E&Y Specjalne Strefy Ekonomiczne Po 2020r

Specjalne Strefy Ekonomiczne po 2020 rokuAnaliza dotychczasowej dziaalnoci oraz perspektywy funkcjonowania

Spis treciWprowadzenie ............................................................................................... 3 Wykaz skrtw .............................................................................................. 4 Streszczenie ................................................................................................. 5 I. II. Specjalne Strefy Ekonomiczne w Polsce ................................................. 9 Polska na mapie inwestycyjnej wiata ................................................... 131. 2. 3. AtrakcyjnoinwestycyjnaPolski ..............................................................14 Kontekstglobalny-czyEuropajestatrakcyjnymmiejscemnalokalizacj inwestycji?..............................................................................................16 JakzachcadoinwestowaniawEuropie?.................................................18

III.

Proinwestycyjne ulgi podatkowe w innych krajach Europy i wiata.......... 191. 2. Globalnyrynekzachtinwestycyjnych ....................................................20 OddziaywanieulgpodatkowychnaBIZ .....................................................24

IV.

Specjalne strefy ekonomiczne na wiecie ............................................. 271. 2. 3. 4. RozwjSSEnawiecie .............................................................................28 Kanayoddziaywaniastrefnagospodark ................................................30 WpywSSEnarozwjtechnologicznyirozwjkapitauludzkiego .................32 WpywSSEnabudetlokalnyicentralny ...................................................34

V.

Dotychczasowe efekty funkcjonowania SSE w Polsce ............................ 371. 2. 3. 4. 5. 6. Podstawowerezultatyfunkcjonowaniaspecjalnych stref ekonomicznych ...............................................................................38 OddziaywanieSSEnarozwjregionwPolskiwyniki badaekonometrycznych ........................................................................40 SSEainnezachtyinwestycyjneipreferencjepodatkowewPolsce porwnanie ..........................................................................................43 Efektywnofunkcjonowaniaspecjalnychstrefekonomicznych ...................46 OddziaywanieSSEnabudetypastwaisamorzdw ................................48 Efektyoddziaywanianaotoczenie ............................................................50

Ernst & Young - Specjalne Strefy Ekonomiczne po 2020 roku

1

VI.

Perspektywy SSE na przyszo ........................................................... 511. 2. 3. 4. 5. Perspektywydlawybranejbranysektormotoryzacyjny ...........................52 PodstawowyinstrumentwsparciawSSEcorazmniejatrakcyjny? ................55 Ocenadalszejatrakcyjnocistrefjakonarzdziaoddziaywania nadecyzjeinwestycyjnewynikibadaankietowych ..................................57 Strefyarozwjstrukturklastrowych .........................................................61 DalszefunkcjonowanieSSEazasadypomocypublicznejwUE .....................64

VII. Okrelenie mapy drogowej dotyczcej wyduenia funkcjonowania SSE .................................................................................................... 67 VIII. Zaczniki ........................................................................................... 711. 2. 3. 4. Przegldulginwestycyjnychwposzczeglnychkrajachwiata zestawienie ..........................................................................................72 FormypomocypublicznejnainwestycjewPolscezestawienie ...................75 Metodologiaocenywykorzystaniaulgipodatkowejnaprzykadziebrany motoryzacyjnej .......................................................................................77 Metodologiabadaniaankietowego ............................................................80

IX. X.

Wybrane dobre praktyki inwestycyjne w strefach .................................. 81 Literatura ........................................................................................... 97

2


WprowadzenieOdchwilipowoaniadoyciaSpecjalnychStrefEkonomicznychwPolsceminojuponad15lat.Wtym okresiestrefynadobrewpisaysiwkrajobrazprowadzonejdziaalnocigospodarczejitrudnoodnale obecnieduyprojektinwestycyjny,ktryniebybyulokowanynatereniejednejznich. Popularnostrefpoleganaprostocieiefektywnocinarzdzia,jakimjestzwolnieniepodatkowedla przedsibiorcw.Szukajclokalizacjidlanowegoprojektuinwestorzyprzeczesujobecniedziesitki krajwisetkilokalizacji,dcdookreleniaoptymalnegozichpunktuwidzeniamiejscadoprowadzenia dziaalnocigospodarczej. Wdyskusjachzinwestoramiodjakiegoczasuzaobserwowalimyjednaktrend,wktrymwyczuwalnebyo przesunieciezwolnieniapodatkowegowramachSSEnadalszyplanwprocesiewyborulokalizacji.Wynikao tozfaktu,ebiorcpoduwagduekosztyinwestycji,kilkuletniprogramrealizacjiprojektworazpresj rynkowograniczajcrentownowwielubranach,efektywnyczasnaskorzystaniezezwolnieniaskraca siniekiedynawetdo3latpoprzedzajcychrok2020,czylizakadanyobecniekoniecdziaalnociSSE. Majcpowyszenauwadze,podjlimysiopracowaniadokumentu,ktrydawabymateriadorzeczowej ocenydotychczasowejdziaalnocistrefwPolsce,aletakestanowimerytorycznyfundamentdyskusji operspektywachichfunkcjonowania. DokonalimyanalizyekonometrycznejwpywufunkcjonowaniaSSEwPolscenawynikigospodarcze ipotwierdzaonaintuicyjniewyczuwalnekonsekwencje.Tamgdziefunkcjonujstrefywystpujewikszy poziominwestycji,jestmniejszebezrobocieiwikszypoziomPKBnamieszkacaniwregionachgdziestref nie ma. Przeprowadzilimyteszerokozakrojonebadanieankietowewrdinwestorwstrefowych,ktredajjasny sygna,ebezwydueniaokresufunkcjonowaniastrefniemacoliczynareinwestycjeuponadpoowy obecnychfirmwSSE.Obrazdramatyczniesizmienia,jeliperspektywaistnieniaSSEulegawydueniu- wtakiejsytuacjiaponad81%inwestorwdeklarujechponownejinwestycjiwPolsce. PierwotnezaoeniedotyczcepowoaniadoyciaSSEmiaonaceluzwikszenieinwestycjiioywienie gospodarczewwybranychlokalizacjach.ZbiegiemczasustrefyrozproszyysipocaejPolsce,cobyo wynikiemdostosowaniaregulacjidopotrzebinwestorw. Niejakoobokswojejgwnejdziaalnoci,strefystaysitenaturalnplatformdotworzeniapowiza kooperacyjnych,ktrewduszejperspektywiemogprzybraformklastrw,kreujczupenienowrol dlaSSEwgospodarce.Dotegojednakpotrzebaczasu,aleterodkwnawspieraniebudowaniatakich powiza. Wprocesiewyborulokalizacjiinwestycjibranychpoduwagjestbardzowieleaspektw.Pomocpubliczna jestjednymznichinaturalnymjest,inajbardziejpodanformwsparciazawszebdziedotacja, natomiastzwolnieniezCITstanowibardzokonkretnalternatyw. Obecnostrefimoliwouzyskaniazwolnieniapodatkowegoniestanowiwycznegokryterium wyborulokalizacjiinwestycji,jednakichbraklubbrakmoliwocifaktycznegoskorzystaniazezwolnienia podatkowegozdecydowanieutrudniprzyciganienowychinwestorw.Moetobyrwniepowodem zmniejszeniapoziomureinwestycjiobecnychstrefowiczw,cozkoleimogobyzaowocowaoddaniemprzez Polskpierwszestwawregioniewdziedzinieatrakcyjnociinwestycyjnej. Majcnauwadzefakt,eKomisjaEuropejskaniejestzaangaowanawproceswyduaniaokresu funkcjonowaniaSSEwPolsceorazto,enarodkiznowegobudetuUEbdziemymusielijeszczepoczeka, bardzozasadnejestprzeprowadzenieprocesulegislacyjnegowyduajcegofunkcjonowanieSSE.Dziki temubdziemymielinarzdzie,ktrewrealnyikonkretnysposbmoeprzycigadoPolskinowe inwestycje.Konkretnedowodynakorzyciwynikajceztegoprocesuwkocumamy.

Duleep Aluwihare PartnerZarzdzajcy Ernst&YoungwPolsce

Pawe Tynel DyrektorDziauUlgiDotacjiInwestycyjnych Ernst & Young

WykazskrtwSSESpecjalneStrefyEkonomiczne CITPodatekdochodowyodosbprawnych PITPodatekdochodowyodosbfizycznych VATPodatekodtowarwiusug MSPMaeiredniePrzedsibiorstwa BIZBezporednieInwestycjeZagraniczne ONZOrganizacjaNarodwZjednoczonych OECDOrganizacjaWsppracyGospodarczejiRozwoju UEUniaEuropejska WEWsplnotaEuropejska UOKiK-UrzdOchronyKonkurencjiiKonsumentw PAIIZ-PolskaAgencjaInformacjiiInwestycjiZagranicznych ILOMidzynarodowaOrganizacjaPracy FIASSubaDoradczaInwestycjiZagranicznychBankuwiatowego WTOwiatowaOrganizacjaHandlu POIGProgramOperacyjnyInnowacyjnaGospodarka RPORegionalnyProgramOperacyjny PKWiU-PolskaKlasyfikacjaWyrobwiUsug LCVLightCargoVehicleLekkiesamochodydostawcze B+RBadania+Rozwj

4


StreszczeniePolska na mapie inwestycyjnej wiata WankiecieprzeprowadzonejprzezErnst&Youngw2011r.Polskazaja1miejscewEuropie rodkowo-Wschodniejoraz7miejscenatlecaejEuropypodwzgldemliczbypozyskanychinwestycji zagranicznych.Takdobrywyniknaszegokrajubymoliwyprzedewszystkimdzikistosunkowosilnej, odpornejnakryzysgospodarce.Niebezznaczeniabyrwnieszerokidostpdowyksztaconejkadry pracowniczej,duyrynekwewntrznyorazdobralokalizacjawEuropie. ZkoleiEuropauplasowaasijakodrugipoChinachnajatrakcyjniejszykierunekekspansji bezporednichinwestycjizagranicznych,gwniedzikiwysokiejjakocikapitauludzkiego. Jednakaktualnadestabilizacjaczcigospodarekeuropejskich,jakrwniewysokiekosztypracy mogwkolejnychlatachzniechcapotencjalnychinwestorwdolokowaniainwestycjinastarym kontynencie. Samiinwestorzywskazuj,eEuropa,abymcwprzyszocikonkurowaonajwikszeinwestycje, powinnaobniapodatkiorazkosztypracy.Zuwaginatrudnsytuacjbudetow,wwikszoci krajweuropejskichjedynszansnaograniczeniefiskalnychobcieprzedsibiorcworaz przycignicianowychbezporednichinwestycjizagranicznych(BIZ)wydajesibyoferowanie pomocypublicznej,wszczeglnociwformieproinwestycyjnychulgpodatkowych.

Znaczenie podatkowych ulg proinwestycyjnych Ulgipodatkowesbardzopowszechniewykorzystywanewpolityceprzemysowejwielukrajw jakorodekpromujcyrealizacjnowychinwestycji.Udzielajichnietylkokrajerozwijajcesi, rywalizujceonapywzagranicznychinwestycji,aletekrajewysokorozwinite.Wydajesizatem,e rezygnacjaztegoinstrumentuwsparciawPolscemogabyzagroziwprzyszociutrzymaniuprzez naszkrajwysokiejocenywrdinwestorwzagranicznych. Badaniaempirycznejednoznaczniewskazujnapozytywnkorelacjmidzywielkociudzielonej pomocypublicznej(wtymwformiezwolniepodatkowych)awielkociinwestycjiwdanymkraju.

