EKO 308 İktisadi Planlama

EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S1]

2. Hafta:2. Hafta: Makro Teori ve Makro ModellerMakro Teori ve Makro Modeller


Makro Ekonomik Modeller

Kullanıcı Model Sonuçlar

Girdi, Politika Değişikliği Çıktı

Teorik dayanaklar(taban)

Teknik Spesifikasyon

İKTİSAT EKONOMETRİ


1. Basit bir “Makro Modele” Göz Atalım

TRYM Modeli (Treasury Australia) – ileriye doğru makroekonomik tahminlerde kullanılmaktadır

Model temel olarak geçmiş verilerle tahmin edilen makro ekonomikilişkilere dayanmaktadır.

“Tahmin” denklemler birbirlerine muhasebe özdeşlikleriyleBağlanmaktadır.

Model oldukça toplamsal (highly aggregated) ve basittir.


Modelin Temelleri

Gelirin Devri Akım Şeması

Ulusal Gelir Muhasebe Özdeşliği

Gelir (Y) = Üretim (GSYİH) = Toplam Harcamalar (AE)

Y = Reel GSYİH = AE = C + I + G + NX

Gelir Belirleme Modeli


Ekonometrik Yaklaşım

Tarihsel verilerin olması durumunda, bunlarla tahmin edilir

Genellikle doğrusal olmayan EKK yöntemiyle tahmin edilir

Genelden Başlayacak olursak:

Y = C + I + G + (X – M)


Modelin dayandığı ekonomik teoriye göz atalım ve denklemleri tahmin etmek için neye ihtiyacımız olduğuna bakalım:

Genelden Özele Doğru Gidelim

Y = C + I + G + (X - M)

C = CA + cYD Teoriye bakarak belirlenir

C = 40765 + 0.873YD Ekonometrik teknikler Kullanarak tahmin edilir.

Kısa Dönem – “Yeni” Keynezyen İktisat


Y = C + I + G + (X - M)

C = CA + cYD Mpc’nin değerini (c) tarihi verileri kullanarak tahmin edilir- Yatay kesit verileri Hazine

YD = Y - T Vergiler = f(Gelir ve Politika)

CA = f (Servet, faiz oranı, Tüketici Güveni vs……….)

Menkul Kıymet Borsa Endeksi? Proxy ? = Tüketici Güven Endeksi


Y = C + I + G + (X - M)

Konut Olarak Kullanılan Binalar

Özel Kesim

Kamu Kesimi Harcama politikası değişkeni

• Yapım maliyetlerine göre kiralama• faiz oranları• çevrimsel dinamikler

• kapasite kullanımı• faiz oranları• reel ücretler - K/L oranı

Stoklardaki değişmeler

Tarım dışı

Tarım iklim“koşulları”


Y = C + I + G + (X - M)

POLİTİKA

• Ürün = f (tarım üretimi)

• Diğer = f (dış ülkelerin büyümesi)

• Yurtiçi Gelir (demand)

• ithal malları fiyatı/ yurtiçi fiyatlar


Bu model bizi nereye götürmektedir?

Reel GSYİH = Gelir

Pla

nla

nan

AE

450

AE=C+I+G+(EX-IM)

“denge”


Şimdi ekonominin finans sektörü ile bağlantı kurmaya çalışalım


Para Politikası AktarımPara Politikası Aktarım MekanizmasıMekanizması

MDID

MS

IR0AE (I0)

I0 Y0

IR IR PlanlananAE

Yatırım Harc. Reel GSYİH = YPara Miktarı

Para Piyasası Yatırım Gelirin Belirlenmesi

MS1

IR1

I1

I

Y1

AE (I1)

GSYİH

MS IR I GSYİH

Genişlemeci Para Politikası = MS


Para Politikası Aktarım MekanizmasıPara Politikası Aktarım Mekanizması

MDID

MS

IR0AE (I0)

I0 Y0

IR IR PlanlananAE


Para Piyasası Yatırım Ulusal Gelirin Belirlenmesi

MS1

IR1

MS

I1

I

Y1

AE (I1)

GSYH

Qty $A

Döviz Piy.ER

S$A

D$A

ER0ER1

D for $A

D$A

Döviz kuru düş.IM

EXNX

AE

NX

Kapalı EkonomiKapalı Ekonomi

Dış Dünyaya KapalıDış Dünyaya Kapalı

Kapalı EkonomiKapalı Ekonomi

Dış Dünyaya KapalıDış Dünyaya Kapalı

Açık EkonomiAçık EkonomiAçık EkonomiAçık Ekonomi

Y2


Para Politikası AktarımPara Politikası Aktarım MekanizmasıMekanizması

MDID

MS

IR0AE (I0)

