که بوسیله کمیسیونها  آئین کار پیشگیری و مقابله با نشت گاز آمونیاک در سردخانه فنی مربوطه تهیه و تدوین شده و در دویست و سی و هفتمین کمیته ملی استاندارد کشاورزی و

اصالح قوانین و۳  ، اینک باستناد بند یک ماده  مورد تائید قرار گرفته۷۷/۰۹/۲۳  صنایع غذایی مورخ بعنوان آئین کار۱۳۷۱  ماه  مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب بهمن

رسمی ایران منتشر میگردد.

،  برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع و علوم استانداردهای ایران در مواقع لزوم مورد تجدیدنظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پیشنهادی که

برای اصالح یا تکمیل این آیین کار برسد، در هنگام تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوط موردتوجه واقع خواهد شد.

بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدیدنظر آنها استفادهنمود.

در تهیه و تدوین این آیین کارسعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعهالمقدور بین این آیین کار و آیین کار کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی ایجاد شود.  حتی

لذا با بررسی امکانات و مهارتهای موجود و این آیین کاربا استفاده از منابع زیر تهیه گردیده است:

; مترجم : خانم دکتر پرادفوت ها: مؤلف : دکتر الکساندر  - تشخیص و درمان مسمومیت۱۱۳۶۹. مهوش صدیقیان راد; نشر فرهنگ نوین

نیا، انتشارات  ها و حوادث ; ترجمه اباذر حبیبی   مسمومیت–- اصول طب داخلی هاریسون ۲۱۳۷۱. چهر

- نشریه ; مهندسی ایمنی و حفاظت از حریق و کنترل محیط; مؤسسه تحقیقات و مطالعات۳AST: 102. نشریه شماره۱۳۷۱;  علوم و فنون کاربردی ایران ; آذرماه

- سم شناسی صنعتی ; جلد اول و دوم ; تألیف : دکتر غالمحسین ثنائی ; انتشارات دانشگاه۴۱۳۷۱. تهران

.  سال–چاپ اول ۳۳۵۵;  - روشهای آزمون آمونیاک مایع شده ; استاندارد ملی ایران به شماره۵۱۳۷۲

۱۳۷۲.  سال–چاپ اول ۳۳۵۶;   - ویژگیهای آمونیاک مایع شده ; استاندارد ملی ایران به شماره۶

ها; تألیف : دکتر عبدالکریم پژومند دکتر  ها; مسمومیت  - تظاهرات اصلی و درمان بیماری۷۱۳۷۴. – دکتر سیداصغر ساداتیان – دکتر میترا اقدسی –ناصر جاللی

سردخانه مواد خوراکی ; استاندارد ملی ایران به ایمنی ، تجهیزات و  - آئین کار ساختمان۸۱۳۷۵. سال  تجدیدنظر دوم چاپ نهم۱۸۹۹;  -۱۶ شماره

۹ -HAZARDS OF ANHYDROUS AMMONIA; R. RAJASEKHARAN NAIR

Shib

SAFETY AND HEALTH INFORMATION BUREAU

NEW BOMBAY – INDIA

NOVEMBER 1989

۱۰ -CURRENT Emergency diagnosis & Treatment

Edited by mary t. Ho and charles E. Saunders

Third Edition 1990

۱۱ -Iso 5149- 1993 Mechanical refrigerating systems used for cooling and heating saftyrequirements.

۱۲ -Kellogg project no . 5429

OPERATING INSTRUCTIONS MANUAL UREA

۱٫۰٫۰ – SAFETY

R.1/November 1993

۱۳ -Kellogg job No/5429

OPERATING INSTRUCTIONS MANUAL AMMONIA

۱٫۰٫۰ SAFETY

Rev. 1/November 1993

۱۴ -SKC Guide to NIOSH/OSHA

AIR Sampling Methods

۱۹۹۴/۹۵

۱۵ -Ammonia: chemical hazard summary No.37

canadian Centre For Occupational Health and safety, Hamilton . P14.

آئین کار پیشگیری و مقابله با نشت گاز آمونیاک در سردخانه ها

– هدف۱

هدف از تدوین این استاندارد، تعیین آئین کار پیشگیری و مقابله با نشت گاز آمونیاک درباشد.  های ثابت می  سردخانه

– دامنه کاربرد۲

های ثابت که از گاز آمونیاک به عنوان شاره سرمازا استفاده  این استاندارد در مورد سردخانهکنند، کاربرد د ارد.  می

– تعاریف۳

شود:  ها و اصطالحات با تعاریف زیر بکار برده می  در این استاندارد واژه

ایست از ساختمان و تجهیزات که بتواند شرایط   مجموعه–های ثابت آمونیاکی   - سردخانه۳-۱ ویژه نگهداری مواد خوراکی و فاسد شدنی را عمدتأ از نظر دما، دمه نسبی )رطوبت نسبی ( و

در صورت لزوم سایر شرایط موردنیاز را با استفاده از آمونیاک تامین نماید. )رجوع شود به(۱۸۹۹ استاندارد ملی

و در شرایط متعارفی بصورت گازNH3   ترکیبی است با فرمول شیمیایی–- آمونیاک ۳-۲باشد.  درصد وزن هوا می۵۰  ، سبکتر از هوا و تقریبأ  ، قلیائی نافذ ، با بوی بسیار  رنگ  بی

ای که برای جذب گرما و تولید سرما در   به ماده–سرمازا  شاره -۳-۳شود.  رود اطالق می  )سرمازا( بکار می گرماگیر های  سیستم

سرمازا شاره  ابزاری است که به صورت مکانیکی بر فشار بخار–- فشارنده یا کمپرسور ۳-۴افزاید  می

سرمازا بدون تقطیر کننده و مخزن مایه را شاره تشکیالت متراکم کننده – ۱ - واحد کمپرسور۳-۵گویند.