Specjalne Strefy Ekonomiczne na wiecie Jednzdominujcychnawiecieformzwolniepodatkowychsulgiudzielanewramachspecjalnych strefekonomicznych(SSE).Strefywpywajwszczeglnocinawzrostzatrudnieniaieksportu, napywbezporednichinwestycjizagranicznych,rozwjkapitauludzkiegooraztransferwiedzy, nowychtechnologiiiknowhow,przyczyniajcsiwdugimokresiedoszybszegotempawzrostu gospodarczegodanegoregionu. RozwjSSEmawpywnabudetylokalneicentralne,jakkolwieksiaikierunektegowpywumog wywoywasporyiwistociezaleodoferowanychzachtfiskalnych.Utraconewpywybudetowe ztytuuulgpodatkowychudzielanychwstrefachorazkosztytworzeniaifunkcjonowaniaSSEpowinny bybowiemprzeciwstawianeprzychodombudetowymzwizanymzinnymipodatkamipaconymi przezprzedsibiorcwstrefowych.


5

Dotychczasowe efekty funkcjonowania SSE w Polsce SpecjalnestrefyekonomicznedziaajwPolsceod1995r.idotychczasprzyczyniysidoosignicia nastpujcychrezultatw(wgstanuna31grudnia2010r.): Liczba zezwole 1 354 Warto zrealizowanych inwestycji w mln PLN 73221,6 Nowe miejsca pracy 167 141 Utrzymane miejsca pracy 58 148

Przykadynajlepszychpraktykwzakresieinwestycjistrefowychzostayzebraneizaprezentowane wRozdzialeIXniniejszegoraportu. AnalizawpywufunkcjonowaniaSSEwPolscenawynikigospodarczenapoziomiepodregionw ipowiatwprzeprowadzonaprzezErnst&Youngnapotrzebyniniejszegoraportuwykazaamidzy innyminastpujceefektystref: Wregionach,wktrychfunkcjonujstrefy,stopabezrobociajestprzecitnieniszao1,5do 2,8pktproc.wprzypadkupodregionworaz2,3do2,9pktproc.wprzypadkupowiatw. Wpodregionach,wktrychfunkcjonujstrefy,poziomPKBpercapitajestwyszyprzecitnie ook.1300do2500PLNniwpozostaychpodregionach.Oznaczato,iwpodregionachgdzie jeststrefawskanikPKBpercapitajestwyszyod3,9%do7,5%przecitnegoPKBpercapita Polskiniwpozostaychpodregionach.

OprczstrefdlanowychinwestycjiPolskamadozaoferowaniarwnieinneformypomocypublicznej, wtym:dotacjeunijne(napoziomiekrajowymiregionalnym),dotacjerzdoweorazzwolnienie zpodatkuodnieruchomoci.ZpunktuwidzeniapotencjalnegobeneficjentaistniejcywPolscesystem pomocypublicznejjestjednaksilnierozproszony.Zuwaginaogaszanewrnychterminachrundy aplikacyjneorazproblemyzwyczerpujcymisibudetaminiemacigociwdostpiedofunduszy unijnych.Brakmoliwociustaleniajakiegotypuwsparciebdziedostpnewperspektywiekilku nastpnychlatuniemoliwiastrategiczneplanowanieinwestycjiwnaszymkraju.Natymtlepomoc wstrefachzdecydowaniewyrniasinakorzy,zuwaginaprzewidywalnozasadwsparcia,jego dostpnoorazpotencjalniewysokwarto. Dostpnedanepozwalajoceni,ezwolnieniepodatkowewSSEjeststosunkowoefektywnform pomocy,gdyprzecitnypoziomwsparciadlaprzedsibiorstwwSSEwynosiok.12%wartoci poniesionychnakadwinwestycyjnych.Innymisowy,kadazotwkazwolnieniapodatkowego zaowocowaaponad8PLNzainwestowanymiprzezinwestorwwSSE. Rwniezpunktuwidzeniaoddziaywanianabudetpastwaisamorzdw,zwolnieniewSSEwydaje sistanowiefektywnenarzdzie.Jeliporwnautraconedochodybudetupastwaztytuuulgi podatkowejwSSEzwpywamibudetowymiodprzedsibiorcwstrefowychwynikajcymijedynie zzatrudnieniapracownikwstrefowych,tookazujesi,ejuod2004r.wzwizkuzcigym przyrostemliczbypracownikwwpywyzaczyprzekraczautraconekorzyci. WpywSSEnarozwjregionwnaleyponadtorozpatrywawduoszerszejperspektywie nijedyniepoprzezbezporednieoddziaywanienabudetsamorzdu.Dziaalnoinwestora strefowegoprzyczyniasibowiemdotworzenianowychmiejscpracyukontrahentw,budowy powizakooperacyjnych,rozwojuinfrastruktury,podnoszeniaatrakcyjnociinwestycyjnejregionu iprzyciganianowychinwestycji,cowefekcieporedniozwikszarwniewpywybudetusamorzdu zpodatkw(CIT,PIT,podatekodnieruchomoci).

6


Perspektywy dla polskich stref Naprzykadziebranymotoryzacyjnejmajcejdotychczasnajwikszyudziawinwestycjach wstrefachnasuwasipytanie,czydalszelosyspecjalnychstrefekonomicznychwPolsceprzyczyni sidowspieraniakluczowychbranwystpujcychwstrefachwobliczuczekajcychjetrendw iwyzwa,czytewrczprzeciwnie-przyczynisidowycofywaniaprodukcjizPolskiiprzenoszenia jejwinnelokalizacje,oferujcebardziejkorzystnewarunkiprowadzeniabiznesu. PolskieSSEzaczynajjuteraztracinaatrakcyjnocipomimoperspektywyistnieniaprzezkolejnych ponad9lat,dokoca2020r.Zrokunarokzwolnieniestrefowebdziecorazmniejatrakcyjnedla inwestorw.Spadekzainteresowaniastrefamibdzieoczywiciepostpowawrnychbranach wrnymtempiewzalenociodstopniaichrentownoci.Tymniemniej,zjawiskotobdzie odczuwalnewewszystkichsektorachiwpewnymmomenciewzalenociodrentownocidanego sektorawpynienaspadeknowychinwestycjiwSSE. BadanieankietowewrdinwestorwstrefowychprzeprowadzoneprzezErnst&Youngnapotrzeby niniejszegoraportuwskazaonastpujcetrendy: Ponadpoowaaktualnychinwestorwstrefowychdeklaruje,inieplanujerealizacjinowych projektwinwestycyjnychnaterenachSSEwprzypadkuichfunkcjonowaniatylkodo2020r., alea81%badanychdeklarujegotowoprzeprowadzenianowychinwestycji,jelistrefy dziaaybyduej.FaktwydueniadziaalnociSSEstanowiwicbezporedniczynnikdecydujcy oatrakcyjnocistref. Jakogwnkorzyprowadzeniadziaalnociwstrefacha96,7%badanychwskazaozwolnienie zpodatkudochodowego. Mniejnipoowabadanychzadeklarowaa,ejestwstaniewykorzystadostpnulgwcaoci. Problempenegowykorzystaniapomocywstrefiedotyczyzwaszczagrupyduychprzedsibiorcw (wtymfirm,ktreweszydoPolskiwformieBIZ).Jesttosygnaniepokojcy,poniewamona przypuszcza,etrudnocizrozliczeniemzwolnieniapodatkowegoprzezznaczcychinwestorw bdwprzyszocinarastaywzwizkuzograniczeniemczasutrwaniaSSE. Jakoobszardopoprawyinwestorzynapierwszymmiejscuwskazaliograniczonyokres wykorzystaniaulgipodatkowej(63,3%).Nastpnewskazaniadotyczyyinnychaspektw podatkowych,takichjak:zastosowaniezwolnieniapodatkowegotylkodookrelonejdziaalnoci (62,3%),skomplikowanerozliczeniapodatkowezwizanezwykorzystaniemulgi(48,8%), niejednolitapraktykaorganwpodatkowych(48,8%)orazbrakmoliwocirozliczaniastraty (47,9%).

Wydueniedziaalnocistrefbyobypozytywnymsygnaemdlatychinwestorw,ktrzydopiero zastanawiajsinadwejciemdostrefy.Ponad9latpozostaedokocaokresufunkcjonowaniastref niegwarantujepenegoskonsumowaniaistotnejczcizwolnieniapodatkowegoprzysugujcego przedsibiorcystrefowemu,copodwaaatrakcyjnostrefisamegozwolnieniajakozachtydla potencjalnychinwestorw. BadanieankietoweErnst&Youngwskazaorwnie,eSSEstanowidobrenarzdziedotworzenia wsppracywramachsiecipowizakooperacyjnych,ktremogstanowibazdoinicjowania strukturocharakterzeklastrw.Klastryistrefymajpodobneceleimogybywzmacniaefektyswojej dziaalnoci.Zapewnieniepodmiotomzarzdzajcymstrefaminarzdzidowspieraniadziaalnoci klastrwprzyczyniobysidoichprzyspieszonegorozwoju,awefekciezwikszyobyatrakcyjno strefdlainwestorwwkolejnychlatach.


7

Mapa drogowa wyduenia funkcjonowania SSE DalszefunkcjonowanieSSEpo2020r.niepowinnobudziwtpliwociKomisjiEuropejskiej,przy zaoeniuestrefybdwpisywasinadalwramywsplnotowejpolitykiregionalnej,aprzepisy strefowebdzgodnezregulacjamiwsplnotowymiwzakresiepomocyregionalnej. WydueniefunkcjonowaniaSSEpozostajewgestiiRadyMinistrwiwymaganowelizacji poszczeglnychrozporzdzestrefowych.Proceswydueniapowiniennastpiwtrakcieroku 2012,abyaktualnieobowizujcyokresfunkcjonowaniastrefniewpywaznaczconaspadekich atrakcyjnoci. Dostosowywaniestrefdounijnychzasadpomocyregionalnejjestprocesemcyklicznyminiezalenym odokresufunkcjonowaniastref,awynikazezmianprzepiswwsplnotowychnapocztkukadego okresubudetowegoUE. Wefekciezasadnejestrozwaeniebezterminowegoprzedueniaokresufunkcjonowaniastref.

8


I. Specjalne Strefy Ekonomiczne wPolsce


9

Czym s Specjalne Strefy Ekonomiczne?Formalnierzeczbiorc,polskieSSEtowyodrbnioneadministracyjnieobszaryPolski,wramach ktrychinwestorzymogprowadzidziaalnogospodarcznapreferencyjnychwarunkach. CelemfunkcjonowaniaSSEjestprzyspieszenierozwojugospodarczegowybranychobszarwkraju, wszczeglnocipoprzez: rozwjokrelonychdziedzindziaalnocigospodarczej, rozwjnowychrozwizatechnicznychitechnologicznychorazichwykorzystaniewgospodarce narodowej, rozwjeksportu, zwikszeniekonkurencyjnociwytwarzanychwyrobwiwiadczonychusug, zagospodarowanieistniejcegomajtkuprzemysowegoiinfrastrukturygospodarczej, tworzenienowychmiejscpracy, zagospodarowanieniewykorzystanychzasobwnaturalnychzzachowaniemzasadrwnowagi ekologicznej.

