyaplan hatadr.7- Bozuk patronlu bobinler. i hatasdr ve ileriki ilemlerdekarkla neden olur.8- Yal ve kirli bobinler. i hatasdr, dikkat ve titizlik ister.


16/53

Bobinlemede sarm parametreleri

Bobinleme ileminde sarm ilemi ve bobine ynelik bir takmparametreler mevcuttur. Bunlar bobinleme amacna gre deiiklikgsterir. Bu parametreler bobinin, bobinleme ileminin kalitesi ilebobin makinesinin verimini dorudan etkiler. Balcalar unlardr:

a) Sarm as

b) Sarm uzunluuc) Asal hzd) Hatvee) Bobin tahrik sistemif) Sarm younluug) Bobin boyutlar


17/53

a) Sarm As

Bobinin dikmetrik plan ve bobin yzeyindeki ipliklerin sarmlar

arasndaki adr. apraz bobin younluunu direk olarak etkileyenadr. Sarm as ok byk veya ok kk ise bobin zerindekiiplikler dalr. Bu a enaz 5 derece olmaldr ve 10 derece zerinekmamaldr. Sarm as sartgele sarmda sabitken, hassas sarmda

deikendir.

b) Sarm Uzunluu

Bir komple aprazlama devrinde bobine sarlan ipliin boyuna sarmuzunluuna denir.

c) Asal Hz

evresel hzn yar apa blmnden elde edilir. Bobin ap bydkeevresel hz ve dolaysyla asal hz der.


18/53

d) Hatve

plik rehberinin hareketinin, bir devresinde katettii mesafedir. Hatve,silindirik bir bobine iplik sarlrken veya ift flansl bir bobine ipliksarlrken olduu gibi sabit bir miktar olabilir. Silindirik yapl aprazbobinde iplik rehberinin her sarm devrinde katettii mesafe sabitolduundan silindirik bobinlerde hatve deikendir. Konik ulu aprazbobinde bobin sarm srasnda iplik rehberinin her sarm devrindekatettii mesafe deitii iin hatve de deikendir.

e) Bobin Tahrik Sistemi

plik bobininin tahrik sistemi evresel veya gbekten olarak iki yntemletanmlanr. Yzeysel sistemde bobin dz yzeyli bir tahrik silindiri veyayivli bir sarm silindir tarafndan tahriklenir. pliin fiziksel zellikleri

srtnmelere dayanabilecek kapasitede ise evresel tahrik sistemikullanlabilir. Yivli silindirli tahrik sisteminde sarm asndaki seeneklerdaha azdr. Yiv ierisinde bkm bozulmalar olabilecei gibi iplii yivierisinde tutabilmek iin yksek iplik gerginlikleri uygulanmaldr. Bunedenle kullanm alanlar snrldr. Gbekten tahrikli sistemler, ince vehassas iplikler iin uygundur. Bu sistemin dezavantaj ise sabit sarmhz istendiinde daha komplike ve pahal olmasdr.


19/53

f) Sarm Younluu

Sarm younluu byk lde sarm gerginlii tarafndan belirlenir.nemli bir husus, gerginliin ve gevekliin iplik zelliklerini ve sarmbozmayacak ekilde ayarlanmasdr. Sarm younluu bobinin kullanmamacna gre deiim gstermektedir. ok fazla younluk gerektirendurumlarda, rnein diki masuralarnda hassas sarm yntemi ile sksarm yntemi uygulanabilir. Rastgele sarmda younluk masuraya en

yakn blgede en yksek deerde, bobinin d apnda ise en dkdeerdedir.

Younluu tayin eden dier faktrler ise bobin ile tahrik silindiriarasndaki temas basnc, sarm as ve sarm hzdr. Temas basnchassas bir mekanik bir mekanizma ile kompanse edilerek younluk

kontrol edilebilir. Sarm hz arttka iplik gerginlii de artt iinyounluk artar. Yksek sarm hzlarnda bobindeki merkez katan dolayiplik sarmlar paralelleme eiliminde olduu iin younluk artacaktr.


