PowerPoint Sunusu

EGE NVERSTES FEN FAKLTES BYOLOJ BLM TEMEL VE ENDSTRYEL MKROBYOLOJ ANABLM DALI KRESEL ISINMA

04.08.8883 Ece ERCAN 04.08.8851 Gizem BULDAN 04.08.8908 Gizem DEMR 04.088799 Hatice Zeynep YILMAZ 04.08.8815 Senem KOAR 04.09.230 S.Aydan GNER 04.08.8854 Sibel CEYLANDA 04.08.8862 Yeim CHAN Bornova,ZMR 2012

Kresel Isnma Nedir?

nsanlar tarafndan atmosfere salnan gazlarn sera etkisi yaratmas sonucunda dnya yzeyinde scakln artmasna kresel snma denir.

1860li yllarda yaanan sanayi devrimiyle birlikte antropojen faaliyetlerin artmas, insanlarn durmak bilmeyen daha fazla istemleri, hzl nfus art, sanayileme, arpk yerleme ve kentleme, yanl arazi kullanm, ormanszlama ve doal evrenin hzl tahribat doal iklim deiiminde istikrar bozmutur.Bunun sonucunda antropojen faaliyetlere dayal, geri dnm zor hatta imkansz olan kresel snma ve kresel iklim deiikliinin gerekletii karmak bir srece girilmitir.

Bu antropojen faaliyetler sonucu artan sera gaz emisyonlar scaklk art ile birlikte ya, nem, hava hareketleri vb ekstrem koullar da beraberinde getirir. Bu da ekosistem ve canllar iin potansiyel tehlike oluturan kresel iklim deiiklii olarak karmza kar.

1827- Sera Etkisi Teorisi1957- Kresel Isnma Teorisi 1990- Birlemi milletlerin dzenledii Uluslar aras klim Deiiklii Paneli (IPCC) : Geni lde kabul edilen bir rapor sundu. Bu rapora gre;21. yzyl boyunca kresel ortalama hava scaklndaki art oran, her on yl iin yaklak 0.3 0C olarak belirlenmitir. Ayrca ortalama deniz seviyesinin de 65 cm. kadar ykselecei ngrlmektedir.

KRESEL ISINMANIN NEDENLERKresel snmann kayna, insan faaliyetleri sonucu aa kan karbon dioksit (CO2), metan (CH4), kloroflorokarbon (CFC), ozon (O3) gibi sera gazlarnn emisyonlarndaki ar arttr.

Yerkrenin scak yzeyinden salnan uzun dalgal yer nmnn bir blmn, uzaya kamadan nce atmosferin yukar seviyelerinde bulunan ok saydaki doal sera gaz tarafndan emilir ve sonra tekrar salnr. Doal sera gazlar bu zellii ile yerkrenin doal scaklk dengesini ayarlayarak dnyay yaanabilir klmaktadr. Ancak sera gazlar emisyonlarnda meydana gelen ar art yerkrenin normalden daha fazla snmasna neden olur.

Bu artn kaynaklar:CO2(ppm)

Ch8(ppm)

CFC-118(ppt)

(FC-12(ppt)

N2O(ppb)

Endstri ncesi atmosferik konsantrasyon (1750-1800)2800,8 002801990 yl hesaplamalarna gre atmosferik konsantrasyon3531,72280484310Atmosferik birikiminde yllk art (%)1,80,0159,5170,8Atmosferik mr (yl)502001065130150nsan Aktivitelerine Bal Olarak Sera Gazlarnn Art Miktarlar (IPCC, 1990)Sera GazlarKatk Oran (%)

Emisyon Kaynaklar

CO2 %50 * Kmr, petrol, doal gaz gibi fosil yaktlarn kullanm* Ormanlarn yok edilmesi

CFC%22* Sprey kutularndaki aerosoller* Buzdolaplarndaki soutucu maddeler* Elektronik sanayiinde kullanlan temizleme maddeleri* Aircondition sistemleri

CH4%14* Pirin tarlalar* Hayvanlarn mideleri* Biyoktlenin yaklmas* p sahalar* Doal gaz boru hatlarndaki kaaklar* Maden ocaklar