WPolscefunkcjonujeobecnie14SSE,tj.strefy:kamiennogrska,katowicka,kostrzysko-subicka, krakowska,legnicka,dzka,mielecka,pomorska,supska,starachowicka,suwalska,tarnobrzeska, wabrzyskaorazwarmisko-mazurska.SSEsobecnewewszystkichwojewdztwach.Wedugstanuna koniec2010r.powierzchniawszystkichstrefwynosia14,1tys.ha,przycznymustawowymlimicie cakowitejpowierzchnistrefwynoszcym20tys.ha. WmomencietworzeniaSSE(tj.wlatach1995-1997)zakadano,ezakoczoneswojdziaalno wcigudwudziestulatodichustanowienia.Jednakwgrudniu2008r.okresfunkcjonowaniawszystkich strefzostaujednoliconyiprzeduonydo31grudnia2020r.

Zezwolenie przepustk do strefyPodstawowkorzycidostpnwramachSSEjestzwolnieniezpodatkudochodowego(CITlubPIT wzalenociodformyprowadzeniadziaalnocigospodarczej)oddochoduosiganegozdziaalnoci: (i)prowadzonejnaterenieSSEoraz(ii)okrelonejwramachzezwoleniastrefowego. ZezwolenienaprowadzeniedziaalnocigospodarczejwramachSSEjestudzielanewformiedecyzji administracyjnejprzezpodmiotzarzdzajcydanstrefzupowanieniaministrawaciwegodospraw gospodarki. Wceluuzyskaniapomocywpostacizwolnieniazpodatkudochodowegoprzedsibiorcastrefowyjest zobowizanydozapewnieniatrwaociinwestycjiwSSEprzezokresmin.5lat(wprzypadkumaych irednichprzedsibiorstw(MSP)min.3lat),cooznaczawszczeglnocikonieczno: prowadzeniawtymokresiedziaalnocigospodarczejwstrefie, utrzymaniawasnociskadnikwmajtku,zktrymibyyzwizanewydatkiinwestycyjne, utrzymanianowoutworzonychmiejscpracy.

10


Warto pomocy publicznej w SSEPodmiotydokonujcewstrefachinwestycjiuzyskujpulzwolnieniapodatkowegoodpowiadajcego nakadominwestycyjnymlubkosztomzatrudnieniaorazintensywnocipomocypublicznejobowizujcej wdanymregionie. Aktualna mapa maksymalnej intensywnoci pomocy publicznej obowizujca do koca 2013 r.

Supsk

Sopot Olsztyn

Suwaki

Kostrzyn d Legnica Kamienna Gra Wabrzych Katowice Krakw Mielec Starachowice Tarnobrzeg

Legenda Maksymalna pomoc publiczna (jako poziom nakadw inwestycyjnych): 50% 40% 30% + 10 pkt % dla rednich oraz + 20 pkt % dla maych przedsibiorstw

rdo: Opracowanie wasne. Oznaczenia wskazuj siedziby poszczeglnych SSE.


11

12


II. Polskanamapieinwestycyjnej wiata


13

1. AtrakcyjnoinwestycyjnaPolskiWci potrafimy przyciga inwestycjeTegorocznaedycjaRaportuAtrakcyjnociInwestycyjnejEuropyErnst&Young2011porazkolejny potwierdziaatrakcyjnoPolskijakomiejscalokalizacjiBIZ.W2010r.Polskaodnotowaanajwyszy wzrostliczbyprojektwBIZwcaejEuropiebyoicho40%wicejniwroku20091. AnalogicznywynikprezentujdanezawartewnajnowszymraporcieOrganizacjiNarodwZjednoczonych (ONZ)dotyczcyminwestycjinawiecie2.ZgodnieztymraportemprzyrostliczbyprojektwBIZwPolsce (szacowanyjakosumainwestycjitypugreenfieldinabyprzedsibiorstw)wynis43,8%.

WankiecieprzeprowadzonejprzezErnst&Youngnaszkrajzaj1miejscewEuropierodkowoWschodniejoraz7miejscenatlecaejEuropypodwzgldempozyskanejliczbyinwestycji zagranicznych(udziawcaociinwestycjiwEuropiewwysokoci4%).Natomiastzgodnie zraportemONZudziaPolskiwinwestycjachzagranicznychwEuropiewynis3,7%.Kraje europejskie najczciej wybierane jako miejsce lokalizacji BIZ w 2010 r. Ranking 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Polska Wgry Irlandia Niemcy Szwecja Szwajcaria Rosja Czechy Turcja Belgia WielkaBrytania Holandia Francja Wochy Hiszpania Razem Kraj Zmiana liczby BIZ 2009 - 2010 40% 38% 36% 34% 33% 30% 18% 16% 10% 9% 7% 6% 6% 3% -2% 14% Ranking Kraj 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 WielkaBrytania Francja Niemcy Rosja Hiszpania Belgia Polska Holandia Irlandia Wochy Szwajcaria Wgry Szwecja Czechy Turcja Inne Razem Projekty BIZ 2010 728 562 560 201 169 159 143 115 114 103 90 88 77 71 64 513 3,757 Udzia w caoci 19% 15% 15% 5% 4% 4% 4% 3% 3% 3% 2% 2% 2% 2% 2% 14% 100%

rdo: Opracowanie wasne na podstawie European attractiveness survey 2011, Ernst & Young, s. 16.

Polskauplasowaasiponadtona3miejscupodwzgldemliczbymiejscpracystworzonychdzikiBIZ w2010r.oraznadrugimwodniesieniudoliczbymiejscpracywprzeliczeniunapojedynczyprojekt3. W2010r.inwestorzyzagranicznistworzyliwnaszymkraju12,4tys.miejscpracywicejpowstao wtymczasietylkowWielkiejBrytaniiiFrancji.W2010r.najwicejBIZwPolscemiaomiejscewbranach produkcjisprztuRTV/AGDimotoryzacyjnej.Trzeciemiejscezajytzw.usugibiznesowe(tj.prawnicze, marketingowe,konsultingowe,rekrutacji,drukowaniaizabezpieczania).

1 Europeanattractivenesssurvey2011,Ernst&Young,s.16. 2 Worldinvestmentreport2011,UnitedNationsConferenceonTradeandDevelopment,s.199,210. 3 Europeanattractivenesssurvey2011,Ernst&Young,s.16.

14


Najwikszy przyrost liczby miejsc pracy stworzonych w ramach BIZ Ranking Kraj 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 WielkaBrytania Francja Polska Niemcy Wgry Rosja Hiszpania Irlandia Czechy Belgia Turcja Szwecja Holandia Szwajcaria Wochy Razem Miejsca pracy 21209 14922 12 366 12 044 8 572 8 058 7 723 5 785 4 815 4 010 3 830 1 125 958 673 627 137 337 Ranking Kraj 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wgry Polska Czechy Irlandia Hiszpania Rosja WielkaBrytania Francja Belgia Niemcy Miejsca pracy / projekt 97,4 86,5 67,8 50,7 45,7 40,1 29,1 26,6 25,2 21,0

rdo: Opracowanie wasne na podstawie European attractiveness survey 2011, Ernst & Young, s. 16.

Zadecydowaa silna gospodarkaKiedywielekrajwUniiEuropejskiejpogryosiwrecesjiw2009r.,Polsceudaosiutrzymadodatni wzrostgospodarczy.Wizjazielonejwyspynamorzukryzysugospodarczegozostawiawwiadomoci inwestorwpozytywnewraenieiprzyczyniasidouzyskaniapozycjilideraregionuwpozyskiwaniuBIZ. Jakpokazujliczneanalizyprowadzoneprzezinstytucjewspieraniainwestycji,pozastosunkowosiln, odpornnakryzysgospodark,Polskaprzycigaadotychczasinwestorwzwaszczaszerokimdostpem dowyksztaconejkadrypracowniczej,duymrynkiemwewntrznymorazdobrlokalizacjwEuropie4.

Inwestorzy mwi sprawdzamUtrzymanieobecnegotempanapywuBIZdoPolskiwduszejperspektywiemoebyjednaktrudne, jeeliwwalceonowychinwestorwnaszjedynkartprzetargowpozostanduezasobysiyroboczej orazkorzystnepooeniegeograficzne. JakwynikazraportuErnst&Young,kluczowymczynnikiemwprocesieprzyciganianowychinwestycjijest dobrzerozwinitainfrastrukturakomunikacyjna.Tymczaseminwestorzyzgodnienarzekajnastannaszych drg,lotniskorazliniikolejowychzwaszczanasabsieautostradiprzewlekoprocesubudowynowych drgszybkiegoruchu,jakrwnienabrakefektywnychpoczepomidzyrnymisystemamitransportu5. Innzprzeszkd,ojakiepotykasizagranicznybizneswPolsce,sskomplikowaneprzepisyprawa podatkowego,ktrychczstezmianyzwikszajryzykoinwestycyjne.WraporcieDoingBusiness2011 naszkrajzaj121miejsce(na183zbadanychkrajw)podwzgldemprzyjaznocisystemufiskalnego wobecprzedsibiorcw(tj.biorcpoduwagcznkwotobciepodatkowychiparapodatkowych osbprowadzcychdziaalnogospodarcz,czaspowicanynarozliczeniapodatkoweorazliczbwpat dokonywanychnapoczetpodatkwwtrakciejednegor.)6.

Atuty,ktrymidotychczasstaralimysiprzyciganoweinwestycjezzagranicy,srelatywnie maokonkurencyjne,zwaszczazpunktuwidzeniapotrzebzgaszanychprzezsamychinwestorw.WostatnimokresiePolskaprzyciganowychinwestorwstawiajcnienaniszekoszty,alenajako wiadczonychusugiefektywnopracy.4 Np.BarierywnapywiebezporednichinwestycjizagranicznychdoPolski2010,PolskaAgencjaInformacjiiInwestycji ZagranicznychS.A.,str.35. 5 RaportMinisterstwaGospodarkiNapywbezporednichinwestycjizagranicznychdoPolskibarieryimoliwociwzrostu, str.7(www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/F91B004A.../naplywBIZ.doc);raportMinisterstwaGospodarkiBezporednieinwestycje zagranicznewPolsce(wgstanunakoniec2007r.),s.22(www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/F91B004A-083D-439F-87CBA964981E4B5F/50463/BIZ_2007.pdf). 6 Doingbusiness2011,s.188.ChinyzajywcytowanymrankinguwkategoriiPodatki114.miejsce(s.156).


15

2. Kontekst globalny - czy Europa jest atrakcyjnym miejscemnalokalizacjinwestycji?Europa tu za ChinamiEuropatoobecniedrugipoChinachnajatrakcyjniejszykierunekekspansjiBIZwynikazRaportu AtrakcyjnociInwestycyjnejEuropyErnst&Young20117.Takiegozdaniabyo35%biorcychudzia wbadaniumenederwodpowiadajcychwswoichfirmachzadecyzjeinwestycyjne.Jednoczenie rnicapomidzynajbardziejatrakcyjnymrynkieminajrzadziejwybieranymzmniejszyasiz57punktw procentowychw2005r.do27punktwprocentowychwroku2011.wiadczytoowielkiejdywersyfikacji wyborwiolbrzymiejkonkurencjioinwestycjezagranicznenawiecie.

