TAÄP I 7 8 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

PHI LOÄ

‚Phaùp quyeån‛ maø Boån sö cuûa toâi, Hoøa thöôïng Thích

Huyeàn Taân ban cho toâi nhö moät ñieàu khaúng ñònh môû loái

ñeå cho toâi chuyeân taâm ñi saâu vaøo vieäc hoïc taäp, nghieân

cöùu giôùi luaät, sau khi toâi thoï cuï tuùc naêm 1947.

Ñaõ gaàn 50 naêm qua, töø vieäc hoïc taäp, haønh trì ñeán

vieäc giaûng daïy, dòch thuaät nhieàu boä luaät, song boä Luaät

Truøng trò ñaõ gaén boù vôùi toâi moät caùch maät thieát, noù ñaõ

haèn saâu trong toâi, noù ñaõ trôû thaønh moät baûn theå cuûa baûn

theå trong ñôøi soáng Bí-soâ cuûa toâi. Nhöõng vieäc maø toâi saép

thuaät laïi sau ñaây, toâi xem nhö söï trang traûi taám loøng

thuø aân cuûa toâi leân quaù khöù cuõng nhö hieän taïi ñaõ tröïc

tieáp hay giaùn tieáp giuùp toâi hoäi ñuû khaû naêng ñeå hoaøn

thaønh boä Luaät Truøng trò baèng tieáng Vieät naøy.

Xin ñöôïc baét ñaàu ghi laïi:

Ngay sau khi thoï ñaïi giôùi, phaàn giôùi boån cuûa boä Luaät

toâi tieáp thu töø Boån sö cuûa toâi vaø chính ñaây laø neàn taûng

maø thaày toâi ñaõ thieát laäp cho toâi.

Saùu naêm sau, toâi ñeán Nha Trang, ñeán vôùi Taêng Hoïc

Ñöôøng taïi chuøa Long Sôn, truï sôû Tænh hoäi Phaät hoïc

Khaùnh Hoøa. Toâi nhôù roõ naêm aáy laø naêm 1953, vaø caøng

nhôù roõ hôn Hoøa thöôïng Giaùm Luaät Thích Ñoân Haäu töø

Toång Trò Söï Hueá vaøo phuï traùch daïy Luaät cho tröôøng haï:

Ngaøi daïy phaàn Giaûi thích vaø Töôùng traïng cuûa toäi,

nhöõng ñieåm caên baûn cuûa boä Luaät. Ñaây laø daáu aán ñöùc

haïnh nhö teân goïi cuûa ngaøi ñaõ ñaët leân toâi noùi rieâng, cho

quyù thaày töø boán tænh: Khaùnh Hoøa, Ninh Thuaän, Bình

Thuaän vaø Ñaø Laït Tuyeân Ñöùc noùi chung veà tu hoïc taïi

Taêng Hoïc ñöôøng trong muøa an cö naêm ñoù.

Sau ñoù vaøi naêm, cöù moãi muøa an cö, taïi Phaät Hoïc Vieän

Trung phaàn, chuøa Haûi Ñöùc Nha Trang, Hoøa thöôïng

Luaät sö Thích Trí Thuû ñeàu giaûng daïy nhöõng vaán ñeà

thieát yeáu: Khai, Giaù, Trì, Phaïm cuûa boä Luaät cho quyù

thaày sau nhöõng ngaøy hoaèng hoùa khaép nôi quy tuï veà an

cö tu hoïc, cuõng nhö cho anh em hoïc Taêng ñang hoïc taäp

taïi Phaät Hoïc Vieän. Coù ñeán 20 muøa an cö, taïi truù xöù naøy,

toâi ñöôïc gaàn guõi ngaøi Hoøa thöôïng Giaùm vieän Thích Trí

Thuû ñeå tieáp thu nhöõng ñieàu Taùc-Trì vaø kieán thöùc Luaät

hoïc cuûa ngaøi.

Kieán thöùc saâu roäng veà Luaät hoïc laø moät leõ, coøn vieäc

vaän duïng vaøo ñôøi soáng thöïc teá vaøo vieäc haønh trì laø moät

leõ khaùc, nhaát laø veà maët kieát giôùi vaø trò phaïm, caàn coù söï

linh hoaït vaø thöïc tieãn ñeå Luaät hoïc khoâng trôû thaønh

cöùng nhaéc. Do vaäy, caàn coù söï vaän duïng uyeån chuyeån

theo söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, song vaãn baûo ñaûm ñuùng

phaùp, ñuùng luaät, ñuùng nhö lôøi Phaät daïy. Noùi khaùc hôn,

phaûi naém thaät chaéc moïi tinh hoa ñaõ ñöôïc taäp thaønh

trong Luaät taïng ñeå vieäc aùp duïng khoâng rôi vaøo leäch laïc

vaø söï haønh trì khoâng vöôùng baän chi ly.

Ngaøi Hoøa thöôïng Luaät sö Thích Thieän Hoøa ñaõ taäp

thaønh ñöôïc nhöõng tinh hoa aáy... Toâi ñaõ tröïc tieáp hoïc ôû

TAÄP I 9 10 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

ngaøi caùc vaán ñeà quan yeáu veà Taùc-Trì. Ngaøi ñaõ chæ ra tính

caùch saâu saéc cuûa Luaät hoïc maø ñaèng sau noù laø söï giaûi

thoaût, ñieàu sau cuøng cuûa moät Tyø-kheo phaûi ñaït ñöôïc.

Nhöõng ñieàu toâi hoïc hoûi nghieân cöùu veà boä Luaät Truøng

trò laø nhö theá. Tuy nhieân, nhöõng kieán thöùc coù ñöôïc

veà Luaät chöa phaûi laø ñuû, vaø khoâng bieát bao giôø môùi ñuû

ñöôïc! Toâi tieáp tuïc hoïc hoûi qua vieäc giaûng daïy vaø dòch

thuaät Luaät.

Veà vieäc giaûng daïy hay trong vieäc thuyeát trình, toâi ñaõ

tham khaûo nhieàu boä Luaät, song caên baûn vaãn laáy boä

Truøng trò laøm tö lieäu chính ñeå soaïn giaùo aùn, coâ ñoïng

nhöõng vaán ñeà thieát yeáu nhaàm laøm saùng toû phaàn giôùi

boån cuûa boä Luaät. Ñaây laø phaàn chính toâi giaûng daïy cho

caùc taân Tyø-kheo sau moãi kyø Giôùi ñaøn taïi Phaät Hoïc Vieän

Nha Trang hay gaàn ñaây taïi tröôøng Cô Baûn Phaät Hoïc

Khaùnh Hoøa.

Toâi cuõng ñöôïc söï chæ ñònh cuûa Hoøa thöôïng Thích Trí

Thuû vaøo Saøi Goøn daïy Luaät cho lôùp Cao Ñaúng chuyeân

khoa taïi Quaûng Höông Giaø-Lam, cuõng nhö taïi Phaät hoïc

Vaïn Haïnh trong hai muøa an cö 1982 vaø 1983.

Coøn taïi truù xöù chuøa Long Sôn, Tænh hoäi Phaät giaùo

Khaùnh Hoøa, toâi ñöôïc söï giao phoù cuûa Hoøa thöôïng Giaùm

Luaät Thích Trí Nghieâm giaûng giaûi ñeán caùc ñeà taøi veà

Luaät hoïc sau nhöõng laàn chuùng Taêng taäp hôïp Boá-taùt.

Cuõng taïi truù xöù naøy, qua suoát caùc muøa an cö cuûa thaäp kyû

80 cho ñeán taän hoâm nay, toâi ñaûm traùch thuyeát trình caùc

vaán ñeà chuyeân bieät cuûa giôùi luaät, söï vaän duïng vaø haønh

trì tröôùc Taêng, Ni thuoäc thaønh phoá Nha Trang.

Song song vôùi vieäc soaïn vaø giaûng daïy, toâi ñaê daønh

troïn thôøi giôø cho nieàm vui trong vieäc thaûo luaän, boå

chính caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán Luaät hoïc vaø taäp chuù

vaøo vieäc dòch thuaät caùc boä Luaät töø Haùn taïng.

Ñoái vôùi vieäc thaûo luaän goùp yù, toâi coù dieãm phuùc cuøng

vôùi thaân giaùo sö cuûa toâi, Hoøa thöôïng Thích Thieän Sieâu,

giaùm ñònh laïi nhöõng ñieåm ngoä nhaän trong boä Luaät ‚Tyø-

kheo-ni sao‛ maø Hoøa thöôïng Giaùm Luaät Thích Ñoân Haäu

ñaõ dòch ra Vieät ngöõ vaø ñöôïc ngaøi ñoàng yù cho söï giaùm

ñònh naøy. Chính vieäc laøm naøy daãn ñeán vieäc toâi nhaän boå

chính boä Luaät Töù phaàn Tyø-kheo-ni giôùi boån chuù giaûi do

ngaøi Trí Minh daïy, Ni sö Thích nöõ Nhö Hoa ghi cheùp

vaø ñaùnh maùy. Naêm aáy laø naêm Ñinh Maõo 1987, PL.

2530 vaø cuõng trong naêm naøy toâi khôûi dòch toaùt yeáu

phaàn Taùc-Trì cuûa boä Luaät Truøng trò. Coâng vieäc naøy ñaõ

hoaøn thaønh vaøo ngaøy vía Xuaát gia cuûa ñöùc Boån Sö naêm

Maäu Thìn 1988, PL. 2531.

Dòch xong phaàn Taùc-Trì, ñaây laø phaàn thieát yeáu, nhö

vaäy cuõng coù nghóa laø soaïn dòch xong phaân nöûa boä Luaät

roài. Phaàn coøn laïi laø phaàn ‚Chæ-Trì‛, toâi tieáp tuïc dòch

trong nhöõng thaùng ngaøy ñau yeáu chöõa trò maét bò ñuïc

thuûy tinh theå.

Do beänh huyeát aùp cao vaø maét môø daàn, moïi döï ñònh

gaàn nhö bò ñaûo loän... Trong 20 quyeån cuûa boä Luaät, toâi

dòch ñöôïc 18 quyeån thuoäc phaàn chính, coøn hai quyeån

ñaàu vaø cuoái toâi ñaønh phaûi nhôø Taâm Haïnh, ñeä töû cuûa coá

Hoøa thöôïng Thích Tröøng San dòch hoä.

Sau cuøng ñieàu coøn laïi laø loøng tri aân:

TAÄP I 11 12 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Tröôùc heát con xin thaønh kính ñaûnh leã tri aân thaân

giaùo sö: Hoøa thöôïng Thích Thieän Sieâu, ñaõ hoan hyû phuû

chính cho baûn dòch boä Luaät Truøng trò naøy cuûa con.

Toâi caûm ôn Ni sö Thích Nöõ Hueä AÂn. Ni sinh Ni Vieän

Dieäu Quang Nha Trang, hoïc troø cuõ cuûa toâi, töø nöôùc Myõ

ñaõ xin phaùt nguyeän cuùng tònh taøi ñeå in aán boä Luaät naøy.

Giôø ñaây, sau nhöõng thaùng mieät maøi ñoïc laïi baûn dòch,

chuù thích vaø nhuaän vaên cuûa Ñöùc Thaéng ñaõ ñaùnh vi tính

xong, vieäc coøn laïi: in thaønh saùch boä Luaät Truøng trò naøy,

moät keát quaû cuûa nhieàu naêm ñöôïc tuï laïi töø moïi nhaân

duyeân ñaõ vöøa hoäi duû.

Xin göûi ñeán chö Toân ñöùc vaø caùc vò trong giôùi Luaät hoïc

boä Luaät naøy nhö söï cuùng döôøng, bieát ôn muoân moät.

Ngöôõng caàu Tam Baûo thuøy töø giaùm naïp.

Dòch giaû Thích Ñoãng Minh

Caån Thuaät*

* Lôøi Phi loä naøy toâi thuaät laïi, Phöôùc Thaéng ghi.

LÔØI TIEÅU DAÃN

(Laàn khaéc baûn laïi naêm 1890)

Taïng Luaät laø kyû cöông cuûa Phaät phaùp, laø maïch soáng

cuûa Taêng giaø. Tieác thay vaøo khoaûng ñôøi Nguyeân ñeán ñôøi

Minh, Luaät hoïc khoâng coøn aûnh höôûng. Ngöôøi coù chí

thaáy vaäy ñaønh thôû ra, daäm chaân taïi choã. Keû khoâng hieåu

gieàng moái cuûa luaät thì tranh nhau truyeàn baù sai laàm.

Ñeán khi ngaøi Ngaãu Ích Ñaïi Sö xuaát hieän, ba laàn

duyeät Luaät taïng, soaïn thaønh boä Taäp yeáu goàm 18 quyeån,

toùm löôïc cöông lónh cuûa Luaät hoïc. Ñoù laø “Sô trò”.

Töø ñoù, ñeán 13, 14 naêm sau, tuy coá gaéng nhöng khaû

naêng coù haïn, laïi khoâng coù ngöôøi ñeå tham vaán, neân

khoâng vieát theâm ñöôïc gì.

Nhaân nghó ñeán soá taøi lieäu ñaõ soaïn tröôùc, tuy caùc ñieàu

hay ñaõ thaâu nhaët vaøo, nhöng chöa choïn loïc töøng vaán

ñeà, vaø hai taäp “vaán bieän” cuøng “aâm nghóa” vaãn chöa

khaéc in, chi baèng hoäi chung vôùi Taäp yeáu, ñeå ngöôøi hoïc

khoûi phaûi thaáy söï meânh moâng nhö bieån caû cuûa Luaät hoïc

maø than thôû. Ñoù laø “Truøng trò”. Vaø nghó raèng hai taäp

naøy truyeàn ñeán nöôùc ta khoâng bieát töø thôøi naøo. Ñeán

khoaûng nieân ñaïi Töï Ñöùc, nhaân luùc thaày toâi hieäu ñính

baûn Tyø-kheo-ni giôùi boån, laïi gaëp ñöôïc baûn “Sô trò” cuûa

phöông Baéc goàm 11 quyeån ñaàu. Sau ñoù, maëc duø heát söùc

tìm kieám nhöng khoâng ñuû boä.

May maén gaëp ñöôïc vaät quyù giaù nhö vaäy laøm sao boû

qua. Theá neân baûn phöông Baéc ñaõ giao cho Ñaïi ñöùc Phoå

TAÄP I 13 14 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Taán khaéc baûn. Coøn baûn phöông Nam thì tra cöùu laïi baûn

sao laàn ñaàu, hieäu ñính laïi töøng phaàn, cheùp thaønh moät

baûn rieâng, uûy thaùc cho Thanh Chí Cao Thieàn thay maët

thaày toâi ñeå khaéc laïi. Khi aáy, coâng vieäc khaéc in vöøa xong,

ngöôøi phuï traùch vieäc kieåm soaùt, truyeàn baù Tyø-ni voäi veà

nôi an döôõng. Ngöôøi chuyeân traùch vieäc khaéc baûn ñaõ côõi

beø giôùi ñeán Lieân Bang.

Than oâi ñôøi maït phaùp neân khieán ra nhö vaäy!

Khôûi coâng khaéc baûn vaøo ñaàu muøa thu naêm AÁt Daäu

(1885), hoaøn taát vaøo cuoái muøa haï naêm Canh Daàn

(1890).

Ngaøy Raèm thaùng Saùu naêm Thaønh Thaùi thöù hai,

ngöôøi vaâng leänh kieåm soaùt baûn khaéc, chí thaønh ñaûnh leã,

thuaät laïi.

BAØI TÖÏA

LUAÄT TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA

TAÄP YEÁU

Giaùo phaùp cuûa Nhö Lai vang löøng khaép Ñoâng Ñoä,

tröôùc sau ñeàu nhôø vaøo giôùi luaät. Phaùp aâm töø bi nhôø vaäy

ban boá cho chuùng sanh, môû mang höng thònh vaø hoaøn

bò ñeán ngaøy nay.

Giôùi luaät thònh hay suy ñeàu do con ngöôøi, maø nay con

ngöôøi ñaõ ñeán luùc quaù suy ñoài!

Vieäc truyeàn giôùi caùc nôi trong quoác ñoä naøy phaàn

nhieàu chöa y vaøo Luaät vaø Phaùp. Noùi ñuùng hôn, thaäm chí

ngaøy nay, söï truyeàn giôùi vaø thoï giôùi trong nöôùc ta ñeàu

sai laàm. Thaät laø söï sai laàm cho caû mình vaø ngöôøi. Taát

caû teä traïng naøy ñeàu do thaày troø truyeàn thöøa cho nhau

traùi vôùi lôøi daïy cuûa Phaät ñaõ cheá ñònh.

Ngaøi Thieân Thoï Chaán Coâng Hoøa thöôïng tinh töôøng

tu taäp ba toâng, thaáu trieät taän nhöõng choã vi teá. Ngaøi

choáng tích tröôïng du hoùa nôi ñaát Taàn, gaëp cô duyeân truù

ôû Thieân Thoï. Ngaøi caûm thöông cho luaät phaùp khoâng

ñöôïc hoaèng truyeàn, neân phaùt nguyeän thay ñoåi teä traïng

naøy.

