Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
12-4-2019
1
“Eén tegen eenzaamheid”
Prof. Dr. Anja Machielse
KBO-PCOB, 4 april 2019
Onderwerpen
▪ Wat is eenzaamheid en waarom is het
een probleem?
▪ Achtergronden, verschijningsvormen
▪ Wat kun je doen aan eenzaamheid?
Wat is eenzaamheid?
1 2
3 4
12-4-2019
2
Sociale behoeften
▪ Hechting
▪ Integratie
▪ Waardering
▪ Zorg en liefde
▪ Sociale steun
Sociale relaties
▪ ‘Buffer’
▪ Veerkracht
▪ Welzijn, gezondheid, ‘zinvol leven’
▪ Ontbreken ervan → ‘sociaal kwetsbaar
Begrippen
▪ Sociale eenzaamheid
▪ Emotionele eenzaamheid
▪ Existentiële eenzaamheid
“Ik heb het idee dat mijn vrienden en
iedereen die om mij heen staat eigenlijk
niet echt geïnteresseerd is in wie ik ben.
Ik heb echt het gevoel van
“ik ben in mijn eentje”.
5 6
7 8
12-4-2019
3
“Ik heb nooit contacten kunnen leggen met
mensen. Ik kende wel mensen, maar ik had geen contacten.”
Risicofactoren
▪ Gezondheidsproblemen
▪ Sociaaleconomische factoren
▪ Persoonlijke eigenschappen
▪ (Langdurige) mantelzorg
▪ Niet-westerse achtergrond
▪ Woonomgeving
Life-events Eenzaamheid in Nederland (> 18 jaar)
57% 33%
10%
Niet eenzaam
Matig eenzaam
Ernstig eenzaam
Bron: Gezondheidsmonitor (GGD, CBS, RIVM, 2016)
9 10
11 12
12-4-2019
4
Eenzaamheid in Nederland (> 85 jaar)
37%
48%
15%
Niet eenzaam
Matig eenzaam
Ernstig eenzaam
Bron: Gezondheidsmonitor (GGD, CBS, RIVM, 2016) Hoe ziet eenzaamheid er uit ?
‘Stille’ problematiek
▪ Schaamte
▪ Onzichtbaar
▪ Passief
13 14
15 16
12-4-2019
5
Eenzaamheid bij ouderen
Sociale verliezen
“Ik had zes broers en een zus, maar als je de
jongste bent, dan blijf je alleen achter, dan
gaat alles om je heen weg, dat verdwijnt.
Vrienden ook.
In een tamelijke korte tijd, misschien in een
jaar of vijf, is het allemaal weggevallen.”
Verlies van gezondheid
“Er komt ziekte in je leven en dan laten ze
het afweten. Als het niet goed met je gaat,
blijven mensen weg.
En je wil het zelf ook niet. Je wil liever
contacten als je over leuke dingen kan
praten.”
17 18
19 20
12-4-2019
6
Verlies emotionele steun
“Ik had altijd een hele goede vriend…
Weet je wat hij de laatste tijd tegen me
zegt: ‘ik kom niet meer bij jou, want je
straalt verdriet uit en dat wil ik niet, dat
vind ik vervelend’.”
Verlies van zelfstandigheid
“Ik ben zo afhankelijk! En ik wil niet
afhankelijk zijn.
Het is een gevecht van binnen.
Je wil niet afhankelijk zijn,
maar je bent het.”
Verlies van aansluiting
“Ik probeer aansluiting te zoeken bij de
maatschappij, maar het lijkt alsof dat
steeds mislukt.
En momenteel overheerst toch het gevoel
dat je geen deel meer uitmaakt van de
maatschappij.”
Paradox van het ouder worden
▪ Kwetsbaar (sociaal, zingeving)
▪ Behoefte aan betekenisvol contact
Tegelijk:
▪ Netwerk krimpt
▪ Minder mogelijkheden om contacten te
leggen/onderhouden
21 22
23 24
12-4-2019
7
Groeiende behoefte
“Nu, op 80-jarige leeftijd, mis ik een zekere
vertrouwdheid met iemand.”
