KANCALI DOKUMA TEZGÂHLARINDA ATKI TELEFİNİN AZALTILMASI

KANCALI DOKUMA TEZGAcircHLARINDA ATKI

TELEFİNİN AZALTILMASI

Ferit DEMİR

Yuumlksek Lisans Tezi

Tekstil Muumlhendisliği Anabilim Dalı

Danışman Prof Dr HZiya OumlZEK

2014

TC

NAMIK KEMAL UumlNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml

YUumlKSEK LİSANS TEZİ

KANCALI DOKUMA TEZGAcircHLARINDA ATKI TELEFİNİN AZALTILMASI

Ferit DEMİR

TEKSTİL MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

DANIŞMAN Prof Dr HZiya OumlZER

TEKİRDAĞ-2014

Her hakkı saklıdır

Prof Dr HZiya OumlZEK danışmanlığında Ferit DEMİR tarafından hazırlanan ldquoKancalı Dokuma

Tezgacirchlarında Atkı Telefinin Azaltılmasırdquo isimli bu ccedilalışma aşağıdaki juumlri tarafından Tekstil

Muumlhendisliği Anabilim Dalırsquonda yuumlksek lisans tezi olarak oy birliği ile kabul edilmiştir

Juri Başkanı Prof Dr H Ziya OumlZEK İmza

Uumlye Doccedil Dr Pelin GUumlRKAN UumlNAL İmza

Uumlye Yrd Doccedil Dr Aytaccedil MORALAR İmza

Fen Bilimleri Enstituumlsuuml Youmlnetim Kurulu adına

Prof Dr Fatih KONUKCU

Enstituuml Muumlduumlruuml

i

OumlZET



Ferit DEMİR

Namık Kemal Uumlniversitesi

Fen Bilimleri Enstituumlsuuml



Kancalı Dokuma Tezgacirchlarında Atkı Telefinin Azaltılması Projesi mekiksiz dokuma

makinelerinin atkı telefini azaltmaya youmlnelik bir ccedilalışmadır Dokuma işletmesinde bulunan farklı

oumlzellikteki kancalı dokuma tezgahlarında mevcut atkı telefi miktarları bu tez kapsamında ayrıntılı olarak

incelenmiş ve optimizasyon ccedilalışmaları yapılmıştır Yuumlksek hızlı kamera ile atkı atma prosesi

goumlruumlntuumllenmiştir Yuumlksek hızlarda atkı uumlzerine gelen gerilim kuvvet ve etkiler incelenmiştir

Optimizasyon ve standardizasyon ccedilalışmaları sonrasında atkı atım sisteminde uygun olarak ccedilalışacak bir

aparat tasarımı yapılmıştır Tasarlanan bu aparat uygun bir tezgacirchta denenmiş ve atkı telefinin durumu

kumaş ve tezgacirch performansı incelenmiştir Yapılan ccedilalışmalar aynı zamanda dokuma işletmesinde

bulunan hava jetli tezgacirchlara da uyarlanmıştır Yapılan araştırma ve analizler sonucunda elde edilen

bilgiler ışığında hava jetli tezgacirchlardaki telef miktarı da oumlnemli oumllccediluumlde azaltılmıştır Bu ccedilalışma alanında

ilk defa yapılan ccedilalışmalardan biri olmuştur Bu kapsamda geliştirilen standart ve aparatlar

sektoumlrde buumlyuumlk bir avantaj sağlayacaktır

Anahtar kelimeler Atkı Telefi Dokuma Kenar Yapıları Kancalı Dokuma Tezgacirchları

Kenar Telefleri

2014 118 Sayfa

ii

ABSTRACT

MSc Thesis

REDUCING THE LENGTH OF THE WEFT WASTE ON RAPIERWEAVING LOOMS

Ferit DEMİR

Namık Kemal University

Graduate School of Natural and Applied Sciences

Department of Textile Engineering

Supervisor Prof Dr HZiya OumlZEK

The main purpose of this thesis is to develop methods and procedures in order to reduce weft

yarn waste primarily on rapier weaving looms and as a result to obtain important advantages in terms of

operational cost and sustainability of natural resources Design and development of a new apparatus that

ensures reducing the length of weft waste to minimum levels in comparison with the current situation on

rapier weaving looms are also aimed at this study Reducing the dependence to human for setting

adjustments of the weaving loom that affects the length of weft waste is one of the driving reasons of this

project Due to the nature of weaving process weft waste generally occurs during weaving process The

problem of weft waste came out after using shuttleless weaving looms as alternative to shuttle looms In

the present day weft waste is a serious problem for rapier weaving looms and the weft waste proportion

increases up to 10 at rapier weaving looms working at 150-160 cm width It is difficult to endure these

losses especially for expensive weft yarns As much high weft waste amount cannot be tolerated in terms

of both economic and sustainability points of views Substantial resources should be prevented from

reckless usage to reduce waste proportion This is already one of the major aims of YUNSA to increase

iii

competitiveness and also to save natural resources for sustainability Woolen weaving sector keeps its

significance in Turkey and in the World and request for woolen fabric because of its becoming nature and

useful permanently increases While wool is valuable like this throwing of some wool as a waste during

production increases production cost of woolen fabric producer and as a result reduces competitive power

at woolen fabric sector against countries which production cost is low The wool waste generated during

weaving process composes high portion of the total waste

Project will be the one of the first committed to solve weft waste problem for shutleless weaving looms in

industrial scope and will be performed within an industry supported academic work Currently the weft

waste length on gripper weaving looms exist at YUNSA at different features (brand structure type year

side type machine width etc) will be inspected and an optimization processes will be performed Weft

transfer system will be recorded by high fast camera and will be analyzed by image processing software

According to data and findings collected a new apparatus will be designed to reduce weft waste and will

work at the side of fabric Produced samples will examine and applicability of them will be tested within

draft Project has a potential to ensure incomes and competitive edge at first for YUNSA and for all

weaving sector It will pioneer about the amount of weft wastes especially for gripper weaving looms The

proportion of weft waste could be reduced from 10 to 1-2 level Important ldquoknow-howrdquo will be

obtained in this field and it will secured by patent and it will be possible to present it to all weaving sector

As a result the production waste of all natural or synthetic weft yarn used in weaving sector will be

reduced and will contribute for cleaner and sustainable production economy It will also contribute of our

country to competitive edge at textile sector and also cost advantage with technological experience will

be gained

Keywords Weft Waste Selvedge Waste Rapier Weaving Loom Fabric Selvedge

Selvedge Forming Device Apparatus for Reducing Weft Waste

2014 118 Pages

iv

OumlNSOumlZ

Uzun soluklu bir ccedilalışmayı başarılı bir şekilde bitirmenin gurur ve heyecanı iccedilindeyim

SANTEZ olarak kabul edilen yuumlksek lisans tezim hem alanında literatuumlr konusu bakımından

ilkler arasında olması hem de YUumlNSA dokuma işletmesinde ilk olarak yapılan kapsamlı bir

araştırma ve AR-GE konusu olması bizim iccedilin ayrı bir gurur kaynağı olmuştur Bu ccedilalışmam

suumlresince her tuumlrluuml yardım ve fedakacircrlığı sağlayan bilgi tecruumlbe ve guumller yuumlzuuml ile ccedilalışmama ışık

tutan hiccedilbir zaman bitmek tuumlkenmek bilmeyen pozitif enerjisi ile suumlrekli motivasyon kaynağım

olan ayrıca ccedilalışma suumlresince kendimi geliştirmeme youmlnelik de birkaccedil adım ileride olmamı

sağlayan ve de en oumlnemlisi insan ve oumlğrenci halinden anlayan oumlzel ve profesyonel hayatımda

oumlrnek aldığım ccedilalışmamın youmlneticisi ccedilok değerli Sayın Hocam Prof Dr H Ziya OumlZEKrsquoe ccedilok

teşekkuumlr eder minnettarlığımı sunarım Kendisine ve ailesine oumlzel ve profesyonel hayatta başarılı

mutlu ve sağlık dolu guumlnler geccedilirmelerini dilerim Engin performans ve bilgisiyle ccedilok daha iyi ve

yuumlksek goumlrevlerde bulunmasını temenni eder ve bir kez daha şuumlkranlarımı kendilerine arz ederim

Proje kapsamında beraber uzun vakit geccedilirdiğim tez ccedilalışma arkadaşlarım olan AR-GE

muumlhendisleri Cem DAVUL Murat CcedilANLIOĞLU ve Koray KARAKAŞrsquoa vermiş oldukları

destek ve ccedilalışmalarından dolayı ccedilok teşekkuumlr ederim

YUumlNSA işletmesinde başta AR-GE Koordinatoumlruuml Sn Mehmet Ccediliğdem Genel Muumlduumlr

Yardımcısı Sn Derya KINIK AR-GE Muumlduumlruuml Sn Orhun OK Uumlretim Koordinatoumlruuml Sn Mehmet

AKIN ve İplik İşletmesi Muumlduumlruuml Sn Cumhur GUumlRELrsquoe vermiş oldukları destek ve bilgilerden

dolayı ccedilok teşekkuumlr eder ccedilalışma hayatlarında başarılar dilerim

Son olarak YUumlNSA Dokuma İşletmesi teknisyenleri olmak uumlzere tuumlm dokuma

ccedilalışanlarına ve oumlzelikle Kıdemli Dokuma Teknisyeni Yunus UumlSTUumlNELrsquoe ilgi ve desteklerinden

dolayı teşekkuumlr ederim

Ayrıca bu suumlreccedilte suumlrekli yanımda duran ve ccedilok buumlyuumlk fedakacircrlıklar yapan eşim ve

ccedilocuğuma teşekkuumlruuml bir borccedil bilir ve bu ccedilalışmayı eşim ve oğluma ithaf ederim

Aralık 2014 Ferit DEMİR

v

BUumlYUumlKLUumlKLER BİRİMLER SİMGELER

1 SI Birim Sisteminin Temel Birimleri

Boyut Birim Simge

Uzunluk Metre m

Kuumltle Kilogram kg

Zaman Saniye s

2 Tuumlretilmiş SI Birimleri

Fiziksel

Buumlyuumlkluumlk

Buumlyuumlkluumlk

sembol

SI Birim

Birim

Sembol

Frekans v f Hertz Hz

Kuvvet ağırlık FW newton N

Basınccedil gerilme p pascal Pa

Guumlccedil P watt W

Celsius sıcaklık t

degree

Celsius

degC

Tuumlretilmiş Buumlyuumlkluumlk

Buumlyuumlkluumlk semboluuml Adı

SI Temel Birimlerle

accedilıklama

Alanarea A metre kare m2

Hacımvolume V metre kuumlp m3

Hızspeed velocity u v c metre boumlluuml saniye m s-1

İvmeacceleration a g (serbest duumlşme)

metre boumlluuml saniye

kare

m s-2

vi

3 SI Birimleri ile kullanılabilen SI olmayan Birimler

Birim Sembol

Dakika Min

Saat H

Guumln D

Derece ordm

Dakika

Saniye

Litre L

Ton t

Bar bar

vii

İCcedilİNDEKİLER Sayfa No

OumlZET i

ABSTRACT ii

OumlNSOumlZ iv

BUumlYUumlKLUumlKLER BİRİMLER SİMGELER v

ŞEKİLLER DİZİNİ x

CcedilİZELGELER DİZİNİ xiii

1 GİRİŞ 1

2 LİTERATUumlR TARAMASI 5

21 Dokuma Nedir 5

22 Dokuma Tezgacirchlarının Gelişimi 5

221 Mekikli atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları 6

222 Mekiksiz atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları 7

223 Mekiksiz dokuma makinelerindeki kumaş kenar yapıları 10

23 Kumaş Uumlretimi Sırasında Oluşan Telefler 15

24 Atkı Telefi Nedir 15

241 Atkı telefi nasıl oluşur 16

25 Literatuumlr Ccedilalışmaları 16

26 Tezgacirch Uumlreticilerinin Geliştirdikleri Aparat ve Youmlntemler 19

261 Tezgacirch uumlreticilerinin kenar yapma ve guumlccedillendirme youmlntemine goumlre geliştirdikleri

aparatlar 19

262 Tezgacirch uumlreticilerinin telef azaltma amacıyla geliştirdikleri aparatlar 20

263 Kenar yapma ve atkı telefini duumlşuumlruumlcuuml mekanizmalar iccedilin alınan patentler 24

3 MATERYAL ve YOumlNTEM 31

31 Dokuma İşletmesinde Bulunan Tezgacirchlar ve Karşılaştırılmaları 31

viii

311 Dokuma işletmesinde bulunan hava jetli tezgacirchlar ve oumlzellikleri 33

312 Şişli tezgacirchların rapier oumlzellikleri ve ccedilalışma mekanizması 34

313 Rijit şişli Dornier tezgacirchların rapier oumlzellikleri 35

314 Esnek şişli Picanol tezgacirchların rapier oumlzellikleri 36

315 Şişli tezgacirchlarda esnek ve rijit şişlerin karşılaştırılması 37

32 Dokuma İşletmesindeki Picanol İle Dornier Tezgacirchları Arasındaki Farklar 41

33 Dokuma İşletmesinde Kullanılan İplik Harmanları 41

34 Dokuma İşletmesinde Yapılan Telef Azaltma Projeleri 45

35 Hızlı Kamera Kullanımı 45

36 Youmlntem 47

4 ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA 49

41 Dokuma İşletmesinde Yapılan İncelemeler 49

42 Tezgacirch Grubu Bazında Atkı Teleflerinin Toplanması ve İncelenmesi 53

421 Tezgacirch Gruplarından Alınan Numunelerin Değerlendirilmesi 55

5 STANDARDİZASYON VE OPTİMİZASYON CcedilALIŞMALARI 58

51 Dokuma İşletmesinde Fire Oluşum Mekanizmaları Ve Etkileyen Parametrelerin

İncelenmesi 58

511 Standart dışı ayarlamaların genel nedenleri 59

52 Standardizasyon İccedilin Yapılan Ccedilalışmalar 61

521 Atkı telefinde işletmenin genel durumu 61

522 Dokuma hazırlık kaynaklı atkı teleflerinin azaltılması 62

523 Dokuma makinesi kaynaklı atkı telefinin azaltılması 65

53 Atkı Yakalayıcı Sistemlerde Kavram ve Aparat Geliştirme 77

531 Ccedilok kullanımlık elastik atkı tutucu 78

532 Elektromanyetik lamelli atkı ucu tutucu 79

ix

533 EcoLeno tertibatı veya tarak sistemine bağlı atkı tutucu 81

534 Hava emişi ile yapılan atkı yakalama aparatı 82

5341 Vakumlu atkı emiş duumlzesi 83

5342 Mevcut sistem ile karşılaştırması 84

5343 Oumln deneme ccedilalışmaları 86

5344 Hava emiş aparatının kullanılması ve karşılaşılan hatalar 87

5345 Hava emiş youmlntemine goumlre tasarlanan atkı tutucunun amacı 88

5346 Aparatlar ile deneysel ccedilalışmalar 96

6 SONUCcedil 111

7 KAYNAKLAR 115

OumlZGECcedilMİŞ 118

x

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil - 2 1 Dokuma İşlemi 5

Şekil - 2 2 Mekikli Tezgacirch ndash Gerccedilek Kenar (Selvedge) 6

Şekil - 2 3 Kancalı Atkı Atım Sistemine Sahip Dokuma Tezgacirchı 8

Şekil - 2 4 Kıvırma Kenar 11

Şekil - 2 5 Saccedilak Kenar 11

Şekil - 2 6 Leno Kenar 12

Şekil - 2 7 Gerccedilek ve Eritme Kenar Karşılaştırması 13

Şekil - 2 8 Dokuma Tezgacirchında Atkı Telefinin Oluşumu 16

Şekil - 2 9 Hava Jetli Tezgacirchlarda Atkı Atma Sistemi 18

Şekil - 2 10 Dornier Disc-O-Lenoreg Aparatı 19

Şekil - 2 11 PICANOL Ecofil Aparatı 20

Şekil - 2 12 SULZER Waste Saver Aparatı (Sulzer Technical Rewiev 199) 21

Şekil - 2 13 Smith Firmasının Lenomat Aparatı 21

Şekil - 2 14 Sultex Lateral and Central Tuckers Aparatı 22

Şekil - 2 15 ERGO II Elektronik Sağ Kanca Accedilıcı 23

Şekil - 2 16 Dornier Firması Tarafından Geliştirilen Atkı Kontrol Sistemleri (Dornier Teknik

Bildiri TM201220 12-10-2t4r) 24

Şekil - 2 17 Yalancı Kenar Tertibatı (USA Pat 5 353 845 1994) 25

Şekil - 2 18 Atkı Ayıklayıcı Sistem (USA Pat 6039086 2000) 26

Şekil - 2 19 Avrupa Birliği Atık Hiyerarşi Basamakları 30

Şekil - 3 1 Dokuma İşletmesinde Rapier Tezgacirchların Kumaş Kenarı ve Yalancı Kenar

Yapılarına Goumlre Sınıflandırılması 32

Şekil - 3 2 Dokuma İşletmesinde Bulunan Hava Jetli Dokuma Tezgacirchı 33

Şekil - 3 3 Dornier Rapier Sopasının Ccedilalışma Mekanizması 35

Şekil - 3 4 Rijit Şişli Dornier Rapier Sopası 36

Şekil - 3 5 Esnek Şişli Rapier Sopasının İncelenmesi 37

Şekil - 3 6 Atkı Motorlarının ve Seccedilicilerinin İncelenmesi 40

Şekil - 3 7 Olympus i-SPEED Hızlı Kamera 46

Şekil - 3 8 Kenar Saccedilağı ve Oluşum Mekanizması 47

xi

Şekil - 5 1 Tezgacirchlarda Kumaş Eninden Daha Uzun Tarak Kullanılması 62

Şekil - 5 2 Tarak Kenarlarında Fazladan Oluşan Ccedilıkıntılar 63

Şekil - 5 3 Taharlanan Tarağın Uzunluğunun Uumlzerinde Yazandan Daha Uzun Olması 64

Şekil - 5 4 Yalancı Kenar Tarağı ile Kumaş Kenarı Arasındaki Mesafe Ayarı 65

Şekil - 5 5 Yalancı Kenar Tarağı 66

Şekil - 5 6 Uygun Uzunlukta Tarak Kullanılmaması 68

Şekil - 5 7 Tezgacirch Ayarlarının İncelenmesi 73

Şekil - 5 8 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Akuumlmuumllatoumlr Ayarı 74

Şekil - 5 9 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Fren Değerlerinin Ccedilok Arttırılması 74

Şekil - 5 10 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Fren Değerlerinin Orta Derecede Arttırılması 75

Şekil - 5 11 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Fren Değerlerinin Ccedilok Az Arttırılması 75

Şekil - 5 12 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Fren Değerlerinin Sıfırlanması 76

Şekil - 5 13 Ccedilok Kullanımlık Elastik Atkı Tutucu 79

Şekil - 5 14 Elektromanyetik Lamelli Atkı Ucu Tutucu 80

Şekil - 5 15 Eco Leno Tertibatı ve Tarak Sistemine Bağlı Atkı Tutucu 81

Şekil - 5 16 Hava Emişi ile Yapılan Atkı Yakalama Aparatı 83

Şekil - 5 17 Hava Emişi Sisteminin Mevcut Sistem İle Karşılaştır 84

Şekil - 5 18 Kancalı Dokuma Makinesinde Dokuma Anında Atkı Gerilim Değişimi 85

Şekil - 5 19 Hava Emiş Aparatı İle Yapılan Denemeler 87


Şekil - 5 21 Her Tarafı Eşit Genişlikte Olan Bir Hava Emiş Aparatı Ccedilizimi 89

Şekil - 5 22 Her Tarafı Eşit Genişlikte Olan Bir Hava Emiş Aparatı Resmi 89

Şekil - 5 23 Duumlze B_1 Hava Emiş Aparatına Goumlre Daha Geniş Ccedilentikli Aparat Ccedilizi 90

Şekil - 5 24 Duumlze B_1 Hava Emiş Aparatına Goumlre Daha Geniş Ccedilentikli Aparat Resmi 91

Şekil - 5 25 Boru Kesitine Dik Olarak Birden Fazla Ccedilektik Oluşturulması Profil Ccedilizimleri 92

Şekil - 5 26 Boru Kesitine Dik Olarak Birden Fazla Ccedilektik Oluşturulması Resmi 92

Şekil - 5 27 Boru Dizaynının Değiştirilmesi ve Geniş Alan Uumlzerinde Kuumlccediluumlk Deliklerin Varlığı

Ccedilizimi 93

Şekil - 5 28 Boru Dizaynının Değiştirilmesi ve Geniş Alan Uumlzerinde Kuumlccediluumlk Deliklerin Varlığı 94

Şekil - 5 29 Hava Emiş Sisteminde Buumlyuumlk Deliklerin Yanında Kuumlccediluumlk Deliklerin Accedilılması Resmi

95

xii

Şekil - 5 30 Hava Emiş Sisteminde Buumlyuumlk Deliklerin Yanında Kuumlccediluumlk Deliklerin Accedilılması

Ccedilizimleri 95

Şekil - 5 31 Hava Emiş Sisteminde iki Adet Dar Ccedilentiklerin Tasarlanması Resmi 96

Şekil - 5 32 Hava Emiş Sisteminde iki Adet Dar Ccedilentiklerin Tasarlanması ve Ccedilizimi 96

Şekil - 5 33 L Kesitindeki Hava Emiş Borusu 102

Şekil - 5 34 İplik Emiş Duumlzeleri ( uumlst sıra A_1 A_2 A_3 ve alt sıra A_4 B_1 ve B_2 olarak

adlandırılmıştır) 103

Şekil - 5 35 İplik Emiş Duumlzesi A_2 ile yapılan iplik kavrama performansı testleri 104

Şekil - 5 36 İplik Emiş Duumlzesi A_1 ve B_2 ile yapılan iplik kavrama performansı testleri 105

Şekil - 5 37 İplik Emiş Aparatı Vakum Pompası ve bağlantı duumlzeni 107

Şekil - 5 38 İplik Emiş Duumlzeleri A_3 ve A_1 ile tezgacirch uumlzerinde deneme ccedilalışmaları 108

Şekil - 5 39 Emiş duumlzesi oumlnuumlnde kanca giriş geccediliş ccedilıkış ve tefe hareketi anlarının yuumlksek hızlı

kamera goumlruumlntuumlleri (ccedilekimler 2000 kares hız ve 500 μs mekik hızı ile yapılmıştır) 109

Şekil - 5 40 Bir dokuma devrinde kancanın ağızlık ccedilıkışından tefelemeye kadar olan suumlreccedil iccedilinde

109

Şekil - 5 41 Kumaş uumlzerinde oluşan gevşek atkı duumlzguumlnsuumlzluumlk hataları ve saccedilak oluşumu 110

Şekil - 6 1 Projede Gerccedilekleşen Telef Kazanım Oranı 111

Şekil - 6 2 Telef Miktarını İyileştirme Ccedilalışmaları Sonrasında Elde Edilen Kazanccedillar 114

xiii

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Ccedilizelge - 3 1 Dokuma İşletmesinde Bulunan Tezgacirch Grupları 31

Ccedilizelge - 3 2 Dokuma İşletmesinde Kullanılan Rapier ve Şişlerin Karşılaştırılması 39


Ccedilizelge - 4 1 Dokuma İşletmesinde Kullanılan Atkı Harman ve Yuumlzdeleri 50

Ccedilizelge - 4 2 Atkı Teleflerinin Tezgacirch Grubu Bazında Değerlendirilmesi 51

Ccedilizelge - 4 3 Tezgacirch Grubu Bazında Atkı Teleflerinin Toplanması ve İncelenmesi 54

Ccedilizelge - 4 4 Tezgacirch Gruplarından Alınan Numunelerin Değerlendirilmesi 55

Ccedilizelge - 4 5 Dokuma Atkı Sayısı ve Telefi Miktarı (Hesaplama 12 ay x 26 iş guumlnuuml x 225 iş 57

Ccedilizelge - 5 1 Atkı Telefinde Dokuma İşletmesinin Genel Durumu 61

Ccedilizelge - 5 2 Sağ Kenar Telefinin Goumlsterimi 63

Ccedilizelge - 5 3 Yalancı Kenar Taraklı ve Yalancı Kenar Taraksız Teleflerin Karşılaştırılması 67

Ccedilizelge - 5 4 Picanol Optimax Tezgacirchlarda Atkı Kapanma Accedilısının Atkı Telefine Etkisi 77

Ccedilizelge - 5 5 İplik Tipi Paketleme Faktoumlrleri 98

Ccedilizelge - 5 6 Bazı Liflerin Lif Yoğunlukları 98

Ccedilizelge - 5 7 Karşılık Gelen Boru Uzunluğunun Bulunması 101

Ccedilizelge - 5 8 Farklı incelikteki ipliklerin değişen ağırlıklar altında kavranma testi sonuccedilları 105

Ccedilizelge - 5 9 Farklı incelikteki ipliklerin değişen ağırlıklar altında kavranma testi sonuccedillar 106

Ccedilizelge - 6 1 Atkı Telefi Azaltma Tablosu Son Durum 112

Ccedilizelge - 6 2 Atkı Telefi Azaltma Projesi Kazanccedil Tablosu 113

1

1 GİRİŞ

Dokuma işleminde atkı telefi problemi mekiksiz dokuma makinelerinin mekikli dokuma

makinesine alternatif olarak kullanımıyla ortaya ccedilıkmıştır Bu makinelerin doğasından

kaynaklanan gerccedilek kenar yapamama nedeniyle oluşan atkı telefleri guumlnuumlmuumlz dokuma kumaş

uumlreticilerinin oumlnemli sorunlarından birini oluşturmaktadır İşletmelerin yoğun kuumlresel rekabet

ortamında bu telefleri olabildiğince azaltma istekleri giderek daha fazla oumlnem kazanmaya

başlamıştır Diğer taraftan doğal ya da insan yapımı lifler iccedileren atkı ipliklerinin oumlzellikle

kancalı tipleri olmak uumlzere mekiksiz dokuma makinelerinde dokuma sırasında kayda değer bir

oranda telef olması suumlrduumlruumllebilir bir ccedilevre ve enduumlstriyel uumlretim accedilılarından da kabul edilebilir

bir durum değildir

Enduumlstriyel ve ekonomik anlamda oumlnem taşıyan bu konu uumlzerinde yapılmış akademik

ccedilalışmaların ise ccedilok az olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Daha ccedilok tezgacirch uumlreticisi firmaların odaklandığı bu

konuda yapılan sınırlı ccedilalışmaların bir kısmı teknik dergilerde yer almış bir kısmı da patent

tescilleri ile sonuccedillanmıştır Bilimsel bir sistematik kapsamında konunun ayrıntılı olarak

incelenmesinin ve olası ccediloumlzuumlm tekniklerinin tartışılmasının bilimsel literatuumlre oumlnemli katkı

sağlayacağı ve konunun kritik youmlnlerini ortaya ccedilıkaracağı duumlşuumlncesi ile bu tez ccedilalışmasında bu

konu uumlzerine odaklanılmıştır Telef oluşumunda buumlyuumlk oumllccediluumlde doğrudan uumlretim ortamında

yapılan ayar ve tercihlerin belirleyici olması nedeniyle işletme ortamında yapılmasının gerekliliği

ve yararlılığı oumlngoumlruumllerek bu konunun bir enduumlstriyel firma ile işbirliği iccedilinde yapılmasına karar

verilmiştir Dolayısıyla bu konuyu ar-ge guumlndemine almış olan Ccedilerkezkoumly Organize Sanayi

Boumllgesinde faaliyet goumlsteren YUumlNSA Yuumlnluuml Sanayi ve Ticaret AŞ ile işbirliği iccedilinde bir ortak

proje ccedilalışması yapılmış ve hazırlanan proje oumlnerisi Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi

Tezleri programına sunulmuştur Proje oumlnerisinin 2012 yılı ikinci doumlnem projeleri kapsamında

kabul goumlruumlp desteklenmesi ile tez ccedilalışması bir San-Tez projesi olarak Yuumlnsa ile işbirliği iccedilinde

yuumlruumltuumllmuumlştuumlr

Tezin temel amacı oumlncelikle kancalı dokuma makinelerinde olmak uumlzere atkı ipliği

teleflerini azaltacak youmlntem ve suumlreccediller geliştirmek ve sonuccedil itibariyle hem maliyet hem de doğal

kaynakların suumlrduumlruumllebilirliği accedilısından oumlnemli kazanımlar elde etmek olarak tanımlanmıştır

Dokuma işleminde ayrıca atkı telefini etkileyen değişken ve ayarların belirlenmesinde suumlbjektif

ve rastgele belirlenen oumllccediluumltleri en aza indirgemek projenin başlatılma gerekccedileleri arasında yer

almıştır Tez kapsamında kancalı dokuma tezgacirchlarında mevcut durumdaki atkı telefi

2

uzunluğunun minimum duumlzeylere getirilmesini sağlayacak bir aparat tasarımı uumlzerinde ccedilalışılması

da hedefler arasında yer almıştır

Tezin hedefi kancalı tezgacirchlarda oluşan atkı telefinin azaltılmasıdır Bundan dolayı ilk

etapta dokuma işletmesinin optimizasyonu sağlanmıştır İkinci olarak atkı atım sistemi

geliştirilerek tezgaha entegre edilen bir aparat ile atkı telefini minimum seviyeye duumlşuumlrmek iccedilin

ccedilalışmalar yapmak olmuştur Bunun sonucunda da maliyetlerin duumlşuumlruumllmesi oumlnemli tasarrufların

kazanılması ve suumlrduumlruumllebilir bir ccedilevreye katkı sağlamaktır Tezin olgusal yapısı oluşturan

amaccedillardan bir diğeri de personel inisiyatifine bağlı ayarları standart bir ccedilerccedileveye oturtup

suumlbjektif olmaktan kurtarmak olmuştur Boumlylelikle tezgacirch ayarları kaynaklı teleflerin azaltılması

sağlanmıştır

Ccediloumlzguuml ve atkı iplikleri dokuma işleminin ana yapı elemanlarıdır Bu bağlamda dokuma

hazırlık ve dokuma işlemlerinde mekanizma ve ccedilalışma prensipleri gereği bir miktar telef

oluşumundan kaccedilınmak şu an iccedilin muumlmkuumln değildir Dokuma işleminin doğasından kaynaklı

nedenlerden dolayı ccediloumlzguuml telefleri genelde dokuma hazırlık aşamasında gerccedilekleşirken atkı

telefleri dokuma prosesi aşamasında gerccedilekleşmektedir Dokuma aşamasındaki atkı telef oluşumu

mekikli tezgacirchlara alternatif olarak geliştirilen mekik kullanılmadan dokuma yapan tezgacirchların

geliştirilmesi ile başlamıştır Telefe neden olan mekanizma mekik kullanılmadığı iccedilin kumaşa

dacirchil edilmek iccedilin atılan atkının kontroluumlnuuml sağlamak ve hataların oluşumunu engellemek iccedilin

mecburi olarak sağ ve sol kenarlarda fazladan bir miktar atkı uzunluğunun bırakılmasından

kaynaklanmaktadır Burada mantıksal olarak duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde bu iki dokuma tezgacirchı

mekanizmaları arasındaki ccedilalışma farklılıkları ne kadar azaltılırsa bu oumllccediluumlde de atkı telefinin

azaltılacağı ortaya konulmuştur Buguumlnlerde mekiksiz dokuma mekanizmalarından biri olan

kancalı dokuma tezgacirchlarında atkı telefleri kronik hale gelmiştir Oumlrneğin 150 ndash 160 cm eninde

kancalı tezgacirchlarda dokunan bir kumaşta atkı telefleri 10 civarında gerccedilekleşmektedir Yuumlksek

maliyetlere neden olan bu atkı teleflerine katlanmak ccedilok zor olmaktadır Yuumlksek telef oranlarının

olduğu bir ortamda duumlşuumlk maliyetli rekabet edilebilir ccedilevreye duyarlı ve suumlrduumlruumllebilir bir

dokuma uumlretiminden bahsetmek doğru olmayacaktır

Konuyu Dokuma İşletmesi accedilısından değerlendirecek olursak bu tez ccedilalışmasında yapılan

iyileştirmeler rekabet edebilirliği arttırmıştır Nuumlfus oranına goumlre uumlretim miktarı duumlşen ve arz

miktarı artan yuumlnluuml kumaşlar iccedilin suumlrduumlruumllebilir bir ccedilevre accedilısından oumlnemli bir kazanccedil

sağlamaktadır Yuumlnluuml dokuma sektoumlruuml Tuumlrkiyersquode ve duumlnyada oumlnemini korumaktadır Yuumlnluuml

3

kumaşların yumuşak parlak doumlkuumlmluuml ince nefes alabilir doğal ve kullanışlı olması her geccedilen

guumln yuumlnluuml kumaşa olan ilgi ve oumlnemi arttırmaktadır Yuumln ve yuumlnluuml sektoumlruuml bu kadar değerli ve

oumlnemli iken uumlretim sırasında yuumlnuumln bir kısmının telef olarak atılması kumaş uumlreticilerinin

maliyetini arttırmakta sonuccedil olarak da uumlretim maliyetleri duumlşuumlk olan uumllke ve firmalara karşı

rekacircbeti duumlşuumlrmektedir Dokuma işleminde atkı telefi kumaş uumlretimi sırasında oluşan telefler

arasında en fazla orana sahip olan teleftir Bunun dışında iplik oluşumu sırasında dokuma

hazırlık işlemleri sırasında kumaş boyama ve apre işlemleri sırasında da telefler oluşmaktadır

Oluşan bu telefler işletme maliyetini arttırmakta dolayısı ile elde edilen son uumlruumln fiyat olarak

artmaktadır

Bu tez ccedilalışması dışında tezgacirch uumlreticileri tarafından bazı ccedilalışmalar yapılmıştır Fakat

buradaki ccedilalışmalar daha ccedilok yalancı kenar ipliklerinin azaltılması iccedilin gerccedilekleştirilmiştir Bir

diğer ccedilalışma ise kumaş kenarının kuvvetlendirmesi iccedilin yapılmıştır Atkı telefi olarak yapılan bir

ccedilalışma ise lsquoWASTE SAVERrsquo (Sulzer Technical Review 199) adı altında hava emişi

mekanizması ile oluşturulmaya ccedilalışılmıştır Fakat guumlnuumlmuumlzde yuumlksek hava maliyetlerinden

dolayı yaygın olarak kullanılmamaktadır

Ccedilok buumlyuumlk ARGE ve ekonomik guumlccedillere sahip tezgacirch uumlreticileri tarafından dahi bu sorunu

tamamen ccediloumlzuumllememiştir Atkı telefi belli bir yere kadar duumlşuumlruumllmuumlş sonrası iccedilin ise ccedilalışmalar

ccedilok fazla duumlşuumlnuumllmemiştir Ccediluumlnkuuml burada azaltılabilecek atkı telefi uzunluğunun azaltılabilinecek

bir sınırı vardır Bu sınırı kumaş hatalarının oluşma riskinin başladığı yere kadar olduğu

soumlylenebilir Kumaş hatalarından dolayı telef olan kısım atkı telefinden meydana gelen atıklardan

ccedilok daha yuumlksek maliyetlere neden olmaktadır Bu tez ccedilalışması ile atkı telefinin azaltılması iccedilin

genel olarak kumaş hatası olmayacak şekilde tezgacirch uumlreticilerinin ayarlarından daha da aşağı

ccedilekmek ve atkı telefini azaltmak iccedilin ccedilalışmalar yapılmıştır Yapılan literatuumlr taraması ile atkı

telefi veya dokuma işletmesinde oluşan teleflerin azaltılması iccedilin daha oumlnce ne tuumlr ccedilalışmalar

yapıldığı ve bu ccedilalışmalardan nasıl yararlanılabileceği araştırılmıştır Sonrasında tez ccedilalışması

kapsamında kullanılan materyal ve metotlar değerlendirilmiştir Dokuma İşletmesinin guumlncel

durumu ile oluşan telef uzunlukları ve yapılan telef azaltma ccedilalışmaları incelenmiştir Sonraki

adımlarda tez ccedilalışmasının buumlyuumlk bir kısmını oluşturan dokuma işletmesinin standardizasyonu ve

aparat tasarımı gerccedilekleştirilmiştir Son olarak genel telef ve kazanccedil değerlendirmeleri ve

analizleri yapıldı

4

Tez ccedilalışması ile YUumlNSA ve Tuumlrkiye Dokuma Sektoumlruumlne buumlyuumlk katkılar sağlandığı ve

sağlanacağı duumlşuumlnuumllmektedir Bu ccedilalışma ile dokuma sektoumlruumlndeki kancalı dokuma tezgacirchlarında

atkı teleflerinin azaltılması ve işletme standardizasyonun sağlanmasına dikkatler ccedilekilerek

Tuumlrkiye ve Duumlnya dokuma sektoumlruumlne oumlncuumlluumlk edilmiştir

5

2 LİTERATUumlR TARAMASI

21 Dokuma Nedir

Dokuma uumlccedil temel hareketten oluşmaktadır Ağızlığın accedilılması atkının atılması ve

tefelemenin gerccedilekleştirilmesidir (Şekil ndash 21) MOuml 5500 yıllarında rastlanan ilkel dokuma

youmlntemleri tarih iccedilerisinde gelişerek guumlnuumlmuumlzdeki modern mekiksiz dokuma makinelerine

oumlncuumlluumlk etmiştir Bu da atkı atım sistemleri ve telef miktarlarını etkilemiştir (Anonim 2011)

Şekil - 2 1 Dokuma İşlemi

Dokuma tezgacirchlarının tarih iccedilerisinde gelişip guumlnuumlmuumlzuumln modern makinesine doumlnuumlşmesi

dokuma işleminde buumlyuumlk avantajlar sağlamasına karşılık bazı olumsuzluklar da ortaya ccedilıkmıştır

Bu olumsuzluklar artan enerji maliyeti teknik eleman ihtiyacı kaliteli hammadde maliyeti ve

oluşan telefler vs sayılabilir Bu olumsuzluklardan işletme telef oranı araştırma konusu olarak ele

alınmıştır ve ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir

22 Dokuma Tezgacirchlarının Gelişimi

Dokuma tezgacirchlarının gelişimi daha ccedilok atkı atım sistemleri ile beraber tezgacirch devrinin

ve otomasyonun dolayısıyla uumlretim hızının arttırılmasına youmlnelik olmuştur Uumlretim hızının

arttırılmasını sağlayan mekiksiz atkı atma teknikleri sonucunda atkı telefi sorunu ortaya ccedilıkmıştır

Guumlnuumlmuumlzde kullanılan tezgacirchların atkı atım sistemlerine goumlre sınıflandırılması

a- Mekikli atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları

6

b- Mekiksiz atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları

- Mekikccedilikli atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları

- Kancalı atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları

- Su jetli atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları

- Hava jetli atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları

Atkı atma sistemlerine goumlre dokuma makinelerinin tarih iccedilerisindeki gelişimi yukarıdaki

şekilde olmuştur

221 Mekikli atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları

Guumlcuumller yardımıyla gruplar halindeki ccediloumlzguumller arasında oluşturulan aralıktan atkı

ipliğinin mekikle geccedilirilmesi sonunda duumlz yuumlzeyli dokumalar elde edilen dokuma tezgacirchlarıdır