سرمازای شاره ،  بخشی است که در آن با تبادل حرارت – ۲ - تقطیر کننده یا کندانسور۳-۶شود.  ، گرما از دست داده و به مایع تبدیل می  فشرده شده

،  ای شامل : یک یا چند کمپرسور پرقدرت  آالت ویژه  ترکیب ماشین – ۳ - واحد تقطیر۳-۷باشد.  ، مخزن مایع )در صورت نیاز( و دیگر لوازم فرعی در سیستم سردساز می  تقطیر کننده

ای است که در فشار معینی )تعیین شده در آزمایش (  – صفحه یا ورقه ۴ - صفحه انفجاری۳-۸ترکد.  می

سرماساز را که به شکل مایع شاره – بخشی از سیستم سردساز که در آن ۵ - تبخیر کننده۳-۹کند.  وجود دارد، برای فرآیند تبرید به بخار تبدیل می

آالتی است که در یک سیستم سردساز وجود دارد   ترکیب ویژه ماشین–- واحد تبخیر کننده ۳-۱۰ ، مخزن مایع )در صورت نیاز( و دیگر لوازم  ، تبخیر کننده  و شامل یک یا چند کمپرسور قوی

فرعی است .

– بخشی از سیستم سردساز است که تقریبأ در فشاری معادل ۶ - نیمه پرفشار سیستم۳-۱۱کند.  فشار موجود در تقطیر کننده عمل می

– بخشی از سیستم سردساز است که تقریبأ در فشاری معادل ۷ فشار سیستم  - نیمه کم۳-۱۲کند.  فشار موجود در تبخیر کننده عمل می

، چه در  میزان فشاری است که نبایستی فشار درون سیستم – ۸ - فشار بیشینه هنگام کار۳-۱۳ ای که قطعه  حالت فعالیت و چه در حال خاموشی از آن افزوده شود )البته بجز محدوده

کند.(  فشارشکن در آن محدوده عمل می

– نوعی کمپرسور که فشار بخار در آن بدون تغییر در ۹ - کمپرسور بدون تغییر مثبت حجم۳-۱۴یابد. حجم اتاقک فشار ازدیاد می

سوختن ناشی از حرارت تولید شده در اثر مجاورت آمونیاک و عرق–- سوختن گرم ۳-۱۵سطحی پوست بدن می باشد.

سوختن در اثر انجماد سریع پوست بوده که ناشی از تبخیر سریع آمونیاک–- سوختن سرد ۳-۱۶باشد.  می

، با تغییر در حجم   نوعی کمپرسور که فشار بخار در آن–- کمپرسور باتغییر مثبت حجم ۳-۱۷یابد.  اتاقک فشار ازدیاد می

خروج ناخواسته گاز آمونیاک از کلیه وسایل و تجهیزات بکار رفته در–- نشت گاز آمونیاک ۳-۱۸های آمونیاکی را نشت گویند.  سردخانه

سرمازا و شاره  کلیه تدابیر و روشهایی که بمنظور جلوگیری از نشت–- پیشگیری و مقابله ۳-۱۹شود.  مهار آن اعمال می

– اثرات نشت گاز بر پایه میزان غلظت گاز آمونیاک۴

۵۰  ۱۰ - آستانه بویائی گزارش شده از۴-۱ ppm-  ۱. متغیر است

بویppm ۱۰۰  شروع و در غلظتppm-  ۲۰ ۲۵  - شکایت در اثر عوارض آمونیاک با غلظت۴-۲باشد.  آور می  آمونیاک نسبتأ شدید و برای بینی انسان محرک و التهاب

دقیقه۱۰  و برای مدتppm ۲۵   کارعت- حد مجاز در محیط آمونیاکی برای مدت هشت سا۴-۳باشد.  میppm ۳۵  کار

سبب صدمه شدید بر روی یک ساعت درصد حجمی گاز آمونیاک در مدت۰/۸  - غلظت۴-۴ درصد حجمی در مدت شش ساعت موجب۰/۲  گردد. و غلظت ، هلو، پیاز می  ، گالبی  سیب

شود.  خسارت جزئی در هلو می

آید، اما  درصد حجمی آمونیاک در هوا، مخلوطی قابل انفجار بوجود می۹ -۲۷ - در غلظتهای۴-۵درصد حجمی باشد، مخلوط قابل انفجار نیست .۲۷  و بیشتر از۹  وقتی غلظت آن کمتر از

۱۱ - نشت گاز آمونیاک۵

- اثرات کوتاه مدت )حاد( ناشی از تماس با آمونیاک بر روی انسان۵-۱

- اثرات ناشی از تماس تنفسی۵-۱-۱

باشد که  ، استنشاق آن می  - شایعترین و مهمترین راه آلودگی و مسمومیت با آمونیاک۵-۱-۱-۱ بعلت خاصیت قلیائی قوی و نفوذ بسیار زیادی که دارد بسرعت وارد مجرای تنفسی شده و در

رطوبت مخاط حل گشته و سریعأ باعث تحریک و سوزش قسمت فوقانی دستگاه تنفسگردد.  می

باعث آزردگی مخاط حلق و بینی شده وppm ۱۳۳  دقیقه با غلظت۵  - تماس در مدت۵-۱-۱-۲گردد.  ، احساس سوزش گلو، تغییر صدا، سرفه ضعف و سردرد ظاهر می  عالئم گرفتگی بینی

