EKONOMİK ANALİZ YÖNTEMLERİ - deneysan.comdeneysan.com/Content/images/documents/ey-03_8242942.pdf · EİE/NECC UygulanmışProjeler Yöntemler İki Projenin Karşılaştırılması

ELEKTRİK İŞLERİ ETÜT İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ /

ULUSAL ENERJİ TASARRUFU MERKEZİ

Birgül DUMAN

Endüstri Mühendisi

EKONOMİK ANALİZ YÖNTEMLERİ

EKONOMİK ANALİZ YÖNTEMLERİ

EİE/NECC

Uygulanmış Projeler

Yöntemler

İki Projenin Karşılaştırılması

Tanımlar

Sonuç

Excell – Örnek Hesaplamalar

Projelerin ekonomik olarak incelenme ve değerlendirilme işlemi, projelerin olumlu ve olumsuz etkilerinin karşılaştırılması amacıyla yapılır. Ortaya çıkacak;

EİE/UETM

Projenin ekonomik açıdan değerlendirilebilmesi için ;

Yatırımın hurda değeriYatırımın ömrü

İskonto oranı

olumlu etkiler FAYDA

Yatırım tutarı

olumsuz etkiler ise MASRAF olarak tanımlanır.

Paranın zaman değeri

EİE/UETM

Bugünkü Değer YöntemiGelecekteki Değer YöntemiNet Bugünkü Değer YöntemiNet Gelecekteki Değer Yöntemiİç Karlılık Oranı YöntemiFayda/Masraf Oranı YöntemiNet Fayda/Masraf Oranı Yöntemi

Geri Ödeme Süresi Yöntemi

KULLANILAN YÖNTEMLER

Geri Ödeme Süresi YöntemiBugünkü Değer Yöntemi

Net Bugünkü Değer Yöntemi

İç Karlılık Oranı YöntemiFayda/Masraf Oranı Yöntemi

Yıllık Eşdeğer Hasıla YöntemiYıllık Eşdeğer Masraf Yöntemi

Geri Ödeme Süresi = M/F

M:Toplam yatırım (masraf)F: Yıllık fayda

EİE/UETM

Yıllık faydaların eşit olması durumunda;

GERİ ÖDEME SÜRESİ YÖNTEMİ

Yıllık faydaların eşit olmaması durumunda;

ÖRNEK: Ekonomik ömürleri aynı olan iki proje

Geri ödeme süresi;

EİE/UETM

B projesinde 5 yılA projesinde 4 yıl

Yıllar 0 1 2 3 4 5 6

A Projesi -300 15 30 105 150 30 225

B Projesi -300 150 75 40 25 10 255

B projesi tercih edilmelidir.B

A projesinde 4 yıl

faiz oranıfaiz oranı

Geri ödeme süresi;

B projesi seçilmelidir.

EİE/UETM

B projesinde 3 yılA projesinde 2 yıl

Yıllar 0 1 2 3 4 5 6 7 8

A -150 75 75 75 75 - - - -

B -150 75 40 35 25 75 75 75 75

B

A projesinde 2 yıl

ekonomik ömürekonomik ömür

ÖRNEK: Ekonomik ömürleri farklı olan iki proje

EİE/UETM

Paranın Zaman Değeri;

1.yılın sonunda P(1+i)2.yılın sonunda P(1+i)(1+i)

3.yılın sonunda P(1+i)(1+i)(1+i)

n.yılın sonunda P(1+i)(1+i)(1+i)….(1+i)n

Örneğin; X firması elinde bulunan P kadar fonun dönemi boyunca ve i iskonto oranı ile A projesine yatırmış olsun. Bu yatırım ;

Yatırımın n döneminin sonunda bileşik faiz hesabına göre alacağı değer:

S = P (1+i)n

S= n. yıldaki paranın değeri

P= paranın bugünkü değeri

n= yıl

i = iskonto oranı

EİE/UETMV= Bugünkü değer faktörü

1P = S (1+i) n

EİE/UETM

ÖRNEK:

1000. (1+0,10)4

P= 1

Tablodan(1+0,10)4

1 değerine bakıldığında

1P = S (1+i) n

4. yılda elde edilen 1000 TL.nin %10 iskonto oranına göre bugünkü değeri;