20/53

g) Bobin Boyutlar

Bobin boyutlarnn seiminde en nemli etken, sarm hzdr. Bobinboyutlarnda birtakm snrlamalar sz konusudur. Hassas sarmsistemlerinde bobin bydke sarm as artacandan bobin apnabir snrlama gelecektir. Sarm asndaki snrlamalar, ipliklerin tipinegre belirlenmitir. Bu snrlar aldnda sarm omuzlarnda imelerveya sert ksmlar grlebilir. Sarm uzunluu boyunca vargel uzunluu

daraltlarak yada kademeli hassas sarm uygulanarak bu problemlerezm bulunmaktadr.

Rastgele sarm sistemlerinde bobin ap bydke sarm saysazalacandan bobin boyutlar sarm saysna gre nceden belirlenir.Bunlardan baka bobin boyutlarnn retici ve tketiciye tama

kolayl salayacak ve fazla yer kaplamayacak ekilde tasarlanmasgerekir. Tketicinin istedii iplik miktar dikkate alnmal ve artk ipliinfazla olmamasna dikkat edilmelidir.


21/53

Bobin Sarmnda nemli zellikler

1- Bobin sertlii (younluu): Bobin sertlii boyama, zg gibikullanma yerine gre ayarlanr. Bobin younluu 0.28-0.50gr/cmarasnda deiir. Boya bobinlerinde younluk 0.28-0.40gr/cm arasndaolur. Boyann bobinin iinden rahat gemesi iin sarmn yumuakolmas zel dikkat gerektirir. Bobinler arasnda sertlik fark boyannabrajl olmasna neden olur. Bobinin sk sarlmas kaymay da azaltr.Bobin sertlii bobinin tambura basma kuvvetiyle ayarlanr.

2- Sarm Tipi: Kaba sarm, hassas sarm gibi yntemler vardr.

3- plik frenlemesi: plikteki zayf yerlerin giderilmesini salar. Hemretim kalitesini bozmamas hem de ok daha ekonomik olmasnedeniyle zayf yerlerin bobinlemede koparlarak giderilmesi gerekir.

Bunun iin en uygun olan ipliin kopma mukavemetinin %15-20likkuvvetle frenlenerek bobinlenmesidir.


22/53

4- Bobin Kenar: Sarm esnasnda bobin kenarlarna daha fazla iplik

sarlmas nedeniyle bobin kenarlar sert olur. Bobin kenarlarnnsertlemesi boyamay bozduu gibi, daha sonraki kullanm srasndakopular da artrr. Bunu gidermek iin kenar yumuatma sistemlerikullanlr. Kenarlarn ok yumuak olmas halinde ise; bobinden iplikler

kayabilir.

5- Paraf

inleme: Parafin ipliin srtnme kuvvetini azaltmak iin rmeipliklerine ve mekiksiz dokuma makinalarnn atk ipliklerine uygulanr.yi parafinleme ipliin srtnme kuvvetini %40-50 azaltr. En iyi parafinalma miktar parafin sertlii (penetrasyon), parafnn iplie basmakuvveti, iplik gerginlii gibi faktrlerle ayarlanr.

6- apraz Sarm As: Bobin apraz sarm as genelde 25-40derece arasnda deiir. 40 derece apraz sarm asnda bobininiinde boluklar artt iin daha yumuak bobin sarlr. Dier kullanmamalar iin 25 derece civarnda ayla sarm yaplan bobinleruygundur.


23/53

7- Bobinleme Hz: Sarm hz; sarlan ipliin materyalin numarasna vebobinin konikliine gre deiir. Koniklik arttka bobinleme hz

drlr. plii ok hzl bobinlemek gereksiz kopulara neden olur, iplikkalitesini drr. Bobin makinasnn kalitesine gre sarm hzdeitirilmelidir. Parafinleme yaplyorsa bobin hz % 10 kadar azaltlr.Boya bobini sarlyorsa bobinleme hz % 10-20 azaltlr.

8- Fiksaj: Bkm artmas belli deerlere kadar mukavemeti artrr. Buna

karlk bkm arttka iplik kendi zerine kvrlmaya balar. Bununsonucunda dokuma hazrlkta karmalar, problemler ortaya kar.Dokumada zellikle gevek atk ipliklerinde kvrlmalar dokumahatalarna neden olur. Ar bkl ipliklerin fikse edilmeleri gerekir.Fiksaj slatlarak yaplabilecei gibi, genel olarak buharla yaplr. plikler0.3-0.8 at basncndaki doymu kuru buharla 3-10 dak. bekletilerek

fikse edilir. Dikkatli yaplmayan fiksaj hatalara neden olur. Fiksajfarkllklar zellikle sentetik ipliklerde daha fazla problem dourur.