باعث سوزش شدید در بینی و مجاری تنفسیppm ۵۰۰  الی۳۰۰  - تماس با غلظت۵-۱-۱-۳گردد.  می

،  آزردگی و سوزش شدید حلق و بینی روی دادهppm ۷۰۰  الی۴۰۰  - تماس با غلظت۵-۱-۱-۴گردد.  تنفس عمیق و تند شده و افزایش فشار خون در فرد مشاهده می

گردد.  ها و تجمع آب )مایع ( در آنها می  موجب سوزش ریهppm ۱۷۰۰  - تماس با غلظت۵-۱-۱-۵

تنفس را مشکل کرده و باعث تجمع مایع درppm ۶۰۰۰  الی۲۵۰۰  - تماس با غلظت۵-۱-۱-۶گردد.  ها شده و در این حد، خارج شدن کف از دهان مسموم مشاهده می  ریه

باعث خفگی در اثر خیز حاد ریهppm ۱۰۰۰۰  الی۵۰۰۰  - تماس کوتاه مدت با غلظت۵-۱-۱-۷گردد. )ادم ( و مرگ سریع می

، دهان  ، مخاط بینی  ، عالئم تحریک و التهاب ملتحمه  - در مسمومیت خفیف با آمونیاک۵-۱-۱-۸ ،  )التهاب ملتحمه چشم (، گرفتگی بینی ۱۲ و دستگاه تنفسی فوقانی به صورت کونژنکتیویت

گردد.  و سردرد ظاهر می ضغف ،  تغییر صدا، احساس سوزش گلو، سرفه

، خس خس  ، انسداد مجاری تنفسی  - در مسمومیت متوسط تا شدید عالئم تنگی نفس۵-۱-۱-۹ ، افزایش  ، افزایش بزاق دهان  ، گلودرد، تهوع و استفراغ  ، خشونت صدا، آبریزش بینی  سینه

)التهاب ۱۴ )التهاب حنجره (، برونشیت۱۳ ، الرنژیت  ، تعریق  ادرار، از بین رفتن حس بویاییکند.  ای ( و ادم )خیز( ریوی بروز می  های نایژه  لوله

ساعت ظاهرا کمی بهبود یابد۴۸ -۷۲ - در مسمومیت شدید ممکن است شخص در طی۵-۱-۱-۱۰ گردد. )در  ولی پس از آن مجددا بدحال شده و دچار نارسایی تنفسی و سرانجام مرگ می

درصد مسمومیت شدید(.۴۰  حدود

- اثرات ناشی از تماس چشمی۵-۱-۲

- هنگامی که آمونیاک با رطوبت چشم تماس پیدا کند باعث تولید هیدروکسید آمونیوم۵-۱-۲-۱ کند که میزان  شده و این ماده به قرنیه چشم نفوذ و به عنبیه و عدسی چشم آسیب وارد می

، مدت زمان تماس و همچنین حالت آمونیاک )مایع یا گاز(  آسیب بستگی به غلظت آمونیاکدارد.

هیچگونه تأثیری بر چشم نخواهد گذاشت .ppm ۵۰  - تماس به مدت پنج دقیقه با غلظت۵-۱-۲-۲

باعث تحریک و سوزش چشم شده وppm ۱۳۴  - تماس به مدت پنج دقیقه با غلظت۵-۱-۲-۳گردد.  ریزش اشک و آزردگی قرنیه شروع می

بخارات آمونیاک خیلی سریع سبب تحریک شدید چشمppm ۷۰۰  های  - تماس در غلظت۵-۱-۲-۴و آزردگی قرنیه خواهد گردید.

- تماس چشمی مکرر با آمونیاک که آزردگی چشمی به همراه دارد، در صورت عدم۵-۱-۲-۵گردد.  درمان باعث کوری ناقص و یا کامل می

- تماس با آمونیاک مایع و پاشیده شدن آن بر روی چشم موجب ایجاد ورم ملتحمه۵-۱-۲-۶گردد و زخم شدن غشأ مخاطی و قرنیه باعث کاهش دید و نابینایی چشم خواهد شد.  می

- اثرات ناشی از تماس پوستی۵-۱-۳

تواند باعث سوختگی شدید پوست  - آمونیاک به صورت مایع و چه به صورت گاز می۵-۱-۳-۱گردد که این سوختگی ممکن است به صورت سرد یا گرم باشد.

باعث بروز ضایعات در حد متوسط و در پوستهای مرطوبppm ۱۰۰  - آمونیاک در غلظت۵-۱-۳-۲ پوست حل گردد موجب بوجود سطح شود و هنگامیکه مقادیر زیادی گاز آمونیاک در رطوبت  می

آمدن محلول آمونیاک غلیظ گردیده که خورندگی پوست را بدنبال خواهد داشت .

باعث ایجاد سوزش در پوست شده و در صورتیکهppm ۳۰۰۰۰  - آمونیاک در غلظت۵-۱-۳-۳تماس چند دقیقه بطول بیانجامد باعث سوختگی و تاول زدن در سطح پوست خواهد گردید.

- اثرات ناشی از تماس گوارشی۵-۱-۴

گردد، مسمومیت خوراکی آن بعید  - باتوجه به اینکه آمونیاک مایع به سرعت تبخیر می۵-۱-۴-۱بنظر می رسد.