Bu tezgacirchlarda ccedileşitli kumaş dokumaları elde edilmektedir Siirt battaniyesi ve kolanlar

grup iccedilinde yer almaktadır Kadınlar tarafından evlere yuumln ipek keten veya pamuk kullanılarak

yapılan bu dokumalar el sanatı oumlrneklerindendir Kumaş ccedilevre peşkir yağlık gibi ccedileşitlilik

goumlstermektedir Guumlnuumlmuumlzde yarı otomatik ve stoklu ccedilalışan mekikli tezgacirchlarda uumlretilmiştir

Piyasada kara tezgacirch olarak da bilinen bu tezgacirchlar ticari amaccedillı yarı otomasyon sistemi

kazandırılmış tezgacirchlardır Burada mekikli tezgacirchın en buumlyuumlk ve ayırt edici oumlzelliği olan gerccedilek

kenar lsquorsquoselvedgersquorsquo oumlzelliği oluşumudur Bu oumlzelliğinden dolayı sıfır atkı telifi vardır Mevcut

piyasada oumlzellikle denim kumaş uumlretiminde bu oumlzelliği nedeniyle moda olarak kendine yer bulan

ve kullanılan mekikli dokuma makineleri vardır (Şekil 22)

Şekil - 2 2 Mekikli Tezgacirch ndash Gerccedilek Kenar (Selvedge)

7

Mekikli tezgacirchlarda duumlşuumlk ccedilerccedileve sayısı vardır Genelde doumlrt ccedilerccedileveli ve tek mekikli el

ve ayak ile kontrol edilen tezgacirchlardır Fakat guumlnuumlmuumlzde birden fazla mekik yuumlklenip elektrik ile

hareket sağlanarak yarı otomatik hale getirilmiş tezgacirchlar da mevcuttur

222 Mekiksiz atkı atma sistemlerine sahip dokuma tezgacirchları


Bu dokuma tezgacirchlarında atkı transferi mekikccedilik yardımı ile sağlanmaktadır Mekikccedilik

balistik atkı atma sistemleri olarak da adlandırılmaktadır Yuumlksek uumlretkenlik yanında atkı

kontroluumlnuumln zorluğu ve her iki taraftan kesilen atkı uccedilları nedeni ile mekikccedilikli tezgacirch ccedileşidine

geccedilişte atkı telefi oluşmuştur Burada hızlı uumlretim zaman ve verimlilik nedenlerinden dolayı bu

telefler mekikli tezgacirchlara goumlre kabul edilebilir olmuştur Mekikccedilikli sistemde atkı atımı sırasında

frenleme sistemi ve atkı kopuşu kaccedilığı gibi hataların olmaması iccedilin atılan atkı kumaş eninden

fazla atılmaktadır Dokuma işlemi tamamlandıktan sonra atkıların fazla kısmı bir makas yardımı

ile kesilmekte ve atkı telefine neden olmaktadır Bu sistemde atkı telefinin azaltılması ile ilgili

ccedilalışmalara kısaca değinilecektir


Kancalı atkı atım sistemleri kendi aralarında Esnek Kancalı ve Rijit Kancalı Atkı Atım

Sistemleri olarak iki farklı gruba ayrılmaktadır

Rijit kancalı atkı atım sistemleri Rijit kancalı dokuma makinelerinin tek ccedilift

teleskopik olanlarından başka yuumlz yuumlze halı veya kadife dokuyan ccedilift kancalı modelleri de vardır

Ayrıca ccedilift kancalı tezgacirchlar atkı ipliğinin ağızlık ortasındaki transfer şekline goumlre ilmek transfer

sistemi (Gabler) ve uccedil transfer sistemi (Dewas sistemi) olmak uumlzere iki farklı yapıda

tasarlanmaktadır Kanca ile atkı kaydeden bir yapı esas olarak ccedilok renkli ccedilalışma sahasında

kullanılmaktadır Bu ccedilalışmada en fazla uumlzerinde durulacak tezgacirch tuumlruumlduumlr Piyasada birccedilok

model olmakla birlikte en fazla kullanılan model DORNIER firmasının tezgacirchlarıdır (Şekil ndash 2

3) Bunun en oumlnemli nedenlerden bir tanesi pozitif transfer sisteminin ilk kullanan ve geliştiren

firmalarından birisidir Burada sistemi geliştirmiş ve piyasa ihtiyaccedillarına gerekli cevap

verilmiştir

8

Şekil - 2 3 Kancalı Atkı Atım Sistemine Sahip Dokuma Tezgacirchı

Sağlam ve randımanlı tezgacirchlardır Ccedilerccedileve adedi yuumlksek ve zor oumlrguumlluuml kumaşlarda tercih

edilen tezgacirchlardır Yapısı gereği işletme iccedilerisinde fazla yer tutmaktadır Aynı şekilde atkı atma

sistemi atkı seccedilici ve atkı kesim makaslarının ve kenar oumlrme sistemlerinden dolayı en fazla atkı

telefinin oluştuğu tezgacirch gruplarından bir tanesidir Atkı kaccedilığı boncuk kopuş vs hatalarının

olmaması iccedilin atkı ayarı kumaş eninden fazla yapılmakta diğer sistemlere goumlre biraz daha fazla

atkı telefinin oluşmasına neden olmaktadır

Esnek kancalı atkı atma sistemleri Şişler uumlzerine monte edilmiş tutucu başlar

vasıtasıyla atkı kaydının yapıldığı sistemlerdir Bu tezgacirchlar tek bir kancanın (rapier) tuumlm ccediloumlzguuml

genişliğini geccedilerek atkı kaydının yaptığı bir sistem şeklinde dizayn edildiği gibi iki kancanın

tezgacirchın iki ayrı tarafından ağızlığa girerek ortada atkı ipliğinin birinden diğerine aktarıldığı bir

sistem şeklinde de duumlzenlenmiş olabilirler

Kancalı tezgacirchlar esas olarak sert kancalı ve esnek kancalı ( 8 bantlı) olarak 2 alt sınıfa

ayrılmaktadır Esnek kancalı tezgacirchlar genellikle ccedilift kancalı olmakla birlikte tek esnek kancalı

modellere de rastlanmaktadır Esnek kancalı tezgacirchlarda rijit kancalı tezgacirchlara goumlre en belirgin

avantajları işletme iccedilerisinde daha az yer kaplamalarıdır Ayrıca sistemleri gereği ve makinenin

yapısından kaynaklanan oumlzelliklerinden dolayı biraz daha az atkı telefi olmaktadır Burada atkı

9

motorları ve atkı seccedilicilerin dizilimi oumlnemli rol oynamaktadır Tez ccedilalışmaları iccedilerisinde uumlzerinde

yoğunlaşılacak iki tezgacirch grubundan birisi de esnek kancalı tezgacirchlardır


Atkı atma youmlnteminin haricinde su jetli dokuma makineleri goumlruumlnuumlş bakımından klasik

tezgacirchların yapısından pek farklı değildir Bunlarda atkı ccedilapraz bobinden sağılıp atkı

frenlerinden geccediltikten sonra gerekli atkı uzunluğu ayarlanıp su jeti atkı atma duumlzesine

verilmektedir Su jetli tezgacirchlarda kapanan valfli meme veya accedilık meme kullanılabilmektedir

Hiccedilbir hareketli parccedilası bulunmayan accedilık meme basit olmasına karşılık kapanan valfli memeye

goumlre su tuumlketiminin fazlalığı atkı ve ccediloumlzguuml ipliklerinin ıslanması nedeniyle mahzurlu

sayılabilir


Hava jetli atkı atma sistemi guumlnuumlmuumlzdeki en hızlı sistemlerdir Bu sistemde atkı taşıyıcı

bir eleman bulunmadığından gerek hız gerekse uumlretim acısından diğer sistemlere goumlre

avantajlıdır Ancak hava akımıyla taşınan ipliğin hız farkından dolayı iplik buumlkuumlmuumlnuumln accedilılma

riski fazladır Hava jetli ile atkı atmada oumlnce atkı bir bobinden sağılarak gerilim duumlzenleyiciden

geccedilirilir Daha sonra atkı oumllccedilme cihazı bir atkılık ipliği oumllccedilerek atıma hazır hale getirir Atkı ipliği

ana jet iccedilerisinden puumlskuumlrtuumllerek atkı atımı gerccedilekleşir Geniş enli tezgacirchlarda ana jet dışında

tarak oumlnlerine yerleşmiş yardımcı jetler de kullanılır Hava jetli tezgacirchın bir oumlzelliği de tarak

yapısının kanal formunda oyuk bir şekilde olmasıdır Bunun nedeni puumlskuumlrtuumllen havanın

dağılmadan en uzak noktaya kadar goumlnderilebilmesidir Ccedilok yuumlksek devirli tezgacirchlar oldukları ve

atkı taşınması hava ile yapıldığı iccedilin atkı kontroluumlnuumln en zor yapıldığı tezgacirch cinslerinden bir

tanesidir Kontroluumln zor olduğu durumlar atkı kopuşu dolayısı ile tezgacirch duruşu ve atkı kaynaklı

hataların oluşmasına zemin hazırlayan durumdur Bu hataların oumlnuumlne geccedilmek iccedilin atkı telefinin

daha uzun olmasına izin verilmektedir Bu tezgacirchlar atkı telefi bakımından geliştirilmeye accedilık

tezgacirchlardır Ayrıca atkı transferi kontroluuml zor olduğu iccedilin mukavemeti yuumlksek atkıların ve

oumlrguumlsuuml basit kumaşların dokunduğu tezgacirchlardır

10

223 Mekiksiz dokuma makinelerindeki kumaş kenar yapıları

Kenar sorunu mekiksiz dokuma tezgacirchlarının geliştirilmesi ile başlamıştır Dokuma hızının

arttırılması iccedilin geliştirilen yeni sistemde suumlrekli olarak dokuma işleminin devam edebilmesi iccedilin

stoklu yani mekikli sistem terk edilmiştir Boumlylece atılan her bir atkının devamının gelebilmesi

iccedilin belli bir miktar atkı kesilmektedir Ayrıca dokunacak kumaşın hatasız oluşturulması iccedilin

atılan atkının kumaş eninden daha fazla olması gerekmektedir Sonuccedil olarak hız ve hatasız

dokuma gerekliliğinden dolayı atkı telefi meydana gelmektedir

Yapılan bir araştırmada (SAGEM 1990) bir kumaş kenarından istenen oumlzelliklerle

mekiksiz dokuma makinelerinde bu oumlzellikleri verebilen kenar yapıları incelenmiş ve bu kenar

yapılarının

- Kumaş kenarından istenen oumlzellikler

- Mekiksiz dokuma makineleri atkı atma sistemi

- Dokuma makinesi hızı

- Makine randımanı

- Hammadde (iplik) sarfiyatı

- Boya-terbiye proseslerindeki davranışlar

- Sanfor prosesindeki davranışlar

- Konfeksiyon

- Yatırım maliyetleri gibi maliyetler accedilısından karşılaştırılarak avantaj ve dezavantajları

ortaya konulmuştur

Kumaş kenarından istenen oumlzellikler Bir kumaş kenarının temel fonksiyonu en dışta kalan

ccediloumlzguuml ipliklerini bağlayarak ayrılmasını ve yıpranmasını oumlnlemektir Bu oumlrneğin mekikli

dokuma makinelerindeki gibi atkı ipliğinin bir masura suumlresince devamlı olması durumunda

kolaylıkla sağlanabilmekte ve kumaşta gerccedilek kenar olarak adlandırılan bir kenar yapısı

oluşmaktadır

Mekiksiz dokuma makinelerinin uumlretilip kullanılır hale gelmesiyle dokunan kumaşlarda

yapı olarak en oumlnemli ve belki de tek değişiklik kumaş kenarları olmuştur Mekiksiz dokuma

makinelerinde atkı ipliğinin bir kuumltle olarak taşınmayıp uccedil transferi yapılması sonucu gerccedilek

kenar kavramı tamamen değişmiş ve kumaş kenarından istenen oumlzellikleri verebilecek yeni

yapılar geliştirilmiştir

11

Bu konuda dokuma imalatccedilılarının geliştirdikleri bazı kenar tuumlrleri aşağıdaki gibidir

Şekil - 2 4 Kıvırma Kenar

- Kıvırma Kenar Kıvırma kenarın kumaş kenarından istenen oumlzelliklerin hepsini

karşılayan bir form olduğu soumlylenebilir Kıvırma kenar youmlnteminde kumaş kenarından 1ndash15cm

taşan atkı iplikleri bir sonraki ağızlığın iccediline kıvrılır Atkı ipliği tarak tarafından dokunan kumaşa

doğru itilir Her iki kenarda ağızlığın dışında kalan atkı ipliği uccedilları kenar tutucular tarafından

tutulur Daha sonra kenar oumlruumlcuuml tığlar bu iplik uccedillarını kıvırarak bir sonraki ağızlığa verir

Boumlylelikle sağlam bir kenar oluşturulur (Şekil ndash2 4)

Şekil - 2 5 Saccedilak Kenar

12

- Saccedilak Kenar Kumaşın kenardan dağılmasını engellemek iccedilin en dışta bulunan ccediloumlzguuml

ipliklerine leno oumlrguuml yaptırılır Şekil ndash 2 5rsquote olduğu gibi kesilen atkı iplikleri saccedilak şeklinde

kalmaktadır

Şekil - 2 6 Leno Kenar

- Leno Kenar Bu tip kenarlarda temel olarak en dıştaki iki ccediloumlzguuml ipliği birbiri uumlzerine

kıvrılır ve leno oumlrguuml yapısına benzer bir oluşum goumlstererek kenarda bir bağlantı sağlarlar (Şekil ndash

2 6) Ancak ccediloğunlukla leno kenar oluşumu iccedilin ilave bir mukavemeti yuumlksek monofilament

iplik veya eşdeğeri herhangi bir iplik (oumlrneğin pamuklu işletmelerinde bu işlem iccedilin 402 veya

603 pamuk ipliği kullanılmaktadır) kullanarak en dıştaki 3 veya 4 ccediloumlzguuml telini bağlayarak

stabiliteyi yeteri kadar sağlayabilen sistemler kullanılabilmektedir Ayrıca atkı ipliklerinin uccedilları

yine leno veya duumlz oumlrguuml ile kumaştan 2ndash3 cm mesafede olacak şekilde yalancı kenar ccediloumlzguumlleri

ile tutularak sabitlenir

- Eritme Kenar Bu youmlntemde kenar ısı etkisiyle kumaşın en dışta kalan ccediloumlzguuml

ipliklerinin bir veya iki tanesi ile atkı ipliklerinin uccedillarının eriyerek birbirine yapışmasıyla oluşur

(Şekil ndash 2 7 Eritme Kenar) Bu tuumlr kenarlar yalnızca termoplastik oumlzellik taşıyan sentetik

ipliklerle yapılabilmektedir Kenar tutucular tarafından gergin bir şekilde tutulan kenarlar her iki

tarafa yerleştirilen duumlşuumlk akımlı elektrik rezistansları tarafından kesilir ve ısının etkisiyle eriyen

ccediloumlzguuml ve atkı iplikleri birbirine yapışır

13

Şekil - 2 7 Gerccedilek ve Eritme Kenar Karşılaştırması

- Gerccedilek Kenar Mekikli dokuma makinelerinde atkı ipliği masura uumlzerinden kesintisiz

olarak sağıldığı iccedilin kumaşlarda kenar kendiliğinden oluşur (Şekil ndash 2 7 Gerccedilek Kenar) Bu tip

kenarlara gerccedilek kenar denir Gerccedilek kenar sistemlerimde atkı telefi hiccedil olmamaktadır

Mekiksiz dokuma makineleri atkı atma sistemlerinin kenar yapılarına etkileri Mekikli

dokuma makinelerine ticari olarak ilk defa mekikccedilikli dokuma makineleri rakip olmuştur Bu

tezgacirchlarda gerccedilek kenara goumlruumlnuumlş youmlnuumlyle ccedilok benzeyen kıvırma kenar fikri uygulanmıştır

Halen satılan mekikccedilikli dokuma makinelerinde kıvırma kenar aparatı standart bir aparat olarak

verilmektedir Duumlnyada satılan ve kullanılan mekikccedilikli dokuma makinelerinin 100rsquouumlne

yakınında kıvırma kenar aparatı kullanılmaktadır Ancak kıvırma kenarın bilinen olumsuz etkisi

olan kumaş kenarlarında atkı sıklığının zemine goumlre iki kat olması sonucu denim gibi ağır ve

kalın atkı ipliği kullanılan kumaşlar iccedilin mekikccedilikli dokuma makinelerinde leno kenar yapısı

tercih edilmektedir

Kancalı dokuma makineleri bu tip dokuma makinelerinde uumlccedil tip kenar yapısı rahatlıkla

kullanılabilmektedir Ancak son yıllarda bu tip dokuma makinelerinde de hızın artması sonucu

bilhassa dar enli (190-220 cm) dokuma makinelerinde kıvırma kenarın problemli ccedilalıştığı

bilinmektedir

Hava jetli dokuma makineleri bu tip dokuma makinelerinde de buumltuumln kenar yapılarını

kullanmak olası ise de makine hızı faktoumlruuml dikkate alınarak genelde leno kenar kullanılmaktadır

14

Kumaş kenar yapısının dokuma makinesi hızına etkisi Mekikccedilikli dokuma makinelerinin

hızlarının diğer sistemlere goumlre duumlşuumlk ancak makine enlerinin fazla oluşu sonucu duumlşuumlk hızlarda

kuumltle uumlretimi yapılmaktadır Dokuma makineleri imalatccedilıları kenar kıvırma aparatlarının yuumlksek

hızlara ccedilıktığını belirtiyorlarsa da pratikte 350 ndash 400 dvdk sonra kenar kıvırma aparatlarının

pekiyi sonuccedil vermediği bilinen bir gerccedilektir

Bu nedenle mekikccedilikli dokuma makinelerinde kıvırma kenar aparatları rahatlıkla

kullanılmakta ancak kancalı dokuma makinelerinde kenar kıvırma aparatı makine hızına bağımlı

kalmaktadır Guumlnuumlmuumlzde kullanılan en hızlı dokuma makineleri olduğu iccedilin kenar yapısı olarak

leno kenar kullanılmaktadır

Kumaş kenar yapısının dokuma randımanına etkisi Aynı kumaş tipini dokuyan aynı

tip dokuma makinelerinde randıman youmlnuumlnden kıvırma ve leno kenar farkını ortaya koyabilmek

iccedilin bir deneme ccedilalışması yapılmış (SAGEM 1990)

Bu ccedilalışmada bir aylık ortalama randımanlara bakıldığında leno kenarlı dokuma

makineleri randımanları kıvırma kenarlı dokuma makinelerine goumlre 1-2 daha fazla olduğu

goumlruumllmektedir

Mekiksiz dokuma makinelerindeki kumaş kenar yapıları değerlendirme Mekiksiz

dokuma makineleri alımlarındaki kenar yapılarının seccediliminde atkı atım sistemlerine bağlı olarak

dokuma makinesi imalatccedilılarının ve makine konstruumlksiyonlarının etkili olduğu muhakkaktır Bu

seccedilimde mekikccedilikli dokuma makineleri iccedilin kıvırma kenarlı hava jetli dokuma makineleri iccedilin

ise leno kenarlı dokuma makineleri tercih edilmektedir

Kancalı dokuma makineleri iccedilin yapılacak seccedilimde ise

- Yatırım maliyetlerinin belirgin oranda farklı olması

- İşletme randımanlarının bir miktar fazla olabileceği

- Boya terbiye proseslerinde sorunların daha az olması

- Bakım ve ayarının daha kolay olması gibi nedenlerle leno kenarlı dokuma makinelerinin

tercih edilmesi daha uygun olacaktır

15

23 Kumaş Uumlretimi Sırasında Oluşan Telefler

Kumaş uumlretimi uzun soluklu ve birbiri ardına organize onlarca prosesten oluşmaktadır Her

bir proses sonuccedillandığında bir sonraki prosese geccedilerken ve geccedilmeden oumlnce kontrol işlemleri

yapılmakta ve bunun verimli ccedilalışması iccedilin kontrol mekanizmaları ve ekipmanları

kullanılmaktadır Hatalı uumlruumln genelde zor durumda kalmadıkccedila bir sonraki prosese goumlnderilmez

Gereksiz işlem ve maliyetten kaccedilınmak iccedilin ayıklanır ve proseste ilerlemesi oumlnlenir Bunun

sonucunda da her bir proses sonrası az veya ccedilok telef oluşma potansiyeli vardır Entegre bir yuumlnluuml

kumaş işletmesinde aşağıdaki boumlluumlmlerde telefler oluşabilmektedir

a- Balya Accedilma Sırasında Oluşan Telefler

b- Harman Hallaccedil ve Hazırlık Suumlrecinde Oluşan Telefler

c- Cer ve Fitil Oluşumunda Oluşan Telefler

d- İplik (Ring) Eğirmede ve Bobinlemede Oluşan Telefler

e- Ccediloumlzguuml Aktarmada ve Ccediloumlzguuml Ccediloumlzme Sırasında Oluşan Telefler

f- Atkı Atımı Sırasında Oluşan Telefler

g- Ccediloumlzguuml Sonundan Kalan ve Dokunamayan Telefler

h- Atkı Bobinlerinden Arta Kalan Dokunamayan Telefler

i- Hatalardan Dolayı Dokumada Oluşan Telefler

j- Terbiye ve Bitim İşlemlerinde Oluşan Kumaş Telefleri

Yukarıdaki telefler tuumlm dokuma işletmelerinde goumlruumllebilir Bu tez ccedilalışmasında atkı telefi

ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir Atkı atım mekanizması iplik yapısı ve personel kaynaklı

standardizasyonlar uumlzerinde yoğunlaşıp hedefler doğrultusunda ccedilalışmalar yapılmıştır

24 Atkı Telefi Nedir

Dokuma işleminin gerccedilekleşmesi iccedilin ccediloumlzguuml ipliklerine 90deg accedilı ile atılan atkı ipliklerinin

mekanizma gereği uzun kalan ve kesilen kısımlarıdır Burada dokuma işleminin sağlıklı (hatasız)

bir şekilde gerccedilekleşmesi iccedilin uzun kalıp artan kısımların kesilip atılması gerekmektedir Kumaş

eninden uzun olup kesilen bu artık kısımlara atkı telefi denilmektedir

16

241 Atkı telefi nasıl oluşur

Dokuma işleminde atkı firesi sorunu oumlzellikle mekikli dokuma makinelerine alternatif

olarak geliştirilen mekiksiz dokuma makinelerinin kullanımıyla ortaya ccedilıkmıştır

Şekil - 2 8 Dokuma Tezgacirchında Atkı Telefinin Oluşumu

Her dokuma devrinde belirli bir uzunlukta iplik rezervi atkı taşıyıcı sistem tarafından

kumaşın iccediline yatırılır Bu ipliğin uzunluğu mutlaka kumaş eninden daha fazla olmak zorundadır

ve aradaki farkın buumlyuumlk bir kısmı da oumlngoumlruumllen kumaş kenar yapısına goumlre değişen boyda kumaşa

dacirchil edilmeden atık ya da fire olarak dokuma boumllgesinden uzaklaştırılır İşte bu aradaki fark ne

kadar azaltılırsa atkı ipliği firesi de o oumllccediluumlde azalacaktır (Şekil ndash 2 8)

Guumlnuumlmuumlzde kancalı dokuma makinelerinde daha kronik bir sorun olan atkı firesi oranları

150-160 cm dokuma genişliğinde ccedilalışan makinelerde 10rsquolara kadar ccedilıkabilmektedir

25 Literatuumlr Ccedilalışmaları

Atkı teleflerinin azaltılması ile ilgili tezgacirch uumlreticilerinin pazarlama ve rekabet guumlcuumlnuuml

arttırmak iccedilin sundukları ve geliştirdikleri youmlntemler vardır

Kovacevic ve arkadaşları (2007) tarafından yapılan bir araştırmada tuck-in kenar

oumlruumlcuumllerin ana ccedilalışma mekanizması araştırılmıştır Dokuma tuumlruumlne iplik yoğunluğuna kenar

ipliği sayısına ve zemin kumaş yapısına goumlre karşılaştırılarak optimizasyon yapılmıştır Yapılan

araştırmalar sonucu elde edilen verilere goumlre kenar yapısı ve telefinin optimizasyonu kumaş

yapısı-parametreleri iplik oumlzellikleri ve dokuma şartlarına goumlre ccedilok karmaşık bir yapıya sahiptir

Kenar yapısının kuumlccediluumllmesi veya gerginleşmesi dokuma prosesinde bir problemin olduğunu

goumlstermektedir Kenar yapısının bozulması takip eden terbiye proseslerinde kumaşın ilerlemesini

17

zorlaştırmakta ve kumaş kalitesini duumlşuumlrmektedir Yukarıdaki etkilerinden dolayı kenar yapısı

dokuma işlemi ve kumaş oumlzellikleri iccedilin ccedilok oumlnemlidir

Kovaceyic ve arkadaşları (2001) ccediloumlzguuml levendi tansiyonunun kenar saccedilağı ve kumaş

yapısına etkisini incelemişlerdir Ccedilalışmada duumlzguumln sarılmayan hasarlı ccediloumlzguuml iplikleri ve ccediloumlzguuml

levendinin durumu araştırılmış ve denemeler yapılmıştır Ccediloumlzguuml ipliklerinin levende hatalı

sarılmasına neden olan durumlar incelenip oumlnleme youmlntemleri accedilıklanmıştır Ccedilalışan tezgacirchlarda

ccediloumlzguuml ipliklerinin tansiyonu oumllccediluumllmuumlştuumlr Burada ccediloumlzguuml ipliklerinin tansiyonu standart ccedilalışma

koşulları dışında yuumlkseltilip azaltıldığında kumaş kalite oumlzelliklerinde ve kenar saccedilaklarında

problemler oluşmaktadır Olması gerekenden daha duumlşuumlk tansiyonlu ccediloumlzguuml iplikleri daha kısa

saccedilak oluşumuna istenilenden geniş kumaş enine ve koumltuuml ağızlık yapısına neden olmaktadır Bu

hatalarda yuumlksek oranda ccediloumlzguuml kopuşuna neden olmaktadır Yuumlksek tansiyon ise daha uzun saccedilak

yapısına istenilenden daha dar kumaş enine ve yuumlksek gerilime maruz kalmış ccediloumlzguuml ipliklerinde

daha yuumlksek ccediloumlzguuml kopuşlarına neden olmuştur

Atkının atılmasından hemen sonra kenar kıskaccedilları tarafından atkı ipinin uccedilları

yakalanır Tefe hareketi ile birlikte kumaş kenarına ccedilekilen kenar tutucu atkı iplik uccedillarını bırakır

Cımbar oumlnuumlne yerleştirilen makaslar atkı ipliklerini aynı uzunlukta olacak şekilde keser Kesilen

atkı ipliği uccedilları makasın altında yer alan emici bir mekanizma tarafından toplanır ve atkı telefi

olarak atılır

Selvedge Saver (kumaş kenar kurtarıcı) adlı sistemde leno kenara gerek duyulmadan

kenar oluşturulabilmektedir Leno ccediloumlzguumlleri ve leno oumlruumlcuuml tertibatın bulunmadığı sistemde bu

yapıdan kaynaklanan tasarrufun yanında atkı firesinde de yuumlzde 35rsquoe yaklaşan tasarruf

sağlanabilmektedir (MEGEP 2008 - 215ESB393)

Wulfhorst (1991) koordinatoumlrluumlğuumlnde yapılan kapsamlı bir ccedilalışmada hava jetli

tezgahlarda kenar yapısı atkı sistemi ve atkı telefinin analizi ve aydınlatılması konuları ayrıntılı

olarak incelenmiş ve tartışılmıştır

18

Şekil - 2 9 Hava Jetli Tezgacirchlarda Atkı Atma Sistemi

1- İplik bobini 6 ndash Atkı kesici 11- Emiş Duumlzeleri 2- Atkı tansiyon ayarlayıcı 7 - Ccediloumlzguuml

3- Atkı akuumlmuumllatoumlruuml 8 - Kumaş

4- Atkı freni 9 ndash Yardımcı ve taşıyıcı jet 5- Ana atkı jeti 10 ndash Atkı sensoumlruuml

Bu ccedilalışmada elektronik atkı uzunluğunu oumllccedilen sistem ve hava emiş sistemi ayrıntılı şekilde

anlatılmıştır (Şekil ndash 2 9) Burada oumlncelikle hava jetli dokuma tezgacirchında durum analizi

yapılmıştır Sonrasında ise gerekli aparat tasarım ve yazılım destekleri ile atkı telefinin

azaltılması ve kontrol altına alınması sağlanmıştır

Genel bir değerlendirme yapılacak olunursa oumlncelikle hava jeti ile atkı atma sisteminde

gerccedilekleşen proses adımları ve iplik yapısından kaynaklanan oumlzellikler tanımlanarak atkı telefi

oumllccediluumlm sistemi geliştirilmiştir Bu ccedilalışma sonucunda atkı akuumlmuumllatoumlruuml oumlncesi iplik tansiyonunun

atkı tansiyonu ve atkı telef miktarını etkilediği goumlsterilmiştir Burada minimum telef iccedilin atkı

tansiyonu dolayısı ile akuumlmuumllatoumlr ayarlarının duumlzenli ve doğru bir şekilde yapılması

gerekmektedir Aynı zamanda ana atkı jeti ve yardımcı atkı jetlerinin ayar miktarı ve duumlzeninin

atkı teleflerini etkilediği ortaya ccedilıkarılmıştır İleri youmlnde atkı telefi azaltma ccedilalışmaları halen

devam etmektedir

19

26 Tezgacirch Uumlreticilerinin Geliştirdikleri Aparat ve Youmlntemler

261 Tezgacirch uumlreticilerinin kenar yapma ve guumlccedillendirme youmlntemine goumlre

geliştirdikleri aparatlar

- DORNIER Dornier firması atkı telefinin azaltılması iccedilin ilk etapta Disc-O-Lenoreg aparatını

geliştirmiştir (American Journal of Systems Science 1(1) 7-16 2012) Kumaş kenarını sıkı tutup

başta dokuma olmak uumlzere apre ve bitim işlemlerinde performans artışı sağlamaktadır (Şekil ndash 2

10)

Şekil - 2 10 Dornier Disc-O-Lenoreg Aparatı

Disc-O-Lenoreg aparatının geliştirilmesinden sonrada EcoLenoreg kenar aparatı

geliştirilmiştir Aparat portatif olarak rapierli ve hava jetli makinelerde kullanılmaktadır

Avantajları

- Telef (ccediloumlzguuml-atkı) miktarını azaltmaktadır

- Tek tip atkılarda telefin geri kazanılması sağlanabilmektedir (Recycling Filling Waste)

Atkı telefi geri doumlnuumlşuumlm lsquorsquoRecycling Filling Wastersquorsquo makinesi tek tip atkı teleflerini

yolup elyaf haline getiren bir mekanizmadır Boumlylelikle tekrar elyaf haline getirilen

iplikler geri doumlnuumlşuumlm kapsamında tekrardan iplik uumlretiminde kullanılmaktadırlar

- Kenardaki ccediloumlzguuml duruşları azalmaktadır

- Tip değişimlerinde kısa zaman harcanmaktadır

- Makine enine 22 mm daha uzun kullanılabilir alan sağlamaktadır

- Daha iyi kavrama sisteminden dolayı kenar kaynaklı hatalarda azalma sağlamaktadır

20

Ecofill (Picanol News September 2011) aparatı da PICANOL tarafından geliştirilmiştir Bu

aparat para aramid gibi rijit iplikler iccedilin kullanılabilmektedir İki adet renk seccedileneği vardır

Aparat bir adet puumlnomatik kontrol klapesi ve de bir adet atkı makasından oluşmaktadır (Şekil ndash 2

11)

Şekil - 2 11 PICANOL Ecofil Aparatı

262 Tezgacirch uumlreticilerinin telef azaltma amacıyla geliştirdikleri aparatlar

- Sulzer firması tarafından geliştirilen Waste Saver aparatı (Sulzer Technical Rewiev 199)

radikal bir gelişme sağlamıştır Bu sistem sayesinde yalancı kenar iccedilin kullanılan ccediloumlzguuml iplikleri

ortadan kaldırılmakta ve atkı telefleri minimuma duumlşuumlruumllmektedir (Şekil ndash 2 12) Sistemin temeli

oumlnce atkı iplikleri baskı veren bir aparat yardımı ile tutulmakta atkı ipliği tefeleme sonucu

kumaşa dacirchil edildikten sonra kesilen atkı telefleri hava emişi yardımı ile telefler haznesine

alınmaktadır

21

Şekil - 2 12 SULZER Waste Saver Aparatı (Sulzer Technical Rewiev 199)

-Smith firması tarafından Lenomat (httpwwwmeilabelitimgsmit_gs920_ingpdf) aparatı

daha da geliştirilerek atkı teleflerinin duumlşuumlruumllmesi hedeflenmektedir Burada atkı iplikleri daha

Şekil - 2 13 Smith Firmasının Lenomat Aparatı

22

sıkı tutulmakta boumlylelikle kumaş kaynaklı hataların oumlnuumlne geccedililmiştir Aparatlar kenara daha da

yaklaştırıldığı iccedilin telefler daha da kısaltılmaya ccedilalışılmaktadır (Şekil ndash 2 13)

- Sultex grubu tarafından geliştirilen Sultex Lateral and Central Tuckers (ITEMA September

2011 RMKUJ) hava jetli dokuma makineleri iccedilin geliştirilmiştir

Şekil - 2 14 Sultex Lateral and Central Tuckers Aparatı

Bu aparatlar yalancı kenar kullanılmasını oumlnlemekte ve guumlcuumllerin kenara daha da

yaklaşmasını sağlayarak oluşan telef miktarını 30 mm ye kadar duumlşuumlrebilmektedir (Şekil ndash 2 14)

Tezgacirch ve tarak eni ayarları kolaylaşmakta boumlylelikle tip değişim suumlreleri kısalmaktadır

PICANOL tarafından piyasaya suumlruumllen ERGO II sistemi (Original Quality Parts US06

2008) GAMMAX model kancalı tezgacirchlar iccedilin geliştirilen sağ kanca accedilıcı sistemdir (Şekil ndash 2

15) Tezgacirch beyni tarafından pozitif olarak kontrol edilen bir kanca accedilıcı sistemdir ERGO II

sistemi her bir atkı iccedilin ayrı olarak ayarlanabilir Cihaz iki kademeli motor ile ccedilalışmaktadır Bir

tanesi kancanın yatay pozisyonda kenetlenmesini bir tanesi ise atkı derinliğinin ayarlanmasını

sağlamaktadır

23

Şekil - 2 15 ERGO II Elektronik Sağ Kanca Accedilıcı

Sistemin Avantajları

Atkı atımını elektronik olarak tam ve doğru olarak yapılmasını sağlar

Daha duumlşuumlk atkı telefi sağlar

Atkı kaynaklı duruşları azaltır

Kanal veya atkı numarasına goumlre ayarlanabilir

ERGO II daha az aşınma sağlar

ERGO II ayarları SET CARD yardımı ile bir tezgacirchtan başka bir tezgacircha veya direk SET

CARD uumlzerinden yeni bir tezgacircha taşınabilir

Bu sistem hiccedilbir kısıtlama olmaksızın tuumlm atkı ccedileşitlerinde kullanılabilir Oumlzellikle farklı

yapıda zor atkıların bir arada kullanıldığı veya elastik atkıların yoğunlukta olduğu dokuma

sistemlerinde ccedilok faydalı olmaktadır

Dornier Dokuma Tezgacirchı firması tarafından havalı dokuma tezgacirchları iccedilin iki ccedileşit atkı

kontrol sistemi (Dornier Teknik Bildiri TM201220 12-10-2t4r) sunulmaktadır Bu atkı kontrol

sistemleri TWS ( Şekil -16 da ayrıntılı tanımlanmıştır ) ve STS (Şekil -16 da ayrıntılı

tanımlanmıştır ) olarak tanımlanmaktadır (Şekil ndash 2 16) Atkı kontrol tiplerinden TWS germe

enjektoumlruuml ile kombine edilir STS tipinde ise her iki sensoumlr dolaysız olarak dokuma tarağının

iccedilerisine yerleştirilmiştir

24


Bildiri TM201220 12-10-2t4r)

263 Kenar yapma ve atkı telefini duumlşuumlruumlcuuml mekanizmalar iccedilin alınan patentler

- Yalancı Kenar Sistemleri

Yalancı kenar sisteminde alınan patentlerden biridir (USA Pat 1994) Burada yalancı

kenar iccedilin farklı bir ccedilerccedileve ve makaradan beslenen ccediloumlzguumller kullanılmaktadır Ayrıca burada

yalancı kenar iccedilin ayrı bir eksantrik yardımı ile bez ayağı hareketi yaparak atılacak olan telef

atkılar yakalanmakta ve makaradan sağılan ccediloumlzguumller yardımı ile telef kovasına goumlnderilmektedir

(Şekil ndash 2 17)

25

Şekil - 2 17 Yalancı Kenar Tertibatı (USA Pat 5 353 845 1994)

1-Ccediloumlzguuml Levendi 2-Atkı İpliği 3-Ccedilerccedileve

9-Kumaş 10-Kumaş Levendi 14-Yalancı Kenar İplikleri

19-Yalancı Kenar Kumaşı 24-Eksantirik 32-Leno Kenar İpliği

Yalancı kenar tertibatı guumlnuumlmuumlzde kullanılan sistemlerin en başında gelmektedir

Buradaki sistemin işletme temizliğine duumlzenine ve kumaş kenar yapısına katkısı ccedilok buumlyuumlktuumlr


Atkı ayıklama iccedilin geliştirilen sistem (USA Pat 6039086 2000) telefin azaltılması ve geri

kazanımı iccedilin buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır Bu sistem dokuma tezgacirchlarında leno kenar

ipliklerinin ve atkı sunumu sonrasında uzun kalıp kesilen ve telef olan atkıların birbirinden

26

ayrılmasını sağlayan sistemdir Burada sistemin ccedilalışabilmesi iccedilin kullanılacak tezgacirchtaki

atkıların tek tip tek renk ve tek harmanda olması gerekmektedir Oumlrneğin 100 yuumln sadece PES

sadece siyah ve harmanları aynı olan atkılar toplanmalıdır Toplanan bu atkılar bir iplik

parccedilalayıcısı ve ayıklayıcısı tarafından tekrardan elyaf haline getirilmekte ve iplik uumlretimi iccedilin

tekrar iplik uumlretim tesislerine goumlnderilmektedir (Şekil ndash 2 18) Ayrıca bu sistem yardımı ile

ayıklanan leno kenar iplikleri tekrardan makaralara sarılıp leno iplikleri olarak tekrar

kullanılabilmektedirler

Şekil - 2 18 Atkı Ayıklayıcı Sistem (USA Pat 6039086 2000)

1- Atılan atkı telefleri 8-Kontrol Paneli

2- Yalancı Kenar İplikleri 9-Ayıklanma Kesim Makası

4- Leno Kenar İplikleri 12-Leno İplik Makaraları

5-Ayrılmış Leno Kenar İplikleri 13-Leno İplik Ccedilağlıkları

6-Atkı Teleflerinin Toplandığı Kovalar 14-Leno İplik Toplama Kovası

7-Leno Kenar Sevk Silindirleri 18-Leno Kenar Yapma Sistemi

27

- Dokuma Tezgacirchlarında Atkı Teleflerinin Makara Yardımı ile Makaraya Sarılması