O3%7* Trafik* Termik santrallerdeki yanma olaylar* Tropikal ormanlarn yok olmas

N2O %4* Suni gbreler* Fosil yaktlar* Naylon retimi

Su buhar%3Sera Gazlar, Bunlarn Kresel Isnmaya Katklar ve Emisyon KaynaklarKRESEL ISINMA ve EVRE ZERNDE ETKLERScaklk DeiimleriKresel snmayla oluan scaklk artnn, yksek enlemlerde ve kutup blgelerinde daha iddetli olmas beklenen bir sonutur. Bu artn, dnya ortalamasnn iki kat kadar olaca tahmin ediliyor. Yani dnyann ortalama scakl 3,5 0C artarsa kutup blgelerinde ortalama scaklk 7 0C kadar artacaktr. Scakln bu art, Arktik Denizi ile Antartika daki buzlarn ve dalardaki buzullarn erimesine neden olacaktr. Ve belki de uzun zaman sonra bu blgeler bitki ve ormanlarla kaplanacaktr.Ekvatordaki scaklk artnn ise dnya ortalamasnn ok altnda olaca tahmin ediliyor. Scaklk art klar, yazlara gre birka derece fazla olacaktr. Gece scaklklarndaki artn da gndzden %10 daha fazla olaca ngrlen bir sonutur.Ve sonu olarak yazla k, geceyle gndz arasndaki scaklk farknn azalmas, btn dnyadaki rzgar desenlerini etkileyecek, belki de frtnalarn skl, iddeti ve rotalar deiecektir.Ayrca kresel snmayla baz blgeler, mesela kuzey yarm kredeki ktalarn i blgeleri, ok snp kuraklk ekerken, baz blgeler lman bir iklimin, bazlar da ar yalarn ve taknlarn etkisinde kalabilir.

Deniz Seviyelerindeki Art90l yllardan sonra kresel snmann artmasyla dnyadaki buzlarn erimesi hzlanmtr. Buz erimesindeki artn en kolay gzlendii yerlerden birisi, Antartikadr. Antartikann batsndaki buz tabakalar 1973 ile 1993 yllar arasnda %20 klmtr. 1940 ylndan 2000 ylna kadar blgenin yllk hava scaklk ortalamas ise 2,5 0C artmtr.

Hesaplamalara gre 3-4 0C lik bir scaklk art, 2050 ylnda denizlerin dzeyini en fazla 35 cm ykseltecektir. Deniz seviyesinin ykselmesinde scaklk art nedeniyle okyanus sularnn sl genlemesinin de pay olacaktr. Bu ykselme ise ky eritlerinin deimesine ve k lkelerinin toprak kaybetmesine yol aacaktr.

Deniz seviyesinin ykselmesiyle kylara yakn temiz su kaynaklarnn denizle birlemesi, temiz su sorununu ortaya karacaktr. Artan buharlama yznden de gl ve rmak sularnda %20ye varan bir su kayb olmas beklenen bir sonutur.

Bilim adamlar, kresel snmann tayc bant yani okyanus aknt sistemi zerinde etkili olmasndan korkmaktadr. Deniz suyu scaklklarnn art tayc bantn alttan ve stten giden akntlar arasndaki scaklk farkn azaltrsa ve bu srada okyanuslarn daha fazla ya almasna yol aarak tuzluluk orann drrse, bu dev aknt sistemi durabilir. Gemi dnemlerde tayc bantn birka kez durmu olduu bilinmektedir. Eer byle bir durum olursa kresel scaklk artnn sonularndan birinin, Kuzey Avrupann iddetli bir ekilde soumas olarak tahmin edilmektedir.Okyanus Akntlarndaki DeiikliklerKresel snma, tropiklerden daha fazla suyun buharlamasna, subpolar ve polar blgelerde daha fazla yaa ve yksek enlemlerde daha fazla buzun erimesine neden olur.Hidrolojik dngdeki bu deiikliklerin sonucunda, tropikal blgelerin kaybettii tatl su, yksek enlemlerde okyanuslara eklenmektedir. Atlas Okyanusunun kuzeyindeki bu ek tatl su, scak sular kuzeye tayan akntlar kesintiye uratarak ya da yeniden ynlendirerek, okyanus dolamnn bugnk dal desenlerini deitirebilir.

Atlantik s kaynann ynnn deitirilmesi ya da yavalatlmas, ABDnin kuzeydousunda ve Bat Avrupada daha souk klarn grlmesi demektir.