، بخارات آمونیاک تولید شده و این بخارات عالوه بر آسیب  - در اثر خوردن مایع آمونیاک۵-۱-۴-۲ ساعت موجب۲ -۱۲ ها پس از   مری و بافت معده در اثر ورود به شش– گلو – دهان –بر لبها

،  تواند باعث ضعف  گردد و در نهایت خوردن آمونیاک می  صدمه دیدن و تجمع مایع در آنها می، بیهوشی و حتی مرگ شود.  تشنج

- اثرات درازمدت )مزمن ( ناشی از تماس با آمونیاک بر روی انسان .۵-۲

تواند بدون ایجاد عارضه بر روی انسان تحمل گردد.  میppm ۷۰  - تماس دائمی بر غلظت۵-۲-۱

گردد.  باعث آزردگی چشمها و مجاری تنفسی فوقانی میppm ۱۲۲  الی۹۷  - تماس روزانه۵-۲-۲

– اثرات زیست محیطی ناشی از نشت آمونیاک۶

- آمونیاک محلول در آب برای زندگی جانوران و گیاهان بخصوص ماهیها مضر است .۶-۱

آور  ای زیان  های دانه  - بخار آمونیاک برای زندگی گیاهان حساس مثل درختان میوه و بوته۶-۲، زندگی ممکن است کامال نابود گردد.  های باالی آمونیاک  است و در غلظت

لذا الزم است اهمیت زیادی در مصرف و آزادسازی آمونیاک به محیط قائل شد.

گاه ماهیان است  - از تخلیه آب محتوی آمونیاک به داخل آب قابل شرب و یا آبی که زیست۶-۳بایستی خودداری بعمل آورد.

سازی آب آلوده شده به آمونیاک  ، تخلیه و خنثی  آوری  های الزم جهت جمع  بینی  - پیش۶-۴های زیرزمینی بعمل آید.  جهت جلوگیری از آلودگی سفره

– اصول پیشگیری از نشت گاز آمونیاک۷

بینی و آزمون  - پیش۷-۱

های الزم جهت جلوگیری  بینی  هنگام طراحی و ساخت سیستم سردکننده آمونیاک بایستی پیشاز افزایش فشار زیاد در تمام قسمتهای سیستم بعمل آید.

ها شامل :  بینی  این پیش( ۱-۷- براساس بند )۷-۱-۱

برگشت ذخیره آب به کندانسور در–اطمینان از شیرهای یکطرفه کمپرسورها در موقع تعمیرات مواقع لزوم و نگهداری جریان آن به میزان کافی تهویه تصحیح سیستم و نگهداری مایع آزاد در

کندانسور )باتوجه به ظرفیت کندانسور( است .

،  - پس از سرهم کردن قطعات دستگاه و پیش از استفاده نهایی۷-۱-۲ باید براساس مندرجات جدول شماره یک به کمک هوا یا گاز مناسب دیگری  می سردساز سیستم

تحت آزمون فشار برای کل سیستم قرار گیرد )البته مشروط به آنکه همه اجزاء دستگاه قبال درآزمون تحمل فشار قبول شده باشند(.

- همه اجزاء سیستم را بایستی براساس جدول شماره یک از نظر نشت آمونیاک آزمایش۷-۱-۳ کند، انجام این آزمایش برعهده کارخانه  سازنده قطعات را سرهم می کارخانه نمود و چنانچه

است . در غیر این صورت بایستی آزمون در محل انجام پذیرد.

چنین آزمونی ممکن است در هر یک از مراحل اتصال اجزاء تا انتهای خط تولید انجام شود.

ها و اتصاالت قطعات سیستم سردساز  - شبکه۷-۲

۱۵ - افزارهای قطع کننده جریان۷-۲-۱

میلیمتر و یا۱۵۰  هایی با قطر اسمی  قدرت نهایی قطعه قطع کننده جریان مایع برای لوله بایستی الاقل پنج برابر بیشینه فشار کاری  ساخته شده از فوالد نرم )قابل تبدیل به لوله ( می

رود. آن دسته افزارهای قطع کننده جریان که  آن بخشی از سیستم باشد که در آن بکار می اند  از فوالد نرم ساخته نشده ضمنا میلیمتر بیشتر است و۱۵۰  قطر اسمی داخلی آنها از

روند  برابر بیشینه فشار کاری آن بخش از سیستم که در آن بکار می۶/۵ باید الاقل با  میبرابری کنند.

- قطعه قطع کننده جریان بایستی طوری ساخته شود که پوشش روی آن یا۷-۲-۱-۱ ، از عبور جریان در هر  آن با چرخاندن جدا نشود و هنگامیکه دیافراگم بسته است ۱۶ دیافراگم

،  بایستی این امکان باشد که به جز قطعه متصل شده به بدنه بیرونی ضمنا جهت جلوگیری نماید ، دستکاری و محکم نمود و  بقیه اجزاء قطع کننده جریان را بتوان به هنگام روشن بودن سیستم

یا حتی آنها را از جای خود خارج کرد.

- ترتیب قرارگیری اجزاء قطع کننده جریان بایستی بشرح زیر باشد:۷-۲-۱-۲

کیلوگرم آمونیاک دارند بایستی در نقاط زیر قطعات قطع۲/۵  هایی که بیش از   در سیستم–الف کننده جریان مایع را کار گذارد.

- هر یک از ورودیهای کمپرسور، واحد کمپرسور واحد تقطیر کننده .۱

های کمپرسور، واحد کمپرسور یا واحد تقطیر کننده و نیز برخی هر یک از  - هر یک از خروجی۲مخازن .

