Ehmed Cemil

8/7/2019 Ehmed Cemil

http://slidepdf.com/reader/full/ehmed-cemil 1/4

Ehmed Cemil (Erivan, 1913- Baku, 1977)

1913 yılında, Erivan'da, fakir bir esnaf çocuğuolarak dünyaya geldi. İlk ve orta tahsilini Gence'degörmüştür. 1933 yılında, Bakü'de, Devlet PedagojiEnstitüsü'nün Dil ve Edebiyyat Fakültesi'ni bi-tirmiş, Şamxor ve Gence şehirlerinde öğretmenlik

yapmıştır. 1928 yılında "Qızıl Gence" mecmuasında ya-

yınlanan "Gözel Qafqaz" şiiri ile dikkatleri üzerineçekmiştir.

İkinci Dünya Savaşi'na iştirak etmiş, 1943 yı-lında cepheden döndükten sonra "Edebiyyat Ga-zeti" redaksiyonunda çalışmış, "Azerbaycan" ve"Ulduz" dergilerinin baş redaktörü olmuş, "He-diyye" adlı ilk lirik şiirler kitabı 1942 yılında ya-yınlanmıştır.

Hassas, lirik, peyzaj ustası ve vatan şairi ola-rak, sanat gücü daha ziyade savaş yıllar ında be-

lirgin hale gelmiştir. Onun "Can Nene Bir Nagı

lDe", "Meni Yada Salının", "Bextiyar", "Moskva","Açıl Ey Seher", "Nişan Uzüyü" ve başka şiirlerivar.

Şairin kaynak suyu gibi saf, duru şiir dili veşiir ilhamı hakk ında, 1943 yılında, Samed Vurgunşöyle yazmıştır: "Men Şair Ehmed Cemil'in çaldığı şe'r rübabını dinleyirem. Bu rübabın tellerindenqopan zerif ve me'nalı neğmeler ne qadar dadlı vetebiidir. Bunlar saf dağ çeşmeleri kimi şır ıl-şınlaxır, ilk bahar ın gülleri kimi etir saçır... Bu heqiqiilham demekdir".

"İnsan Körpü Salır Kehkeşanlara", "Sarsılmaz

İnamımız", "Zamanın Adamlar ı" vb. şiirlerinde

hakim ideolojik söylemin ve sanat anlayışının etkilerihissedilse de, romantik-lirik üslııb bunlarda da korunabilmiştir.

"Vaxtında Gelmişik Bu Dünyaya Biz", "ZamanınAddımlan", "Gençlik Neğmeleri", "Eller Bayramı",

"Bol Mehsul Halal Çörek", "Xoşbext Uşaqlara", "SonMısralar" gibi şiirlerde de particiliğin ve sınıfçı ideolojinin bilinen örtüsünün altında Azerbaycan'ı yüreklen seven, şiir ile nefes alan zarif, hüzünlüilham sahibini görmemek mümkün değildir.

E.Cemil, tercüme sahasında da verimli çalışmalar yapmıştır. Göthe'nin "Faust’unu, M Lermontov, S.Mar şak, N.Nekrasov, T.Şevçenko, İ.Franko,V.Mayakovski, A.Tvardovski, A.Surkov, A.Adalis,G.Leonidze, Q.Abaşidze, R.Hemzatov'un eserleriniAzerbaycan okuyucusuna o tanıtmıştır. "VaxtındaGelmişik Bu Dünyaya Biz" şiir kitabından dolayı,

1980 yı

lı

nda ona Azerbaycan Devlet Mükafatı

verilmiştir. Başlıca eserleri: Vaxtında Gelmişik Bu Dün-

yaya Biz. Bak ı, 1979. Seçilmiş Eserleri. Bak ı, 1967;Seçilmiş Eserleri. Bak ı, 1975; Şe'rler. Bak ı, 1957;Dünyanın Gözelliyi. Bak ı, 1983.

Kaynakça:

1. Azerbaycan Sovet Yazıcıları. Bak ı, 1958.2. Azerbaycan Sovet Edebiyyah Tarixi.

Bak ı,1988.3. Azerbaycan Sovet Edebiyyatı Tarixi. 1-11

ciltler. Bak ı,



ŞİİRLER

(Ehmed Cemil. Dünyanın gözelliyi. Bak ı, 1983, s. 88-100; 1l0-118).

CAN NENE, BİR NAGIL DE!

