EL YIKAMA

Doç.Dr. Birol Baysal

12.3.2020

❑Hastane çalışanlarının el hiyjeni ve asepsi ilkelerini uygulaması, hastane enfeksiyonlarının önlemede kontrole dilebilir en önemli faktördür

❑Hastane enfeksiyonlarına bağlı morbitide

mortalite önlediği

hastaları ve çalışanları koruduğu bilinmektedir

2

❑El Florası: Biyolojik olarak canlı ve

ölü tabakalardan oluşan deri, vücut savunmasında önemli rol oynar

❑Deri florasında yer alan patojenler kalıcı ve geçici flora olmak üzere iki grupta toplanır

❑Kalıcı flora== Daimi flora

Deride inatçı kolanizasyon yaparlar

Su ve sabunla yapılan mekanik el yıkma ile uzaklaştırılamazlar

Staphylococcus aureus ,,,Gram ( +) mikroorganizmlar

❑Geçici flora

Kan, balgam, çeşitli vücut sıvıları ile bulaşır

Uzun süre yaşamazlar ve çoğalamazlar

Escherichiacoli,,,Pseudomonas aeroginosa,,,Gram ( -) mikroorganizmlar

3

❑ Kalıcı flora== Daimi flora

Deride inatçı kolanizasyon yaparlar

Su ve sabunla yapılan mekanik el yıkma ile uzaklaştırılamazlar

Derinin üst tabakasına, %10-20 daha derine yerleşir

Propionibacterium, Corynebacterium vb. Gram ( +) mikroorganizmlar

Koagülaz (-) Staphylococcus aureus ,,,

❑ Geçici flora==Kontaminasyon

Hastaya ait sekresyon ile kontamine araç-gereçlerden

derinin yüzey kısmına yerleşirler

Kan, balgam, çeşitli vücut sıvıları ile bulaşır

Uzun süre yaşamazlar ve çoğalamazlar

Hastadan hastaya bulaşacak kadar yaşarlar

Escherichiacoli,,,

Pseudomonas aeroginosa,,,

Gram ( -) mikroorganizmlar

4

❑Eller ne zaman yıkanmalıdır ????

1-İmmun sistemi baskılanmış yada yeni doğan gibi duyarlı hastaların bakımından önce

2- Hastalara ilaç ve yemek vermeden önce

2-Aseptik uygulamalalardan önce ( katater bakımı vb.) önce ve sonra

4-Mukoz membran, kan, vücut sıvıları salgıları ile temas sonrası

5-İdrar ölçme kapları, sekresyon toplama kapları gibi nesnelerle temastan sonra

5

❑El yıkama yöntemleri

1 Sosyal el yıkama

2- Hiyjenik el yıkama

3-Cerrahi el yıkama

6

❑Sosyal el yıkama

Su ve sabun kullanarak en az 10 sn süre ile

ellerin ovuşturularak yıkanmasıdır

Sosyal el yıkanmanın gerekli olduğu durumlar

▪ Hastalara oral ilaçları vermeden önce,

▪ Beslenmeden önce (yemek yemeden önce,

hastaya yemek yedirmeden önce)

▪ Tuvaletten önce ve sonra,

▪ Hasta bakımına başlamadan önce

▪ Eller kirlendikten sonra8

❑Hijyenik el yıkama

Geçici m.o. öldürmek ve uzaklaştırmak

için sabun,

antimikrobiyal sabun,

alkol bazlı antiseptiklerle

120-130 sn süre ile yapılan el yıkamasıdır

❑Hijyenik el yıkanmanın gerekli olduğu durumlar

▪ İnvaziv girişimlerden önce,

▪ İmmün sistemi baskılanmış hasta ile temastan önce,

▪ Yara ile temas, kataterlere dokunmadan önce ve sonrası

▪ Eldiven takmadan önce ve sonra,

▪ Kan, kanlı atıklarla, hasta çıkartıları ile temastan sonra

9

❑Hijyenik el yıkama

Geçici m.o. öldürmek ve uzaklaştırmak

için sabun,

antimikrobiyal sabun,

alkol bazlı antiseptiklerle

120-130 sn süre ile yapılan el yıkamasıdır

❑Hijyenik el yıkanması sırasında dikkat edilecekler

✓Takılar çıkarılmalı,

✓Basmalı veya fotosel musluk tercih edilmeli,

✓Kumaş havlu kullanılmamalı,

✓Tüm mekanik hareketler 5 kez tekrarlanmalı,

✓ Ilık su tercih edilmeli,El yıkanırken su sıçratılmamalı,

10

❑Hijyenik el yıkama

Geçici m.o. öldürmek ve uzaklaştırmak

için sabun,

antimikrobiyal sabun,

alkol bazlı antiseptiklerle

120-130 sn süre ile yapılan el yıkamasıdır

❑Hijyenik el yıkanmasında kullanılan solüsyonlarr

✓% 4’lük chlorhexidine

✓% 0.75’lik iyot içeren povidon iyot

✓Alkollü çözeltiler:

