The copyright act of 1978 (as amended) prohibits the reproduction of this copy IN ANY FORMAT, (See Clause 5 Terms and Conditions) without prior permission of the original publisher.

Publication

RAPPORT SAKE24

Page

2

Date

Sun 13 Aug 2017

AVE (ZAR)

60701.53

Duvha bekyk oor ChineseKommissiekyk naEskom-kontrak virDuvha-kragstasie

Riana de Lange

Eskom se uiters omstrede kontrak met dieChinese om 'n nuwe stoomketel vir dieDuvha-kragstasie te verskaf, word uiteinde-lik ondersoek - weliswaar omdat die Chine-se dalk nie "swart genoeg" is nie.Die Kommissie vir Breë Swart Ekonomie-

se Bemagtiging (BSEB) het in die afgelopeweek 'n ondersoek na Eskom aangekondigoor dié kontrak.Die hooggeregshof in Johannesburg het

verlede maand die instelling van die R4 mil-jard-kontrak met die Chinese maatskappyDongfang voorlopig bevries.BusinessDay het vroeër berig Dongfang

se tender was Ri miljard meer as die plaasli-ke mededingers s'n, maar is met die Gupta-verbonde Trillian Capital se betrokkenheidby die projek aan hulle toegeken.

Daar het nog dadels van enige ondersoe-ke na Eskom se tenders gekom, maar dieBSEB-kommissie is vasbeslote om nou ook

betrokke te raak.Indien die kommissie bevind Eskom het

met die kontrak wetgewing oor swart eko-nomiese bemagtiging oortree, sal dit 'n pre-sedent skep vir alle staatsbeheerde onder-nemings (SBO's), sê Pieter Steyn, 'n direk-teur van Werksmans en voorsitter van LEXAfrica, 'n alliansie van 20 regsfirmas in Afri-kalande.

Die Wet op Voorkeurverkryging enbygaande regulasies is een van dieregering sebelangrikste inisiatie-we om transformasie van dieekonomie deur staatsbestedingte bewerkstellig.

Hy sé die kommissie se onder-soeke na SBO's soos Eskom endie agentskap vir maatskaplike se-kerheid (Sassa)wys die kommissietree onafhanklik van die regering op endit moet verwelkom word.Die kommissie, wat verlede jaar ingestel

is, het in die afgelope week 17ondersoekeaangekondig om te bepaal of ondernemingsskynbemagtiging toepas ten opsigte vanswart aandeelhouding en oor moontlikenienakoming van die wet.

Ondersoeke word gedoen na onder meerMTN se Zakhele- en Zakhele Futhi-SEB-ske-ma, Nokia Solutions and Networks, Netcareen verskeie SEB-verifiëringsmaatskappye.

Heelwat van die ondersoeke fokus opwerkertrusts en eienaarskapmodelle.Jenni Lawrence, besturende direkteur van

Grant Thornton Verification Services, sê eie-naarskapskemas vir werkers neem dikwelsdie vorm van trusts aan waar werknemersdie begunstigdes van die trusts is. Solankdie trusts aan sekere vereistes voldoen, ver-

dien die onderneming SEB-puntevir stemreg en ekonomiese

voordeel, maar soms sal wer-kers nooit geldelik voordeeltrek uit die skema of deelin besluitneming in die on-derneming nie, sê sy.Lawrence sê die departe-

ment van handel en nywer-heid plaaswaarskynlik die

trusts in hul huidige vorm on-der die vergrootglas omdat dit mak-

lik gemanipuleer kan word. Die onderne-ming wat aan die SEB-kodes moet voldoen,kry 'n gewaarborgde voordeel in die vormvan SEB-punte terwyl die begunstigdes geenwaarborg het dat hulle voordeel daaruit saltrek nie.

Nicolene Schoeman-Louw, 'n prokureuren besturende direkteur van die regsfirmaSchoeman Louw Ingelyf, sê die nakomingvan BSEB-regulasies moet deel vorm van 'nonderneming se strategie.

Strukture daarvoor moet fyn deurdinkword: Waarheen wil jy gaan met die struk-tuur, hoe pas dit by jou onderneming in enwaar wil jy oor vyf of tien jaar wees?

Dit werk slegswanneer daar 'n sperda-tum is en dit nie 'n skema is wat vir altydaanhou nie, meen sy. "Dit is amper 'n tus-senganger om sekere oogmerke te bereik en'n pad met 'n sekere groep mense te loopsodat werklike transformasie plaasvind."Die nakoming van BSEB-regulasies moet

nooit 'n afsonderlike optrede wees net omSEB-punte te verdien nie, maan sy.Haar raad aan maatskappye wat reeds

sulke werkerstrust het, is om krities oor dieskemasse doel en leeftyd te wees en weerdaaroor te besin. Dit is 'n ingewikkeldekwessie en behoort met professionele ad-vies benader te word.

Steyn sê die kommissie se sukseshang afvan hoe hy ondersoeke hanteer, die gehaltevan sy adviserende mening, bevindings enaanbevelings, asook toeganklikheid.Die kommissie sê indien daar bevindings

teen enige van die maatskappye is, het hulle30 dae om hul saak te stel voordat die kom-missie 'n finale bevinding maak.

Oortreders kan strafregtelik vervolg worden boetes of tronkstraf opgelê word. Skuldi-geskan vir tot tien jaar van regeringskon-trakte uitgesluit word.