EİE/UETM

Yıllar %5 %6 %8 %10 %12 %15 %20 %25 %30

1 0.952 0.934 0.926 0.909 0.893 0.870 0.833 0.800 0.769

2 0.907 0.890 0.857 0.826 0.797 0.769 0.694 0.640 0.592

3 0.864 0.839 0.794 0.751 0.712 0.658 0.579 0.512 0.455

4 0.823 0.792 0.735 0.683 0.636 0.572 0.482 0.409 0.350

5 0.784 0.747 0.681 0.621 0.567 0.497 0.410 0.328 0.269

6 0.746 0.705 0.630 0.565 0.507 0.432 0.335 0.262 0.207

7 0.710 0.665 0.584 0.513 0.452 0.376 0.279 0.210 0.159

8 0.677 0.627 0.540 0.467 0.404 0.327 0.237 0.168 0.123

TABLO1:Bugünkü değer faktörü (P/S) 1(1+i)n

0.683

EİE/UETM

4. yılda elde edilen 1000 TL.nin %10 iskonto oranına göre bugünkü değeri;

1000. (1+0,10)4

P= 1

Tablodan(1+0,10)4

1 =0.683 değeri bulunur.

1P = S (1+i) n

P= 1000 x 0.683

P=683 TL. olmaktadır.

ÖRNEK:

EİE/UETM

n yıl süreyle ve düzenli olarak her yıl sonunda elde edilecek 1 liranın bugünkü değerleri toplamının formülle ifadesi ise;

P = (1+i)n - 1

(1+i)n x i

a miktarındaki para için;

P = (1+i)n - 1

(1+i)n x ia

EİE/UETM

A firması %15 faiz oranı üzerinden bankadan 5 yıl vadeli işletme kredisi almıştır. Banka borcunu her yıl eşit 3 000 000 TL lik taksitlerle ödeyecektir. O halde bankadan çektiği kredi ne kadardır?

P (1+i)n -1

(1+i)n x ia=

P (1+0.15)5 - 1

(1+0.15)5x 0.153 000 000=

Bu değer tablodan

ÖRNEK:

EİE/UETM

(1+i)n -1(1+i)nxi

TABLO 2:Bugünkü değer faktörü (P/A)

Yıllar %5 %6 %8 %10 %12 %15 %20 %25 %30

1 0.952 0.943 0.926 0.909 0.893 0.870 0.833 0.800 0.769

2 1.859 1.883 1.783 1.786 1.690 1.626 1.528 1.440 1.361

3 2.723 2.673 2.577 2.487 2.402 2.283 2.107 1.925 1.816

4 3.546 3.465 3.312 3.170 3.037 3.855 2.589 2.362 2.166

5 4.329 4.212 3.993 3.791 3.605 3.352 2.990 2.689 2.436

6 5.076 4.917 4.623 4.355 4.111 3.784 3.326 2.951 2.643

7 5.786 5.582 5.206 4.368 4.564 4.160 3.604 3.161 2.802

8 6.463 6.210 5.742 5.335 4.968 4.487 3.837 3.329 2.925

3.352

EİE/UETM

A firması %15 faiz oranı üzerinden bankadan 5 yıl vadeli işletme kredisi almıştır. Banka borcunu her yıl eşit 3 000 000 TL lik taksitlerle ödeyecektir. O halde bankadan çektiği kredi ne kadardır?

P (1+i)n -1

(1+i)n x ia=

P = 3 000 000 x 3.352

P (1+0.15)5 - 1

(1+0.15)5x 0.153 000 000=

P = 10 056 000 TL.olur

ÖRNEK:

EİE/UETM

M0 M1 M2 ……..Mm Fm+1 Fm+2 …. Ft

Mm m. yıldaki yatırım

M0 başlangıç yatırımı

M1 birinci yıldaki yatırım

Fm+1: (m+1) yılındaki fayda

Ft : (t) yılındaki fayda

EİE/UETM

BUGÜNKÜ DEĞER YÖNTEMİ

Σ(1+i)n

Fn t

m=m+1

Σ(1+i)n

Mnm

n=0

>

EİE/UETM

Yatırım tutarı : 1 500 000 TL (fotokopi makinası)Nakit akımı : 400 000 TL (her yıl sağlanan tasarruf)

Ekonomik ömrü : 8 yılHurda değeri : 500 000 TL

İskonto oranı : %15

BD =400 000 x 4.487 + 500 000 x 0.327

(1+0.15) 8BD =(1+0.15)8-1

(1+0.15)8x 0.15400 000 1500 000+

BD =1 958 300 TL.1 958 300>1500 000 proje KABUL edilir.