24/53

Fikse Olmam Bobin


25/53

apraz Sarml Bobinlerin Boyamadaki Zorluklar

1. Bobin sertlii2. Boya konsantrasyonu3. Boya dolam4. Boya banyosunun scakl5. Boyama pompasnn gc6. Bobindeki iplik dzgnl

7. Boyarmadde cinsi8. Hammadde cinsi


26/53

Kops zerinden iplik ekilmesi 2 yolla yaplr

Yan taraftan ekimle st taraftan ekimle

Kopstan Bobine plik Sarm


27/53

2. Temizleyiciler

1. Mekanik plik Temizleyiciler: ok basit yapya sahiptir. 2 adetbirbirine paralel plakadan meydana gelmitir. Plakalar arasndaki

mesafe istenen iplik apna gre ayarlanr. plik zerinde bulunan kalnyer bu plakalarn arasndan geemez, taklr ve sonuta iplik kopar.Sonuta bu temizleyici sadece iplik zerindeki kaln yerleri ve nepsleritespit ederek ortadan kaldrr. (S. 51-58)

a) ne tarakl temizleyiciler b)Yarkl temizleyiciler

2. Elektronik Temizleyiciler: Elektronik temizleyicilerde ipliin apsrekli olarak kontrol edilir. % 100 temizleme yaplabilir. Butemizleyicilerde kapasitif ve fotoelektrikli olarak iki tiptir. Kapasitifolanda plakalar arasnda geen ipliin ktlesi tespit edilir. Oluturulansinyal ipliin fiziksel boyutlarna bal deildir. Sinyal belli bir deerevardnda iplik kesilir. (S. 59-60)

Fotoelektrikli temizleyicilerde iplik bir k kayna ve fotosel arasndangeer. plik kalnlndaki herhangi bir dzensizlik fotosele gelen kmiktarnda deiime neden olur. Fotoselin rezistans deiir. Burezistans deiimi bobinleme prosesini durdurmak ve iplii kesmek iinsinyal gnderen bir sinyal amplifikatr tarafndan tespit edilir.


28/53

Gerilim dzenleme ve temizleme blgesinde 4 adet donanm

bulunmaktadr. Bunlar;1. Rehberler2. Temizleyiciler3. Gerilim dzenleyiciler4. plik durdurma tertibatlar

1. Rehberler: Rehberler genelde paslanmaz elikten ya da seramiktenyaplmaktadr. Rehber ok sert olursa anma sebebiyle iplikte hatalarmeydana gelir. ok yumuak olduu takdirde ise, srtnme oluur.Seramik kapl metal rehberler zellikle sentetik lifler iin tercihedilir. Bu rehberlerde metalin kolay ekil alma zellii ile seramiinanmaya kar direnci birletirilmitir. Mat yzeyli alminyumkaplanm iplik rehberleri de sentetik ve karm iplikler iin nerilir.Parlak yzeyli alminyum kaplanm iplik rehberleri de doal iplikleriin kullanlr.

Gerilim Dzenleme ve Temizleme Blgesi


29/53


30/53


31/53

2. Gerilim dzenleme: Gerilim cihaz uygun bobin younluunusalamak iin iplie bir gerilim salar. Bu cihaz ayn zamanda birdetektr olarak hizmet vermektedir. plik ierisindeki ar oranda zayf

noktalar tespit eder. Balca olarak 2 tip gerilim cihaz vardr. (S.67-68)

Dairesel Srtnme ile Gerilim Dzenleyici

kta iplik zerindeki gerilim, giren ipliin gerilimine baldr. plik vemakine arasndaki srtnme katsays u, toplam sarm as a' dr. u, eve a sabit olduundan T k, gelen gerilimin sabit arpmdr, ipliinyzeyi ya da ipliin getii yer deitiinde u srtnme katsays dadeiir.


32/53

lave Gerilim Dzenleyici(Alrlk ve ya Yay kuvveti ile)

Bu sistemde gerilimi deitirmek iin, normal bir g (N) uygulamakiin l arlk ya da bir yay kullanlmaktadr.