TAÄP I 15 16 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Hôn möôøi naêm, ngaøi laáy Luaät laøm ñaàu. Neân döôùi

ngaøi coù moät soá caùc vò coù taâm chí muoán truyeàn trì giôùi

luaät, trong ñoù Tyø-kheo Taán Lieâu nhieät thaønh vaø coù khaû

naêng nhaát. Taán Lieâu thieân tö ñaëc bieät chuyeân veà Luaät

toâng, xem heát giaùo lyù Tyø-naïi-da (giôùi luaät), nghieân cöùu

cuøng taän cöông chæ cuûa naêm thieân1.

1 Naêm thieân (nguõ thieân) goàm coù:

a) Toäi Ba-la-di 波羅夷 (Skt=Pāli. pārājika), dòch laø ñöùt ñaàu. Toäi

naøy raát naëng nhö ngöôøi bò ñöùt ñaàu khoâng theå sanh trôû laïi

ñöôïc. Tyø-kheo cuõng theá, phaïm vaøo laø khoâng theå laøm Tyø-kheo

trôû laïi ñöôïc (Tyø-kheo coù 4 giôùi, Tyø-kheo-ni coù 8 giôùi).

b) Toäi Taêng-giaø-baø-thi-sa 僧伽婆尸沙 (Skt. Saṃghāvaśeṣ a, Pāli.

Saṃghādisesa), Trung Hoa dòch laø Taêng taøn, phaïm vaøo toäi naøy

cuõng nhö ngöôøi bò cheùm coå, chæ coøn laïi cuoáng hoïng caàn phaûi

caáp cöùu môùi coù theå soáng laïi ñöôïc. Tyø-kheo cuõng vaäy muoán trôû

laïi laøm Tyø-kheo thanh tònh, thì caàn phaûi coù söï cöùu chöõa cuûa

Taêng baèng caùch höôùng veà Taêng chuùng saùm hoái toäi naøy (Tyø-

kheo coù 13 giôùi, Tyø-kheo-ni coù 17 giôùi).

c) Ba-daät-ñeà 波逸提 (Skt. Pāyattika, Pāli. pācittika), Trung Hoa dòch

laø ñoïa, laø Tyø-kheo naøo phaïm vaøo toäi naøy thì bò ñoïa vaøo ñòa

nguïc. ÔÛ ñaây coù 2 loaïi ñôn ñoïa vaø xaû ñoïa (hai loaïi naøy coäng laïi

thì ñoái vôùi Tyø-kheo coù 120 giôùi, Tyø-kheo-ni coù 208 giôùi).

d) Ñeà-xaù-ni, goïi ñuû laø Ba-la-ñeà ñeà-xaù-ni 波羅提提舍尼 (Skt.

Pratideśanīya, Pāli. pātidesanīya), dòch laø ‚huôùng vaøo ngöôøi khaùc

maø saùm hoái‛, nghóa laø Tyø-kheo naøo phaïm vaøo toäi naøy phaûi

höôùng veà Tyø-kheo khaùc maø saùm hoái, thì toäi naøy môùi tieâu dieät

(Tyø-kheo 4 giôùi, Tyø-kheo-ni 8 giôùi).

Tieác thay nhöõng nhaø chuù thích Luaät khoâng nhieàu,

Taïng luaät laïi phöùc taïp. Theá neân laøm cho ngöôøi hoïc cuõng

khoù thaáu trieät. Duy coù boä Truøng trò tyø-ni naøy laø coù khaû

naêng thöùc tænh nhöõng teä traïng hieän nay, ñuû ñeå trình

baøy roõ choã höôùng veà. Do theá, toâi raát tha thieát mong

ñöôïc khaéc baûn ñeå löu truyeàn ôû ñôøi, hy voïng ñaùp öùng cho

moïi ngöôøi ñöôïc phaàn naøo.

YÙ muoán laø moät vieäc, nhöng thôøi gian khoâng cho

pheùp, neân chöa thöïc hieän ñöôïc. May thay gaëp caùc vò Tyø-

kheo: Coác AÁp, Trieâu Döông, Truyeàn Giôùi, Töï Luaät cuõng

ñeàu nghó raèng: Neáu khaéc baûn ñöôïc boä Truøng trò tyø-ni ñeà

löu haønh thì lôïi ích cho Luaät hoïc vaø ngöôøi ñi sau coù choã

hoïc hoûi.

Khi aáy caùc vò: Cöûu Thaùnh, Tueä Thaïch, Phaät Bích,

Thieân Thoï, Trí Ñaøi cuøng moät soá vò Thöôïng toïa trì luaät

khaùc ñoàng yù cöû ngöôøi lo taøi chaùnh ñeà khôûi coâng in. Taát

caû ñeàu moät loøng quyeát chí vôùi nhau, lao khoå khoâng sôøn,

choâng gai chaúng ngaïi. Khaéc baûn luoân hai naêm, coâng

vieäc môùi xong.

Ngöôõng mong nhöõng vò ñöôïc thaáy ñöôïc nghe ñeàu

hoan hyû thoï trì, ngoõ haàu treo maët trôøi Giôùi giöõa hö

khoâng, döïng laïi Chaùnh phaùp trong thôøi maït vaän. Thöù

e) Ñoät-kieát-la 突吉羅 (Skt. duṣ kṛ ta, Pāli. dukkaṭ a), dòch laø ‚aùc

taùc‛, nghóa laø chæ cho nhöõng haønh ñoäng taïo taùc aùc. Toäi naøy

thuoäc loaïi nheï.

TAÄP I 17 18 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

nöõa, khoâng phuï loøng thöông vì phaùp cuûa Toå vaø baùo ñaùp

aân ñöùc cuûa Phaät, nhö moät gioït nöôùc trong bieån caû!

Luaät hoïc Tyø-kheo Trí Ñaøi soaïn

MUÏC LUïC

LUAÄT TRÖØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA

TAÄP YEÁU

Quyeån ñaàu : - Töï baït.

- Toång vaán bieän.

- Phaøm leä.

- Ñeà cöông.

- Toång muïc cuûa Töù phaàn.

- Phaåm muïc cuûa Töù phaàn.

- Caùc kinh luaät lieân heä.

Quyeån I : - Tyø-kheo giôùi töø deà muïc ñeán keä taùn.

Quyeån II : - Tieáp theo töø phaàn vaán ñaùp khaûi baïch ñeán

giôùi daâm.

Quyeån III : - Töø giôùi aên troäm ñeán giôùi laøm mai moái.

Quyeån IV : - Töø giôùi laøm nhaø quaù löôïng ñeán giôùi lìa

y nguû.

Quyeån V : - Töø giôùi chöùa y quaù thaùng ñeán giôùi chöùa

baùt môùi.

Quyeån VI : - Töø giôùi deät y, khoâng phaûi baø con ñeán

giôùi dò ngöõ.

Quyeån VII : - Töø giôùi hieàm maéng ñeán giôùi aên phi thôøi.

Quyeån VIII : - Töø giôùi aên ñoà caùch ñeâm ñeán giôùi cuøng ñi

vôùi giaëc.

Quyeån IX : - Töø giôùi khoâng boû aùc kieán ñeán giôùi

chuùng hoïc.

Quyeån X : - Töø chuùng hoïc ñeán keä taùn hoài höôùng.

Quyeån XI : - Toång bieän Yeát-ma.

- Kieát giôùi.

- Thoï giôùi.

Quyeån XII : - Y chæ - Laøm thaày

- Ñeä töû thôø thaày - Thöôïng toïa

- Ñoàng hoïc - Leã kính - An cö

- Töï töù - Y coâng ñöùc.

Quyeån XIII : - Saùu phaùp trò toäi.

Quyeån XIV : - Y baùt - AÊn - Thuoác.

- Thoï thöïc - Khaùm beänh - Phoøng xaù.

- Ngoïa cuï - Ñoà vaät.

- Tích tröôïng - Phaùp cuûa Tuøng laâm.

TAÄP I 19 20 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Quyeån XV : - A-lan-nhaõ - Ñaïi chuùng hoïp.

- Chia vaät - Noùi phaùp.

- Ñoïc tuïng - Ngoài thieàn.

- Taïp phaùp - Kinh phaïm giôùi toäi.

- Naëng nheï - Baøi tuïng giôùi töôùng.

Quyeån XVI : - Tyø-kheo-ni giôùi töø ñaàu ñeán giôùi thöù 115

Ba-daät-ñeà.

Quyeån XVII : - Tieáp theo cho ñeán heát vaø taïp phaùp.

- Baït ngöõ.

Quyeån XVIII - Löôïc thích ñaïi tieåu trì giôùi kieàn ñoä.

Nguyeân baøi töïa boä Tyø-ni söï nghóa taäp yeáu vaø baûn

muïc luïc naøy laàn khaéc baûn ñaàu tieân khoâng coù. Sau khaûo

cöùu thaáy ôû tröôøng Vieãn Ñoâng Baùc Coå Haø Noäi, nguyeân

baûn cuûa Nhaät Boån ñaày ñuû toaøn boä, söûa chöõa baûn khaéc

raát hoaøn myõ. Boä naøy ñuû töø ñaàu ñeán cuoái. Töø phaàn ‚Lôøi

tieåu daãn...‛ töø cuoán ñaàu cho ñeán phaàn ‚hoài höôùng‛ cuoán

18, taát caû laø 595 tôø, nay kính caån ghi laïi.

Baûn löu taïi chuøa Böûu Khaùm, xaõ Teá Xuyeân, huyeän

Nam Xöông, phuû Lyù Nhaân, Tænh Haø Nam.

TAÄP I 21 22 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

BAØI TÖÏA

TRUØNG TRÒ TYØ-NI TAÄP YEÁU

Toâi sanh vaøo giôø Hôïi, ngaøy moàng 3 thaùng Naêm, naêm

Kyû Hôïi, nieân hieäu Vaïn Lòch thöù 27, ñôøi nhaø Minh

(1599).

Ñeán naêm 24 tuoåi, toâi caïo toùc xuaát gia, ngaøy moàng 7

thaùng Naêm, naêm Nhaâm Tuaát, töùc naêm 1622.

Naêm sau, ngaøy moàng 8 thaùng Chaïp, toâi thoï giôùi Cuï

tuùc tröôùc töôïng ngaøi Hoøa thöôïng Vaân Theâ. Naêm sau

nöõa, toâi thoï giôùi Boà-taùt tröôùc thaùp ngaøi Hoøa thöôïng Vaân

Theâ. Caùc vò A-xaø-leâ ñeàu laø baäc Coå ñöùc Phaùp sö.

Naêm 27 tuoåi, vaøo muøa Xuaân toâi xem qua boä Luaät,

soaïn ‚Taäp söï nghóa yeáu löôïc‛, chæ ñöôïc hôn 100 tôø.

Naêm 30 tuoåi, vaøo muøa Haï toâi nghieân cöùu Luaät laàn

thöù hai soaïn theâm ñöôïc boán taäp nöõa.

Naêm 31 tuoåi, vaøo muøa Ñoâng toâi laïi nghieân cöùu Luaät

laàn thöù ba, soaïn thaønh saùu taäp, goàm 18 cuoán.

Naêm 32 tuoåi, vaøo muøa Haï toâi laïi daïy cho 3 ngöôøi baïn

laø Tòch Coác, Nhö Thò vaø Tuyeát Haøng, giaûng qua moät laàn

raát kyõ. Naêm ñoù, toâi theâm vaøo hai taäp ñaàu vaø cuoái, thaønh

ra 8 taäp.

Naêm 33 tuoåi, vaøo muøa Ñoâng toâi chæ giaûng baûy quyeån

cho Kim Ñaøi phaùp chuû, ngöôøi cuøng queâ, ôû chuøa Phaät

Nhaät, nuùi Cao Ñình, taïi Linh Phong.

Muøa Haï naêm sau, toâi tieáp tuïc giaûng cho 10 vò, moät

caùch ñaày ñuû. Trong 10 vò ñoù coù Tyø-kheo Trieát Nhaân laø

ngöôøi coù khaû naêng thöïc haønh.

Naêm 35 tuoåi, toâi kieát haï taïi Kim Ñình Taây, chuøa Tieåu

Hoà, giaûng qua moät laàn cho 9 vò Tyø-kheo, trong soá ñoù coù

3 vò Ñaïi ñöùc: Trieát Nhaân, Töï Quaùn, Duyeân Huyeãn laø

thuoäc haïng ñaùng quan taâm.

Naêm 36 tuoåi, muøa Ñoâng, taïi Ngoâ Moân, nôi am Huyeãn

Truù, toâi laïi giaûng qua moät laàn nöõa. Ngöôøi nghe ñoä 5, 6

vò, hai Tyø-kheo Töï Quaùn vaø Taêng Tuï coù khaû naêng thöïc

haønh.

Naêm 38 tuoåi, toâi vaøo nuùi Cöûu Hoa, naêm 40 tuoåi, toâi

vaøo ñaát Maân Trung. Naêm 44 tuoåi toâi ñeán Ñieàu Thaønh.

Töø ñoù ñeán 13, 14 naêm sau, toâi töï thaáy khoâng theå thöïc

hieän ñöôïc gì theâm vì khoâng coù ngöôøi ñeå trao ñoåi maø khaû

naêng mình thì coù haïn. Ba vò Trieát Nhaân, Töï Quaùn vaø

Taêng Tuï ñeàu quaù vaõng caû. Luaät hoïc thaät ñaõ khoâng phaùt

huy ñöôïc.

Naêm 51 tuoåi, muøa Ñoâng toâi töø Kim Laêng veà khu

mình ôû Linh Phong; muøa an cö naêm sau, môùi coù chöøng

10 vò phaùt taâm hoïc Luaät vaø hoï yeâu caàu toâi giaûng laïi boä

Luaät naøy. Nhaân nghó ñeán soá taøi lieäu ñaõ soaïn tröôùc, tuy

TAÄP I 23 24 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

caùc ñieàu hay ñaõ thaâu vaøo, nhöng chöa choïn loïc töøng vaán

ñeà. Hôn nöõa, hai phaàn ‚vaán bieän‛ vaø ‚aâm nghóa‛ chöa

khaéc in, chi baèng gom vaøo boä Taäp yeáu naøy maø chænh

ñoán laïi. Sau ñoù, toâi san ñònh, loaïi boû nhöõng choã röôøm

raø, giöõ laïi nhöõng phaàn thieát yeáu vaø goïn gaøng, ñeå nhöõng

ngöôøi caên ñoän khoûi phaûi than phieàn tröôùc söï meânh

moâng nhö bieån caû cuûa Luaät hoïc.

Ngaøy 21 thaùng Saùu naêm Canh Daàn (1650), Coå Ngoâ,

Ngaãu Ích, Sa-moân Trí Huùc töï vieát baøi töïa naøy.

KHAI TÖØ

Taïng luaät laø kyû cöông cuûa Phaät phaùp, laø maïng

soáng cuûa Taêng-giaø, laø beán laønh nôi beå khoå, laø ñöôøng

chính ñöa ñeán Nieát-baøn. Khôûi ñaàu töø Keâ Vieân1, ñöùc

Theá Toân ñaõ ñeà xöôùng Luaät hoïc, baèng caùch Ngaøi goïi:

‚Thieän lai Tyø-kheo‛ thì ngöôøi ñöôïc goïi, giôùi theå thaønh

töïu, cho ñeán khi Theá Toân thò tòch taïi Sa-la song thoï,

chính Ngaøi daën doø raèng: ‚Giôùi luaät laø quan troïng

nhaát‛.

Tuy raèng do ngöôøi vi phaïm môùi cheá giôùi, nhöng

giôùi theå hieäp Ngay vôùi voâ taùc; neân tuøy duyeân môû ra,

tuøy tröôøng hôïp ngaên caám, ñoù chính laø neâu cao söï

soáng ñoäng vi dieäu vaø bao quaùt cuûa Luaät hoïc.

Giôùi luaät laø con ñöôøng chung cuûa caû Ñaïi thöøa vaø

Tieåu thöøa, ñaâu phaûi chæ laø neûo rieâng cuûa Thanh vaên.

Buoàn thay! Cuoái ñôøi töôïng phaùp, con ngöôøi muø môø,

khoâng ñaït ñöôïc chôn toâng; Keû ngu muoäi bôûi kieán vaên

heïp hoøi, ngöôøi cuoàng trí thì rôi vaøo ngaïo ngheã; hoaëc

coù ngöôøi döïa vaøo thieàn cô ñeå troán traùnh, laïi coù keû laáy

1 Keâ Vieân: ÔÛ Taây Truùc coù chuøa Keâ-ñaàu-ma caùch Loäc Uyeån

(vöôøn nai) khoâng xa. Cho neân kinh Ñaïi Phaät ñaûnh noùi: ‚Ta ôû

Loäc Uyeån, cuõng ôû Keâ Vieân‛. (xem Nhö Lai toái sô thaønh ñaïo).

TAÄP I 25 26 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Phöông quaûng2, ñeå sôn theáp caùch noùi naêng. Caùc vò aáy

ñeàu bò leä thuoäc vaøo vaên töï, maáy ai hieåu ñöôïc thaät

nghóa. Nhö ngaøi Hueä Naêng ñaéc taâm aán nôi Hoaøng

Mai nguõ Toå, taïi sao ngaøi khoâng ra hoaèng hoùa ngay ôû

Taøo Kheâ maø caàn phaûi ñaêng ñaøn thoï giôùi Cuï tuùc, Quoác

sö Tröøng Quaùn hoaèng döông giaùo lyù Hoa nghieâm nôi

nuùi Nguõ Ñaøi, laø baäc moâ phaïm cho caû trieàu ñình ñeán

daân gian maø coøn laäp ra möôøi lôøi theà ñeå giöõ thaân. Khi

ñöùc Ñaïi Huøng coøn taïi theá, Phaùp baûo vaø Taêng baûo ñeàu

do baäc Chaùnh Giaùc phaùt huy, nhöng khi Theá Toân thò

tòch thì Phaät baûo vaø Phaùp baûo ñeàu ñöôïc kieán laäp töø

Taêng-giaø. Neáu Taêng-giaø chæ coù 10 giôùi troïng vaø 48

giôùi khinh thì khaùc naøo keû taïi gia, vaø neáu khoâng coù

Naêm thieân Baûy tuï3 thì laøm sao bieát ñöôïc söï thoaùt ly

theá tuïc laø cao caû?