Naleyprzyj,ewprzyszociadenzregionwniebdziemiamonopolunaprzyciganie inwestycjizagranicznych.Ktry region jest najbardziej atrakcyjny inwestycyjnie?63% 55% 52% 45% USA i Kanada Europa rodkowa i Wschodnia Indie 18% 7% 6% 2005 2007 Rosja Brazylia 2009 2011 38% 35% 29% 23% 16% 11% Europa Zachodnia Chiny

rdo: European attractiveness survey 2011, Ernst & Young, s. 26.

ZgodniezraportemONZredniprzyrostliczbyBIZwEuropiewynisw2010r.4%.Natomiastzgodnie zRaportemAtrakcyjnociInwestycyjnejEuropyErnst&Young2011liczbaprojektwBIZw2010r. wEuropiewzrosacznieo14%wporwnaniudoroku2009.A70%BIZstanowiyprzytymnowe projekty,atylko30%inwestorwzdecydowaosinarozwjistniejcychjuprzedsiwzi.DzikiBIZ powstaowEuropiew2010r.ponad137tys.nowychmiejscpracy,cooznacza10%wzrostwporwnaniu zrokiem2009orazzatrzymaniespadkuliczbymiejscpracyporazpierwszyod2007r.8 Motorem napdowymwzrostuwskalikontynentubyyprzedewszystkimfirmyamerykaskie.Wminionymroku stworzyyonewEuropie37,9tys.nowychmiejscpracy,ponaddwukrotniewicejnifirmyniemieckie (17,5tys.).Liczbaprojektwinwestycyjnychprowadzonychprzezfirmyzzaoceanuwzrosaw2010r. o24%9. AtrakcyjnoEuropyjakomiejscaprowadzeniabiznesuwydajesiutrzymywanastabilnympoziomie, pomimoutratypozycjiwiatowegoliderawprzyciganiuBIZodnotowanejw2010r.Wramach tegorocznejedycjiraportuErnst&Young33%inwestorwwyraziogotowozainwestowaniawEuropie

7 Europeanattractivenesssurvey2011,Ernst&Young,s.5. 8 Europeanattractivenesssurvey2011,Ernst&Young,s.14. 9 Europeanattractivenesssurvey2011,Ernst&Young,s.20.

16


jeszczew2011r.(przyczymtylko13%stanowiybyzupenienoweprzedsiwzicia,44%projekty reinwestycyjne,natomiastpozostaczinwestycjeoinnejformiefinansowania,np.jointventureczy tepartnerstwopubliczno-prywatne).Tylko1%obecnychjuwEuropieinwestorwplanujeprzeniesienie dziaalnocidoinnejlokalizacji10.

Co stanowi o konkurencyjnoci EuropyPomimozawirowagospodarczych,jakiedotknyczkrajwUniiEuropejskiej,regiontenjest wdalszymcigupostrzeganyprzezinwestorwjakoatrakcyjnykierunekrozwojuBIZ. Dlaczego Europa jest atrakcyjna?Jako siy roboczej Nacisk na odpowiedzialno spoeczn Przewidywalna sytuacja gospodarcza Rozwj "zielonych inicjatyw" Due moliwoci w zakresie B+R Rozwj najwikszych na wiecie klastrw biznesowych Wspieranie prywatnego biznesu

82% 77% 76% 76% 75% 70% 62%


Zasadaeksponowaniaregionujakostabilnej,aledrogiejlokalizacjidlabiznesumoewkolejnychlatach okazasinieskutecznazuwaginakryzyswpoudniowychkrajachEuropy.Krajeeuropejskiepowinny zatembardziejelastyczniepodejdokwestiikonkurencjizinnymiregionami,skupiajcsiprzede wszystkimnaobnianiukosztwrealizowaniainwestycjiprzyzachowaniuwysokiejjakocirealizowanych przedsiwzi. PostrzeganietejczciwiatawperspektywielokalizacjiBIZpodleganieustannejewolucji.Obserwowana destabilizacjaczcigospodarekeuropejskichorazrosncyniepokjwrdtamtejszychspoeczestw mogzachwiawizerunkiemUniiEuropejskiejjakoprzewidywalnegomiejscadlaprowadzeniainwestycji.

Europejskastrategiaprzyciganiaprzedsibiorcwopartanakombinacjiwysokiejjakocikapitau ludzkiego,aleteidcychzniwparzewyszychniwinnychregionachwiatakosztwpracy moesiwnajbliszychlatachokazaniewystarczajca.

10Europeanattractivenesssurvey2011,Ernst&Young,s.22.


17

3. JakzachcadoinwestowaniawEuropie?Wocenieliderwwiatowegobiznesukrajeeuropejskiepowinnyprzedewszystkimobniypodatki(34% wskaza)orazkosztypracy(28%wskaza)11. Co zwikszyoby atrakcyjno inwestycyjn Europy?Obnianie podatkw Obnianie kosztw pracy Wiksze wsparcie dla MSP Wiksze wsparcie dla innowacyjnych projektw Bardziej elastyczne zasady konkurencji Wicej inwestycji infrastrukturalnych Uatwienie dostpu do nansowania21% 16% 12% 10% 9% 34% 28%


NarelatywniewysokipoziomfiskalizmupastwUniiEuropejskiejwskazujrwnielicznestudia porwnawcze.Przykadowo,zgodniezwyliczeniamiBankuwiatowegozaprezentowanymiwtegorocznej edycjiraportuDoingBusiness2011,UniaEuropejskazajawrdwiatowychmakroregionw2miejsce podwzgldemwysokocicznychobciefiskalnychponoszonychprzezdziaajcychnajejobszarze przedsibiorcw12. czne obcienie podatkowe przedsibiorcw w przekroju wiatowym Region Amerykaaciska UniaEuropejska KrajeOECD EuropaWschodniaiAzjarodkowa AzjaWschodniaiPacyfik BliskiWschdiAfrykaPnocnardo: Doing Business 2011 European Union (EU), str. 25, Bank wiatowy .13

czne obcienia podatkowe (jako % zysku) 53,50 44,20 43,00 41,20 35,40 32,80

Wpraktycepostulatobnieniakosztwprowadzeniadziaalnocigospodarczejbdzieoznacza koniecznoprzeprowadzeniagruntownychreformfinanswpublicznych.Jednakbiorcpoduwag wysokipoziomdugupublicznegooraznadmiernydeficytbudetowyczcigospodarekpastwUnii Europejskiej,nienaleysispodziewa,ikrajetezdecydujsinaobnieniestawekpodatkwodzyskw przedsibiorstw(jakuczyniatonp.WielkaBrytaniawmarcu2011r.,gdzieobnionostawkpodatku dochodowegoodosbprawnychz28%do26%,przyzaoeniuosigniciadocelowejstawkinapoziomie 23%). SzansnaograniczenieobciefiskalnychprzedsibiorcwwceluprzycignicianowychBIZmoeby wykorzystaniealternatywnychinstrumentwwsparciafinansowegoinwestorw,wszczeglnociwformie ulgpodatkowychnapoziomiecentralnymlublokalnym.11Europeanattractivenesssurvey2011,Ernst&Young,s.39. 12ZgodniezmetodologiprzygotowaniaraportwDoingBuinesswskanikobciefiskalnychprzedsibiorcwjestobliczanyjako stosunekcznejwysokociopatpodatkowychiparapodatkowychpaconychprzezprzedsibiorcw(wtym,podatkwdochodowych odosbprawnychifizycznych,podatkwmajtkowych,podatkwodzyskwkapitaowych,opatdrogowych,opatrodowiskowych orazskadeknaubezpieczeniespoeczne)doprzecitnegozyskuwypracowanegoprzezdwuletnieredniejwielkociprzedsibiorstwo. 13http://www.doingbusiness.org/~/media/FPDKM/Doing%20Business/Documents/Profiles/Regional/DB2011/DB11-European-Union.pdf

18


III. Proinwestycyjneulgipodatkowe winnychkrajachEuropyiwiata


19

1. GlobalnyrynekzachtinwestycyjnychZachtyinwestycyjnemogprzybierarnform.Nawyrnieniezasugujnajczciejstosowane ulgipodatkowe.Zestawieniestosowanychulgpodatkowychwwybranychkrajachprzedstawiatabela wZaczniku1.Poniejprzedstawionojejskrtdlawybranychkrajwregionu. Proinwestycyjne zachty podatkowe w wybranych krajach regionu Kraj Kraje europejskie Czechy realizacjainwestycjiwsektorze przemysowym pobudzeniedziaalnocibadawczorozwojowej(B+R) rozwjdziaalnociinnowacyjnej ibadawczo-rozwojowejprogram InnovationBox zwolnieniezCITprzezokres5latsigajcedo40% poniesionychwydatkwinwestycyjnych ulgawpodatkudochodowymsigajca30% wydatkwkwalifikowanychponiesionychwzwizku zdziaalnociB+R(amortyzacjarodkwtrwaych, wynagrodzenia) obnionaz25%do5%stawkaCIToddochodu osignitegozwytworzonychwewasnymzakresie wartociniematerialnychiprawnych do100%zwolnieniazCITprzezokres5lat zwolnieniezpodatkuodnieruchomociprzez wadzelokalne ulgapodatkowawwysokoci25-50% poniesionychwydatkwinwestycyjnych- maksymalneobnieniepodatkusigajce80% przez okres 10 lat zwolnieniepodatkowewwysokoci10%wydatkw nawynagrodzeniepracownikwdziauB+R zwolnieniezpodatkudochodowegodla przedsibiorstwrealizujcychinwestycjewlatach 2007-2013 pomocautomatycznaprzyznawanawmomencie zoeniarocznejdeklaracjipodatkowej, napodstawiewydatkwkwalifikowanych poniesionychwdanymroku obnioneskadkinaubezpieczeniaspoeczne 5-letniezwolnieniezlokalnegopodatkuod aktyww obnieniestawkipodatkudochodowegoz20%do 15,5% zwolnieniezVATusugwiadczonychwwolnych portach Cel wsparcia Forma wsparcia

Francja

Holandia

Sowacja

zwikszanierozmiarwprodukcji poprzezrozpoczcienowejprodukcji bdzwikszanierozmiarw produkcjidotychczasowej rozwjinwestycji pobudzaniedziaalnociB+R

Wgry

Wochy

wsparcieinwestycjiwregionach sabiejrozwinitych(Mezzogiorno)

Rosja rozwjinwestycjiwramach 4rodzajwspecjalnychstref ekonomicznych

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: The 2011 worldwide corporate tax guide, Ernst & Young, 2011 Doing business in the Russian Federation, Ernst & Young, 2011 Taxation trends in the European Union, 2011 edition, Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2011 State aid N 39/2007 Italy - Tax credit for new investments in the assisted areas.