Sonu olarak ise, gelecekte daha scak bir yerkre, daha souk bir Kuzey Atlantik olabilir. Ancak, atmosferdeki yksek sera gaz birikimlerinden (kuvvetlenmi sera etkisi) elden edilen s, henz iklim sistemindedir.

Birlemi Milletler, Hkmetler Aras klim Deiiklii Paneli (IPCC) tarafndan 1996 da yaplan almada; gel-git ve deniz seviyesi lm kaytlarna gre, kresel ortalama deniz seviyesi 19. yzyln sonundan balayp geen yzyl sresince yaklak 10-25 cm kadar ykselmitir.Dnem boyunca, ortalama scaklklardaki snma ve bunun sonucunda okyanuslarda oluan termal genileme, deniz seviyesinde gzlenen ykselmenin 2-7 cm lik blmne karlk gelir.Da buzullarndaki ve rt buzullarndaki erime ise ykselmenin 2-5 cm'sini oluturur.Yzey ve yeralt suyu birikimindeki deiikliklerse, deniz seviyesinde geen yzyl boyunca kk bir deiiklie neden olmutur.

Birlemi Milletler, Hkmetler Aras klim Deiiklii Paneli (IPCC) tarafndan ortaya konulan senaryolara dayanan ngrlere gre ise, atmosferdeki CO2 birikimlerinin, yzey scaklklarnn ve deniz seviyesinin 21. yzyl sresince ykselecei, kara ve deniz buzlarnn ve buzullarnn alansal ve hacimsel olarak azalaca belirtilmektedir.

Sz konusu ngrlere gre kresel ortalama yzey scaklklarnda 1990- 2100 yllar arasnda 1,4 - 5,8 C lik bir art olaca bildirilir.

klim senaryolarna gre ise kresel ortalama deniz seviyesinin, 1990 ve 2100 arasnda 0.09 ile 0.88 m kadar ykselecei dnlr.Dier Etkilerevrenin etkisinde olan canl varlklarn bir paras olan insanlar zellikle sanayi devriminden sonra evreden etkilenmekten fazla evre zerine etki ederek dzeni bozmakta ve doaya adeta hkmetmektedir.Enerji retim biimlerimiz, tketim alkanlklarmz gibi bir ok etkiyle CO2 dngsn bozmakta, asit yamurlarnn oluumunu artrmakta ve dolaysyla dier canllara hatta dolayl olarak kendimize zarar vermekteyiz.

CO2 dngs;CO2 dngsnde dnya zerindeki C rezervleri yledir; Okyanuslar .. %71 Fosil yaktlar %22 Yaayan canllar .. %3 l ve rm materyaller .. %3 Atmosfer .. %1

Doadaki bu dzenin insan etkisiyle bozulmasyla atmosferde CO2 miktar artmaktadr. Bunun sonucu olarak da son 150 yldan beri artan bu miktar dnyann %30 orannda snmasna neden olmutur. Asit yamurlar;nsanlarn faaliyetleri sonucu oluan dier bir etken ise asit yamurlardr. Bu yamurlar atmosfere yaylan SO2 ve NO2 gazlarnn bulutlardaki su damlacklar ile emilmesiyle tipik yamurdan farkl olarak pH 5,6 nn altnda oluur.Asit yamurlar toprak ve sularn asit dengesini bozarak buralarda bulunan tm canllara zarar vermesi dnda insan ve hayvanlarn ime sularna dahi etki etmektedir. En byk kayna ise insan etkisiyle endstri, sanayi, ulam aralar, fosil yakt kullanm gibi etkenlerle havaya etkili gazlarn salnmdr.TRKYEDEK ETKLERYaplan aratrmalarda, Trkiyenin ortalama hava scaklklarnda gney ve gney batda yer alan blgelerde anlaml artma eilimleri saptanmtr. lke genelinde 2-3 0C lik scaklk art ngrlrken, bu artn kn 2 0C, yazn ise dou blgelerine gre bat blgelerindeki scaklk art eiliminin 3 ile 4 0C arasnda olaca tahmin edilmektedir. lkbahar mevsiminde gzlenen snma eilimi Akdeniz, Gneydou Anadolu ve Marmara blgelerinde etkili olurken, sonbahar mevsiminde gzlenen zayf snma ve souma eilimleri, alansal olarak bir btnlk salamamaktadr. Trkiye ikliminin etkilenecei bir dier durum ise ya rejiminde gerekleecek olas deiimlerdir. klim modelleri yalarda genel olarak Ege ve Akdeniz kylar boyunca bir azalma, Karadeniz kys boyunca da bir art ngrmektedir.2001-2006 dnemleri arasnda genel olarak normal snrlar arasnda gerekleen yalar, 2007 k, ilkbahar ve yaz aylarnda Trkiyenin bir ok yresinde uzun sreli ortalamalarn altnda kalarak, yeni bir dizi kuraklk olaylarnn yaanmasna neden olmutur. 2006-2007 dnemleri arasnda gerekleen son kuraklk olaylar Trkiyede zellikle en fazla, Ege, Marmara, Anadolu, Bat Akdeniz, Bat ve Orta Karadeniz blmlerinde etkili olmutur.Ve elde edilen verilere gre Karadeniz ya rejimi blgesinde gzlenen azalma eilimleri, Trkiyede kuraklama eilimlerinin giderek kuzey enlemlere doru kaydn gstermektedir.