Omdat je nu veel meer de betrekkelijkheid, de
relativiteit gaat voelen en zien.
Wat is belangrijk, wat doet ertoe en wat doet
er niet toe? Dat ontwikkelt zich heel sterk. En
daar zit enig verschil in met vroeger.” Hoe pakken we eenzaamheid aan?
Doel
• Terugdringen aantal eenzame 75-plussers
• Signaleren en bespreekbaar maken
• Doorbreken en duurzaam aanpakken
Een trendbreuk in eenzaamheid?
25 26
27 28
12-4-2019
8
Organisatie
▪ Landelijke Coalitie tegen Eenzaamheid
▪ Lokale coalities in 380 gemeenten
▪ Centrum ‘Eén tegen eenzaamheid’
▪ Wetenschappelijke Advies Commissie
Interventies
▪ Ontmoetingsmogelijkheden en
activerende interventies
▪ Aandacht voor emotionele en
existentiële eenzaamheid
Complex en divers
▪ Veel oorzaken
▪ Verschillende resultaten
▪ Geen standaardoplossingen
Geen standaardoplossing
▪ Situationeel of structureel
▪ Motivatie: willen, kunnen, durven
▪ Sociale competenties: actief, passief
29 30
31 32
12-4-2019
9
“Het is goed bedoeld, maar dan komen
ze met allerlei adviezen. Daar heb ik
helemaal niets aan…
Je kan toch niet zeggen: iedereen moet
A, B of C doen.
Ik wil bepaalde dingen gewoon niet, want
die passen niet bij mij.”
Situationeel
“Na het overlijden van mijn man, was ik
heel diep in de put. Ik moest alles zelf
doen… en dat is heel moeilijk... Dat heb
ik nooit gehoeven, want ik had een man:
ik hoefde maar te knippen en hij deed
alles.”
Structureel
“Als jong mannetje was ik al een loner. Ik
heb nooit een ‘normaal’ leven geleid. Ik
ben een beetje een misfit. Ik ben niet
helemaal compleet. Sociaal en
emotioneel, mentaal, ben ik niet
volgroeid. Ik ben niet helemaal af.”
Geen behoefte aan contact
“Ik heb geen behoefte aan contacten met
andere mensen. Omdat ik niet wil praten
over mijn leven en mijn problemen.
Als ik erover praat, wordt ik heel
verdrietig. Daarom vermijd ik mensen.”
33 34
35 36
12-4-2019
10
Sterke behoefte aan contact
“Je hebt hier in de buurt ook zo’n wijkcentrum... daar hebben ze bijvoorbeeld
zo’n borduurmiddag, maar als je daar naartoe gaat, dan moet je je verplicht happy
voelen. En dat weerhoudt mij dan om daarnaar toe te gaan…
Daar moet je echt, als ze wat tegen je zeggen, ook weer antwoord geven. Niet dat
ik dat niet wil, maar ja…”
Aandacht
“Ik zou iemand willen met wie ik kan praten. Gewoon, over de dingen die me
bezighouden.
En dan met iemand die veel geduld heeft, want ik ben niet zo snel van doen en
dergelijke.”
“Ik zou wel willen dat mensen wat meer naar me
omkeken. Ze kijken helemaal niet naar me...
Ze kijken ook nooit eens naar binnen, ze zullen
nooit eens een hand opsteken.”
Mogelijkheden
▪ Activering
▪ Netwerkontwikkeling
▪ Vergroten zelfstandigheid
▪ Praktische problemen oplossen
▪ Stabiliseren van de situatie
▪ Leren omgaan met de situatie
▪ Emotionele steun
▪ Vangnet
37 38
39 40
12-4-2019
11
Dank voor uw aandacht! Vragen
▪ Hoe kun je eenzaamheid voorkomen en je voorbereiden op het ouder worden?
▪ Wat kun je doen voor eenzame mensen in je omgeving?
Nabespreking
▪ Wat me raakt in dit verhaal…
▪ Heb ik dat wel goed begrepen?
▪ Wat ik geleerd heb…
▪ Wat vind ik ervan?
▪ Wat ga ik hiermee doen?
41 42
43