Dokuma sırasında oluşan telef ve tozların bir makara sistemi (USA Pat 5040570 1991)

ile bir şerit uumlzerine sarılarak sıkı bir şekilde tutulan atıklar telef kovasına taşınır Burada taşıma

sistemi tozların ve atıkların emilmesi iccedilin kullanılan emiş sistemi ve taşınması iccedilin kullanılan bir

borudan oluşmaktadır Bu sistem makaralı hareket sistemi ile tozların ve atıkların telef kovasına

taşınmasını sağlamaktadır Burada toz emişi iccedilin kullanılan nozle oumlzel olarak tasarlanmıştır

Burada toplanan atkı telefleri ve emilen tozlar direkt olarak telef kovasına aktarılmaz Oumlncelikle

bir şeride sarılır sonrasında ise telef kovasına iletilir

- Kenar Teleflerinin Uzaklaştırılması

Mekiksiz bir dokuma tezgacirchından uzaklaştırılan atkı telefleri ccediloumlzguuml iplikleri veya leno

iplikleri yardımı ile kuyruk şeklinde bir arada tutulmakta ve telef kovasına iletilmektedirler

Tezgacirchta itici bir emiş pompası ile telefler iletilmekte ayrıca kumaş ccedilekim silindirleri yardımı ile

de desteklenmektedir Burada daralan bir boru yardımı ile toplanan ve leno iplikler ile sıkı bir

şekilde birbirine sarılmış atkı telefleri telef kovasına taşınmaktadır Bu taşıma sırasında birbirine

leno iplik yardımı ile sıkı şekilde bağlanan atkılar havadan ve ccedilevreden etkilenmeden ve

dağılmadan direk olarak telef kovasına taşınmaktadırlar Ayrıca hareket ve emiş sistemleri iccedilin

tezgacirch ve kumaş sarım sistemlerinden yararlandığından herhangi bir enerji sarfiyatı da

olmamaktadır (USA Pat 4453572 1984)

- Kancalı Dokuma Tezgacirchlarında Atkı Teleflerinin Azaltılması

Bir kancalı dokuma tezgacirchında birden farklı atkı kullanılabilmektedir (USA Pat 0183295

2003) Bu işlem sırasında ise atkı telefinin minimum seviyede tutulması istenmektedir Atkı

telefinin azaltılması iccedilin ağızlık iccedilerisine atılan bir atkının kanca mekanizması tarafından

kenetlenerek tutulurken ayrıca bir atkı tutucu tarafından da tutulmasını sağlamaktadır Atkı ipliği

her iki tutucu tarafından optimum duumlzeyde tutulduğu sırada atkı makası tarafından kesilmektedir

Bu şekilde kesilen atkı kontroluuml kolay olduğu iccedilin telef miktarı da daha duumlşuumlk olacaktır Atkı

makası tarafından kesilen atkı atkı tutucular tarafından tefeleme işlemi tamamlanana kadar

tutulmaktadır Atkının kumaşa dacirchil olmasından sonra atkı tutucular kumaşa dacirchil olan atkıyı

28

bırakmaktadır Boumlylelikle telef miktarının azaltılması iccedilin kısa tutulan atkı kontrolluuml bir şekilde

kumaşa dacirchil olması sağlanıp bazı hataların ve kopuşların olması engellenmektedir Burada atkı

tutucu mekanizmalar tarak ile beraber hareket etmektedir

- Tezgacirchlarda Kullanılan Yalancı Kenar Ccedilekim Sistemi

Mekiksiz ve su jetli tezgacirchlarda atkı ucunu yakalayan yalancı kenar iplikleri tezgacirch

tarafından sağlanan kumaş ccedilekim sisteminden hareket alınarak ccedilekilmektedirler (USA Pat

4616680 1986 ) Telef ccedilekim sistemleri boş bir ccedilarka sahiptirler Bu ccedilark kumaş ccedilekim

sisteminden aldığı hareketi yakalama iplikleri ccedilekme hareketinde kullanmaktadır İletilen ccedilekim

hızı kumaş ccedilekim hızı ile aynı olduğundan dolayı yakalama iplikleri kumaş sarımı ile senkron bir

şekilde ilerlemektedir Boumlylelikle yakalama iplikleri iccedilerisinde atkı transferi kesimi ve

yakalanması sırasında herhangi bir uyumsuzluk goumlruumllmez

- Geri Doumlnuumlşuumlmluuml Yalancı Kenar İplikleri

Bu sistemde (USA Pat 6227204 1999) yalancı kenar iplikleri atılan atkı ipliklerinden

kesilen telefleri taşımaktadır Atılan atkılar kumaşa dacirchil olduktan sonra atkı makası tarafından

kesilmektedir Sonrasında yalancı kenar iplikleri tarafından tutulan telef atkılar bir ayırıcı makas

tarafından ayıklanarak yalancı kenar ipliklerinin temizlenmesi sağlanmaktadır Sonrasında

hazırlanan geri doumlnuumlş sistemi yardımı ile temizlenen yalancı kenar iplikleri yeniden kullanılmak

iccedilin yalancı kenar makarasına dacirchil olmaktadır Bundan dolayı sonsuz olarak doumlnen iplikler

yalancı kenar ipliklerinin kullanılma miktarını azaltmaktadır

- Hava Jetli Tezgacirchlarda Atkı Telefinin Azaltılması

Hava jetli tezgacirchlar iccedilin geliştirilen atkı telefi azaltma sistemi (USA Pat 4498504 1985)

mekanik olarak ccedilalışmaktadır Dokuma tezgacirchının sağ tarafında geliştirilen sistem hava emişi ile

atkı gergin tutulmakta ve mekanik bir klape yardımı ile atkı kumaşa dacirchil olana kadar

tutulmaktadır Elde edilen sistem yardımı ile hem minimum uzunlukta kumaş uumlzerinde atkı

puumlskuumlluuml kalmakta hem de atkı telefi oluşmamakta hem de yalancı kenar ipliklerine ihtiyaccedil

duyulmamaktadır

29

- Kumaş Kenarının Kesim Metodu

Şişli (Rapier) tezgacirchlar iccedilin geliştirilen bir youmlntemdir (EP Pat 0898001 1999) Burada

atkı teleflerinin kesilmesi ve tek bir bobinden sağılan iplik yardımı ile kesilen atkı ipliklerin

toplandığı bir sistem geliştirilmiştir Geleneksel sistemde ise yalancı kenar sistemi oluşturularak

atkı telefleri toplanmakta ve telef kovasına iletilmekteydi Buda kullanılan yalancı kenar

ipliklerinin değer ve miktarına goumlre telef miktarı ve maliyeti arttırmaktadır Yeni geliştirilen bu

sistem telef miktarını minimize etmektedir

- Yalancı Kenar İpliklerinin Hareket Raporunu Sağlayan Guumlcuumller

Yalancı kenar iplikleri iccedilin kullanılan ve hareket raporunu sağlayan guumlcuumller geliştirilerek

(EP Pat 054257746 2007) hem tip değişimi sırasında zaman kazanılmakta hem de kenara daha

da yaklaşan sistem sayesinde atkı telefi miktarı azalmaktadır Burada geliştirilen ve oumlzel olarak

tasarlanan guumlcuumller ccedilerccedileveler yardımı ile leno kenar hareketinin yapılmasını sağlamaktadır

Geleneksel sistemlerde ise bu raporu verebilmek iccedilin ipli veya mıknatıslı olarak kullanılan iki

farklı leno ipliği rapor aparatları kullanılmaktadır Bu aparatlar hem tip bindirme sırasında zaman

kaybına neden olmakta hem de kenar geniş bir yer kapladıklarından telef miktarının artmasına

neden olmaktadır

- Kenar Teleflerinin Uzaklaştırılması iccedilin Geliştirilen Aparat

Kenar telefleri yedek ccediloumlzguuml iplikleri leno kenar iplikleri ve kesilen atkı teleflerinin birbiri

uumlzerine sarılması ile oluşan teleflerdir Burada geliştirilen sistem (USA Pat 4453572 1984) ilk

etapta oluşan kenar teleflerinin tutulması ve ileri itilmesi iccedilin geliştirilen iki dişli ile

başlamaktadır Sonrasında daralan bir boru sistemi ile hava emişi yapılmakta ve teleflerinin telef

toplama kovasına iletilmesi sağlanmaktadır Burada hava emişi kompresoumlr yardımı ile elde

edilirken dişlilere verilen hareket iccedilin genel tezgacirch hareketinden yararlanılıp ekstra bir enerji

sarfiyatı yapılmamaktadır Boumlylelikle kısa zaman ve suumlrede kapalı bir sistem iccedilerisine hapis

edilen telefler işletmede toz uccediluntu ve teleflerin olmasını engellemekte bunlardan kaynaklana

hata duruş ve arızalar azalmaktadır Sonuccedil olarak işletme verimliliği ve kumaş kalitesi

artmaktadır

30

- Esneyen Duumlze (Nozzle) Sistemi İle Leno Kenar Teleflerinin Toplanması

Esnek bir duumlze sistemi (USA Pat 4513791 1985) yardımı ile daralan bir borudan emiş

yapılarak kenarlarda alınan leno kenar atıkları atık kovasında toplanmaktadırlar Burada

vakumlama iccedilin gerekli hava Hava Jetli dokuma sisteminden alınmaktadır

- Kenar Teleflerinin Dokunmuş Kumaştan Uzaklaştırılması

Dokuma işlemi sırasında oluşan kenar iplikleri telefi bir makara yardımı ile uumlzerine

sarılmaktadır (USA Pat 5560400 1996) Sonrasında geniş ccedilaplı makara uumlzerinde toplanan

telefler ccedilekim silindiri yardımı ile ccedilekilmektedir Ccedilekim silindiri iccedilin ekstra bir enerji

harcanmayıp dokuma tezgacirchı genel hareketinden yararlanılmaktadır Ccedilekilen telefler kılavuz

yardımı ile telef kovasında toplanmaktadır

- Avrupa Birliği Atık Hiyerarşi Basamakları

Avrupa Birliği tarafından geliştirilen ve tuumlm sektoumlr ve alanlarda kullanılabilen telef

azaltma youmlntemi kısaca anlatılacak Burada gerekli tedbirler alınarak oluşan hata ve maliyetler

minimuma indirilmeye ccedilalışılmaktadır

Şekil - 2 19 Avrupa Birliği Atık Hiyerarşi Basamakları

Avrupa Birliğinin bu ccedilalışması tuumlm proses ve sektoumlrlere uygulanabilmektedir Buradaki

amaccedil telef azaltmanın belli bir standart ve aşamalarda optimize edilerek herkesin aynı dilde

konuşmasını sağlamaktır Boumlylelikle kazanccedillar ve yapılan katkılar daha kolay karşılaştırılabilinir

31

3 MATERYAL ve YOumlNTEM

31 Dokuma İşletmesinde Bulunan Tezgacirchlar ve Karşılaştırılmaları

Tez ccedilalışması kapsamında gerccedilekleşen Santez Projesinin yuumlruumltuumllduumlğuuml Dokuma

İşletmesindeki tezgacirch sayıları ve oumlzelikleri aşağıda verilmiştir

- 173 adet rijit kancalı DORNIER Marka tezgacirch bulunmaktadır Buradaki tezgacirchlar faklı

model ve yıllara ait tezgacirchlardır 1994 yılından 2007 yılına kadar farklı modellerde ve

sayılarda tezgacirchlar vardır Bu tez ccedilalışmasında DORNIER marka kancalı tezgacirchlar A

grubu tezgacirchlar olarak adlandırılacaklardır

- 90 adet PICANOL Marka esnek kancalı tezgacirch vardır Bunlardan 48 acircdeti 2007

GAMMAX modelidir Geriye kalan 42 adet tezgacirch ise 2012 OPTIMAX modelleridir Bu

tez iccedilerisinde PICANOL markalı tezgacirchlar B grubu tezgacirchlar olarak adlandırılacaktır

- 15 adet DORNIER marka hava jetli tezgacirch bulunmaktadır Bu tezgacirch grubu 1993 ve 1996

model olmak uumlzere iki farklı modelden oluşmaktadır Bu ccedilalışmada DORNIER marka

Airjet tezgacirchlar C grubu tezgacirchlar olarak adlandırılacaktır

Ccedilizelge - 3 1 Dokuma İşletmesinde Bulunan Tezgacirch Grupları

TEZGAcircH

KODLARI

KUMAŞ KENARI VE YALANCI KENAR

YAPILARINA GOumlRE TEZGAcircH GRUPLARI

TEZGAcircH

SAYISI

D1 DORNİER RAPİER TUCK-İN - MİNİ APARAT 114

D2 DORNİER RAPİER DİSCO-LENO ECO-LENO 34

D3 DORNİER RAPİER DİSCO-LENO MİNİ APARAT 16

D4 DORNİER RAPİER CcedilERCcedilEVEDEN LENO - MİNİ_APARAT 9

D5 DORNİER AİRJET CcedilERCcedilEVEDEN LENO - CcedilERCcedilEVEDEN

LENO 15

P1 PİCANOL CcedilERCcedilEVEDEN LENO - MİNİ APARAT (GAMMAX) 48

P2 PİCANOL CcedilERCcedilEVEDEN LENO - MİNİ APARAT (OPTİMAX) 42

TOPLAM TEZGAcircH SAYISI 278

Ccedilizelge ndash 3 1rsquode işletmedeki tezgacirchlar 7 farklı gruba ayrılmıştır Aslında tezgacirch grup

sayısı daha da arttırılabilir Ancak burada oumlnemli olan sistemli bir şekilde gruplara ayırmaktır

Gereğinden fazla gruplara ayırıp işi karmaşıklaştırmamak ve daha hızlı ccediloumlzuumlme ulaşmak iccedilin

muumlmkuumln olan en kapsayıcı şekilde gruplara ayırma işlemi yapıldı Gruplara ayırma işleminden

32

sonra aşağıdaki resimlerde de goumlruumllduumlğuuml uumlzere rapierli tezgacirchlar kumaş kenarları ve yalancı kenar

yapılarına goumlre 6 farklı gruba ayrıldı


Yapılarına Goumlre Sınıflandırılması

Şekil ndash 3 1rsquode bulunun rapier tezgacirch fotoğrafları dışında kalan hava jetli tezgacirch

gruplarının oumlzellikleri ve ccedilalışmaları aşağıdaki başlıkta ayrıntılı şekilde verilmiştir Aynı zamanda

bu tez ccedilalışmasında dokuma tezgacirchlarının rapierlerinin karşılaştırılmasının en oumlnemli noktası atkı

yakalama mekanizmaları ve bunların karşı tarafa transferi sırasında bırakma mekanizmasıdır

Aynı şekilde rapier şekli yapısı transfer ve hareket cinsi aşağıdaki başlıklarda geccedilen atkı telefi

oluşum mekanizmaları ile yakından ilişkili olup oumlnemli bir yer tutmaktadır

Burada oumlnemli olan atkının hatasız ve sorunsuz şekilde yuumlksek bir hız ile karşı tarafa

minimum telef ile aktarılmasıdır Bundan dolayı rapier sopası ve uccedil kısmı incelenerek bu konuya

da dikkat edilmiştir Dokuma işletmesinde kullanılan dokuma tezgacirchları oumlzellikleri aşağıdaki

başlıklarda karşılaştırıldı

33

311 Dokuma işletmesinde bulunan hava jetli tezgacirchlar ve oumlzellikleri

Dokuma İşletmesinde 15 adet hava jetli tezgacirch bulunmaktadır Bu tezgacirchlar ccedilerccedileveden

leno kenar yapma sistemlerine sahiptirler Uumlretim hızları 600 ndash 650 devirdk arasında

değişmektedir Genelde duumlşuumlk ccedilerccedileve sayılı ve mukavemeti yuumlksek kalın atkılı kalitelerin

ccedilalışmasına uygundurlar Ccedilerccedileve sayısı kenar yapma ccedilerccedileveleri ile birlikte 10 adettir Yuumlksek

mukavemetli kalın atkılı kaliteler kullanılmasına karşın atkı kopuşları randımanı 12 ndash 14

arasında değişmektedir 1993 ve 1996 model olan bu tezgacirchlar artık işletmenin tam anlamıyla

esnekliği ve performansı ile uyuşmamaktadır Guumlnuumlmuumlzde geliştirilen yeni model tezgacirchlar daha

hassas ve esnek ccedilalışma mekanizmalarına sahiptirler

Şekil - 3 2 Dokuma İşletmesinde Bulunan Hava Jetli Dokuma Tezgacirchı

1 Ccediloumlzguuml İplikleri 6 Atkı Yakalama Sistemi 20 Atkı Motoru-Akuumlmuumllatoumlr

3 Atkı Freni 13 Kontrol Panali 21 İplik Bobini

4 Ana Hava Jeti 14 Alt Kumaş Basınccedil Oumllccediler 22 Atkı Fırccedilası

5 Taşıyıcı Hava Jetleri 15 Uumlst Kumaş Basınccedil Oumllccediler

34

Hava Jetli makinelerinde en oumlnemli kısımlardan biri tabiicirc ki dokuma makinesine adını veren

ipliğin hava ile taşınmasını sağlayan sistemdir (Şekil ndash3 2) Burada atkıyı transfer eden hava

duumlzelerinin dizilişi ve hava basıncının doğru ayarlanması atkının kopuş olmadan hatasız bir

şekilde karşıya geccedilirilmesi iccedilin ccedilok oumlnemlidir Yapılan yanlış ayarlar hem atkı kopuş randımanını

arttırmakta hem de kumaşta hataların oluşmasına neden olmaktadır

Hava jetli makinelerde atkı telefi tek taraflı olmaktadır Sol taraftan atılan atkı hava yardımı

ile sağ kenara kadar taşınmakta ve burada kuumlccediluumlk bir aparat yardımı ile tutulmaktadır Sonrasında

ise atkı makası yardımı ile kesilmekte ve kesilen atkı yalancı kenar iplikleri ile birlikte telef

kovasına taşınmaktadır

Atkı transferi hava ile yapıldığı iccedilin nispeten atkının kontroluuml kancalı tezgacirchlara goumlre ccedilok

daha zordur Aynı zamanda atkı uumlzerine binen yuumlk ve gerilim tepecikleri daha sivri ve buumlyuumlktuumlr

Bu da atkının kontroluumlnuuml zorlaştırmaktadır Bundan dolayı işletmede ayar yapılırken atkı

kaynaklı duruş ve hataların olmaması iccedilin burada bırakılan atkı telef miktarı diğer tezgacirchlara goumlre

ccedilok daha yuumlksek olmaktadır Fakat tek taraflı telef verdikleri iccedilin ortalamada diğer tezgacirchlara

yakın hatta biraz daha az telef vermektedirler

312 Şişli tezgacirchların rapier oumlzellikleri ve ccedilalışma mekanizması

Kancalı tezgacirchlarda atkı transferini buumlyuumlk başlıklar altında incelediğimizde genelde aynı

mekanizmanın rol oynadığını goumlrmekteyiz Bundan dolayı rijit ve esnek kancalı sistemler olarak

ayırma ihtiyacı duymadık

35

Şekil - 3 3 Dornier Rapier Sopasının Ccedilalışma Mekanizması

Atkının izlediği yol basitccedile tarif edilecek olursa oumlncelikle sol rapier atkı bobininden

sağılan atkıyı atkı seccedilici yardımı ile alır Sonrasında atkıyı kıskaccedilları arasında sıkıştırır (Burada

esnek ve rijit kancalı sistemlerde atkının alınması taşınması ccedileneler arasında tutulması transferi

ve atkının kumaşa dacirchil edilme şekli ve ayrıntısı farklı olmasına karşın genel başlıklar ccedilok buumlyuumlk

ccediloğunlukla aynıdır) Sağ rapier tarafından alınan atkı transfer boumllgesine kadar taşınır Transfer

boumllgesinde atkı sol rapierden sağ rapiere transfer edilir Sağ rapier atkıyı kumaş kenarına kadar

taşır ve atkı bırakma sistemine iletir (Şekil ndash 3 3) Sağ kenarda bırakılan atkı tefeleme sistemi

yardımı ile kumaş oluşum ccedilizgisinden kumaşa dacirchil edilir Sonrasında kumaş kenar makası ile

atkı kesilir Boumlylelikle telef olan atkı kısmı atılırken oluşan kumaş roliğine sarılır

313 Rijit şişli Dornier tezgacirchların rapier oumlzellikleri

Rijit şişli tezgacirchlar daha oumlnce ayrıntılı olarak anlatılmıştır Burada vurgulanması gereken

taşıyıcı şişlerin (rapier) yatay bir duumlzlem uumlzerinde herhangi bir eğilme ve burulma olmadan dik

ve rijit bir şekilde hareket etmesidir Herhangi bir eğilme ve burulma olmadığı iccedilin nispeten daha

hassas bir atkı transferi sağlayabilmektedir

Dokuma İşletmesirsquonde rijit şişli tezgacirchlar DORNIER marka olup işletmenin buumlyuumlk

kısmını oluşturmaktadırlar Burada farklı model ve yapıda DORNIER rijit şişli tezgacirchlar

bulunmaktadır

36

DORNIER rijit şişli tezgacirchın şiş ve rapierinin incelenmesi sonrasında oumllccediluumlm sonuccedilları

aşağıdaki gibi elde edilmiştir (Şekil ndash 3 4)

- Rapier Sopası ccedilentik iccedilten iccedile = 8 mm

- Rapier Sopası Ccedilentik dıştan dışa = 13 mm

- Sol Rapier Ccedilene Mesafesi iccedilten iccedile = 13 mm

- Sol Rapier Ccedilene Mesafesi dıştan dışa = 17 mm

- Sol Rapierin Ağzından Sarkan Kısım = 17mm

- Sol Rapier Ccedilenesinin iccedilerisinde bulunan kısım = 21 mm

- Sağ Rapier Ağzından Sarkan Kısım = 33 mm

- Kumaş Sacağı = 8 mm

- Telef Olan Kısım = 79 mm

Şekil - 3 4 Rijit Şişli Dornier Rapier Sopası

314 Esnek şişli Picanol tezgacirchların rapier oumlzellikleri

Dokuma İşletmesirsquonde oumlnemli tezgacirch gruplarında bir tanesi de PICANOL marka tezgacirchlardır

(Şekil ndash 3 5) Esnek şişli olan bu tezgacirch grubunun DORNIER marka rijit şişli tezgacirchlara goumlre

avantaj ve dezavantajları bir sonraki boumlluumlmde ayrıntılı şekilde verilmiştir

Esnek şişli tezgacirchlar hem modellerin daha yeni olması (yeni teknoloji) hem de transfer oumlzellik

ve ekipmanlarına goumlre rijit şişli tezgacirchlara goumlre daha az telef vermektedirler Fakat daha yeni

37

model olmalarına karşın her ccedileşit atkı ve oumlrguuml tipi bu tezgacirchlarda ccedilalışılamamaktadır Daha eski

modelde olmalarına karşın rijit şişli tezgacirchlarda daha ince hassas zor oumlrguumlluuml ve yuumlksek ccedilerccedileveli

kaliteler ccedilalışılabilmektedir

Ayrıntılı ve hassas bir şekilde yapılan esnek şişli rapier oumllccediluumlmleri aşağıdaki gibidir





- Sol Rapierin Ağzından Sarkan Kısım = 21 mm





Şekil - 3 5 Esnek Şişli Rapier Sopasının İncelenmesi

315 Şişli tezgacirchlarda esnek ve rijit şişlerin karşılaştırılması

Her iki şişli tezgacirch grubuna bakıldığında belirgin farklılıklar goumlruumllmektedir Oumlncelikle

rapierlerin iccedilten iccedile ccedilentik mesafelerini incelediğimizde rijit şişde 8mm iken esnek şişde

4mmrsquodir Aynı zamanda dıştan dışa ccedilentik mesafelerini kıyasladığımızda rijit olanda 13 mm iken

esnek şişli sopada 11 mm oumllccediluumllmektedir Burada net bir şekilde telef farklıklarından soumlz

38

edilebilir Ayrıca ccedilentik mesafesi ne kadar fazla olursa o kadar kaliteli bir transfer yapılabilmekte

ve transfer ayarlarının hassasiyet ihtiyacı duumlşmektedir Fakat tersi durumda atkının ccedilentik

iccedilersinde kat edeceği mesafe artacağından dolayı telef miktarı da artmaktadır Buradan da net bir

şekilde goumlruumllmektedir ki rijit şişli tezgacirchlardaki telef miktarı esnek şişli tezgacirchlara goumlre 2 mm

daha fazladır

Sol Rapier şişlerinde telefte ve tezgacirch ayarlarında oumlnemli bir rol oynayan parametre de

ccedilene mesafesidir Burada yapılan oumllccediluumlmler sonucunda rijit kancalı rapier şişlerinde iccedilten iccedile ccedilene

mesafe 13mm iken esnek kancalı rapier şişlerinde ccedilene mesafesi iccedilten iccedile uzunluğu 23 mm dir

Aynı şekilde dıştan dışa ccedilene mesafeleri rijit sistemde 13mm iken esnek şişli sistemde 245

mmrsquodir Genel olarak değerlendirdiğimizde olması gereken telef farkı 115 mm olması gerekirken

bu tam olarak gerccedilekleşmemektedir Ccediluumlnkuuml burada transfer şeklide oumlnemlidir Asıl telef miktarını

sağ rapier atkı ipliğini alırken ağızdan sarkan kısmı ve atkının tamamlanması sonrasında bırakma

yeri belirlemektedir Bundan dolayı burada net bir şey soumlylemek doğru olmayacaktır

Sol rapierlerde ağızdan sarkan atkı uzunluğunu oumllccediltuumlğuumlmuumlzde ortalama değerler elde

edilmiştir Bu oumllccediluumlmlere goumlre rijit sol rapier şişlerinde ağızdan sarkan kısım 17 mm iken esnek

kancalı şişlerde 21 mm olarak oumllccediluumllmuumlştuumlr Burada bir oumlnceki duruma goumlre telef miktarının esnek

kancalı tarafa kaymasının nedeni rijit kancalı şişlerde atkı iki kıskaccedil arasında sıkıştırılmakta ve

duumlzguumln şekilde alınması sağlanmakta aynı zamanda atkının ccedilene ağzından kayarak uzunluğun

artması da engellenmektedir Diğer taraftan esnek şişli sistemde sol rapier ccedilene mesafesinde

kaymalar olmakta ve telef uzunluğunu bu kısımda arttığı goumlruumllmektedir

Aynı şekilde sol rapier ccedilene iccedilerisinde kalan atkı miktarını değerlendirdiğimizde rijit şişli

sistemde 21 mm olarak oumllccediluumllmesine karşın esnek şişli sistemde 38 mm olarak oumllccediluumllmuumlştuumlr

Karşılaştırılan son parametre kenar saccedilaklarının uzunlukları olmuştur Bu kısım doğrudan

telefe etki etmektedir Diğer parametreler bazen duumlzen rahat transfer ve kaliteli ccedilalışma gibi

avantajlar sağlayarak dolaylı olarak atkı telefine etki ederken bu parametre direk telef olarak

oumllccediluumllmektedir Yapılan oumllccediluumlmler sonrasında rijit şişli rapierlerde kenar saccedilağı 8 mm olarak

oumllccediluumlluumlrken esnek şişli rapierlerde kenar saccedilağı 45 mm olarak oumllccediluumllmuumlştuumlr

39

Ccedilizelge - 3 2 Dokuma İşletmesinde Kullanılan Rapier ve Şişlerin Karşılaştırılması

Rapierde Oumllccediluumllen Kısımlar DORNIER PICANOL

Rapier Sopası Ccedilentik İccedilten İccedile Mesafesi 8 mm 4 mm

Rapier Sopası Ccedilentik Dıştan Dışa Mesafesi 13 mm 11 mm

Sol Rapier İccedilten İccedile Ccedilene Mesafesi 13 mm 23 mm

Sol Rapier Dıştan Dışa Ccedilene Mesafesi 17 mm 245 mm

Sol Rapierin Ağzından Sarkan Kısım 17 mm 21 mm

Sol Rapier Ccedilenesinin İccedilerisinde Bulunan

Kısım 21 mm 38 mm

Sağ Rapier Ağzından Sarkan Kısım 33 mm 43 mm

Kumaş Sacağı Uzunluğu 8 mm 45 mm

Telef Olan Kısım Uzunluğu 79 mm 51 mm

Yukarıda atkı telefinin rapier şişi uumlzerinden adım adım ilerlemesinden sonra atkının

kumaşa dacirchil olmasına kadar oluşan telefler ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir Son olarak yapılan

oumllccediluumlmler tuumlm atkı teleflerinin oumllccediluumllmesi olmuştur Buna goumlre birccedilok farklı tezgacirchtan yapılan

telefler değerlendirildiğinde rijit şişli tezgacirchlarda oluşan atkı telefi 79 mm olarak oumllccediluumllmuumlş buna

karşın esnek şişili tezgacirchlarda oumllccediluumllen atkı telefi uzunluğu 51 mm olmuştur Aradaki fark 28 mm

olup oldukccedila iyi bir miktardır Ccediluumlnkuuml toplam atkı telefleri iki kenarın toplamı olmaktadır Burada

ise tek taraftaki fark 28 mm olarak oumllccediluumllmuumlştuumlr Toplam telefe oranla buumlyuumlk bir fark olduğu

ortaya konulmuştur

40

Şekil - 3 6 Atkı Motorlarının ve Seccedilicilerinin İncelenmesi

Burada telef tamamen rapier sopalarına mal edilemez Ya da esnek kancalı tezgacirchların

rijit kancalı tezgacirchlara goumlre daha az atkı telefi verdikleri anlamına gelmemektedir Ccediluumlnkuuml telefi

etkileyen birccedilok farklı mekanizma parametre ve ayar-eleman kaynaklı neden olabilir Bunlardan

atkı seccedilici ve atkı frenlerinin telef uzunluğuna etkisi standardizasyon ve optimizasyon boumlluumlmuumlnde

ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir (Şekil ndash3 6) Telefi etkileyen durumları maddeler halinde

sıraladığımızda aşağıdaki gibi bir durum ortaya ccedilıkmaktadır

- Tezgacirch Modeli

- Kullanılan Atkı seccedilicinin modeli

- Atkı sensoumlrlerinin modeli ve performansı

- Atkı motorlarının modeli ayarları ve performansları

- Ayar yapan ustanın performansı

- Ccedilalışılan iplik numara ve cinsi

- Atkı akuumlmuumllatoumlruuml ve akuumlmuumllatoumlr uumlzerindeki iplik stok miktarı ve ayarı

- Kenar oumlrme mekanizmasının yapısı

- Kenar ipliklerinin cinsi ve adedi

- Kenar kesici makasların accedilısı ve keskinliği

- Rapierin ccedilalışma suumlresi ve oumlmruuml gibi daha birccedilok parametre sayılabilir

41

32 Dokuma İşletmesindeki Picanol İle Dornier Tezgacirchları Arasındaki Farklar


DORNIER ve PICANOL TEZGAcircHLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

DORNIER TEZGAcircH OumlZELLİKLERİ PICANOL TEZGAcircH OumlZELLİKLERİ bull Pozitif transfer vardır Accedilıcı horozlar yardımı ile atkı transferi gerccedilekleşmektedir

bull Negatif Transfer vardır Rapier kafaları iccedil iccedile girerek atkı transferi gerccedilekleştirilir

bull Rijit şişli rapierler kullanılmıştır bull Esnek şişli rapierler kullanılmıştır

bull Rapier ağzını accedilmak iccedilin kullanılan accedilıcı takoz ayarları daha zordur

bull Rapier ağzını accedilma sitemi daha kolay ve stabildir

bull Yuumlksek sayılı ccedilerccedileveli kumaşların dokunması daha kolaydır Kamlı motor vardır

bull Yuumlksek sayıdaki ccedilerccedileveli kumaşların dokunması zordur Servo motor var

bull Neps ve havlı işlerin ccedilalışması daha kolaydır Pozitif transfer ve kamlı motor mekanizmasından kaynaklanmaktadır

bull Neps ve havdan dolayı yapışma olan işlerin ccedilalışması daha zordur Ağızlık yapısından kaynaklanan bir durumdur

bull Nopeli ve kalın iplik ccedilalışması daha kolaydır Pozitif atkı transferi vardır

bull Nopeli ve kalın iplik ccedilalışması zordur Negatif atkı transferi vardır

bull Atkı makasının ayarlanması daha zordur bull Atkı makasının ayarlanması daha kolaydır

bull Tarak ayarı zordur 7 adet cıvata vardır Hassas tarak ayarı gerektirmektedir Doumlşeme ayarı vardır

bull Tarak ayarı daha kolaydır Soumlkme ve takmada daha az cıvata sayısı var ve ayar durumu daha kolaydır

bull Ayna mesafesi daha zor ayarlanabilmektedir bull Ayna mesafesi ayarlaması daha kolaydır

bull Kenar kapması boncuk ve saccedilak riski

fazladır Hassas ayar gerektirir

bull Kenarlar ayarlanırken daha stabil ayarlar vardır Hassas ayar gerektirmediğinden boncuk kapma saccedilak gibi hatalar Dornier tezgacirchlara goumlre daha azdır

33 Dokuma İşletmesinde Kullanılan İplik Harmanları

Dokuma İşletmesinde en ccedilok kullanılan iplik harmanları sırasıyla YUNPES

YUNNYLEL YUNPESEL 100YUN YUNEL YUNNYL PESEL YUNCASHMERE

KETEN İPEK ve PES gibi iplik harmanlarından oluşmaktadır Daha oumlnceki yıllarda 100 YUN

oranın ccedilok daha yuumlksek iken yuumln fiyatlarındaki artış ve piyasadaki arz talebinin artışından dolayı

hızlı bir şekilde 100 YUN oranı azalmıştır Bunun yerine PES NYL gibi sentetik elyaflar

kullanılmaya başlanmıştır Genelde tuumlm tekstil dallarında olduğu gibi yuumlnluuml kumaş sektoumlruumlnde de

lsquoNmrsquo iplik numaraları buumlyuumlmuumlş (incelmiş) dokuma sıklığı arttırılmış ve oumlrguuml yapısı zorlaştırılıp

42

ccedilerccedileve sayısı arttırılmıştır Boumlylelikle suumlrekli daha iyi ve kaliteli uumlruumlnler uumlretilip marketteki

paydan daha fazla pay alınmaya ccedilalışılmıştır

Teknolojinin gelişmesi ve uumlretici sayısının artmasından dolayı pazardaki rekabet uumlst

duumlzeye ccedilıkmıştır Bu da işletme maliyetlerinin elde edilen uumlruumlnuumln fiyatlandırılmasındaki ve

pazarda avantaj sağlamasındaki oumlnemini bir kez daha goumlstermektedir Maliyetlerde yapılacak

kuumlccediluumlk bir azalış firmaları pasta payında hızla uumlst seviyelere doğru goumltuumlrmektedir

En ccedilok ccedilalışılan atkı iplikleri sırasıyla YUNPES YUNNYLEL YUNPESEL

100YUN YUNEL YUNNYL şeklinde olmaktadır Atkı iplikleri geccedilmişte ccedilift kat ve daha

kalın iplikler iken sonrasında iplik numaraları incelmeye ve sonrasında da tek kat iplikler

uumlretilmeye başlanmıştır Maliyetlerdeki artış ve piyasa istekleri arttıkccedila tek kat ve ince ipliklerin

oranı hızla artmış ve halende yuumlkselmeye devam etmektedir

En ccedilok kullanılan atkı numaraları Nm numara sistemine goumlre 571 561 481 441 391

371 261 1602 902 802 762 722 602 şeklinde olmaktadır Bunun dışında yuumlze yakın

farklı harman ve numarada atkı ipliği kullanılmaktadır Atkı iplikleri uumlretim kalite ve performans

accedilısından yuumlnluuml kumaşta oumlnemli bir yer tutmaktadır

Dokuma İşletmesinde 2008 krizine kadar ccedilift katlı iplikler daha fazla kullanılmaktaydı

Kriz sonrasında maliyet rekabet ve piyasa durgunluğunun accedilılması iccedilin radikal kararlar ile tek

katlı atkı kullanımı daha da oumln plana ccedilıkmıştır

Atkı numarasının incelmesinin bir diğer nedeni de iplik makinelerindeki ve

teknolojilerindeki gelişmelerdir Son yıllarda iplik pazarındaki rekabete iplik makine uumlreticileri

de dacirchil olmuş ve bu kapsamda performans uumlretim ve kalite arttırılmıştır Boumlylelikle daha ince

duumlzguumln ve hatasız iplikler uumlretilebilmektedir

Dokuma İşletmesinde en fazla kullanılan ccediloumlzguuml harmanları YUNPES YUNNYLEL

YUNPESEL 100YUN YUNEL YUNNYL PESEL YUNCASHMERE KETEN

şeklinde olmaktadır

Burada kullanılan ccediloumlzguuml iplikleri atkı ipliklerine goumlre daha mukavemetli ve duumlzguumln

ipliklerdir Atkı ipliklerinden farklı olarak ccediloumlzguuml iplikleri buumlyuumlk ve suumlrekli tansiyonlara maruz

kalmaktadır Aynı zamanda uzun suumlreler kendi aralarında ve makine parccedilalarına suumlrtuumlnmekte ve

43

yıpranmaktadırlar Buda neps ve ccediloumlzguuml kopuşlarına neden olmaktadır Bundan dolayı daha kalın

ve mukavemetli ccediloumlzguuml iplikleri tercih edilmektedir

Burada ince ipliklerin mukavemetinin arttırılması iccedilin haşıllama prosesine oumlnem

verilmiştir Oumlzellikle daldırma haşıllama (7 ccedilapraz haşıllama) prosesi ile buumlyuumlk oumllccediluumlde başarılı

neticeler alınmıştır Daldırma haşıllama (7 ccedilapraz haşıllama) sistemi normal haşıllama

sisteminden farklı olarak yan yana bulunan 7 adet ccediloumlzguuml ipliğini birbirinden ayırıp yapışmasını ve

ccediloumlzguuml ipliklerinin kopmasını engellemektedir Bu proses ile birbirinden daha homojen olarak

ayrılan ccediloumlzguuml iplikleri daha randımanlı bir ccedilalışma imkanı sunmaktadır Şu an iccedilin haşıllama

departmanında yeni youmlntemler araştırılmakta ve daldırma haşıllamanın (7 ccedilapraz haşıllamanın)

maliyet ve uumlretim suumlresi kısaltılmaya ccedilalışılmaktadır Boumlylelikle daha fazla ccediloumlzguuml daldırma (7

ccedilapraz haşıllama) haşıllanacak işletmede performans artışı sağlanıp maliyetler

duumlşuumlruumllebilinecektir

İşletmede en fazla kullanılan ccediloumlzguuml numaraları sırasıyla Nm 902 802762 722 602

541 441 391 261 gibi iplik numaralarıdır

Leno kenar iccedilin genellikle kumaşa 2 ndash 3 cm mesafede olacak şekilde ilacircve kenar ccediloumlzguumlleri

eklenir İlacircve ccediloumlzguumllerin sayısı 4-5 ile 8 arasında değişebilir Bu ccediloumlzguumllerin yuumlksek mukavemetli