400 400 400 400 400 400 400 400500

1500 1 2 3 4 5 6 7 8 yıl

ÖRNEK:

EİE/UETM

Bulunan NBD değeri (+) ise proje KABUL, aksi halde proje RET edilir.

NBD= Σ(1+i)n

Fn t

m=m+1

Σ(1+i)n

Mnm

n=0

-

NET BUGÜNKÜ DEĞER YÖNTEMİ

EİE/UETM

Yatırım tutarı :1 500 000 TLYıllık tamir bakım gideri : 150 000 TLYıllık tasarruf miktarı : 600 000 TLHurda değeri : 400 000 TLEkonomik ömrü : 9 yılİskonto oranı : %25

600 600 600 600 600 600 ..….. 600400

15001 2 3 4 5 6 …. 9 yıl

150 150 150 150 150 150 ..... 150Nakit çıkışı

Nakit girişi

ÖRNEK:

EİE/UETM

NBD=Fayda- Masraf

Proje KABUL edilir

Fayda=2 131 400 TL.

NBD=2 131 400 – 2 019 450NBD=111 950 TL

Masraf=2 019 450 TL.

(1+0.25)9Fayda= 600 000 400 000(1+0.25)9-1

(1+0.25)9x 0.25+

1 500 000 + 150 000 (1+0.25)9- 1(1+0.25)9x 0.25

Masraf=

600 600 600 600 600 600 ..... 600400

1500 1 2 3 4 5 6 …. 9 yıl

150 150 150 150 150 150 ..... 150 Nakit çıkışı

Nakit girişi600 600 600 600 600 600 ..... 600

400

1500 1 2 3 4 5 6 …. 9 yıl

150 150 150 150 150 150 ..... 150 Nakit çıkışı

Nakit girişi

EİE/UETM

Yatırım tutarı :25 000 $Yıllık enerji tasarrufu : 8 500 $(1.yıl) 12 000$(2-6)

Yıllık kim.mlz.gideri : 500 $Hurda değeri : 3 000 $ Ekonomik ömrü : 6yılİskonto oranı : %10

Yıllık işçilik gideri : 3 000 $Yıllık bakım gideri : 1 250 $

8500 12000 12000 12000 12000 12000 3000

250001 2 3 4 5 6 7 yıl

1250 1250 1250 1250 1250 1250

Nakit çıkışları

Nakit girişi

3000 3000 3000 3000 3000 3000500 500 500 500 500 500

ÖRNEK:

EİE/UETMProje KABUL edilirNBD=50606.82-45686.25 NBD=4920.57 $

+((12000(1+0.10)5-1

(1+0.10)5x0.10)x(Fayda=

(1+0.10)18500

1+0.10)11 ))+

25000+1250 (1+0.10)6- 1 (1+0.10)6x0.10+500(1+0.10)6-1

(1+0.10)6x0.10Masraf =

+3000(1+0.10)6-1(1+0.10)6x 0.10

=45 686.25 $

(1+0.10)713000 =50 606.82 $

NBD=Fayda-Masraf

yıllık tasarruf1.yıl tasarrufu

hurda değeri

yatırımyıllık bakım kim.mlz.gideri

işçilik gideri

8500 12000 12000 12000 12000 12000 3000

250001 2 3 4 5 6 7 yıl

1250 1250 1250 1250 1250 1250


Nakit girişi

3000 3000 3000 3000 3000 3000500 500 500 500 500 500

8500 12000 12000 12000 12000 12000 3000

250001 2 3 4 5 6 7 yıl

1250 1250 1250 1250 1250 1250


Nakit girişi

3000 3000 3000 3000 3000 3000500 500 500 500 500 500

EİE/UETM

İÇ KARLILIK ORANI YÖNTEMİ

Σ (1+r)nFn

t

m=m+1Σ (1+r)n

Mn m

n=0=

Mn :n. yıldaki yatırımFn :n. yıldaki faydam :yatırımın tamamlanma yılı

r :iç karlılık oranıt-m :projenin ekonomik ömrü

EİE/UETM

Nakit girişi : 200 000 TLEkonomik ömrü : 9 yılKarlılık oranı : ?