KRESEL ISINMANIN NSAN ZERNE ETKS

Kresel snma, hava scaklnda, okyanus akntlarnda, deniz seviyesinde, evresel sistemler, ekonomi, ziraat, sanayi, yerleim ve btn bunlarla ilgili olarak salk ve yaam zerinde deiikliklere neden oldu. Isnan dnya remek iin uygun bir atmosfer yaratt ve eitli virs, bakteri ve bulac hastalk tayclarnn yaam alan geniledi.

Kresel snmann insan sal zerinde yapt olumsuz etkilerden birka aadaki gibidir:

Bulac hastalklarn dalm ynleri kresel snmayla deiiklie uramtr. Kresel snmann kuraklk, scak ve souk hava dalgalar, frtna, sel, yangn gibi eitli zorlu koullar artarken l saylar, yaralanmalar ve hastalklarda artacaktr.Kresel snma stma, diyare, kolera, humma, beyin yangs ve dier hastalklarda arta yol aacaktr.

ocuklarn kt beslenmeleri ve bozuk geliimleri kresel snmann birka uzun vadeli sonularndan biridir.

Kresel Isnma-Evrim? evrenin deien koullarna uyum salamak iin trler deiiyor ve yeni trler oluuyor fikri evrim teorisinin ekirdeini oluturur. Bir bilim adam; Charles Darwin'in evrimle ilgili fikirlerini gz nnde bulundurulacak olursa, evrimde bir hzlanmann sz konusu olduunu belirtmitir ve kresel snmay tetiklediimiz iin deiim daha abuk olacak. Dnyann souduu ve snd jeolojik devirler daha nce de yaand. Sadece o zaman hzlandrc olarak insan faktr ortada yoktu. eklinde aklama yapmtr.

KRESEL ISINMANIN HAYVANLAR ZERNE ETKSKRESEL ISINMA BROK CANLI TRNN YOK OLMASINA DA NEDEN OLACAK!ngiltere hkmeti tarafndan yaplan bir aratrmaya gre kresel snma, gmen kular da dahil birok hayvan tr soyunun tkenmesine yol aacan ne sryor.Raporda kresel snmann, imdiden baz kularn ve dier baz hayvanlarn g yollarnda deiiklie yol at kaydediliyor.

rnein normal olarak daha scak lkelerde grlen baz ku, kaplumbaa ve balk trleri artk giderek artan bir ekilde ngilterede de grlmeye baland.Kresel snma nedeniyle bir ok deniz kaplumbaalar ve birok ku tr g yollarn deitirerek kuzeye kaydryor.

Aslnda birok tr g yollarn kuzeye kaydrarak yeni iklim koullarna uyum salamay baaryor.

Fakat yaplan aratrmada baz hayvanlarn bunu yapamayacana dikkat ekiliyor.rnein kutup aylarnn veya fok balklarnn doal evreleri, Kuzey kutbundaki buzullarn erimesiyle giderek yok oluyor.