I0 Y0

IR IR PlanlananAE


Para Piyasası Yatırımlar Gelirin Belirlenmesi

MS1

IR1

MS

I1

I

Y1

AE (I1)

GDP

Qty $A

Dış DünyaER

S$A

D$A

ER0ER1

D for $A

D$A

Döviz kuru düşerIM

EXNX

AE

NX

Closed Economy Closed Economy

NO OVERSEAS SECTORNO OVERSEAS SECTOR

Closed Economy Closed Economy

NO OVERSEAS SECTORNO OVERSEAS SECTOR

Açık EkonomiAçık Ekonomi Açık EkonomiAçık Ekonomi

Y2

MS IR I GDP

ER NX GDP


Para Politikası Aktarım MekanizmasıPara Politikası Aktarım Mekanizması

MDID

MS

IR0AE (I0)

I0 Y0

IR IR PlanlananAE


Parasal Sektör Yatırımlar Gelir

MS1

IR1

MS

I1

I

Y1

AE (I1)

GDP

Y2

NX

Geri Besleme Etkisi (Feedback Effect)

GDP MD (işlem saiki)


Maliye Politikası Aktarım MekanizmasıMaliye Politikası Aktarım Mekanizması

G

Y:1

IR:1

AE

Reel GSYİH

AE:0

Y:0

Gelirin Belirlenmesi Para Piyasası Yatırım Talebi

IR

Qty M

IR

ID IR:0

I0 I1

I

Y:1

Dışlama EtkisiCrowding Out

MD:0

MS

MD:1

G AE Y MD IR I AE Y


G AE Y MD IR I AE Y

IR D$A ER NX AE Y

Yurtiçi Dışlama Etkisi

Dış Sektör

Maliye Politikası Aktarım MekanizmasıMaliye Politikası Aktarım Mekanizması

Uluslararası Crowding Out


IS – LM – BP Modeli

Reel GSYİH

Fai

z O

ran

ı

IS

IS Eğrisi:• AE ve IR arasındaki ilişkiyi gösterir• Bu ilişki negatiftir çünkü AE’nin bazı parçaları (I &C) faiz oranı ile negatif ilişkilidir• Eğim IR’nin esnekliğine bağlıdır• Toplam harcamaları(AE) arttırıcı herhangi bir şey (IR hariç) IS eğrisini sağa kaydırır.


Reel GSYİH

Fai

z O

ran

ı

IS

Reel GSYİH = Gelir

Pla

nla

nan

AE

450

AE=C+I+G+(EX-IM)

AE

IS:1

IS eğrisindeki kaymanın büyüklüğü, Toplam harcamaların (AE) alt parçalarını nasıl belirlediğinize bağlıdır



Reel GSYİH

Fai

z O

ran

ı

IS

LM

LM Eğrisi:• Para piyasasının dengede olduğu IR ve Reel GSYİH bileşimlerini gösterir. •LM pozitif eğimlidir. Çünkü Reel GSYİH arttığında, para talebi artar (işlem saiki), MS sabit ise, faiz oranı (IR) yükselir• Eğim, para talebinin faiz esnekliğine bağlıdır• MS değişirse LM eğrisi kayar


LM LM Eğrisinin TemeliEğrisinin Temeli

G

Y:1

IR:1

Gelirin Belirlenmesi Para Piyasası

AE

Reel GSYİH

AE:0

Y:0

IR

Para miktarı MD:0

MS

MD:1

IR:0

LM eğrisinin eğimi:

• İşlem güdüsü ile para talebindeki değişim ve Y arasındaki ilişkiye ve• MD eğrisinin faiz esnekliğine bağlıdır.