Yatırım tutarı :1 151 800 TL

Bugünkü değer yöntemine göre r’nin hesaplanması

Fayda = Masraf(yatırım)

(1+r)nx r(1+r)n-1 = Masrafa

(1+r)nx r(1+r)n-1 =1 151 800200 000

ÖRNEK:

EİE/UETM

(1+r)nx r(1+r)n-1 =

200 0001 151 800 = 5.759

Yıllar %5 %6 %8 %10 %12 %15 %20 %25 %30

1 0.952 0.943 0.926 0.909 0.893 0.870 0.833 0.800 0.769

2 1.859 1.883 1.783 1.786 1.690 1.626 1.528 1.440 1.361

3 2.723 2.673 2.577 2.487 2.402 2.283 2.107 1.925 1.816

5 4.329 4.212 3.993 3.791 3.605 3.352 2.990 2.689 2.436

6 5.076 4.917 4.623 4.355 4.111 3.784 3.326 2.951 2.643

7 5.786 5.582 5.206 4.368 4.564 4.160 3.604 3.161 2.802

8 6.463 6.210 5.742 5.335 4.968 4.487 3.837 3.329 2.925

9 7.108 6.802 6.247 5.759 5.328 4.772 4.031 3.463 3.019

10 7.722 7.360 6.710 6.145 5.650 5.018 4.192 3.571 3.092

5.759

%10

Yatırım tutarı : 2 milyar TL.

Deneme yanılma yolu ile NBD’i 0 yapan oranın aranması gerekir.

İşletme masrafı : 50 milyon TL.Yıllık tasarruf : 400 milyon TL.Hurda değer : 500 milyon TL.Faydalı ömrü : 10 yılİskonto oranı : % 25Karlılık oranı : ?

İlk önce i = % 15 alalım

EİE/UETM

Fayda = 400 (1+0.15)10-1(1+0.15)10x 0.15

+ 500 1(1+0.15)10

Fayda = 2 131 100 000 TL.

ÖRNEK:

EİE/UETM

Masraf = 2 000 (1+0.15)10-1(1+0.15)10x 0.15

+ 50

Masraf = 2 250 950 000 TL.

NBD = Fayda - Masraf NBD = 2 131 100 000 - 2 250 950 000 NBD = -119 850 000

i = % 10 alalım

Fayda = 400 (1+0.10)10-1(1+0.10)10x 0.10

+ 500 1(1+0.10)10

Fayda = 2 651 000 000 TL.

Net bugünkü değer negatif olduğundan iskonto oranının düşürülmesi gerekmektedir.

EİE/UETM

Masraf = 2 000 (1+0.10)10-1(1+0.10)10x 0.10

+ 50

Masraf = 2 307 250 000 TL.NBD = Fayda - Masraf NBD = 2 651 000 000 - 2 307 250 000 NBD = 343 750 000

Buna göre NBD’i 0 yapan iskonto oranı %10 ile %15 arasındadır.Enterpolasyon formülü;

i1 : 0’a en yakın pozitif NBDi2 : 0’a en yakın negatif NBD

İç karlılık oranı=NBD+

i1 +NBD+ + NBD-

(i2 - i1)

EİE/UETM

%10+İç karlılık oranı =343 750

343 750 + 119 850(%15-%10)

İç karlılık oranı = %14 bulunur

İskonto oranı : % 25İskonto oranı : % 25

İskonto oranı(% 25)>IRR(%14)İskonto oranı(% 25)>IRR(%14)

NBD= 343 750 000i=%10i=%15 NBD=- 119 850 000

EİE/UETM

FAYDA/MASRAF ORANI YÖNTEMİ

Σ (1+r)nFn

t

m=m+1Σ (1+r)n

Mn m

n=0

Fayda/Masraf oranı>1 ise proje kabul edilir.

İç karlılık dışındaki yöntemlerde başlangıçta, belirli bir i iskonto oranının belirlenmesi gerekmektedir.

İç karlılık yönteminde ise, projenin gelir getirme oranını gösteren r hesaplamalar sonucunda bulunmaktadır.

Eğer i=r ise

NBD=0F/M =1

Eğer i<r ise

NBD>0F/M >1

Eğer i>r ise

NBD<0F/M <1

EİE/UETM

YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

EİE/UETM

Şimdiye kadar yapılan örneklerde enflasyon dikkate alınmamıştır. Enflasyonun dikkate alındığıdurumlarda kullanılacak faiz oranı, birleştirilmiş faiz oranı (ie) formülüyle hesaplanır.

ie:Birleştirilmiş faiz oranı

d :Enflasyon oranı(Her dönem mal ve hizmetlerinfiyatlarındaki nisbi değişmedir.)

i :Reel faiz oranı(paranın satınalma gücü)

ie=(1+i) (1+d)- 1

ie=i+d+id

ENFLASYONİST ORTAMLARDA PROJE DEĞERLENDİRME

ie =0.10+0.20+0.10x0.20

%10 reel iskonto oranı %20 lik enflasyon ortamında ie oranı;

ie =% 32 dir.

ie=i+d+id

EİE/UETM

Proje değerlendirmede kullanılacak faiz oranı;

a)Eğer projenin nakit akımları enflasyon dikkate alınarak hesaplanmışsa birleştirilmiş faiz oranıiskonto oranı olarak kullanılmalıdır.

b)Projenin nakit akımları sabit fiyatlarla hesaplanmışsa reel faiz oranı iskonto oranı olarak kullanılmalıdır.