20


Analizaprzedstawionegozestawieniapokazuje,eulgipodatkowespowszechnie wykorzystywanewpolitycegospodarczejwielukrajwjakorodekpromujcyrealizacjnowych inwestycji.Udzielajichnietylkokrajerozwijajcesi,rywalizujceonapywzagranicznych inwestycji.Ulgipodatkowepowszechnesrwniewkrajachwysokorozwinitych.WwielukrajachsystemulgpodatkowychjestduobardziejrozbudowanyniwPolsce,dzikiniemu przedsibiorcymogkorzystazszerszegowachlarzaprzywilejwpodatkowych. Ponadtostosowaniezwolniepodatkowychwydajesiprostszewinnychkrajach.Przykadowo,we Woszechzwolnieniepodatkowenainwestycjewsaborozwinitychregionachjestprzyznawane automatycznietj.bezformalnegoubieganiasiowsparcie,wmomenciezoeniarocznejdeklaracji podatkowej. Wwikszocikrajwzwolnieniepodatkowejestograniczoneczasowolubkwotowo(wzalenociod wartociponiesionychwydatkwinwestycyjnych).

Zwolnieniapodatkowetopopularnaformawspieraniainwestycjinawiecie.

Przede wszystkim innowacjeZauwaalntendencjwkrajachwysokorozwinitychjestwykorzystanieulgpodatkowychjakonarzdzia stymulowaniadziaalnociinnowacyjnej.Dziaaniatemajnacelupromowaniedziaalnocibadawczorozwojowejorazwdraaniainnowacyjnychtechnologii,ktrespostrzeganejakonarzdziebudowania midzynarodowejkonkurencyjnociprzedsibiorstw.

SSE nie s polskim wynalazkiemSpecjalnestrefyekonomicznefunkcjonujwwielukrajach.Przedsibiorcykorzystajwnichprzede wszystkimztzw.wakacjipodatkowych,aledostpneswnichrwnieinneprzywileje,jaknaprzykad uproszczoneproceduryadministracyjnelubdostpdorozwinitejinfrastruktury.ZgodniezRaportem ONZ14,tworzenielubrozwjspecjalnychstrefekonomicznychjestjednymznajnowszych,powszechnych trendwwpromowaniunapywubezporednichinwestycjizagranicznychwkrajachazjatyckich.

Unia Europejska nie tylko dotacje gotwkoweKrajeeuropejskierwnieproponujinwestoromskorzystaniezszerokiegowachlarzuulgpodatkowych. Jakwskazujdanestatystyczne,wlatach2004-2006zwolnieniapodatkowestanowiydrugpodotacjach gotwkowych,najbardziejpowszechnformpomocypublicznejwkrajachUE(38%rodkw).Wkolejnych trzechlatach,tj.2007-2009,zauwaymonajujednakrosncrolzwolniepodatkowych(44%) wporwnaniudodotacjigotwkowych(50%).

14Worldinvestmentreport2011,UnitedNationsConferenceonTradeandDevelopment.


21

Struktura pomocy publicznej w UEStruktura pomocy publicznej w UE w latach 2004-2006 Struktura pomocy publicznej w UE w latach 2007-2009

2% 3%

1% 1%

3% 2%

1% 0%

38%

55%

44%

50%

Dotacje Poyczki preferencyjne Udzia w kapitale

Zwolnienia podatkowe Gwarancje Odroczenia patnoci podatku

rdo: Facts and Figures on State Aid in the Member States, Accompanying the Report from the Commission State Aid Scoreboard, Autumn 2010 update, European Commission, Brussels, 2010, str. 41.

A co oferuje inwestorom nasza bezporednia konkurencja?Naleyzaznaczy,iulgipodatkowejakozachtadolokowaniazagranicznychinwestycjistosowane spowszechniewkrajachEuropyrodkowo-Wschodniej,np.wCzechach,naSowacji,wBugarii, naWgrzechwkrajach,ktrebardzoczstorywalizujzPolskolokalizacjduychinwestycji produkcyjnych.Jakwskazujezestawieniewtabeli,ulgipodatkoweswtychkrajachnajpopularniejsz, obokdotacjigotwkowych,formwspieraniainwestycji. Zachty inwestycyjne w krajach Europy rodkowo-Wschodniej Pastwo Dotacjeinwestycyjne Rodzajezacht(bezfunduszyUE) Dotacjenazatrudnienie Dotacje na szkolenie Ulgalubzwolnieniezpodatku dochodowego Zwolnieniezpodatkuod nieruchomoci Zwolnieniezinnychpodatkw Sprzedanieruchomocipo obnionejcenie Innespecyficzne Bugaria Czechy Rumunia Sowacja Wgry Polska

rdo: Opracowanie wasne na podstawie Zachty inwestycyjne w pastwach Europy rodkowo Wschodniej, Wydzia Pomocy Publicznej Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A., Warszawa, czerwiec 2011 r., str. 30.

22


AktualniePolska,oferujcszerokiwachlarzzachtinwestycyjnych,jestatrakcyjnymkrajemdla lokalizacjibezporednichinwestycjizagranicznych.Widocznajestjednaktendencjazaostrzajcej sikonkurencjipomidzykrajamionoweprojektyinwestycyjne. Proinwestycyjneulgipodatkowespowszechniestosowaneprzezwielekrajw,ale-conajbardziej istotne-dostpnesonewkrajach,ktresilniekonkurujzPolskonowychinwestorw. BraktegoinstrumentuwsparciamgbyzagroziutrzymaniuprzezPolskwysokiejocenywrd inwestorwzagranicznychwprzyszoci.


23

2. OddziaywanieulgpodatkowychnaBIZUlgi inwestycyjne szans na przycignicie BIZ?Wobecograniczonychmoliwociredukcjiobciefiskalnychistotnrolzaczynaodgrywapomoc publicznaoferowanaprzedsibiorcomprzezkrajeUniiEuropejskiej.Wsparciezerodkwbudetowych jestwanymelementemrywalizacjionapywnowychBIZ,zwaszczapomidzyregionamiozblionych warunkachinwestowania. Udogodnieniawpostacizachtfinansowychdlazagranicznychinwestorw(takichjakdotacjerzdowe, dotacjegotwkowezfunduszystrukturalnychczytezwolnieniazpodatkudochodowego)przyczyniaj sidozwikszeniaatrakcyjnociinwestycyjnejkrajugoszczcegoisprzyjajksztatowaniusikorzystnego klimatuinwestycyjnego.Poniszywykrespotwierdzatez,eistniejepozytywnakorelacjamidzy udzielonpomocpublicznawielkociinwestycjizagranicznychnapywajcychdodanegokraju(z oglnegotrenduwyamujesijedynieWielkaBrytania,ktrabyawstanieprzycignnajwikszwarto inwestycjiprzyrednioniszympoziomieudzielonegowsparcia).Inwestorzyprowadzcynegocjacje wnaturalnysposbstarajsiuzyskajaknajwikszewsparciedotacyjneiuwzgldniajtenczynnikprzy wyborzekonkretnejlokalizacji.

24


Warto udzielonej pomocy publicznej a warto BIZ w krajach UE w latach 2007-2009Warto BIZ [mln EUR] 250 000 Wielka Brytania

200 000

150 000

Francja

Holandia 100 000

Hiszpania

Niemcy

50 000

Belgia Austria

Szwecja Wochy

Polska

0

Dania Portugalia 0 2 500 5 000 7 500 10 000 12 500 15 000 17 500 20 000 22 500 25 000 27 500 30 000 Warto pomocy publicznej [mln EUR]

50 000 45 000 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000

Austria

Irlandia Bugaria Rumunia Czechy Cypr Finlandia Wgry Grecja

5 000 Estonia Litwa Sowenia otwa Malta 0 0 250 500

Sowacja

750

1 000

1 250

1 500

1 750

2 000

2 250

2 500

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/download. do?tab=table&plugin=0&language=en&pcode=tec00049; http://ec.europa.eu/competition/state_aid/ tudiem_reports/ expenditure.html.


25

Badania dotyczce wpywu SSE i ulg podatkowych na atrakcyjno inwestycyjn regionw Nazwa badania, przedmiot/ zakres badania Wang(2010) Ekonometrycznaanalizawpywu efektywnociSSEwprzyciganiuBIZ woparciuodanedla32616spord333gmin w31chiskichprowincjach17. Obejmuje lata 1978-2007. Djankovetal.(2010) Daneoefektywnymopodatkowaniu przedsibiorstw,pochodzcezankiety przeprowadzonejw2004r.w85krajach, badajcejobcieniapodatkowe porwnywalnychredniejwielkocifirm ookrelonejstrukturzeiprofiludziaalnoci. SchwellnusiArnold(2008) AnalizagospodarekOECDwlatach 1996-2004dotyczcawpywupodatkw odprzedsibiorstwnainwestycje iproduktywno. Hajkovaetal.(2006) Analizadanychz28krajwOECDwokresie 1991-2000. GordoniHines(2002) Pracaprzegldowa. BerthlemyiDmurger(2000) Empirycznaanalizadanychpanelowychdla 24chiskichprowincjiwokresie11latoraz modelteoretyczny. Hines(1999) WpywpodatkwnaBIZnaprzykadzie USAorazproblematykaunikaniapodatkw wkontekciemidzynarodowym. Gwne wnioski SSEzwikszyyBIZpercapitaao58%(gwnie wprzemyle)wstosunkudookresuprzedich utworzeniem,niewypierajcprzyokazjikrajowego kapitauiinwestycji.

Wyszeefektywnestawkipodatkudochodowegoodosb prawnychsnegatywnieskorelowanezinwestycjami wsektorzeprzemysowym.Sektorusugowyjestmniej wraliwynawzroststawekpodatkowychnisektor przemysowy.Ponadto,wysokiepodatkiprzyczyniajsi dopowikszaniaszarejstrefyorazpowoduj,efirmy czciejfinansujswojdziaalnokredytemniemisj akcji. Wzrostefektywnejstopyopodatkowaniao1pktproc. pocigazasobobnienienakadwinwestycyjnychna fabryki,wyposaenieiinfrastrukturook.0,51,0pkt proc.

Negatywnywpywpodatkw(mierzonychkracow efektywnstopopodatkowania)naBIZ.

Wwynikusilnejkonkurencjipodatkowejinwestorzyczsto przenoszzyskizdziaalnocidokrajwonajniszych obcieniachpodatkowych. BIZnapywajcedoSSEizwizanyztymtransfer technologiipenifundamentalnrolwtworzeniu chiskiegowzrostugospodarczego.

BIZcechujsinegatywnelastycznociwzgldem zmianstawekpodatkwwwysokoci-0,6.

15Dokoca2007r.SSEfunkcjonowaynatereniea300spordtychgmin,costanowi92%. 16Waciwiew22prowincjach,5regionachautonomicznychi4miastachwydzielonych.

26


IV. Specjalne strefy ekonomiczne na wiecie


27

1. RozwjSSEnawiecieDecyzjoutworzeniupierwszejSSEwdzisiejszymrozumieniupodjtowShannonwIrlandii w1947r.,aledziaalnoprodukcyjno-przetwrczprowadzisitamod1958r.Przedrokiem 1970wikszostrefpowstawaawkrajachrozwinitych,gwnieEuropyZachodniej.Wlatach pniejszychwzorowaysinanichinne(np.zarzdzajcastrefwShannonfirmaInternational IrelandDevelopmentdoradzaaprzytworzeniunajstarszejpolskiejSSEwMielcu).LiczbaSSEnawieciewcironie.SrozpowszechnionewAzjiiAmeryceaciskiej,azyskujna popularnocitakewAfryceiEuropierodkowo-Wschodniej.WedugBoyengeniesonenatomiastwci rozwinitewAmerycePoudniowej.W1986r.istniao176obszarwocharakterzeSSErozlokowanych w47krajach.W2008r.byoichjuponad3000w135krajach.Majtakecorazwikszyudzia wmidzynarodowychobrotachhandlowych,gdysszczeglniepopularnewkrajach,wktrych gospodarkiopartesnamidzynarodowejwymianiehandlowej. Rozwj geograficzny i liczebny SSE na wiecie Rok LiczbakrajwzeSSE LiczbaSSEogem 1975 25 79 1986 47 176 1997 93 845 2008 135 3000

rdo: Opracowanie wasne na podstawie ILO (2003), Engman et al. (2007) oraz FIAS (2008).