LM LM Eğrisinin TemeliEğrisinin Temeli

G

Y:1

Gelirin Belirlenmesi Para Piyasası

AE

Reel GSYİH

AE:0

Y:0

IR

Para Miktarı MD:0

IR:1

MS

MD:1IR:0

LM eğrisinin eğimi:

• MD ve Y arasındaki ilişki

• MD eğrisinin eğimine (MD eğrisinin faiz esnekliğine) bağlıdır



Reel GSYİH

Fai

z O

ran

ı

IS

LM

BP

BP Eğrisi:• Ödemeler dengesinin denk olduğu IR ve Reel GSYİH bileşimlerini gösterir. • Eğimi pozitiftir çünkü, Reel GSYİH arttıkça ithalat artar ve Cari işlemler dengesi açık verme eğilimine girer, dolayısıyla yabancı sermaye çekmek için yüksek IR ihtiyacı ortaya çıkar. • Eğim uluslar arası sermayenin hareketliliğine bağlıdır (hareketli ise daha yatık)• ER’deki değişimler BP eğrisini kaydırır (depreciation =sağa kayma)



Reel GSYİH

Fai

z O

ran

ları

IS

LM

BP

Kısa Dönem Keynezyen Modelde bu eğrilerin her birinin denklemini tahmin etmek gerekir.

Şunları Tahmin Etmeye ihtiyaç Var:• eğimler• farklı etkiler sonucu kaymanın büyüklüğü

• IS için bu AE’ye bağlıdır.



Reel GSYİH

Fai

z O

ran

ı

LM

IS

BP

Politika Analizi

Devlet duble yol yapmak için harcamalarını arttırır

Y:0

IR:0



Reel GSYİH

Fai

z O

ran

ı

LM

IS

BP

Politika Analizi:Devletin yol yapımı harcamalarını (duble yol) arttırdığını varsayalım

Etkisi:

Bu IS eğrisini sağa doğru IS1 e kaydırır.

IS1

Y:0

IR:0

Ekonomi artık dengede değildir. Dengeye doğru nasıl uyum sağlayacak?İç ekonominin X’e doğru hareket ettiğini kabul edelim

X


IS – LM – BP Model

LM

IS

BP

Y:0

IR:0

X noktasında ödemeler dengesi denk değildir

Reel GSYİH

Fai

z O

ran

ları

IS

X BP:1Dalgalı kur rejiminde, kur yükselir (uluslar arası crowding out) ve BP eğrisi BP:1’e kayar.

Y:1

IR:1


IS – LM – BP Framework

1. IS-LM-BP modelini nasıl belirlediğimize ve BP-LM eğrilerinin eğimlerine bağlı olarak farklı sonuçlar elde edilir.

2. IS-LM-BP modeli sadece reel GSYİH, faiz oranı (IR) ve döviz kurundaki (ER) değişimlerin sonuçlarını verir• Hala model aşağıdaki değişkenlere ilişkin herhangi bir bilgi

vermemektedir:• istihdam (işsizlik) veya • fiyatlar (enflasyon)


Esnek Fiyatlar : AD – AS Modeli

Reel GSYİH

Fiy

at D

üzey

i

AD

Toplam Talep (AD) Eğrisi

Dengede fiyatlar düzeyi ile toplam harcamalar (AE) arasındaki ilişkiyi gösterir.

Eğimi negatiftir:• uluslararası ikame etkileri• servet etkileri


Esnek Fiyatlar: AD – AS Modeli

Reel GSYİH

Fiy

at D

üzey

i

AD

AS

Toplam Arz (AS) eğrisi

Fiyat düzeyi ile ekonomideki firmaların arz etmeye hazır oldukları çıktı düzeyi arasındaki ilişkiyi gösterir.

Pozitif eğimlidir: yüksek çıktı düzeylerinde artan maliyetleri karşılamak ancak yüksek fiyatlar ile mümkündürAS = MC (tüm firmalar)

Uyarı! AS eğrisinin biçimi, eğimi ve yorumlanması

Oldukça ihtilaflı bir konudur.


Esnek Fiyatlar Altında: AD – AS Modeli

Reel GSYİH

Fiy

at D

üzey

i

AD

AS

LM

IS

BP

Y:0

IR:0

Reel GSYİH

Fai

z O

ran

ları

IS

X

Y:1

IR:1

AD:1


Reel GSYİH

Fiy

at D

üzey

i

AD

AS

AD:1

Politika AnalizleriG (duble yol)AD sağa kayar.AD den AD:1

Y:0

P:0

Y:1

P:1

İstihdam (işsizlik) hakkında ne söylenebilir ?

İstihdam • reel GSYİH büyümesi• üretkenlik büyümesi• ücretler (K/L ikame) bağlıdır.


İşsizlik (Unemployment)

İşsiz Sayısı =

İşgücü

eksi

İstihdam

• Çalışma yaşında olanlar• işgücüne katılım oranı • diğer sosyal

etkiler

• reel GSYİH büyümesi• üretkenlik artışları• ücretler (K/L ikame)

Emek Piyasası Modeli• talep • arz “tartışmalı”


Neler Eksik Kaldı?