ÖRNEK:

EİE/UETM

Proje A Proje B Proje C

Yatırım Tutarı TL. 2000000 2000000 1050000

Yıllık işl.masrafıTL 300000 200000 280000

Tamir-b.gid.(3yılda bir)TL 100000 250000 50000

Hurda değeri TL 500000 400000 260000

Tasarruf(yıllık) TL 1100000 1110000 810000

Ek. ömrü(n) 9 yıl 9 yıl 9 yıl

İsk. oranı(i) %25 %25 %25

ÖRNEK : Ekonomik ömürleri eşit olan projeler


Yatırım Tutarı TL. 2000000 2000000 1050000

Yıllık işl.masrafıTL 300000 200000 280000

Tamir-bak.gid.(3yılda bir)TL100000 250000 50000

Hurda değeri TL 500000 400000 260000

Tasarruf(yıllık) TL 1100000 1110000 810000

Ek. ömrü(n) 9 yıl 9 yıl 9 yıl

İsk. oranı(i) %25 %25 %25

EİE/UETM

NBD=Fayda-Masraf

B Projesi için Net Bugünkü Değer

NBD= 3 898 000 -2 920 000

(1+0.25)9-1(1+0.25)9x0.25 (1+0.25)9

Fayda=1 110 000 400 000+

250 000(1+0.25)9

250 000(1+0.25)6 +250 000

(1+0.25)3 +

2 000 000+200 000 (1+0.25)9-1(1+0.25)9x0.25+

Masraf=

Fayda= 3 898 000 TL.

Masraf= 2 920 000 TL.

NBD= 978 000 TL.

EİE/UETM

(1+0.40)9-1(1+0.40)9x0.40 (1+0.40)9

Fayda=1 110 000 400 000+

NBD=Fayda-Masraf

B Projesi için İç Karlılık Oranı

Fayda= 2 660 000 TL.

250 000(1+0.40)9

250 000(1+0.40)6 +250 000

(1+0.40)3 +

2 000 000+200 000 (1+0.40)9-1(1+0.40)9x0.40+

Masraf=

Masraf= 2 612 000 TL.

NBD= 2 660 000 -2 612 000 = 48 000 TL.

i=%40 için

EİE/UETM

%40+İç karlılık oranı = 48 00048 000+153 000

(%45-%40)

İç karlılık oranı = %41.2

Σ (1+r)nFn

t

m=m+1Σ (1+r)n

Mn m

n=0

Fayda/Masraf Oranı=2 920 0003 898 000 =1.33

B Projesi için Fayda/Masraf Oranı

NBD= 48 000i=%40i=%45 NBD=- 153 000


EİE/UETM

C projesi tercih edilmelidir.


Net bugünkü değer 747 000TL 978 000TL 775 000TL

İç karlılık oranı %41.2 %48.6

Fayda/masraf oranı 1.33 1.38

C projesi tercih edilmelidir.

EİE/UETM

A ve B Projelerinden hangisi seçilmelidir.Ekonomik ömürlerin en küçük ortak katı 6 dır. Buna göre A projesinden 2 tane, B projesinden ise 3 tane yapılmalıdır ki süreler eşit olsun.

Proje A Proje B

Yatırım Tutarı TL 2 000 000 1 400 000

Tasarruf(yıllık) TL 900 000 800 000

Hurda değeri TL 600 000 400 000

Ek. ömrü(n) 3 yıl 2 yıl

İsk. oranı(i) %25 %25

ÖRNEK : Ekonomik ömürleri farklı olan projeler

EİE/UETM

NBD = 3 121 000 - 3 024 000

(1+0.25)6600 000Fayda= 900000

(1+0.25)3

600 000(1+0.25)6-1(1+0.25)6x0.25

+ +

NBD = 97 000TL.

A Projesi için Net Bugünkü Değer

Fayda = 3 121 000 TL.