Theá neân bieát raèng, kinh Phaïm voõng bao goàm caû

naêm ñaïo, chæ tröø ñòa nguïc, vì xuyeân suoát nhau neân

2 Phöông quaûng: laø teân chæ chung cho kinh ñieån Ñaïi thöøa, vôùi

12 boä kinh thì kinh Phöông quaûng neáu theo thöù töï laø thöù 10

trong 12 boä.

3 Baûy tuï (thaát tuï): Caên cöù vaøo söï khaùc bieät cuûa naêm thieân ñaõ

keát thaønh quaû toäi, cuøng caùi nghóa caáp yeáu cuûa noù ñeå thieát laäp

Baûy tuï. Trong nhöõng tröôøng hôïp toäi quaû sít soaùt vôùi Ba-la-di

hay Taêng taøn, vì chuùng chöa thaønh neân ôû ñaây goïi laø Thaâu-

lan-giaù vaø toäi Ñoät-kieát-la cuûa hai nghieäp thaân, khaåu ñöôïc

phaân ñònh trôû laïi laø Ñoät-kieát-la, chæ cho thaân goïi laø aùc taùc,

coøn khaåu goïi laø aùc thuyeát. Do ñoù baûy tuï goàm coù: Ba-la-di,

Taêng taøn, Thaâu-lan-giaù, Ba-daät-ñeà, Ñeà-xaù-ni, aùc taùc, aùc

thuyeát.

thaønh ra roäng lôùn. Taïng luaät chæ aùp duïng cho loaøi

ngöôøi ngaên ngöøa caùc naïn. Vì cheá nhö vaäy neân trôû

thaønh toân quyù. AÉt haún coù ngöôøi ngöôõng moä Ñaïi thöøa

neân khoâng chòu leä thuoäc vaøo tieåu tieát, töï mình ñeå toùc,

khoâng maëc phaùp y, muoán laøm ñoùa sen trong bieån löûa.

Neáu nhö caùc vò aáy coù loøng thöông ñôøi maït phaùp, coù

chí laøm baäc truï coät, sao laïi buoâng lung phoùng tuùng

theo yù mình, cam laøm con gioøi trong thaân con sö töû

vaäy?

Trí Huùc toâi, töï nghó mình nghieäp chöôùng naëng neà

khoâng theå tu haønh theo lyù huyeàn dieäu ñöôïc, laïi buoàn

vì tuoåi ñaõ lôùn, maø chöa ñöôïc gaàn guõi caùc baäc Hieàn

trieát. Ñau ñôùn nhaát laø khoâng níu keùo ñöôïc thôøi gian,

neân toâi töø giaõ meï hieàn ñi xuaát gia, vaø nghó raèng Tònh

ñoä coù theå veà. Toâi aùi moä ñaïi sö Lieân Trì nhöng chæ

ñöôïc hoïc vôùi ngaøi qua saùch vôû ñeå laïi.

Bieän bieät veà kyû cöông cuûa Toâng moãi khi nhôù ñeán

phong thaùi cuûa ngaøi Tö Baù, hoä phaùp queân thaân,

nguyeän keá tuïc theo phaùi Khuoâng Sôn, maø thaáy keû löu

tuïc ñöông thôøi neân than thôû, ñoïc kinh Di giaùo laïi

caøng theâm buoàn tuûi.

Maõi ñeán cuoái muøa Ñoâng naêm Giaùp Tyù, toâi laøm leã

thaùp Voâ Löôïng Quang, loøng caøng boäi phuïc neân phaùt

taâm taêng thöôïng, caàu xin caùc baäc Coå ñöùc Xaø-leâ chöùng

minh, ñeå hoïc giôùi Boà-taùt. Sau ñoù, toâi tham khaûo Luaät

boä cuûa caû Ñaïi thöøa vaø Tieåu thöøa, laáy Töù phaàn luaät

laøm chuaån, vaø tham khaûo luaät cuûa nhöõng boä phaùi

TAÄP I 27 28 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

khaùc, soaïn thaønh boä Söï nghóa yeáu löôïc. Toâi laøm vieäc

naøy vôùi caùi khaû naêng nhaän thöùc ngu muoäi queâ muøa,

do ñoù, khoâng theå trình baøy heát söï cao roäng cuûa Luaät

hoïc ñöôïc, nhöng vieäc laøm naøy laø ñeå taïo tö löông cho

mình vôùi söï voâ taâm khoâng vuï lôïi.

Muøa Xuaân naêm Maäu Thìn, toâi gaëp Tuyeát Haøng

Tieáp Coâng, loøng raát möøng vui vì ngaøi nghieâm tònh

Tyø-ni. Nhaân ñoù toâi coù yù muoán vaøo nuùi gaáp ñeå tra cöùu

laïi nhöõng choã trích luïc (ghi cheùp) vaãn coøn nhieàu sô

soùt. Toâi ñeán hang Thieàn Long Cö, xem laïi vaên trong

Taïng, khoâng luaän boä phaùi mình hay toâng phaùi khaùc,

nhöõng vaán ñeà naøo chính yeáu toâi ñeàu trích luïc caû, tra

cöùu nhöõng choã khinh troïng cuûa Luaät raát taän töôøng,

ñeå xaùc ñònh roõ raøng tieâu chuaån cuûa söï khai, giaù. Ñoàng

thôøi, toâi tra cöùu Ñaïi luaät, tìm cho ñöôïc nguoàn goác söï

ñoàng dò, vaø heát söùc traùnh nhöõng yù kieán rieâng tö, neân

khoâng maéc phaûi caùi sai laø cheâ Tieåu thöøa, do ñoù nhöõng

keû thích söï thaúng möïc, khoù coù côù möôïn lyù Ñaïi thöøa

ñeå pheâ phaùn. Toâi khaûo ñính thaønh moät pho, ñaët teân

laø ‚Tyø-ni söï nghóa taäp yeáu‛.

Toâi tham khaûo yù kieán cuûa caùc baäc Chaân Tòch, Boác

Laõo nhaân, thieàn sö Baùc Sôn Voâ Dò thì caùc ngaøi ñeàu

khuyeán khích khaéc baûn löu thoâng.

Sau ñoù, toâi laïi cuøng vôùi hai phaùp höõu Bích Nhö vaø

Quy Nhaát xem xeùt thaûo luaän laïi cho chaéc chaén, vaø boå

tuùc cho hoaøn chænh.

Kim Ñaøi Phaùp Chuû ôû chuøa Phaät Nhaät raát hoan hyû

vaø cho khaéc baûn. Cô duyeân höng khôûi cuûa Phaät phaùp

chaéc chaén nhôø vaøo luùc naøy.

Nhöng than oâi! Taäp yeáu löôïc ñaây ví nhö haït buïi

nhoû, ñoái vôùi theå cuûa Luaät nhö nuùi cao maàu nhieäm.

Ñaây laø keát quaû do khaû naêng keùm coûi cuûa toâi, nhöng

coù theå noùi laø heát söùc mình.

Toâi töï haän, söï hieåu bieát cuûa mình quaù thoâ sô, haønh

trì laïi thieáu keùm, nhìn leân raát theïn vôùi baäc Hieàn trieát

ñi tröôùc, nhìn xuoáng theâm tuûi hoå vôùi haøng haäu taán.

Raát mong caùc baïn laønh ñoàng hoïc, xeùt choã taâm thaønh

cuûa toâi, thöông cho söï khoâng beùn nhaïy laïc haäu cuûa

toâi, cuøng moät loøng, moät trí phoø trì vaän meänh cuûa

Phaät phaùp, baùo ñaùp phaàn naøo aân ñöùc Phaät.

Ñaàu muøa Xuaân naêm Taân Muøi, Trí Huùc vieát taïi

chuøa Cao Ñình Coå Vónh Khaùnh.

TAÄP I 29 30 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

NGUYEÂN BAÏT

Luaät Ma-ha Taêng kyø noùi:

‚Thieän nam töû naøo muoán xaây döïng Phaät phaùp, caàn

phaûi quyeát taâm thoï trì Luaät naøy. Vò naøo muoán cho Phaät

phaùp cöûu truï taïi theá gian, caàn phaûi quyeát taâm thoï trì

Luaät naøy. Vò naøo taâm sôï seät vì phaïm toäi, muoán tìm choã

nöông töïa, caàn phaûi quyeát taâm thoï trì Luaät naøy. Vò naøo

muoán khoâng coøn coù nghi hoái ñeå khoûi phaûi hoûi ngöôøi

khaùc, caàn phaûi quyeát taâm thoï trì Luaät naøy. Vò naøo muoán

ñi du hoùa khaép nôi, khoâng bò trôû ngaïi thì caàn phaûi thoï

trì Luaät naøy‛.

Luaän Taùt-baø-ña noùi:

‚Tyø-ni coù boán nghóa maø kinh khaùc khoâng coù:

- Moät laø vuøng ñaát baèng cuûa Phaät phaùp, caùc thieän

phaùp ñeàu sanh tröôûng töø ñoù.

- Hai laø taát caû ñeä töû cuûa Phaät ñeàu y vaøo luaät ñeå sinh

hoaït, vaø taát caû chuùng sanh do giôùi maø coù.

- Ba laø cöûa ngoõ ñaàu tieân ñeå ñeán Nieát-baøn.

- Boán laø xaâu chuoãi ngoïc ñeå trang nghieâm Phaät

phaùp.

Do ñuû boán nghóa naøy neân khoâng coù gì quyù baèng Luaät‛.

Than oâi! Lôïi ích cuûa giôùi ñaâu phaûi laø nhoû, taïi sao

caùch Phaät ñaõ xa, vieäc nhaàm laãn laïi nhieàu, vaø chuùng

sanh ñôøi maït phaùp ít gaëp baäc chôn phong?

Töø khi giôùi luaät truyeàn vaøo Trung Quoác, khôûi ñaàu töø

ngaøi Taêng Khaûi ñôøi Taøo Nguïy, ngaøi Töï Huy vaø Hoaøi Toá

Luaät sö ñeán nay, nhöõng baäc am töôøng veà luaät thaät laø

hieám. Ñoâi khi coù moät hai vò Ñaïi só thoâng suoát hoaèng

truyeàn thì ñaõ khoâng ñöôïc nhö sö töû ra khoûi hang, chaúng

khaùc naøo nhö con ngoãng chuùa choïn söõa uoáng (chöøa

nöôùc), gaàn thì boû cöông toân cuûa 5 boä, maø nhaän laáy

nhöõng cöông muïc hoûi ñaùp beân caïnh, chuù troïng gaáp ñieàu

ñaùng hoaõn, hoaõn laïi ñieàu ñaùng gaáp, töï maâu thuaãn nhau,

maát deâ ngaøy caøng daøi. Do ñoù, baäc haøo kieät chöa töøng

hoûi ñeán. Vaäy thì bieát nhôø ñaâu cho maët traêng giôùi saùng

giöõa ñeâm saâu, duy trì gieàng moái cuõ khoûi bò ñöùt tuyeät.

Thoï Truø toâi, ñoïc kyõ nhöõng taøi lieäu ñeå laïi, phaùt sinh

nhieàu moái caûm xuùc. Toâi thaáy sö huynh Trí Huùc, naëng

tình vôùi Chaùnh phaùp, loøng bi nguyeän raát saâu, tham

khaûo heát choã kín ñaùo cuûa Luaät taïng. Töï choïn Töù phaàn

laøm cöông lónh vaø döïa vaøo caùc boä khaùc ñeå soi saùng, tìm

taän nguoàn nöôùc ñeå laáy ñöôïc cam loà, goùp laïi thaønh nhieàu

quyeån, ñeàu tuaân theo lôøi daïy cuûa Coå ñöùc, khoâng phaûi

nhöõng lôøi noùi ngoa, mong sao ai uoáng ñöôïc moät gioït, coù

theå trò heát nhöõng beänh laâu ngaøy; ai uoáng no ñuû thì beänh

môùi khoâng phaùt sinh. Bieån giôùi seõ ñöôïc trong saùng laø

chính nhôø ôû haønh ñoäng naøy.

Khoâng bieát nhôø ñôøi tröôùc toâi ñaõ laøm nhaân toát gì maø

nay ñöôïc döï phaàn trong phaùp tòch Tyø-ni? Vì quaù vui

TAÄP I 31 32 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

möøng neân voäi neám tröôùc, vaø gôûi vaøi lôøi vaøo cuoái saùch

naøy.

TAÄP I 33 34 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Ngöôøi bieát Chaùnh phaùp, aét khoâng phaûi vì möu tính

maø laøm; keû baát tieáu, thì khoâng huøa theo caùi ñeïp cuûa

ngöôøi khaùc.

Muøa Xuaân naêm Canh Ngoï, ngöôøi em trong Luaät

hoïc, haäu hoïc U Kheâ Thoï Truø kính ghi.

(Baøi baït naøy naèm ôû cuoái quyeån thöù 18 cuûa boä Tyø-ni

söï nghóa taäp yeáu, nay ñeå vaøo nôi ñaây cuõng theo

söï saép xeáp cuûa baûn Truøng trò cuõ).

TOÅNG VAÁN BlEÄN

HOÛI: - Luaät hoïc chuù troïng ñeán choã tin chaéc, vaø noã löïc

haønh trì. Ai giöõ ñöôïc Naêm thieân, chaéc sanh vaøo coõi trôøi

coõi ngöôøi; nhöng khi phöôùc cuûa hoï neáu heát, töông lai seõ

ra sao? Ngöôøi naøo tu theo Toâng, Giaùo: tröôùc heát, phaûi

bieát môû maét ra, sau ñoù ñaïo coäng giôùi1 môùi sanh, ñoù laø

vieäc caàn gaáp. Nguôøi xöa coù noùi: Quyù ôû choã thaáy taùnh,

khoâng quyù ôû haønh trì, haù khoâng ñuùng hay sao?

ÑAÙP: - Luaät hoïc laø nhaân chaùnh ñeå xuaát theá. Thaønh

töïu giôùi Ba-la-maät môùi ñaït ñeán ñòa vò Phaät-ñaø. Vaäy Luaät

hoïc ñaâu phaûi chæ laø phöôùc baùo cuûa coõi trôøi, coõi ngöôøi! Söï

kieán taùnh cuûa Toâng, Giaùo tuy raèng gioáng nhau, nhöng

muoán rôøi giôùi luaät ñeå noùi rieâng veà Giaùo vaø Toâng thì ñoù

chæ laø boû söï caàu lyù, rôi vaøo aùc tri kieán.

1 Ñaïo coäng giôùi: laø 1 trong 3 loaïi luaät nghi cuûa Thaùnh giaû

Tam thöøa. Khi haønh giaû nhaäp vaøo saéc giôùi thì seõ phaùt ra ñònh

Voâ laäu, cuøng vôùi trí Voâ laäu, ôû trong thaân töï phaùt ra ñöôïc giôùi

theå phoøng phi chæ aùc (luaät nghi Voâ laäu), ñoù goïi laø luaät nghi Voâ

laäu hay cuõng goïi laø Ñaïo coäng giôùi. Vì luaät nghi Voâ laäu cuøng

vôùi Ñaïo voâ laäu cuøng phaùt sanh vaø cuøng dieät, cho neân goïi laø

Ñaïo coäng giôùi.

TAÄP I 35 36 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Ngaøi Qui Sôn coù noùi: ‚Chöa thaân caän vaø hoïc hoûi theo

giôùi luaät thì chôn nghóa cuûa Toái thöôïng thöøa laøm sao

thaáu trieät ñöôïc ?‛

Toân giaû Kinh Kheâ noùi: ‚Boán giôùi ñaàu laøm caûnh, saùu

giôùi sau quaùn chung, söï lyù töông töùc‛2.

Neân bieát raèng: Thieân vaø Tuï khoâng theå thieáu soùt.

Ngöôøi ñôøi coi thöôøng Söï maø laïi muoán ñaït ñeán Lyù saâu,

xeùt ra quan nieäm naøy raát hö huyeãn, khoâng coù cô sôû gì

caû. Ñaõ thieáu caûnh quaùn thì laáy gì ñeå quaùn? Nhöng duø

Toâng hay Giaùo ñeàu coù raên daïy roõ raøng, taïi sao khoâng

nghó ñeán ñieàu aáy?

Ngöôøi xöa sôû dó noùi: ‚Quyù ôû choã thaáy taùnh, khoâng quyù

ôû haønh trì‛. Chính vì coù thaáy taùnh töùc coù haønh trì,

nhöng coù haønh trì chöa chaéc ñaõ thaáy taùnh. Nay ta laïi

cho raèng giôùi phaùp Voâ thöôïng cuûa ñöùc Phaät thuoäc nhôn,

thieân, boû caû Luaät nghi, chæ noùi suoâng veà Ñaïo coäng giôùi,

chaùnh kieán ñaõ bò phaù thì haønh trì sai laø leõ dó nhieân.