2-3 kat buumlkuumlmluuml polyester ipliklerinden oluşması gerekir Burada kesilen atkı ipliklerin taşınması

ve atılmasını sağlamak iccedilin sistemle beraber ccedilalışan yalancı kenar ccediloumlzguumlleri de olmalıdır Bu

iplikler bazı tezgacirch uumlreticilerinin geliştirdikleri sistemler yardımı ile mukavemetli ve kaliteli

iplikler (ccedilift kat PES gibi) kullanıldığında tek tarafta 4-5 adet yeterli olmaktadır Fakat 3-4 kat

buumlkuumlmluuml (Nm 602) pamuk iplikleri kullanıldığında bu sayı 14-16 adet yalancı kenar ipliğine

kadar ccedilıkabilmektedir Yuumlksek sayıda yalancı kenar ipliklerinin kullanılmasının nedeni hatalı

kumaş vermektense fazla miktarda telef vermenin daha uygun olmasıdır Fakat tez ccedilalışmasının

amacı her tuumlrluuml atkı telefin kumaş kalitesi oumln planda tutularak azaltmak olmuştur Dokuma

İşletmesinde hatalıya ayrılmış yuumlnluuml iplikler veya dışarıdan satın alınan ucuz pamuklu iplikler bu

sistemler iccedilin kullanılmaktadır

Yalancı kenar ipliklerinin hazırlanması ve tezgacircha yuumlklenmesi işccedililik maliyetinin

artmasına neden olmaktadır Burada yalancı kenar ccediloumlzguumllerinin oluşturulabilmesi iccedilin oumlncelikle

14 bobinden sağılan ccediloumlzguumller bir makaraya sarılmaktadır Farklı bir mekanizma ile sarılan bu

makaralar sonrasında tezgacircha takılmaktadır Bu sarılan ccediloumlzguuml ipliklerinin amacı kesilen atkı

44

uccedillarının taşınarak telef kovasına atılmasını sağlamaktır Bu sistemler leno sistem aparatından

hareket aldığı ve beraber ccedilalıştıkları iccedilin Leno Kenar oluşumu iccedilerisinde anlatılmaktadır

Leno kenar adını leno oumlrguumlsuumlnden alır Daha ccedilok kancalı ve jetli atkı atma sistemine sahip

dokuma makinelerinde tercih edilir Leno kenar oluşturulduktan sonra bir makas veya rezistans

yardımı ile zemin kumaştan ayrılır Kesilerek kumaştan ayrılan leno kenar atıldığı iccedilin kenar

oluşumu sırasında iplik sarfiyatının en aza indirilmesi ccedilok oumlnemlidir Bunun iccedilin atılan atkı

ipliklerinin kumaş eninden sonra muumlmkuumln olan en az saccedilaklanmayı meydana getirmeleri gerekir

Atkı ipliğinin uccedillarının kesilmesi işlemi ipliğin cinsine bağlı olarak makas yerine eritme yoluyla

da gerccedilekleştirilebilir Termoplastik elyaflar iccedilin kullanılan bir youmlntemdir Bu işlem iccedilin

rezistanslardan yararlanılır Aynı zamanda zemin kumaş kenarının dağılmasını oumlnleyen etki

yarattığı iccedilin tercih edilir Ancak bu sistemi eritme kenar sistemiyle karıştırmamak gerekir

Kumaş kenarı leno kenarın ayrılmasından sonra saccedilak kenara benzer bir yapıya kavuşur

Aradaki fark atkı ipliklerin ucunun atkı tutucular tarafından değil leno oumlrguumlsuumlnuuml oluşturan

ccediloumlzguumller tarafından tutulmasıdır Muumlşterinin talebine goumlre duumlzguumln kesilmiş kenarların

aranmadığı durumlarda leno ccediloumlzguumlleri iptal edilerek saccedilak kenar uygulamasına geccedililebilir

Leno oumlrguumlnuumln oluşturulabilmesi iccedilin ccedilerccedilevelerden bağımsız aparatlardan yararlanılması

oumlnem kazanmaktadır Bağımsız motor tahrikli leno yapıcıları dokuma makinesinin esnekliğinin

daha da artmasını sağlamaktadır Bu tip aparatların kullanımı ile birlikte makinenin daha yuumlksek

hızlara ve uumlretim kalitesine ulaşmasına imkacircn tanınabilir Daha yuumlksek hızlara ulaşılabilmesinin

nedeni leno kenarın oluşturulabilmesi iccedilin ccedilerccedilevelere gerek kalmamasıdır Bu durum daha az

ccedilerccedileve hareketi ile ağızlık accedilma sistemlerine daha az guumlccedil harcanmasına veya desen iccedilin daha

fazla ayak kullanımı anlamına gelmektedir Bu nedenden dolayı uumlretim hızı ve kalitede belirgin

bir iyileşme goumlzlemlenebilmektedir

Dornierrsquoin diskli ve Picanolrsquoun ELSY kenar sistemleri buna oumlrnek olarak verilebilir Bu

tip sistemler sayesinde armuumlrluuml dokuma tezgacirchında ccedilerccedileve sayısına goumlre maksimum

desenlendirme olanakları kullanılabilir hale gelmiştir Leno ccediloumlzguumllerinin hareketleri ana ccediloumlzguuml ve

ccedilerccedilevelerden bağımsız olduğu iccedilin ağızlık yuumlkseklikleri ve accedilılma zamanları da bağımsız olarak

ayarlanabilir

Dokumacılıkta en fazla kullanılan kenar oluşturma sistemi leno kenar uygulamaları

olunca makine uumlretici firmalarının ccediloğu bu alanda ccedilalışmalarını suumlrduumlruumlyorlar Ccedilalışmalarda

yoğunlaştığı boumlluumlm ise kenar sarfiyatlarının azaltılması oluyor Kumaş kenarı ile atkı ipliğinin

45

ucu arasında yaklaşık 4 cm fark olduğu ve bu farkın kumaş boyunca her atkıda gerccedilekleştiği

duumlşuumlnuumllecek olursa meydana gelen firenin boyutu anlaşılabilecektir Uumlstelik bu fire kumaşın her

iki kenarında da soumlz konusudur Tezin ilerleyen aşamalarında tezgacirch uumlreticilerinin yaptıkları

ccedilalışmalar ve geliştirdikleri yenilikler anlatılmıştır

Yalancı Kenar Ccediloumlzguumlleri daha ccedilok Leno Kenar sistemi ile beraber anlatılmıştır Fakat

yalancı kenar ccediloumlzguumlleri aynı zamanda kıvırma kenar (tuck in) kenar sistemlerinde de

kullanılmaktadır Bu ccediloumlzguumllerin kenar oluşturma sisteminden kısmen bağımsız olarak kesilen atkı

teleflerinin telef kovasına atılmak olduğu iccedilin iki sisteme de rahatlıkla kullanılabilmektedir

Tez ccedilalışmasında ilgili yalancı kenar ccediloumlzguumllerinin teleflerinin azaltılması ile ilgili

ccedilalışmalar yapılmıştır Bu kapsamda buradaki ccediloumlzguuml sayısı azaltılarak olumlu sonuccedillar alınmıştır

34 Dokuma İşletmesinde Yapılan Telef Azaltma Projeleri

Dokuma işletmesinde proje ccedilalışmasına paralel olarak işletme buumlnyesinde yuumlruumltuumllen ve

ccediloumlzguuml telefini azaltmayı hedefleyen bir başka ccedilalışmada Ccediloumlzguuml Ccediloumlzme Esnasında Ccediloumlzguuml

Bobinlerindeki Kalan Teleflerin Azaltılması olmuştur

Projedeki amaccedil ccediloumlzguuml bobinlerinin dibinde kalan iplik miktarını azaltmaktır Ccediloumlzguuml

ccediloumlzuumlluumlrken ccedilile sayısına ve metre uzunluğuna goumlre hesaplanması ve ayarlanması gereken bobin

metraj ve ağırlıkları vardır Buradaki numara varyasyonu ccedilok duumlzguumln şekilde takip edilerek

standartlar oluşturulmuş ve goumlrsel eğitim notları ccedilıkarılmıştır Bu hesaplamalar yapılırken

ccediloumlzguumlnuumln yarım kalmaması iccedilin minimum 10 gram ccediloumlzguumlnuumln konik uumlzerinde bırakılması

gerekmektedir Bu 10 gram telefler ccedilağlığa takılan tuumlm koniklere ne kadar yaydırılabilirse o

derecede kesilen ve telef olan iplik miktarımız azalacaktır

35 Hızlı Kamera Kullanımı

Hızlı kamera ile atkı atış sistemi goumlruumlntuumllenerek atkı hareketinin ayrıntılı bir şekilde

izlenmesi hedeflenmiştir Ccedilalışmada atkı transfer hareketini ve tefeleme oumlncesinde atkı ipliğinin

sağ kenar kancası tarafından serbest bırakılma sırasındaki davranışını incelemek iccedilin hızlı kamera

kullanılmıştır

46

Şekil - 3 7 Olympus i-SPEED Hızlı Kamera

Tez ile birlikte yuumlruumltuumllen Santez projesi kapsamında Olympus i-Speed serisi hızlı kamera

tedarik edilmiş ve ccedilok sayıda deneme ccedilekimleri ile en uygun ccedilekim ayarları belirlenmeye

ccedilalışılmıştır (Şekil ndash 3 7)

Burada kamera performansı ve yazılımından yararlanılarak 450-550 devirdk ile ccedilalışan bir

rapier sopasının dolayısı ile atkının izlenmesi sağlanmıştır Tezgacirchta ccedilalışılan 500-550 devirdk

buumlyuumlkluumlk birimi metresnrsquoye ccedilevrildiğinde 1750 ndash 2100 metresn hız ile ilerleyen bir cisim olarak

tanımlanabilir Yaklaşık 450 devdak ile ccedilalışan kancalı dokuma makinelerinde saniye başına

duumlşen dokuma devri 75 olur Bir dokuma devri iccedilindeki kenar oluşum hareketinin 30-40 derece

suumlrduumlğuuml varsayılırsa bu hareketin saniyenin yaklaşık 85-90rsquoda birine karşılık geldiği

hesaplanabilir Bu durumda hızlı kamera ile bu hareketi en az 10 kare ile izleyebilmek iccedilin 900-

1000 karesn hızlarında ccedilekim yapılması gerekmektedir Ccedilalışmada kullanılan ccedilekim hızları

1500 ndash 2000 karesn duumlzeyinde olmuştur Yapılan ccedilalışmada atkı hareketi goumlzlemlenerek atkı

alımı transferi ve atkının bırakılması aşamaları kenar yapıları ve yalancı kenar iplikleri ile

birlikte detaylı olarak goumlruumlntuumllenmiş ve maruz kaldığı kuvvetler ile hareketlerin birbirine goumlre

zamanlaması goumlzlemlenmiştir

Yuumlksek hızda ve renkli ccedilekim yapabilen kameranın oumlnemli teknik oumlzellikleri aşağıda

verilmiştir

- EMC standardı CISPR 22 (BS EN55022) Guumlvenlik Standartı CISPR 24 (BS EN55024)

CE BS EN61010-1 ve IP Standardı EN60529 gereklerine uygun

- Goumlruumlntuuml ccediloumlzuumlnuumlrluumlğuuml 1280 x 1024 piksel

- Piksel boyutu yaklaşık 21 mikron

- Ccedilekim yeteneği 1280 x 1024 2000 fps(karesaniye)

47

- 8 GB bellek ile 24 saniye monochrome ccedilekim yapabilme kapasitesi

- Maksimum Ccedilekim hızı 10000 fps (karesaniye)

- Goumlruumlntuuml depolama formatları ldquoRaw bayerrdquo rdquo AVIrdquo rdquoMJPEGrdquo

- Ethernet bağlantısı

- Objektif bağlama yuvası ldquoF-mountrdquo tipi

- Kamera kullanımı CDU izleme uumlnitesi ile ya da Ethernet bağlantısıyla PC uumlzerinden

36 Youmlntem

Kancalı dokuma makinelerinde yapılan optimizasyon ccedilalışmaları 2 ana grupta ele

alınmıştır Dokuma oumlncesi (hazırlık aşamasında yapılan yardımcı duumlzenlemeler) ve dokuma

sırasında gerccedilekleşen prosesler ve makine ayarlarından atkı telefi oluşumuna neden olanlar

belirlenerek incelenmiştir

Dokuma Hazırlık Suumlrecindeki İşlemlerden Kaynaklanan Ayarlar

Dokuma Makinesindeki Ayarlar

Statik ayarlar Konumlama ayarları

Dinamik ayarlar Tezgacirch ana zamanlamasına goumlre değişen ayarlar

Kancalı dokuma makinesinde kenar oluşumunu etkileyen temel mekanizma ve elemanlar

hızlı kamera ile yapılan ccedilekimlerde goumlruumllmektedir (Şekil ndash 3 7)

Şekil - 3 8 Kenar Saccedilağı ve Oluşum Mekanizması

CcedilOumlZGUuml Kumaşta dikine yer alan ipliklerdir

ATKI Kumaşta enine yer alan ipliklerdir

48

RAPİER Ccediloumlzguuml ipliklerinin arasından atkıyı taşıyan hareketli parccedila

TARAK Rapier atkıyı bıraktıktan sonra atılan atkıyı kumaşa yerleştiren hareketli parccedila

LENO Atılan atkının tarağın ileri hareketinde geri kaccedilmaması iccedilin bu atkıları bir oumlrguuml ile

tutan hareketli parccedila

LENO KENAR Kumaş kenarında kalan atkılar kesildikten sonra atkı uccedilları eşit boyda saccedilak

oluşturacak şekilde bırakılmış kumaş kenarıdır

KIVIRMA (TUCK-IN) KENAR Kumaş kenarında kesilmiş atkı uccedillarının tekrar kumaş

kenarına doğru kıvrılması şekliyle elde edilen oumlruumlluuml kumaş kenarıdır

49

4 ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA

41 Dokuma İşletmesinde Yapılan İncelemeler

Dokuma İşletmesinde mevcut durum incelemesi yapılması iccedilin oumlncelikle tezgacirch tiplerine goumlre

gruplandırmalar yapılmıştır Tezgacirch grubu bazında yapılmasının nedeni işletmede farklı yıllarda

satın alınan farklı marka oumlzellik ve teknolojide tezgacirchların bulunmasından kaynaklanmaktadır

Benzer şekilde 100rsquoe yakın farklı atkı harmanı bulunmaktadır Bu nedenle sağlıklı bir

karşılaştırma ve analiz iccedilin aynı atkı gruplarını bir arada tutup yeni gruplar oluşturulmuştur

Bu ccedilalışmada yapılan deneme ve analizler dokuma işletmesi oumlzel şartlarından

kaynaklanmakta olup genel bir bakış accedilısı sağlamaktadır Burada yapılan deneysel ccedilalışma ve

tespitler başka işletmelerde farklı sonuccedillar verebilecektir

Atkı İpliklerinin Harman Bazında Dağılımı

İşletmede 100 yuumln ve ccedileşitli yuumln harmanları iccedileren değişik atkı iplikleri kullanılmaktadır

2012 yılı esas alınıp kullanılan atkı harmanlarına goumlre incelendiğinde dokuma dairesinde en

ccedilok kullanılan harman tipleri sırası ile YUNPES YUNNYLEL 100 YUN YUNPESEL ve

YUNNYL olarak gerccedilekleşmiştir (Ccedilizelge ndash 4 1) Atılan atkı sayısı bazında harman tipi

kullanım oranları Ccedilizelge 2rsquode verilmiştir

50

Ccedilizelge - 4 1 Dokuma İşletmesinde Kullanılan Atkı Harman ve Yuumlzdeleri

NO HARMAN ATILAN ATKI

SAYISI

1 YUNPES 15312645000 235

2 YUNNYLEL 13551651000 208

3 YUNPESEL 12785405100 196

4 YUN 10292812000 158

5 YUNPES 4246741000 65

6 YUNEL 3670419500 56

7 YUNNYL 3054216500 47

8 YUNCASHMERE 676185000 10

9 PESEL 500400000 08

11 PESEL 348986000 05

12 KETEN 115475000 02

13 IPEK 101619000 02

14 PES 94398000 01

15 DİĞER 477902500 07

Toplam 65298177600 1000

NOT Tabloda atkı sayısı temel alınarak telef yuumlzdesi oluşturulmuştur Ccediluumlnkuuml kalitenin toplam eni oumlnemli değildir

Oumlnemli olan kumaş kenarının dışında kalan kısımdır Buda toplam enden bağımsızdır

Bu rapordaki veriler Şubat ndash Nisan 2012 tarihleri arasında son uumlccedil ayda (21022012 -

28042012) dokuma dairesinde ccedilalışan kalitelerden alınmıştır Bu verileri harman bazında

incelendiğinde YUNPES karışımlı atkı ipliğinin toplamda 30 ile en fazla kullanılan atkı ipliği

olduğu goumlruumllmektedir Bu atkıyı 208 oranla YUNNYLEL atkı harmanı takip etmektedir

Daha sonra bu atkı gruplarını 214 oranla100YUN + YUNEL harmanları gelmektedir

PAMUK KETEN İPEK ve 100 PES gibi harmanlar ise 1 altında gibi kuumlccediluumlk oranlarla takip

etmektedirler

İccedilerisinde EL olan harmanlar incelediğinde 475 gibi buumlyuumlk bir oranda işletmede

ELrsquolı harmanların kullanıldığı goumlruumllmektedir Elastan kullanılan harman miktarı artıkccedila atkı telef

miktarının artması beklenmektedir Ccediluumlnkuuml elastanlı atkıların kontroluuml zordur bir miktar gerilme

ile kullanıldıkları iccedilin ccedilekmesi ve toplaması diğer atkılara oranla ccedilok daha yuumlksektir Elastan

iplikli kalitelerde kumaş kenarında boncuk atkı kaccedilığı atkı kopuğu vs atkı kaynaklı hataların

51

oluşmaması iccedilin zorunlu olarak daha uzun atkı telefi verilmek durumunda kalınmaktadır Tez

ccedilalışmasında bu durum ayrıntılı olarak incelenmiştir

Atkı Teleflerinin Dokuma Dairesindeki Dağılımının Analiz Edilmesi

Ccedilizelge ndash 4 1 tablosunu daha da alt başlıklara ayırdığımızda karşımıza tezgacirch grupları

ccedilıkacaktır Dokuma İşletmesinde farklı oumlzelliğe (kumaş kenar yapısı tezgacirch eni yalancı kenar

tertibatı atkı frenleri tezgacirch modeli farklı marka vs) sahip sekiz farklı tezgacirch grubu vardır

Pareto analizi ccedilerccedilevesinde hangi tezgacirch grubunda hangi teleflerin oluştuğunu belirlemek iccedilin

yapılan ccedilalışma sonucu aşağıdaki Ccedilizelge ndash 4 2 ulaşıldı

Tezgacirch gruplarında verilen yuumlzdeler toplam kullanılan atkıların yuumlzde değerleridir

Oumlncelikle tezgacirch grubu bazında incelediğimizde B Grubu Ccedilerccedileveden Leno ndash Mini Aparat

Tezgacirchlarda 29 A Grubu Tuck-In Mini Aparat Tezgacirchlarda 13 Ekru Kaliteler iccedilin

Kullanılan A Grubu Tuck-In Mini Aparat Tezgacirchlarda 13 oranında atkı atılmıştır Diğer kalan

doumlrt tezgacirch grubunda da birbirine yakın bir oranda atkı atılmıştır Buradaki oran en fazla tezgacirch

sayısından daha sonra tezgacirch hızından etkilenmektedir

Ccedilizelge - 4 2 Atkı Teleflerinin Tezgacirch Grubu Bazında Değerlendirilmesi

Not Burada yapılan tezgacirch sınıflandırması işletmedeki gerccedilek tezgacirch numaraları kullanılarak yapılmıştır Sonraki

boumlluumlmlerde yapılan sistematik sınıflandırmalar ile karıştırılmaması gerekmektedir Oumlrneğin kenar yapma sistemlerine

goumlre yapılan tezgacirch sınıflandırmaları gibi sınıflandırmalar olacaktır

Tezgacirch gruplarını tek tek incelediğimizde 1-36 tezgacirch grubunda kullanılan atkı

harmanları 10rsquoluk bir oranla YUNPES harmanlı atkılardır Bu tezgacirch grubu incelendiğinde

52

YUNPES harmanlı atkıya uygun standart ve ccediloumlzuumlm youmlntemlerinin geliştirilmesi gerekir Diğer

atkı harmanları 1 YUN ve 1 YUNEL harmanları kullanılmış Bu harmanların dışında

herhangi başka bir atkı harmanı kullanılmamıştır Bu durum standart oluşturulmasını daha da

kolaylaştırmaktadır

37-72 tezgah grubunu incelendiğinde burada da spesifik kullanılan harmanlar vardır

6 YUNPES ve 4 YUN harmanları kullanılmaktadır Bu atkı harmanlarını 2 YUNNYL

harmanı takip etmektedir Bu harmanların dışında herhangi bir atkı harmanı kullanılmamıştır Bu

tezgacirch grubunda dikkate alınması gereken bir diğer durum ise EL karışımlı herhangi bir atkının

kullanılmadığı goumlruumlluumlyor

73-84 tezgacirch grubuna geniş ve farklı oumlzellikte atkılarının kullanıldığı goumlruumllmektedir

Fakat işletme koşulları temel alınırsa yuumlze yakın harman ccedileşidinin yanında beş farklı harmanın

incelenmesi daha kolay olacaktır

85-99 tezgacirch grubunu değerlendirdiğimizde bu grubunda 5 YUNPESLYC 3

oranında YUNNYLLYC harmanı ve 1 YUN harmanı kullanılmıştır Bu atkı harmanları

dışında herhangi farklı bir harman kullanılmamıştır Bu tezgacirch grubunda da 8 oranında LYC

harmanı kullanılmıştır Bu grupta iki farklı atkı harmanının incelenmesi değerlendirilmesi ve bu

atkı harmanlarına goumlre standartların oluşturulması gerekmektedir Bu durum projede ilerlenmesi

iccedilin yol goumlsterici bir sonuccedil olmuştur

101-124 tezgacirch grubu incelendiğinde 3 YUNPES 3 YUNNYLEL 1

YUNPESEL ve 1 YUN harmanları kullanılmıştır Toplamda 4 oranında EL harmanlı atkı

kullanılmıştır Bu tezgacirch grubu model olarak yeni (2007) olduğu iccedilin bu grupta genelde yakın

renk yuumlksek kopuşlu ve konstruumlksiyonu zor olan işler ccedilalışmaktadır Bu durumda atkı telef

cinsinden de değerlendirilmesi sağlanmalıdır Genel olarak harman ccedileşitliliği bakımdan

incelenebilir olduğu goumlruumlluumlyor Bu grubu ccedilalışan kaliteler bazında da değerlendirilmesi

gerekecektir

201-224 tezgacirch grubuna baktığımızda 4 YUNPES 4 YUN 1YUNNYL ve 1

YUNPESEL harmanları kullanılmıştır Bu harmanların dışında herhangi başka bir harman

53

kullanılmamıştır Bu tezgacirch grubunda kullanılan atkılar 80 oranında YUNPES ve YUN

atkılarıdır Bundan dolayı incelenmesi ve değerlendirilmesi daha kolay olacaktır Bu atkı

harmanına goumlre standardizasyon oluşturulacaktır Bu tezgacirch grubumuzda EcoLenoreg aparatı

kullanılmaktadır Bundan dolayı kullanılan atkılar genelde EL iccedilermemesi gerekmektedir Bu

sistemde 2 adet yalıncı kenar ccediloumlzguumlsuuml ve 2 adet leno kenar ccediloumlzguumlsuuml kullanılmaktadır Bu anlamda

tezgacirch grubuna oumlzel standardizasyon ve ccediloumlzuumlm yolları geliştirilecektir

301-310 tezgacirch grubu incelendiğinde 3 YUNPES harmanı kullanılmıştır Bunun

dışında herhangi bir atkı kullanılmamıştır Bu atkı grubu ccedilerccedilevesinde incelemeler ve etuumltler

alınacak ve tezgacirch ayar standardı oluşturulacaktır

401-477 tezgacirch grubunu incelersek bu grupta altı farklı atkı harmanı kullanılmıştır 11

YUNNYLEL 8 YUNPESEL ve 9 oranında diğer 4 farklı (YUNPES YUN YUNEL

YUNNYL) atkı harmanı kullanılmıştır Tezgacirch sayısı fazla olduğu iccedilin bu gruba duumlşen atkı

harmanı ccedileşitliliği artmıştır Burada kullanılan EL karışımı oranı 21rsquodir Bu grupta (PICANOL)

daha ccedilok bez ayağı ve EL harmanlı atkılar kullanılmaktadır Atkı telefi analizinde bu tablo bize

oumlnemli derecede yol goumlsterecektir Bu bağlamda oumllccediluumlmler yapılacak ve standardizasyonlar

oluşturulacaktır

501-521 tezgacirch grubunda incelediğimizde ise doumlrt farklı atkı harmanı kullanılmıştır

Sırasıyla 3 YUNNYLEL 2 YUNPESEL 1 YUNEL ve 1 YUNPES harmanları

kullanılmıştır Atkı harmanları kendi iccedillerinde karşılaştırıldıklarında ise 6 oranında EL

karışımlı atkılar kullanılmıştır Bu anlamda oumlncelikle tezgacirch grupları ortak kullanılan atkı

harmanları incelenecek ve tezgacirch ayar standartları oluşturulacaktır

42 Tezgacirch Grubu Bazında Atkı Teleflerinin Toplanması ve İncelenmesi

Atkı telefi miktarlarının bir oumln değerlendirmesi tezgacirch grubu bazında yapılmıştır

Tezgacirchlar kenar yapıları uzunlukları atkı transfer sistemleri tezgacirch marka model ve atkı atım

sistemlerine goumlre 8 tezgacirch grubuna ayrılmıştır Bu tezgacirch grupları iccedilerdikleri tezgacirch sayısına goumlre

orantılı şekilde numune alınacak tezgacirch sayısı tablodaki şekilde oluşturulmuş ve numune alınacak

tezgacirchlar belirlenmiştir Her bir tezgacirchtan her guumln boyunca sağ ve sol kenarlarından numune ve

54

oumllccediluumlmler alınmıştır Tezgacirchın tuumlm parametreleri oumllccediluumlluumlp kaydedilmiş ve tip değişimlerinin

rastgele olması sağlanmıştır

Ccedilizelge - 4 3 Tezgacirch Grubu Bazında Atkı Teleflerinin Toplanması ve İncelenmesi

Not Tabloda yer alan lsquonumune alınacak makine kodlarırsquo grup no seklinde gruplandırılarak sınıflandırma yapılmıştır

Tezgacirch gruplarından alınan numunelerden alınan sonuccedillara goumlre en uzun telef (163 mm)

verilen grup 101-124 tezgacirch grubudur Daha sonra 501-521 tezgacirch grubu 1573 mm atkı telefi

uzunluğu ile takip etmektedir Uumlccediluumlncuuml en uzun tezgacirch grubu ise 1467 mm ile 301-310 tezgacirch

grubudur

Tezgacirch gruplarını en kısa atkı telefine goumlre sıraladığımızda ise 862 mm ile 85-99 tezgacirch

grubudur Burada atkı telefinin minimum olmasının nedeni tek taraflı telef verilmesinden

kaynaklanıyor Atkılar hava ile taşındığından sol tarafta atkılar bir aparat tarafından tutulmakta

boumlylelikle sol tarafta yalancı kenar kullanılmamaktadır Tek başına atkı telefi karşılaştırılsaydı

atkı telefi bakımından ilk sırada olacaktır

Daha sonra 401-477 tezgacirch grubu minimum 1187 mm ile ikinci olarak en kısa telefi

veren tezgacirch grubudur Bu tezgacirch grubunda EL harmanlı (21) kaliteler daha fazla ccedilalışmasına

karşın en kısa atkı telefi veren tezgacirch grubudur Bunun nedeni ayrıntılı olarak incelendiğinde

rapier yapısı ve atkı kesim mekanizmasından kaynaklanmaktadır Burada leno kenar

kullanılmakta ve atkılar atkı seccediliciler tarafından minimum telef verilecek şekilde ağızlığa

55

beslenmektedir B GRUBU TEZGAcircHLARDA geliştirilen ECOFILL (092011 Picanol News)

mekanizması bu kapsamda incelenecek ve değerlendirilecektir

201-213 tezgacirch grubu atkı telefleri 1336 mm olarak uumlccediluumlncuuml en kısa atkı telefi veren

tezgacirch grubudur Bu tezgacirch grubumuzda EcoLenoreg sistemi iccedilermektedir Bundan dolayı hem

yalancı kenar iccedilin kullanılan ccediloumlzguuml ipliklerinden tasarruf edilmektedir Fakat burada 4 adet PES

iplik kullanılmaktadır Burada PES ve yalancı kenar iccedilin diğer tezgacirchlarda kullanılan 14 adet

pamuklu yalancı kenar ipliklerinin değerlendirilmesi ve karşılaştırılması sağlanacaktır Bu

kapsamda bir tasarruf sağlanabilir Fakat burada kullanılacak kalite farklığını azalmaktadır

Oumlzellikle EL harmanlı atkılar bu tezgacirchlarda kullanılmamaya ccedilalışılmaktadır Ccediluumlnkuuml 4 adet iplik

atkı ipliklerini tam olarak tutamamakta kumaş kenarında boncuk atkı kopuğu atkı kaccedilığı vs

hatalar oluşabilmektedir

421 Tezgacirch Gruplarından Alınan Numunelerin Değerlendirilmesi

Ccedilizelge - 4 4 Tezgacirch Gruplarından Alınan Numunelerin Değerlendirilmesi

G

R

U

P

N

O

KULLANILMIŞ ATKI İPLERİNE AİT KODLAR

DI132

A20

261

DI16

7DM

0 602

DI1

631S

0

722

DI1

63E

307

22

DI16

3YS0

722

DI16

71S0

722

DI1

11E

40

371

DI1

123

S0

762

DI132

A10

391

DI153

AA0

802

DI153

YS0

481

DI115

E20

481

DI112

E00

481

DI111

E20

481

DI115

440

561

DI112A

A0 571

DI122

AA

1602

1 13

1 7 8

10

129

135 143 1245

135

2 4

4

6 15

141

150

119 131

3 1 7

19

2

146 171

1593

164

4 4

4

8 2

153

163

143 141

5 9

11

143

144

6 1

3 16

80

847 889

7 4 31

10

6 7

2

83 113

103

1159 118

987

8 10

6 4

116 124 71

Not1 ( oumllccediluumlm alınan tezgacirch sayısını belirtmektedir)

Not2 (Grup No tezgacirch sınıflandırması Ccedilizelge 43rsquote yapılan sınıflandırma ile aynı sınıflandırmadır)

56

İplik numaralarına goumlre telef miktarını analiz ettiğimizde kalından inceye goumlre doğru

gidildiğinde telef miktarında artma veya azalma eğilimi goumlruumllmemektedir (Ccedilizelge ndash 4 4)

Elastanlı ipliklerin telefleri tezgacirch gruplarından bağımsız olarak değerlendirdiğimizde

diğer atkılara goumlre biraz daha fazla olduğu goumlruumllmektedir Fakat burada B GRUBU tezgacirchlarda

daha ccedilok ELASTANLI atkılar kullanılmasına rağmen diğer atkı teleflerinden daha duumlşuumlk olduğu

goumlruumllmektedir

6 numaralı tezgacirch grubu C GRUBU tezgacirchlar olduğu iccedilin tek tarafından(sol) telef

vermektedir Bundan dolayı telef miktarı diğer tezgacirch gruplarından fazla ccedilıkmaktadır Bu grupta

daha ccedilok Elastanlı atkılar kullanılmış olup 80-85 mm civarındadır

3 numaralı tezgacirch grubunda atkı telefleri incelendiğinde daha ccedilok elastanlı ve kalın-orta

numara aralığında atkı ipliği kullanıldığı goumlruumllmektedir Elastan ipliğinin kullanımının etkisi ile

telef miktarı da diğer atkılara goumlre daha yuumlksektir (163 mm)

Keten ipliği gibi rijit ipliklerin telef miktarı genel olarak ortalamanın altındadır Bu da

keten atkı telfinin diğer ipliklere goumlre kontrol edilebilirliğinin daha iyi olduğunu goumlstermektedir

100 YUN ipliklerin kullanımı tezgacirch grubu bazında incelediğimizde 8 numaralı grupta

116 mm atkı telefi 1 numaralı grupta ise 135 mm olduğu goumlruumllmektedir Burada kişi bazlı ayar

standartları değerlendirilmezse bayan bandı tezgacirchların atkı teleflerinin daha kısa olduğu

goumlruumllmektedir Burada EcoLenoreg aparatının kenar yapısına ve telef miktarına etkisi vardır

Tezgacirch sayısı artarken aynı zamanda atkı inceliğinde pazardaki rekabet koşullarından

dolayı her geccedilen guumln daha da incelmektedir Bunun iccedilin bir de iplik numarası (Nm) youmlnuumlnden de

telef miktarını inceledik

2011 yılı atkı kullanım oranını incelediğimizde kullanılan atkıların yaklaşık 90 nını 7

adet atkı harmanının oluşturduğu goumlruumllmektedir Bu kapsamda yapılacak ccedilalışma ve

standardizasyonların bu harmanlar doğrultusunda incelenmesi daha yararlı ve oumlnemli olacaktır

57

Bu veriler doğrultusunda 2011 yılına ait ortalama atkı Nm değeri 42245 olarak

bulunmuştur İplik numara varyasyonunu dikkate almadığımızda ortalama Nm değerinden toplam

telef miktarı yaklaşık 121 ton olarak bulunmuştur Burada yapılan hesaplama her bir atkı

grubunun telef miktarları uzunluk olarak oumllccediluumllmuumlş sonrasında Nm numaralandırma sisteminden

yola ccedilıkılarak yaklaşık telef ağırlıkları bulunmuştur Son olarak da tezgacirch grubu bazında elde

edilen veriler toplanarak toplam işletme telefine ulaşılmıştır Yapılan değerlendirme ve telef

oranları 2011 yılı iccedilin tezgacirch sayısına goumlre telef miktarıdır Dokuma işletmesi suumlrekli buumlyuumlmekte

buna bağlı olarak da işletmedeki tezgacirch sayısında artış olmaktadır Bundan dolayı daha efektif bir

telef atkı uzunluğu analizi yapmak iccedilin aşağıdaki tabloda olduğu gibi tezgacirch sayısına goumlre

yaklaşık telef miktarı hesaplanmıştır

Ccedilizelge - 4 5 Dokuma Atkı Sayısı ve Telefi Miktarı (Hesaplama 12 ay x 26 iş guumlnuuml x 225 iş

saati ile tezgacirchları 450 devdk ve 95 randımanla ccedilalışan buumlyuumlk oumllccedilekli bir yuumlnluuml

dokuma işletmesi iccedilin yapılmıştır)

Teorik bir hesaplama yapıldığında bir yılda bir yuumlnluuml işletmesinde oluşacak telef miktarı

- Bir yılda atılacak atkı sayısı = 12x26x225x60x095x450 = 50 057 514 000 adet atkı

- Ort Telef 13cm ve Ort Nm435 olarak alınırsa Bir atkı telef (13cm) ağırlığı = 000299 gr

- Bir yılda atılacak ortalama telef miktarı = 50 057 514 000 x 000322 = 149 597 168 3 gr

telef olmaktadır

- Aynı şekilde gramı tona ccedilevirdiğimizde yaklaşık 1495 ton atkı telefi oluşmaktadır Teorik

hesaplama tablosunda da yaklaşık aynı değer okunmaktadır (Ccedilizelge ndash 4 5)

58

5 STANDARDİZASYON VE OPTİMİZASYON CcedilALIŞMALARI


İncelenmesi

Dokuma tezgacirchı bine yakın parametrenin senkron şekilde ccedilalıştığı buumlyuumlk bir prosesler

buumltuumlnuumlduumlr Burada yapılacak tuumlm ayar ve parametrelerin standartlar iccedilerisinde olması

gerekmektedir Birccedilok farklı hareket aynı saniye iccedilerisinde gerccedilekleştiği iccedilin yapılacak kuumlccediluumlk bir

ayarsızlık veya yanlış parametre girişi ya dokuma hatasına neden olmakta ya da gereğinden fazla

hammadde kullanımına (telefe) neden olmaktadır Bundan dolayı ayarların optimizasyonu ve

doğruluğu ccedilok oumlnemlidir Aşağıda incelediğimiz tezgacirch ayarları atkı telefi iccedilin oumlnemli olan ve

suumlrekli kontrol altında tutulması gereken ayar ve parametrelerdir

a) Tarak Uzunluğu (Gereğinden uzun tarak kullanılmaması gerekiyor)

b) Atkı Makası Kesme Accedilısı

c) Sağ Rapier Bırakma Accedilısı

d) Atkı Transfer Mekanizması ( pozitif-negatif)

e) Atkı Seccedilici Dereceleri

f) Ağızlık Kapanma Accedilısı

g) Atkı Makasının Rapiere Olan Mesafesi

h) Tarağın Makasa Olan Uzaklığı

i) Sağ Yalancı Kenar Tarağının Aynaya Olan Uzaklığı

j) Sağ-Sol Yalancı Kenar Tarağı ile Tarak Arasındaki Mesafe

k) Sağ Rapierin Atkıyı Aldığı Durumdaki Yalancı Tarağa Olan Mesafe

l) Sol Rapierin Atkıyı Bıraktığı Durumdaki Yalancı Kenar Tarağa Olan Mesafesi

m) Kullanılan İpliğin Karışımı ve Oranı ( Yuumln-Naylon-PES veya Bunların Karışımı)

n) Atkı İpliği İccedilerisinde Elastan Kullanılması veya Kullanılmaması

Yukarıdaki parametreler olması gereken ve standardizasyon kapsamında değerlendirdiğimiz

parametrelerdir Bu konuda oumlncelikle gerekli oumllccediluumlmler ve analizler yapılmış sonrasında aksiyon

59

planımız ccedilerccedilevesinde gerekli dokuma personeline eğitimler verilmiştir Kişiye bağlı ayarların

fazlalığı standardizasyonun devamlılığını zorlaştırmaktadır Ccediluumlnkuuml suumlrekli takip ve eğitim

gerekmektedir Zamanla personel verilen eğitimleri unutmakta ve eski alışkanlıklarına geri

doumlnebilmektedir Ayrıca işten ayrılan personelin yerine başlayan yeni personelde buradaki

dengeyi bozmakta atkı telefi ve hatalar accedilısından değerlendirdiğimizde atkı telefinde artış

olmasına neden olunmaktadır Yukarıdaki telef nedenleri ayrıntılı şekilde maddeler ve projeler

halinde incelenmiştir Bu kapsamda eğer yapılabiliniyorsa personelden bağımsız ccediloumlzuumlmler

bulunulmuştur Personele bağlılıktan kopmayan durumlarda ise oto kontrol ve efektif takip-uyarı

sistemleri geliştirilerek telefin azaltılması sağlanmıştır

511 Standart dışı ayarlamaların genel nedenleri

Oumlncelikli olarak yapılan ccedilalışma mevcut durumun analizi ve yapılan standart dışı ayarların

tespiti olmuştur Yapılan ccedilalışmalar sonrasında oumlzellikle tip değişimi başta olmak uumlzere birccedilok

tezgacirch ayarında standart dışı ayarlamaların olduğu ortaya konulmuştur Bu standart dışı

ayarlamaların genel nedenleri aşağıdaki başlıklar altında değerlendirilebilir

a- Tip değişim ustasından guumlnluumlk olarak yapması gerekenden daha fazla sayıda tip değişimi

istenmesi ve zaman yetersizliğinin olması

b- Tezgacirch ayarları yapılırken kalite oumlncelikli duumlşuumlnuumllerek standart ayarların da oumltesinde uzun

telefler bırakılıp kumaşta oluşacak hataların oumlnuumlne geccedililmesini sağlamak

c- Ayar ustasının uygun tezgacirch ayarları yapma yeteneğinin olmaması hızla buumlyuumlyen

işletmede ayar ustası yetiştirme suumlresinin kısalması

d- Artan rekabet şartları altında alınan siparişlerin metre uzunluğu azalmakta (levent boyları

kısalmakta) ve tip ccedileşitliliği artmaktadır Bu da ihtiyaccedil duyulan tip değişim adedini

arttırmakta ve işletme uumlzerine duumlşen yuumlk ve maliyeti arttırmaktadır

e- Artan sipariş ccedileşitliliğinden dolayı uygun boydaki ve sıklıktaki tarak bulmanın

zorlaşması işletmede uygun tarak yoksa sipariş verilmekte ve tarağın gelmesi

beklenmektedir Ya da stok alanında tuumlkenen uygun tarakların tezgacirchtan kesmesi

beklenmektedir

f- Yeterli tip değişim arabasının olmaması Bundan dolayı tip bindirmek iccedilin araba

beklenilmekte ve burada yaşanan zaman problemi hızlı ayar ve tezgacircha yol verme