2 000 000+ 2 000 000(1+0.25)3Masraf =

Masraf = 3 024 000 TL.Proje A Proje B






i =%30 için

A Projesi için İç Karlılık Oranı

EİE/UETM

NBD= 2 776 000 - 2 910 000

(1+0.30)6600 000Fayda= 900000

(1+0.30)3

600 000(1+0.30)6-1(1+0.30)6x0.30

+ +

NBD= -134 000 TL.

Fayda= 2 776 000 TL.

2 000 000+ 2 000 000(1+0.30)3Masraf =

Masraf= 2 910 000 TL.

EİE/UETM


(%30-%25)

İç karlılık oranı = % 27.1

Σ (1+r)nFn

t

m=m+1Σ (1+r)n

Mn m

n=0

Fayda/Masraf oranı =3 024 0003 121 000

Fayda/Masraf oranı =1.032

A Projesi için Fayda/Masraf Oranı

NBD= 97 000i=%25i=%30 NBD=- 134 000

A Projesi için İç Karlılık Oranı

Masraf= 2 870 000 TL.

Fayda =800 000(1+0.25)2400 000(1+0.25)6-1

(1+0.25)6x0.25+ +

(1+0.25)4400 000

(1+0.25)6400 000+

NBD= 16 000TL.

B Projesi için Net Bugünkü Değer

Fayda= 2 886 000 TL.

1 400 000(1+0.25)41 400 000 1 400 000

(1+0.25)2 ++Masraf=

NBD= 2 886 000 - 2 870 000

Proje A Proje B






EİE/UETM

EİE/UETMNBD= - 145 000 TL.


Masraf = 2 719 000 TL.

Fayda =800 000(1+0.30)2400 000(1+0.30)6-1

(1+0.30)6x0.30+ +

(1+0.30)4400 000

(1+0.30)6400 000+

Fayda = 2 574 000 TL.

1 400 000(1+0.30)41 400 000 1 400 000

(1+0.30)2 ++Masraf=

NBD = 2 574 000 - 2 719 000

i=%30 için

EİE/UETM


(%30-%25)


Fayda/Masraf oranı=2 870 0002 886 000

Σ (1+r)nFn

t

m=m+1Σ (1+r)n

Mn m

n=0

Fayda/Masraf oranı=1.006

B Projesi için Fayda/Masraf Oranı

NBD= 16 000i=%25i=%30 NBD=- 145 000


EİE/UETM

Proje A Proje B

Net bugünkü değer 97 000 16 000

İç karlılık oranı % 27.1 %25.5

Fayda/masraf oranı 1.032 1.006

A projesi tercih edilmelidir.A projesi tercih edilmelidir.

Bir tekstil apre ünitesi yılda 1 800 000 m kumaş, 552 000 kg pamuklu dokuma ve 276 000 kg çeşitli dokuma üretmektedir. Bu ünitede toplam kapasitesi 97 kW ve günlük üretimi 20 000 m olan iki kurutucu bulunmaktadır.Ayrıca prosesin sonunda 3 adet apre kurutucu vardır. Bunların toplam kapasitesi 40.3 kW, üretim seviyesi 20 000 m’dir. Isı ihtiyacı fuel-oil buhar kazanlarından sağlanmaktadır. Kazanların ortalama verimi %80 dir.

EİE/UETM

Kurutma ve apre proseslerinden çıkan sıcak gazlar toplanarak, ısı geri kazanılmaktadır.

ÖRNEK ÇALIŞMA 1(Tekstil kurutma gazlarından atık ısı geri kazanımı)

Proses ekipmanları tarafından üretilen

atık sıcak gazlar t= 200-20 = 180 ºC

EİE/UETM

sıcak gaz debisi =25 000m3/h dir.

Bu gazlardaki ısı miktarı yaklaşık

1 350 000 Kcal/h dır.

Fabrika yılda 5 500 saat çalışmaktadır.

Buna göre gazların yıllık ısıl değeri :7 425 000 Mcal’dir

Geri kazanılabilecek ısı ise;

324 000 Kcal/h, fuel oil eşdeğeri ise 42.2 kg/h’dır.