o % 70’lik isopropanol veya ethanol

o % 0.5 clorhexidine veya povidon iyot

o % 0.5 gliserol11

❑Cerrahi el yıkamaSu ve antimikrobiyal solüsyon kullanarak ellerin ve önkolun

yeterli zaman ve temas süresi boyunca yıkanmasıdır

Sporlu bakteriler dahil geçici mikroorganizmaları öldürülüp,

uzaklaştırılması, kalıcı mikroorganizmaların

azaltılması amacıyla cerrahi ortamda ellerin

yıkanmasıdır.

Bu işlem fırça kullanılarak

yada fırça kullanılmadan uygulanabilir.

12

▪ Takılar çıkarılır.

▪ Eller, önkol friksiyonla ıslatılıp antiseptikle kaplanır, parmaklar,

eller önkolun dört yüzeyi etkili şekilde fırçalanır.

▪ Elin sırtı ve içi 2 dk. ön kol 1 dk. yıkanır, kirliyse süre uzatılır.

▪ Fırçalama dairesel ve sirküler olmalı, her yere 7-8 darbe yapılmalı,

▪ Fırçalar mümkünse tek kullanımlık olmalı,

▪ Tırnaklar kısa olmalı (0.6 mm),

▪ Eller yukarıya kaldırılıp parmak uçlarından durulanmalı, dirsekten geriye

dönülmemeli, her defasında parmak uçlarından başlanmalı,

▪ Eller giysilerden uzakta ve dirsekten bükülerek yukarıda tutulmalı,

▪ Steril havlu ile kurulanmalıdır.

13

❑Cerrahi el yıkamaBu işlem fırça kullanılarak

yada fırça kullanılmadan uygulanabilir.

❑Cerrahi el yıkama-Fırça kullanarak

❖Eller ve ön kol antiseptik solüsyon ile akan su altında

dirseğin üstüne kadar yıkanır

Akarsu altında her iki elin tırnak pulpası iyice temizlenir

Eller ve ön kol durulanır. Eller daima dirsekten yukarıda ve

omuz hizasında tutulmalıdır

❖Ele tekrar antiseptik solüsyon alınır

Ellerin iç yüzü, dış yüzü, parmaklar ve parmak araları,

ön kol iyice fırçalanılark yıkanır. Aynı işlem her iki el içinde uygunır

14

15

NORMAL İNSAN FLORASI

Doç.Dr. Birol Baysal

12.3.2020

Normal Flora

o Sağlıklı insan vücudunda bulunan ve organizmaya zarar vermeden yaşayan

hatta bazen fayda sağlayan ve organizma ile birlikte yaşayan mikroorganizsma topluluklarında vücudun normal florası denir

o İnsan vücudu intrauterin hayatta sterildir.

oDoğumdan itibaren dış ortam ile temas etmeye başlanır

oBesin maddeleri ile solunum yoluyla ve diğer bir çok yolla çok sayıda mikroorganizma ile karşılaşır

Bunların bir kısmı organizmanın çeşitli bölgelerinde yerleşerek orada kalır

Böylece insan vücudunun normal florası oluşur

1-Kalıcı/sürekli flora

2-Geçici flora

17

Normal Flora

1-Kalıcı/sürekli flora:

• Vücudun belli bölgelerinde belli yaşlara göre, genellikle değişmeden uzun süre kalan, sabit olarak bulunan floradır

• Çeşitli nedenlerle ortadan kaldırılsa bile bir süre sonra kendiliğinden oluşur

• Normal flora elemanları vücudun bağışıklık dengesinin yada mikroorganizmalar arası dengenin bozulmadığı veya bulunduğu yerden başka yerlere gitmedikleri sürece enfeksiyon etkeni değildir.

• Ör: Ağız florası elamanı olan streptokokus viridans kana karışırlarsa anormal kalp kapakçıkları olan kişilerde bakteriel endokardit yaparlar

18

Normal Flora

1-Geçici flora:

• Kalıcı floranın yanında çoğu patojen olmayan (hastalık yapmayan),

bazen patojen bakterilerden oluşan mikrop topluluklarındır

• Birkaç hafta yada saat bu ortamda kaldıktan sonra bu mikroorganizmalar kaybolur ve flora kalıcı floraya döner.

• Geçici florada yer alan mikroorganizmalar kalıcı flora ortadan kalktığında hastalık oluşturabilir.