Kresel snmayla buzsuz sezonun kutup aylarn a brakyor. Yem bulamayan kutup aylar birbirlerini yemeye balyorlar

rnein sinekkapan ad verilen gmen kular, baharda reyen trtllarla beslenir. Ancak kresel snma milyonlarca yllk bu dengeyi bozdu. Trtllar baharn erken gelmesiyle erken nceki yllara gre daha nce ryor. Ancak gmen kular reme dneminde trtllarn ritmine ayak uyduramaynca yem bulamyor ve a kalyor.

Bu bulgu kresel snmayla doadaki deiimlere ayak uyduramayan baz hayvan trlerini ne gibi tehlikelerin beklediini gstermesi asndan olduka dndrcdr.Sonu olarak, aslnda doa milyonlarca yldr iklim deiikliklerine uyup evrimleerek var olmutur. Fakat uzmanlar son deiikliklerin ok hzl olduunu bu nedenle birok trn kendilerini yeni koullara uydurmaya vakit bulamadna dikkat ekiyorlar.

KRESEL ISINMANIN BTKLER ZERNE ETKLER

klim deiikliinin olumsuz etkilerinin snrlar yoktur ve bu olumsuz etkiler yeterince nemsenmedii srece her alana hzla yaylmaktadr, tm canllar iin nemli olan bitkiler ise iklim deiikliinden olduka fazla etkilenmilerdir.

zellikle kresel snmaya bal olarak bitki trlerinde yzde 10 azalma riski gz nne alnrsa bu canllar iin ciddi boyutta bir tehdittir.

Kresel snmann bitkiler zerine balca etkileri ise yledir :

*Ar yalar sonucu topraktaki su orannn artmas topran uzun sre suya doygun kalmas ile birlikte topraktaki oksijen miktarnn azalmas ve bitkilere oksijen miktarndaki azalmann olumsuz etkileri.* Ar scaklklarn fotosentezi yavalatmas bunun sonucu olarak bitki bymesinin yavalamas ve dllenme yeteneinin dmesi

*Ormanlarda toplu aa kurumalar ve hastalk salgn* Ar scaklklarn orman yangnlarna neden olmas Ykselen scaklklarn tropiklerde rn kaybna neden olmas * Ar yalar nedeniyle rn hasadnn zarar grmesi *Tarmsal rn potansiyelindeki deime grlmesi *Temel gdalarn ar scak altnda kalmas ,bunun sonucu olarak ta insanln alkla savamas*Bitki glerinin grlmesi*Ar yalar sonucu nem art ve bunun neticesinde bitkiler zerine bcek ve hastaln musallat olmas

*Baz blgelerde yaygn olarak yaanacak daha scak, nemli ve yal iklim koullarnn, zararl mikroorganizmalarn remesine ve oalmasna neden olmas

*Byk retim kayplarna yol amasBu etkilerde de grld gibi kresel snmann bitkiler zerinde nemli derecede olumsuz etkileri vardr .zellikle son zamanlarda ar orman kayb neticesinde (eitli etkenlerden dolay) kresel snmaya olumlu bir etken olmutur; oysa ormanlarn korunmas kresel snmaya kar savata nemli bir etkendir.Ormanlarn tahribi her geen gn artmakta ve buna bal olarak orman arazilerindeki ciddi anlamlarda kayp olmaktadrlar.Korular ve ormanlar, fotosentez ilemiyle atmosferden karbondioksiti emerler, dntrrler ve atmosferdeki korbondioksitin emilmesi ve yeniden evrilmesinde en temel arac olutururlar. Son yllarda,her yl svire byklnde bir alann lletii hesap edilmektedir.

Ormanlarn dier faydalar su dzenini korur, yaban trleri iin habitat vazifesi grr, iklim sistemlerinde kilit rol oynar. Ayrca bitki ve hayvan trleri iin bir barnaktr.