- Ay nene, bir nağıl1 da de!- Ömrüm-günüm yat daha,Hamisini2 indi desem, nağil kalmaz sabaha. - Can nene, de birini de.- Ağr ın ahın3, söze bah.Evimizde senden savay, gör heç var ını bir

oyak? Gece keçib, ev soyuyub, henir 4 gelmir ocakdan; Taht üstünde mestan pişik 5, odur yatıb ba-

yakdan&.

Ört üstünü, derdin mene, balı, eşikde yel esir... - Kar yağırmı?- Ele yağır.,, sazak k ılınctek kesir...

Bele yağsa, kar sübhecen yolu-izi örtecek;Kirpiklerin lap? kovuşub, cırtdan8 bala, yatgörek.

Nene yığır düyünçeye iynesini, sapını,Külek^ herden takkildadır pencereni, kapım.Körpe çekir teze, güllü yorganım üzüne,Gözlerini yumur... amma yuhu getmir gözüne.

- Ay nene, o kimdir ele pencereni berk vurur?

- Heç kim deyil, yat, ay bala, yeldir, kar

ı

so-vıır ıır...Bir gizilti duyur uşak vücudunda bu ara,Hesrel konan gözlerini züleyerek 10 divara,Çarpayımniı baş ucunda öz eliyle asdiğı Şekle bahir, fikre gedir, kucaklayıb yastığı... - Bes ay nene, atam indi haradadır^ göresen?! -Bıy, başıma neler, oğul, yatmayıbsan hele

sen?! - Ahi, nene, heç demirsen alam haçan13 gelecek,İndi onu sengerde14bes üşütmürmü kar, külek? - Ömrüm-günüm, körpe kuzum, kurban olum

adına,

Niye köks ötürürse15n o düşende yadına?Atan yazır: hele hoşdur bu terefde havalar Deyir oğlum dar ıhmasıniö, görüşerik bu

bahar. Bağçalarda çiçek açar güleyşe nar, yasemen,Karankuşla bir zamanda kayıdaram'18 kende

men... Heç dar ılıma*9, derdin alım, atan geler, o

zaman Sene çohlu nağıl deyer esgerlikden, davadan!

Di yat, indi gece keçir... - Unda, nene, ay nene! Koy kesmeyek ağ Loğlunu, kalsın alam gelene, - Yahşi, bala, koy bağlarda çiçek açsın nar,

erik, Sağlık olsun, ağ toğlunu20 atan üçün keserik.Men eyvana halı sallam, anan evi bezeyer,El kaydası süfre açar, kohum21-konşumuz geler. Sen atanı kucakîayar, üz-gözünden öpersen,

Koca baban saz kökleyib, nağıl deyer süb-hecen...

Körpe güldü... hesret konan gözlerinden uçdu kem,

Opdü onun heyalını indi özge bir alem: Karankuşlar uçub geldi, açdı çiçek, güldü

yaz.Kucakladı alasını, sonra kimse çaldı saz...Körpe özü hiss etmeden, onu yuhu apardı22,Çölde ise bütün gece külek tufan kopardı.

1940

KENDDE BAIIAR AHŞAMI

Güneş batar.,. Al örpekli23 o nazende k ız solur. Göy alovlu, odlu rengler deryasına kerk olur. Kölge düşür bağarası çığırlara, izlere.

Çökür ahşam serinliyi tepelere, düzlere,Herden hefif meh esdikce yır ğalamr gö25 bu-ludlar. Sıra dağlar fikre cumur 26, ahan sular karalır,Kölgelenen kar şı sahil kerib bir görkem27 alır.Kekliklerin neğmesiyle bihuş28 düşür ya-maçlar... Duvak örtmüş gelin kimi sakit durur ağaçlar.Batan günün şö'lesile yarar nece aynabend29...Dalır ahşam sükutuna sahil, meşe, tarla, kend.Hışıldayır yol üstünde yene körpe kovaklar30,Suya geden k ızlar dönür, yalk ız kalır bulaklar,Çeperlerde öten kuşlar uçub konur kollara,Enir nahır3i bulağından kende san32 mal-

1. masal 2. hepsini 3. sık ıntını alayım 4. çıtırtı 5. kedi 6. biraz önce 7. tam 8. ufacık 9. rüzgar 10.dikerek 11. kar

yolasının 12. nerededir 13. ne zaman 14. siperde, hendekte 15. geçiliyorsun 16. sık ılmasın 17. k ırlangıçla 18. dönerim 19. sık ılma 20. tokluyu 21. hısım 22- götürdü 23. başörtülü 24. kozlu 25. dolukur, dolu dolu olur 26- dalar 27. güzellik 28.şuursuz 29. aynalı 30. kavaklar 31. davar sürüsü 32. doğru



kara... İki körpe kuzusunu kabağına

1katarak,

Gedir bağlar arasıyla tütek 2

çalan bir uşak.