OkrelenieSSEobejmujewieletypwstref,nazywanychrniewzalenociodregionuispecjalizacji, jednakwsplnichcechjestudzieleniedziaajcymnajejterenieprzedsibiorcomrnegorodzajuulg izwolniepodatkowych.Najwaniejszeznichto: Eksportowa strefa przetwrczaprodukcjanastawionajestgwnienaeksport,apracochonne przetwarzanierozwijasiwoparciuoimportowanewolnocowomateriaylubpodzespoy,tani sirobocz,ulgipodatkoweirozwinitinfrastruktur;istotnajesttelokalizacjaorazpoczenia transportowo-komunikacyjne, Strefy wolnego handlu obszarywolnocoweoferujceskadowanie,dystrybucj,przeadunek ireeksporttowarw;wpierwszychstrefachtegotypuobowizywawrczzakazprowadzenia dziaalnociprodukcyjnej, Strefy przedsibiorczocizaprojektowanecelemrewitalizacjiobszarwmiejskichlubwiejskichprzez zastosowaniezachtpodatkowychidotacjigotwkowych,tworzonegwniewkrajachrozwinitych, Wolne portyobejmujcezazwyczajwikszeobszarynisamport,np.caenadmorskiemiejscowoci, wktrychodbywasibezcowawymianahandlowa;uwzgldniajwszystkierodzajeaktywnoci gospodarczej,wtymturystykisprzedadetaliczn, Strefy handlu zagranicznegowolneodopatcelnychzaskadowanietowarw,moliwajest dziaalnowytwrczaiprzetwrcza,jednakstrefytesuprzedewszystkimjakoprzejciowa lokalizacjatowarwpochodzcychzimportu, Strefy wyspecjalizowanenp.parkinaukowe,logistyczneitechnologiczne,strefypetrochemiczne, strefywobrbieportwlotniczychiklastrw.

PakietyzachtstosowanychwSSEmonapodzielinakorzycifinansoweiniefinansowe. Dozachtfinansowychnale(por.np.Engman2007,UNESCAP2005): ZwolnieniazCIT, Zwolnieniazpodatkuodnieruchomoci, ZwolnieniazPITobcokrajowcwpracujcychwSSE, Zwolnieniazopatcelnych, Moliwozastosowaniaprzyspieszonejamortyzacji,

28


Subsydia17,dotacjeirodkiwyrwnawcze,np.: edukacyjneiszkoleniowe, okresowerefundacjeczcikosztwprowadzeniadziaalnoci, dostawywodyielektrycznociponiejcenrynkowych.

ZachtyniefinansowestosowanewSSEobejmujnatomiast: Dostpdorozwinitejinfrastruktury: komunikacyjnej(drogowej,kolejowej,lotniczej), technicznej(siecienergetyczne,wodne,kanalizacyjne,telefoniczne), przestrzenibiurowej,mieszkaiusuginstytucjonalnych,np.szk;

Uproszczoneproceduryadministracyjne,np. zasadajednegookienka, uproszczoneprocedurylicencyjneicelne;

Liberalizacjprawa,obejmujcm.in.: ograniczeniaprawzwizkwzawodowychiinnychprawpracowniczych, szczeglnochronprawwasnociprywatnej, swobodtransferuzyskwikapitau, mniejrestrykcyjneregulacjerodowiskowe;

Usugipromocyjnedlaeksportu,np.: doradztwobiznesowe, wsparciemarketingowo-sprzedaowe, preferencyjnekredytyeksportowe.

SSE w ChinachOd1978r.wChinachstopniowotworzonoSSE,awichobrbiewyspecjalizowanepodstrefy charakteryzujcesirnymipakietamizacht.Czterynajstarsze,tzw.strefyuprzywilejowania ekonomicznegopowstaywShenzen,Shanton,XiameniZhuhai. 30latfunkcjonowaniaSSEwChinachprzyczyniosidosukcesugospodarczegotegokraju. ChinystaysinajwikszymwiatowymbeneficjentemBIZ,eksporteremiposiadaczemrezerw dewizowych.ObecnoSSEwpynatakepozytywnienarozwjinnychregionwkraju.Trudno jednakoceniwpywposzczeglnychzachtstosowanychwSSEnarozwjgospodarkichiskiej. ShenzentonajbardziejspektakularnyprzykadsukcesuchiskichSSE.Rocznetempowzrostu gospodarczegonapocztkulat90wynosiotam30%,aobecnieutrzymujesinapoziomie 17%.ToobecnieczwartecodowielkocimiastoChiniregionalnecentrumfinansowo-handlowe zrozwinitymprzemyseminformatycznym,elektronicznym,chemicznym,urzdzemedycznych orazwielkimmidzynarodowymportemmorskim,do1980r.byoliczcjedyniekilkasettysicy mieszkacwosadryback.Stanowiteinspiracjdlapowstajcychwinnychregionachkraju strefnowychtechnologii(chiskichdolinkrzemowych).WikszoinwestycjiwShenzen kontrolowanajestprzezssiedniHongKong.

17Zgodniezporozumieniemwsprawiesubsydiwirodkwwyrwnawczych,bdcymzacznikiemdoporozumienia ustanawiajcegoWTO,subsydiauzalenioneprawnielubfaktycznie,wycznielubjakojedenzkilkuinnychwarunkwod dziaalnocieksportowejszakazane(SubsydiawSSE,jakowspierajcerozwjregionwwzgldniesabiejrozwinitychwyczono jednakztegozakazu).


29

2. KanayoddziaywaniastrefnagospodarkCele strefUzasadnienietworzeniaSSEjestrnewprzypadkukrajwrozwijajcychsiirozwinitych.Kraje rozwijajcesipoprzezinstrumentjakimsSSEstarajsiprzedewszystkimprzycignobcykapita iprodukowanarynkizagraniczne.Istnieniestrefopierasiwichprzypadkutakenaprzesankach infrastrukturalnychilogistycznych.Koncentracjapodmiotwwramachaglomeracjilubregionu poprzedzonajestbowiemusprawnieniamilokalnego,naogubogiego,zapleczainfrastrukturalnego. Wanejesttakebudowanietrwaychrelacjibiznesowychpomidzyrnymibranamiobecnymiwstrefie. PrzyczynytworzeniaSSEwkrajachrozwinitychsbardziejzrnicowane.Chociakrajetemaj dostatecznydostpdokapitau,topotencjalniinwestorzynapotykajwnichnaliczneobostrzenia regulacyjne,barieryhandloweinieefektywnadministracj.ZachtywSSEmajzniwelowate utrudnienia.WUSA,WielkiejBrytaniiiFrancjistrefysunaogrewitalizacjiwybranychobszarw miejskichlubwiejskich. DonajczciejprzytaczanychcelwtworzeniaSSEnalezatem: rozwjgospodarczy, rozwjnowychtechnologii, rozwjeksportu, zwikszeniekonkurencyjnocidanegoregionu, tworzenienowychmiejscpracy.

Wszystkiepowyszecelesuwspieraniurozwojuregionwsabiejrozwinitychpoprzezpoprawich atrakcyjnociinwestycyjnej,cowkonsekwencjiprowadziwdugimokresiedoszybszegotempawzrostu gospodarczego.Strefysutaketworzeniupodanejspecjalizacjibranowejjakozalkaklastrw sektorowych. Korzycizrozwojustrefdzielisinastatyczneidynamiczne. Korzycistatyczneobejmujm.in.: wzrostzatrudnieniaiwzrostdochodwwspoeczestwie, wzrostidywersyfikacjeksportu, napywbezporednichinwestycjizagranicznych, zwikszonedochodyfiskalne. poredniakreacjazatrudnienia, noweumiejtnociirozwjkapitauludzkiego, transferwiedzy,nowychtechnologiiiknowhow, efektdemonstracjizastosowaniadobrychpraktykSSEjakolaboratoriwdowiadczalnychprzed wdroeniemszerszejstrategiireform.

Korzycidynamicznestrudniejmierzalne,aleichdugookresowywkadjestwaniejszy:

30


GwnepunktydebatyoskutkachtworzeniaSSEpodsumowujeponiszatabela. Dyskusja na temat ekonomicznych skutkw tworzenia SSE Kwestia sporna Korzycizhandlu zagranicznego Tezy zwolennikw stref Nastpujeznacznywzrosteksportu ijegodywersyfikacja. Tezy przeciwnikw stref Przycigajdziaalnouzalenionod importuoniskiejwartocidodanej.

Aktywnoprzemysowa Wielestrefprzyczyniosidopostpu Wspierajgwniedziaalno technologicznegoirozwojukapitau montaow,zatrudniajcnisko ludzkiego. wykwalifikowanychpracownikw. Reformy polityczne Swzoremjakokatalizatory ilaboratoriabadawczedladalszych reformipolitykzrwnowaonego rozwoju. PrzycigajznaczneBIZ,awikszo nakadwinwestycyjnychprzypada nabranezainteresowanesta dziaalnociwstrefie. Pomagajuniknprzeprowadzania strukturalnychreformgospodarczych wskalicaegokraju.

NapywBIZ

Przycigajmaozaawansowane technologicznieBIZ,ktrenie wymagajwykwalifikowanejpracy, atakebraneatwewrelokacji18.

rdo: Opracowanie wasne na podstawie FIAS 2008.

18Chodziotzw.footlooseindustries,czylibrane,ktremogzostaatwoprzeniesionedoinnejlokalizacji,bezuszczerbkudlafirmy wpostacim.in.kosztwsurowcwitransportu.


31

3. WpywSSEnarozwjtechnologicznyirozwj kapitauludzkiegoWzrost produktywnoci poprzez transfer technologii i rozwj kapitau ludzkiegoZniwelowanieutrudnieinfrastrukturalnychorazbarierregulacyjnychzapewniabardziejprzyjazny klimatdlanapywunowychBIZ.Tozkoleiwpywanarozwjtechnologii,ataketransferyknowhowdo regionw,wktrychpowstaystrefy.Majonetakepozytywnywpywnarozwjcennychumiejtnoci (np.marketingowychlubdystrybucyjnych)orazpopularyzacjnowoczesnychtechnikmenederskich. InnymikanaamirozwojukapitauludzkiegowSSEs: modernizacjalokalnegosystemuedukacji, zagraniczneszkoleniadlapracownikwkorporacjitransnarodowych, powstanieinstytutwbadawczo-rozwojowychiwsppracadydaktycznafirmorazuczelniwyszych, popularyzacjapostawprzedsibiorczychwrdlokalnychspoecznoci.