Ormanlarn bilinsiz olarak katledilmesi veya kresel snmann etkisiyle yok olmaya balamalar alnacak nlemlerin daha hzl bir ekilde hayata geirilmesini gerektirmektedir.Bir takm toprak koruma tebirleri alnmad, verim imkan geniletilmedii takdirde entansif tarm, st topra yorar, bozulmasna neden olur. Bylece tarmn grevi yanlzca biyolojik rn elde etmek deil, toprak bereketinin korunmas ve srekliliin artrlmasna katkda bulunmaktr.Bitkiler zerine sera gazlarnn yan sra dier insan etkenlerini de eklediimiz zaman sonucun daha da vahim olduunu grrz zellikle son zamanlarda bitki trlerine eitli bceklerin musallat olmas ve bilinsiz ila kullanm neticesinde toprakta zararl kimyasallarn oluumunu grebilirz.u anda alnacak tedbirler kamu bilincini ykseltme, ulusal politakalar iin destek salama, emisyon artn yavalatmak iin ok uluslu gelitirme gibi srelerin uygulanmasdr.Sera gazlarnn salnm sonucu kresel snmann etkileri yaamn her alann etkilemeye balamtr, ve gelecekte daha da tehlikeli boyutlara ulaacaktr. Sera etkisinin potansiyel sonular felaket niteliindedir.

Hibir lke nlemleri tek bana alacak kadar yeterli gce sahip deildir nk gaz salnm tm yeryznden yaplmaktadr ve tm dnyay ilgilendiren bir konudur. u anda sera gaznn etkisini yok etmek mmkn deildir, ama bu etkiyi minumum seviyeye drmek ve olabildiince kk zararlarla atlatmak olana vardr, bunun iin gerekli olan anlamalara, protokollere tm lkelerin destek vermesi gerekmektedir.Bu hzla iklim deiiklii devam ettiini dnrsek yeni nesillerin alkla skntyla babaa kalmalar iten bile deildir, nk dnyamz tehdidin boyutlarn imdiden hissetmeye balamtr.

zellikle kullanacamz alternatif kaynaklar sera gaz salnm nemli oranda drebilir bunlardan bazlarn sralarsak alternatif yaktlar olarak biodizel, biyogaz rzgar, gne enerjileri bunlara rnek olarak verilebilir.

Sonu olarak kresel snmay kresel felaketler zinciri olarak deerlendirebiliriz ve gerekli nlemler alnmad takdirde bu felaketlerin son halkas ise insan neslinin yok olmasna kadar uzanan zincirleme ve tehlikeli bir sretir.

Mikroorganizmalara EtkisiAlaska boreal ormanlarnda karn altna gml oklu miktarda donmu l materyal bulunmaktadr. Bu tarz kuzey ekosistemlerinde (Siberyadaki tundralar da dahildir.) karbon miktar neredeyse atmosferdeki karbon miktarna eittir.Scakln artmas ile l materyal zlr ve mikroorganizmalarn dekompozisyonuna urayarak karbon aa karrlar. Ancak bir sre sonra topraktaki nitrojen miktar artar ve bu fungal aktivite ve dekompozisyonu basklar.

Scaklktaki art ayn zamanda kar tabakas ve buzlarn erimesine ve bunlarn altnda yaayan mikroorganizmalarn habitatlarnn zarar grmesine neden olur. Bu mikroorganizmalar allmalarna frsat bulunamadan nesilleri tkenme tehlikesiyle kar karya gelir.Koniferik ormanlarn ekosistemlerinde kar funguslar ok nemlidir. Toprak sndka su miktar azalr ve kar funguslar daha az karbondioksit retirler. Bu iyi bir ey gibi grnse de ormandaki aalarn da suya ihtiyac vardr. Bu nedenle karbon fiksasyonunda d gzlenir veya aalar lrler.

Microdochium nivale (Pembe kar fungusu)Typhula spp. (Gri kar fungusu)

Artan CO2 bitkilerin daha hzl bymesine neden olur. Bu da topraktaki mikroorganizmalarn metabolizmalarn arttrr. Bitkilerin depolad ekstra karbon mikroorganizmalara fazla besin olarak dner ve nitrz oksit ya da metana dnerek atmosfere geri verilir. (Metan, CO2ten 25 kat daha kuvvetli bir sera gazdr.)

Kutup okyanuslarnda yaayan mikroorganizmalar organik materyalin ok az bir miktarn kullanr, kalan denizin dibine ker. Scakln artyla bu mikroorganizmalarn metabolizmas hzlanr ve karbon salnm artar.Ancak bu grler ounlukla hipotezdir ve aratrmalar sonucunda mikroorganizmalarn scakln artmasyla strese girdii ve beklendii kadar karbon salnm yapmad grlmtr. Kresel snma daha ok komnitelerinde deiiklik yapmtr.