Uzaklarda bir eyvanda zile kalhır kaman, tar;

Kend üstüyle öte-öte durna uçur bir katar...

Orda-burda ocak tutur, eyler çırak yandır ır,

Uçan durna, sönen kürub nağillar ı andır ır...

May, 1945

ŞERQ QIZ1

(neğ me)

K ızar ır, balı, üt'ükler,

üfükler, üfükler...Oyanır al şefekler,

şefekler, şefekler...

K ızılgülden, laledenDon biçib, gey k ırmızı;Çili güneşi salamla,Ey vükarlı Şerq qızı!

Ellerin keşeng4

qızı!

Çih buhıddan, ol azad!

Ol azad Ol azad!

Küsseni at, kemi at!

Kemi at! Kemi at!

Bizim göylerde nurlu

Bir ulduz var uğurlu -

Odur ümid ulduzu!

Ey füsunkar Şerq qizı!

Ellerin keşeng k ızı!

Döyüşe gir vükarla!

Vükarla! Vükarla!

Vüsale yet baharla!

Baharla! Baharla!

Lalelerden, şefekden

Don biçib, gey k ırmızı;

Ey vükarlı Şerq qızı!

Ellerin keşeng k ızı!

1963

KORUYUN PLANETİ

Ne Marsda, Venerada,

Ne de ayda heyat var.

Kalan ulduzlar ise

Bizden çoh uzakdadır...

Bizi çekib göylere

Aparsa6 da arzular,

Yene seadetimiz

Yerde-

bu torpakdadır.

Ulduzlar ın içinde

Hamısından uğurlu,

Hamısından7

gözeldir

Mavi planetimiz.Ulduzlann içinde

Ondan şefekli, nurlu,

Ondan şefketli dünya

Tanımır ık hele biz.

Mavi okeanlar ı8,

Yamyaşil meşeleri9,

Ağ karlı dağlar ıyla

Gözeldir öz dünyamız!

Onun sert tufanlar ı,

Sefan guşeleri,

Elvan çıraklar ıyla

Ovsunlanıb rö'yamız...

Meğrur dağ marallar ı,

Çöl kuşlar ı gözeldir.

Onlar ın kaçışlar ı,

Uçuşlar ı gözeldir...

Şimal par ıltılar ı,

Yay'10 şefekleri hoşdur...

Yerde göy kursağının

Bütün rengleri hoşdur.

Hoşdur yay da, payız" da,

Hoşdur k ış da, bahar da...

Kar yağmış talalal2r da,

Güneşli tarlalar da.Daş yonanl3, tahıl biçen -

Eller en eziz eldir.

Bütün milletler, irkler,

Bütün diller gözeldir!

Gözeldir tebietin

Kusursuz elvanlığı!

Göylerin şe'riyyeti,

Yerin firavanlığı14!

Bu gündüzlü, geceli,

1. önüne 2. kaval 3. masallar ı 4. güzel, cazibeli 5. gezegeni 6. götürse 7. hepsindenyaz 11. sonbahar, güz 12. düzlükler 13. yontan 14. lıolhığu

8. okyonuslan 9. ormanlar ı 10.



Bu ahşamli, seherli,Bu sevindi, kederliYerin övladıyık biz.

Doğma planetimiziBizimçün ulduzlarmHamısmdan2 ezeldir.Hamısmdan güzeldir!

Yaşa, ey dağlan - nur,Düzleri - bar, bereket...Sular ı - duru, büllur!Göyleri - mavi heyret!

İnsanlar nesil-nesilheyret içinde gelir,

Nesiller zaman-zamanPille-pille^ yükselir,Zekalar zaman, mekanSerhedleri duymadanKanadlar ını

Uzak ulduzlaradek gerir... Yene doymur dünyadan! Doymak olmur sular ın,

Yarpaklar ın sesinden, K ızlar ın gülüşünden, Çöllerin neğmesinden. Doymak olmur yaşamak, Yaratmak hevesinden! Ey iyirminci esrin Oğullar ı, k ızlar ı! Koruyun yer üzünü Nüve4 silahlar ından! Dayandır ır güneşe hüren ağılsızlar ı! Koruyun planeti Onun bedxahlar ından - Aclık, Ölüm, Felaket, Yangın Allahlar ından!

1977

1. gezegenimiz 2. hepsinden 3. basamak basamak 4. atom

Documents

Ehmed Cemil