Wpyw SSE na rozwj kapitau ludzkiego, technologii i produktywnociSSE

BIZ

Wzrost zatrudnienia

Szkolenia, transfery wiedzy i umiejtnoci

Transfery technologii

Efekt dochodowy

Rozwj kapitau ludzkiego

Wzrost produktywnoci

Wydatki na zdrowie i edukacj

Wzrost gospodarczy i redukcja skali ubstwa

rdo: Opracowanie wasne na podstawie Aggarwal (2007).

32


Wpyw SSE na rozwj technologiczny i produktywno ze szczeglnym uwzgldnieniem wpywu ulg podatkowych na wzrost nakadw na badania i rozwj Nazwa badania, przedmiot/zakres badania Wang(2010) Gwne wnioski

Oprczfizycznegokapitaustrefyprzynosz zaawansowanietechnologiczneprzekadajcesina Ekonometrycznaanalizawpywuefektywnoci wyszyo0,6pktproc.wskanikproduktywnoci. SSEwprzyciganiuBIZwoparciuodane dla326 spord33319gminw31chiskich prowincjach20.Obejmujelata1978-2007. Vartia(2008) Inwestycjereagujnegatywnienawzrostpodatkw korporacyjnych.Spadekstawekpodatkowychna Analizawpywupodatkwdochodowych przestrzeni10latrednioz35%do30%wpywana przedsibiorstwnainwestycjewB+Roraz wzrostcakowitejproduktywnociczynnikwo0,8pkt produktywnoczynnikwprodukcji.Danena proc.Ulgipodatkowenadziaalnobadawczo-rozwojow poziomiebrandlazbiorupastwOECD. majpozytywnywpywnaproduktywnoissilniejsze wbranachcharakteryzujcychsiredniowyszymi maramiorazbardziejinnowacyjnychizaawansowanych technologicznie. HaleiLong(2007) DanezChinnapoziomieprzedsibiorstw pochodzcezankietyBankuwiatowego. JaumotteiPain(2005) BrakpotwierdzeniatezyopozytywnymwpywieBIZ napywajcychdoSSEnaproduktywno.

Zachtypodatkoweprzyczyniajsidowzrostu innowacyjnocifirmpoprzezwzrostwydatkwna Regresjapanelowadanychz20krajwOECD badania.Odbywasitojednakzduymiopnieniami, zokresu1982-2001dotyczcychczynnikw aefektywnotakichdziaawduymstopniuzaley wpywajcychnawielkowydatkwnaB+R odwarunkwlokalnychdanegokraju.Wprzypadku orazliczbpatentw. zyskujcegowcinaznaczeniusektorausuggranica midzyB+Razwykdziaalnocioperacyjnbywa jednakniewyrana. Hall(2002);Bloometal.(2002) Analizadanychz9krajwOECDzokresu 17latpodktempodatkwiwydatkw naB+R HalliVanReenen(2000) Wpywopodatkowanianawydatkikrajwna B+R. Boersch-Supan(1998) Wpywopodatkowaniaprzedsibiorstw nacakowitproduktywnoczynnikw produkcji. SpadekkosztwpodatkowychB+Ro10%prowadzi dowzrostuB+Ro1%wkrtkimokresie,zao10%- wdugim.

Pomimopocztkowychbadawskazujcychnaniewielk elastycznoB+R,pniejszeopracowaniapokazuj naelastycznozbliondo1:oznaczato,ewielko podejmowanychbadajestwprostproporcjonalnado obnikipodatku. Podatkiwpywajnaznieksztaceniacenczynnikw produkcjiiichrealokacjdomniejproduktywnych sektorw(pozasektorprywatny),cowywieranegatywny wpywnaproduktywno.

19Dokoca2007r.SSEfunkcjonowaynatereniea300spordtychgmin,costanowi92%. 20Waciwiew22prowincjach,5regionachautonomicznychi4miastachwydzielonych.


33

4. WpywSSEnabudetlokalnyicentralnyRozwjSSEmawpywnabudetylokalneicentralne,aczkolwieksiaikierunektegowpywupozostaj kwestispornizaleodoferowanychzachtfiskalnych.Typowypakietzachtzawieracakowite lubczciowezwolnieniezpodatkudochodowegoodosbprawnych,podatkuodnieruchomocioraz zwolnieniezimportowychopatcelnych.Zachtytestanowiutraconewpywybudetowe. PrzychodybudetowezwizanezpojawieniemsiSSEtogwniewpywyzPIT,aleteCITwwyniku napywunowychprzedsibiorstw.Wprzypadkustrefpublicznych,przychodypochodztezopatza usugiorazwynajemisprzedanieruchomoci.Przychodypowyszezestawiasizkosztamitworzenia ifunkcjonowaniaSSE.Kosztytesjednorazowelubokresoweimogprowadzidoproblemwfinansw publicznych,np.wtedy,gdy: rozwjstrefpocigazasobniewspmiernewydatkirzdwnainfrastruktur, strefyniefunkcjonujwoparciuozwrotponiesionychnakadw, strefyotrzymujznacznesubsydiawpostacidostarczaniaenergiielektrycznej,wodylubinnychusug komunalnychponiejstawekrynkowych.

Zestawienie najczciej przytaczanych fiskalnych przychodw i kosztw SSE Przychody Koszty

ZtytuuCIT(przybrakuwakacjipodatkowych) Stratyztytuustosowanychulgpodatkowychicelnych ZtytuuPIT(odbezporedniegoiporedniego zatrudnienia) Opatyzapozwoleniaiusugi Opatyzadzierawlubsprzedaziemi Opatycelneodproduktwsprzedawanychna rynekwewntrznykraju Opatykoncesyjnezabudynkiiwyposaenie (port,elektrownia,itp.) Kosztyadministracjiiinnewydatkioperacyjne wstrefachpublicznych Wysokienakadykapitaowesektorapublicznegona rozwjinfrastruktury Wpywyutraconewwynikurelokacjiprzedsibiorstw zobszarwpozaSSE Opatycelneutraconewwynikuprzemytu rodkiprzeznaczonenasubsydia

rdo: Opracowanie wasne na podstawie Engman et al. (2007) oraz FIAS (2008).

34


OpracowaniaopartenabadaniachempirycznychwpywuulgwramachSSEnadochodybudetowenies liczne.WtabeliponiejuwzgldnionowybranepozycjebadajcewpywgeneralnychobniekCITnabudet centralnywoderwaniuodSSE. Badania dotyczce wpywu ulg podatkowych od przedsibiorstw w SSE i obniek CIT na budet lokalny lub centralny Nazwa badania, przedmiot/zakres badania Nowakowska(2009) AnalizawpywuulgstosowanychwSSEna budetlokalnynaprzykadzienajstarszej polskiejSSEEuro-ParkMielec. Gwne wnioski Zpunktuwidzeniabudetujednosteksamorzdu terytorialnegoznaczenieulgpodatkowychwCITdla inwestorwjestniewielkie.Wstrefienastpiznaczny wzrostdochodwzpodatkwdochodowychiod nieruchomoci.Napywfirmzachconychulgami podatkowymiprzyczynisidorejestracjikolejnych,co pozytywniewpynotakenadywersyfikacjprzemysu ilokalnprzedsibiorczo. Silnypozytywnywpywumidzynarodowieniagospodarki naprzychodyzpodatkw:zwikszeniewskanika umidzynarodowienia,wprowadzonegowopracowaniu, o10pktproc.zwikszaprzychodyzpodatkuo4,4pkt proc.

BeckeriFuest(2007) Analizadanychz16landwniemieckich zokresu1970-2005dotyczcychwpywu umidzynarodowieniagospodarki, mierzonegowolumenemhandluiinwestycji zagranicznychnadochodyzpodatkwod przedsibiorstw. Clausing(2007) WielkoprzychodwzCITwodniesieniu doPKBdlakrajwOECDwokresie1979 2002.

Empirycznewynikiwskazujnarelacjmidzystawkami podatkwaprzychodamibudetowymioksztacieparaboli, gdziewartomaksymalnaprzychodwjestosiganaprzy stawce33%dlacaejprby.Stawkadlamaksymalnych przychodwmalejedlakrajwomniejszejpowierzchnilub silniejzintegrowanychzgospodarkwiatow. Stawkipodatkuodosbprawnychcechujewyranytrend spadkowy.Mimotego,dochodyzpodatkwniezmniejszaj sizuwaginaposzerzeniebazypodatkowej.Ponadto, podatkioddochodwzpracy,ktrepacbezporednio pracownicy,mogbybardziejefektywnenipodatkiod dochodwosbprawnych.

BondiChennels(2000) AnalizaotoczeniapodatkowegowUSA, Japonii,Niemczech,Francji,Wielkiej Brytanii,DaniiiHolandii.


35

36


V. Dotychczasowe efekty funkcjonowania SSE w Polsce


37

1. Podstawowerezultatyfunkcjonowania specjalnych stref ekonomicznychJak duo zainwestowali dotychczas przedsibiorcy strefowi?Podstawowedane,ktreszbieraneimonitorowanedlaocenyefektwfunkcjonowaniaspecjalnychstref ekonomicznychwPolsce,toliczbaudzielonychzezwole,wartozrealizowanychinwestycjiorazliczba nowychbdutrzymanychmiejscpracy.Wartocitewedugstanuna31grudnia2010r.przedstawione zostaywponiszejtabeli. Efekty specjalnych stref ekonomicznych wedug stanu na 31 grudnia 2010 r. Strefa Kamiennogrska Katowicka Kostrzysko-Subicka Krakowska Legnicka dzka Mielecka Pomorska Supska Starachowicka Suwalska Tarnobrzeska Wabrzyska Warmisko-Mazurska Suma cakowita Liczba zezwole 46 201 112 58 53 142 150 75 45 70 56 121 159 66 1 354 Warto zrealizowanych inwestycji w mln PLN 1551,1 16869,6 3786,3 1655,7 4568,8 8184,8 4690,3 6727,4 963,6 1528,9 1474,9 6081,4 12105,4 3033,4 73 221,6 Nowe miejsca pracy 4 076 34292 11943 6 421 8549 16 717 12689 14 288 1960 2946 5 070 20 083 22 512 5595 167 141 Utrzymane miejsca pracy 273 9181 5309 2 515 254 6 531 3 827 4987 723 3 403 888 7749 7 545 4963 58 148

rdo: Ministerstwo Gospodarki, Efekty Funkcjonowania Specjalnych Stref Ekonomicznych, stan na koniec grudnia 2010, http://www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci/Wsparcie+finansowe+i+inwestycje/Specjalne+strefy+ekonomiczne/ Efekty+SSE.