- هر یک از مجاری تخلیه مخزن مایع .۳

بدون تغییر مثبت حجم « مجهز ۱۷ هایی که به »کمپرسور  تبصره : بند الف شامل سیستمشود.  هستند نمی

های  سرمازا )البته باستثنأ سیستم شاره کیلوگرم۵۰  های حاوی حداقل   در تمام سیستم–ب مجهز به »کمپرسور با تغییر مثبت حجم «( نصب قطع کنده جریان مایع در تمامی موارد قید

بایستی ورودیهای همه مخازن مایع به این قطع  شده در بند الف ضروری است همچنین می و آنهم مخزن موجود در واحد تقطیر کننده یا ورودی مخزن مایعی مخزن مجهز باشند )مگر یک

که به صورت یکپارچه به واحد تقطیر کننده متصل است .

ها و اتصاالت قطعات سیستم سردساز  - شبکه۷-۲-۲

- اتصاالت : بجز در موارد استثنایی زیر، هرگونه اتصال اعم از جوش با شعله گاز، پرس۷-۲-۲-۱ ها و   برای لوله…کاریها و اتصالهای برنجی و  ، لحیم  ، جوشکاریهای مختلف  ، پیچ کردن  کردن شارهسرمازا و تنش ناشی از فشار و حرارت قابل استفاده ها به شرط تناسب و تناسخ با  شبکه

است .

موارد استثنأ عبارتند از:

)آمونیاک (R -۷۱۷ کاری خطوط تخلیه   لحیم–الف

)آمونیاک (R -۷۱۷  اتصاالت برنجی–ب

های حاوی  ها بوسیله حدیده کردن آنها و پیچانیدن آنها در یکدیگر در مورد لوله   اتصال لوله–ج های حاوی بخار با قطر  متر بیشتر است و یا لوله  میلی۲۵  مایع که قطر اسمی داخلی آنها از

متر  میلی۴۰  اسمی داخلی بیش از

ها در محل استفاده سیستم  - نکاتی در خصوص سرهم کردن شبکه لوله۷-۲-۳

باید بر داربست و نگهدارنده مناسبی استوار نمود. فاصله  - شبکه سردساز را می۷-۲-۳-۱ قرارگیری این عناصر نگهدارنده از یکدیگر به اندازه شبکه و وزن آن )به هنگام پر بودن از

سیال ( بستگی دارد.

ای باشد که امکان دسترسی آسان به کلیه نقاط شبکه  - طراحی شبکه بایستی بگونه۷-۲-۳-۲دهی ( وجود داشته باشد.  )جهت تعمیرات و سرویس

اند  هایی که از درون دیوارها و سقفهای مقاوم در برابر آتش عبور کرده  - شبکه لوله۷-۲-۳-۳ ، امکان  سوزی  کاری کرد که در صورت آتش  های توکار( را بایستی به نحوی عایق  )لوله

گسترش آتش به اتاقهای مجاور را فراهم نیاورند. در ضمن طراحی باید به نحوی باشد تا امکانهای موجود در اتاقهای مجاور وجود داشته باشد.  ها با لوله  قطع ارتباط این لوله

های حاوی آمونیاک بایستی تهویه مناسب نصب نمود  های عبور شبکه  همچنین در کلیه محدوده. شود و ، از خطر تجمع بخارات آن جلوگیری  تا در صورت نشت

ها بسیار زیاد باشد، باید تدابیری برای انبساط  - در شرایطی که طول مسیر شبکه لوله۷-۲-۳-۴و انقباض حرارتی شبکه اندیشید.

های مکانیکی حفظ نمود و  پذیر را باید در مقابل آسیب  های پالستیکی انعطاف  - لوله۷-۲-۳-۵گاه بگاه مورد معاینه قرار داد.

- احتیاطهای الزم برای جلوگیری از انتقال ارتعاشات مفرط بایستی اعمال شوند.۷-۲-۳-۶

کشی باز )روکار(  ها و اتصالهای مختلف در لوله  ها یا دریچه  - فاصله شبکه لوله۷-۲-۳-۷ ها بایستی به حدی باشد که  ارتفاع نصب لوله ضمنا متر کمتر باشد.۲/۲۰ نبایستی از کف اتاق از

باالی سر کارکنان قرار گیرد. و فعالیتهای مختلف کاری افراد به آنها آسیبی نرساند.

سرمازا از دیوارها، سقف و… نبایستی هیچ لوله شاره - در مجرای عبور شبکه حاوی۷-۲-۳-۸ کشی برق عبور کند مگر آنکه برای هر مورد احتیاطهای ایمنی الزم به عمل  کشی دیگر یا سیم

ها نبایستی به اتاق یا مناطق مسکونی راه داشته باشد، مگر  آمده باشد. در ضمن شبکه لوله های غیرفلزی حاوی آمونیاک با قطر اسمی  ، لوله یکسره باشد و نیز لوله  آنکه در محدوده فوق

متر و کمتر از آن درون پوشش فلزی سخت و مستحکم قرار گرفته باشند.  میلی۲۹  بیرونی

- مواد بکار رفته در ساخت سیستم۷-۳

فوالد و فوالد  خور – چدن  ، از آهن چکش  آالت و نیز برقراری چرخه آمونیاک  در ساخت ماشینشود.   فوالد کربنه و فوالد با عیار پائین استفاده می–ریختگی

گیرد بایستی فاقد  - در این سیستم در هر کجا که مس در تماس با آمونیاک قرار می۷-۳-۱اکسیژن )داکسیده ( باشد. لذا استفاده از مس و آلیاژهای با عیار باالی آن مجاز نخواهد بود.

های آمونیاکی ممنوع بوده و در سایر موارد الزم است  - استفاده از فلز روی در سیستم۷-۳-۲ های ناشی از فشار و حرارت مورد بررسی  ، سازگاری مواد با آمونیاک و تنش  قبل از استفاده

قرار گیرد.