Nhö vaäy chaéc chaén bò ñoïa trong ba ñöôøng aùc, tuy muoán

sanh vaøo trôøi, ngöôøi nhöng cuõng khoâng theå ñöôïc.

2 Möôøi giôùi: Theo ñaïi Kinh thì coù 10 loaïi: 1. Caám giôùi; 2.

Thanh tònh giôùi; 3. Thieän giôùi; 4. Baát khuyeát giôùi; 5. Baát chieát

giôùi; 6. Ñaïi thöøa giôùi; 7. Baát thoái giôùi; 8. Tuøy thuaän giôùi; 9.

Taát caùnh giôùi; 10. Cuï tuùc Ba-la-maät giôùi. 4 giôùi ñaàu thuoäc veà

söï laø caûnh ñeå quaùn. Coøn 6 loaïi sau thì duøng lyù söï töông töùc

quaùn. Trong 6 giôùi naøy thì giôùi thöù naêm laø giôùi khoâng quaùn

töông öng, giôùi thöù 6, thöù 7 vaø 8 thuoäc veà giôùi giaû quaùn töông

öng, giôùi thöù 9 vaø thöù 10 thuoäc veà giôùi trung quaùn töông

öng.

HOÛI: - Ñôøi maït phaùp con ngöôøi caên taùnh chaäm luït,

chæ neân noùi goïn. Töù phaàn luaät vì ai cuõng sôï söï phöùc taïp

chi ly cuûa noù, neân chæ ñaët leân choã cao maø thôø. Nay boä

Taäp yeáu naøy laïi trích daãn theâm caùc boä Luaät khaùc caøng

theâm phieàn toaùi. Taïi sao khoâng laáy ngay Giôùi boån

Töù phaàn ñeå giaûi thích goïn caùc choã nghi ngôø, coù hay hôn

khoâng?

ÑAÙP: - Ñôøi maït phaùp, con ngöôøi caên taùnh chaäm luït,

chæ thích goïn khoâng öa roäng laø moät chöùng beänh, coá thuû

söï ngu si, khoâng hieåu bieát. Caøng theo xu höôùng aáy caøng

ñi xuoáng maø thoâi, cuoái cuøng khoâng bao giôø giaûi toûa ñöôïc

söï nghi ngôø. Nay muoán cöùu vaõn caùi khoå naïn aáy, caàn

phaûi hoïc roäng, phaù boû söï heïp hoøi, môùi coù theå coù choã y

cöù. Neáu chæ ñem Giôùi boån Töù phaàn giaûi thích sô qua thì

laøm sao phaân tích cho roõ caùc vaán ñeà khai, giaù, trì,

phaïm; ngöôøi öa chuoäng Phaät phaùp coøn khoù thoâng ñaït

ñöôïc, huoáng chi keû theo thoùi bieáng nhaùc, khoâng chòu ñeå

yù ñeán, tôùi lui sai quaáy, coù ích lôïi gì!

HOÛI: - Phaùp moân nieäm Phaät, roäng lôùn laïi deã daøng,

chæ tin theo vaø haønh trì laø ñöôïc. Haønh giaû coá gaéng nhaát

taâm nieäm Phaät töï nhieân ngaên ñöôïc ñieàu sai quaáy, chaän

ñöùng caùc ñieàu aùc, phieàn gì phaûi caàn cuø caû naêm hoïc phaùp

luaät naøy, danh töôùng meânh moâng phieàn toaùi, khoâng ñôn

giaûn chuùt naøo. Quaû vò do trì giôùi, cao laém laø Thanh vaên,

roäng lôùn gì ñaâu; nhö vaäy sôï raèng khoâng baèng chuyeân

chuù phaùt trieån moät phaùp moân vi dieäu cuûa Tònh ñoä?

ÑAÙP: - Trì giôùi vaø nieäm Phaät voán laø moät phaùp moân

chöù khoâng phaûi hai ñöôøng; tònh giôùi laø nhaân, Tònh ñoä laø

TAÄP I 37 38 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

quaû. Neáu ta goïi vieäc nieäm Phaät laø ñöôøng taét coøn Luaät

hoïc laø ñi quanh thì chính ta ñaõ ñi ngöôïc laïi lôøi giaùo

huaán tha thieát cuoái cuøng cuûa ñöùc Phaät thì laøm sao

thaønh töïu ñöôïc nieäm Phaät tam-muoäi? Laïi nöõa, giôùi nhö

bieån khoâng bôø, nhö baùu caàu khoâng chaùn, sao laïi khoâng

roäng lôùn? Laøm laø phaïm, ñình chæ laø trì, baûo ñaûm giaûi

thoaùt, sao laïi khoâng ñôn giaûn; Theá neân ngöôøi nhaát taâm

nieäm Phaät, tuy coù theå ngöøa ñieàu sai, chaän vieäc aùc,

nhöng ngöôøi chuyeân tinh Luaät hoïc, thaät laø keû giöõ laáy lôøi

daïy saùng ngôøi cuûa ñöùc Phaät. Hieän taïi laøm höng thònh

ngoâi Tam baûo, khi laâm chung sanh leân caûnh giôùi thöôïng

thöôïng phaåm. Söï vi dieäu cuûa phaùp moân naøo, laøm sao

hôn theá ñöôïc!

HOÛI: - Ñöùc Nhö Lai giaùng sanh ôû AÁn Ñoä, nhöõng giôùi

luaät thuoäc veà giaù toäi ñeàu cheá caám do söï cheâ traùch cuûa cö

só ñôøi naøy, song cuõng tuøy theo ñòa phöông maø giôùi luaät

coù thay ñoåi. Nay ôû xöù ta, neáu khoâng tuaân haønh, chöa

chaéc cö só ñaõ cheâ traùch. Giaû söû boû ñi caùc giôùi vi teá, coù gì

sai vôùi luaät Phaät daïy ñaâu? Laïi nöõa, nay thôøi maït phaùp,

ngoaïi duyeân hoã trôï khoâng nhieàu, chính nhaân beân trong

laïi moûng vaø ít, neân muoán giöõ laïi taát caû caùc giôùi ñeå

khoâng phaïm, thì laøm sao dieãn giaûng giaùo phaùp cho roäng

raõi. Giöõ gìn troïn veïn caùc tieåu tieát ñeå maát söï lôïi ích lôùn

lao, ñaâu phaûi laø baûn taâm cuûa Boà-taùt, keû chôn chaùnh hoïc

Nhaát thöøa nhö vaäy sao?

ÑAÙP: - Ñöùc Nhö Lai vôùi tri kieán saâu roäng, Ngaøi vì

chuùng sanh khaép treân ñaïi thieân theá giôùi cheá ra giôùi luaät.

Coøn luïc quaàn Tyø-kheo ñeàu laø baäc ñaïi quyeàn Boà-taùt thò

hieän, töï ñaët mình vaøo hình thaùi cuûa chuùng sanh ñôøi maït

phaùp, neân taïo ra caùc nhaân duyeân phaïm giôùi. Chính do

tính ngöôøi löôøi bieáng, khoâng giöõ nhöõng giôùi troïng vaø

giôùi khinh neân laøm cho phaùp cuûa Phaät suy ñoài. Nay

muoán hoaèng truyeàn Toâng, dieãn thuyeát Giaùo nghóa ñeàu

phaûi laáy trì giôùi laøm goác. Vò naøo giôùi luaät tinh nghieâm

thì chaùnh nhaân beân trong ñoân haäu, phuï duyeân beân

ngoaøi töï ñaày ñuû; trong töôùng baïch haøo3 moät phaàn saùng

röïc, quaû quyeát khoâng phaûi laø lôøi noùi hö cuoàng. Neáu ta

cho giôùi laø tieåu tieát, töùùc huûy baùng Chaùnh phaùp. Ngöôøi

nhö vaäy thì giaûng veà Toâng, thuyeát veà Giaùo ñeàu laø

chuyeän vu vô voâ ích. Neáu coù thu hoaïch ñöôïc aûnh höôûng

ngoaïi duyeân naøo, thì taát caû ñeàu laø ma nghieäp coù ích lôïi

gì cho Chaùnh phaùp.

HOÛI: - Chö Toå ôû Taây Truùc ñeàu tinh thoâng tam hoïc.

Taïi ñaát nöôùc thoâ laäu naøy, thôøi gian caùch Phaät laïi xa, tri

kieán moïi ngöôøi laïi heïp hoøi, töø ñôøi Ñöôøng, Toáng trôû laïi

ñaây coù vaøi vò Toân tuùc, ñaïo phong saùng toû döôùi röøng caây,

beân doøng suoái nöôùc, nuùp döôùi vaøi taám pheân, vôùi moät caây

cuoác töï soáng moät ñôøi thuaàn tònh. Ñeán khi caùc vò aáy ra

laõnh chuùng thì ñöa ra quy taéc: ‚Moät ngaøy khoâng laøm,

moät ngaøy khoâng aên‛, ñeán luùc ñoä ngöôøi thì laïi duøng

3 Töôùng baïch haøo: laø 1 trong 32 töôùng cuûa ñöùc Nhö Lai.

Töôùng cuûa noù laø moät caùi loâng saéc traéng ôû giöõa hai ñöôøng loâng

maøy cuûa ñöùc Theá Toân, xoaùy troøn veà phía höõu nhö maët trôøi

giöõa tröa, phoùng ra aùnh saùng. Luùc môùi sanh aùnh saùng daøi côõ

moät thöôùc, luùc thaønh ñaïo daøi côõ moät tröôïng naêm thöôùc, cho

neân goïi laø töôùng loâng traéng.

TAÄP I 39 40 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

tieáng heùt vaø gaäy laøm phöông tieän ñeå ñöa ngöôøi höôùng

thöôïng. Taát caû nhöõng phöông tieän aáy ñeàu khoâng

töông öng vôùi giôùi luaät. Theá maø nhöõng ngöôøi haûo taâm

xuaát gia ñeàu theo loái haønh cöôùc4 vaøo nuùi, roài sau ñoù

leân toøa ñaép y, nhöõng ngöôøi sau naøy ñeàu baét chöôùc

theo caùch aáy. Ngaøy nay bao nhieâu ngöôøi laøm theo nhö

Toå, hoï coù thaät laø Tyø-kheo khoâng? Neáu khoâng phaûi laø

Tyø-kheo thì laøm sao keá thöøa ñöôïc ñòa vò cuûa chö Toå?

Neáu hoï laø Tyø-kheo taïi sao khoâng tuaân theo Luaät cheá?

Laïi nöõa, nhöõng ngöôøi keá thöøa ñòa vò cuûa chö Toå xem

nheï Luaät hoïc, khoâng bieát chö Toå ñi tröôùc coù xem nheï

Luaät hoïc nhö vaäy hay khoâng? Laïi nöõa, ngaøy nay

nhöõng ngöôøi keá thöøa ñòa vò chö Toå, tuy khoâng tuaân

theo giôùi luaät nhöng hoï laïi truyeàn giôùi cho ngöôøi;

khoâng roõ chö Toå ñi tröôùc coù truyeàn giôùi cho ngöôøi ñi

theo kieåu ñoù hay khoâng?

ÑAÙP: - Chö Toå ñi tröôùc coù 3 haïng:

Baäc thöù nhaát, nghieâm trì giôùi luaät thanh tònh

laøm moâ phaïm cho ba coõi, nhö caùc ngaøi: Hueä Vieãn, Trí

Giaû, Taû Kheâ, Vónh Gia, Kinh Kheâ, Ñaïi Mai, Vónh Minh,

Giaùc Phaïm, Cao Phong, Trung Phong, Sôû Thaïch v.v...

4 Haønh cöôùc: laø töø chuyeân moân daønh cho caùc thieàn Taêng,

tröôùc khi chöa chöùng ngoä phaûi laáy vieäc ñi tham hoïc nôi caùc

Thieàn sö laøm söï nghieäp cho mình, neân vaán ñeà ñi tham hoïc laø

söï nghieäp chính. Toå ñình söï uyeån coù noùi raèng: ‚Nguôøi haønh

cöôùc laø nguôøi xa lìa laøng xoùm ñi haønh cöôùc trong thieân haï,

döùt boû tình caûm troùi buoäc, taàm phoûng thaày baïn ñeå caàu phaùp

chöùng ngoä, bôûi vì hoïc voâ thöôïng sö neân phaûi traûi khaép‛.

Ngaøi Giaùc Phaïm khoâng aên phi thôøi, ngaøi Trung Phong

muøa Ñoâng muøa Haï chæ maëc moät y. Nhöõng taám göông

saùng ñoù ñöôïc ghi ñaày ñuû roõ raøng trong söû saùch. Töø xöa

ñeán nay, nhöõng baäc Tri thöùc nhö vaäy cuõng nhieàu, laø choã

ñaùng kính ngöôõng ñeå chuùng ta baét chöôùc theo.

Baäc thöù hai, soáng trong ñôøi maït phaùp, ôû vaøo

hoaøn caûnh baát ñaéc dó, tuaân theo di meänh cuûa Phaät, song

laïi löôïc boû caùc giôùi vi teá, ôû chuøa thôøi caøy caáy troàng troït,

laõnh chuùng thôøi khai khaån ruoäng ñaát. Nhöng ñoái vôùi caùc

giôùi khoâng aên phi thôøi v.v... caùc vò aáy vaãn tuaân haønh

ñaày ñuû. Trong Baùch Tröôïng thanh quy goïi böõa aên chieàu

laø thuoác chöõa beänh maø khoâng goïi laø aên chaùo, chæ cho laø

uoáng thuoác phi thôøi, thuoác baûy ngaøy, thuoác troïn ñôøi maø

thoâi.

Laïi nöõa, ngaøi Ñöùc Sôn ñem caát bình baùt vì thaáy

maët trôøi ñaõ xeá. Töø nhöõng chi tieát ñoù, neân bieát raèng vaán

ñeà khoâng aên phi thôøi ñaõ ñöôïc saùng toû; nhöng nhöõng baäc

Tri thöùc aáy ñaâu daùm vì ngöôøi truyeàn giôùi. Cho neân, töø

ñôøi Ñöôøng, Toáng trôû laïi, Thieàn sö thì coù chuøa cuûa Thieàn

sö, Giaûng sö thì coù chuøa cuûa Giaûng sö, Luaät sö thì coù

chuøa cuûa Luaät sö. Nhöõng ngöôøi khi môùi xuaát gia phaàn

ñoâng hoïc luaät ñaàu tieân, ai coù sôû ñaéc veà luaät thì laáy luaät

laøm toâng phaùi cuûa mình, neáu ai khoâng coù sôû ñaéc veà luaät

thì theo hoïc giaùo thuyeát hay tham thieàn, nhöng hoï chæ

boû caùc giôùi nhoû nhaët chöù khoâng boû caùc troïng giôùi vaø

taùnh giôùi. Neáu ai khoâng hoïc luaät thì tìm ñeán Thieàn giaùo

ñeå tham hoïc, ñaây goïi laø thöøa gaáp giôùi hoaõn, nhöng vaãn

giöõ gìn 5 giôùi caên baûn, traùnh vieäc khoâng huûy baùng hay

TAÄP I 41 42 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

phaïm troïng giôùi, caùc vò aáy vaãn khoâng daùm xöng laø Tyø-

kheo vaø chaéc chaén khoâng daùm khinh thöôøng ngöôøi hoïc

luaät, hoï töï theïn laø khoâng theå haønh trì theo giôùi luaät, laáy

ñoù laøm ñöùc taøm quyù. Nhöõng vò aáy khi nhaäp theá tieáp ñoä

moïi ngöôøi thì hoï thoï giôùi laïi, ñeå taùnh giôùi vaø giaù giôùi5

ñeàu thanh tònh nhö ñöùc Luïc Toå Hueä Naêng v.v... Hoaëc töï

tu töï chöùng, gaëp cô duyeân chæ tieáp ñoä moät laàn nhö ngaøi

Thoï Xöông. Coù ngöôøi hoûi ngaøi Thoï Xöông:

‚Phaät cheá Tyø-kheo khoâng ñöôïc ñaøo ñaát, toån thöông

caây coû. Taïi sao ngaøy nay ngaøi töï caøy, töï gieo caây haït, töï

laøm coû, töï gaët haùi?‛

Ngaøi ñaùp:

‚Chuùng toâi chæ ngoä ñöôïc taâm Phaät, truyeàn thöøa yù

chæ cuûa chö Toå sö, chæ baøy cho ngöôøi coù duyeân thaáy ñöôïc

taâm taùnh. Neáu ñem Chaùnh phaùp maø xeùt thì chuùng toâi

chæ coù theå goïi laø cö só troïc ñaàu, chöù ñaâu xöùng danh Tyø-

kheo‛.

Laïi hoûi:

‚Giaû nhö ngaøy nay coù ngöôøi haønh trì ñöôïc giôùi Tyø-

kheo ñuùng nhö Phaùp thì ngaøi ñoái vôùi vò aáy theá naøo?‛

Ngaøi ñaùp:

5 Taùnh giôùi vaø giaù giôùi: Taùnh giôùi laø giôùi cuûa chính töï

taùnh, ví nhö töï taùnh cuûa saùt, ñaïo, daâm laø giôùi khoâng ñôïi

Phaät cheá môùi coù giôùi neân goïi laø taùnh giôùi. Giaù giôùi laø

ngöôïc laïi vôùi taùnh giôùi, nghóa laø nhöõng giôùi naøy do töôùng

phaïm maø caên cöù vaøo ñoù ñöùc Phaät cheá ra ñeå raên caám khoâng

cho phaïm.