60

ccedilalışmaları ile kapatılmaya ccedilalışılmıştır Bu da tezgacirch standart ayarlarının yeterince

duumlzguumln yapılamamasına neden olmaktadır Bu konu ayrıca işletme iccedilerisinde TPM

ccedilalışmaları ccedilerccedilevesinde ele alınmıştır TPMrsquode yer alan Hızlı Tip Değişim projesinde

yeni bir tip bindirme aracı alınmış ve birccedilok standart ccedilalışmalar yapılmıştır Boumlylelikle

kazanılan fazladan zamanla daha ayrıntılı tezgacircha yol verme ayarları yapılabilinecektir

Sonrasında da en uygun şekilde ayarlanan atkı atış ve kesim ayarları atkı telefinin

azaltılmasını sağlamaya yardımcı olacağı duumlşuumlnuumllmektedir

g- Tezgacirch ccedilalışır durumda iken bazen acil bildirim (acil bildirim formları hata olduğunu

belirten ve kalite kontrol tarafından tezgacirchı kapatan formlardır) formlarından dolayı ayar

ustası tezgacirchtaki hataya muumldahale etmekte ve atkı telef miktarının zorunlu veya bilmeden

artışına neden olabilmektedir Bu kısımda işletmede serbest olarak dolaşan vardiya

sorumlusu yardımcıları problemli tezgacirchlara bakmakta ve gerekli duumlzenlemeleri

yapmaktadırlar Buumlyuumlyen ve artan işletme sorunları karşısında bu kişiler yeterince tezgacirch

sorunlarına zaman ayıramamaktadırlar Burada sadece tezgacirch ayarları acil bildirim ve

oumlzellikle atkı telefi konusunda bir personel yetiştirilebilinir Genel anlamda hızlı bir

şekilde akan işletme verileri (atkı telefi miktarı) guumlnluumlk haftalık aylık vs kontroluuml ve

takibi sağlanabilir Ayrıca bu kişi fiili olarak atkı telefi miktarına gerekli muumldahaleleri

yaparak atkı telefi azaltılabilinir

h- İşletmede kullanılan tarakların tam boyunda olması ve kenar iplikleri iccedilin kullanılan kenar

taraklarının uygun boy ve oumlzellikte olanlarından seccedililmesinin sağlanması

i- Atkı makasının yağlanma ve gerekli ayarlarının zamanında yapılması değişim suumlresi

gelen makasların ise gerektiğinde yenileri ile değiştirilmesi gerekmektedir

j- Personel eğitiminin verilmesi ve bu eğitimlerin duumlzenli aralıklarla tekrarlanması ve test

edilmesi gerekmektedir Tezgacircha gerekli uyarı etiketlerinin yapıştırılması

k- Yalancı kenar iplikleri mekanizmasının ve ipliklerinin standardizasyonunun yapılması

61

52 Standardizasyon İccedilin Yapılan Ccedilalışmalar

521 Atkı telefinde işletmenin genel durumu

Tuumlm işletmenin atkı telefinin tek bir tezgacirch varmış gibi incelemek yanlış olacaktır Ccediluumlnkuuml

Dokuma İşletmesinde farklı marka model ccedilalışma prensibi ve atkı atım sistemlerine sahip

tezgacirchlar mevcuttur

Ccedilizelge - 5 1 Atkı Telefinde Dokuma İşletmesinin Genel Durumu

Bundan dolayı işletmede ccedilalışan tezgacirchlar Ccedilizelge ndash 5 1rsquode yapıldığı gibi yalancı kenar

yapılarına ve atkı telefini etkileyecek tezgacirch sistemlerine goumlre gruplara ayrılmıştır Sonrasında

her bir tezgacirch grubundaki telef miktarını sağ ve sol kenar olmak uumlzere incelenmiştir İncelemeler

sonrasında tezgacirch grubu bazında hatalar ve eksiklikler tespit edilip hedefler belirlenmiştir

Tablonun genel değerlendirmesi yapıldığında aşağıdaki sonuccedillara

bull Ağırlıklı Sol Kenar Telefi Ortalama Uzunluğu 62 cm

bull Ağırlıklı Sağ Kenar Telefi Ortalama Uzunluğu 8 cm

bull Ağırlıklı Toplam Kenar Telefi Ortalama Uzunluğu 142 cm olduğuna ulaşılmıştır

Genel değerlendirme sonrasında sırasıyla tuumlm tezgacirch ve işletme parametreleri

değerlendirilerek atkı telefinin minimuma indirilmesi sağlanılmıştır Yapılan standardizasyon

ccedilalışmaları bir sonraki aşamada ayrıntılı olarak anlatılmıştır

62

522 Dokuma hazırlık kaynaklı atkı teleflerinin azaltılması

- Tezgacirchlarda Kumaş Eninden Ccedilok Fazla Uzun Tarak Kullanılması

Dokuma İşletmesinde en fazla sıkıntı yaşanan konulardan biri tarak ve kumaş en

uzunluklarının standardizasyonlarının tam olarak sağlanamamasıdır Bu durum genel olarak

kuumlresel rekabet ve sınırsız muumlşteri isteklerinden kaynaklanmaktadır Muumlşterilerin istedikleri

desen ve raporda değişiklik yapılamaması sonucunda gereken tarak ihtiyacı artmaktadır Bunun

sonucu olarak da işletmenin tarak ccedileşitliliği ve stokları zaman iccedilinde artabilmektedir Buna

rağmen her desen ve kumaş tipi iccedilin boşta tarak bulmak her zaman muumlmkuumln olmamaktadır

Dokuma hazırlık boumlluumlmuumlnde uygun tarak bulunmayınca sipariş termini goumlz oumlnuumlnde

bulundurularak gereğinden uzun taraklar kullanmak zorunda kalınmaktadır Bu da atkı telefini

hızlı şekilde yuumlkselten bir durumdur

Şekil - 5 1 Tezgacirchlarda Kumaş Eninden Daha Uzun Tarak Kullanılması

Şekil ndash 5 1rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere uygun tarak kullanılmamasından dolayı atkı telefinin 40 mm

daha fazla olmasına neden olunmuştur Standart tezgacirch ayarları incelendiğinde sağ-sol yalancı

tarak ile tarak arasındaki mesafe maksimum 20 ndash 22 mm arasında olması gerekmektedir Genel

olarak bu ccedilalışmayı tuumlm tezgacirchlarda ve tarak ccedileşitlerinde goumlzlemleyip incelendiğimizde somut

olarak goumlruumlnen sorunun giderilmesi sonucundan buumlyuumlk oranda bir atkı tasarrufu sağlanacağı

goumlruumllmuumlştuumlr Aşağıdaki tabloyu incelediğimizde normal bir tezgacirchta sağ kenar telefinin ortalama

olarak 70 ndash 90 mm arasında olduğunu goumlrmekteyiz (Ccedilizelge ndash 5 2) Eğer gereğinden fazla uzun

tarak kullanılırsa bu telefler 110 ndash 130 mm civarında olmaktadır Bu telefler uumlzerinden yapılacak

40 mm iyileştirme sonucunda 37 kadar atkı telefinde iyileşme sağlanacaktır

63

Ccedilizelge - 5 2 Sağ Kenar Telefinin Goumlsterimi

Burada oumlnemli olan gelen yeni siparişte Dokuma İşletmesinde olmayan veya termin suumlreci

boyunca boşta olmayacak tarağın yerine uzun tarak kullanmak mı yoksa sıfır yeni tarak satın

almak mı avantajlı sorusunu araştırmak oldu Yapılan araştırmalar sonucunda 1000 metre

uzunlukta alınan bir siparişte 3 ndash 4 cm uzun tarak kullanmak yerine sıfır tarak almak daha

avantajlı olmaktadır Ccediluumlnkuuml 1000 metre boyunca verilecek fazladan telefler hesaplandığında satın

alınacak sıfır bir tarak maliyetini geccedilmektedir Ayrıca satın alınan tarak tek sefer kullanılmayıp

gelen siparişlere goumlre uzun yıllar kullanılabilmektedir

- Tarak Kenarlarında Fazladan Oluşan Ccedilıkıntılar

Şekil ndash 5 2rsquode goumlsterildiği gibi oluşan fazladan ccedilıkıntılar standartların dışında fazladan atkı

telefinin oluşmasına ve telef miktarının artmasına neden olmaktadır Bu ccedilıkıntılar genelde tamir

olan tezgacirchlardan kalan taraklardır

Şekil - 5 2 Tarak Kenarlarında Fazladan Oluşan Ccedilıkıntılar

64

İşletmede bazen taraktan kaynaklanan kumaş hatalarından dolayı taraklar tamir edilmektedir

(Oumlzellikle tarak izi hatası olarak nitelendirilen bazı tarak dişlerinin gereğinden daha geniş veya

dar olmasından dolayı kumaş raporu ve yuumlzeyinde rahatsızlık verici bir iz bırakmasıdır) Bir diğer

hata da tarak dişlerinde oluşan ccedilapaklar iplik ve kumaşın tiftiklenip yıpranmasına neden olmakta

ve kumaşta izler bırakmaktadır Bu gibi hatalı taraklar oumlncelikle tezgacirch uumlzerinde eğer tezgacirch

uumlzerinde onarılamıyorsa tezgacirchtan ccedilıkarılıp onarılmaya ccedilalışılmaktadır Eğer bu da muumlmkuumln

değilse oluşan problem tezgacirch kenarında ise bu hatalı kısım kesilmektedir Burada kesilen tezgacirch

dişinin orijinal kenarı kalmadığı iccedilin fazladan uzun tarak kenarı bırakılıp buradaki dişler ve tarak

korunmaya ccedilalışılmaktadır Taraktaki fazla uzunluktan dolayı Şekil ndash 5 2rsquode goumlruumllduumlğuuml gibi 05 ndash

1 cm arasında bir mesafe kalmakta ve tarağın kullanım oumlmruuml boyunca fazladan telef verilmesine

neden olunmaktadır

Sonuccedil olarak burada muumlmkuumln olduğunca kenar uzunluğu fazla olan ve orijinal olmayan

tarakların kullanılmamasıdır Ccediluumlnkuuml bu taraklar saklanırken aynı boydaki ve sıkılıktaki orijinal

taraklar ile birlikte saklanmaktadır Eğer burada sorunsuz tarak varsa oumlncelikli olarak orijinal

tarak kullanılmalıdır Burada tahar operatoumlruumlne ve dokuma hazırlık planlama boumlluumlmuumlne buumlyuumlk

goumlrev duumlşmektedir

- Taharlanan Tarağın Uzunluğunun Uumlzerinde Yazandan Daha Uzun Olması

Dokuma işletmesinde taraklar dokuma hazırlık boumlluumlmuumlnde taraklar iccedilin oumlzel yaptırılmış

dolaplarda saklanmaktadır Burada taraklar boy ve sıklık değerlerine goumlre sınıflandırılmakta ve

boumlylelikle aynı oumlzellikteki taraklar aynı dolapta saklanmaktadır

Şekil - 5 3 Taharlanan Tarağın Uzunluğunun Uumlzerinde Yazandan Daha Uzun Olması

65

ldquoSatın alınan tarakların uumlzerindeki numara ve uzunlukların fiili olarak oumllccediluumllmesi

gerekmektedir Yapılan oumllccediluumlmler sonucundan uumlzerinde yazan tanım ve gerccedilek tarak numarası

doğru ise ilgili dolaba konulmalıdır Bazı durumlarda ise tarak tamiri veya kullanım sırasındaki

yıpranmalardan dolayı tarak numarası yıpranmakta ve uumlzerine tekrardan yazılmaktadır Her iki

durumda da herhangi bir yanlış uzunluk girildiğinde atkı telefinin gereğinden fazla olmasına

neden olunmaktadır (Şekil ndash 5 3) Tarak uumlzerindeki bilgilerin doğruluğuna inanan tahar

operatoumlruuml taharlama işlemine başladıktan sonra ancak taharlama işlemi sonunda gereğinden uzun

tarak kullanıldığını ve tarak uzunluğunun doğru yazılmadığını fark edebilmektedir Bu durumda

ise geri doumlnuumlş olanaksızdır Burada dokuma hazırlık boumlluumlmuumlne kontrol denetleme geri bildirim

goumlrevleri duumlşmektedir Burada yapılacak iyileştirmeler sonucunda aslında kontrolsuumlz ve buz

dağının alt kısmı gibi olan telef miktarın azaltılması sağlanabilecektir

523 Dokuma makinesi kaynaklı atkı telefinin azaltılması

- Yalancı Kenar Tarağı ile Kumaş Kenarı Arasındaki Mesafe Ayarı

Daha oumlnceki ayar standartları konusunda değindiğimiz oumlnemli bir konudur Kontrol ve

denetlenmesi zor ve emek isteyen bir parametre olması itibariyle hassas ve ayrıntılı

incelenmiştir

Şekil - 5 4 Yalancı Kenar Tarağı ile Kumaş Kenarı Arasındaki Mesafe Ayarı

66

Dokuma dairesinin kontrol ve bilgisinde olan konu incelendiğinde tezgacirch ayar

kitapccedilıklarındaki standart boşluk ve mesafenin 15 mm ve burada problem ve hata oluyorsa

maksimum 20 mm civarında olması gerekmektedir (Şekil ndash 5 4) Bu ayarların dışındaki

uygulamalar fazladan telef verilmesine ve telef miktarının ayar ve personel kaynaklı olarak

yuumlkselmesine neden olmaktadır

İşletme de yapılan bazı değerlendirmelerde burada ayar ustası uumlzerindeki tip değişim

baskısı ve gelen acil bildirimlere bakma gerekliliği yeterli zaman kalmamasına ve ayar ustasının

gerekli ayarlamaları yapmasına vakit kalmamaktadır Başlı başına yeni bir konu ile bağlantılı

olan ayarlamalar ve tezgacirch hatalarının azaltılması konusu suumlrekli olarak oumllccediluumlluumlp kontrol

edilmelidir

Bu konudaki telef miktarının azaltılması ve yapılacak standart ayarının Dokuma

İşletmesine kazancı ve getirisi ve standart ayar dışında yapılan ayarlamalarda oluşacak kayıplar

ve sorunlar ile ilgili genel bir eğitim hazırlanmış ve tuumlm dokuma elemanlarına verilmiştir

Eğitimlerin suumlrekli ve duumlzenli aralıklar ile yapılması oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml suumlrekli yeni personelin işe

alınması ve guumlncel konuların oluşmasından dolayı bu hatanın veya ayar eksikliğinin ikinci plana

atılmasının oumlnlenmesi gerekmektedir Dokuma tezgacirchlarında hesaplanması ve kontroluuml en zor

konulardan biri olmakla birlikte yapılacak eğitim ile de en fazla kazancın sağlanacağı alanlardan

biridir

- Yalancı Kenar Tarağının Uzunluğu

Standart uzunluktaki bir yalancı kenar tarağının uzunluğu 12 mmrsquodir Yalancı kenar

tarakları atkı teleflerini taşımak iccedilin kullanılan kenar ipliklerinin standart hareketini yapmak iccedilin

tasarlanmışlardır

Şekil - 5 5 Yalancı Kenar Tarağı

67

İşletme şartlarında zamanla bozulan kırılan taraklar yerine sıfır tarak satın alınmamakta bunun

yerine daha oumlnce bozulan veya kırılan ana taraklardan kesilerek yalancı kenar tarakları

oluşturulmaktadır

Ccedilizelge - 5 3 Yalancı Kenar Taraklı ve Yalancı Kenar Taraksız Teleflerin Karşılaştırılması

YALANCI TARAKLI ve YALANCI TARAKSIZ (TEK TARAK) DOKUMA TEZGAcircHLARINDAN ALINAN TELEF

UZUNLUKLARININ KARŞILAŞTIRILMASI (CETVEL OumlLCcedilUumlMUuml)

Not Karşılaştırma yapılan oumllccediluumlmler aynı tezgacirch uumlzerinde tezgacirch ayarları değiştirilmeden

sadece yalancı taraklı ve tek taraklı olmak uumlzere iki kez telef

alınmış ve cetvel oumllccediluumlmleri yapılmıştır Ortalama toplam telef uzunluğu yalancı taraklı tezgacirchta 15205 cm iken tek taraklı tezgacirchta 1225 cme

duumlşmuumlştuumlr

Ccediloumlzguuml No 221340

İş Emrindeki Tarak Eni 176 cm

KULLANILAN TARAK ENİ

Yalancı Taraklı 176 cm + 15 cm x 2 boşluk + 2 Yalancı Tarak

Uzunluğu

Tek Taraklı 179 cm

OumlLCcedilUumlM NO

Yalancı Taraklı

Yalancı Taraksız (Tek Taraklı)

Sol Sağ Sol Sağ

Oumllccedil1 79 86 6 75


















ORTALAMA 762 75 609 615

TOPLAM 15205 cm 1225

Yeni oluşturulan yalancı kenar tarağından kaynaklanan iki farklı standart dışı hareketten

dolayı atkı telefi miktarı artabilmektedir Oumlncelikle gereğinden fazla uzun kesilen bir yalancı

kenar tarağı ana tarak ile arasındaki mesafesinin uzamasına neden olur Ayrıca tip bindirme

esnasında tip bindiriciler yalancı kenar ipliklerini ana tarağa yakın yerden değil de tarağın uzak

68

kısmından geccedilirirler ise atkı telefinin daha da uzun olmasına neden olurlar (Şekil ndash 5 5) Bu

kısımda atkı telefinin kısaltılması iccedilin minimum genişlikte yalancı kenar tarağı kullanılmalı ve

tezgacircha takılma sırasında ana tarak ile arasındaki mesafe 05 mmrsquoyi geccedilmemelidir

Yalancı taraktan kaynaklanan atkı telef uzunluklarını hem yok etmek hem de taraklar

arasındaki mesafenin minimuma indirilmesi ve ortadan kaldırılması iccedilin ihtiyaccedil duyulan ana

tarak uzunluğundan biraz daha uzun tarak ile tezgacirch taharlandı ve yalancı kenar iplikleri aynı

tarağın uccedil kısımlarından geccedilirildi boumlylelikle taraklar arasındaki mesafe sıfıra indirilmiş oldu

Yukarıdaki oumlrnek karşılaştırmalı tabloda da goumlruumllduumlğuuml gibi normal yalancı kenar tarağı iccedileren

tezgacirchtaki atkı telefi miktarı 152 cm olurken yalancı kenar tarağı iccedilermeyen tezgacirchın atkı telefi

1225 cm civarındadır Oumlrnek uumlzerinde karşılaştırma yaptığımıza goumlre yalancı kenar tarağı

kullanılmadığı zaman 19 civarında atkı telefi azaltılmaktadır (Ccedilizelge ndash 5 3) Bundan dolayı

eğer şartlar uygunsa ve uygun tarak varsa oumlzellikle yuumlksek metrajlı işlerde bu youmlntemin

kullanılması atkı telefinin rahat bir şekilde azaltılmasını sağlayacaktır

Uygun olmayan tarak uzunluğunda bir tip değiştirme

Uygun boyda tarak kullanılmadığı veya uygun tarak olmadığı iccedilin gereğinden uzun tarak

kullanıldığında yalancı kenar tarağı kullanılmamalıdır Ccediluumlnkuuml zaten kenar iplikleri iccedilin uygun boş

tarak dişi olacaktır Buradaki boş dişlerden atkı telefinin tutulması iccedilin kullanılan yalancı kenar

iplikleri geccedilirilebilir

Şekil - 5 6 Uygun Uzunlukta Tarak Kullanılmaması

69

Şekil ndash 5 6rsquoda goumlruumllduumlğuuml gibi hem gerekenden daha uzun tarak kullanılmış hem de

yalancı kenar tarağı kullanılmıştır Bundan dolayı hem taraktan gelen fazladan dişler hem

taraklar arasındaki mesafe hem de yalancı kenar tarağının kendisinden kaynaklanan uzunluklar

hesaplandığında tezgacirchın tek tarafında 15 ndash 20 cm arasında gereğinden fazla telef olmaktadır

Bu boumlluumlmde dokuma hazırlık ve tip bindirme elemanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşmektedir İlk

etapta tahar operatoumlruuml uygun tarağın her iki tarafında da eşit uzunlukta boşluklar bırakmalıdır

İkinci adımda da fazladan boş dişler bırakılan tarağı tip bindirmeciler fark etmeli ve yalancı kenar

tarağı kullanmamalıdır Burada dokuma ve dokuma hazırlık elemanlarına gerekli eğitimler

verildi Suumlbjektif bir oumlzellik olup suumlrekli ve aktif bir şekilde kontrol ve denetleme-eğitim

mekanizmasının işlemesi gerekmektedir Burada aktif olarak bir iyileştirme sağlanırsa tek

taraftan ortalama 15 cm toplamda 3 cm telef kazancı olacaktır 3cm telef genel dokuma salonu

telefini duumlşuumlnduumlğuumlmuumlzde iyi bir rakam olup atkı telefinin ortalamada duumlşmesini sağlayacaktır

Ccediluumlnkuuml oumlnemli olan atkı telefini yuumlzde olarak duumlşuumlrmektir Ortalamada sayı olarak da duumlşecektir

- A Grubu Tezgacirchlarda İlgili Tezgacirch Ayarlarının Uygun Yapılmaması

Aslında tezgacirch ayarları deyince birccedilok parametre işin iccediline girmektedir Tezgacirch ayarları

başlı başına bir proje konusudur Burada tezgacirch ayarları uumlzerinde duruldu ve dokuma elemanları

ile incelenip değerlendirildi Bu başlık kapsamında A grubu tezgacirchlarda yapılan makine

ayarlarının kısaca değerlendirmesi yapılmıştır

Tarak Uzunluğu Gereğinden uzun tarak kullanılmaması gerekmektedir Yukarıdaki

boumlluumlmlerde anlatıldığı gibi uygun uzunlukta tarak kullanılmaması atkı telefi

miktarının artmasına veya kumaş hatalarının oluşmasına neden olabilmektedir

Atkı Makası Kesme Accedilısı Atkı makası kesme accedilısının olması gereken ayar

değerleri 78deg ndash 80deg aralığındadır Atkı makası kesme accedilısı 78deg lsquoden daha duumlşuumlk bir

dereceye ayarlanırsa atkı transfer hatası veya atkı kopuşu olmaktadır Atkı makası

kesme accedilısı gereğinden daha uzun yani 80deg uumlzerinde ayarlanırsa gereğinden fazla atkı

beslemesi sağlanacağından atkı telefi miktarı artmaktadır

70

Sağ Rapier Bırakma Accedilısı Sağ rapier bırakma accedilısı standart değeri 310deg - 325deg

aralığındadır Burada ne kadar duumlşuumlk bir accedilıda atkı bırakma işlemi gerccedilekleşirse atkı

telefi miktarı o kadar azalmakta ne kadar yuumlksek bir accedilıda atkı bırakılır ise de atkı

telefi artmaktadır Bundan dolayı tezgacirch ayarları el verdiği suumlrece 310deg yakın bir

değerde sağ rapier bırakma accedilısı ayarlanmalıdır

Atkı Transfer Mekanizması Kancalı tezgacirchlarda pozitif atkı transferi

gerccedilekleşmektedir Burada atkının alınması taşınması transferi ve bırakılması

kontrolluuml bir şekilde sağlandığı iccedilin pozitif atkı transfer sistemi olarak

tanımlanmaktadır Bu sistem iccedilerisindeki herhangi bir parametrenin uygun

ayarlanmaması dokuma hatalarına ve atkı telef artışına neden olabilmektedir

Atkı Seccedilici Dereceleri Sırasıyla 15deg ndash 30deg ndash 70deg atkı seccedilimi gerccedilekleşmektedir Bu

ayarların dışına ccedilıkılırsa atkı kopuşu veya rapier ağzına transfer hatası oluşmaktadır

Verilen ayarlar dışında yuumlksek derecelerde atkı sunumu olursa atkı kopuşu veya kopuş

olmazsa gereğinden fazla atkı transferine ve atkı telefine neden olunur Tersi durumda

ise duumlşuumlk derecelerde ise atkının rapier ağzına transferi sağlanmaz ya da dokuma

hatası olmaktadır

Ağızlık Kapanma Accedilısı Standart koşullar altında bu değer 330deg - 340deg arasında

değişmektedir Ağızlık kapanma accedilısı aynı zamanda sağ rapier bırakma accedilısı ile

bağlantılıdır Burada ağızlık kapanma accedilısı ne kadar erken kapanırsa o kadar az atkı

telefi oluşmakta ne kadar geccedil kapanırsa ise atkı telefi o kadar artmaktadır Bunun

yanında erken ağızlık kapamalarında atkı kopuşu ve dokuma hatları vs riski artarken

geccedil ağızlık kapanmalarında bu riskler azalmaktadır

Atkı Makasının Rapiere Olan Mesafesi En uygun koşullarda ayarlanan atkı

makasının rapiere olan mesafe ayarı 5mm ndash 4mm arasındadır Burada fiziksel bir

durum mevcuttur Makas rapiere ne kadar yaklaşırsa atkı telefi miktarı o kadar

artmaktadır Fakat burada tezgacirch dizaynın izin verdiği bir sınır vardır Bu 5mm ndash 4

mm oumltesinde bir mesafe daha da azaltılırsa rapier sopası parccedilalanabilir Ayrıca atkı

71

makasının rapiere olan mesafesinde ayarsızlık olduğunda suumlrekli atkı kopuşu ve

tezgacirch duruşları olabilmektedir

Tarağın Makasa Olan Uzaklığı Ayarlanabilinen en uygun mesafe 2mm ndash 6mm

arasında değişmektedir Bu kısımda atkı telefinde oumlnemli bir yer tutmaktadır Tarak

atkı makasına ne kadar yakın olursa atkı telef miktarı o kadar azalmaktadır Aynı

zamanda makasın mesafesi tarağa ne kadar yakınlaşırsa dokuma hata riski o kadar

artarken tersi durumunda azalmakta ve tezgacirch ayarı kolaylaşmaktadır Bundan dolayı

standart değerlerin kullanılması ccedilok oumlnemlidir Boumlylelikle atkı telefi miktarı

azaltılırken dokuma hatası riski de olmamaktadır

Sağ Yalancı Kenar Tarağının Aynaya Olan Uzaklığı Burada ayarlanabilecek en

uygun mesafe 2mm ndash 4mm arasındadır Tezgacirch tarağı kadar yalancı kenar tarağının

uzaklık mesafesi de oumlnemlidir Fiziksel kurallar gereği ne kadar yakın yalancı kenar

tarağı mesafesi ayarlanırsa o kadar az atkı telefi oluşmaktadır Diğer şartlarda olduğu

gibi bu durumda da standart şartlar dışına ccedilıkıldığında duumlşuumlk mesafede hata riski artıp

oluşacak telef miktarı azalmakta tersi durumlarda hata riski azalıp atkı telefi miktarı

artmaktadır

Sağ-Sol Yalancı Kenar Tarağı ile Tarak Arasındaki Mesafe Tezgacirch dinamiği

gereği sağ-sol rapier yalancı kenar tarağı ile tarak arasındaki mesafe 20mm ndash 22mm

arasında olmalıdır İşletmede en fazla karşılaşılan standart dışı durumlardan bir

tanesidir Atkı telefi miktarını doğrudan fiziksel kurallar gereği etkilemektedir

Sağ Rapierin Atkıyı Aldığı Durumdaki Yalancı Tarağa Olan Mesafe Bu mesafe

optimum şekilde 6mm -12mm arasında ayarlanmalıdır Bu kısımda genelde toleranslar

dacirchilinde gereğinden uzun ayarlar yapılmakta ve atkı telefi miktarının artmasına

neden olunmaktadır Tezgacirch ayarında yapılacak iyileşme ile atkı telefi miktarı anında

ve hızlı bir şekilde azaltılabilmektedir

Sol Rapierin Atkıyı Bıraktığı Durumdaki Yalancı Kenar Tarağa Olan Mesafesi

Buradaki en uygun ayar mesafesi 95mm ndash 116 mm arasında değişmektedir Bırakma

72

esnasında ne kadar yakın olunursa fiziksel kurallar gereği o kadar daha kısa bir atkı

telefi oluşmaktadır Standart ayarlar dışında ise ya dokuma hatası ve tezgacirch duruşları

oluşmakta ya da gereğinden fazla atkı telefi oluşmaktadır

- B Grubu Tezgacirchlarda İlgili Tezgacirch Ayarlarının Uygun Yapılmaması

Makine oumlzellikleri ve yapılan ayarlar goumlz oumlnuumlnde bulundurulduğunda B grubu tezgacirchlarda en

fazla dikkat edilmesi gereken ayarlar aşağıdaki gibi olmuştur Bu ayarlardaki herhangi bir eksik

veya standart dışı olması atkı telefinin artışı dokuma hatalarının meydana gelmesi tezgacirch

duruşunun olması veya makine guumlvenliğinin devre dışı kalıp parccedila kırılması gibi durumlarından

birine veya birkaccedilına birden neden olunabilir B grubu tezgacirchlarda yapılması gereken standart

ayarlar

Atkı Makası Kesme Accedilısı (78deg ndash 80deg)

Sağ Rapier Bırakma Accedilısı( 310deg - 325)

Atkı Seccedilici Dereceleri

Atkı Motorundan Gerilim Ayarı

Sağ Leno Mini Aparat Kapatma Dereceleri

Atkı Fren Ayar Dereceleri

Ağızlık Kapanma Accedilısı (330deg - 340deg)

Atkı Makasının Rapiere Olan Mesafesi ( 5mm ndash 4mm)

Tarağın Makasa Olan Uzaklığı (2mm ndash 6mm)

Sağ Yalancı Kenar Tarağının Aynaya Olan Uzaklığı (2mm ndash 4mm)

Sağ Rapierin Atkıyı Aldığı Durumdaki Yalancı Tarağa Olan Mesafe (6mm -12mm)

Sol Rapierin Atkıyı Bıraktığı Durumdaki Yalancı Kenar Tarağa Olan Mesafesi (95ndash

116 mm)

73

Şekil - 5 7 Tezgacirch Ayarlarının İncelenmesi

A grubu ve B grubu tezgacirchlarda ayarlar birbirine yakın olup birebir aynı değildir Fakat

standart dışı bir ayar yapıldığında elde edilecek sonuccedillar benzerdir Yukarıda listelenmiş olan B

grubu tezgacirch ayarlarında atkı akuumlmuumllatoumlruuml ayrıntılı bir şekilde incelendi ve atkı telefine etkisi

değerlendirildi (Şekilndash 5 7)

- B Grubu Tezgacirchlarda Atkı Akuumlmuumllatoumlr Ayarı ile Atkı Telefindeki Değişim

Yapılan ccedilalışmada atkı akuumlmuumllatoumlruuml ayarlarının atkı telefine ve dokuma hatalarına etkisi

araştırılmıştır Bu kapsamda yapılan ccedilalışmalar

Birinci denemede standart atkı fren ayarları ile ccedilalışılmış olup alınan telef ortalamaları

sağ kenar iccedilin 67 cm Sol kenar iccedilin 63 cm gelmiştir (Şekil ndash 5 8)

74

Şekil - 5 8 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Akuumlmuumllatoumlr Ayarı

Yapılan ikinci denemede atkı frenlemeleri ağızlığın iccedilinde farklı ağızlık değerleri iccedilin

arttırılmış olup alınan teleflerin ortalamaları sağ kenar iccedilin 36 cm sol kenar iccedilin 66

cm gelmiştir (Şekil ndash 5 9) Atkı frenleri arttırıldığından telefte azalma soumlz konusu olsa

da yalancı kenar ipliklerinin atkı ipliklerini duumlzguumln tutmaması nedeni ile tezgacirchta

boncuk hatası ve atkı kopuğu hatası goumlruumllmuumlştuumlr Fren değerlerinin arttırılması atkı

kopuşunu da olumsuz olarak etkilemiştir (Transfer hatasını arttırmıştır)

Şekil - 5 9 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Fren Değerlerinin Ccedilok Arttırılması

Uumlccediluumlncuuml denemede ikinci denemeye goumlre akuumlmuumllatoumlr elektronik frenlemeleri biraz

daha azaltılarak deneme yapılmış olup telefler sağ kenar iccedilin 47 cm sol kenar iccedilin 66

cm gelmiştir (Şekil ndash 5 10) Atkı frenlerinin bu değerleri ile standart telefe goumlre azalma

soumlz konusu olsa da yalancı kenar ipliklerinin atkı ipliklerini duumlzguumln tutmaması nedeni

75

ile tezgacirchta boncuk hatasının devam ettiği goumlruumllmuumlştuumlr Fren değerlerinin yuumlksek

olması atkı kopuşunu olumsuz etkilemiştir

Şekil - 5 10 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Fren Değerlerinin Orta Derecede Arttırılması

Doumlrduumlncuuml denemede uumlccediluumlncuuml denemeye goumlre frenlemeler biraz daha azaltılmış olup

telefler sağ kenar iccedilin 57 cm sol kenar iccedilin 67 cm gelmiştir (Şekil ndash 5 11) Atkı

frenlerinin bu değerleri ile standart telefe goumlre azalma soumlz konusu olsa da atkı

kopuşuna olumsuz etkisi devam etmiştir Boncuk veya atkı kopuğu hatası

goumlruumllmemiştir

Şekil - 5 11 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Fren Değerlerinin Ccedilok Az Arttırılması

Son olarak frenlemeler sıfırlanarak yapılan denemede atkı telefleri sağ kenar iccedilin 73

cm sol kenar iccedilin 65 cm gelmiştir (Şekil ndash 5 12) Tezgacirchın atkı kopuşunda olumlu

etkisi goumlruumllmekle birlikte standart ayarlara goumlre telefte artış soumlz konusudur

76

Şekil - 5 12 B Grubu Tezgacirchlarda Standart Atkı Fren Değerlerinin Sıfırlanması

Elektronik atkı frenlerinin sol kenar telefi iccedilin etkisi olmamakla birlikte tezgacirchta kopuşun

artması boncuk ve atkı kopuğu gibi hatalara sebep olması nedeni ile standart ayarlar ile

kullanımına devam edilmektedir

- B Grubu Tezgacirchlarda Kenar Telefinin Azaltılması

Dokuma İşletmesinde 42 adet Picanol Optimax model tezgacirch vardır Yapılan oumln ccedilalışma

ve değerlendirmeler sonrasında bu tezgacirchlardaki sağ kenar atkı telefi 78 cm olarak oumllccediluumllmuumlştuumlr

Sol kenar telefi ise 35 ndash 45 cm aralığında olduğu ve gerekli tezgacirch yapısı duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde

uygun ve duumlşuumlk miktarlarda olduğu saptandı Boumlylelikle gereğinden fazla telef veren sağ kenar

tarafında yoğunlaşmanın daha verimli ve gerekli olduğuna karar verildi

Daha oumlnceki tezgacirch ayarları ve programları incelendiğinde 402 numaralı Picanol

GAMMAX model tezgacirchının diğer tezgacirchlara goumlre suumlrekli ccedilok daha duumlşuumlk atkı telefi verdiği

ortaya ccedilıkarıldı Bu durum suumlrekli yapılan etuumltler ve değerlendirmeler neticesinde elde edilmiştir

Sonrasında yapılan analiz ve değerlendirmelerde buradaki telef miktarının tezgacirch program

ayarlarından kaynaklandığı ortaya ccedilıkmıştır Normal tezgacirchlarda ağızlık kapanma accedilısı 310 ndash

320deg derece aralığında olmasına karşın bu tezgacirchta ağızlık kapanma accedilısı 290deg derece olarak

ayarlanabilmektedir Diğer tezgacirchlarda 310deg derecenin altında ayar yapılamamakla birlikte bu

derecelerde daha fazla atkı kopuşlarına yarım atkı ve boncuk hatalarına neden olunmaktadır

77

Fakat erken kapanan ağızlık rapier tarafından taşınan atkının daha fazla uzağa taşınmasını

engellemekte ve atkı telefinin minimum olmasını sağlanmaktadır

Yapılan tespit sonrasında PICANOL firması ile goumlruumlşuumllduuml ve gerekli değerlendirmeler ve

kritik analizlerden sonra gerekli yazılımlar yeni model Picanol Optimax tezgacirchları iccedilinde alındı

ve tezgacirchlara gerekli yazılım yuumlklemeleri yapıldı

Ccedilizelge - 5 4 Picanol Optimax Tezgacirchlarda Atkı Kapanma Accedilısının Atkı Telefine Etkisi

Yapılan analizler testler ve oumln ccedilalışmalar sonrasında PICANOL firması ile ortak ccedilalışma

sonrasında tezgacirch ayarları optimum duumlzeye ccedilekildi Şu an iccedilin 42 adet Picanol Optimax

tezgacirchlarda sağ kenar telefi 78 cm den 45 cmrsquoe indirmeyi başardık (Ccedilizelge ndash 5 4) Boumlylelikle

yapılan ccedilalışma sonrasında 423 oranında bir iyileşme sağlanmış oldu

53 Atkı Yakalayıcı Sistemlerde Kavram ve Aparat Geliştirme

Atkı yakalayıcı sisteminin geliştirilmesinde en başta gelen neden ayar ve parametreleri

insandan bağımsız hale getirmek ve bunun neticesinde ise proses ve ayar standardizasyonun

korunmasını sağlamaktır

Burada muumlmkuumln mertebe insan kaynaklı ve otomatik olmayan ayarların kontrol altına

alınmasının sağlanması ya da ortadan kaldırılmasıdır Boumlylelikle personel ve suumlrekli ayar

bağımlılığından kurtulan sistem daha kolay kontrol edilmesi ile atkı telefinin radikal bir şekilde

duumlşuumlruumllmesi amaccedillanmıştır

78

Yapılan yeni aparat ve kavram geliştirme ccedilalışmalarında ilk etapta guumlnuumlmuumlz ve Dokuma

İşletmesindeki tezgacirchlarda geliştirilen sistemlerin ccedilalışması sağlanacaktır Yapılacak

ccedilalışmalarda ticari olarak (maliyetkazanccedil) herhangi bir değerlendirme yapılmayacaktır

Hedefimiz ilk etapta atkı telefinin standartlar dacirchilinde azaltılmasıdır Sonraki aşamalarda farklı

bir tez ve ccedilalışma konusu olarak ticari uygunluk araştırılması ve ccedilalışması yapılabilinir