19

❑ Derinin florası• Yıkanma işlemi ve banyo yapma derideki bakteri sayısının % 90 azaltır,

fakat 8 saat içinde tekrar oluşur.

• Derideki bakteri sayısı vücudumuzdaki bölgelere göre farklılık gösterir

• Avuç içinde santrimetrekare de 100 bakteri,

• Koltuk altında 100.000 bakteri vardır

•

• Elimizde ortalama 200.000 bakteri mevcuttur

• Bakterilerin bir kısmı kıl folliküllerinin içindedir.

• Bunlar derinin yıkanması ile ortadan kaldırılan yüzeyel

floranın yenilenmesinde bir depo görevi görür

20

❑ Derinin florası• Difteroid basiller (Propionibacteria, corynebacterium gibi)

• Aerobik ve anaerobik stafilokoklar ( Staphylococcus epidermidis, bazen Staphylococcus aureus, Peptococcus türleri)

• Gram-pozitif aerob sporlu basiller

• Gram-negatif koliform basiller… Acinetobacter

• Alfa hemolitik streptokoklar (Streptococcus viridans)

• Enterokoklar ( Streptococcus faecalis)

• Candida ve Malassezia gibi manatarlar ….nemli kıvrımlı bölgelerde bulunmaktadır21

▪ Derinin florası

▪ Burun florası

▪ Ağız ve üst solunum yollarının florası

▪ Nozofarenks florası

▪ Orofarenks florası

▪ Solunum florası

▪ Göz florası

▪ Kulak florası

▪ Vagina florası

Doğumdan hemen sonra

Puberteye kadar

Puberte sonrası

Menopozdan sonra

▪ Sindirim sistemi florası

• Farenks

• Özefagus

• Mide

• İnce bağırsaklar

• Kalın bağırsaklar

22

23

❑Oral kavite florası▪ Doğumda ağız ve farenkste bulunan mukozal yüzeyler sterildir

▪ Doğumdan 4-12 saat sonra ağız florasının ilk flora etkeni olan

▪ Streptokokus viridans yerleşir ve ömür boyu kalı

▪ Yaşamın ilk günlerinde :

– Staphylococci

– Neisseriaea

– Moraxella

– Difteroidler

– Laktobasiller floraya eklenir

Dişlerin çıkması ile beraber : – Anaerobik spiroketler – Prevotella, Fusobacterium, Rothia – Vibrio, Lactobasil –Actinomycetes – Mantarlar – Çeşitli protozoonlar floraya eklenir

24

❑Oral kavite florası▪ Doğumda ağız ve farenkste bulunan mukozal yüzeyler sterildir

▪ Doğumdan 4-12 saat sonra ağız florasının ilk flora etkeni olan

▪ Streptokokus viridans yerleşir ve ömür boyu kalı

▪ Yaşamın ilk günlerinde : – Staphylococci – Neisseriaea – Moraxella – Difteroidler – Laktobasiller floraya eklenir

▪ Dişlerin çıkması ile beraber :

– Anaerobik spiroketler

– Prevotella, Fusobacterium, Rothia

– Vibrio, Lactobasil

– Actinomycetes

– Mantarlar

– Çeşitli protozoonlar floraya eklenir

25

❑Üst ve alt solunum yolu florasıBurun florası :

S.aureus,

S.epidermidis,

Streptococci,

Propinobacterium

Farenks ve trakea florası :

Non-hemolytic ve alfa-hemolytic streptococci

Neisseriae, Staphylococci, Difteroides, Pneumonococci,

Haemophilus, mycoplasma ve prevetollea

Küçük bronşlar ve alveoller normal şartlarda sterildir

• Solunum yolu infeksiyonları genellikle oronazal flora etkenlerinin aspirasyonu ile olur

• Tükrüğün aspirasyonu pnomoni , AC apsesi, ve ampiyeme neden olabilir

26

❑ Bağırsak florası

Bağırsak florası doğumda sterildir

• Anne sütü ile beslenen bebeklerde bağırsaklar streptokok ve laktobasiller ile kolonize olur

• Mama ile beslenen bebeklerde karışık flora yerleşir

• Yoğun bakım ünitesindeki bebeklerin bağırsakları ise enterobakteriler ile kolonize olur

Erişkinlerde özafagus bakteriler ile kolonize olabilir

• 1 gram Mide içeriği yaklaşık 10ᶟ-10⁵ bakteri içerir

• Midenin asit Ph’sı enterik patojenlerin oluşturacağı infeksiyonlarda bariyer görevini

üstlenir

• Intestinal Ph alkalidir, kalıcı flora bakterileri bu yüzden bağırsakta yüksek sayıda bulunur

