Emocje pierwotne i wtórne

Rozwój emocji

Emocje a psychopatologia

Wpływ emocji na inne procesy psychiczneWpływ emocji na inne procesy psychiczne

1

Klasyfikacje emocji

� Stworzono wiele klasyfikacji, które

postulowały różne ich rodzaje i

liczbę.

� Współcześnie zakłada się, że � Współcześnie zakłada się, że

wszystkie emocje obecne są od

urodzenia, choć nie wszystkie

okazywane są od razu, pojawiają się

w miarę dojrzewania dziecka

Klasyfikacja emocji Roberta Plutchika

� Na przykład Robert Plutchik opowiada się

za istnieniem ośmiu emocji podstawowych

(pierwotnych) . Tworzą one przeciwstawne

parypary

� Emocje wtórne stanowią kombinację

emocji podstawowych

KOŁOWA KONCEPCJA EMOCJI R. PLUTCHIKA

Emocje pierwotne i wtórne

• R. PLUTCHIK – kołowa koncepcja emocji

Zasady:

• przeciwieństwa • przeciwieństwa

• różne natężenie np.. Wstręt- obrzydzenie; złość- wścieklość

• wtórne powstają z pierwotnych np. wstręt + złość = pogarda;

Radość + akceptacja = miłość

Klasyfikacje innych autorów

• EPSTEIN- gniew, strach, smutek, radość, miłość, przywiązanie

• EKMAN- gniew, strach, zdziwienie, wstręt, smutek, szczęście

• IZARD – zainteresowanie, radość, smutek, gniew, • IZARD – zainteresowanie, radość, smutek, gniew, wstręt, pogarda, zaskoczenie, wstyd, nieśmiałość, poczucie winy

Rozwój emocji

• Po urodzeniu dziecko doświadcza dwóch stanów: zadowolenia i niezadowolenia

• Początkowo ich źródłem są stany wewnętrzne organizmu.

• Około 2. miesiąca życia związki społeczne stają się coraz

ważniejsze w regulowaniu emocji. Wtedy też pojawia się złość ważniejsze w regulowaniu emocji. Wtedy też pojawia się złość

i smutek, zaś w wieku ok. 4 miesięcy — zdziwienie i radość.

• W okresie między 7. a 9. miesiącem życia dziecka pojawia się

na ogół lęk przed obcymi.

Rozwój emocji

• W 1. roku życia emocje mają za zadanie sygnalizować niemoc

dziecka, ochraniać je przed doznaniem szkody i represjami ze

strony innych.

• Między 1. a 2. rokiem życia pojawia się empatia i działania

prospołeczne.prospołeczne.

• Wraz z wiekiem dziecko jest w stanie doświadczać większej

różnorodności emocji.

• W 2. i 3. roku życia pojawiają się oznaki poczucia winy,

zażenowania, wstydu czy dumy. Inni ludzie stają się coraz

ważniejsi. Dochodzi do łączenia emocji, jednocześnie pojawiać

może się np. lęk i złość. Dziecko jest labilne w emocjach

Rozwój emocji

• W 2. roku życia pojawia się tzw. pierwszy opór — odkrycie

własnej woli pozostaje w konflikcie z życzeniami rodziców, co

rodzi negatywne emocje.

• U dzieci 4- i 5-letnich najbardziej typowymi emocjami są te

związane z ocenianiem właściwości innych ludzi, np. poczucie związane z ocenianiem właściwości innych ludzi, np. poczucie

bezpieczeństwa, zaufania, winy, niższości.

Rozwój emocji

• Około 6. roku życia dziecko zaczyna rozumieć emocje

konfliktowe, dopuszcza występowanie różnych emocji wobec

tego samego celu, np. „Cieszę się, że pójdę do szkoły, a

jednocześnie boję, co mnie tam czeka”. Zaczyna rozumieć

uczucie współczucia.uczucie współczucia.

• Częste w tym okresie są lęki dziecięce, np. lęk przed

zwierzętami, ciemnością, wyobrażonymi stworami. Są one,

mimo czasem dużej intensywności, zjawiskiem normalnym.

Rozwój emocji

• Młodzież potrafi wyrażać większość emocji, jednak związane z

nimi skrypty rozwijają się aż do dorosłości.

• Badania potwierdzają potoczne obserwacje o zwiększonej

częstości występowania w tym okresie okazywania agresji i

depresji.depresji.

Emocje a patologia

Emocje mogą być powiązane z psychopatologią na 4 sposoby:

1. Gdy niektóre są zbyt ekstremalne

2. Niektóre są limitowane lub nieobecne2. Niektóre są limitowane lub nieobecne

3. Mocne emocje są w konflikcie

4. Brak połączeń między takimi aspektami emocji jak poznawczy, czuciowy, fizjologiczny i zachowaniowy

Czy istnieją dysfunkcjonalne emocje?

Dysfunkcjonalność dotyczy pewnychwłaściwości emocji:

częstość, natężenie, czas trwania

(rozlany lęk, nadmierny gniew, przewlekłysmutek)smutek)

• Przykłady – zespół stresu pourazowego, fobie , nadreaktywność - zahamowanie reakcji emocjonalnej (depresja)

Emocje a inne sfery psychiki

Wpływ procesów emocjonalnych na procesy

poznawcze

• pojemność uwagi — początkowo następuje

zwiększenie uwagi (skupienie na bodźcu

wywołującym emocje), jednak dalszy wzrost

pobudzenia powoduje nasilenie czynności pobudzenia powoduje nasilenie czynności

„rozglądania się”, zwiększenie dopływu

informacji oraz wzrost ilości zakłóceń w

orientacji w tym, co się dzieje.