Yapılan ccedilalışmalar ve araştırmalar neticesinde tezde aşağıdaki aparat ve sistemlerin

geliştirilmesi ve irdelenmesine yer verilmiştir

- Ccedilok Kullanımlık Elastik Atkı Tutucu

- Elektromanyetik Lamelli Atkı Tutucu

- EcoLeno veya Tarak Sistemine Bağlı Atkı Tutucu

- Hava Emişi İle Yapılan Atkı Yakalama Aparatı

Yukarıda maddeler halinde yazılan gelişimleri sırasıyla inceleyelim

531 Ccedilok kullanımlık elastik atkı tutucu

Atkı yakalama sistemlerinde ilk olarak ele alınan sistem ccedilok kullanımlık elastik atkı

tutucu sistemidir Sistemdeki amacımız rapier sopası atkı bırakma sistemi ve atkı arasındaki

senkronizasyonu uumlst seviyeye getirip istenilen uzunlukta atkı telefinin bırakılmasını sağlamaktır

Boumlylelikle kontrol altına alınan sistemde telef oranı minimum seviyeye ccedilekilmesi sağlanmaktadır

Kısaca sistemin tarifi yapılırsa esnek kanca aparatı atkı ipliği bu sisteme girdiğinde

elastik yapılar tarafından sıkı bir şekilde tutulmakta boumlylelikle kısa uzunlukta atkı telefi

verilmektedir Ayrıca bu sistem sayesinde yalancı kenar iccedilin kullanılan ccediloumlzguuml ipliklerinin

kullanılmasına ihtiyaccedil kalmamaktadır

79

Şekil - 5 13 Ccedilok Kullanımlık Elastik Atkı Tutucu

Bir dokuma tezgacirchının da ortalama 450 devdk ile ccedilalışmaktadır Bu yuumlksek devirden

dolayı elastik tutucu uumlzerine binecek yuumlk ccedilok fazla olacaktır Burada tutucu olarak kullanılacak

malzemenin binlerce hatta milyonlarca defa accedilılıp kapanmaya maruz kalması ve bu kapanma

accedilılma harekacirctı esnasında performansından hiccedilbir şey kaybetmemesi gerekmektedir (Şekil ndash 5

13) Ccediluumlnkuuml atkı telefinin azaltılmasının yanında olmazsa olmaz koşullardan bir tanesi ve en

başında ki konu ise hatasız kumaş elde edilmesidir Oluşacak kuumlccediluumlk bir hata tuumlm ccedilabaların ve

tasarrufların boşa ccedilıkmasına neden olacaktır Aynı zamanda bu sitemin kullanılması ile yalancı

kenar iplikleri kullanılmayacak ve teleflerin toplanacağı bir sistemin geliştirilmesi de

gerekmektedir

Toplam parametreleri değerlendirdiğimizde sistemin kurulması ve denemelerin yapılması

proje kaynakları accedilısından zorlayıcı olduğundan şu anlık araştırma konusu olarak

değerlendirilmiştir Araştırma sırasında toplanan bilgiler bir sonraki aşamalar iccedilin kullanıldı

532 Elektromanyetik lamelli atkı ucu tutucu

Ccedilok kullanımlık elastik atkı tutucu sistemindeki zorlukları değerlendirildiğinde burada

iki farklı engel ile karşılaşılmıştır Birincisi atkı tutucu sistemin atılan atkıyı sıkı bir şekilde

80

tutması ve kesinlikle bırakmaması gerekmektedir Ayrıca ilk atkıdan sonra ikinci atkı sisteme

ilave edilirken birinci ilave edilen atkı boşta kalıp dokuma hatalarına neden olmaması

sağlanmalıdır İkincisi ise suumlrekli devam eden bir maliyet teşkil edecekti Burada yıpranan ve

goumlrevini yerine getiremeyen sistemlerin suumlrekli yenilenmesi ve aynı zamanda duumlzenli olarak

bakımının yapılması hem maliyet hem de zaman accedilısından işletmeye ekstra bir yuumlk getireceği

duumlşuumlnuumllduumlğuuml iccedilin yeni bir sitem (Şekil - 514) arayışı iccedilerisine girildi Bu kapsamda atkının

kontroluuml ccedilok daha iyi ve yenilenme maliyeti gerektirmeyecek veya diğer sisteme goumlre maliyeti

ccedilok az olacak olan elektromanyetik lamelli atkı tutucu uumlzerinde durulmuştur

Şekil - 5 14 Elektromanyetik Lamelli Atkı Ucu Tutucu

Kısaca yeni sitemin (Şekil ndash 5 14 ) tanımı yapılacak olunursa Elektromanyetik lameller

yardımıyla istenilen zamanda lameller kapatılıp accedilılarak atkı ipliğinin yakalanması

sağlanabilmektedir Bu sayede pozitif hareket ile atkı ipliği telef miktarı kontrol altına

alınacaktır

Yapılan oumln araştırma ve ccedilalışmalarda bu sistemin oumlzellikle tozlu ve suumlrekli kirli olma

ihtimali olan dokuma işletmesinde sensoumlrluuml sistemlerle ccedilalışma zorlukları oumln plana ccedilıkmıştır

Sensoumlr sisteminin tezgacircha ve rapier sopasına ilavesinin zorluğu ve maliyet accedilısından yuumlksek

olması oumln plana ccedilıkmaktadır Aslında bu konuların geliştirilebileceğini duumlşuumlnmekteyiz En ccedilok

81

belirleyici olan kısım ise bozulma durma kirlenme ve hataya neden olma ihtimalinin suumlrekli

olmasıdır Herhangi bir arıza sırasında ccedilok pahalı olan rapier sopalarının kırılma riski vardır Ya

da biraz daha hafif şartlar duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde dokuma hatalarının oluşması soumlz konusudur Bu

sakıncalardan dolayı ilk etapta daha efektif ccedilalışmaların takip edilmesi daha yararlı olacaktır

Burada elde ettiğimiz oumln bilgiler ve tecruumlbeler bizleri bir sonraki sistemin değerlendirmesi

ve araştırılması hususuna youmlnlendirmiştir

533 EcoLeno tertibatı veya tarak sistemine bağlı atkı tutucu

Senkronizasyon ve maliyet konularını değerlendirdiğimizde fikir olarak hem hata

yapmayacak hem de duumlşuumlk maliyetli olacak konular uumlzerinde duruldu Bu değerlendirme

sırasında ise EcoLeno Tertibatı veya Tarak Sistemine bağlı olarak ccedilalışacak bir aparatın (Şekil ndash

5 15) hem maliyet hem de performans accedilısından ccedilok faydalı olacağı fikrine ulaşıldı Fakat bu

sistem sadece rijit kancalı tezgacirchlara uygun olacaktır Sistemin mekanizması gereği rijit kancalı

DORNIER tezgacirchlarda kullanılmaktadır

Şekil - 5 15 Eco Leno Tertibatı ve Tarak Sistemine Bağlı Atkı Tutucu

82

Burada birinci sistem olarak daha oumlnce DORNIER firmasının deneme amaccedillı olarak

uumlrettiği bir ek aparattan esinlenildi Bu aparat yalancı kenar tertibatına hareket veren

mekanizmaya bağlanmıştır Aynı şekilde bu kam tertibatına bağlanacak bir sistem ile atkı atımı

tamamlandığı sırada atkıyı bastırarak sıkıştıracak atkı makasının kesmesinden sonrada kumaşa

dacirchil olana kadar atkı ile beraber hareket edecektir Şekil - 5 16 incelendiğinde (1 Sistem)

yalancı kenar hareketinin sağlandığı boumllgeye kolaylıkla gerekli aparatların yerleştirilebilineceği

goumlruumllmektedir

İkinci bir sistem ise Şekil ndash 5 15 goumlruumllduumlğuuml gibi (2 Sistem) tarak hareketinden

yararlanarak geliştirilebilinir Burada tarak zamanlamasından yararlanarak sisteme eklenecek bir

aparat yardımı ile aynı şekilde atkı yakalanmakta ve kumaşa dacirchil olana kadar tutulmaktadır

Burada hem kontrol hem de tezgah mekanizması ile beraber senkron bir ccedilalışma olduğu iccedilin atkı

telef kontroluuml sağlanırken de oluşacak hatalar minimuma indirilebilmektedir

Gerekli modifiye masraflarının fazlalığı ve zaman bakımından uzun suumlrmesi aynı

zamanda tezgacirch yapısı ile oynanacağından tezgacirchın orijinalliği bozulacaktır Burada bir tezgacirchın

en oumlnemli yapısı tarak hareketini sağlayan sistemdir Bu sistem ile oynamak hem tehlikeli olacak

hem de herhangi bir arıza sırasında ccedilok buumlyuumlk masraflar ccedilıkarabileceğinden bu sistem fiiliyata

geccedilirilmemiştir

Yukarıdaki mekanizma araştırması sırasında elde ettiğimiz bilgiler ışığında bir sonraki

sitemde başarılı bir şekilde aparat tasarımı ve gelişimi sağlandı ve denemeler yapıldı Bir sonraki

sistemimiz hava emişi ile yapılan atkı yakalama aparatıdır

534 Hava emişi ile yapılan atkı yakalama aparatı

Tasarlanan hava emişi youmlntemine goumlre atkılar daha kısa telef verecek şekilde

yakalanmakta ve boumlylelikle oluşacak atkı telefi miktarı azalmaktadır Bu kapsamda asıl hedef atkı

kontroluumlnuumln sağlanması ve sonuccedilta atkı telefinin azaltılmasıdır Atkı telefi azaltılırken oluşacak

hata ve aksaklıklarının ise engellenmesi ve ortadan kaldırılmasıdır Aslında hava emişi youmlntemini

atkı telefini en olumlu şekilde etkileyen youmlntemlerden birisi olarak ele almamız gerekir Ccediluumlnkuuml

insandan bağımsız olarak suumlrekli aynı koşullar sağlayan ve bunun devamlılığını koruyabilen en

etkili youmlntem olmuştur

83

Hava emişinin ikinci oumlnemli oumlzeliği ise kumaş oluşumu ve atkının sisteme dacirchil olması

aşamalarında tezgacirch parametrelerini hiccedilbir şekilde olumsuz etkilememesidir Oluşan bu ekstra

durum iccedilin farklı bir tezgacirch parametresi ve ayarının gerekmemesidir Hava akışkan bir yapı

olduğu iccedilin tefeleme atkı transferi atkının kesimi yalancı kenar hareketi gibi birccedilok hareket ile

eşzamanlı ve verimli ccedilalışma imkacircnı sunmaktadır

5341 Vakumlu atkı emiş duumlzesi

Geliştirilen atkı yakalayıcı aparatımızın tarifinden oumlnce kullanılan sistemin tarifini

yapmalıyız Hava emişi mekanizmasında oumlncelikle vakum tarifi yapılacak olursa kapalı bir

kaptan hava taneciklerinin boşaltılması ccedilevredeki atmosfer ile kap arasında bir basınccedil farkı

oluşturur ve kapalı kaptaki basınccedil duumlşuumlşuuml vakum olarak adlandırılır Yani atmosfer basıncından

duumlşuumlk basınccedillara vakum denir Genellikle milibar birimi ile ifade edilir Enduumlstriyel

uygulamalarda oldukccedila sık kullanılan vakum teknolojisinde duumlşuumlk orta ve yuumlksek vakumlar

kullanılır Yuumlksek vakum oluşturmak oldukccedila masraflı olduğundan kaldırma ve taşıma

uygulamalarında genellikle yuumlksek kaldırma kuvveti yaratabilmek iccedilin duumlşuumlk vakum

genişletilmiş yuumlzey alanları ile uygulanır

Vakum oluşturulurken kaptan tuumlm hava molekuumlllerinin boşaltılması imkacircnsız olduğundan

muumlkemmel vakum elde edilemez Ancak ne kadar hava boşaltılırsa o kadar kuvvetli bir vakum

oluşturulur Vakum oluşturan iki ccedileşit araccedil vardır Bunlardan birincisi vakum pompasıdır

Ccedilalışma prensipleri kompresoumlrlere benzer ancak kompresoumlr atmosferdeki havayı alıp kaba doğru

basınccedillandırırken vakum pompaları kaptaki havayı alıp atmosfere boşaltır

Şekil - 5 16 Hava Emişi ile Yapılan Atkı Yakalama Aparatı

84

Dokuma İşletmesinde kancalı dokuma tezgacirchlarda atılan atkının tutulması ve atkı

makasına kadar taşınması suumlrecinde hava emiş youmlntemi (vakum) denendi (Şekil ndash 5 16) ve

gerekli aparatlar geliştirilmiştir Burada oumlncelikle vakumlama yapılacak cihazın şekli ve konumu

değerlendirilmiştir Ccediluumlnkuuml tezgacirch aerodinamiği gereği bazı hareket kısıtlamaları olmaktadır

Bundan dolayı ince bir boru yardımı ile hava emişi sağlanacak ve boru dokuma tarağına bağlı

hareket edecek şekilde bir aparat tasarımı yapıldı

5342 Mevcut sistem ile karşılaştırması

Mevcut sistemde atılan atkı kenar leno iplikleri ve yalancı kenar iplikleri tarafından

tutulmaktadır Bu sistemde atılan atkı ve kenar iplikleri birbiri ile senkronize ccedilalışmayıp farklı

gerilim ve uzunluklarda saccedilak oluşturmakta ve atkı makası tarafından kesilmektedir

Şekil - 5 17 Hava Emişi Sisteminin Mevcut Sistem İle Karşılaştır

Burada oluşan atkı telefinin azaltılması ve atılan atkının saccedilak uzunluğunun kontrol

altında tutulabilmesi iccedilin dokuma tarağı ile senkron ccedilalışan ve hava emişi ile suumlrekli kontrolluuml

şekilde atkı kesim makasına atkının taşınmasını sağlayan sistem (Şekil 5 17) geliştirilmiştir

Boumlylelikle kontrolluuml şekilde taşınan atkı sayesinde oluşan saccedilak uzunluğu kısaltılmakta ve telefin

azalması sağlanmaktadır Burada kontrolluuml bir şekilde atkının transferinin sağlanabilmesi iccedilin atkı

geriliminin oumllccediluumllmesi ve kontrol altında tutulması gerekmektedir Atkı transfer verimini etkileyen

atkı gerilimi bir sonraki konuda ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir

85

- Atkı geriliminin değerlendirilmesi

Atkı kaydı esnasındaki maksimum atkı gerginliği dokuma makinesi performansı ve tez

ccedilalışması esnasında tasarlanan hava emiş aparatının goumlrevini tam anlamı ile yerine getirmesi

accedilısından oumlnemli bir parametredir Artan makine hızlarına paralel olarak artış goumlsteren atkı ipliği

gerginliğinin kontrol edilerek muumlmkuumln olduğu kadar duumlşuumlk tutulabilmesi hem makine hızını

artırmak hem de duumlşuumlk mukavemetli ipliklerin kaydedilmesi accedilısından buumlyuumlk oumlneme sahiptir

Kanca ve dolayısıyla atkı ipliği hızı kayıt esnasında sabit olmayıp sinuumls eğrisine benzer

bir değişiklik goumlsterir Bunun sonucu olarak maksimum atkı ipliği hızı ortalama hızın ccedilok

uumlzerinde bir değer alır Bunun yanında atkı ipliğinin verici kanca tarafından kapılması ile atkı

ipliği hızının sıfırdan kanca hızına aniden ulaşması iplikte ani gerginlik artışlarına sebep olur

Akuumlmuumllatoumlr giriş ve ccedilıkışında iplik gerginliğindeki değişimleri bir oumllccediluumlye kadar azaltacak

gerginlik kompansatoumlrleri ve ipliğin tam buradan aniden boşalmasını oumlnlemek iccedilin tambur oumln

yuumlzeyine baskı yapan metal veya fırccedila formunda baskı uumlnitesi bulunur

Şekil - 5 18 Kancalı Dokuma Makinesinde Dokuma Anında Atkı Gerilim Değişimi

Bobinden sağılan atkı ipliği atkı akuumlmuumllatoumlruumlnden sonra atkı freninden geccediler Daha sonra

atkı durdurma tertibatından geccedilen atkı ipliği renk seccedilme tertibatının kılavuzları yardımıyla

seccedilildiği takdirde kancanın hareket yolu uumlzerine duumlşuumlruumllerek kancaya takdim edilir Boumlyle bir

sistemde atkı ipliğinde gerginlik oluşturan kuvvetleri 3 grupta incelemek muumlmkuumlnduumlr (Şekerden

PESVİSLYCRAreg İccedilerikli Atkı Elastan Dokumalarda Ccedileşitli Dokuma Faktoumlrlerinin Kumaşın

Fiziksel ve Mekanik Oumlzelliklerine Etkisinin İncelenmesi 2009

86

Bunlar

1) Atkı ipliğinin ivmelenmesinden dolayı ortaya ccedilıkan atalet kuvvetleri

2) Atkı ipliğinin kancalara kadar olan iplik hattı boyunca değişik yuumlzeylere

suumlrtuumlnmesinden dolayı ortaya ccedilıkan suumlrtuumlnme kuvvetleri Bu durumda ipliğe etkiyen suumlrtuumlnme

kuvvetleri duumlz yuumlzeyler ile iplik arasındaki suumlrtuumlnmeden dolayı ortaya ccedilıkan suumlrtuumlnme

kuvvetlerinin toplamı şeklindedir

3) İpliğin akuumlmuumllatoumlrden boşalması esnasında balon oluşumunun (merkezkaccedil

kuvvetlerinden dolayı) sebep olduğu kuvvetler

Atkı ipliğinin verici kanca tarafından kapılması ile birlikte sıfır olan atkı ipliği hızı ccedilok

kısa bir zaman iccedilinde kanca hızına ulaşır 4 mikrosaniye aralıklarla atkı gerginliğinin oumllccediluumllmesi

ile atkının kanca tarafından kapılışı anındaki gerginlik değişimi goumlsterilmektedir Atkı gerginliği

oumlnce hızlı bir yuumlkseliş ile maksimum değerine ulaşır Bu atkı ipliğinin ivmelenmesine karşılık

gelir Bu noktadan sonra atkı ipliği kanca hızına ulaştığı iccedilin atkı gerginliğinde hızlı bir duumlşuumlş

olur Daha sonra kancayla birlikte hızlanmadan dolayı atkı gerginliği tekrar artış trendine

girmektedir

Atkı ipliği uumlzerine duumlşen ve yukarıdaki aşamalarında oluşan atkı gerilimi Gerginlik

oumllccedilme uumlnitesi (SMIDITH marka) gerginlik oumllccedilme sensoumlruuml (0-200cN oumllccedilme aralığı) ve

kuvvetlendirici devreden oluşan bir sistem yardımı ile oumllccediluumllmektedir Gerginlik sensoumlruuml ara birim

uumlnitesi uumlzerinden bilgisayara bağlanmış olup 0-10 volt arasında değişen ccediloumlzguuml gerginliği sinyali

ara birim uumlnitesindeki 12 bitlik bir dijital-analog doumlnuumlştuumlruumlcuumlde sayısal hale doumlnuumlştuumlruumllduumlkten

sonra C programlama dilinde geliştirilen gerccedilek zamanlı bir yazılım ile atkı gerilimi okunarak

kaydedilmektedir

5343 Oumln deneme ccedilalışmaları

Hava emişi ile geliştirilen aparatımızın oumln denemelerinde farklı oumlzellikler ve gereklilikler

ile karşılaştık Burada yapılan ilk ccedilalışma metal kıvrık bir boru uumlzerine yapılan bir ccedilentik

87

devamında sanayi tipi elektrikli suumlpuumlrgeye bir hortum ile bağlandı ve burada atkı ipliğinin

vereceği tepki ve alınacak tahmini hareket değerlendirilmiştir

Şekil - 5 19 Hava Emiş Aparatı İle Yapılan Denemeler

Atkı ipliğini tutma adına vakumla ipliği tutan aparat ile yapılan deneme de atılan

atkılardan bazılarını tutulup bazılarını tutulamadığı goumlzlenmiştir Alınan sonuccedil proje accedilısından

yeterli olmadığı iccedilin vakum sistemi uumlzerinde ilave değişiklikler (aparatın konumu ve pompanın

guumlcuuml değiştirildi) yapılarak tekrar denemeler yapılmıştır Fakat aynı şekilde hava emiş aparatı ile

yapılan denemelerden de (Şekil - 5 19) olumlu sonuccedil alınamamıştır

5344 Hava emiş aparatının kullanılması ve karşılaşılan hatalar

Yapılan prototip aparat Dornier Kancalı tezgah uumlzerine yerleştirilerek atkı ipliğini

yakalayabilme yeteneği test edilmiştir Yapılan denemelerde oumlnce sanayi tipi elektrik suumlpuumlrgesi

vakum pompası kullanılmıştır Sonuccedilların olumlu olmaması nedeniyle daha guumlccedilluuml vakum

uygulayabilen bir pompa ile denemeler yapılmıştır Denemelerden elde edilen goumlzlemlerde atkı

alıcı kancanın atkı ipliği ucunu bıraktığı noktanın değişkenlik goumlsterdiği ve emici uumlnitenin her

zaman iplikle ccedilakışmadığı ve bu nedenle ipliği yakalayamadığı goumlruumllmuumlştuumlr Hava emiş aparatı

kullanımı sırasında kenar iplikleri iptal edilmiş ve atkı ipliğinin sabitlenmesi yalnızca bu aparatın

tutma başarısına bağlı kalmıştır Bu nedenle Şekil ndash 5 20rsquode goumlruumllduumlğuuml uumlzere atkı ipliğinin

yeterli gerginlikte olmamasından kaynaklanan ldquoboncukrdquo adı verilen atkı ipliğinde gevşek yerler

ortaya ccedilıkmıştır

88


Diğer taraftan hava emiş uumlnitesinin emiş guumlcuuml ve emme alanı itibariyle de yetersiz olduğu

goumlruumllduumlğuumlnden yeni emiş duumlzesi tasarlanmasına ve birkaccedil farklı boyutta uumlretim yapılarak

denemeler yapılmasına karar verilmiştir Tasarlanan hava emiş aparatları sırasıyla aşağıdaki

gibidir Burada tasarımlar yapılırken ilk denemelerde karşılan sorunlar ve eksiklikler goumlz oumlnuumlnde

bulundurularak yeni dizaynlar geliştirildi Geliştirilen yeni dizaynların kısaca değerlendirme ve

sınıflandırmasını yapacak olursak

5345 Hava emiş youmlntemine goumlre tasarlanan atkı tutucunun amacı


yakalanmakta ve boumlylelikle oluşacak atkı telefe miktarı azalmaktadır Bu kapsamda asıl hedef

atkı kontroluumlnuumln sağlanması ve sonuccedilta atkı telefinin azaltılmasıdır Atkı telefi azaltılırken

oluşacak hata ve aksaklıklarının ise engellenmesi ve ortadan kaldırılmasıdır Aslında hava emişi

youmlntemini atkı telefini en olumlu şekilde etkileyen youmlntemlerden birisi olarak ele almamız

gerekir Ccediluumlnkuuml insandan bağımsız olarak suumlrekli aynı koşullar sağlanmakta ve bunun devamlılığı

korunabilmektedir

a- Aparat Tasarımları Duumlze B_1 İlk etapta tasarlanan hava emiş duumlzesinin genişliği eşit

uzunluktadır Burada hava emiş duumlzesi boru şeklindeki kesite paralel uzanmaktadır (Şekil

ndash 5 21 ve Şekil ndash 5 22) Yapılan ccedilalışmada hava emişinin vakumu ne kadar arttırdığını ve

basıncın atkı tutuşunu nasıl etkilediğini goumlrmek istedik

89

Şekil - 5 21 Her Tarafı Eşit Genişlikte Olan Bir Hava Emiş Aparatı Ccedilizimi

Şekil - 5 22 Her Tarafı Eşit Genişlikte Olan Bir Hava Emiş Aparatı Resmi

b- Aparat Tasarımları Duumlze B_2 Bu ccedilalışmada boru ve ağızlığın genişliği eşit fakat bir

oumlnceki aparata goumlre daha kısa bir yarığa sahip aparat tasarlandı Bu denemedeki amacımız

yapılan ilk denemeye goumlre kısa yarıklı bir sistemin atkının yakalanışı olası oluşacak

hataların oumlnlenmesi ve atkı telefinin azaltılmasına etkisinin olup olmayacağı veya sayılan

90

olumsuzlukların artışının ne kadar olacağını accedilıklamak olmuştur İkinci yapılan lsquoDuumlze

B_2rsquo tasarımında (Şekil ndash 5 23 ve Şekil ndash 5 24) daha kısa yarık kullanılarak hava emiş

basıncı arttırılmıştır Bununla birlikte atkı tutuşu daha da kuvvetlendirilmeye ccedilalışılmıştır

B_1 ve B_2 duumlzeleri ile ilgili deneme ve ccedilalışmalar bir sonraki konuda ayrıntılı şekilde

oumlrneklerle accedilıklanmıştır

Şekil - 5 23 Duumlze B_1 Hava Emiş Aparatına Goumlre Daha Geniş Ccedilentikli Aparat Ccedilizi

91

Şekil - 5 24 Duumlze B_1 Hava Emiş Aparatına Goumlre Daha Geniş Ccedilentikli Aparat Resmi

c- Aparat Tasarımları Duumlze A_1 Geliştirilen A_1 dizaynında hem boru şekli değiştirildi

hem de ccedilentiklerin yapısı ve aparat uumlzerindeki konumu değiştirildi (Şekil ndash 5 25 ve Şekil

ndash 5 26) Diğer tuumlm yarıklı tasarımlarda yarıklar hep boru kesitine paralel şekilde yapıldı

Buradaki dizaynda ise bir veya iki ccedilentik yerine ccedilok fazla ccedilentik oluşturulup boru kesitine

dik olacak şekilde yerleştirildi Burada hem farklı bir hava emiş basıncı yakalanacağı

duumlşuumlnuumlluumlyor hem de atılan atkı ipliğinin yakalanma performansının değerlendirilmesinin

yapılması isteniyor

92

Şekil - 5 25 Boru Kesitine Dik Olarak Birden Fazla Ccedilektik Oluşturulması Profil Ccedilizimleri

Şekil - 5 26 Boru Kesitine Dik Olarak Birden Fazla Ccedilektik Oluşturulması Resmi

93

Yapılan tasarımlar iccedilerisinde lsquoDuumlze A_1rsquo en iyi değeri veren ccedilalışma olmuştur (Şekil ndash 5 26

ve Şekil ndash 5 27) Yapılan deneme ccedilalışmalarında oumlrnekler ve tablolarla konu ayrıntılı şekilde

accedilıklanmıştır

d- Aparat Tasarımları Duumlze A_2 Bu dizaynda farklı olarak ilk defa aynı buumlyuumlkluumlklerde

geniş alan uumlzerinde delikler accedilıldı (Şekil ndash 5 27 ve Şekil ndash 5 28) Burada geniş alanın ve

yuumlksek basıncın atkı ipliğinin tutulması ve hataların oumlnlenmesindeki etkisi incelenmiştir

lsquoDuumlze A_1rsquo aparatı gibi geniş alana sahip olunacak ayrıca daha yuumlksek hava emiş

basıncına ulaşılacağı duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr


Ccedilizimi

94


Resmi

Şekil ndash 5 28 Boru Dizaynının Değiştirilmesi ve Geniş Alan Uumlzerinde Kuumlccediluumlk Deliklerin Varlığı Resmi

e- Aparat Tasarımları Duumlze A_3 Geliştirilen lsquoDuumlze A_3rsquo dizaynında daha yuumlksek basınccedil

iccedilin hem buumlyuumlk delikler oluşturuldu hem de buumlyuumlk deliklerin yanına kuumlccediluumlk delikler accedilıldı

(Şekil ndash 5 29 ve Şekil ndash 5 30) Boumlylelikle kuumlccediluumlk delikler yardımı ile hava emişi

arttırılacak aynı şekilde buumlyuumlk delikler yardımı ile atkı ipliğinin tutunacağı geniş ve rahat

alanlar oluşacağını duumlşuumlnuumllmektedir

95



Ccedilizimleri

f- Aparat Tasarımları Duumlze A_4 Geliştirilen lsquoDuumlze A_4rsquo tasarımda hem boru tasarımı ve

kesit şekli değiştirildi hem de emiş aparatının tutuş yuumlzeyi genişletildi (Şekil ndash 5 31 ve

Şekil ndash 5 32) Fakat burada en genişliğinde ccedilentikler yapılmadı onun yerine iki dar ccedilentik

tasarlandı Boumlylelikle hem hava emişi ile yapılacak basınccedil attırılmaya ccedilalışıldı hem de

geniş ve uzun tutuş yuumlzeyi ile atkı ipliğinin boru uumlzerinde tutulması sağlanıldı

96

Şekil - 5 31 Hava Emiş Sisteminde iki Adet Dar Ccedilentiklerin Tasarlanması Resmi

Şekil - 5 32 Hava Emiş Sisteminde iki Adet Dar Ccedilentiklerin Tasarlanması ve Ccedilizimi

5346 Aparatlar ile deneysel ccedilalışmalar

Yapılan ayrıntılı ccedilizim ve ccedilalışmalarla hava emişine uygun tasarım ve yerleşimin

bulunmasına ccedilalışılmıştır Bu yapılan ccedilizimleri ve ccedilalışmaları birbiri ile değerlendirdiğimizde

97

burada oumlnemli olan hava basıncı ve atkı ipliği yapısının tezgah yerleşimi ile optimum seviyede

ccedilalışmasının sağlanmasıdır Tuumlm yapılan denemeler sonrasında hava yarıkları boru kesitine dik

olarak ccedilizilen tasarımın maksimum performansı verdiği goumlruumllmektedir (Şekil ndash 5 25 Duumlze A_1)

Aslında birccedilok kez yapılan denemelerde atkı ipliği tutulup kumaşa dacirchil olana kadar hava emişi

aparatı ile taşınabilmiştir Fakat bazı denemelerde hava emişinin yetersiz olması ccedilevre şartlarının

elverişsiz olması kirli ve uccediluntulu ortamdan dolayı dokuma hataları oluşabilmektedir Dokuma

işletmesinde tabii ki oluşan kumaşın maliyeti atılan telefin maliyetinden kat ve kat yuumlksek olduğu

iccedilin burası goumlz ardı edilemeyecek bir durumdur Bundan dolayı hava emiş sistemi olumsuz olarak

değerlendirmek durumunda kalındı Fakat profesyonel bir tezgacirch uumlreticisi ile daha verimli ve

uygun projelerin ve aparatların oluşturulabilineceği ortadadır

Burada istenen sonucun alınmamasında kullanılan atkı ipliğinin ccedilok ince olması da

oumlnemli bir rol oynamıştır Yeterince kalın olmayan atkı iplikleri atkı transferi sonrasında

kesilmekte fakat yeterince uygun gerilim sağlanamadığı iccedilin tasarlanan aparatlar ya atkı ipliğini

tutamamakta ya da gevşek tutarak boncuk gevsek atkı yarım atkı vs hatalara neden olmaktadır

Ccedilalışmamız kapsamında atkı gerilimi ve atkı ccedilapının oumllccediluumlmuuml aşağıdaki gibi yapılmaktadır

İplik emiş duumlzelerinin oumln denemeleri tezgacirch dışında yapılmıştır Var olan vakum

pompasına bağlanan duumlzelerin iplik emiş guumlccedilleri 3 farklı incelikte iplik kullanılarak oumllccediluumllmuumlştuumlr

Nm1 372 Yuumln Nm2 441 Yuumln 150 den3 PES

[555 Tex] [227 Tex] [167 Tex]

Elde edilen iplik numaralarından (Kamgarn eğrilme youmlntemine goumlre elde edilen) yola

ccedilıkarak iplik ccedilaplarının bulunması gerekmektedir İplik ccedilaplarını lsquoPierce Formuumlluumlrsquo kullanılarak

hesaplanabilir (OumlZEK Dokumanın Fiziksel Analizi ders notları)

)(2280

1cm

texd

f

f=lif yoğunluğu

= iplik paketlenmesi

98

d= iplik ccedilapı

tex= ağırlık sistemine goumlre iplik no

Ccedilizelge - 5 5 İplik Tipi Paketleme Faktoumlrleri

Paketlenme faktoumlruuml sıkı dokunmuş bir kumaştaki iplik ccedilapı oumllccediluumlmlerinden bulunmalıdır

Bazı iplik tipleri iccedilin paketleme faktoumlrleri Ccedilizelge - 5 5rsquote ayrıntılı olarak verilmiştir

Ccedilizelge - 5 6 Bazı Liflerin Lif Yoğunlukları

Lif yoğunluğu ve paketlenme faktoumlruumlnuumln etkisi Kamgarn ve ring pamuk iplikler iccedilin

paketlenme faktoumlruuml 060 OE pamuk iplikler iccedilin 055 Lif yoğunlukları yuumln iccedilin 132 ve pamuk

iccedilin 152 gcm3

99

Yukarıdaki formuumll ve tablolar kullanılarak aşağıdaki deneyde kullanılan ipliklerin ccedilapları

sırası ile bulunmuştur

R1asymp0298 mm R2asymp0191 mm R3asymp0160 mm

İplik ccedilaplarından yola ccedilıkılarak aşağıdaki adımlar izlenerek iplik uumlzerine duumlşen gerilim

hesaplanmaktadır

Oumlncelikle iplik uumlzerine duumlşen kuvvet değeri lsquoFrsquo bulunmalıdır Burada yapılan

değerlendirmeler neticesinde lsquoŞekil ndash 5 19rsquo da belirtildiği gibi iplik uumlzerine uygulanan kuvvet 20

cNrsquodan daha buumlyuumlk olmalıdır

F gt 20 cN olmalıdır

İplik uumlzerine uygulanacak kuvvet bulunduktan sonra hava emişine maruz kalacak iplik

yuumlzey alanı hesaplanmalıdır Burada iplik uumlzerine duumlşecek basıncın iplik yuumlzeyinin 13

uygulanacağı var sayılarak iplik uumlzerine duumlşen gerilim hesaplanabilir Ccediluumlnkuuml iplik silindirik bir

yuumlzey kabul edildiğinde sadece hava emiş yarığını kapatacak kısmı negatif basınca maruz

kalacaktır Bundan dolayı ise

S=[(2πr)x2h]3

Formuumlluumlnden yola ccedilıkarak gerilime maruz kalacak iplik alanı hesaplanır

S= hava emişine maruz kalacak olan iplik yuumlzey alanı

r= iplik yarıccedilapı daha oumlnce uumlccedil iplik ccedileşidi iccedilin de hesaplanmıştır

h= yarık uzunluğu uumlccedil iplik iccedilinde aynı ve sabittir Oumllccediluumllen değer h = 15 mmrsquodir

Buradan yola ccedilıkılarak

S1=[(2πr1)x2h]3 =gt S1=[(2x214x0298)x2x15]3 = 1275 mm2= 01275 cm

2


2


2

Farklı iplik harmanları ve iplik numaralarının hava emiş yuumlzeyleri hesaplanmıştır

100

Son olarak P=FS formuumlluumlnden iplik uumlzerine duumlşen gerilim değeri bulunmaktadır

Burada yaptığımız hesaplamaların hepsi sınır hesaplamalar olduğu iccedilin bulunan değerden daha

fazla basınccedil uygulanmalıdır ki atılan atkı ipliği hava emiş aparatı tarafından tutulabilsin Buna

istinaden formuumll

PgtFS şeklinde olmalıdır

P Basınccedil

F Kuvvet

S Alan

Yapılan hesaplamalar sonrasında

P1gtFS1 gt 20 01275 gt 15686 pascal


P3gtFS3 gt 20 00684 gt 29240 pascal değerleri sırasıyla elde edilmektedir

Not Basıncı hesaplarken hava emiş kanalının iplikten daha geniş olduğunu ihmal etmekteyiz

Bundan dolayıdır ki kalın iplikler daha kolay ince iplikler daha zor yakalanmaktadır

Yukarıda yapılan hesaplama ideal ve boşluksuz iplik şartlarında geccedilerlidir Fakat

kullanılan ipliğin iccedilerisi hava geccedilirgen olduğu iccedilin 30 daha fazla hava emişine ihtiyacımız

vardır (Oumlzek Ders Notları) Dolayısı kullanılacak basınccedil hesaplanan basınccediltan en az 30 daha

fazla olmalıdır Ccediluumlnkuuml 30rsquoluk hava emiş basıncı iplik iccedilersindeki hava boşluklardan dolayı

kaybolmaktadır

Buradan yola ccedilıkarak kullanılacak hava emiş basıncı hesaplanacak olursa

Kullanılacak P1 gtFS1 + FS1 x 030 gt 20391 pascal


Kullanılacak P3 gtFS3 + FS3 x 030 gt 38012 pascal şeklinde olmalıdır

Kullanılacak hava emiş basıncı (negatif basınccedil) direk olarak hava emiş yarığına ulaşması

gereken basınccedil buumlyuumlkluumlğuumlduumlr Bu buumlyuumlkluumlkteki basıncın hava emiş yarığına ulaştırılması iccedilin

hava emişin sağlanacağı boru hatlarındaki hava emiş kayıpların hesaplanması gerekmektedir

101

Boumlylelikle atkı ipliğinin sağlıklı tutulması iccedilin gereken hava emiş kaynağının (kompresoumlr) guumlcuuml

bulunmuş olacaktır Bu bulunan hava emiş basıncı ihtiyaccedil duyulan gerccedilek basınccedil olacaktır

Belli bir basınccedil duumlşuumlmuuml iccedilin muumlsaade edilen en uzun boru hattı uzunluğu aşağıdaki

deneyimsel formuumllle hesaplanabilir bu formuumllden yola ccedilıkarak ihtiyaccedil duyulan hava emiş

kaynağının guumlcuuml hesaplanabilir (Emil 2001)

I =toplam boru uzunluğu(m)

Δp =hatta muumlsaade edilen max basınccedil duumlşuumlmuuml (bar)

p =mutlak giriş basıncı (bar)

Q =hava debisi (lsn)

d =boru iccedil ccedilapı(mm)

Basınccedil duumlşuumlmlerini hesaplarken ccedilabuk seccedilim tablolarından da faydalanabiliriz Bunlardan

bir tanesi aşağıda ki gibi bize hatlarda kullanılan bazı bağlantı elemanlarının karşılık geldiği boru

uzunluğunu goumlsteren tablodur

Ccedilizelge - 5 7 Karşılık Gelen Boru Uzunluğunun Bulunması

102

d=boru iccedil ccedilapı

R=boru merkezi ile accedilı merkezi arasındaki mesafe

Şekil - 5 33 L Kesitindeki Hava Emiş Borusu

İplik basınccedil hesabı Duumlze A_1 iccedilin yukarıda goumlsterilen şekildeki gibi yapılmaktadır Duumlze

A_1 boru şeklini hesaba katarak boru hatlarındaki hava basıncı kaybı hesaplanacak ve

kullanılması gereken kompresoumlr guumlcuumlne (gerccedilek ihtiyaccedil duyulan hava emiş basıncına)

ulaşılacaktır Karşılık gelen boru uzunluğu tablosu ve formuumlluumlnden yararlanarak

Δp = hava emiş yarığında olması gereken basıncın 20rsquosi(bar) (Oumlzek 2014 Ders Notları)

p =hava emiş yarığında olması gereken basınccedil (bar)


d =boru iccedil ccedilapı 15 (mm)

I = 3 (m) [karşılık gelen boru uzunluğu tablosu kullanılarak bulundu]

