EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #1]

1. Hafta: Giriş1. Hafta: Giriş

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #2]

1. Hafta İKTİSADİ PLANLAMA

İktisadi Modellere Giriş

2. Ekonomik Teori ve Ekonomik Modeller

1. İktisadi Model Türleri

3. Bilindiği Varsayılan Matematiksel Bilgiler

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #3]

Neden Makro Ekonomik Modeller?

- Politika analizlerinde model kullanmanın amacı, bazı politika değişimlerinin ekonomi üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır.

-Planlama açısından: modeller makro hedefleri belirlemede yardımcı olur.

Diğer nedenler arasında şunlar sıralanabilir:• ekonomik teorinin test edilmesi • ileriye dönük tahmin yapma• iktisatçılara iş alanı yaratma

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #4]

Makro Ekonomik Model Türleri

1. Ulusal Gelir Makro Modelleri

2. Hesaplanabilir Genel Denge Modelleri(CGE)

3. Çok-Ülkeli Modeller

Gelirin belirlenmesi makro (teorik) modeline dayanmaktadır

Mikro iktisattaki genel denge teorisine dayalı çok sektörlü bir model tipidir

Açık ekonomi makro modellerdir.

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #5]

Model türlerinin farklı olması, amaçların farklı olmasının sonucudur:

Ulusal makro modeller, ekonomik büyüme, istihdam, enflasyon, işsizlik vs. değişkenlerin analizi ve tahmini amacıyla geliştirilir.

Hesaplanabilir Genel Denge (CGE) modelleri, ekonomi içinde veya dünyada yapısal değişimin analizini yapmak ve spesifik bir politika değişikliğinin etkilerini tahmin etmek amacıyla geliştirilmektedir.

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #6]

Formel modeller kullanarak analiz yapmanın alternatifi ne olabilir?

• deneyim ve tecrübeler

• kalitatif analizler

• nedensellik (casual empiricism)

Sonuçlar, çoğu kez dahaiyi değil daha kötüdür

1990’lar formel modellerin yeniden kullanımının arttığını

göstermektedir.

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #7]

Sonuç

Bir modele sahip olmak, sahip olmamaktan daha iyidir

Fakat, bu modelleri kullanan kişiler bu modellerin ürettiği sonuçların sınırlılıkları hakkında dikkatli olmalılar.

Kurduğunuz modele aşık olmamaya dikkat etmelisiniz!

Buradaki Sorun:

Makro modellerin kullanıcılarının çoğu (politikacılar) modellerinin ve ürettikleri sonuçların doğruluğu hakkında oldukça şüphecidirler

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #8]

Bir Şüpheci ile Modelci Arasında Geçen Bir Konuşma Glenn Withers’ten EPAC (1994) alınmıştır.

Şüpheci: Ekonomik modellerin kullanılmaması gerekir. Dayandıkları aptalca varsayımlarına bakar mısınız: kar maksimizasyonu, tam rekabet ve rasyonel beklentiler. Kısaca hiçbir işe yaramazlar.

Modelci: Modeli varsayımlarıyla yargılamayınız.İleri doğru ne kadar doğru tahmin yaptıklarına bakın.

Şüpheci: Söylediğiniz kısa dönemde doğru, fakat uzun dönemde hepsi uzun dönem rekabetçi bir bakış açısıyla sürüklenirler.

Modelci: Pekala – fakat kullanacak başka araç var mı?Körlerin ülkesinde tek gözlü adam kral olur.

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #9]

“ “ Ampirik bir modeli belirlemenin en iyi bir yolu olmadığını Ampirik bir modeli belirlemenin en iyi bir yolu olmadığını vurgulamak iyi bir başlangıç noktasını oluşturur.vurgulamak iyi bir başlangıç noktasını oluşturur.”(”(Clive Granger 1999:4)

Her modelin zayıf noktaları vardır.• Birden fazla modele sahip olmak bize göre avantaj sağlar çünkü:

• seçim yapma olanağı ve• karşılaştırma yapma olanağı verir

Modeller farklı olabilir veya değişebilir çünkü:• ekonomiler komplekstir• veri olanakları artmaktadır

Modelin Belirlenmesi

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #10]

Modellere yöneltilen en önemli eleştirilerden biri, ortodoks mikro iktisattaki tüketici ve üretici davranışları teorisine dayandıkları için, modellerin doğaları gereği sadece karşılaştırmalı statik analizlere olanak vermesidir. Bu tip kararların dinamik etkilerini görmek mümkün olmamaktadır. Bu nedenle bazıları teoriye fazla prim vermemektedir.

İktisat Teorisi ve Ampirik Modeller

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #11]

Teori hakikatin (doğrunun) ta kendisidir. - dolayısıyla modeller teoriye sıkı bir şekilde dayanmalıdır

Granger gibi bazı iktisatçılar, bu iki yaklaşım arasında köprü oluşturacak pragmatik bir yaklaşıma duyulan ihtiyacı vurgulamıştır

Modellemeye İki Uç Yaklaşım

Teoriye Dayanmayan Modeller - bu yaklaşıma göre modeller tamamen ampirik

ilişkilere dayanmalıdır.

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #12]

Ampirik Modellerin Değerlendirilmesi

İlgili olmasırelevancy

Tutarlılıkconsistency

Uygunlukadequacy

3 kriter - ampirik modellerin değerlendirilmesinde sıkça kullanılır

Model yapılmak istenen şeyi yapıyor mu?

Eldeki diğer bilgilerle tutarlı olması

İstatistiksel olarak anlamlı ve iyilik ölçütlerini yerine getirmesi gerekir

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #13]

İlgili Olması (Relevancy)

Granger (1999)’a göre model yapıcılar en baştan modelin hangi amaçla kullanılması gerektiğini belirtmelidir.

Örneğin: “bu bir politika modelidir”

Geliştirilen pek çok model gerek yapanlar gerekse diğer kullanıcılartarafından uygun olmayan alanlarda kullanıldığını ileri sürmüştür.

Model sadece geliştirildiği amaç için kullanılmalıdır, başka amaçlarla kullanılmamalıdır.

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #14]

Tutarlılık (consistency)

Granger modellerin o konuya ilişkin daha önceden bilinen bilgilerle tutarlı olması gerektiğini ileri sürmektedir.

Uygunluk (adequacy)

Modelin tüm istatistiksel ve ekonometrik testleri geçmesi gerekir.

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #15]

Gerekli Matematik

• Fonksiyonlar, değişkenler, parametreler

• Denge analizleri

• Doğrusal Cebir ve Matrisler

• Girdi-Çıktı Modelleri

• Karşılaştırmalı Durağanlık

EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA [1. Hafta, #16]

SonSonthe endthe end