Wpływ procesów emocjonalnych na procesy

poznawcze

• Pamięć - Bower sformułował zasadę zgodności

(poznania z nastrojem), według której nastrój

(oraz inne stany afektywne) aktywizuje

związane z nim materiały w pamięci. związane z nim materiały w pamięci.

• Oznacza to, że łatwiej przypominamy sobie

treści zgodne niż niezgodne z naszymi

emocjami.

Wpływ procesów emocjonalnych na procesy

poznawcze

• nastrój neutralny oraz prawdopodobnie także

negatywny sprzyja systematycznemu trybowi

przetwarzania informacji — ludzie zwracają

uwagę na ważność i rzetelność informacji. Z uwagę na ważność i rzetelność informacji. Z

kolei nastrój pozytywny sprzyja skróconemu

czy też uproszczonemu trybowi przetwarzani

informacji — ludzie wtedy nie koncentrują się

zbyt mocno na treści

Wpływ procesów emocjonalnych na procesy

poznawcze

• Obiekty o wartości emocjonalnej spostrzegane są

inaczej niż neutralne — bodźce emocjonalne

mają znacznie łatwiejszy dostęp do umysłu

• Zjawisko obronności percepcyjnej, -bodźce • Zjawisko obronności percepcyjnej, -bodźce

ujemne mają zablokowany dostęp do

świadomości człowieka; obrona taka może

pojawić się, gdy człowiek nie dysponuje

sposobami poradzenia sobie z negatywnym

czynnikiem

Wpływ procesów emocjonalnych na procesy

poznawcze

• Stan emocjonalny (zwłaszcza o niewielkim

nasileniu) często stanowi przesłankę

podejmowania decyzji. Człowiek wówczas

zadaje sobie pytanie „jak się z tym czuję”, a

pozytywny lub negatywny stan emocjonalny pozytywny lub negatywny stan emocjonalny

podsuwa mu odpowiedź.

Wpływ procesów emocjonalnych na procesy

poznawcze

• Z sytuacją taką mamy do czynienia głównie

wtedy, gdy osoba nie przywiązuje wielkiej

wagi do swoich ocen, ma mało czasu czy

motywacji do dokonania optymalnego

wyboru. Podczas zakupów ta sama rzecz może wyboru. Podczas zakupów ta sama rzecz może

wydawać się nam atrakcyjna, jeśli kilka godzin

wcześniej dostaliśmy awans w pracy, lub też

byle jaka, jeśli niedawno dowiedzieliśmy się, że

nie zdaliśmy egzaminu

Wpływ procesów emocjonalnych na działanie

• 1) emocje dodatnie związane z

doświadczeniem sukcesu zwykle wpływają na

polepszenie wykonania (emocje ujemne

odwrotnie),

• 2) emocje dodatnie sprzyjają dobremu • 2) emocje dodatnie sprzyjają dobremu

wykonaniu czynności, przez które zostały

wywołane (odwrotnie w przypadku emocji

ujemnych),

Wpływ procesów emocjonalnych na działanie

• 3) czasem emocje dodatnie sprzyjają obniżeniu

poziomu wykonania, gdy sukces miał subiektywnie

duże znaczenie i spowodował emocje o dużej sile,

zakłócające tok czynności lub gdy okupiony był

wielkim wysiłkiem — wtedy późniejsze zmęczenie wielkim wysiłkiem — wtedy późniejsze zmęczenie

pogarsza funkcjonowanie jednostki,

• 4) czasem emocje negatywne mogą podwyższać

poziom wykonania, gdy niepowodzenie pojawia się

po serii sukcesów,

Wpływ procesów emocjonalnych na działanie

• 5) przeszkody i niepowodzenia, gdy wywołują emocje

o charakterze irytacji, złości czy gniewu, zwiększają

skłonność do wykonania zablokowanej czynności

oraz ataku na źródło przeszkód,

• 6) jeśli jakaś czynność wywołuje jednocześnie emocję • 6) jeśli jakaś czynność wywołuje jednocześnie emocję

dodatnią i ujemną, czyli ambiwalencję, wówczas

zachowanie się jest niejednoznaczne — czynność

wykonywana jest powoli i niekonsekwentnie, z

ociąganiem, towarzyszy temu jednak wzrost

pobudzenia emocjonalnego,

Wpływ procesów emocjonalnych na działanie

• 7) pod wpływem emocji człowiek przerywa niekiedy

czynności zadaniowe, a podejmuje czynności

emocjonalne, czyli takie, które są podporządkowane

celom podyktowanym przed emocje (np. na skutek

obaw ucieka z egzaminu albo na skutek irytacji obaw ucieka z egzaminu albo na skutek irytacji

odmawia wykonania sprawy, którą ma obowiązek

załatwić).

,

Prawa Yerkesa-Dodsona

• Pobudzenie emocjonalne wpływa na jakość

wykonania czynności. Wpływ ten zależy od

wielkości pobudzenia oraz złożoności zadania.

Zależność tę opisują dwa prawa I i II Yerkesa-Zależność tę opisują dwa prawa I i II Yerkesa-

Dodsona

Prawa Yerkesa-Dodsona