33/53

Tam Otomatik Bobin Makineleri

Otomatik bobin makineleri otomatik olmayan makinelere oranla %30daha verimli alr.

Bunun iin optimum sarm hznn tespiti ve iplik kopu ve dolanbobinlerin hzl bir ekilde deitirilmesi ilemlerinden olumaktadr.

Bobin makinelerinde verimlilik: Bobin makinelerinde retim:

100

*1

1pCa

!L

Ca =plik Kopu says/kgp = Net Kops Arl (kg) L

L**60* pP!

P= retimp = kops net arl (gr)C = Dmleme miktar (kafa/dak.)

= Verimlilik (%)


34/53

Bobin younluunu etkileyen faktrler.

1. Sarmdaki iplik gerginlii2. Bobin balnn arl3. apraz sarm as

3/ cmgBobinHacmi

igiBobinAgirlf!

Boya bobinlerinde zellikler younluk ok nemlidir. 0,30 0,37 arasndadr.

0,28 e kadarda debilir.

Normal bobinler 0,40-0,503/ cg

plik gerilim arl ipliin kopma mukavemetinin %15-20 arasndaolmas gerekir. (S. 111-112)

Bobin Younluu


35/53


36/53


37/53

zg olarak kullanlacak iplikler dokuma esnasnda daha fazla bir gerilime maruzkaldklar iin bobinleme, zg ve hal gibi baz ek ilemlerden geirilir bu sayededokuma ileminde ortaya kan gerginliklere kar bir mukavemet kazandrlr. Builemler iplik kalitesini fazla etkilemeyen dokuma hazrlk ilemleridir.

Bobinlemede iplik hatalar da temizlenerek daha byk bobinlere sarlr, sonra bu

bobinler bir cala yerletirilir.

Calk, bobinlerin ilere st ste ve uzunlamasna dizildii bir dzendir. Buradansalan iplikler zg levendi denilen ok byk bir makara zerine sarlrlar.zg levendinin zerinde yzlerce iplik kesiksiz olarak sarlmtr ve birbirine paralel

vaziyettedir.

Hallanm iplikler, byk ve buharla stlm, bakr kapl silindirler zerinde kurutulurve hal fikse olur. Bundan sonra zg iplikleri son olarak dokuma makinesi zglevendine sarlr ve artk dokuma iin hazrdr.

zg pliklerinin Dokumaya Hazrlanmas


38/53

plik Katlama ve Bkm lemi

plik Katlama lemiKatlama, ipliklerin bklmeden dorudan katlanmasdr. Katl iplikdenilince bklm olan birden fazla iplik de anlalmaktadr. Halbukikatlama ileminde zel bir bkm ilemi yaplmaz istenildii zamanbkm ncesi, bkme hazrlk olarak iplikler katlanabilir.

ift (bire iki(two for one)) bkm makinelerinin daha verimli ve hzlakmas iin ve eitli rme mamullerin retiminde katlanm iplikler

kullanlabilir. Baz durumlarda katlama ilemi slak katlama eklindeyaplr.

plik Katlama MakineleriBirden fazla iplii bir araya getirip bkm vermeden bobine saranmakinelerdir. plik katlama makinelerinde apraz sarml ve paralel sarml

bobinler elde edilir.Daha ok sentetik filament iplikler, flaanl makaralara paralel ekilde

sarlrlar.Przsz yzey yaplar sebebiyle genellikle kaygan olan bu ipliklerinsarm eklinin bozulmamas iin flaanl makaralar kullanlr.plik katlama makinelerinde alma verileri bilgisayarl sistemler

sayesinde makineye direkt olarak girilebilir.


39/53

Elastik ipliklerin katlanmasnda da katlama makinelerindenyaralanlr. Elastik filamentle normal bir iplii katlayarak uygun yapdaelastik iplik oluturulabilmektedir.

Katlama makineleri, iplii bobine 2-3-4 kat olarak sarar. Katlamamakinelerin sarm hz, bobin makinelerinden daha azdr. Bu dezavantajkabul edilerek katlama makinesine tek bobin beslemek suretiyle aktarmailemi de yaplabilir.