90deg dirsek kullanıldığı iccedilin 15 metre eklenecek

Ccedilap duumlruumlcuuml satırından yola ccedilıkarak 05 metre eklenecek Ccediluumlnkuuml dairesel kesit dikdoumlrtgen

kesite doumlnmektedir

Kullanılan gerccedilek boru uzunluğu ise 1 metredir

Boumlylelikle tablodan yola ccedilıkarak elde edilen lsquolrsquo değeri 3 metre olmaktadır

l= Δp x d5 x p

450 x Q185

103

555 tex iplik iccedilin ihtiyaccedil duyulan hava emiş miktarı (kompresoumlr)

3= 20391 x 020 x (015)5 x 20391 =gt Q1 = 0247 lsn

450 x Q185


3= 31823 x 020 x (015)5 x 31823 =gt Q2 = 1274 lsn

450 x Q185


3= 38012 x 020 x (015)5 x 38012 =gt Q3 = 2469 lsn

450 x Q185

Şeklinde hesaplanmaktadır Yapılan hesaplamalara goumlre yukarıdaki kompresoumlr guumlccedilleri

kullanılırsa atılan atkı ipliklerinin teorik olarak yakalanacağı hesaplanmıştır

Ccedilizim ve tasarımlardan yola ccedilıkılarak imalatı yapılmış olan 6 farklı iplik emiş duumlzesi ile

oumln denemeler yapılmıştır İplik emiş duumlzelerinde hem guumlvenli bir iplik emişi yapabilecek hem de

vakum guumlcuumlnuuml verimli kullanacak duumlzenlemeler tercih edilmiştir Metal profil malzemeden 4 tip

(10x20mm) dikdoumlrtgen kesitli ve 2 tip dairesel (10mm) kesitli iplik emiş aparatı yapılmıştır

Profiller uumlzerindeki deliklerin acircdeti kullanım anında bantla kapatılarak değiştirilmiştir


adlandırılmıştır)

104

İplik emiş sisteminin bileşeni olarak kullanılan 50 litre kapasiteli vakum pompası mutlak

vakum verimi 1 bar (758 mm civa basıncı) olmasına karşın yeterli guumlcuuml sağlayamamıştır Bu

nedenle daha yuumlksek vakum guumlcuumlne sahip olan iplik makinelerinde kullanılan vakum

pompalarından biri kullanılarak denemeler yapılmıştır


pompasına bağlanan duumlzelerin iplik emiş guumlccedilleri uumlccedil farklı incelikte iplik kullanılarak

oumllccediluumllmuumlştuumlr Denemeler sırasında sabit mengeneye tespit edilen duumlzelerin iplik kavrama

performansı iplik ucuna asılan ağırlıklar artırılarak test edilmiştir Ağırlık olarak ortalama

ağırlığı 065 g olan dairesel metal pullar kullanılmıştır İpliklerin uumlzerine asılan pul sayısı

kavranabilme guumlcuumlne goumlre artırılmıştır İpliklerin emiş duumlzeleri tarafından yakalanma konumu

tezgacirch uumlzerindeki duruma benzer şekilde duumlzenlenmiştir Bu oumllccediluumlmler sırasında farklı duumlze

tiplerinde değişen kalınlıkta iplik denemelerinin goumlruumlntuumlleri Şekil ndash 5 35 ve Şekil ndash 5 36rsquoda

verilmiştir

Şekil - 5 35 İplik Emiş Duumlzesi A_2 ile yapılan iplik kavrama performansı testleri

105

Şekil - 5 36 İplik Emiş Duumlzesi A_1 ve B_2 ile yapılan iplik kavrama performansı testleri

Atkı ipliklerinin dokuma makinesinde gergin olarak iplik emiş duumlzeleri tarafından

vakumla kavranabilme durumunu simuumlle etmek uumlzere yapılan test sonuccedilları Ccedilizelge ndash 5 5 ve

Ccedilizelge ndash 5 6rsquoda verilmiştir Emiş kanalları ccedilok buumlyuumlk ve yekpare olan A_4 ve B_1 duumlze

performansları yetersiz olduğu iccedilin sonuccedilları verilmemiştir

Ccedilizelge - 5 8 Farklı incelikteki ipliklerin değişen ağırlıklar altında kavranma testi sonuccedilları

Emiş duumlzesi A_1 uumlzerindeki delikler 3 2 ve 1 kanal oluşturacak şekilde testler yapılmıştır

Vakum değeri sabit olduğu iccedilin yuumlzeydeki emiş alanı kuumlccediluumllduumlkccedile daha iyi yakalama

performansı goumlsterdiği goumlruumllmuumlştuumlr Bu nedenle yuumlzeydeki delikli kanal sayısı azaldıkccedila

yakalama guumlcuumlnde bariz bir iyileşme goumlruumllmuumlştuumlr Dokuma işletmesinde yaygın olarak

kullanılan atkı ipliklerine benzer numaralar seccedililmiştir İplik kalınlığındaki artış ile ipliklerin

yakalama performansının net olarak arttığı goumlruumllmuumlştuumlr Bu sonuccedil doğal olarak artan iplik ccedilapı

ve dolayısıyla yakalama yuumlzeyi ile uyum iccedilinde olmuştur Emiş duumlzesi A_3 ile yapılan testlerin

sonucu A_1 tipine goumlre oldukccedila koumltuuml sonuccedil vermiştir Bunda temel neden kuumlccediluumlk ve buumlyuumlk

dairelerden oluşan emiş kanallarının daha fazla yuumlzey ve dolayısıyla daha duumlşuumlk vakum değeri

verimleri olmuştur Deneme sonuccedilları Ccedilizelge ndash 5 8rsquote verilen A_2 duumlze A_1 ile benzer

106

koşullarda test edilmiştir Ancak bu duumlzenin performansı A_1 kadar iyi olmamıştır Emiş

kanalları tek sıra accedilıkken yapılan testler en iyi sonuccedilları vermiştir Diğer taraftan B_2 duumlzesi en

koumltuuml performansı veren duumlze olmuştur Bunun nedeni de emiş kanalının diğerlerine oranla ccedilok

buumlyuumlk olması ve birim vakum değerinin duumlşmesi olmuştur

Ccedilizelge - 5 9 Farklı incelikteki ipliklerin değişen ağırlıklar altında kavranma testi sonuccedillar

Bu denemelerden sonra A_1 ve A_2 duumlzelerinin kancalı dokuma makinesi uumlzerinde

denenmesine karar verilmiştir Bu duumlzeler uumlzerindeki emiş delikleri tek ve ccedilift sıra accedilık olacak

şekilde denemeler yapılmıştır Kullanılan vakum pompası ve duumlze bağlantı seti Şekil ndash 5 37rsquode

verilmiştir Emiş duumlzeleri bir ara hortumla vakum pompasına bağlanmış ve deneme ccedilalışmaları

anında vakum pompası suumlrekli devrede bırakılmıştır

107

Şekil - 5 37 İplik Emiş Aparatı Vakum Pompası ve bağlantı duumlzeni

108

Şekil - 5 38 İplik Emiş Duumlzeleri A_3 ve A_1 ile tezgacirch uumlzerinde deneme ccedilalışmaları

Kancalı dokuma makinesi uumlzerinde yapılan deneysel ccedilalışmalar sırasında kenar yapıcı

mekanizmalar devre dışı bırakılarak atkı ipliği ucunun emiş duumlzesi tarafından yakalanması

amaccedillanmıştır Doğal olarak bu ucu yakalayacak yalancı kenar ccediloumlzguumlleri de kullanılmamıştır

Emiş duumlzeleri tarak bitiminde kumaş kenarına en yakın konumda sabitlenmişlerdir Bu ccedilalışma

duumlzeninde en ccedilok 2-3 cm uzunluğunda bir atkı ucu yeterli olabilecektir Bu da atkı telefinin bu

mesafelere indirilmesini sağlamış olacaktır

Ancak yapılan denemelerde atkı ipliği uccedillarının istikrarlı ve guumlvenli bir şekilde

yakalanamadığı goumlruumllmuumlştuumlr Farklı kancalı tezgacirchlarda yapılan bu denemelerde genelde Nm 40

numara atkı iplikleri denenmiştir Her bir duumlze tipi iccedilin bir saatlik deneme ccedilalışmaları yapılmış

fakat gevşek ccediloumlzguuml probleminin oumlnuumlne geccedililememiştir Bu durum atkı ipliğinin istenilen

109

gerginlik duumlzeyinde kalması sağlanamadığı iccedilin ortaya ccedilıktığı bilinmektedir (Yuumlnsa İşletmesinde

Dokuma Hata Tanımları 2000) Denemesi yapılan duumlze tipleri iccedilinde A_1 ve A_2 tipleri

diğerlerine oranla daha verimli olmuşlardır Emişin accedilık atmosferde yapılıyor olması yani emiş

kanallarının suumlrekli accedilık olması vakum ve kavrama guumlcuuml verimini oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrmektedir

Bu nedenle genelde emiş kanalarının iki sırası accedilık bırakılmıştır Duumlzedeki emiş kanallarının

konumu atkı iğliği geccediliş guumlzergacirchına uygun olacak şekilde ayarlanmıştır


kamera goumlruumlntuumlleri (ccedilekimler 2000 kares hız ve 500 μs mekik hızı ile yapılmıştır)


yer alan kritik anların yuumlksek hızlı kamera goumlruumlntuumlleri (ccedilekimler 2000 kares hız ve

500 μs mekik hızı ile yapılmıştır)

110

Hızlı kamera ccedilekimi enstantanelerinde goumlruumllduumlğuuml uumlzere kancayı taşıyan şerit kalınlığı

nedeniyle emiş duumlzesi atkı ipliğinden bir miktar geride kalmak zorunda Bu konum ipliği

yakalamak iccedilin oumlnemli bir dezavantaj oluşturmaktadır Diğer taraftan kancanın ccediloğu kez ağızlığı

terk edemeden atkı ipliğinin kurtularak serbest kalması da yalancı kenar ipliklerinin yokluğunda

atkı ipliği ucunun yakalanmasını guumlccedilleştirmektedir Dolayısıyla emiş duumlzesi iplik ucunu

yakalasa bile gevşek olan ipliğin gerilimini artırma potansiyeli olmadığı iccedilin gevşek atkı ve

boncuk denilen hataların oluşumuna yol accedilmaktadır (Şekil ndash 5 41)

Şekil - 5 41 Kumaş uumlzerinde oluşan gevşek atkı duumlzguumlnsuumlzluumlk hataları ve saccedilak oluşumu

Vakumlu iplik emiş aparatı kancalı tezgacirchlarda istenilen performansı sağlayamadığı iccedilin

hava jetli tezgacirchlarda denenmemiştir Bu kararda bu tezgacirch hızlarının daha yuumlksek olması ve

telef uzunluğunun da goumlreceli olarak daha duumlşuumlk olması etken olmuştur

Hedeflenen kancalı dokuma tezgacirchlarına youmlnelik bir ek aparat tasarımı geliştirmek ve

bunu uygulayarak atkı telefi uzunluğu minimum seviyeye duumlşuumlrme hedefi yakalanmış oumlnemli

oumllccediluumlde iyileştirme ve standardizasyon sağlanmıştır Tez ccedilalışmasının yapıldığı dokuma

işletmesinde yer alan tuumlm tezgacirch tiplerinde değişen oumllccedileklerde iyileştirme ve atkı telef

oranlarında kazanccedil sağlanmıştır Bu oran oumlzellikle Dornier kancalı dokuma makinelerinde 30

duumlzeyini aşmıştır

111

6 SONUCcedil

Hedef yapılan tuumlm ccedilalışmalar neticesinde ortalama atkı telefini 13 ndash 14 cmadet atkı

aralığından ilk olarak 9 ndash 95 cmadet atkı aralığına ccedilekerek 25 (Şekil ndash 6 1) iyileşme oranı

olan tez hedefini yakalanmıştır Sonrasında atkı telefini daha da azaltıp sıfır kumaş hatası ve sıfır

telef seviyesine ccedilekmek olacaktır

Şekil - 6 1 Projede Gerccedilekleşen Telef Kazanım Oranı

Tuumlm ccedilalışmalar neticesinde elde edilen getiri ve iyileştirmeleri değerlendirecek olursak

telef uzunluğu azaltma miktarı ve kazanılan getiri tutarı olarak iki farklı youmlnden irdeleyebiliriz

Oumlncelikle telef uzunluklarında elde edilen azalışlara bakıldığında

112

Ccedilizelge - 6 1 Atkı Telefi Azaltma Tablosu Son Durum

ATKI TELEFİ AZALTMA PROJESİ SAĞ KENAR SOL KENAR

Tezgacirch

Kodları

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar

Yapılarına Goumlre Tezgacirch

Grupları

Tezgacirch

Sayısı

TOPLAM

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

HEDEF

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

D1 DORNİER RAPİER

Tuck-In - Mini Aparat 114 156 100 82 5 74 5

D2 DORNİER RAPİER

Disco-Leno Eco-Leno 34 148 100 80 5 68 5

D3 DORNİER RAPİER

Disco-Leno Mini Aparat 16 163 100 91 5 72 5

D4

DORNİER RAPİER

Ccedilerccedileveden Leno ndash Mini-

Aparat

9 159 100 86 5 73 5

D5 DORNİER AİRJET

Ccedilerccedileveden Leno 15 93 70 93 7 0 0

P1

PİCANOL Ccedilerccedileveden

Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 125 89 68 38 57 51

P2 PİCANOL Ccedilerccedileveden Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX) 42 126 83 78 45 48 38

Yukarıdaki tabloda ayrıntılı şekilde YUNSA işletmesinin tez ccedilalışmaları oumlncesi telef

durumu ile tez ccedilalışmaları sonrası son telef durumu goumlruumllmektedir Bu kısımdaki kazanım

şekilleri ve ayrıntıları ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA boumlluumlmuumlnde anlatılmıştır

Buna goumlre tuumlm tezgacirch gruplarının ağırlıklı ortalamaları alındığında atkı telefi uzunluğu 9 -

95 cm aralığında ccedilıkmakta olup istenilen hedef yakalanmıştır

Ccedilizelge ndash 6 1 tablosunu kısaca incelediğimizde toplam telef uzunluğu hedef telef

uzunlukları ve sağ-sol telef uzunlukları ayrıntılı şekilde verilmiş olup 26 oranında bir telef

azalması olmuştur Burada ilk doumlrt A grubu tezgacirchın atkı telefi hedefi 10 cm C grubu

tezgacirchlarının atkı telefi hedefi 7 cm ve B grubu tezgacirchların atkı telefi hedefi 85 cm civarında

olduğu goumlruumllmektedir Bu hedefleri sağ ve sol kenar telefleri şeklinde ayrıntılara ayrıldığında

aşağıdaki grafiklere ulaşılmaktadır

113

Kazanılan getiri tutarı olarak tez ccedilalışması değerlendirildiğinde tez ccedilalışmaları oumlncesinde

kazanılması hedeflenen atkı telefi tutarı yıllık 495 bin EURO olarak planlamıştır Oumlngoumlruumllen

değer toplam telef miktarının 25rsquone denk gelmektedir Aşağıdaki Ccedilizelge ndash 6 2 tablosu

ayrıntılı incelendiğinde yıllık olarak kayıp olan telef miktarı 162 milyon EURO civarındadır

Gerccedilekten bir işletme iccedilin ccedilok buumlyuumlk bir telef miktarıdır İşletmede oluşan telefin buumlyuumlk

ccediloğunluğunu atkı telefi teşkil etmektedir

Ccedilizelge - 6 2 Atkı Telefi Azaltma Projesi Kazanccedil Tablosu

ATKI TELEFİ

AZALTMA PROJESİ SAĞ KENAR SOL KENAR TOPLAM

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar

Yapılarına Goumlre

Tezgacirch Grupları

Tezgacirch

Sayısı

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESI

()

POTANSİYEL

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESİ ()

DORNİER RAPİER

Tuck-In - Mini Aparat 114 1 129 287 1 015 694 2144981 360 654 285 74

DORNİER RAPİER

Disco-Leno Eco-Leno 34 325 851 278 365 604216 194 855 154 40

DORNİER RAPİER

Disco-Leno Mini Aparat 16 175 302 138 701 314003 121 363 96 25

DORNİER RAPİER


Aparat

9 92 973 79 103 172076 63 716 50 13

DORNİER AİRJET

Ccedilerccedileveden Leno 15 167 958 0 167958 68 628 54 14


Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 420 403 352 397 772800 222 566 176 46


Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX)

42 421 949 259 661 681610 232 613 184 48

TOPLAM 278 2 733 723 2 123 921 1 264 295

Yukarıdaki tabloyu (Ccedilizelge ndash 6 2) ayrıntılı şekilde incelediğimizde yaklaşık 5 milyon

TLrsquolik bir atkı telefinin olduğu goumlruumllmektedir Yapılan iyileştirmeler ve ccedilalışmalar sonrasında

elde edilen kazanccedil ise 13 milyon TL civarındadır Aynı zamanda işletmede yuumlruumltuumllen TPM

114

projesi kapsamında ele alınan atkı telefi azaltılması ccedilalışmasının profesyonel araccedillar ve oumllccediluumlmler

neticesinde şu anda 25 milyon TL civarında net bir kazancın sağlandığını projenin tamamıyla

sonlandırıldığında yıllık kazanccedil miktarının 3 milyon TL ye ulaşılacağına değinilmiştir

Şekil - 6 2 Telef Miktarını İyileştirme Ccedilalışmaları Sonrasında Elde Edilen Kazanccedillar

Şekil ndash 6 2rsquode verilen tezgacirch kodlarının accedilılımı aşağıdaki gibi olmaktadır

D1= Dornier rapier tuck-in ndash mini aparat

D2= Dornier rapier disco-leno ndash eco leno

D3= Dornier rapier disco-leno ndash mini aparat

D4= Dornier rapier ccedilerccedileveden leno ndash mini aparat

D5= Dornier airjet ccedilerccedileveden leno ndash ccedilerccedileveden leno

P1= Picanol ccedilerccedileveden leno ndash mini aparat (GAMMAX)

P2= Picanol ccedilerccedileveden leno ndash mini aparat (OPTIMAX)

Boumlylelikle projenin goumlruumlnen yuumlzuuml ile 25 hedeflenen iyileşme sağlanmış olup başarılı bir

şekilde sonuccedillanmış Kendi iccedilerisinde sonuccedillanan proje birccedilok projeye de zemin hazırlamış olup

işletmenin birccedilok kara noktasına da ışık tutmuştur

115

7 KAYNAKLAR

Anonim 2011 httpwwwdokumaorgdkmclk_trhhtm Niğde Uumlniversitesi Halil Zoumlhre Ataman

Myo TekstilDokuma Erişim Tarihi 05112014

B Wulfhorst lsquorsquoReduction Of Selvedge Wastage On Weaving Machines With Pneumatic Weft

Insertionrsquorsquo Institut fur Textiltechnik der Rheinisch- Wesfalischen Technischen

Hochschule Aachen Germany ITB Fabric Forming 391

Disco Leno American Journal of Systems Science 1(1) 7-16 2012

Dorniertcisdeenglishinsiderinsider_8ecolenohtm The New Dornier Double-Disc Leno

Device Type EcoLenoregldquo Erişim Tarihi 30112014

E Sinem Aykaccedil Pnoumlmatik - Hidrolik Mayis 2011 Tmmob Makina Muumlhendisleri Odası

Ankara Şubesi

Emil II Ulusal Hidrolik Pnoumlmatik Kongresi Ve Sergisi 2001 syf 233 - 238

EP Patent No 0898 001 A2 24021999

Erkan Tuumlrker Uşak Universitesi Tekstil Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml The Usage Of Images Models For

Porosity Determination Of Fabrics Woven Fabrics Of Filament Yarns

European Patent Application ndash Patenet 054257746 Date of Publication 04112005


Highly productive solutions for every requirement

httpwwwmeilabelitimgsmit_gs920_ingpdf Erişim Tarihi 07122014

httpipcompatfamen28050887 Erişim Tarihi 20072013

httptrwikipediaorgwikiDokuma Erişim Tarihi 23112014

httpwwwdokumateknikdestekcomforumkonu-dokuma-kitabi-24html Erişim Tarihi

23112014

httpwwwhistoryworldnetwrldhisPlainTextHistoriesasphistoryid=ab11 Erişim Tarihi

23112014

httpwwwtekstilbilgicomdefaultaspsayfalari=gosterampsayfano=93 Erişim Tarihi 15102012

Itma 2011 Barcelona Picanol Slow Motion Video

Jurasz J (Fibres amp Textiles In Eastern Europe Volume 8 Issue 2 Pages 50-53 Published

APR-JUN 2000)

116

Kovacevic S (Kovacevic S)1 Brnada S (Brnada S)1 Schwarz I (Schwarz I)1 Source

Tekstil Volume 56 Issues 8 Pages 486-492 Published Aug 2007

Kovaceyic S (Kovaceyic S) Hadina J (Hadina J) Source Tekstil Volume 50 Issue 4

Pages 159-163 Published Apr 2001

Legler F ldquoNew Technology To Reduce Yarn Wastagerdquo Sulzer Technical Review 1 9 9 P17

- 1999

Megep Ankara 2007 (Mesleki Eğitim Ve Oumlğretim Sistemininguumlccedillendirilmesi

Projesi) Tekstil Teknolojisi Dokuma Makinesini Hazirlama

httpwwwmegepmebgovtrmte_program_modulmoduller_pdfpanama20dokumapd

f Erişim Tarihi 23112014

Sagem 1990 Mekiksiz Dokuma Makinelerinde Kumaş Kenar Yapıları Suumlmerbank

Holding AŞ Bursa Araştirma Geliştirme Ve Eğitim Merkezi Sagem Yayın No106

Mart-1990Bursa

Ormerod A Sondhelm WA Weaving Technology And Operations The Textile Institute

Manchester 1995

Ozek Demir And Eke An Analysis Of Weft Wastage In Shuttleless Weaving

zozeknkuedutr 2014

Picanol News September 2011 httpwwwpicanolbenrrdonlyres33ebc79d-391a-4dca-843c-

37a7189c1cba20725picanol_newsen092011pdf Erişim Tarihi 23112014

Sulzer Technical Review 199 httpwwwsulzercomennewsroomsulzer-technical-

reviewstrlibrarytechnicalarticlespdfs=0amptatyp=noneampevtyp=noneampcurlang=0amptypes

=noneampwebpages=0amppg=10ampstl=strampsort=dateampntyp=none Erişim Tarihi 23112014

Smit Spa Viale Dellrsquoindustria Gs920 Rapier Weaving Machine The Highest Productivity In The

Most Extended Range Of Fabrics wwwstpit Gb 05-08

Sultex Lateral And Central Tuckers For Full Width Reed Weaving In Motion

Sultex September 2011 Press Release Rm Kuj Successful Market Introduction Of The

New Sultex A9500 Air Jet Weaving Machine

Şekerden PesVisLycraregİccedilerikli Atki Elastan Dokumalarda Ccedileşitli Dokuma Faktoumlrlerinin

Kumaşin Fiziksel Ve Mekanik Oumlzelliklerine Etkisinin İncelenmesi 2009

httplibrarycuedutrtezler7269pdf Erişim Tarihi 30112014

The Itema ECO ldquoEnvironment Care Obligationrdquo Katalogu 2011

Usa Patent 4362190 Issued On Dec 7 1982

Usa Patent 4453572 Issued On June 12 1984 Estimated Expiration Date July 26 2002

117

Usa Patent 4476901 Issued On Oct 16 1984

Usa Patent 4498504 Issued On Feb 12 1985

Usa Patent 4502512 Issued On Mar 5 1985

Usa Patent 4513791 Issued On Apr 30 1985


Usa Patent 5040570 Issued On August 20 1991 Estimated Expiration Date September 28 2010



Usa Patent 6227204 Issued On May 8 2001

Usa Patent No 4100945 Jul 18 1978

Usa Patent No 4404997 Sep 20 1983

Usa Patent No 4453572 Jun 12 1984

Usa Patent No 4498504 Feb 12 1985

Usa Patent No 4616680 Oct 14 1986

Usa Patent No 4653546 Mar 31 1987

Usa Patent No 5 353 845 Oct 11 1994

Usa Patent No 5040570 Aug 20 1991



Usa Patent Pub No Us2003 0183295 A1 Pub Date October 2 2003

Waldron D (Waldron Dennis)1 Williams J (Williams John) Hong Kong Polytechnic

Univ Source 86th Textile Institute World Conference Vol 1 Conference Proceedings

Published 2008

wwwpatentstormuspatents4453572fulltexthtml Erişim Tarihi 23112014


118

OumlZGECcedilMİŞ

Ferit DEMİR 1983 yılında Tarsusrsquota doğdu İlk orta ve lise oumlğretimini Tarsusrsquota

tamamladı Sonrasında Tarsus Anadolu Lisesirsquonden mezun oluktan sonra Ege Uumlniversitesi Tekstil

Muumlhendisliği boumlluumlmuumlnuuml kazandı 2006 ndash 2007 yılları arasında ENSAIT Uumlniversitesinde devlet

bursu ile okudu ve lsquorsquoEssentials Oil and Capsulationrsquorsquo konulu bitirme tezini yazıp lisans eğitimini

tamamladı Uumlniversite yılları esnasında 2005 yılında ABD Pennsylvania Eyaletinde ROSS

STORE ( Carl Lisle) da staj yaptı 2008 yılında ISKO Tekstil Denim Dokuma İşletmesinde

(SANKO TEKSTİL) işletme muumlhendisi olarak goumlrev aldı Sonrasında 2010 yılında vatani

goumlrevini Malatyarsquonın Puumltuumlrge İlccedilesinde Jandarma olarak tamamladı Askerlik sonrasında YUumlNSA

İşletmesinde dokuma muumlhendisi olarak goumlrev aldı Sonrasında ULTRAKİM KİMYA ve

YİĞİTOĞLU KİMYA (HENKEL Marmara Boumllge Bayisi) firmalarında tekstil kimyasalları satış

ve teknik desteğinde goumlrevlerinde bulundu Bu doumlnemlerde ccedileşitli tekstil ve kimyasal uumlretimi

yapan firmalarda goumlrev aldıktan sonra son olarak MARKSampSPENCER şirketinde Kumaş

Teknoloğu olarak ccedilalıştı Şu an iccedilin evli ve bir ccedilocuk babasıdır

TC

NAMIK KEMAL UumlNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml

YUumlKSEK LİSANS TEZİ


Ferit DEMİR

TEKSTİL MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

DANIŞMAN Prof Dr HZiya OumlZER

TEKİRDAĞ-2014

Her hakkı saklıdır










i

OumlZET



Ferit DEMİR


















Kenar Telefleri

2014 118 Sayfa

ii

ABSTRACT

MSc Thesis


Ferit DEMİR


















iii





















be gained



2014 118 Pages

iv

OumlNSOumlZ


























v



Boyut Birim Simge

Uzunluk Metre m


Zaman Saniye s


Fiziksel

Buumlyuumlkluumlk

Buumlyuumlkluumlk

sembol

SI Birim

Birim

Sembol






degree

Celsius

degC



SI Temel Birimlerle

accedilıklama






kare

m s-2

vi


Birim Sembol

Dakika Min

Saat H

Guumln D

Derece ordm

Dakika

Saniye

Litre L

Ton t

Bar bar

vii


OumlZET i

ABSTRACT ii

OumlNSOumlZ iv




1 GİRİŞ 1


21 Dokuma Nedir 5











aparatlar 19





viii










36 Youmlntem 47







İncelenmesi 58









ix









6 SONUCcedil 111

7 KAYNAKLAR 115


x


















Bildiri TM201220 12-10-2t4r) 24













xi




























Ccedilizimi 93



95

xii


Ccedilizimleri 95













109




xiii





















1

1 GİRİŞ









bir durum değildir






















2










sağlanmıştır






















3









artmaktadır






















4





5


21 Dokuma Nedir

















6







şekilde olmuştur














7



























verilmiştir

8


















9










sayılabilir

















10










yapılarının








- Konfeksiyon


ortaya konulmuştur





oluşmaktadır






11










12



kalmaktadır
















13













tercih edilmektedir




bilinmektedir



14















goumlruumllmektedir












15



























16






















17


















olarak atılır








18
















devam etmektedir

19







10)




Avantajları










20




11)








alınmaktadır

21





22














sağlamaktadır

23



















24


Bildiri TM201220 12-10-2t4r)







(Şekil ndash 2 17)

25











26















27




























28


























duyulmamaktadır

29
















neden olmaktadır











artmaktadır

30



















31
















TEZGAcircH

KODLARI



TEZGAcircH

SAYISI






LENO 15








32















33















34




















35


















bulunmaktadır

36



















37




















38





daha fazladır























39









Kısım 21 mm 38 mm











ortaya konulmuştur

40








- Tezgacirch Modeli











41






























42





























43































44




























ayarlanabilir




45


























kullanılmıştır

46


















verilmiştir






47







36 Youmlntem














48









49

















50



SAYISI

1 YUNPES 15312645000 235

2 YUNNYLEL 13551651000 208

3 YUNPESEL 12785405100 196

4 YUN 10292812000 158

5 YUNPES 4246741000 65

6 YUNEL 3670419500 56

7 YUNNYL 3054216500 47


9 PESEL 500400000 08

11 PESEL 348986000 05

12 KETEN 115475000 02

13 IPEK 101619000 02

14 PES 94398000 01

15 DİĞER 477902500 07

Toplam 65298177600 1000









etmektedirler






51





















52

























gerekecektir



53
















oluşturulacaktır












54








grubudur











55














G

R

U

P

N

O


DI132

A20

261

DI16

7DM

0 602

DI1

631S

0

722

DI1

63E

307

22

DI16

3YS0

722

DI16

71S0

722

DI1

11E

40

371

DI1

123

S0

762

DI132

A10

391

DI153

AA0

802

DI153

YS0

481

DI115

E20

481

DI112

E00

481

DI111

E20

481

DI115

440

561

DI112A

A0 571

DI122

AA

1602

1 13

1 7 8

10

129

135 143 1245

135

2 4

4

6 15

141

150

119 131

3 1 7

19

2

146 171

1593

164

4 4

4

8 2

153

163

143 141

5 9

11

143

144

6 1

3 16

80

847 889

7 4 31

10

6 7

2

83 113

103

1159 118

987

8 10

6 4

116 124 71



56






goumlruumllmektedir



















57


















telef olmaktadır



58



İncelenmesi
























59



























beklenmektedir



60


























61


















62






















63














64











neden olunmaktadır











65
















incelenmiştir


66










edilmelidir








biridir






67



oluşturulmaktadır












Uzunluğu

Tek Taraklı 179 cm

OumlLCcedilUumlM NO

Yalancı Taraklı


Sol Sağ Sol Sağ



















ORTALAMA 762 75 609 615






68




















69



























70
















hatası olmaktadır












71
















artmaktadır












72










ayarlar













116 mm)

73











74













75













76



















77



















78






















79










gerekmektedir







80













alınacaktır





81















82







goumlruumllmektedir






















83






















84



















85





















86

Bunlar














girmektedir







kaydedilmektedir




87




















88















korunabilmektedir





89







90







91









92



93










Ccedilizimi

94


Resmi







95



Ccedilizimleri






96






97



















[555 Tex] [227 Tex] [167 Tex]




)(2280

1cm

texd

f

f=lif yoğunluğu


98

d= iplik ccedilapı








iccedilin 152 gcm3

99





hesaplanmaktadır










S=[(2πr)x2h]3







2


2


2


100




istinaden formuumll


P Basınccedil

F Kuvvet

S Alan











kaybolmaktadır








101















102


















l= Δp x d5 x p

450 x Q185

103


3= 20391 x 020 x (015)5 x 20391 =gt Q1 = 0247 lsn

450 x Q185


3= 31823 x 020 x (015)5 x 31823 =gt Q2 = 1274 lsn

450 x Q185


3= 38012 x 020 x (015)5 x 38012 =gt Q3 = 2469 lsn

450 x Q185










104













verilmiştir


105

















106











107


108












109












110


















111

6 SONUCcedil









112



Tezgacirch

Kodları

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar


Grupları

Tezgacirch

Sayısı

TOPLAM

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

HEDEF

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

D1 DORNİER RAPİER


D2 DORNİER RAPİER


D3 DORNİER RAPİER


D4

DORNİER RAPİER


Aparat

9 159 100 86 5 73 5

D5 DORNİER AİRJET


P1


Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 125 89 68 38 57 51


(OPTİMAX) 42 126 83 78 45 48 38












113








ATKI TELEFİ


Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar



Tezgacirch

Sayısı

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESI

()

POTANSİYEL

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESİ ()

DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


Aparat

9 92 973 79 103 172076 63 716 50 13

DORNİER AİRJET



Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 420 403 352 397 772800 222 566 176 46


Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX)

42 421 949 259 661 681610 232 613 184 48

TOPLAM 278 2 733 723 2 123 921 1 264 295




114
















115

7 KAYNAKLAR










Ankara Şubesi


EP Patent No 0898 001 A2 24021999










23112014


23112014




APR-JUN 2000)

116






- 1999







Mart-1990Bursa


Manchester 1995


zozeknkuedutr 2014

















117























Published 2008



118

OumlZGECcedilMİŞ























i

OumlZET



Ferit DEMİR


















Kenar Telefleri

2014 118 Sayfa

ii

ABSTRACT

MSc Thesis


Ferit DEMİR


















iii





















be gained



2014 118 Pages

iv

OumlNSOumlZ


























v



Boyut Birim Simge

Uzunluk Metre m


Zaman Saniye s


Fiziksel

Buumlyuumlkluumlk

Buumlyuumlkluumlk

sembol

SI Birim

Birim

Sembol






degree

Celsius

degC



SI Temel Birimlerle

accedilıklama






kare

m s-2

vi


Birim Sembol

Dakika Min

Saat H

Guumln D

Derece ordm

Dakika

Saniye

Litre L

Ton t

Bar bar

vii


OumlZET i

ABSTRACT ii

OumlNSOumlZ iv




1 GİRİŞ 1


21 Dokuma Nedir 5











aparatlar 19





viii










36 Youmlntem 47







İncelenmesi 58









ix









6 SONUCcedil 111

7 KAYNAKLAR 115


x


















Bildiri TM201220 12-10-2t4r) 24













xi




























Ccedilizimi 93



95

xii


Ccedilizimleri 95













109




xiii





















1

1 GİRİŞ









bir durum değildir






















2










sağlanmıştır






















3









artmaktadır






















4





5


21 Dokuma Nedir

















6







şekilde olmuştur














7



























verilmiştir

8


















9










sayılabilir

















10










yapılarının








- Konfeksiyon


ortaya konulmuştur





oluşmaktadır






11










12



kalmaktadır
















13













tercih edilmektedir




bilinmektedir



14















goumlruumllmektedir












15



























16






















17


















olarak atılır








18
















devam etmektedir

19







10)




Avantajları










20




11)








alınmaktadır

21





22














sağlamaktadır

23



















24


Bildiri TM201220 12-10-2t4r)







(Şekil ndash 2 17)

25











26















27




























28


























duyulmamaktadır

29
















neden olmaktadır











artmaktadır

30



















31
















TEZGAcircH

KODLARI



TEZGAcircH

SAYISI






LENO 15








32















33















34




















35


















bulunmaktadır

36



















37




















38





daha fazladır























39









Kısım 21 mm 38 mm











ortaya konulmuştur

40








- Tezgacirch Modeli











41






























42





























43































44




























ayarlanabilir




45


























kullanılmıştır

46


















verilmiştir






47







36 Youmlntem














48









49

















50



SAYISI

1 YUNPES 15312645000 235

2 YUNNYLEL 13551651000 208

3 YUNPESEL 12785405100 196

4 YUN 10292812000 158

5 YUNPES 4246741000 65

6 YUNEL 3670419500 56

7 YUNNYL 3054216500 47


9 PESEL 500400000 08

11 PESEL 348986000 05

12 KETEN 115475000 02

13 IPEK 101619000 02

14 PES 94398000 01

15 DİĞER 477902500 07

Toplam 65298177600 1000









etmektedirler






51





















52

























gerekecektir



53
















oluşturulacaktır












54








grubudur











55














G

R

U

P

N

O


DI132

A20

261

DI16

7DM

0 602

DI1

631S

0

722

DI1

63E

307

22

DI16

3YS0

722

DI16

71S0

722

DI1

11E

40

371

DI1

123

S0

762

DI132

A10

391

DI153

AA0

802

DI153

YS0

481

DI115

E20

481

DI112

E00

481

DI111

E20

481

DI115

440

561

DI112A

A0 571

DI122

AA

1602

1 13

1 7 8

10

129

135 143 1245

135

2 4

4

6 15

141

150

119 131

3 1 7

19

2

146 171

1593

164

4 4

4

8 2

153

163

143 141

5 9

11

143

144

6 1

3 16

80

847 889

7 4 31

10

6 7

2

83 113

103

1159 118

987

8 10

6 4

116 124 71



56






goumlruumllmektedir



















57


















telef olmaktadır



58



İncelenmesi
























59



























beklenmektedir



60


























61


















62






















63














64











neden olunmaktadır











65
















incelenmiştir


66










edilmelidir








biridir






67



oluşturulmaktadır












Uzunluğu

Tek Taraklı 179 cm

OumlLCcedilUumlM NO

Yalancı Taraklı


Sol Sağ Sol Sağ



















ORTALAMA 762 75 609 615






68




















69



























70
















hatası olmaktadır












71
















artmaktadır












72










ayarlar













116 mm)

73











74













75













76



















77



















78






















79










gerekmektedir







80













alınacaktır





81















82







goumlruumllmektedir






















83






















84



















85





















86

Bunlar














girmektedir







kaydedilmektedir




87




















88















korunabilmektedir





89







90







91









92



93










Ccedilizimi

94


Resmi







95



Ccedilizimleri






96






97



















[555 Tex] [227 Tex] [167 Tex]




)(2280

1cm

texd

f

f=lif yoğunluğu


98

d= iplik ccedilapı








iccedilin 152 gcm3

99





hesaplanmaktadır










S=[(2πr)x2h]3







2


2


2


100




istinaden formuumll


P Basınccedil

F Kuvvet

S Alan











kaybolmaktadır








101















102


















l= Δp x d5 x p

450 x Q185

103


3= 20391 x 020 x (015)5 x 20391 =gt Q1 = 0247 lsn

450 x Q185


3= 31823 x 020 x (015)5 x 31823 =gt Q2 = 1274 lsn

450 x Q185


3= 38012 x 020 x (015)5 x 38012 =gt Q3 = 2469 lsn

450 x Q185










104













verilmiştir


105

















106











107


108












109












110


















111

6 SONUCcedil









112



Tezgacirch

Kodları

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar


Grupları

Tezgacirch

Sayısı

TOPLAM

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

HEDEF

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

D1 DORNİER RAPİER


D2 DORNİER RAPİER


D3 DORNİER RAPİER


D4

DORNİER RAPİER


Aparat

9 159 100 86 5 73 5

D5 DORNİER AİRJET


P1


Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 125 89 68 38 57 51


(OPTİMAX) 42 126 83 78 45 48 38












113








ATKI TELEFİ


Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar



Tezgacirch

Sayısı

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESI

()

POTANSİYEL

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESİ ()

DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


Aparat

9 92 973 79 103 172076 63 716 50 13

DORNİER AİRJET



Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 420 403 352 397 772800 222 566 176 46


Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX)