‚Neáu thaät coù haïng ngöôøi nhö vaäy, neân kính hoï nhö

Phaät, haàu haï ñuùng nhö phaùp thôø thaày. Chuùng toâi khoâng

phaûi khoâng laøm, maø thaät söï chöa theå laøm ñöôïc vaäy‛.

Laïi nhö, Ñaïi sö Töû Baù suoát ñôøi chæ aên chaùo buoåi

saùng, aên côm buoåi tröa, ngoaøi ra khoâng aên taïp, hôn 40

naêm khoâng naèm, haønh trì nhö vaäy maø ngaøi coøn cho

raèng chöa giöõ ñöôïc caùc giôùi vi teá, neân troïn ñôøi khoâng

daùm truyeàn giôùi Sa-di hay Tyø-kheo cho ngöôøi khaùc.

Tröôøng hôïp baát ñaéc dó, ngaøi chæ truyeàn 5 giôùi maø thoâi.

Than oâi! Caùc vò Toå sö treân ñaõ toân troïng giôùi luaät

nhö vaäy, ñaâu daùm xem thöôøng, neáu ai khinh thöôøng giôùi

luaät chaéc chaén thuoäc loaïi taø kieán, chaúng phaûi chôn thaät

laø baäc moâ phaïm.

Baäc thöù ba, thì ñaïi vaän duïng phöông tieän, xem

xeùt caùc cô duyeân lôïi ích, phaù nghi chaáp cho ngöôøi, neân

khoâng caâu chaáp vaøo quy taéc thöôøng aùp duïng. Nhö ngaøi

Vaên-thuø Boà-taùt caàm göôm böùc Phaät6 ba nôi phaù haï. Tyø-

6 Vaên-thuø Boà-taùt caàm göôm böùc Phaät: (Truyeàn thuyeát) theo

kinh Ñaïi baûo tích quyeån 105 noùi: ‚Khi 500 vò Boà-taùt ñöôïc trí

Tuùc maïng bieát veà nhieàu kieáp tröôùc ñaõ taïo nhieàu troïng toäi, vì

vaäy neân lo tu hoái haän khieán khoâng theå chaúng ñöôïc Voâ sanh

phaùp nhaãn. Luùc baáy giôø, ngaøi Vaên-thuø bieát ñöôïc taâm nieäm cuûa

hoï, ôû trong ñaïi chuùng tròch aùo vai phaûi, tay caàm kieám beùn

höôùng thaúng veà ñöùc Theá Toân muoán haïi ngaøi, ñöùc Phaät baûo

ngaøi Vaên-thuø chôù haïi Ta, nhöng neáu muoán haïi thì neân haïi

moät caùch kheùo leùo. Vì sao vaäy? Vì taát caû caùc phaùp nhö moäng

huyeãn, khoâng ngaõ khoâng nhôn, bò ai saùt haïi maø thoï tai öông?

Luùc aáy, caùc vò Boà-taùt bieát raèng caùc toäi kieáp tröôùc cuûa mình

TAÄP I 43 44 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

kheo Truøng Thaéng cuøng ngöôøi ñoàng nöõ ngoài khieán cho

hoï chöùng quaû Voâ sanh. Ñeán nhö Haøn Sôn, Thaäp Ñaéc

maéng caû Luaät chuû, Quy Toâng Nam Tuyeàn chaët raén, gieát

meøo... Nhöõng haønh ñoäng aáy, vaøo luùc quyeàn hieän khoâng

theå khoâng laøm. Nhö thaày thuoác gioûi duøng vò tyø söông7

ñeå chöõa beänh. Ñaïi töôùng laäp traän ñoà ñeå deïp giaëc, chaúng

qua laø chæ duøng trong nhaát thôøi, khoâng theå ñöa vaøo quy

taéc cuûa saùch vôû caàn yeáu haøng ngaøy.

Laïi nhö nhöõng haønh ñoäng la Phaät, maéng Toå, ñaùnh

thaät ñau, heùt thaät lôùn, ñeàu laø vieäc baát ñaéc dó phaûi söû

duïng. Thöôøng goïi: ‚Binh laø vaät baát töôøng" chính laø

nghóa ñaây vaäy. Khoâng phaûi nhö duøng gaïo, ñaäu, luùa, baép

ñeå so saùnh ñöôïc. Caùch söû duïng hình nhö ngöôïc laïi vôùi

luaät, nhöng ngöôøi trì luaät chôn chaùnh ñaõ naém ñöôïc yù

chæ cuûa luaät. Tröôøng hôïp nhö Maït-lôïi phu nhôn uoáng

röôïu ñeå cöùu ngöôøi khoûi cheát; ñöùc Phaät taùn thaùn phu

nhôn laø ngöôøi giöõ trai giôùi chôn thaät.

ñeàu nhö huyeãn hoùa neân ñaït ñöôïc Voâ sanh phaùp nhaãn, khaép

mieäng ñoàng noùi keä raèng:

Vaên Thuø ngöôøi ñaïi trí,

Ñaït saâu nguoàn goác phaùp.

Töï tay caàm kieám baùu,

Quyeát böùc thaân Nhö Lai.

Nhö kieám Phaät khoâng khaùc,

Moät töôùng khoâng coù hai.

Khoâng töôùng khoâng choã sanh,

ÔÛ ñaây sao goïi saùt.‛

7 Tyø söông 砒霜: cuõng goïi laø thaïch tín laø moät loaïi thuoác ñoäc,

uoáng vaøo cheát nguôøi.

Boà-taùt giôùi boån cheùp: Boà-taùt thaáy vieäc thieát yeáu phaûi

laøm thì ñöôïc pheùp saùt sanh, aên troäm... haønh ñoäng coù

muïc ñích lôïi ích nhö vaäy, Boà-taùt khoâng bò phaïm giôùi,

maø coøn sanh tröôûng nhieàu phöôùc ñöùc. Neáu nhö söû duïng

sai choã thì seõ taïo ra nhaän ñònh sai laàm cho ngöôøi ñi

sau, tai haïi khoâng nhoû, nhö Öu Maïnh baét chöôùc Thuùc

Ngao8.

Nhöõng keû Toâng chaúng phaûi Toâng, Luaät laïi khoâng

phaûi Luaät, huûy baùng Ñaïi Baùt-nhaõ, gaây nghi ngôø, taïo sai

laàm cho ngöôøi haäu theá, quaû baùo trong ba ñöôøng aùc laøm

8 Öu Maïnh laø nhaïc coâng cuûa Sôû Trang Vöông tröôùc ñôøi Taàn,

gioûi khoâi haøi can giaùn. Teå töôùng Toân Thuùc Ngao raát coi troïng

phaåm ñöùc cuûa oâng, luùc laâm chung di chuùc cho con sau naøy coù

gì khoù khaên neân tìm ñeán Öu Maïnh. Sau naøy, quaû nhieân con

Toân Thuùc Ngao ngheøo ñeán noãi phaûi ñi ñoán cuûi ñeå soáng qua

ngaøy, beøn tìm Öu Maïnh xin giuùp ñôõ.

Öu Maïnh maëc quaàn aùo cuûa Toân Thuùc Ngao, moâ phoûng

ñoäng taùc vaø lôøi noùi cuûa Toân Thuùc Ngao… Luyeän taäp baét chöôùc

hôn moät naêm, oâng caûi trang thaønh Toân Thuùc Ngao. Moät laàn,

Trang Vöông môû tieäc, Öu Maïnh böôùc leân daâng röôïu, khieán

Trang Vöông töôûng Toân Thuùc Ngao taùi sanh, muoán môøi veà

laøm Teå töôùng laàn nöõa… Öu Maïnh traû lôøi: ‚Vôï con cuûa thaàn

laøm Teå töôùng nöôùc sôû laø khoâng xöùng ñaùng, nhö Toân Thuùc

Ngao trung thaønh lieâm khieát cai trò quoác gia, laøm cho nöôùc Sôû

xöng baù trong thieân haï, theá maø ñeán khi cheát con caùi ngheøo

khoâng coù côm aên….‛ Roài Öu Maïnh haùt khuùc ca, ñaïi yù…. Laøm

quan saïch thì ngheøo khoå… Trang Vöông nghe khuùc ca tænh

ngoä, cho goïi con trai Toân Thuùc Ngao ban thöôûng ñaát ñai vaø noâ

boäc. (Baùch khoa thö vaên hoaù coå ñieån Trung Quoác – Nxb Vaên

hoaù thoâng tin).

TAÄP I 45 46 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

sao traùnh khoûi; giaû nhö vì khuyeán duï keû ngu si höôùng

veà Tam baûo, maø laøm caùc phöôùc nghieäp taø maïng, do

phöôùc löïc naøy giöõ gìn khoâng bò ñoïa laïc ngay, nhöng cuoái

cuøng vaãn laø quyeán thuoäc cuûa ma vöông ngoaïi ñaïo, khoâng

phaûi laø ñeä töû cuûa Phaät.

Trong ñôøi maït phaùp loaïi ma taø nhö vaäy raát nhieàu.

Chuùng doái gaït theá gian, laïi nhôø söùc hoã trôï cuûa ma vöông

neân ñöôïc cuùng döôøng ñaày ñuû. Chuùng thöôøng tuï taäp caû

traêm ngaøn quyeán thuoäc con chaùu cuûa chuùng, phaân boå

khaép theá gian, chuùng huûy giôùi luaät cuûa Nhö Lai. Ngöôøi

ngu khoâng hieåu bieát tham muoán danh tieáng cuûa chuùng

neân tranh nhau baét chöôùc, laøm cho nhöõng ngöôøi haûo

taâm xuaát gia ñeàu bò ñoïa laïc vaøo beø ñaûng cuûa chuùng, hoï

muoán caàu thoaùt ra, laïi bò rôi vaøo, thaät ñau loøng bieát

bao! Song nhöõng ngöôøi aáy, nhôø Tam baûo laøm caûnh sôû

duyeân, neân khi toäi baùo heát laïi nhôø vaøo naêng löïc cuûa

Phaät Phaùp Taêng ñoä thoaùt. Nhö ngöôøi bò teù treân ñaát nhôø

döïa vaøo ñaát ñöôïc ñöùng daäy. Nhöõng ngöôøi naøy so vôùi

nhöõng ngöôøi khoâng nghe danh hieäu Tam baûo coøn hôn

moät baäc. Theá neân Ma vöông noùi vôùi ñöùc Phaät:

‚Chuùng toâi ôû trong ñôøi maït phaùp cuûa Ngaøi, seõ sai

quyeán thuoäc cuûa chuùng toâi, aên côm cuûa Ngaøi, maëc aùo cuûa

Ngaøi, ôû nhaø cuûa Ngaøi ñeå phaù hoaïi giaùo phaùp cuûa Ngaøi‛.

Ñöùc Phaät baûo Ma vöông raèng:

‚Caùc ngöôi chæ töï phaù laáy mình chöù phaùp cuûa Ta

khoâng theå bò phaù hoaïi ñöôïc‛.

Nay ai muoán khoâng bò ñoïa vaøo ba ñöôøng aùc, ñi

thaúng leân quaû Thaùnh, thì trì giôùi laø vieäc laøm haøng ñaàu.

Neáu ai khoâng theå giöõ giôùi ñöôïc, neân taùn thaùn giôùi, töï

thaân phaûi taøm quyù.

Ai töï mình ñaõ mang danh thoï giôùi, sao laïi xem

thöôøng giaùo phaùp? Töï thaân khoâng giöõ giôùi tinh nghieâm

maø laïi laøm thaày truyeàn giôùi cho ngöôøi, ñaõ vì ngöôøi

truyeàn giôùi, laïi khoâng daïy ngöôøi hoïc giôùi ñuùng nhö

phaùp, theá maø nhöõng vò naøy coøn noùi: ‚Giôùi luaät laø Tieåu

thöøa, khoâng caàn phaûi hoïc taäp‛. Nhöõng ngöôøi naøy chaéc

chaén phaûi ñoïa vaøo tam ñoà, laøm quyeán thuoäc cuûa ma, töï

mình thoï laáy caùi khoå ñaõ taïo ra, khoâng ai coù theå cöùu

ñöôïc. Tuy vaäy, cuoái cuøng ai cuõng coù theå thaønh Phaät

ñöôïc. Toâi ñaâu daùm khinh thöôøng hoï!

TAÄP I 47 48 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

PHAØM LEÄ

1) Vaên dòch trong Luaät taïng raát phöùc taïp, nay muoán

cho ngöôøi hoïc deã naém ñöôïc, neân toâi nhaèm vaøo yù nghóa

chuû yeáu, löôïc bôùt vaên töï. Vaên tuy ñöôïc ruùt goïn, nhöng yù

nghóa chính vaãn giöõ nguyeân, neáu vò naøo khoâng tin, xin

cöù ñem Luaät taïng ra ñoái chieáu.

2) Sau khi ñöùc Nhö Lai dieät ñoä, Luaät taïng ñöôïc kieát

taäp, ban ñaàu khoâng coù chuû tröông rieâng cuûa töøng boä

phaùi. Sau naøy do kieán giaûi sai khaùc, neân phaân thaønh

nhieàu boä, khi ñaõ phaân thaønh boä phaùi, taát nhieân ai ñi

theo chuû tröông naáy. Nhö ngaøi Nghóa Tònh chæ hoaèng

döông luaät Caên baûn, ngaøi Hoaøi Toá ñeà cao luaät Töù phaàn,

cho neân khoù maø hoäi thoâng ñöôïc.

Sôï raèng: Coù hoïc xöù bò beân naøy boû ra, laïi ñöôïc beân kia

thu duïng, hoaëc boû giôùi giaù laáy giôùi khai, ñöa ñeán tình

traïng chuù troïng giôùi khinh, xem thöôøng giôùi troïng. Toâi

phoûng theo yù chæ cuûa Luaät sö Nam Sôn ñeå ñaû thoâng taát

caû söï dò ñoàng cuûa caùc boä. Chính yeáu laø söû duïng nhöõng yù

kieán hôïp lyù nhaát, khoâng döïa vaøo cô sôû naøo heát, nhö

traùnh neù, thu duïng hoaëc loaïi boû. Muïc ñích chính laø hoaøn

thaønh vieäc toång hôïp nhöõng quan ñieåm ñuùng cuûa caùc boä

phaùi. Ngoõ haàu kheá hôïp ñöôïc baûn yù cuûa Nhö Lai.

HOÛI: - Tuyeân luaät sö söû duïng caùc boä phaùi coøn bò

Hoaøi Toá luaät sö cheâ. Nay y cöù vaøo ñaâu ñeå laøm cô sôû cho

vieäc laáy, boû, ñuùng, sai? Neáu döïa vaøo söï suy luaän

cuûa phaøm phu thì lieäu coù ñuùng vôùi quy ñònh cuûa Phaät

khoâng?

ÑAÙP: - Do söï tranh chaáp neân sanh ra nhieàu boä

phaùi, hieän töôïng ñoù laø söï suy thoaùi cuûa ñaïo phaùp. Söû

duïng nhöõng sôû tröôøng cuûa caùc boä, chính laø yù muoán taäp

thaønh. Tuy Hoaøi Toá cheâ, coù choã cuõng coù caên cöù, nhöng

chaúng leõ Luaät hoïc cuûa Tuyeân luaät sö sai heát hay sao?

Huoáng chi Phaät coù daïy roõ: ‚Ngöôøi nhieàu trí tueä coù theå

boû, coù theå laáy, nhöng keû ngu si khoâng theå phaân bieät

ñöôïc‛. Theá neân ôû ñaây, laáy söï phaân minh ñeå taäp ñaïi

thaønh laø nghó ñeán ngöôøi ñi sau. Cho neân boä Taäp yeáu

naøy söû duïng sôû tröôøng cuûa caùc boä, laø ñeå ñuû ñieàu kieän

tham khaûo. Hôn nöõa, vì ngöôïc doøng tìm ñeán taän nguoàn,

neân ñaâu phaûi caên cöù treân nhöõng suy luaän rieâng tö ñeå

laáy hay boû moät caùch tuøy tieän.

3) Rieâng luaät Thieän kieán phaân giaù toäi vaø taùnh toäi1

nhöng beân döôùi moãi giôùi coù choã phaân coù choã khoâng. Nay

1 Taùnh toäi vaø giaù toäi: Taùnh toäi laø toäi aùc khoâng caàn ñöùc Phaät

cheá ra maø phaïm vaøo laø maéc toäi nhö caùc ñieàu aùc cuûa saùt, ñaïo,

daâm, neáu phaïm vaøo nhöõng ñieàu naøy laø maéc toäi. Coøn giaù toäi laø

toäi ñaõ phaïm vaøo nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc ñöùc Phaät ngaên caám ñoái

vôùi nhöõng ngöôøi xuaát gia, Phaät muoán giöõ gìn moïi ñieàu cô

hieàm cuûa theá gian coù theå xaûy ra, neân ñöùc Phaät cheá ra giôùi

phaùp ñeå ngaên ngöøa khoâng cho phaïm, neáu phaïm phaûi nhöõng

TAÄP I 49 50 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

toâi theo nguyeân baûn khoâng daùm theâm vaøo, ai muoán ñoái

chieáu nguyeân baûn thì coù theá thaáy roõ. Laïi nöõa, theo luaät

Thieän kieán goïi laø cheá toäi, thì ôû ñaây goïi laø giaù toäi, chöõ

duøng tuy khaùc, yù nghóa nhö nhau.