گذاری بر دستگاههای سردساز  - نشانه۷-۴

- سیستم سردساز۷-۴-۱

الزم است عالمتی دائمی که بتوان آن را بوضوح دید بر روی افزارها و یا در مجاورت آنها الصاق(۴-۲-۷ - بندISO 5149  کرد )رجوع شود به

- ابزارهای شاخص و میزان سنج۷-۵

لیتر است در۱۰۰  مجاری تحت فشار که حجم خالص درونی آنها بیش از آن دسته -۷-۵-۱ صورتیکه قطعه قطع کننده جریان داشته و حاوی مایع آمونیاک باشند را بایستی به فشارسنج

مجهز نمود.

- پوشش روئی مجاری تحت فشار اعم از گرم کننده و سرد کننده بایستی به دماسنج و۷-۵-۲فشارسنج مجهز باشد.

کردن و تراشیدن برفکهای برخی تجهیزات بایستی در درجه حرارتهای زیاد و  - چنانچه پاک۷-۵-۳بصورت دستی صورت پذیرد. تجهیز این ابزارها به فشارسنج امری ضروری است .

- حفاظت در برابر فشار مفرط۷-۶

ظهور فشار مفرط در سیستم ممکن است در حین کارکرد کمپرسور حاصل شود و یا آنکه اندازی در معرض درجه حرارتی  ، نصب و یا راه  ، انبار کردن  بخشی از سیستم طی جابجائی

بیش از معمول قرار گیرد که منجر به زیادی فشار درون سیستم خواهد شد بمنظور پیشگیری از چنین رویدادی عمل تخلیه بایستی صورت گیرد و در این زمینه لزوم بررسی نصب و بکارگیری

های جوش  ، درپوش۱۸ های انفجاری  ، صفحه  های فشارشکن  قطعات حفاظتی شامل دریچه(۳-۷ - بندISO 5149 خورنده و قطعه محدود کننده فشار ضروری است )رجوع شود به

- چگونگی تخلیه و رعایت نکات ایمنی۷-۶-۱

های جوش خورنده بایستی  آمونیاک از قطعه فشارشکن و درپوش تخلیه - نحوه۷-۶-۱-۱ ای باشد که افراد بر اثر خروج مایع در معرض خطر واقع نشوند. این ماده بایستی به  بگونه

فضای آزاد و بدور از محدوده اطراف ساختمان تخلیه شود و این کار بایستی به مقدار کافی و باابزارهای مناسب صورت پذیرد.

های مربوطه بایستی در مقابل عوارض سوء و تاثیرات  - همه قطعات محافظ و نیز لوله۷-۶-۱-۲آب و هوا محافظت شوند.

فشار بایستی تهویه  ، در هر نیمه پرفشار و کم  های فشارشکن  - برای قطعه۷-۶-۱-۳ای فراهم گردد مگر آنکه یک تهویه برای حل حجم بخار کاهش یافته کافی باشد.  جداگانه

چنانچه قطعه فشارشکن در کمترین درجه خود تنظیم شده باشد، این مجموعه باید قادر به ضمناتهویه دستگاه باشد.

، بایستی از سطح مایع باالتر واقع شده باشد.  - نقطه اتصال لوله تخلیه۷-۶-۱-۴

- قطعه قطع کننده جریان مایع را بایستی در محل مناسب و بروش مناسب مورد۷-۶-۱-۵ ضروری بتوان با موقع دار که در  ای قفل  محافظت قرار داد مثال با گذاردن آن درون جعبه

شکستن شیشه روی جعبه به کلید قطعه دست یافت . الزم است برچسب مناسبی مثال با عنوانضروری شیشه را بشکنید(( روی آن الصاق کرد. موقع ))در

های تخلیه را بایستی بدقت انتخاب نمود تا از میزان مناسب تخلیه  ها و دریچه  - لوله۷-۶-۱-۶اطمینان حاصل شود.

های الکتریکی  - نصب قطعه۷-۷

باید مطابق با  ، آزمایش و استفاده از تجهیزات الکتریکی می  ، نصب  ، ساخت  طراحی و استاندارد ملیIEC 335 -۲-۴۰ وIEC 335 -۲-۳۴ وIEC 335-۲-۲۴ استانداردهای عنوان شده در

های مواد خوراکی (  ، ایمنی سردخانه  ، تجهیزات  آئین کار ساختمان)۱۸۹۹ -۱۶ ایران به شمارهباشد.

- سیستم هشدار دهنده۷-۷-۱

در همه اتاقها بایستی سیستم هشداردهنده نشت آمونیاک وجود داشته باشد و برق آن نیز از ( وIEC 335-۲-۳۴ منبعی مجزا از روشنائی عادی )مثل باطری ( تأمین شود )براساس رهنمودهای

ای طراحی شده باشد که وقتی غلظت  در محل نصب شده باشد این خطریابها بایستی بگونه سردساز به آستانه تحریک از پیش تنظیم شده در آن رسید، عالوه بر آنکه بکار افتاد زنگ خطری

های اضطراری فراهم گردد.  را هم بصدا درآورد تا امکان اقدام

- تدابیر ویژه :۷-۸

کلیه جریانهای برق ورودی به اتاقها )بجز مدارکها ولتاژ سیستم هشدار قطع - بایستی برای۷-۸-۱ ای ویژه و یا خارج از اتاق قرار  دهنده نشت ( کلیدهای ویژه وجود داشته باشد که درون محفظه

گرفته باشد.