Katlama makinelerinde kopular her iplik iin iplik yoklayclar ayr ayrkontrol edilebilir. Herhangi bir ipliin kopmas halinde ipliin uzun mddeteksik kat saysyla sarlmas istenmez. plik koptuunda yoklayclar bunufark ederek makineyi durdurur. plik gerginlii ayarlanabilir,samsrasnda balonlamay nleyici aparatlar vardr.

Katlama makinelerinde bobin sarma, deitirme sistemleribobinleme makinelerindeki gibidir. Yzeyden ve eksenden tahriklebobin sarlr.Manuel yolla bobin deitirme ilemi yaplabildii gibi otomatik olarakdolu bobinler sevk edilip ie yeni bobin patronu taklabilir.


40/53

plik Bkm lemi

Bkm ilemi, tek katl ipliklerin bkm makinesinde katlanarak bklmesidir.

Bkmn TanmBkm, ksaca iplie verilen spiral dnmelerdir. Genellikle ipliklerinularnn nisbi dnmesi sonucu oluur bkm ile elyaflar ve iplikler birarada tutunur ve mukavemet kazandrr.

plikler birbirlerine paralel yada paralele yakn elyaflarn bklmesiyle elde edilir.pliklerin bkm eirme ilemiyle salanr ve bu vastayla kesikli (stapel)elyaflardan iplikler oluur. pliklerin retilmesinden sonra tekrar bkm verilebilir.

stenen bkm, bkm makinesinde gerekletirilir. Birden fazla iplik bir arayagetirilerek birbirleri zerine bklebilirler.

plik bkm miktar yada derecesi birim uzunluk (santimetre, metre veya in)bana den sarm yada dn saysyla llr.1 inteki(2,54 cm) bkmmiktar TPI veya bkm/in. 1 metredeki bkm miktar TPM veyabkm/metre olarak ksaltlr. plik bkm sa(Z) ve sol(S) bkm yadadengelenmi olarak snflandrlr.


41/53

plik Bkm (Z)


42/53

plik Bkm (S)


43/53

Dier yandan iplik tek kat, katl ve kablo iplik bkmne tabitutulabilir. Tek kat iplik bkmnde S veya Z bkm, katl iplikbkmnde SZ, ZS, SS veya ZZ bkm; kablo iplikbkmnde ZSZ veya ZZS bkm ynleri seilebilir.


44/53

Bkmn Amac ve plikteki Etkileri

Bkm tek kat ipliklerde mukavemetin arttrlmas iin ya da iki veya daha fazla katliplik elde ederek kumata istenen efekt zelliklerini kazandrmak amacyla

yaplabilir.

Elyaflar ve iplikleri bir arada tutabilmek iin gereken bkm miktar; ipliin apna,elyaflarn cinsine ve stapel uzunluklarna baldr. Kaln ipliklerin birbirine tutmasiin daha az sayda bkm gerekir ve bunlarla dk bkml iplikler denir. Dahaince ipliklerin birbirlerini tutmalar iin ise daha ok sayda bkme ihtiya vardr ve

bunlara yksek bkml ya da sk bkml iplikler denir. plik ne kadar azbkml olursa o kadar beyaz veya parlak grnr. Bkm iplii matlatrrverengini koyulatrr. Bkm retimle ters orantldr. 30 bkm terine 20 bkmverilirse retim 30/20 orannda artar. Bkm iplikteki ince yerlerde artar, kalnyerlerde ise azalr. Bkm says ile arlk arpm sabittir. plik bkm dereceleri,hafif bkml ya da bkmsz ile sk ya da ok sk bkml arasnda deiir.

pliin metredeki bkmnn (TPM), ipliin ve ondan retilecek olan kumangrnm ve dayankll zerinde nemli etkisi vardr. Greceli olarak, dkbkml (TPM 80den 460a) ipliklerde, ipliin yumuak, kabark ve esnek olmasnedeni ile yumuak bkm ad verilir.


45/53

Yumuak bkml iplikler, yksek bkmller kadar salam

deillerdir. rme iplii olarak hazrlanan iplikler bu trdendir.Yksek bkml (T/m 750den 1200e )olanlar sert(sk) bkmliplikler olarak adlandrlr. Bunlar dk bkml ipliklerden dahadzgn yzeyli, daha sert, daha girifit ve salamdr.