4) Theo sau moãi giôùi, ñeàu coù caùc phaàn: Duyeân khôûi,

thích nghóa, ñöa ra söï khinh troïng cuûa töôùng toäi, hoûi vaø

ñaùp ñeå neâu leân leõ ñuùng, leõ sai. Sau heát daãn chöùng caùc boä

Luaät oai nghi khaùc, nhöõng ñieàu töông töï giôùi ñoù cuõng

phuï luïc vaøo. Saùu phaàn naøy coù khi neâu ra heát, coù khi

giaûm bôùt, vì thaáy khoâng caàn thieát, neân khoâng lieät keâ

chi tieát maø chæ söû duïng saùu töø: Duyeân, thích, töôùng,

bieän, chöùng vaø phuï, ñeå neâu leân töøng phaàn muoán noùi.

5) Xeùt veà maët dòch thuaät caùc boä Luaät, coù tröôøng hôïp

söû duïng töø ngöõ khaùc nhau nhöng yù nghóa ñoàng, hoaëc lôøi

vaên khoù hieåu. Nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy coù theå chuù

thích ñöôïc thì chuù thích, neáu khoâng theå chuù thích thì

ñöa vaøo cuoái moãi quyeån ñeå tieän tham khaûo.

6) Giaù toäi cuûa Thanh-vaên, Ñaïi thöøa ñoàng hoïc. Cho

ñeán nhöõng ñieàu vì chuùng sanh neân phöông tieän môû ra,

ñeàu coù chöùng cöù roõ raøng trong kinh, khoâng theå laãn loän

ñöôïc. Nay y cöù kinh Phaïm voõng vaø Töø thò giôùi boån, moãi

giôùi chæ thuyeát minh phaàn chính. Ñoù laø phoûng theo yù

cuûa Sôù giaûi Thieân Thai.

ñieàu caám ñoù thì maéc toäi nhö caùc loaïi chöùa dö y, aên ñoà caùch

ñeâm, ñaøo ñaát, haïi coû v.v...

ÑEÀ CÖÔNG

1) Naêm phaàn Phaùp thaân ñeàu y cöù theo giôùi, ba moân

hoïc Voâ laäu, laáy giôùi laøm ñaàu, khoâng moät ñöùc Nhö Lai

naøo khoâng ñuû giôùi theå, khoâng moät Boà-taùt naøo khoâng tu

giôùi Ba-la-maät, khoâng moät kinh ñieån naøo khoâng ñeà cao

giôùi phaùp, khoâng vò Thaùnh, baäc Hieàn naøo khoâng giöõ giôùi

haïnh trang nghieâm. Trì giôùi gioáng nhö ñaát, taát caû thieän

phaùp ñeàu töø ñoù maø sanh tröôûng. Trì giôùi nhö thaønh

quaùch, döïa vaøo ñoù maø xa lìa ñöôïc ma chöôùng. Luaän veà

söï thuø thaéng sieâu vieät cuûa giôùi thì moät ngöôøi phaøm phu

khi ñöôïc thoï giôùi, lieàn ñöôïc goïi ngay laø phöôùc ñieàn cuûa

theá gian; coøn ñaït ñeán choã cuøng taän cuûa giôùi thì chæ coù

Phaät môùi ñöôïc goïi laø baäc troøn ñaày veà giôùi.

Boán taàng laàu cao, moãi baäc laø caûnh giôùi vieân ñoán.

Taùm vaïn teá haïnh, moãi haïnh cuøng phaùp giôùi töông öng.

Neáu khoâng trì giôùi thì duø coù hoïc taäp giaùo lyù, toïa thieàn,

taïo caùc phöôùc nghieäp ñeàu laø neáp soáng cuûa ma vaø rôi vaøo

beø ñaûng cuûa chuùng. Theá neân ngöôøí haûo taâm, xuaát gia,

nhaát thieát phaûi baét ñaàu töø trì giôùi, vaø sau ñoù vieäc töï lôïi

lôïi tha, caùc phaùp môùi thaønh töïu. Neáu boû con ñöôøng

thoâng suoát naøy, thì khoâng coøn loái ñi naøo ngaén hôn nöõa.

HOÛI: - Taïng luaät cuûa Tyø-kheo voán thuoäc Thanh vaên,

giôùi kinh Phaïm voõng môùi laø ñaïi giaùo, nay laïi noùi raèng:

Boán caáp baäc ñeàu laø caûnh vieân ñoán, laøm sao phaân roõ

ñöôïc Ñaïi vaø Tieåu thöøa? Laïi nöõa, ñaõ goïi laø vieân ñoán thì

moät caáp baäc laø ñuû roài, caàn gì phaûi boán caáp baäc.

TAÄP I 51 52 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

ÑAÙP: - Ngöôøi vieân, khi thoï phaùp, khoâng phaùp naøo

khoâng vieân. Ai ñaõ nhaän chaân ñöôïc chæ thuù cuûa kinh

Phaùp hoa môû baøy thì nhaát saéc, nhaát höông ñeàu laø trung

ñaïo. Nhö vaäy, coù giaùo phaùp naøo laø khoâng vieân ñoán?

Phaùp hoa huyeàn nghóa noùi: Khai thoâ (hieån) thì Luaät hoïc

laø Ñaïi thöøa. Thöùc xoa, Thöùc xoa töùc laø nghóa thöù nhaát

cuûa Ñaïi thöøa. AÙnh saùng khoâng phaûi laø xanh, vaøng, ñoû,

traéng, ñen. Tam quy, Nguõ giôùi, Thaäp thieän, 250 giôùi ñeàu

laø Ñaïi thöøa. Nhö vaäy, sao laïi coù thoâ giôùi khaùc vôùi dieäu

giôùi? Giôùi ñaõ dieäu thì ngöôøi thoï giôùi cuõng dieäu, neân caâu

‚Ngöôi thaät laø con ta‛ chính laø nghóa naøy. Ñaây goïi laø

dieäu giôùi, khoâng coøn ñoái ñaõi.

Than oâi! Do ñaây, quaùn saùt töøng caáp baäc ñeàu laø vieân

ñoán, moät vaø nhieàu khoâng ngaïi nhau, môùi thaønh baát khaû

tö nghì. Neáu cho raèng moät loaït laø ñuû, thì nhö kinh Hoa

nghieâm coù baûy choã, chín hoäi1. Vaäy, ta coù theå ñaët vaán ñeà

laø moät choã, moät hoäi laø ñuû coù ñöôïc khoâng?

1 Baûy choã chín hoäi: theo Thaäp baùt hoa nghieâm kinh moät boä coù

39 phaåm thì coù 7 choã noùi vaø goàm coù 9 hoäi.

7 choã: - Nhaân gian goàm coù 3 choã: 1. Boà-ñeà ñaïo traøng, 2.

Phoå Quang Minh ñieän, 3. Truøng Caùc giaûng ñöôøng,

- Thieân thöôïng goàm coù 4 choã: 1. Ñao-lôïi thieân, 2. Daï-ma

thieân, 3. Ñaâu-suaát thieân, 4. Tha Hoùa thieân.

Ñoù laø 7 choã noùi kinh Hoa nghieâm. Vaø goàm coù 9 hoäi:

1. Theá chuû dieäu nghieâm phaåm, 2. Nhö Lai danh hieäu

phaåm, 3. Thaêng Ñao-lôïi thieân cung phaåm, 4. Thaêng Daï-ma

thieân cung phaåm, 5. Thaêng Ñaâu-suaát thieân cung phaåm, 6.

Thaäp ñòa phaåm, 7. Thaäp ñònh phaåm, 8. Ly theá gian phaåm, 9.

HOÛI: - Naêm giôùi, möôøi giôùi, Tyø-kheo giôùi, Boà-taùt giôùi

duï nhö boán caáp baäc vaøo nhaø laàu. Theá neân noùi raèng:

Khoâng thoï naêm giôùi maø thoï möôøi giôùi, cho ñeán khoâng

thoï Tyø-kheo giôùi maø thoï Boà-taùt giôùi, vieäc laøm aáy khoâng

ñuùng. YÙ nghóa thöù lôùp ñaõ roõ raøng nhö vaäy, huoáng chi

ngaøy nay, cho Sa-di thoï giôùi Boà-taùt, haù khoâng töï laøm

ngöôïc laïi vaø vöôït leân lôøi daïy chôn thaät cuûa Phaät hay

sao?

ÑAÙP: - Duï veà nhaø laàu, chaúng qua thuyeát minh tieán

trình cuûa moät laàn ñi leân, nhöng neáu chaáp haønh moät

caùch cöùng ngaét nhö vaäy thì Öu-baø-taéc cuõng khoâng ñöôïc

thoï Boà-taùt giôùi. Söï thaät thì Öu-baø-taéc coù theå thoï giôùi

ñöôïc vaäy taïi sao khoâng cho pheùp Sa-di thoï? khoâng leõ

Sa-di laïi khoâng baèng Öu-baø-taéc hay sao? Giôùi Boà-taùt

theo Nghóa sôù thì coäng thoâng caû baûy chuùng, maø caùc chuøa

ñaïi vaø tieåu ôû Taây Truùc chia rieâng, nhö vaäy chaúng leõ caùc

chuøa cuûa Ñaïi thöøa laïi khoâng coù Sa-di hay sao?

HOÛI: - Ba moân, Thieàn, Giaùo, Luaät cuõng nhö lan muøa

Xuaân, cuùc muøa Thu, ñeàu phoâ tröông caùi ñeïp cuûa mình.

Nay chæ laáy giôùi laøm ñöôøng ñi chung, taïi sao töø xöa laïi

laäp ra ba Toâng?

ÑAÙP: - Hai möôi taùm vò Toå ôû Taây Vöïc ñeàu baûo trì

ba Taïng, khi Phaät phaùp löu truyeàn ñeán Ñoâng Ñoä thì

môùi phaân chia thaønh moân phaùi, nhöng khoâng moät vò

Nhaäp phaùp giôùi phaåm. Ñoù laø chín hoäi noùi kinh Hoa nghieâm

cuûa ñöùc Phaät.

TAÄP I 53 54 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Thieàn sö naøo, moät vò Giaûng chuû naøo khoâng laáy giôùi luaät

ñeå thuùc lieãm thaân taâm, ngoõ haàu khoâng gaây aùc nghieäp.

2) Ngöôøi chöa hoïc giôùi, phaàn nhieàu sôï giöõ khoù khaên,

nguyeân nhaân chính laø hoï khoâng hieåu giôùi phaùp neân

sanh loøng thoái thaát. Neáu ai hoïc giôùi naøy, môùi thaáy raèng

ñöùc Nhö Lai trí tueä voâ cuøng, hieåu taän loøng ngöôøi. Ngaøi

ngaên ngöøa vaø môû ra raát ñuùng choã, neân söï giöõ giôùi khoâng

khoù khaên gì caû.

Toâi nhôù luùc môùi xuaát gia, töï thò cho raèng caên baûn

mình thanh tònh, raát sôï söï haønh trì boù buoäc vôùi nhieàu

chi tieát, neân möôøi giôùi Sa-di toâi coøn chaúng chòu thoï,

huoáng chi laø giôùi Tyø-kheo. Sau naøy, nhaân theo ñaïi

chuùng ôû Tuøng laâm neân göôïng thoï möôøi giôùi. Sau ñoù xem

qua giôùi boån, cho ñeán hoïc Luaät taïng môùi tin raèng: muoán

ñöôïc töï taïi khoâng coøn sôï gì, thì caàn phaûi thoâng suoát giôùi

luaät.

Ngöôøi chöa hoïc luaät, gaëp vieäc gì cuõng beá taéc caû. Nhaø

Nho noùi: ‚Ngöôøi khoâng hoïc leã, khoâng theå laäp thaân.‛ Lôøi

noùi aáy ñuùng thay!

3) Xöù Taây Truùc khí haäu noùng vaø aåm, caây coû khoâng

sanh tröôûng ñöôïc, neân ñöùc Phaät cho pheùp Tyø-kheo aên 5

thöù tònh nhuïc. Xöù naøy rau traùi raát nhieàu, quyeát ñònh

khoâng ñuôïc aên thòt. Laïi nöõa, caùc nöôùc ôû Taây Vöïc, neáu

thöïc haønh theo phaùp Tieåu thöøa môùi aên 5 thöù tònh nhuïc,

coøn caùc ngöôøi haønh trì theo Ñaïi thöøa, ñeàu caám khoâng

cho aên.

Nay taïi xöù naøy giaùo phaùp Ñaïi thöøa ñaõ truyeàn khaép,

neáu Tyø-kheo aên thòt, nhaát ñònh taêng theâm söï huûy baùng.

Ñeå ngaên söï cheâ bai cuûa theá gian, neân chuù troïng vieäc

naøy, duø ai chöa thoï giôùi Boà-taùt cuõng khoâng ñöôïc aên thòt,

neáu aên thòt thì khoâng phaûi neáp soáng cuûa Sa-moân.

4) Hai taïng Kinh vaø Luaän quyù ôû choã löu thoâng, rieâng

coù taïng Luaät raát quyù giaù vaø kín ñaùo, vì luaät laø phaùp cuûa

Ñaïi Taêng khoâng phaûi daønh cho ngöôøi ngoaøi.

Luaät Caên baûn cheùp: ‚Ngöôøi taïi gia chæ ñöôïc nghe hai

taïng Kinh vaø Luaän, taïng Luaät laø pheùp taéc cuûa ngöôøi

xuaát gia khoâng ñöôïc xem‛.

Baøi töïa cuûa kinh Giôùi nhaân duyeân cheùp: ‚Taïi Thieân

Truùc, luaät ñöôïc giöõ kín, chæ coù baäc Ñaàu-ñaø vaø nhöõng vò

coù trí tueä vöõng chaéc môùi ñöôïc pheùp môû xem vaø cuøng

truyeàn cho nhau‛.

Ngaøi Da-xaù daën ñi daën laïi raát kyõ vieäc naøy: ‚Con

ngöôøi neân baûo hoï laøm chöù khoâng neân cho hoï bieát‛. Caâu

noùi naøy thaät laø chí lyù chí thieát, caàn löu yù vaø caån thaän

mong raèng nhöõng vò ñoàng giôùi phaûi caån thaän vaán ñeà

truyeàn thoï. Ai chöa ñuû naêm haï, chaúng phaûi ngöôøi trì

luaät, chôù neân cho hoï bieát. Xem roõ hai Luaät ñeàu noùi nhö

vaäy, neân bieát vieäc naøy phaûi caån thaän, neáu ñeå Sa-di hieåu

roõ Naêm thieân thì seõ thaønh giaø naïn khi hoï thoï Cuï tuùc

giôùi.

Boä Taäp yeáu naøy ñaëc bieät daønh cho ngöôøi thích goïn,

tieän duïng khi haønh trì. Chôù neân cho ngöôøi chöa thoï giôùi

xem tröôùc. Neáu Sa-di trao cho nhau xem, phaûi traùch hoï

TAÄP I 55 56 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

vaø ngaên caûn ngay, neáu khoâng laøm nhö vaäy ta vaø hoï ñeàu

coù toäi.

HOÛI: - Ñöùc Theá Toân giaûng phaùp nhö moät traän möa

laøm thaám öôùt khaép nôi, ngöôøi naøo thaám nhuaàn ñeàu

ñöôïc lôïi ích. Ngaøy xöa coù ngöôøi nghe nöûa baøi keä trong

kinh, ñöôïc thoaùt khoûi toäi ñaàu thai laøm choù, vaø traâu chôû

ñaïi kinh, ñôøi sau ñöôïc sanh laøm Sa-moân. Nhö vaäy, taïi

sao Taïng luaät laïi cho laø quyù baùu vaø giöõ kín? Chaúng leõ

luaät khoâng coù lôïi ích cho ngöôøi, hay laø quyù vò khoâng

muoán ñem luaät laøm lôïi ích cho moïi ngöôøi? Laïi nöõa, giaû

nhö coù ngöôøi chöa thoï Cuï tuùc giôùi, phaùt taâm duyeät Taïng

luaät, khoâng bieát Phaät caám choã naøo khoâng ñöôïc ñoïc. Laïi

nhö nhöõng ngöôøi vieát cheùp, khaéc baûn in... thì phaûi xem

qua, giaû nhö sau naøy hoï phaùt taâm thoï giôùi, neáu vì

nhöõng ngöôøi aáy cho thoï giôùi thì hoï coù maéc troïng naïn

hay khoâng? Neáu ñieàu ñoù laø troïng naïn thì trong Phaät

phaùp cuõng coù nhöõng haïn cheá vaø taùc duïng ngöôïc laïi

‚Cam loà bieán thaønh ñoäc döôïc?‛

ÑAÙP: - Kinh ñieån quyù ôû choã löu thoâng, nhôø theá neân

thaønh chuûng töû cuûa vaên huaân, coøn Luaät quyù baùu ôû choã

giöõ kín neân ngaên ngöøa ñöôïc caùi naïn cuûa taëc truï. Moät

beân laø giöõ kín, moät beân laø phôi baøy, ñeàu laø naèm trong

Töù taát-ñaøn cuûa Nhö Lai, cho ñeán nhö ngöôøi khoâng bieát

gì maø laàm xem hay xem qua khi cheùp, khaéc, in... thì

ñaâu coù taâm troäm phaùp, taát nhieân khoâng lieät vaøo tröôøng

hôïp bò troïng naïn. Nhöng nhöõng ngöôøi cheùp hay khaéc

chöa hieåu roõ ñöôïc thì coøn coù theå dung thöù, coøn nhö

ngöôøi xem maø hieåu roõ thì phaûi ngaên caám. Vì vaäy, ñoái

vôùi nhöõng ngöôøi bieát phaùp caàn phaûi kheùo leùo höôùng daãn

cho hoï.