Fuel oil maliyeti; 15.95 cent/kg

Yakıt tasarrufu;

EİE/UETM

42.2 kg/h x 5 500 h/yıl x 15.95 cent/kg= 37 000 $

Ortalama elektrik maliyeti 6.8 cent/kWh olan iki fanın yıllık ek işletme maliyeti;

20 kW x 5 500 h/yıl x 6.8 cent/kWh =7 500 $

2 adet ısı eşanjörü için ihtiyaç duyulan yatırım:

Isı eşanjörü =2 x 48 500 $Izolasyon =2 x 6 500 $Toplam =110 000 $

Yatırım maliyeti =110 000$

EİE/UETM

Net tasarruf = 29 500$ (37 000-7 500)

Geri Ödeme Süresi

Geri ödeme süresi=110 00029 500

=3.7 yıl

İskonto oranı : %10

X 1000 $

Yıllar 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 102 ad. -110 eşanjör mal. 2 ad.fan elek. mal. -7.5 -7.5 -7.5 -7.5 -7.5 -7.5 -7.5 -7.5 -7.5 -7.5 Yakıt tasar. 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37

EİE/UETM

Net Bugünkü Değer

Fayda = 227 365 $

37 000 (1+0.10)10-1(1+0.10)10x 0.10Fayda =

110 000 (1+0.10)10-1(1+0.10)10x 0.10

Masraf = +7 500

Masraf = 165 088 $

NBD = Fayda- MasrafNBD = 227 365 - 165 088NBD = 71 277 $ Proje kabul edilir

EİE/UETM

İç Karlılık Oranı


13 60513 605+4 685İç karlılık oranı = %20 + (%25-%20)

Fayda/Masraf Oranı

Fayda/masraf oranı= 227 365156 088

=1.46

i=%25 NBD=- 4 685 $NBD=13 605 $i=%20

Fabrikada 100 t/gün cam kullanılarak şişe üretilmektedir. Fırın enerji tüketimi:

Elektrik : 302,22 kWh/yılFuel oil : 210,1 kg/ton cam

EİE/UETM

Toplam yıllık enerji tüketimi:

Elektrik : 14 340 MWh/yıl

Fuel oil : 7 668 ton/yıl

Elektrik tüketimi maliyeti: 62 $/ton cam

Tesisin bakım maliyeti : 72 cent/ton cam

ÖRNEK ÇALIŞMA 2(Cam şişe fırınının değiştirilmesi)

6 milyon $ yatırım yapılarak sisteme alınan yeni fırın ile:

EİE/UETM

Toplam yıllık enerji tüketimi:

Elektrik : 14 340 MWh/yıl

Fuel oil : 3 295 ton/yıl

Ortalama enerji maliyetleri;

Elektrik tüketimi maliyeti: 90,5 $/kWh

Fuel oil : 166 $/ton dir.

Yıllık enerji Tasarrufu: 1 845 000 $

Fırın bakım tasarrufu : 30 000 $

Diğer tasarruf : 53 000 $ dır.

EİE/UETM

X 1000 $

Yıllar 0 1 2 3 4 5 6 7

Ekipman mal. -3420 -2580

Top.giderler -3420 -2580Tasarruf 0 1928 1928 1928 1928 1928 1928 1928Enerji 0 1845 1845 1845 1845 1845 1845 1845

Bakım 0 30 30 30 30 30 30 30

Diğer 0 53 53 53 53 53 53 53

Net Nakit -3420 -652 1928 1928 1928 1928 1928 1928

İskonto oranı: %10

EİE/UETM

NBD=[(1928 (1+0.10)6-1(1+0.10)6x0.10

)x(1+0.10)1

1 )]-

(3420 +

NBD= 3 619 000 $

4.355 0.909

0.909

(1+0.10)11 )652

Yıllar 0 1 2 3 4 5 6 7

Net Nakit -3420 -652 1928 1928 1928 1928 1928 1928

Net Bugünkü Değer

EİE/UETM

NBD=[(1928 (1+0.30)6-1(1+0.30)6x0.30

)x(1+0.30)1

1 )]-

NBD= -2 791 $

2.643 0.769

Yıllar 0 1 2 3 4 5 6 7

Net Nakit -3420 -652 1928 1928 1928 1928 1928 1928

(3420 +

0.769

(1+0.30)11 )652



İç karlılık oranı = %29,9

3 619 0003 619 000+2 791İç karlılık oranı = %10+ (%30-%10)