F

lament iplikler genelde dk bkmldrler(T/m 20den 40a).Flament ipliklerde bkm iplie salamlk vermez, sadece elyaflarbir arada bir btn halinde tutmaya yarar.

Bkm, iplii oluturan bileenlerin birbirinden ayrlmamasnve ipliin dayankl olmasn salar.


46/53

Katl Bkm

ki veya daha fazla tek kat iplii bkmek sureti ile birletirerek katlbkml iplik oluturulur. Tek katl iki ipliin bklmesi iftleme yadaiki katlama, iki veya daha fazla katl ipliin birlikte bklmesi de oklukatlama ya da kablolama olarak isimlendirilir.

Katlama terimi ipliklerin bkmsz katlanmasn anlatr. Buna ramenkatl bkm ilemine de katlama denilmektedir.

Bkm makineleri

a) Katl bkm makinelerib) ift ( bire iki, two for one ) bkm makineleric) Fantezi bkm makineleri gibi eitlilik gsterir.

K tl Bk M ki l i


47/53

Katl Bkm Makineleri

Birden fazla ipliin nce bir araya getirilip, sonra bkm ilemine tabiitutularak katl bkml iplik elde edilmesini ve tekrar bobinlenmesinisalayan makinelerdir.

Katl bklecek iplik says kadar iplik bobini makine calnda bulunur vebir adet katl iplik bobini besler. Yani, iki katl iplik elde edilecekse, bir katliplik bobini iin iki tek iplik bobini bulunur.

Katl bkm makinelerinde bkm, bilezikli sistemler sayesinde

gerekletirilir.Bilezikli bkm makinelerinde elde edilen katl iplik bobinleri daha sonrabir aktarma ilemi ile istenilen formda bobinlere sarlrlar.

Katl bkm makineleri prensip olarak katlama makinelerine benzer. Katlbkm makineleri ile katlama makineleri arasndaki fark; katl bkm

makinelerinde, katlama makinelerinde olmayan bkm tertibatnolmas ve iplie katlama ilemine ek olarak bkm de verilmesidir.

Katl bkm makinesinde; cala dizilen tek kat iplik bobinlerinin ipliklerirehberlerden geer. Ka kat iplik katlanacaksa o kat kadar iplik rehberdengeirilip kopa ile bkm kopslarna sarlr.


48/53

ift ( Bire ki Two For One ) Bkm Makineleri

ift (bire iki two for one) bkm makinesi gnmzde yaygn kullanmolan bir iplik bkm makinesidir.

Katl bkm yaplan birok iplik iletmesinde herhangi bir tip iftbkm makinesi grmek mmkndr.

Birden fazla tek katl ipliin bobinden salp birbiri stnebklerek tekrar bobin halinde sarld makinelerdir.

ift bkm makineleri, iin her devrinde iplie iki bkm verir.

ift bkm makinelerinde ayr bobinlerden gelen iplikler bklmekle

beraber, daha nce bkmsz katlanm ipliklerin bklmesi de modernmakinelerde verimlilii ve hz arttrr.

Bu sebeple ipliklerin ift bkm makinesine verilmeden nce katlamaileminden geirilmesi ve bkmsz katlanm iplik bobinlerininmakineye beslenmesi retim asndan son derece avantajldr.


49/53

Two For One ) Bkm Makineleri


50/53

Fantezi Bkm Makinesi

plie bkm yoluyla deiik efektler veren makinelerdir.Fantezi efekt veren bkm makinelerinde iplie mukavemetdeil, grnm zellikleri kazandrlr. Cal genikapasitededir.

Fantezi bkm makinesinde efekt elde etmek amacyla iplikle beraberfitil ve bant eritleri de kullanlr. Kullanlan iplik ve erit saysna

gre calk geniletilebilir, istenildii kadar iplik bobini, erit kopsuveya bant kovas makine arkasna yerletirilir.

Beslenen iplik veya erit saysna gre makine zerinde beslemesilindir ve tertibatlar yer alr. Balama (kilit) iplii flament veya stapelelyaftan olabilir. Balama iplii bobini makine gvdesindedir.


51/53


52/53


53/53

Documents

Dokuma Hazırlık