HOÛI: - Caùc thieân vaø tuï cuûa luaät ñaõ khoâng cho Cö só

vaø Sa-di ñöôïc bieát, taïi sao treân hoäi Nieát-baøn ñöùc Theá

Toân noùi vôùi ñaïi chuùng trôøi, ngöôøi veà 5 thieân 7 tuï vaø phoù

chuùc cho ñôøi sau khoâng ñöôïc vi phaïm, chaúng leõ trong

kinh Nieát-baøn noùi rieâng cho Tyø-kheo vaø khoâng theå löu

thoâng trong theá gian hay sao?

ÑAÙP: - Hoäi Nieát-baøn thuaàn laø chuùng ñaïi Boà-taùt, chaéc

chaén khoâng coù keû aùc troäm phaùp, neân ñöùc Phaät ñoái vôùi

teân cuûa thieân vaø tuï khoâng kieâng cöõ. Tuy nhieân Phaät chæ

noùi ra teân chöù khoâng trình baøy söï nghóa, neáu ai muoán

giaûng kinh Nieát-baøn cuõng khoâng neân giaûi thích chi tieát.

HOÛI: - Sa-di hieåu ñöôïc 5 thieân thì thaønh giaø naïn

khi thoï giôùi Cuï tuùc. Nay giaû nhö coù ngöôøi muoán thoï giôùi

Cuï tuùc nhöng tröôùc ñaây lôõ ñoïc 5 thieân thì coù thaønh giaø

naïn khoâng?

ÑAÙP: - Giôùi phaùp cuûa Tyø-kheo chæ cho pheùp haønh

trì sau khi thoï. Tröôùc khi thoï giôùi khoâng ñöôïc ñoïc giôùi

boån, neáu khoâng bieát maø xem nhaàm thì coù theå tha thöù

ñöôïc, coøn bieát maø coá yù vi phaïm thì khoù coù theå boû qua.

5) Giôùi theå cuûa Tyø-kheo raát toân quyù, neáp soáng cuûa

ngöôøi theá tuïc raát oâ nhieãm. Tuïng kinh, leã saùm coøn coù theå

goïi laø phaùp thí, nhöng thoåi tieâu, ñaùnh baït thì khaùc gì keû

xöôùng ca? Tröôøng hôïp trong kinh Phaùp hoa cho pheùp

laøm nhö vaäy ñeå cuùng döôøng Phaät thì voán laø baûo ngöôøi

khaùc laøm, chöù ñaõ mang hình daùng trang nghieâm cuûa

TAÄP I 57 58 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

Taêng só, sao laïi töï mình laøm nhöõng ñieäu boä khoù coi nhö

vaäy! Neáu am vieän naøo muoán thay ñoåi neáp soáng, theo

Thieàn toâng thì cuõng khoâng ñöôïc söû duïng caùc loaïi aâm

nhaïc, neáu ai khoâng töø boû thì traùi vôùi nhöõng quy ñònh

cuûa Phaät.

HOÛI: - Neáu cho raèng vieäc thoåi tieâu, goõ baït cuõng

gioáng nhö haùt xöôùng, nhöng truyeän Kyù qui coù ghi: ‚Ñaïi

hoäi Töï töù coù goõ nhaïc, ñaùnh troáng, treo traøng hoa, ñi

haønh höông caùc mieáu thôø‛. Nhö vaäy, xeùt veà noäi dung thì

khaùc gì thoåi tieâu, goõ baït, taïi sao laïi khoâng cho? Giaû söû

baûo ngöôøi khaùc laøm, coù khaùc gì mình laøm maø laïi khoâng

phaïm toäi?

ÑAÙP: - Toäi nguõ nghòch, thaäp aùc laø taùnh toäi cuûa theá

gian, neân baûo ngöôøi khaùc laøm hay töï mình laøm ñeàu chòu

quaû baùo nhö nhau. Nay vieäc ca haùt, xöôùng muùa laø Giaù

toäi cuûa ngöôøi xuaát gia, coøn baûo ngöôøi ñaùnh nhaïc ñeå cuùng

döôøng thì ñoù laø phöôùc nghieäp, vieäc naøy khoâng theå

xem laø taùnh toäi ñöôïc.

6) Giôùi khoâng aên phi thôøi, taát caû kinh, luaät ñeàu

nghieâm caám roõ raøng vaø ñaày ñuû, khoâng moät boä luaät naøo

khai cho giôùi naøy. Caâu noùi: ‚AÊn quaù ngoï laø döôïc thaïch‛,

khoâng phaûi lôøi cuûa Phaät daïy, ñoù laø quyeàn xaûo cuûa ngöôøi

xöa, neáu thaân theå yeáu ôùt nhieàu beänh thì cho duøng nöôùc

phi thôøi, nöôùc baûy ngaøy, thuoác troïn ñôøi, coù theå ñaùp öùng

söï suy yeáu cuûa cô theå. Taïi sao laïi cam taâm phaù giôùi

naøy? Tröø tröôøng hôïp vì nhaân duyeân maát maïng khoâng

coøn caùch naøo ñeå baûo toàn sinh maïng thì hoaëc laø xaû giôùi

Tyø-kheo, Sa-di, chæ laøm moät ngöôøi caän truù Boà-taùt, hoaëc

cöù 15 ngaøy haøng thaùng thaønh khaån saùm hoái, nguyeän

khoâng laøm Giôùi sö thì coù theå ñöôïc.

HOÛI: - Giôùi khoâng aên phi thôøi coøn goïi laø trai, chaéc

chaén khoâng ñöôïc phaïm roài. Nhöng nhöõng baäc Tri thöùc

xöa nay, phaàn nhieàu khoâng theå giöõ ñöôïc. Neáu nhö ngöôøi

naøo, caùc giôùi caên baûn ñaõ thanh tònh, chaúng leõ bò ñoïa vì

caùc giôùi khaùc khoâng thanh tònh hay sao?

ÑAÙP: - Phaù giôùi phaù trai ñeàu goïi laø aùc phaùp, neáu chæ

giöõ giôùi caên baûn, thaø ñöøng thoï duïng cuûa tín thí. Töø xöa

ñeán nay, nhöõng baäc Tri thöùc chôn chaùnh theo khuynh

höôùng ‚Thöøa caáp giôùi hoaõn‛, ñeàu bieát ñöùc taøm quyù,

khoâng laøm Giôùi sö nhö ngaøi Töû Baù, Thoï Xöông. Nhöõng

baäc Tri thöùc gaàn ñaây khoâng tuaân theo giôùi vi teá, ñaõ laøm

thaày moïi ngöôøi moät caùch sai laàm, neáu hoï chöa bò ñoïa laïc

coù theå nhôø phöôùc nghieäp ñaëc bieät naøo ñoù baûo trì. Ngaøi

Hueä Vieãn cöông quyeát töø choái uoáng nöôùc maät, ngaøi Cao

Phong chæ aên moät böõa, ngaøi Ñaït Quaùn quaù ngoï khoâng

neám moät thöù gì caû. Caùc ngaøi danh tuùc veà Thieàn giaùo töø

tröôùc, giöõ gìn trai giôùi thanh tònh raát nhieàu, chính laø

giöõ gìn giaùo. Ta khoâng theå hoïc theo keû Tri thöùc ñôøi sau,

caàu lôïi moät caùch baån thæu.

7) Trong luaät quy ñònh Tyø-kheo chöa ñuû 10 haï khoâng

ñöôïc pheùp laøm Hoøa thöôïng hay y chæ A-xaø-leâ, neáu vò naøo

voäi vaõ laøm thaày, ñoù laø ngöôøi bieát phaùp maø laïm phaùp.

HOÛI: - Baây giôø thôøi maït phaùp, maïng ngöôøi voâ thöôøng,

thaân nhö söông buoåi sôùm, laøm sao coù theå chôø ñôïi ñuùng

TAÄP I 59 60 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

luùc? Hoaêïc laø coù theå naøo môû ra moät tröôøng hôïp ngoaïi leä

ñeå Taêng baûo khoâng bò ñoaïn tuyeät hay khoâng?

ÑAÙP: - Do ñôøi maït phaùp khoâng y theo luaät ñònh,

Taêng luaân suy ñoài, neân thaønh suy giaûm nhö theá. Nay

muoán phuïc höng laïi phaûi tuaân theo söï quy ñònh cuûa

Phaät. Ai muoán ñoä ngöôøi xuaát gia, ít nhaát phaûi ñuû 10 haï,

bieát roõ hai boä luaät cuûa Taêng vaø Ni.

8) Theo luaät, moãi ngaøy chia laøm ba thôøi, cho pheùp

hai thôøi hoïc noäi ñieån, moät thôøi coøn laïi hoïc saùch vôû khaùc,

thuoäc saùch ngoaøi. Nhöõng ngöôøi lôïi caên, coù theå döïa vaøo

ñoù ñeå haøng phuïc ngoaïi ñaïo, vì caùc nöôùc ôû Taây Vöïc raát

nhieàu ngoaïi ñaïo choáng ñoái Phaät phaùp. ÔÛ xöù naøy, vieäc aáy

khoâng ñoái töôïng, neân vò naøo chæ chuyeân taâm theo vieäc

chính cuûa mình thì haøng Cö só caøng theâm kính troïng.

Nhö ai ñaém nhieãm thô vaên thì ngöôøi gioûi ñöôïc ñôøi

thöông caûm toån vaø keû dôû bò cheâ bai. Toâi chæ thaáy hoï bò

ngöôøi ngoaøi haøng phuïc hoï, chöù naøo thaáy hoï haøng phuïc

ñöôïc ai ñaâu. Vò naøo caên cô coù haïn, thì giôø khoâng nhieàu,

phaûi mau hoïc vieäc chaùnh yeáu, cho roõ raøng thoâng suoát,

coøn sôï khoâng kòp thì giôø. Neáu tham ñaém thô vaên chaéc

chaén khoâng laø ngöôøi giôùi töû chôn thaät.

9) Luaät naøy laø neàn taûng cuûa ñònh tueä, laø goác cuûa giaûi

thoaùt. Neàn moùng xaây xong, nhaø cöûa laøm theo thieát keá,

goác caây ñaõ vöõng thì ñeán khi troå hoa keát traùi leõ taát

nhieân hôn nhieàu. Neáu khoâng reøn luyeän noäi taâm, maø chæ

trang söùc hình töôùng beân ngoaøi thì ngöôïc vôùi nhôn

chaùnh thoï giôùi, vónh vieãn ñoaïn tuyeät dieäu quaû Nieát-baøn.

HOÛI: - Giôùi laø neàn moùng cuûa ñònh tueä, laø goác cuûa

giaûi thoaùt. Khoâng xaây neàn moùng, taát nhieân khoâng xaây

nhaø ñöôïc. Nhöng neáu chæ coù neàn moùng thì chöa phaûi laø

hoaøn thaønh toaøn boä, neân caàn phaûi laáy vieäc hoïc giaùo

nghóa, tham thieàn ñeå ñaït ñeán cöùu caùnh, chaúng leõ chæ coù

luaät môùi ñaït ñeán cöùu caùnh hay sao?

ÑAÙP: - Thoï ñöôïc Luaät nghi, ñoù chính laø neàn moùng,

ñeå Ñònh coäng giôùi2 vaø Ñaïo coäng giôùi hoaøn thaønh, cho

neân môùi noùi: Caàn phaûi reøn luyeän noäi taâm. Nhö phaàn ñaïi

tieåu Kieàn-ñoä trình baøy: Ban ñaàu haønh giaû tu taäp Thaùnh

giôùi ñeå ñaït ñeán Nguõ thoâng, Tam minh, taát caû ñeàu thuoäc

veà thaät nghóa cuûa giôùi. Nhö vaäy, laïi coù theå tìm caàu cöùu

caùnh naøo beân ngoaøi luaät hay sao?

10) Giôùi luaät khoâng haïn cheá ôû Thanh-vaên, neáu ai

phaùt taâm aét baèng baäc Ñaïi só. Vaû laïi, ñuû caùc giôùi haïnh

môùi laø chaùnh nhôn cuûa thöôïng phaåm.

Nieäm Phaät ñöôïc ñoä thoaùt, thôøi nay chính laø luùc tin

vaøo söï ghi cheùp, neáu khoâng veà ñöôïc nôi an laïc thì chöa

hoaøn toaøn tuaân theo lôøi Phaät daïy. Mong raèng nhöõng vò

ñoàng tu haõy bieát roõ nôi höôùng veà.

2 Ñònh coäng giôùi: coøn goïi laø Tònh löï sanh luaät nghi. Khi nhaäp

vaøo sô thieàn, nhò thieàn cuøng caùc thieàn ñònh khaùc, thì cuøng vôùi

thieàn ñònh, giôùi theå phoøng phi chæ aùc töï nhieân cuøng sanh, taát

caû nhöõng ñoäng taùc cuûa thaân vaø khaåu ñeàu keát hôïp vôùi luaät

nghi. Caâu-xaù luaän 14 noùi: “Tònh löï sanh nghóa laø luaät nghi töø

nôi tònh löï sanh ra, hoaëc y vaøo tònh löï. Neáu ñaït ñöôïc tònh löï

thì ñònh thaønh ra luaät nghi naøy.‛

TAÄP I 61 62 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

HOÛI: - Ñaày ñuû caùc giôùi haïnh, taát nhieân laø ñuû ñieàu

kieän ñeå ñöôïc sanh thöôïng phaåm thöôïng sanh vaø sanh

vaøo moät trong ba loaïi chuùng sanh. Trì giôùi gioáng nhö

maët ñaát, taát caû thieän phaùp ñeàu sanh thaønh töø ñoùù. Neáu

Ñònh coäng vaø Ñaïo coäng ñeàu bao haøm ñaày ñuû thì caàn gì

phaûi nieäm Phaät? Laïi nöõa, nieäm Phaät laø phaùp moân ngaén

nhaát ñeå ra khoûi ba coõi, khi laâm chung chæ caàn 10 nieäm,

töùc ñöôïc vaõng sanh, caàn gì phaûi haønh trì giôùi töôùng cho

phieàn phöùc? Caû hai phaùp moân ñeàu laø ñöôøng taét, chæ caàn

ñi moät ñöôøng laø ñeán ñích, caàn gì phaûi böôùc caû hai ñöôøng

môùi goïi laø hoaøn toaøn tuaân theo lôøi Phaät daïy?

ÑAÙP: - Ñònh coäng vaø Ñaïo coäng taát nhieân coù khaû

naêng thoaùt khoûi sanh töû, nhöng neáu khoâng nguyeän sanh

veà Tònh ñoä thì ñöông nhieân chæ sanh veà coõi phöông tieän

ueá ñoä maø thoâi. Coøn neáu trì giôùi kieâm nieäm Phaät, coù theå

ñoaïn ñöôïc thoâng hoaëc (kieán tö hoaëc) vaø bieät hoaëc (traàn

sa, voâ minh), ñöông nhieân coù theå sanh vaøo ba coõi Tònh

ñoä: Phöông tieän, Thaät baùo vaø Tòch quang Tònh ñoä. Giaû

nhö chöa ñoaïn ñöôïc hoaëc, cuõng coù theå sinh vaøo coõi Ñoàng

cö Tònh ñoä. Laïi nöõa, nieäm Phaät ñeå taâm ñöôïc tònh, ñoù laø

Voâ thöôïng dieäu giôùi. Neáu khoâng tuaân theo lôøi daïy ‚nieäm

Phaät ñöôïc giaûi thoaùt‛ thì cuõng chính laø ñi ngöôïc lôøi daïy

cuûa Phaät, giôùi luaät cuõng cheâ traùch ñieàu ñoù. Nhöng neáu yû

laïi vaøo con ñöôøng taéc, 10 nieäm vaõng sanh khinh

thöôøng giôùi töôùng cho laø phieàn phöùc, cuõng khoâng phaûi

laø ngöôøi nieäm Phaät chôn chaùnh, 10 nieäm luùc laâm

chung khoù thaønh töïu. Theá neân ngöôøi tu caàn phaûi laáy

Tònh giôùi laøm nhaân, Tònh ñoä laøm quaû, môùi laáy vieäc

chính yeáu ñeå giaûi thoaùt; ñaây chính laø moät con ñöôøng

thanh tònh sao goïi laø hai ñöôøng ö?