27

❑ Bağırsak florası

Anatomic lokalizasyon gram/bakteri

• Erişkin duodenum: 10³-10⁶

• Jejunum ve ileum: 10⁵-10⁸

• Çekum ve transvers kolon 10⁸-10⁹

• Sigmoid colon ve rectum >10¹¹

28

❑ Bağırsak florası▪ İnce bağırsakların üst kısımlarında (jejunum) laktobasiller ve enterokoklar sürekli bulunur

▪ ileum and çekumda flora ise fekaloiddir

Erişkin kolonunda floranın %96-99 ‘ı anaeroblardan oluşur

– Bacteroides, Fusobacterium

– Anaerobic lactobacilli ,Clostridia

– Anaerob gr(+) cocci

Erişkin kolonunun florasının %1-4’ü fakültatif aeroblardan oluşur

– Gr(-) koliform bacteria

– Enterococci , Pseudomanas

– Lactobaclli, – Candidae

Bağırsak florasında 100’den fazla farklı bakteri düzenli olarak bulunur

29

❑ Bağırsak florası

Intestinal bakteriler önemlidir :

– Vitamin K sentezi

– Safra pigmentleri ve safra asitlerinin

Sirkülasyonunu sağlar

– Gıdanın absorbsiyonu ve sindirimi

konusunda yarar sağlar

– Patojen etkenlere antagonistik etki gösterir

30

❑ Vagina florası▪ Doğumdan hemen sonra ,aerobik laktobasiller vaginada görülür, asit pH nedeni ile birkaç hafta

bulunabilirler

▪ Vagen pH’sı nötral hale geldiğinde püberteye kadar olan sürede karışık flora (basil ve kok) floraya hakimdir

▪ Pübertede tekrar aerobik laktobasiller florada görülmeye başlar (pH acid)

▪ Püberte ile beraber gelişen laktobasil florası patojen

etkenlerin vaginada infeksiyon yapmasına karşı önemli

bir faktördür

▪ Laktobasil florası herhangi bir nedenle baskılanır veya

kaybolur ise mantarlar ve farklı bakterilerin kolonize olması

sonucunda vagende iritasyon ve inflamasyona neden olur

31

❑ Vagina florası▪ Menapozdan sonra laktobasil florası baskılanır ve karışık flora tekrar ortaya çıkar

▪ Kadınların yaklaşık % 25’inin doğurganlık dönemlerinde florada Grup B streptokoklar hakimdir

▪ Doğum esnasında bebeğin bu etkenle kontamine olması sonucunda neonatal sepsis ve menenjit tablosu gelişebilir

32

33

Kan ve dokular normalde sterildir, yani hiç bir bakteri bulundurmaz

Bazen ağız, nazofarenks vb alandaki normal flora kana ve dokulara geçerek hastalık oluşturabilir.Doku ve kan kültürlerinde üretilebilir.

Bu enfeksiyonlar fırsatçı bakteri enfeksiyonu olarak tanımlanır

34

❑ Kan ve bakteriler

Bazen oral, nazofarenks ve GIS florası Spontan veya

Basit uygulamalar

– Çiğneme – Diş fırçalama

– Dental işlemler

– Genitouriner kateter takılması

– Endoskopik işlemler

kan akımına karışırlar/geçici bir bakterimiye neden olur

• Sağlıklı bireylerde bağışıklı sistemi tarafında elimine edilirler ,

– Normal defans mekanizmaları

– RES’in de fagositoz ile

35

❑ Kan ve bakteriler

Bazen oral, nazofarenks ve GIS florası Spontan veya

Basit uygulamalar

kan akımına karışırlar/geçici bir bakterimiye neden olur

• Sağlıklı bireylerde bağışıklı sistemi tarafında elimine edilirler ,

– Normal defans mekanizmaları

– RES’in de fagositoz ile

Bu basit uygulamalar sağlıklı bireyde önem arz etmezler

• Aşağıdakilerin varlığında

– Anormal kalp kapağı

– Kalp kapağı protezi uygulananlar

– Vücuttaki diğer protezler

• Bakterilerin kolonizasyonu ve ciddi bakteriyemi ile seyredebilir

36

Antibiyotik kullanımının flora üzerine etkisi

▪ Antibiyotik kullanımı antibiyotiklere duyarlı normal flora üyelerinin azalmasına neden olur

▪ Bu durumda antibiyotiğin etkisiz olduğu normal flora bakterinde artış oluşur

▪ Sonuç olarak normal flora üyelerinin

dağılımı ve dengesi bozulur

▪ Bu durumda geçici flora olarak söz edilen

mikroorganizmalar, hastalık oluşturabilirler

▪ Antibiyotik kesildikten sonrası

▪ tekrar kalıcı flora oluşur