مدارها افتند )توسط قطعه و وسایل خطریاب ( قطع باید خودبخود برای  کلیدهای خودکار می البته در شرایطی ممکن است از کلید دستی استفاده شود. که در اینصورت بایستی محل آن در

شود عامل  خارج از اتاق ماشین آالت باشد و چنانچه از کلید دستی در این مورد استفاده می)اپراتور( دستگاه باید دائم در محل حاضر باشد.

آالت بایستی تهویه مکانیکی اختصاصی وجود داشته باشد و ظرفیت تهویه  - در اتاق ماشین۷-۸-۲ بایستی ضمنا کمتر باشد و Q=13/88G2/3 ۱۹ این سیستم نبایستی از مقدارهای قید شده در فرمول

ها و تجهیزات الکتریکی همراه با سیستم  ، این تهویه را بکار اندازد. موتور پنکه  قطعه خطریاب هوای درون و جریان آالت  تهویه باید محفظه مناسبی داشته باشند و یا اصال خارج از اتاق ماشین

آن قرار گیرند. در مواردی که عامل دستگاه همواره در اتاق حضور دارد، کنترل تهویه با کلید آالت قرار  دستی )به جای وصل آن به قطعه خطریاب به شرط آنکه این کلید بیرون اتاق ماشین

گرفته باشد( مجاز است .

اتصاالت   شیرآالت–ها   ها – لوله  - هنگام کار با وسائلی که با آمونیاک در تماسند )ماشین۷-۸-۳ تواند برای  هدایت شود و این نگهداری می ۲۰ ( ابتدا باید مایع آمونیاک به سمت جداکننده…و

دقیقه باشد )حتی بعد از این مرحله نیز لوله و اتصاالت ممکن است محتوی ۳۰ الی۱۵  مدتمقداری از مایع آمونیاک باشند(

شود بایستی  - گاز آمونیاکی که درموقع باز کردن وسائل به هنگام تعمیرات خارج می۷-۸-۴ ، باید مواد  سریعأ بوسیله آب جذب شود و چنانچه جوشکاری بر روی وسائل انجام شده است

زائد بوسیله هوای فشرده و یا نیتروژن که از قبل آماده شده است به طور سریع پاک شود.

- جهت آزمون فشار قطعات تازه نصب شده از حداقل میزان آمونیاکی استفاده گردد.۷-۸-۵

- در تمام کارها وقتی احتمال خطر نشت آمونیاک وجود دارد )حتی در مورد وسائلی که قبال۷-۸-۶آمونیاک آنها خارج گردیده ( باید همیشه از ماسک آمونیاک استفاده گردد.

آمونیاک به همراه روغن و مایع ، در مواقعی که احتمال خطر نشت  - هنگام کار با تجهیزات۷-۸-۷ یا آب محتوی مقادیر قابل مالحظه آمونیاک وجود دارد باید همواره از دستکش الستیکی استفاده

، در دسترس بودن آب تازه در ظروف دربسته ضروری است .  کرد در چنین مواقعی

های حفاظتی و سیلندرهای هوای  بینی گردد. )مانند ماسک  - تجهیزات مقابله با نشت پیش۷-۸-۸ های الزم  تهیه دستورالعمل  تجهیزات کمکهای اولیه  لباس ایمنی و متعلقات مربوطه  فشرده

سیستم هشداردهنده (  جهت مقابله

– روش مقابله با نشت آمونیاک۸

- کلیات۸-۱

آالت بایستی درب کامال قالب درگاه باشد و درب رو به بیرون باز  - در همه اتاقهای ماشین۸-۱-۱ دارد بایستی به نحوی طراحی شود که خودبخود بسته شود و چنانچه درب بدرونساختمان راه

شود.

توانند  تعداد دربها بایستی کافی باشد، یعنی اطمینان حاصل شود که کارکنان در هنگام خطر می به آزادی از درون اتاق بگریزند. در ضمن نبایستی هیچگونه منفذی در اتاق وجود داشته باشد که

، از آن منافذ به دیگر بخشهای ساختمان نفوذ صورت  احتمال رود در صورت نشت آمونیاکگیرد.

آالت بایستی رو به بیرون باشد و به جز در مواردی که تدابیر  - تهویه در اتاق ماشین۸-۱-۲ خاصی در مورد سیستم تهویه موردنیاز است توصیه به استفاده از روش تهویه طبیعی با استفاده

می شود با اینهمه چنانچه تراکم بخار ناشی از آمونیاک به حدی است ۲۱ از مجاری هوایی دایمیکه امکان تعبیه مجرای مناسب جهت تهویه نباشد، نباید از روش تهویه طبیعی استفاده کرد.

ستون و ساختمانهای مجاور و–ها توسط دیوار   - نبایستی محدوده خروجی هواکش۸-۱-۳ جوئی در مصرف انرژی در شرایط عادی  برای صرفه ، اشغال و محدود شودضمنا موانع دیگر

می توان از پنکه هایی با سرعت قابل تنظیم استفاده نمود.

آالت و به نحو  - محل قرارگیری ورودی هوا به پنکه و مجرای هوا بایستی نزدیک ماشین۸-۱-۴ مناسب مورد حفاظت قرار گیرند و تخلیه هوا باید به سمت بیرون ساختمان و به نحوی باشد که

احتمال نقص یا بروز خطر نرود. در ضمن برای آنکه تمامی هوای درون اتاق تهویه گردد الزمست مجاری مناسبی برای ورودی هوای تازه تعبیه شود و گاهی برای اینکار الزمست هواکش نصب

شود.