42 421 949 259 661 681610 232 613 184 48

TOPLAM 278 2 733 723 2 123 921 1 264 295




114
















115

7 KAYNAKLAR










Ankara Şubesi


EP Patent No 0898 001 A2 24021999










23112014


23112014




APR-JUN 2000)

116






- 1999







Mart-1990Bursa


Manchester 1995


zozeknkuedutr 2014

















117























Published 2008



118

OumlZGECcedilMİŞ














i

OumlZET



Ferit DEMİR


















Kenar Telefleri

2014 118 Sayfa

ii

ABSTRACT

MSc Thesis


Ferit DEMİR


















iii





















be gained



2014 118 Pages

iv

OumlNSOumlZ


























v



Boyut Birim Simge

Uzunluk Metre m


Zaman Saniye s


Fiziksel

Buumlyuumlkluumlk

Buumlyuumlkluumlk

sembol

SI Birim

Birim

Sembol






degree

Celsius

degC



SI Temel Birimlerle

accedilıklama






kare

m s-2

vi


Birim Sembol

Dakika Min

Saat H

Guumln D

Derece ordm

Dakika

Saniye

Litre L

Ton t

Bar bar

vii


OumlZET i

ABSTRACT ii

OumlNSOumlZ iv




1 GİRİŞ 1


21 Dokuma Nedir 5











aparatlar 19





viii










36 Youmlntem 47







İncelenmesi 58









ix









6 SONUCcedil 111

7 KAYNAKLAR 115


x


















Bildiri TM201220 12-10-2t4r) 24













xi




























Ccedilizimi 93



95

xii


Ccedilizimleri 95













109




xiii





















1

1 GİRİŞ









bir durum değildir






















2










sağlanmıştır






















3









artmaktadır






















4





5


21 Dokuma Nedir

















6







şekilde olmuştur














7



























verilmiştir

8


















9










sayılabilir

















10










yapılarının








- Konfeksiyon


ortaya konulmuştur





oluşmaktadır






11










12



kalmaktadır
















13













tercih edilmektedir




bilinmektedir



14















goumlruumllmektedir












15



























16






















17


















olarak atılır








18
















devam etmektedir

19







10)




Avantajları










20




11)








alınmaktadır

21





22














sağlamaktadır

23



















24


Bildiri TM201220 12-10-2t4r)







(Şekil ndash 2 17)

25











26















27




























28


























duyulmamaktadır

29
















neden olmaktadır











artmaktadır

30



















31
















TEZGAcircH

KODLARI



TEZGAcircH

SAYISI






LENO 15








32















33















34




















35


















bulunmaktadır

36



















37




















38





daha fazladır























39









Kısım 21 mm 38 mm











ortaya konulmuştur

40








- Tezgacirch Modeli











41






























42





























43































44




























ayarlanabilir




45


























kullanılmıştır

46


















verilmiştir






47







36 Youmlntem














48









49

















50



SAYISI

1 YUNPES 15312645000 235

2 YUNNYLEL 13551651000 208

3 YUNPESEL 12785405100 196

4 YUN 10292812000 158

5 YUNPES 4246741000 65

6 YUNEL 3670419500 56

7 YUNNYL 3054216500 47


9 PESEL 500400000 08

11 PESEL 348986000 05

12 KETEN 115475000 02

13 IPEK 101619000 02

14 PES 94398000 01

15 DİĞER 477902500 07

Toplam 65298177600 1000









etmektedirler






51





















52

























gerekecektir



53
















oluşturulacaktır












54








grubudur











55














G

R

U

P

N

O


DI132

A20

261

DI16

7DM

0 602

DI1

631S

0

722

DI1

63E

307

22

DI16

3YS0

722

DI16

71S0

722

DI1

11E

40

371

DI1

123

S0

762

DI132

A10

391

DI153

AA0

802

DI153

YS0

481

DI115

E20

481

DI112

E00

481

DI111

E20

481

DI115

440

561

DI112A

A0 571

DI122

AA

1602

1 13

1 7 8

10

129

135 143 1245

135

2 4

4

6 15

141

150

119 131

3 1 7

19

2

146 171

1593

164

4 4

4

8 2

153

163

143 141

5 9

11

143

144

6 1

3 16

80

847 889

7 4 31

10

6 7

2

83 113

103

1159 118

987

8 10

6 4

116 124 71



56






goumlruumllmektedir



















57


















telef olmaktadır



58



İncelenmesi
























59



























beklenmektedir



60


























61


















62






















63














64











neden olunmaktadır











65
















incelenmiştir


66










edilmelidir








biridir






67



oluşturulmaktadır












Uzunluğu

Tek Taraklı 179 cm

OumlLCcedilUumlM NO

Yalancı Taraklı


Sol Sağ Sol Sağ



















ORTALAMA 762 75 609 615






68




















69



























70
















hatası olmaktadır












71
















artmaktadır












72










ayarlar













116 mm)

73











74













75













76



















77



















78






















79










gerekmektedir







80













alınacaktır





81















82







goumlruumllmektedir






















83






















84



















85





















86

Bunlar














girmektedir







kaydedilmektedir




87




















88















korunabilmektedir





89







90







91









92



93










Ccedilizimi

94


Resmi







95



Ccedilizimleri






96






97



















[555 Tex] [227 Tex] [167 Tex]




)(2280

1cm

texd

f

f=lif yoğunluğu


98

d= iplik ccedilapı








iccedilin 152 gcm3

99





hesaplanmaktadır










S=[(2πr)x2h]3







2


2


2


100




istinaden formuumll


P Basınccedil

F Kuvvet

S Alan











kaybolmaktadır








101















102


















l= Δp x d5 x p

450 x Q185

103


3= 20391 x 020 x (015)5 x 20391 =gt Q1 = 0247 lsn

450 x Q185


3= 31823 x 020 x (015)5 x 31823 =gt Q2 = 1274 lsn

450 x Q185


3= 38012 x 020 x (015)5 x 38012 =gt Q3 = 2469 lsn

450 x Q185










104













verilmiştir


105

















106











107


108












109












110


















111

6 SONUCcedil









112



Tezgacirch

Kodları

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar


Grupları

Tezgacirch

Sayısı

TOPLAM

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

HEDEF

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

D1 DORNİER RAPİER


D2 DORNİER RAPİER


D3 DORNİER RAPİER


D4

DORNİER RAPİER


Aparat

9 159 100 86 5 73 5

D5 DORNİER AİRJET


P1


Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 125 89 68 38 57 51


(OPTİMAX) 42 126 83 78 45 48 38












113








ATKI TELEFİ


Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar



Tezgacirch

Sayısı

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESI

()

POTANSİYEL

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESİ ()

DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


Aparat

9 92 973 79 103 172076 63 716 50 13

DORNİER AİRJET



Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 420 403 352 397 772800 222 566 176 46


Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX)

42 421 949 259 661 681610 232 613 184 48

TOPLAM 278 2 733 723 2 123 921 1 264 295




114
















115

7 KAYNAKLAR










Ankara Şubesi


EP Patent No 0898 001 A2 24021999










23112014


23112014




APR-JUN 2000)

116






- 1999







Mart-1990Bursa


Manchester 1995


zozeknkuedutr 2014

















117























Published 2008



118

OumlZGECcedilMİŞ














ii

ABSTRACT

MSc Thesis


Ferit DEMİR


















iii





















be gained



2014 118 Pages

iv

OumlNSOumlZ


























v



Boyut Birim Simge

Uzunluk Metre m


Zaman Saniye s


Fiziksel

Buumlyuumlkluumlk

Buumlyuumlkluumlk

sembol

SI Birim

Birim

Sembol






degree

Celsius

degC



SI Temel Birimlerle

accedilıklama






kare

m s-2

vi


Birim Sembol

Dakika Min

Saat H

Guumln D

Derece ordm

Dakika

Saniye

Litre L

Ton t

Bar bar

vii


OumlZET i

ABSTRACT ii

OumlNSOumlZ iv




1 GİRİŞ 1


21 Dokuma Nedir 5











aparatlar 19





viii










36 Youmlntem 47







İncelenmesi 58









ix









6 SONUCcedil 111

7 KAYNAKLAR 115


x


















Bildiri TM201220 12-10-2t4r) 24













xi




























Ccedilizimi 93



95

xii


Ccedilizimleri 95













109




xiii





















1

1 GİRİŞ









bir durum değildir






















2










sağlanmıştır






















3









artmaktadır






















4





5


21 Dokuma Nedir

















6







şekilde olmuştur














7



























verilmiştir

8


















9










sayılabilir

















10










yapılarının








- Konfeksiyon


ortaya konulmuştur





oluşmaktadır






11










12



kalmaktadır
















13













tercih edilmektedir




bilinmektedir



14















goumlruumllmektedir












15



























16






















17


















olarak atılır








18
















devam etmektedir

19







10)




Avantajları










20




11)








alınmaktadır

21





22














sağlamaktadır

23



















24


Bildiri TM201220 12-10-2t4r)







(Şekil ndash 2 17)

25











26















27




























28


























duyulmamaktadır

29
















neden olmaktadır











artmaktadır

30



















31
















TEZGAcircH

KODLARI



TEZGAcircH

SAYISI






LENO 15








32















33















34




















35


















bulunmaktadır

36



















37




















38





daha fazladır























39









Kısım 21 mm 38 mm











ortaya konulmuştur

40








- Tezgacirch Modeli











41






























42





























43































44




























ayarlanabilir




45


























kullanılmıştır

46


















verilmiştir






47







36 Youmlntem














48









49

















50



SAYISI

1 YUNPES 15312645000 235

2 YUNNYLEL 13551651000 208

3 YUNPESEL 12785405100 196

4 YUN 10292812000 158

5 YUNPES 4246741000 65

6 YUNEL 3670419500 56

7 YUNNYL 3054216500 47


9 PESEL 500400000 08

11 PESEL 348986000 05

12 KETEN 115475000 02

13 IPEK 101619000 02

14 PES 94398000 01

15 DİĞER 477902500 07

Toplam 65298177600 1000









etmektedirler






51





















52

























gerekecektir



53
















oluşturulacaktır












54








grubudur











55














G

R

U

P

N

O


DI132

A20

261

DI16

7DM

0 602

DI1

631S

0

722

DI1

63E

307

22

DI16

3YS0

722

DI16

71S0

722

DI1

11E

40

371

DI1

123

S0

762

DI132

A10

391

DI153

AA0

802

DI153

YS0

481

DI115

E20

481

DI112

E00

481

DI111

E20

481

DI115

440

561

DI112A

A0 571

DI122

AA

1602

1 13

1 7 8

10

129

135 143 1245

135

2 4

4

6 15

141

150

119 131

3 1 7

19

2

146 171

1593

164

4 4

4

8 2

153

163

143 141

5 9

11

143

144

6 1

3 16

80

847 889

7 4 31

10

6 7

2

83 113

103

1159 118

987

8 10

6 4

116 124 71



56






goumlruumllmektedir



















57


















telef olmaktadır



58



İncelenmesi
























59



























beklenmektedir



60


























61


















62






















63














64











neden olunmaktadır











65
















incelenmiştir


66










edilmelidir








biridir






67



oluşturulmaktadır












Uzunluğu

Tek Taraklı 179 cm

OumlLCcedilUumlM NO

Yalancı Taraklı


Sol Sağ Sol Sağ



















ORTALAMA 762 75 609 615






68




















69



























70
















hatası olmaktadır












71
















artmaktadır












72










ayarlar













116 mm)

73











74













75













76



















77



















78






















79










gerekmektedir







80













alınacaktır





81















82







goumlruumllmektedir






















83






















84



















85





















86

Bunlar














girmektedir







kaydedilmektedir




87




















88















korunabilmektedir





89







90







91









92



93










Ccedilizimi

94


Resmi







95



Ccedilizimleri






96






97



















[555 Tex] [227 Tex] [167 Tex]




)(2280

1cm

texd

f

f=lif yoğunluğu


98

d= iplik ccedilapı








iccedilin 152 gcm3

99





hesaplanmaktadır










S=[(2πr)x2h]3







2


2


2


100




istinaden formuumll


P Basınccedil

F Kuvvet

S Alan











kaybolmaktadır








101















102


















l= Δp x d5 x p

450 x Q185

103


3= 20391 x 020 x (015)5 x 20391 =gt Q1 = 0247 lsn

450 x Q185


3= 31823 x 020 x (015)5 x 31823 =gt Q2 = 1274 lsn

450 x Q185


3= 38012 x 020 x (015)5 x 38012 =gt Q3 = 2469 lsn

450 x Q185










104













verilmiştir


105

















106











107


108












109












110


















111

6 SONUCcedil









112



Tezgacirch

Kodları

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar


Grupları

Tezgacirch

Sayısı

TOPLAM

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

HEDEF

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

D1 DORNİER RAPİER


D2 DORNİER RAPİER


D3 DORNİER RAPİER


D4

DORNİER RAPİER


Aparat

9 159 100 86 5 73 5

D5 DORNİER AİRJET


P1


Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 125 89 68 38 57 51


(OPTİMAX) 42 126 83 78 45 48 38












113








ATKI TELEFİ


Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar



Tezgacirch

Sayısı

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESI

()

POTANSİYEL

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESİ ()

DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


Aparat

9 92 973 79 103 172076 63 716 50 13

DORNİER AİRJET



Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 420 403 352 397 772800 222 566 176 46


Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX)

42 421 949 259 661 681610 232 613 184 48

TOPLAM 278 2 733 723 2 123 921 1 264 295




114
















115

7 KAYNAKLAR










Ankara Şubesi


EP Patent No 0898 001 A2 24021999










23112014


23112014




APR-JUN 2000)

116






- 1999







Mart-1990Bursa


Manchester 1995


zozeknkuedutr 2014

















117























Published 2008



118

OumlZGECcedilMİŞ














iii





















be gained



2014 118 Pages

iv

OumlNSOumlZ


























v



Boyut Birim Simge

Uzunluk Metre m


Zaman Saniye s


Fiziksel

Buumlyuumlkluumlk

Buumlyuumlkluumlk

sembol

SI Birim

Birim

Sembol






degree

Celsius

degC



SI Temel Birimlerle

accedilıklama






kare

m s-2

vi


Birim Sembol

Dakika Min

Saat H

Guumln D

Derece ordm

Dakika

Saniye

Litre L

Ton t

Bar bar

vii


OumlZET i

ABSTRACT ii

OumlNSOumlZ iv




1 GİRİŞ 1


21 Dokuma Nedir 5











aparatlar 19





viii










36 Youmlntem 47







İncelenmesi 58









ix









6 SONUCcedil 111

7 KAYNAKLAR 115


x


















Bildiri TM201220 12-10-2t4r) 24













xi




























Ccedilizimi 93



95

xii


Ccedilizimleri 95













109




xiii





















1

1 GİRİŞ









bir durum değildir






















2










sağlanmıştır






















3









artmaktadır






















4





5


21 Dokuma Nedir

















6







şekilde olmuştur














7



























verilmiştir

8


















9










sayılabilir

















10










yapılarının








- Konfeksiyon


ortaya konulmuştur





oluşmaktadır






11










12



kalmaktadır
















13













tercih edilmektedir




bilinmektedir



14















goumlruumllmektedir












15



























16






















17


















olarak atılır








18
















devam etmektedir

19







10)




Avantajları










20




11)








alınmaktadır

21





22














sağlamaktadır

23



















24


Bildiri TM201220 12-10-2t4r)







(Şekil ndash 2 17)

25











26















27




























28


























duyulmamaktadır

29
















neden olmaktadır











artmaktadır

30



















31
















TEZGAcircH

KODLARI



TEZGAcircH

SAYISI






LENO 15








32















33















34




















35


















bulunmaktadır

36



















37




















38





daha fazladır























39









Kısım 21 mm 38 mm











ortaya konulmuştur

40








- Tezgacirch Modeli











41






























42





























43































44




























ayarlanabilir




45


























kullanılmıştır

46


















verilmiştir






47







36 Youmlntem














48









49

















50



SAYISI

1 YUNPES 15312645000 235

2 YUNNYLEL 13551651000 208

3 YUNPESEL 12785405100 196

4 YUN 10292812000 158

5 YUNPES 4246741000 65

6 YUNEL 3670419500 56

7 YUNNYL 3054216500 47


9 PESEL 500400000 08

11 PESEL 348986000 05

12 KETEN 115475000 02

13 IPEK 101619000 02

14 PES 94398000 01

15 DİĞER 477902500 07

Toplam 65298177600 1000









etmektedirler






51





















52

























gerekecektir



53
















oluşturulacaktır












54








grubudur











55














G

R

U

P

N

O


DI132

A20

261

DI16

7DM

0 602

DI1

631S

0

722

DI1

63E

307

22

DI16

3YS0

722

DI16

71S0

722

DI1

11E

40

371

DI1

123

S0

762

DI132

A10

391

DI153

AA0

802

DI153

YS0

481

DI115

E20

481

DI112

E00

481

DI111

E20

481

DI115

440

561

DI112A

A0 571

DI122

AA

1602

1 13

1 7 8

10

129

135 143 1245

135

2 4

4

6 15

141

150

119 131

3 1 7

19

2

146 171

1593

164

4 4

4

8 2

153

163

143 141

5 9

11

143

144

6 1

3 16

80

847 889

7 4 31

10

6 7

2

83 113

103

1159 118

987

8 10

6 4

116 124 71



56






goumlruumllmektedir



















57


















telef olmaktadır



58



İncelenmesi
























59



























beklenmektedir



60


























61


















62






















63














64











neden olunmaktadır











65
















incelenmiştir


66










edilmelidir








biridir






67



oluşturulmaktadır












Uzunluğu

Tek Taraklı 179 cm

OumlLCcedilUumlM NO

Yalancı Taraklı


Sol Sağ Sol Sağ



















ORTALAMA 762 75 609 615






68




















69



























70
















hatası olmaktadır












71
















artmaktadır












72










ayarlar













116 mm)

73











74













75













76



















77



















78






















79










gerekmektedir







80













alınacaktır





81















82







goumlruumllmektedir






















83






















84



















85





















86

Bunlar














girmektedir







kaydedilmektedir




87




















88















korunabilmektedir





89







90







91









92



93










Ccedilizimi

94


Resmi







95



Ccedilizimleri






96






97



















[555 Tex] [227 Tex] [167 Tex]




)(2280

1cm

texd

f

f=lif yoğunluğu


98

d= iplik ccedilapı








iccedilin 152 gcm3

99





hesaplanmaktadır










S=[(2πr)x2h]3







2


2


2


100




istinaden formuumll


P Basınccedil

F Kuvvet

S Alan











kaybolmaktadır








101















102


















l= Δp x d5 x p

450 x Q185

103


3= 20391 x 020 x (015)5 x 20391 =gt Q1 = 0247 lsn

450 x Q185


3= 31823 x 020 x (015)5 x 31823 =gt Q2 = 1274 lsn

450 x Q185


3= 38012 x 020 x (015)5 x 38012 =gt Q3 = 2469 lsn

450 x Q185










104













verilmiştir


105

















106











107


108












109












110


















111

6 SONUCcedil









112



Tezgacirch

Kodları

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar


Grupları

Tezgacirch

Sayısı

TOPLAM

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

HEDEF

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

D1 DORNİER RAPİER


D2 DORNİER RAPİER


D3 DORNİER RAPİER


D4

DORNİER RAPİER


Aparat

9 159 100 86 5 73 5

D5 DORNİER AİRJET


P1


Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 125 89 68 38 57 51


(OPTİMAX) 42 126 83 78 45 48 38












113








ATKI TELEFİ


Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar



Tezgacirch

Sayısı

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESI

()

POTANSİYEL

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESİ ()

DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


Aparat

9 92 973 79 103 172076 63 716 50 13

DORNİER AİRJET



Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 420 403 352 397 772800 222 566 176 46


Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX)

42 421 949 259 661 681610 232 613 184 48

TOPLAM 278 2 733 723 2 123 921 1 264 295




114
















115

7 KAYNAKLAR










Ankara Şubesi


EP Patent No 0898 001 A2 24021999










23112014


23112014




APR-JUN 2000)

116






- 1999







Mart-1990Bursa


Manchester 1995


zozeknkuedutr 2014

















117























Published 2008



118

OumlZGECcedilMİŞ














iv

OumlNSOumlZ


























v



Boyut Birim Simge

Uzunluk Metre m


Zaman Saniye s


Fiziksel

Buumlyuumlkluumlk

Buumlyuumlkluumlk

sembol

SI Birim

Birim

Sembol






degree

Celsius

degC



SI Temel Birimlerle

accedilıklama






kare

m s-2

vi


Birim Sembol

Dakika Min

Saat H

Guumln D

Derece ordm

Dakika

Saniye

Litre L

Ton t

Bar bar

vii


OumlZET i

ABSTRACT ii

OumlNSOumlZ iv




1 GİRİŞ 1


21 Dokuma Nedir 5











aparatlar 19





viii










36 Youmlntem 47







İncelenmesi 58









ix









6 SONUCcedil 111

7 KAYNAKLAR 115


x


















Bildiri TM201220 12-10-2t4r) 24













xi




























Ccedilizimi 93



95

xii


Ccedilizimleri 95













109




xiii





















1

1 GİRİŞ









bir durum değildir






















2










sağlanmıştır






















3









artmaktadır






















4





5


21 Dokuma Nedir

















6







şekilde olmuştur














7



























verilmiştir

8


















9










sayılabilir

















10










yapılarının








- Konfeksiyon


ortaya konulmuştur





oluşmaktadır






11










12



kalmaktadır
















13













tercih edilmektedir




bilinmektedir



14















goumlruumllmektedir












15



























16






















17


















olarak atılır








18
















devam etmektedir

19







10)




Avantajları










20




11)








alınmaktadır

21





22














sağlamaktadır

23



















24


Bildiri TM201220 12-10-2t4r)







(Şekil ndash 2 17)

25











26















27




























28


























duyulmamaktadır

29
















neden olmaktadır











artmaktadır

30



















31
















TEZGAcircH

KODLARI



TEZGAcircH

SAYISI






LENO 15








32















33















34




















35


















bulunmaktadır

36



















37




















38





daha fazladır























39









Kısım 21 mm 38 mm











ortaya konulmuştur

40








- Tezgacirch Modeli











41






























42





























43































44




























ayarlanabilir




45


























kullanılmıştır

46


















verilmiştir






47







36 Youmlntem














48









49

















50



SAYISI

1 YUNPES 15312645000 235

2 YUNNYLEL 13551651000 208

3 YUNPESEL 12785405100 196

4 YUN 10292812000 158

5 YUNPES 4246741000 65

6 YUNEL 3670419500 56

7 YUNNYL 3054216500 47


9 PESEL 500400000 08

11 PESEL 348986000 05

12 KETEN 115475000 02

13 IPEK 101619000 02

14 PES 94398000 01

15 DİĞER 477902500 07

Toplam 65298177600 1000









etmektedirler






51





















52

























gerekecektir



53
















oluşturulacaktır












54








grubudur











55














G

R

U

P

N

O


DI132

A20

261

DI16

7DM

0 602

DI1

631S

0

722

DI1

63E

307

22

DI16

3YS0

722

DI16

71S0

722

DI1

11E

40

371

DI1

123

S0

762

DI132

A10

391

DI153

AA0

802

DI153

YS0

481

DI115

E20

481

DI112

E00

481

DI111

E20

481

DI115

440

561

DI112A

A0 571

DI122

AA

1602

1 13

1 7 8

10

129

135 143 1245

135

2 4

4

6 15

141

150

119 131

3 1 7

19

2

146 171

1593

164

4 4

4

8 2

153

163

143 141

5 9

11

143

144

6 1

3 16

80

847 889

7 4 31

10

6 7

2

83 113

103

1159 118

987

8 10

6 4

116 124 71



56






goumlruumllmektedir



















57


















telef olmaktadır



58



İncelenmesi
























59



























beklenmektedir



60


























61


















62






















63














64











neden olunmaktadır











65
















incelenmiştir


66










edilmelidir








biridir






67



oluşturulmaktadır












Uzunluğu

Tek Taraklı 179 cm

OumlLCcedilUumlM NO

Yalancı Taraklı


Sol Sağ Sol Sağ



















ORTALAMA 762 75 609 615






68




















69



























70
















hatası olmaktadır












71
















artmaktadır












72










ayarlar













116 mm)

73











74













75













76



















77



















78






















79










gerekmektedir







80













alınacaktır





81















82







goumlruumllmektedir






















83






















84



















85





















86

Bunlar














girmektedir







kaydedilmektedir




87




















88















korunabilmektedir





89







90







91









92



93










Ccedilizimi

94


Resmi







95



Ccedilizimleri






96






97



















[555 Tex] [227 Tex] [167 Tex]




)(2280

1cm

texd

f

f=lif yoğunluğu


98

d= iplik ccedilapı








iccedilin 152 gcm3

99





hesaplanmaktadır










S=[(2πr)x2h]3







2


2


2


100




istinaden formuumll


P Basınccedil

F Kuvvet

S Alan











kaybolmaktadır








101















102


















l= Δp x d5 x p

450 x Q185

103


3= 20391 x 020 x (015)5 x 20391 =gt Q1 = 0247 lsn

450 x Q185


3= 31823 x 020 x (015)5 x 31823 =gt Q2 = 1274 lsn

450 x Q185


3= 38012 x 020 x (015)5 x 38012 =gt Q3 = 2469 lsn

450 x Q185










104













verilmiştir


105

















106











107


108












109












110


















111

6 SONUCcedil









112



Tezgacirch

Kodları

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar


Grupları

Tezgacirch

Sayısı

TOPLAM

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

HEDEF

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

D1 DORNİER RAPİER


D2 DORNİER RAPİER


D3 DORNİER RAPİER


D4

DORNİER RAPİER


Aparat

9 159 100 86 5 73 5

D5 DORNİER AİRJET


P1


Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 125 89 68 38 57 51


(OPTİMAX) 42 126 83 78 45 48 38












113








ATKI TELEFİ


Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar



Tezgacirch

Sayısı

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESI

()

POTANSİYEL

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESİ ()

DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


Aparat

9 92 973 79 103 172076 63 716 50 13

DORNİER AİRJET



Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 420 403 352 397 772800 222 566 176 46


Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX)

42 421 949 259 661 681610 232 613 184 48

TOPLAM 278 2 733 723 2 123 921 1 264 295




114
















115

7 KAYNAKLAR










Ankara Şubesi


EP Patent No 0898 001 A2 24021999










23112014


23112014




APR-JUN 2000)

116






- 1999







Mart-1990Bursa


Manchester 1995


zozeknkuedutr 2014

















117























Published 2008



118

OumlZGECcedilMİŞ














v



Boyut Birim Simge

Uzunluk Metre m


Zaman Saniye s


Fiziksel

Buumlyuumlkluumlk

Buumlyuumlkluumlk

sembol

SI Birim

Birim

Sembol






degree

Celsius

degC



SI Temel Birimlerle

accedilıklama






kare

m s-2

vi


Birim Sembol

Dakika Min

Saat H

Guumln D

Derece ordm

Dakika

Saniye

Litre L

Ton t

Bar bar

vii


OumlZET i

ABSTRACT ii

OumlNSOumlZ iv




1 GİRİŞ 1


21 Dokuma Nedir 5











aparatlar 19





viii










36 Youmlntem 47







İncelenmesi 58









ix









6 SONUCcedil 111

7 KAYNAKLAR 115


x


















Bildiri TM201220 12-10-2t4r) 24













xi




























Ccedilizimi 93



95

xii


Ccedilizimleri 95













109




xiii





















1

1 GİRİŞ









bir durum değildir






















2










sağlanmıştır






















3









artmaktadır






















4





5


21 Dokuma Nedir

















6







şekilde olmuştur














7



























verilmiştir

8


















9










sayılabilir

















10










yapılarının








- Konfeksiyon


ortaya konulmuştur





oluşmaktadır






11










12



kalmaktadır
















13













tercih edilmektedir




bilinmektedir



14















goumlruumllmektedir












15



























16






















17


















olarak atılır








18
















devam etmektedir

19







10)




Avantajları










20




11)








alınmaktadır

21





22














sağlamaktadır

23



















24


Bildiri TM201220 12-10-2t4r)







(Şekil ndash 2 17)

25











26















27




























28


























duyulmamaktadır

29
















neden olmaktadır











artmaktadır

30



















31
















TEZGAcircH

KODLARI



TEZGAcircH

SAYISI






LENO 15








32















33















34




















35


















bulunmaktadır

36



















37




















38





daha fazladır























39









Kısım 21 mm 38 mm











ortaya konulmuştur

40








- Tezgacirch Modeli











41






























42





























43































44




























ayarlanabilir




45


























kullanılmıştır

46


















verilmiştir






47







36 Youmlntem














48









49

















50



SAYISI

1 YUNPES 15312645000 235

2 YUNNYLEL 13551651000 208

3 YUNPESEL 12785405100 196

4 YUN 10292812000 158

5 YUNPES 4246741000 65

6 YUNEL 3670419500 56

7 YUNNYL 3054216500 47


9 PESEL 500400000 08

11 PESEL 348986000 05

12 KETEN 115475000 02

13 IPEK 101619000 02

14 PES 94398000 01

15 DİĞER 477902500 07

Toplam 65298177600 1000









etmektedirler






51





















52

























gerekecektir



53
















oluşturulacaktır












54








grubudur











55














G

R

U

P

N

O


DI132

A20

261

DI16

7DM

0 602

DI1

631S

0

722

DI1

63E

307

22

DI16

3YS0

722

DI16

71S0

722

DI1

11E

40

371

DI1

123

S0

762

DI132

A10

391

DI153

AA0

802

DI153

YS0

481

DI115

E20

481

DI112

E00

481

DI111

E20

481

DI115

440

561

DI112A

A0 571

DI122

AA

1602

1 13

1 7 8

10

129

135 143 1245

135

2 4

4

6 15

141

150

119 131

3 1 7

19

2

146 171

1593

164

4 4

4

8 2

153

163

143 141

5 9

11

143

144

6 1

3 16

80

847 889

7 4 31

10

6 7

2

83 113

103

1159 118

987

8 10

6 4

116 124 71



56






goumlruumllmektedir



















57


















telef olmaktadır



58



İncelenmesi
























59



























beklenmektedir



60


























61


















62






















63














64











neden olunmaktadır











65
















incelenmiştir


66










edilmelidir








biridir






67



oluşturulmaktadır












Uzunluğu

Tek Taraklı 179 cm

OumlLCcedilUumlM NO

Yalancı Taraklı


Sol Sağ Sol Sağ



















ORTALAMA 762 75 609 615






68




















69



























70
















hatası olmaktadır












71
















artmaktadır












72










ayarlar













116 mm)

73











74













75













76



















77



















78






















79










gerekmektedir







80













alınacaktır





81















82







goumlruumllmektedir






















83






















84



















85





















86

Bunlar














girmektedir







kaydedilmektedir




87




















88















korunabilmektedir





89







90







91









92



93










Ccedilizimi

94


Resmi







95



Ccedilizimleri






96






97



















[555 Tex] [227 Tex] [167 Tex]




)(2280

1cm

texd

f

f=lif yoğunluğu


98

d= iplik ccedilapı








iccedilin 152 gcm3

99





hesaplanmaktadır










S=[(2πr)x2h]3







2


2


2


100




istinaden formuumll


P Basınccedil

F Kuvvet

S Alan











kaybolmaktadır








101















102


















l= Δp x d5 x p

450 x Q185

103


3= 20391 x 020 x (015)5 x 20391 =gt Q1 = 0247 lsn

450 x Q185


3= 31823 x 020 x (015)5 x 31823 =gt Q2 = 1274 lsn

450 x Q185


3= 38012 x 020 x (015)5 x 38012 =gt Q3 = 2469 lsn

450 x Q185










104













verilmiştir


105

















106











107


108












109












110


















111

6 SONUCcedil









112



Tezgacirch

Kodları

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar


Grupları

Tezgacirch

Sayısı

TOPLAM

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

HEDEF

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

D1 DORNİER RAPİER


D2 DORNİER RAPİER


D3 DORNİER RAPİER


D4

DORNİER RAPİER


Aparat

9 159 100 86 5 73 5

D5 DORNİER AİRJET


P1


Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 125 89 68 38 57 51


(OPTİMAX) 42 126 83 78 45 48 38












113








ATKI TELEFİ


Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar



Tezgacirch

Sayısı

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESI

()

POTANSİYEL

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESİ ()

DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


Aparat

9 92 973 79 103 172076 63 716 50 13

DORNİER AİRJET



Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 420 403 352 397 772800 222 566 176 46


Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX)

42 421 949 259 661 681610 232 613 184 48

TOPLAM 278 2 733 723 2 123 921 1 264 295




114
















115

7 KAYNAKLAR










Ankara Şubesi


EP Patent No 0898 001 A2 24021999










23112014


23112014




APR-JUN 2000)

116






- 1999







Mart-1990Bursa


Manchester 1995


zozeknkuedutr 2014

















117























Published 2008



118

OumlZGECcedilMİŞ














vi


Birim Sembol

Dakika Min

Saat H

Guumln D

Derece ordm

Dakika

Saniye

Litre L

Ton t

Bar bar

vii


OumlZET i

ABSTRACT ii

OumlNSOumlZ iv




1 GİRİŞ 1


21 Dokuma Nedir 5











aparatlar 19





viii










36 Youmlntem 47







İncelenmesi 58









ix









6 SONUCcedil 111

7 KAYNAKLAR 115


x


















Bildiri TM201220 12-10-2t4r) 24













xi




























Ccedilizimi 93



95

xii


Ccedilizimleri 95













109




xiii





















1

1 GİRİŞ









bir durum değildir






















2










sağlanmıştır






















3









artmaktadır






















4





5


21 Dokuma Nedir

















6







şekilde olmuştur














7



























verilmiştir

8


















9










sayılabilir

















10










yapılarının








- Konfeksiyon


ortaya konulmuştur





oluşmaktadır






11










12



kalmaktadır
















13













tercih edilmektedir




bilinmektedir



14















goumlruumllmektedir












15



























16






















17


















olarak atılır








18
















devam etmektedir

19







10)




Avantajları










20




11)








alınmaktadır

21





22














sağlamaktadır

23



















24


Bildiri TM201220 12-10-2t4r)







(Şekil ndash 2 17)

25











26















27




























28


























duyulmamaktadır

29
















neden olmaktadır











artmaktadır

30



















31
















TEZGAcircH

KODLARI



TEZGAcircH

SAYISI






LENO 15








32















33















34




















35


















bulunmaktadır

36



















37




















38





daha fazladır























39









Kısım 21 mm 38 mm











ortaya konulmuştur

40








- Tezgacirch Modeli











41






























42





























43































44




























ayarlanabilir




45


























kullanılmıştır

46


















verilmiştir






47







36 Youmlntem














48









49

















50



SAYISI

1 YUNPES 15312645000 235

2 YUNNYLEL 13551651000 208

3 YUNPESEL 12785405100 196

4 YUN 10292812000 158

5 YUNPES 4246741000 65

6 YUNEL 3670419500 56

7 YUNNYL 3054216500 47


9 PESEL 500400000 08

11 PESEL 348986000 05

12 KETEN 115475000 02

13 IPEK 101619000 02

14 PES 94398000 01

15 DİĞER 477902500 07

Toplam 65298177600 1000









etmektedirler






51





















52

























gerekecektir



53
















oluşturulacaktır












54








grubudur











55














G

R

U

P

N

O


DI132

A20

261

DI16

7DM

0 602

DI1

631S

0

722

DI1

63E

307

22

DI16

3YS0

722

DI16

71S0

722

DI1

11E

40

371

DI1

123

S0

762

DI132

A10

391

DI153

AA0

802

DI153

YS0

481

DI115

E20

481

DI112

E00

481

DI111

E20

481

DI115

440

561

DI112A

A0 571

DI122

AA

1602

1 13

1 7 8

10

129

135 143 1245

135

2 4

4

6 15

141

150

119 131

3 1 7

19

2

146 171

1593

164

4 4

4

8 2

153

163

143 141

5 9

11

143

144

6 1

3 16

80

847 889

7 4 31

10

6 7

2

83 113

103

1159 118

987

8 10

6 4

116 124 71



56






goumlruumllmektedir



















57


















telef olmaktadır



58



İncelenmesi
























59



























beklenmektedir



60


























61


















62






















63














64











neden olunmaktadır











65
















incelenmiştir


66










edilmelidir








biridir






67



oluşturulmaktadır












Uzunluğu

Tek Taraklı 179 cm

OumlLCcedilUumlM NO

Yalancı Taraklı


Sol Sağ Sol Sağ



















ORTALAMA 762 75 609 615






68




















69



























70
















hatası olmaktadır












71
















artmaktadır












72










ayarlar













116 mm)

73











74













75













76



















77



















78






















79










gerekmektedir







80













alınacaktır





81















82







goumlruumllmektedir






















83






















84



















85





















86

Bunlar














girmektedir







kaydedilmektedir




87




















88















korunabilmektedir





89







90







91









92



93










Ccedilizimi

94


Resmi







95



Ccedilizimleri






96






97



















[555 Tex] [227 Tex] [167 Tex]




)(2280

1cm

texd

f

f=lif yoğunluğu


98

d= iplik ccedilapı








iccedilin 152 gcm3

99





hesaplanmaktadır










S=[(2πr)x2h]3







2


2


2


100




istinaden formuumll


P Basınccedil

F Kuvvet

S Alan











kaybolmaktadır








101















102


















l= Δp x d5 x p

450 x Q185

103


3= 20391 x 020 x (015)5 x 20391 =gt Q1 = 0247 lsn

450 x Q185


3= 31823 x 020 x (015)5 x 31823 =gt Q2 = 1274 lsn

450 x Q185


3= 38012 x 020 x (015)5 x 38012 =gt Q3 = 2469 lsn

450 x Q185










104













verilmiştir


105

















106











107


108












109












110


















111

6 SONUCcedil









112



Tezgacirch

Kodları

Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar


Grupları

Tezgacirch

Sayısı

TOPLAM

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

HEDEF

TELEF

UZUNLUĞU

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

İLK DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

SON DURUM

TELEF

UZUNLUK

(cm)

D1 DORNİER RAPİER


D2 DORNİER RAPİER


D3 DORNİER RAPİER


D4

DORNİER RAPİER


Aparat

9 159 100 86 5 73 5

D5 DORNİER AİRJET


P1


Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 125 89 68 38 57 51


(OPTİMAX) 42 126 83 78 45 48 38












113








ATKI TELEFİ


Kumaş Kenarı ve

Yalancı Kenar



Tezgacirch

Sayısı

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil (TL)

POTANSİYEL

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

(TL)

İYİLEŞME

SONRASI

BEKLENEN

KAZANCcedil

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESI

()

POTANSİYEL

İCcedilİNDEKİ

YUumlZDESİ ()

DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


DORNİER RAPİER


Aparat

9 92 973 79 103 172076 63 716 50 13

DORNİER AİRJET



Leno - Mini Aparat

(GAMMAX)

48 420 403 352 397 772800 222 566 176 46


Leno - Mini Aparat

(OPTİMAX)

42 421 949 259 661 681610 232 613 184 48

TOPLAM 278 2 733 723 2 123 921 1 264 295




114
















115

7 KAYNAKLAR










Ankara Şubesi


EP Patent No 0898 001 A2 24021999










23112014


23112014




APR-JUN 2000)

116






- 1999







Mart-1990Bursa


Manchester 1995


zozeknkuedutr 2014

















117























Published 2008



118

OumlZGECcedilMİŞ














Documents

KANCALI DOKUMA TEZGÂHLARINDA ATKI TELEFİNİN AZALTILMASI