11) Boä Taäp yeáu naøy chæ ñaùp öùng cho vieäc töï lôïi, neáu

vò naøo muoán hoaèng truyeàn luaät thì caàn phaûi tham khaûo

heát Taïng luaät, môùi coù theå hieåu roõ heát nguoàn goác, maø chæ

baøy laïi cho ngöôøi sau. Ñaõ laø baäc thaày moâ phaïm, ñaâu coù

theå cho pheùp chæ choïn söï toùm löôïc maø boû ñi söï roõ raøng

ñaày ñuû. Nay neáu vò naøo y cöù giôùi luaät laøm cô sôû, rieâng tu

giaùo quaùn Thieàn toâng v.v... tröôùc heát caàn phaûi thuoäc

loøng chaùnh vaên cuûa giôùi boån, sau ñoù y cöù giôùi boån

nghieân cöùu cho thaáu trieät nhöõng choã vi teá. Nhöõng vò

nhö theá khoâng bò cheâ laø deâ caâm. Neáu ai quyeát chí hoaèng

döông giôùi luaät tieáp daãn ngöôøi sau, tröôùc heát caên cöù vaøo

baûn Taäp yeáu naøy nghieân cöùu cho roõ raøng nhuaàn nhuyeãn,

sau ñoù caàn phaûi tham khaûo toaøn Taïng luaät thì mang

danh Luaät sö môùi khoâng hoå theïn vaäy.

TAÄP I 63 64 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

LUAÄT TAÏNG TOÅNG MUÏC

1) TÖÙ PHAÀN LUAÄT TAÏNG: 60 quyeån - Ñôøi Dieâu

Taàn - Keá Taân - Tam Taïng Phaät-ñaø-da-xaù vaø Truùc

Phaät Nieäm cuøng dòch.

2) TÖÙ PHAÀN GIÔÙI BOÅN: 1 quyeån - Tam taïng

Phaät-ñaø-da-xaù dòch.

3) TÖÙ PHAÀN GIÔÙI BOÅN: 1 quyeån.

TYØ-KHEO-NI GIÔÙI BOÅN: 1 quyeån - Ñöôøng, chuøa

Taây Thaùi Nguyeân, Sa-moân Hoaøi Toá y luaät taäp xuaát.

4) ÑAØM-VOÂ-ÑÖÙC LUAÄT TAÏP YEÁT-MA: 1 quyeån -

Tieàn Nguïy, Tam Taïng Thieân Truùc Khöông Taêng

Khaûi dòch.

5) YEÁT-MA - Taøo Nguïy - Sa-moân Ñaøm-ñeá taäp.

6) TÖÙ PHAÀN TYØ-KHEO-NI YEÁT-MA PHAÙP: 1

quyeån - Löu Toáng - Tam Taïng nước Keá Taân Caàu-na-

baït-ma dòch.

7) TÖÙ PHAÀN LUAÄT SAN BOÅ TUØY CÔ YEÁT-MA:

2 quyeån - Kinh Trieäu - chuøa Suøng Nghóa, Sa-moân

Ñaïo Tuyeân soaïn.

8) TÖÙ PHAÀN TAÊNG YEÁT-MA: 3 quyeån.

TÖÙ PHAÀN NI YEÁT-MA: 3 quyeån - Ñöôøng, chuøa

Taây Thaùi Nguyeân, Sa-moân Hoaøi Toá y luaät taäp xuaát.

9) MA-HA TAÊNG KYØ LUAÄT: 40 quyeån - Ñoâng

Taán - Tam Taïng Phaùp sö Phaät-ñaø-baït-ñaø-la cuøng Sa-

moân Phaùp Hieån dòch.

10) BA-LA-ÑEÀ-MOÄC-XOA TAÊNG KYØ GIÔÙI BOÅN:

1 quyeån - Phaät-ñaø-baït-ñaø-la dòch.

11) TYØ-KHEO-NI TAÊNG KYØ LUAÄT BA-LA-ÑEÀ-

MOÄC-XOA GIÔÙI KINH1: 1 quyeån - Ñoâng Taán, Sa-

moân Phaùp Hieån, người Bình Döông cuøng Giaùc Hieàn

dòch.

12) DI-SA-TAÉC NGUÕ PHAÀN LUAÄT: 30 quyeån -

Toáng, Tam Taïng nước Keá Taân Phaät-ñaø-thaäp vaø Truùc

Ñaïo Sanh dòch.

13) NGUÕ PHAÀN GIÔÙI BOÅN: 1 quyeån.

TYØ-KHEO-NI GIÔÙI BOÅN: 1 quyeån - Löông,

chuøa Kieán Sô - Sa-moân Minh Huy bieân taäp.

14) NGUÕ PHAÀN LUAÄT YEÁT-MA BOÅN: 1 quyeån -

Ñaïi Ñöôøng, chuøa Khai Nghieäp, Sa-moân AÙi Ñoàng ghi

cheùp.

15) THAÄP TUÏNG LUAÄT: 58 quyeån - Dieâu Taàn,

Tam Taïng Phaát-nhaõ-ña-la, Cöu-ma-la-thaäp cuøng

dòch.

16) THAÄP TUÏNG TYØ-NI TÖÏ: 3 quyeån - Ñoâng

Taán, Tam Taïng Tyø-ma-la-xoa dòch tieáp theo.

1 Tỳ-kheo-ni Taêng kyø luaät Ba-la-ñeà-moäc-xoa giôùi kinh: laø Ma-

ha Taêng kyø Tỳ-kheo-ni giôùi boån, tr. 556, Ñaïi22n1427.

TAÄP I 65 66 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

17) THAÄP TUÏNG LUAÄT TYØ-KHEO GIÔÙI BOÅN: 1

quyeån – Cöu-ma-la-thaäp dòch.

18) THAÄP TUÏNG LUAÄT TYØ-KHEO-NI GIÔÙI

BOÅN: 1 quyeån – Toáng, chuøa Tröôøng Can, Sa-moân

Phaùp Dĩnh taäp xuaát.

19) TAÙT-BAØ-ÑA TYØ-NI TYØ-BAØ-SA: 6 quyeån,

theâm moät quyeån tieáp theo. Maát teân ngöôøi dòch.

Phuï vaøo thời Tam Taàn sao cheùp.

20) TAÙT-BAØ-ÑA TYØ-NI MA-ÑAÉC-LAËC-GIAØ: 10

quyeån - Toáng, Tam Taïng Phaùp sö Taêng-giaø-baït-ma

dòch.

21) ÑAÏI SA-MOÂN BAÙCH NHAÁT YEÁT-MA PHAÙP:

1 quyeån - Maát teân ngöôøi dòch. Phuï vaøo thôøi Toáng sao

cheùp.

22) THAÄP TUÏNG YEÁT-MA TYØ-KHEO YEÁU

DUÏNG: 1 quyeån - Löu Toáng, Thích Taêng Cöø y luaät

soaïn.

23) CAÊN BAÛN THUYEÁT NHAÁT THIEÁT HÖÕU BOÄ

TYØ-NAÏI-DA: 50 quyeån.

24) (Nhö treân2) BÍ-SOÂ-NI TYØ-NAÏI-DA: 20 quyeån.

25) (Nhö treân) TYØ-NAÏI-DA TAÏP SÖÏ: 40 quyeån.

26) (Nhö treân) TYØ-NAÏI-DA PHAÙ TAÊNG SÖÏ: 20

quyeån.

2 Caên baûn thuyeát nhaát thieát höõu boä.

27) (Nhö treân) TYØ-ÑAØ-NA: 5 quyeån.

MUÏC-ÑAÉC-CA: 5 quyeån.

28) (Nhö treân) BAÙCH NHAÁT YEÁT-MA: 10 quyeån.

29) (Nhö treân) GIÔÙI KINH: 1 quyeån.

BÍ-SOÂ-NI GIÔÙI KINH: 1 quyeån.

30) NY-ÑAØ-NA-MUÏC-ÑAÉC-CA NHIEÁP TUÏNG3,

TAÏP SÖÏ NHIEÁP TUÏNG4: 1 quyeån - Ñöôøng, Tam

Taïng Phaùp sö Nghóa Tònh phuïng dòch.

31) CAÊN BAÛN TAÙT-BAØ-ÑA BOÄ LUAÄT NHIEÁP: 14

quyeån - Toân giaû Thaéng Höõu taïo. Nghóa Tònh dòch.

32) CAÊN BAÛN THUYEÁT NHAÁT THIEÁT HÖÕU BOÄ

TYØ-NAÏI-DA TUÏNG: 3 quyeån - Toân giaû Tyø-xaù-khö taïo.

Phaùp sö Nghóa Tònh dòch.

33) (Nhö treân) XUAÁT GIA THOÏ CAÄN VIEÂN YEÁT-

MA NGHI QUYÕ: 1 quyeån.

34) BÍ-SOÂ TAÄP LÖÔÏC PHAÙP: 1 quyeån - Nguyeân,

Ñeá sö5 Bí-soâ Baït-hieäp-tö-ba taäp.

35) GIÔÙI NHAÂN DUYEÂN KINH6: 10 quyeån -

Dieâu Taàn, Tam Taïng Truùc Phaät Nieäm dòch.

3 Caên baûn thuyeát nhaát thieát höõu boä Tyø-naïi-da ni-ñaø-na-muïc-

ñaéc-ca nhieáp tuïng.

4 Caên baûn thuyeát nhaát thieát höõu boä löôïc Tyø-naïi-da taïp söï

nhieáp tuïng.

5 Ñeá sö: thaày cuûa vua.

6 Giới nhaân duyeân kinh: teân khaùc Tyû-naïi-da, Tyû-naïi-da kinh,

Giôùi quaû nhaân duyeân kinh – tr. 851, Ñaïi 24n1464.

TAÄP I 67 68 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

36) GIAÛI THOAÙT GIÔÙI BAÛN KINH: 1 quyeån –

thuoäc Ca-dieáp-tyø boä – Nguyeân Nguïy, Baø-la-moân Cuø-

ñaøm Baùt-nhaõ-löu-chi dòch.

37) THIEÄN KIEÁN TYØ-BAØ-SA LUAÄT: 18 quyeån

Tieâu Teà - Sa-moân ngoaïi quoác Taêng-kyø-baït-ñaø-la7

dòch.

38) TYØ-NI MAÃU KINH : 8 quyeån - Maát teân ngöôøi.

Phuï vaøo thôøi Taàn sao cheùp.

39) PHAÄT A-TYØ-ÑAØM KINH: 2 quyeån – Ñôøi

Traàn, Tam Taïng Phaùp sö Chôn Ñeá dòch.

40) XAÙ-LÔÏI-PHAÁT VAÁN KINH: 1 quyeån – Ñoâng

Taán, maát teân ngöôøi dòch

41) ÖU-BA-LY VAÁN KINH: 1 quyeån - Löu Toáng,

nieân hieäu Nguyeân Gia, Caàu-na-baït-ma dòch.

42) CA-DIEÁP CAÁM GIÔÙI KINH: 1 quyeån – Toáng,

Cö só Thö Cöø Kinh Thanh dòch.

43) PHAÄT THUYEÁT PHAÏM GIÔÙI TOÄI KHINH

TROÏNG KINH : 1 quyeån - Haäu Haùn, Tam Taïng An

Theá Cao người An Töùc dòch.

7 Tăng-kyø-baït-ñaø-la 僧祇跋陀羅: Baûn nguyeân taùc in nhaàm chöõ

(Truøng trò tyø-ni söï nghóa taäp yeáu quyeån ñaàu, tr. 347c22, Vaïn

‘Tuïc taïng’ 40n719). Ñính chính: Tăng-giaø-baït-ñaø-la 僧伽 跋陀羅

(skt. Saṃghabhadra – dịch là Tăng Hiền, Chúng Hiền), ngöôøi Taây Vöïc.

Ngaøi ñeán Quaûng Chaâu naêm Vónh Minh (483-493) thôøi Nam

Teà. Ngaøi dòch boä Thieän kieán luaät tyø-baø-sa taïi chuøa Truùc Laâm,

Quaûng Chaâu, naêm thöù 7 (coù thuyeát noùi naêm thöù 6), nieân hieäu

Vónh Minh (489).

44) PHAÄT THUYEÁT MUÏC-LIEÂN SÔÛ VAÁN KINH:

1 quyeån - Ñoàng nhö kinh treân, Tam taïng dịch kinh

Trieâu taùn ñaïi phu thí hoàng loâ thieáu khanh truyeàn

giaùo ñaïi sö8 Phaùp Thieân người Taây Thieân phuïng

chieáu dòch.

Xeùt hai baûn dòch 43 vaø 44 ñeàu laø moät phaåm ñaàu

cuûa kinh Nguõ baùch vaán ñang löu truyeàn.

Theo yù cuûa kinh Nguõ baùch vaán, ngöôøi sau döïa vaøo

ñoù theâm vaøo. Toâi (taùc giaû) ñaõ töøng xem kyõ, khoâng

nhöõng ngöôïc vôùi luaät Töù phaàn maø coøn maâu thuaãn

haàu heát taát caû luaät luaän 5 boä phaùi. Tuy noùi raèng:

Thaùnh yù khoâng theå xeùt böøa baõi kinh ñieån, khoâng neân

baøn luaän moät caùch khinh xuaát. Nhöng haønh trì theo

thì roõ laø ngöôïc vôùi caùc boä luaät ñang hieän coù. Chaúng leõ

boû taát caû nhöõng nguyeân taéc coäng thoâng ñeå giöõ laáy

phaùp moân ñang coøn nghi ngôø. Khoâng roõ caùc vò Luaät

chuû trong caän ñaïi, ñang löu thoâng kinh naøy, ñaõ töøng

tham khaûo toaøn Luaät taïng chöa? Nay toâi ñaõ nghieân

cöùu kyõ nguoàn goác cuûa 5 heä thoáng luaät khoâng theå

khoâng neâu ra nhöõng nghi ngôø naøy ñöôïc.

45) LUAÄT NHÒ THAÄP NHÒ MINH LIEÃU LUAÄN:

1 quyeån - Chaùnh löôïng boä Phaùp sö Phaät-ñaø-ña-la-

ña taïo. Traàn, Tam Taïng Phaùp sö Chôn Ñeá dòch.

8 Trieâu taùn ñaïi phu thí hoàng loâ thieáu khanh truyeàn giaùo ñaïi

sö: laø töôùc hieäu do vua ban cho ngaøi Phaùp Thieân.

TAÄP I 69 70 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

46) ÑAÏI TYØ-KHEO TAM THIEÂN OAI NGHI: 2

quyeån - Haäu Haùn, An Theá Cao dòch. Ngaøi Taêng Höïu

noùi maát teân ngöôøi dòch.

47) SA-DI THAÄP GIÔÙI PHAÙP VAØ OAI NGHI: 1

quyeån - Maát teân ngöôøi dòch. Phuï vaøo thôøi Ñoâng Taán

sao cheùp.

48) SA-DI OAI NGHI: 1 quyeån – Toáng, Tam

Taïng Thieân Truùc Caàu-na-baït-ma dòch.

49) SA-DI-NI GIÔÙI KINH: 1 quyeån - Maát teân

ngöôøi dòch, thôøi Haùn sao cheùp.

50) SA-DI-NI LY GIÔÙI VAÊN: 1 quyeån - Maát teân

dòch.

51) ÖU-BAØ-TAÉC NGUÕ GIÔÙI TÖÔÙNG KINH: 1

quyeån - Toáng, Tam Taïng Thieân Truùc Caàu-na-baït-ma

dòch.

52) GIÔÙI TIEÂU TAI KINH: 1 quyeån – Ngoâ, Öu-

baø-taéc Chi Khieâm ngöôøi Nhuïc Chi dòch.

53) NAM HAÛI KYÙ QUI NOÄI PHAÙP TRUYEÄN: 4

quyeån.

- Thoï duïng tam thuûy yeáu haønh phaùp.

- Hoä maïng phoùng sanh nghi quyõ phaùp.

- Tuyeát toäi yeáu haønh phaùp.

3 phaùp treân hieäp moät quyeån.

Ñöôøng, Tam Taïng Sa-moân Nghóa Tònh dòch.

TAÄP I 71 72 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU

TÖÙ PHAÀN LUAÄT TAÏNG PHAÅM MUÏC

1) Phaàn thöù nhaát: 21 quyeån.

Tyø-kheo giôùi

2) Phaàn thöù hai: 15 quyeån.

Tyø-kheo-ni giôùi. Kieàn-ñoä Thoï giôùi.

Kieàn-ñoä Thuyeát giôùi.

3) Phaàn thöù ba: 13 quyeån.

An cö - Töï töù - Bì caùch - Y döôïc - Y coâng ñöùc

- Caâu-thieåm-di - Chieâm-ba - Quôû traùch -

Nhaân Che giaáu - Ngaên phaù taêng - Dieät traùnh

- Kieàn-ñoä Tyø-kheo-ni - Kieàn-ñoä Phaùp.

4) Phaàn thöù tö: 11 quyeån.

Phoøng xaù - Taïp - Nguõ baùch kieát taäp - Thaát

baùch kieát taäp Tyø-ni - Ñieàu boä Tyø-ni - Tyø-ni

taêng nhaát.

MUÏC LUÏC DAÃN CAÙC KINH LUAÄN

– Ñaïi baùt-nieát-baøn kinh - Taï Linh Vaän truøng trò.

– Ñaïi Baùt-nhaõ kinh - Huyeàn Trang phaùp sö dòch.

– Boà-taùt thieän giôùi kinh – Caàu-na-baït-ma dòch.

– Öu-baø-taéc giôùi kinh - Ñaøm-voâ-saám dòch.

– Phaùp giôùi thöù ñeä sô moân - Trí giaû ñaïi sö soaïn.

– Quaùn Taâm Luaän Sôù Chöông An Toân giaû soaïn

– Tri Moân Caûnh Huaán Chöa roõ ngöôøi taäp thaønh