در آن دسته اتاقهای ماشین آالت که تهویه طبیعی ندارند )مثال اتاقهای زیرزمینی ( الزم استهای مکانیکی استفاده شود.  جهت حفظ سالمت کارکنان از تهویه

- تخلیه اضطراری :۸-۲

ریزی گردد که شامل نکات زیر باشد:  ای تنظیم و برنامه  روش تخلیه باید بگونه

ها یا آژیرهای  - زنگ هشدار دهنده یا وسائل اعالم خطر: کلیه کارکنان واحد باید با زنگ۸-۲-۱ نشت بخارات سمی ( آشنا باشند و این عمل باعث تضمین عملیات–گاز   هشداردهنده )آتش

اضطراری متعاقب خواهد شد.

بایست به زنگ یا آژیر  - چگونگی پاسخ به سیستم هشداردهنده : پاسخی که هر فرد می۸-۲-۲ هشدار بدهد، طی یک برنامه مشخص بوی آموزش داده شود تا اطمینان حاصل گردد که هر

شخص به تنهایی قادر به انجام آن است .

ای جهت شمارش کلیه افراد تحت کنترل در یک منطقه باید  - سرپرستان یا افراد ویژه۸-۲-۳ های امدادی و  منصوب شوند و اشخاص دیگر نیز تحت آموزش قرار گیرند تا بتوانند پشتیبان تیم

پزشکی وارد عمل شده و به آنها کمک نمایند.

های ارتباطی واحد  های ورود و خروج و سیستم  بایست با نحوه کنترل درب  - کارکنان می۸-۲-۴آشنا باشند.

کننده  - از پرسنل آموزش دیده خاصی جهت جستجو و رهایی افراد بهنگام دستور کنترل۸-۲-۵توان جهت ورود به منطقه تخلیه شده استفاده بعمل آورد.  ، می  حوادث

، منازل یا کارخانجات دیگری قرار دارد، بخصوص آنهایی  - چنانچه در مجاورت واحد صنعتی۸-۲-۶ اند، بایستی جهت احتیاط، طراحی برای  محل قرار گرفته شایع که در مسیر بادهای غالب و

امکان تخلیه امن آنها بکمک امکانات داخلی و بیرونی فراهم آورد.

العمل افراد  - عکس۸-۳

جهت کاهش صدمه غیر عمیق - در صورت تحت تأثیر قرار گرفتن با گاز آمونیاک باید تنفس۸-۳-۱ ، با تحمل بیشتر باید کمتر پلک زد و در محل امن به  داشت و هنگام تماس گاز با چشم

دقیقه بطور مرتب بر روی کره چشم آب تمیز ریخت .۱۵  مدت

- هنگام بروز نشت لزومی به دویدن نیست بلکه بهتر است محکم و یکنواخت قدم برداشت۸-۳-۲و دیگر عوارض طبیعی مسیر حرکت بود. موانع و مواظب

آنکه پای مگر در ضمن باید توجه داشت که وزن بدن نباید از روی یک پا به پای دیگر منتقل گردددیگر کامال بزمین رسیده باشد.

، سرعت عمل در راءس همه کارهاست و در مرحله مایع - در صورت آلودگی با آمونیاک۸-۳-۳ آغشته به آمونیاک بایستی بسرعت از بدن خارج شده و محیط آغشته شده )عضو بدن البسه اول

آغشته به آمونیاک البسه روی دقیقه با آب فراوان شست .ضمنا۱۵  ( را به طور پیوسته به مدترا نباید پوشاند. بلکه باید اجازه داد که در مجاورت هوای آزاد باشد.

- مقابله فیزیکی۸-۴

انجام گیرد.۴ -۸ بایستی بند( ۳-۸و )( ۲-۸- به موازات انجام اقدامات )۸-۴-۱

، انجام موارد اصولی به ترتیب زیر الزامی است :  - هنگام مقابله فیزیکی۸-۴-۲

های اضطراری و تخلیه آسیب دیدگان   انجام فعالیت–الف

های سردخانه توسط تهویه  گاز از سالن سریع  تخلیه–ب

تخلیه محصول–ج

شستشو با آب–د

نشین  شود باید توسط آب ته  - هنگامیکه مقدار زیادی آمونیاک در اثر نشت وارد هوا می۸-۴-۳پاش نازل دار و مناسب آب پاشیده شود.  گردد. بهترین کار این است که با یک آب

ای که به حد انفجار و  ، اگر آمونیاک به مقدار زیاد وارد هوا شود بگونه۵-۴ - باستناد بند۸-۴-۴ تولید جرقه یا آتش باید خاموش گردد و از محیط خارج شود مثال صدمه رساندن برسد. تماممنابع

های جوشکاری و گازی قطع و کلیه مواد تمام موتورهای الکتریکی باید خاموش شده و مشعلهای امن انتقال یابد.  زا به فاصله  آتش

، تخلیه و خنثی نمودن آب آلوده به آمونیاک جهت جلوگیری از آلودگی  آوری  - جمع۸-۴-۵های آب زیرزمینی صورت پذیرد.  سفره

 

 

 

۱-compressor unit

۲-condensor

۳-condensing unit

۴-bursting disk

۵-evaporator

۶-high pressure side

۷-low pressure side

۸-maximum working pressure (mwp)

 

۹-non posetive displacement comp

 

۱۰-p.p.m: part per million

نشت گاز آمونیاک ( آثاری است که تا زمان تدوین شناخته)۵  اثرات اشاره شده در بند۱۱-است .  شده

۱۲-conjunctivitis

۱۳-laryngitis

۱۴-bronchetis

۱۵-shut off device

۱۶-operating stem

۱۷-Non posetive diplacement comp

۱۸-Holder

Q  جریان هوا برحسب لیتر در ثانیه =۱۹-

Gتوده ماده سردساز برحسب کیلوگرم =

۲۰-Sepe