NBD=3 619 000 $i=%10i=%30 NBD= - 2 791 $

İskonto oranı : % 10İskonto oranı : % 10

IKO(%29,9)>İskonto oranı(% 10)IKO(%29,9)>İskonto oranı(% 10)EİE/UETM

EİE/NECC

Uygulanmış Projeler

Yöntemler

İki Projenin Karşılaştırılması

Tanımlar

Sonuç

Excell – Örnek Hesaplamalar

EİE/NECC

SONUÇSONUÇ

300 FİRMA

193 FİRMA

NBD+İKO %94

1.Kriter İKO %66.3

2.Kriter GÖS %64.8 NBD+İKO

EİE/NECC

SONUÇSONUÇ

300 FİRMA

193 FİRMA

100Milyon$

%54 İKO 100

Milyon$

%68 İKO

EİE/UETM

Bugünkü paranın yıllara dağıtılması;

a = (1+i)n x i

(1+i)n -1P

YILLIK EŞDEĞER MASRAF YÖNTEMİve

YILLIK EŞDEĞER HASILA YÖNTEMİ

P= paranın bugünkü değeri

a= bugünkü paranın yıllara dağılımı

n= yıl

i = iskonto oranı

EİE/UETM

A firması %50 faiz oranı üzerinden bankadan 5 000 000TL.lik 5 yıl vadeli işletme kredisi almıştır. Banka borcunu her yıl eşit taksitlerle geri ödeyecektir. O halde her yıl ödeyeceği taksitin tutarı ne kadardır?

a (1+i)n x i

(1+i)n -1P=

a (1+0.50)5 x 0.50

(1+0.50)5 - 15 000 000=

ÖRNEK:

a = 5 000 000 x 0.5758a = 2 879 000 TL.

EİE/UETM

A firması %50 faiz oranı üzerinden bankadan 5 000 000TL.lik 5 yıl vadeli işletme kredisi almıştır. Banka borcunu her yıl eşit taksitlerle geri ödeyecektir. O halde her yıl ödeyeceği taksitin tutarı ne kadardır?

a (1+i)n x i

(1+i)n -1P=

a (1+0.50)5 x 0.50

(1+0.50)5 - 15 000 000=

ÖRNEK:

a = 5 000 000 x 0.5758a = 2 879 000 TL.

Bugünkü paranın yıllara dağıtılması;

a = (1+i)n x i

(1+i)n -1P

S = P (1+i)n

Bugünkü paranın gelecekteki değeri

P = (1+i)n-1

(1+i)nx ia

Heryılki a değerindeki paranın bugüne getirilmesi

Gelecekteki paranın yıllara dağıtılması;

a = i

(1+i)n -1S

Gelecekteki paranın bugünküdeğeri

1P = S (1+i) n

S= Paranın GelecektekiDeğeri

A firması kompresör satın almayı düşünmektedir. ÖRNEK: Yıllık Eşdeğer Masraf Yöntemi için

Yatırım tutarı : 750 000 TL

Yıllık tamir bakım gideri : 40 000 TL

Hurda değeri : 150 000 TLEkonomik ömrü : 15 yılİskonto oranı : %25

Yıllık elektrik tüketimi : 25 000 TL

Tamir bakım gideri(3 yılda) : 25 000 TL

Kompresör satın almak yerine kiralarsa 250 000 TL. ödeyecek. Hangisini tercih etmelidir.

YEMkira= 250 000 TL.

YEMalma= + 40 000(1+0.25)15x0.25(1+0.25)15- 1

750 000 +25 000

+(25 000(1+0.25)9

1 )+ (25 000(1+0.25)12

1 )+

+ (25 000 x (1+0.25)3

1 )+(25 000(1+0.25)6

1 )

+ (25 000(1+0.25)15

1 ) x(1+0.25)15x0.25(1+0.25)15- 1

- (150 000(1+0.25)15-1

0.25 )

YEMalma= 264 553 TL.

YEMalma= 264 301 TL.YEMkira=250 000 TL. <

Olduğundan kompresörün kiralanması daha karlıdır.

Yatırım tutarı : 1 000 000 TL

Hurda değeri : 400 000 TLEkonomik ömrü : 8 yılİskonto oranı : %40

Yıllık işletme masrafı : 180 000 TLYıllık tasarruf : 480 000 TL

Yatırımcı almayı düşündüğü makinayı almalımıdır? Yıllık eşdeğer masraf yöntemine göre hesaplayınız.

ÖRNEK: Yıllık Eşdeğer Hasıla Yöntemi için

YEH= - 117 442 TL.

YEH = 0.40(1+0.40)8- 1

+400 000480 000 -

1 000 000 (1+0.40)8x0.40(1+0.40)8- 1

+ 180 000

Proje Red edilir.

Documents

EKONOMİK ANALİZ YÖNTEMLERİ - deneysan.comdeneysan.com/Content/images/documents/ey-03_8242942.pdf · EİE/NECC UygulanmışProjeler Yöntemler İki Projenin Karşılaştırılması