KRESEL ISINMANIN NLENMES KONUSUNDA BLM ADAMLARININ ALIMALARI

nsan gen dizisini zerek adn dnyaya duyuran bilim insan Amerikal Dr. Craig Venter, kresel snma sorununu zmek iin alyor. Dr. Ventern aratrmakta olduu bakteri atmosferde sera etkisi yaparak snmaya neden olan karbondioksit gazn, kolayca tutuabilen bir yakta eviriyor.

Dr. Venter ok basit organizmalarn gen yaps zerinde oynayarak onlar karbondioksit tketir hale getirebileceini sylyor. Bu srecin yan rnyse oktan temelli yaktlar olacak. Doada bu tr bakteriler zaten var ama Amerikal bilim insan gen yaplaryla oynayarak, rettikleri yakt miktarn ciddi derecede arttrabileceini sylyor.

Kresel snmaya kar alt proje

SENTETK AALARKarbondioksit emen aalar dikmek, ekoloji iin nemli bir etkinlik haline geldi. Ama imdi, bilim adamlar baka bir teknoloji neriyorlar: Sentetik aalar. Bu aalar bymyor, iek vermiyor ama karbondioksiti emiyorlar. Columbia niversitesinden Klaus Lackner, bu fikri ilk olarak Bilimin Gelimesi in Amerikan Birlii (American Associaton of Advencement of Science) yllk toplantsnda verdi. Lacknerin aalarndan sadece bir tanesi, ylda 90 bin ton karbondioksit emebiliyor. Bu da 15 bin aracn yayd karbondioksite eit. Bu oranda karbondioksiti ancak binlerce doal aa emebiliyor. Lacknerin projesi, karbonu tutup onu yeraltna gmme zerine kurulu. Bununla birlikte, karbondioksiti svlatrp eski madenlere ve petrol sahalarna gmme projeleri de var. Lacnerin sentetik aalar da filtre grevini grecekler. Ancak projeyi eletirenler, karbondioksiti elde etmek iin ok fazla enerji gerektiini sylyorlar.

Baar ans: 4/5. Sentetik aalar yoluyla olmasa da karbon ayrtrlmas, kresel snmaya kar mcadelede nemli rol oynayacaa benziyor.

SLFR RTLERByk volkanik patlamalarda yeryz souyor. rnein Filipinlerdeki Pinatubo Yanarda, 1991de patladnda, dnya apnda s 0.6 C dt. Bilim adamlar, bunun, volkann stratosfere pskrtt 10 milyon ton slfr yznden olduunu sylyor. O zaman, neden kendi Pinatubomuzu yaratmayalm? Bu, 1995te ozon tabakasyla ilgili almas yznden Nobel dl alan Profesr Paul Crutzenin nerisi. Crutzen, gne nlarnn dnyaya ulamasn engelleyecek bir slfr rt yaratmak gerektiini belirtiyor. Bunun iin de slfr dolu yzlerce roket stratosfere gnderilecek. Yaklak bir milyon ton slfr, dnyay kurtarmak iin yeterli olacak. Ancak bu fikir, bu kadar fazla slfrn, asit yamurlarna yol aacan ve ozon tabakasna zarar vereceini iddia eden bilim adamlarn endielendiriyor.

Baar ans: 1/5. Asit yamurlar ve ozon tabakasnn urayaca zararlar, kresel snma etkilerinden daha fazla olabilir.BULUT KALKANIColorado Uluslararas Atmosfer Aratrmalar Merkezinden John Latham ve Edinburgh niversitesinden Stephen Salter, deniz suyundan spreyler kullanarak bulut miktarn yzde drt artrrlarsa, dnyay gnein radyoaktif nlarndan yeterince koruyabileceklerine inanyor. Plan, karbondioksit salnmn aza indirecek en ucuz projelerden biri ve bilgisayar simlasyonlar sonu verirse, be yl iinde deneme aamasna geilecek. Ancak Latham, bu projenin hava deiikliklerine yol aabileceini sylyor.