Ekonominin Ulusal Modelinin sadece kısa dönem etkilerini etkilerine bakmış olduk.

Aşağıdaki değişkenlerin değişmesi durumunda ortaya çıkacak etkileri tahmin etmek olanaklıdır:

• reel GSYİH• faiz oranları• döviz kurları• fiyat düzeyi• istihdam\işsizlik

Benzer biçimde : Bütçe sonuçlarını, Cari işlemler dengesine ilişkinBilgiler de verir.

Şimdi Sıra Uzun Dönem Uyum Mekanizmasına Geldi


Uzun Dönemde Makro Modellerin Temel Özellikleri

SRSR - yeni Keynesyen karşılaştırmalı durağanlık

LRLR - arz yanlı sınırlamalar söz konusudur- ekonomi uzun dönem durağan dengesine geri döner.

GSYİH

zaman

LR BüyümeLR Büyüme YoluYolu

Hata Düzeltme Modeli • Salınımların azaldığı uyum süreci

SR ShockSR Shock

Uzun Dönem Dengesine Geri DönüşUzun Dönem Dengesine Geri Dönüş


Uzun Dönem Uyum Süreci

• NAIRU Fikrine Dayanmaktadır• (Non Accelerating Inflation Rate of Unemployment)

• Kapasite kısıtlarından dolayı Uzun dönem büyüme hızının bir sınırı olacaktır (enflasyonist eğilimlere yol açmayan)

• “doğal” işsizlik oranı

Modelde Uzun Dönem (LR) dinamiği

Beklentilerin yer aldığı Phillips Eğrisine dayanmaktadır.


Enflasyon Beklentilerinin Yer Aldığı Enflasyon Beklentilerinin Yer Aldığı Phillips Phillips Eğrisi Eğrisi ModelModelii

İşsizlik Oranı (%)

En

flas

yon

Ora

nı (

%)

SRPC:1

Uzun DönemPhillips Eğrisi

4%

Doğal8%

AA

A noktası dengeyi göstermektedir

(pe = 4%)(pe = 4%)

Beklentiler = Gerçekleşen Beklentiler yerine geldi


İşsizlik oranı (%)

En

flas

yon

Ora

nı (

%)

SRPC (pe = 4%)4%

LRPC

Doğal işs.8%

A

7%

3%

B

Talep Yönetimi Politikaları ve İşsizlikTalep Yönetimi Politikaları ve İşsizlik

Genişlemeci para ve maliye politikaları –

Talep çekişli enflasyon

Devlet harcamaları arttırır (duble yol)



En

flas

yon

Ora

nı

(%)

SRPC (pe = 4%)4%

LRPC

Doğal İşs.8%

A

7%

3%

SRPC (pe = 7%)

B C

BEKLENEN ve GERÇEKLEŞEN enflasyon

oranında eşitsizlik

Talep Yönetimi ve İşsizlikTalep Yönetimi ve İşsizlik

İşçiler beklentileriniyeni duruma

uydururlar ()


Rasyonel Beklentiler HipoteziRasyonel Beklentiler Hipotezi


En

flas

yon

Ora

nı (

%)

SRPC (pe = 4%)4%

LRPC

Doğal İşs.8%

A

7%

SRPC (pe = 7%)

CHükümet işsizliği azaltmak için genişlemeci bir politika izleyeceğine ilişkin niyetini

açıklar.Ekonomi Başlangıçta A Noktasında dengededir

İşçiler anında beklentilerini yukarı doğru uydururlar

Sonuç:

Rasyonel Beklentiler Hipotezine göre, talep yönetimi politikaları

işsizliği azaltma konusunda tamamıyla etkisizdir. Çünkü iktisadi birimler herhangi bir

politika girişiminin enflasyonist sonuçlarını tahmin edebilirler.

Ekonomi Uzun dönem Phillips Eğrisinden (LRPC) ayrılmaz,

kısaca eğrinin altında ve üstünde salınımlar gösterir

Rasyonel Beklentiler

İşçiler ve diğer iktisadi birimler geleceği mükemmel bir biçimde

öngörebilirler.

Politika ilan edilir edilmez, genişlemeci politikanın enflasyon oranlarını arttıracağını bilirler ve hemen beklentilerini uydururlar

Documents

EKO 308 İktisadi Planlama