Baar ans: 2/5. Baarl olmak iin kresel bir uzlama gerekiyor.UZAY AYNALARIGnein yayd radyasyon, dnyay styor ve yaamn devam etmesini salyor. Ancak dnya sndka, bilim adamlar dnyaya ulaan radyasyon miktarn kstlamak istiyorlar. Bunun yollarndan biri de uzaya dev aynalar yerletirmek. Projenin fikir babas, California Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarlarndan fiziki Lowell Wood, alminyum ipliklerle yaplan binlerce metrelik ap olan ekranlar uzaya yerletirmek. Bu ekran, gne nlarn bloke edecek ve radyasyonu filtreleyecek. Bu aynann maliyeti biraz yksek. Ancak bir kere yerletirildiinde, altrlmas ok kolay ve ucuz olacak. Gneten gelen radyasyonun yzde birini ksacak aynalar, yaklak 1 milyon kilometrekare yer kaplayacak. Ancak bilim adamlar, sonucu belli olmayan bir projeye ok fazla para yatrmay mantkl bulmuyorlar.DENZ ORMANLARIPlanktonlar ve yosunlar okyanuslarn meralar. Karbondioksiti emiyor, lyor, sonra da emdikleri karbondioksitle birlikte deniz dibine iniyorlar. Bu alanlarn saysn artrmak, atmosferden daha ok karbondioksit emilimini salayacak. Planktonlar oluturmak iin nerilen yol, demir gbreler kullanmak. Az miktar demirin bile okyanusta planktonlarn bymesini salad biliniyor. Ancak dnyann birok yerinde, denizlerde demir bulunmuyor ya da ok az var. Amerikal baz giriimciler, denize tonlarca demir pompalama denemelerine baladlar bile. Ancak bu yolla atmosferdeki karbondioksitin ok az miktarnn yok olacan, buna karlk yntemin, ciddi kirlenmelere yol aacan syleyenler de var.

Baar ans: 2/5. Yntem deneniyor ama deniz yaamn olumsuz etkileyecei iddialar da var.

OKYANUS POMPALARIngilterenin nemli evre dnrlerinden, Bilim Mzesi Bakan Chris Rapley ve Gaia konseptinin yaratcs James Loverlock, deniz yzeyine souk su pompalayacak yatay borular neriyor. Bu sayede souk su, zel baz yosunlar sayesinde, baz yaam formlaryla etkileime girerek karbondioksit emilimini salayacak. Bu yaam formlar, daha sonra okyanusun dibine kecek ve karbonu bin yllna denizin derinliklerine gmecek. Baz biyologlar, bu yntemin deniz yaamn olumsuz etkileyeceini sylyor.

Baar ans: 3/5 Deniz yaam zerindeki etkileri yznden gereklemeyebilir.

Kresel snmann yarataca felaket senaryolarndan ok aznn bile olumasn istemiyorsak en bata sera gazlarnn artn snrlandrmak hatta miktarlarnn azaltmak zorundayz.

Peki Bize Den Grevler?

Enerji dostu ampuller kullanlmalTelevizyonlar bekleme konumunda bulundurulmamalDoru klandrma kullanlmalKlima yerine vantilatr kullanlmalEvler s kaybna kar yaltlmalEyalar radyatrleri kapatmayacak ekilde yerletirilmeliBilgisayar bekleme konumunda braklmamalKurunsuz benzin tketen aralar tercih edilmeli

Tketiciler uzun mrl rnler tercih etmeliGeri dnm olmayan ambalajl rnler alnmamalBata PVC olmak zere plastik ambalajlardan kanlmalie ve kavanoz gibi cam rnler tercih edilmeliPlastik poet ve yiyecek kaplar gibi rnler yeniden kullanlmalAlverilerde plastik poetler kullanlmamalamar suyu tketimi en aza indirilmeli

TEEKKRLERKaynaklar:http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/47/1155/13590.pdfhttp://e360.yale.edu/feature/the_microbe_factor_and_its_role_in_our_climate_future/2279/ http://southasia.oneworld.net/news/indian-scientists-discover-bacteria-to-fight-global-warming#.UMt_7m9dAixhttp://www.cinarsogutma.com.tr/haber.php?hid=7http://www.forumalev.net/kuresel-isinma/237141-kuresel-isinmaya-karsi-alti-proje.htmhttp://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/Havaiklim.pdfhttp://www.veteknoloji.com/kuresel-isinma-evrimi-hizlandiriyor-15527--0.htmlhttp://arsiv.indigodergisi.com/77/kuresel-isinma-saglik-leyla-fetihi.htm