Wedugstanunadzie31grudnia2010r.,wspecjalnychstrefachekonomicznychudzielono1354 zezwolenia21.Najwicejzezwoleudzielonowstrefiekatowickiej(201)orazwabrzyskiej(159),anajmniej wstrefiesupskiej(45)ikamiennogrskiej(46). Dodnia31grudnia2010r.utworzonowstrefachponad167tys.nowychmiejscpracyorazutrzymano ponad58tys.etatw.Najwikszliczbnowychmiejscpracyutworzonodotejporywstrefiekatowickiej (ok.34tys.),wabrzyskiej(ok.22,5tys.)itarnobrzeskiej(ok.20tys.),anajmniejwsupskiej(ok.2tys.) istarachowickiej(ok.3tys.). Specjalne Strefy Ekonomiczne funkcjonuj w Polsce od ponad 15 lat i wpisay si w katalog instrumentw zachcajcych do inwestowania w naszym kraju. Patrzc na rezultaty funkcjonowania SSE - zwizane z wielkoci nakadw inwestycyjnych oraz utworzonych miejsc pracy w strefach - z pewnoci mona rwnie mwi o skutecznoci tego instrumentu. Jednym z wyzwa dotyczcych dalszego funkcjonowania stref jest podtrzymanie ich atrakcyjnoci inwestycyjnej. Teresa Koryciska Zastpca Dyrektora Departamentu Instrumentw Wsparcia, Ministerstwo Gospodarki

21Liczbaobecniewanychzezwole

38


Poziomzatrudnieniawstrefachwlatach1998-2010przedstawiaponiszywykres.Jakwynika zprzedstawionychdanych,najwikszywzrostzatrudnienianastpiwlatach2004-2008. Zatrudnienie w SSE ogem (nowe i utrzymane miejsca pracy) w latach 1998-2010 (w tys., narastajco)250 225,29 210,54 200 182,37 208,52

150

146,42

100 77,57 50,80 50 42,30 6,10 0 1998 31,80 17,30 1999 2000 2001 2002 2003 2004 62,10

112,17

2005

2006

2007

2008

2009

2010

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Ministerstwo Gospodarki, Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, stan na 31 grudnia 2010 r., stan na 31 grudnia 2009 r., stan na 31 grudnia 2008 r., 31 grudnia 2007, 31 grudnia 2006 oraz Specjalne strefy ekonomiczne na koniec 2005 r., Specjalne strefy ekonomiczne stan na dzie 31 grudnia 2004 r.; D. Miaszewicz, Instrumenty finansowego wspierania przez pastwo dziaalnoci inwestycyjnej przedsibiorstw analiza porwnawcza, str. 203.

DrugimistotnymkryteriumocenyfunkcjonowaniaSSEjestwartoponiesionychnakadw inwestycyjnych.Dodnia31grudnia2010r.poniesionowstrefachwydatkiinwestycyjneowartoci 73,2mldPLN.Najwikszenakadyponiesionojakdotejporywstrefachkatowickiej(prawie17mldPLN), wabrzyskiej(ponad12mldPLN)idzkiej(ponad8mldPLN),anajmniejszewsupskiej(niecay1mld PLN)isuwalskiej(ok.1,5mldPLN). Poziomwielkocinakadwinwestycyjnychwstrefachwlatach1998-2010przedstawiakolejnywykres. Jakwynikazprzedstawionychdanych,najwikszywzrostnastpiwlatach2005-2007. Nakady inwestycyjne w SSE w latach 1998-2008 (w mld PLN, narastajco)80 73,2 70 66,6 60 56,7 50 46,1 40 35,4 30 25,7 20 15,3 10 2,1 0 1998 4,6 1999 2000 6,5 2001 13,1 9,3 19,9

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Ministerstwo Gospodarki, Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, stan na 31 grudnia 2010 r., stan na 31 grudnia 2009 r., stan na 31 grudnia 2008 r., 31 grudnia 2007, 31 grudnia 2006 oraz Specjalne strefy ekonomiczne na koniec 2005 r., Specjalne strefy ekonomiczne stan na dzie 31 grudnia 2004 r.; D. Miaszewicz, Instrumenty finansowego wspierania przez pastwo dziaalnoci inwestycyjnej przedsibiorstw analiza porwnawcza, str. 203. Ernst & Young - Specjalne Strefy Ekonomiczne po 2020 roku 39

2. OddziaywanieSSEnarozwjregionwPolski wynikibadaekonometrycznychPoniejprzedstawionogwnewnioskizekonometrycznejanalizywpywufunkcjonowaniaSSEwPolsce nawynikigospodarczenapoziomiepodregionwipowiatw.Powodemskoncentrowaniaanalizyna podregionachipowiatach,zamiastwojewdztwachlubzagregowanympoziomiekrajowymjestmoliwo lepszegowyizolowaniaefektwfunkcjonowaniastref. Analizaopierasinaestymacjiszereguekonometrycznychmodelipanelowych(czyliposiadajcych zarwnowymiarczasowy,jakiprzekrojowy)obejmujcychokres2002-2010oraz,wzalenociod analizowanegopoziomuadministracyjnego,379powiatwi66podregionw. Wbadaniuzastosowanotrzyzmienneopisujcefunkcjonowaniestrefwdanymregionie: liczbnowoutworzonychmiejscpracy, wielkoponiesionychnakadwinwestycyjnych, zmiennzero-jedynkowprzyjmujcwarto1,jeliwdanymregioniewdanymrokufunkcjonowaa strefaekonomicznai0wprzeciwnymprzypadku.

Wszystkiezmiennezostayprzedstawionewujciurocznym,aichwartociuzyskanozbazydanych MinisterstwaGospodarkidotyczcejfunkcjonowaniaSSE. Pozazmiennymiopisujcymifunkcjonowaniestrefwanaliziewykorzystanoszerokizestawzmiennych opisujcychspecyfikgospodarekposzczeglnychregionwnp.22: stopbezrobocia, wspczynnikzatrudnienia, relacjwynagrodzewdanymregioniedoredniegopoziomuwynagrodzewkraju, liczbfirmdziaajcychwdanymregionie, zatrudnieniewprzemyle, wielkokapitauinakadwbruttonarodkitrwae(inwestycji)wprzeliczeniunamieszkaca(per capita), PKBpercapita,

Wszystkiezmiennekontrolne(opisujcespecyfikgospodarekregionw)pochodzzBazyDanych RegionalnychGUS. Ideazastosowanejmetody(estymacjamodelipanelowych)poleganaokreleniusiywpywuzmiennej opisujcejfunkcjonowaniestrefnazmiennopisujcwybranyaspektwynikwgospodarczych (np.bezrobocie,inwestycje)przyuwzgldnieniuwpywunatzmiennrwnieinnychczynnikw. Wefekcieanalizymoliwejestskwantyfikowanieurednionegowpywufunkcjonowaniastref(mierzonego jednzopisanychwczeniejzmiennych)nawynikigospodarczeregionw. WynikiprzeprowadzonejanalizywskazujnaistotnrolSSEwwyjanianiuzrnicowaniawynikw gospodarczychmidzyanalizowanymiregionami,zarwnowobszarzerynkupracy,jakiinwestycji orazPKB,chociaocenasiytegowpywurnisiwzalenociodzastosowanejmetodyestymacji izestawuzmiennychkontrolnych.

22Szczegowyopiszastosowanejmetodologii,peenzestawzastosowanychzmiennych,jakrwnieopisotrzymanychwynikwjest dostpnynastronieinternetowejErnst&YoungwPolsce(www.ey.com.pl),wzakadcepowiconejniniejszemuraportowi.

40


Poniejprzedstawionogwnewnioskiliczbowe,jakiemonasformuowanapodstawieprzeprowadzonej analizy. Rynekpracy: Wregionach,wktrychfunkcjonujstrefy,stopabezrobociajestprzecitnieniszao1,5do 2,8pktproc.wprzypadkupodregionworaz2,3do2,9pktproc.wprzypadkupowiatw. Zwikszenienakadukapitauzainwestowanegowstrefieo100mlnPLNprowadzidoobnienia stopybezrobociawpodregionieo0,17do0,33pktproc.,zawpowiecieo0,19do0,25pktproc. Wzrostzatrudnieniawstrefacho1tys.osbprowadzidospadkustopybezrobociawpodregionie o0,4do0,9pktproc.,podczasgdynapoziomiepowiatuod0,7do1,0pktproc. Wpodregionach,wktrychfunkcjonujstrefypoziomnakadwbruttonarodkitrwae wprzeliczeniunamieszkacajestwyszyook.250do600PLN,zawpowiatachook.510do 570PLNniwpozostaych,odpowiednio,podregionachipowiatach. Wzrostzatrudnieniawstrefacho1tys.osbprowadzidowzrostunakadwbruttonarodkitrwae wprzeliczeniunamieszkacaook.90do105PLNwprzypadkupodregionworazook.150do 160PLNwprzypadkupowiatw. Wpodregionach,wktrychfunkcjonujstrefy,poziomPKBpercapitajestwyszyprzecitnie ook.1300do2500PLNniwpozostaychpodregionach,cooznaczawyszywskanikPKBper capitaook.3,9%do7,5%24przecitnegoPKBpercapitadlaPolskiniwpozostaychpodregionach. Wzrostzatrudnieniawstrefacho1tys.osbprowadzidowzrostuPKBnamieszkacawdanym podregionieook.310do460PLN.

Inwestycje:

ProduktKrajowyBrutto23:

Wpyw funkcjonowania SSE w Polsce na wyniki gospodarcze podregionw i powiatw Poziompowiatu: Stopabezrobociajestprzecitnieniszao2,3do2,9pktproc. Poziompodregionu: Stopabezrobociajestprzecitnieniszao1,5do2,8pktproc. Poziompowiatu: Poziomnakadwbruttonarodkitrwaewprzeliczeniunamieszkacajest wyszyook.510do570PLN Poziompodregionu: Poziomnakadwbruttonarodkitrwaewprzeliczeniunamieszkacajest wyszyook.250do600PLN Poziompodregionu: PKBpercapitajestwyszyprzecitnieook.1300do2500PLN

Rynek pracy

Inwestycje

ProduktKrajowyBrutto

23PKBnamieszkacaprzeanalizowanojedyniedlapodregionw,zewzgldunabrakdanychzrachunkwnarodowychnapoziomie powiatw. 24PoziomPKBpercapitaPolskinapodstawiedanychza2008r.


41

Strefy odgrywaj istotn rol w rozwoju gospodarczym otoczenia:

Wpyw na ograniczenie bezrobocia

na poziomie powiatw: bezrobocie nisze od 2,3 do 2,9 punktw procentowych w porwnaniu do powiatw bez strefy

Wpyw na wzrost PKB

na poziomie podregionw: PKB wysze od 1 300 do 2 500 PLN per capita, w porwnaniu do podregionw bez strefy, tj. 3,9% do 7,5% przecitnego PKB per capita Polski wicej ni w podregionach bez strefy

42


3. SSEainnezachtyinwestycyjneipreferencje podatkowewPolsceporwnanieWodniesieniudoprojektwinwestycyjnychPolskamadozaoferowaniagwniepomocznastpujcych rde: wsparcieoferowanewramachProgramuOperacyjnegoInnowacyjnaGospodarka2007-2013(POIG), wspfinansowanegozEuropejskiegoFunduszuRozwojuRegionalnego, wsparcieinwestycyjneoferowanewramach16RegionalnychProgramwOperacyjnych(RPO), wspfinansowanychzEuropejskiegoFunduszuRozwojuRegionalnego, wsparciewpostaciWieloletnichProgramwWsparciaoferowanychwramachrzdowejinicjatywy Programwspieraniainwestycjioistotnymznaczeniudlagospodarkipolskiejnalata2011-2020, zwolnieniezpodatkudochodowegooferowanewramachspecjalnychstrefekonomicznych, zwolnieniezpodatkuodnieruchomocioferowaneprzezniektregminy.

BliszacharakterystykapowyszychformwsparciazostaaprzedstawionawZaczniku2. Liczba beneficjentw oraz czna warto udzielonej pomocy publicznej (wedug stanu na 31 grudnia 2010 r.) Instrument wsparcia Liczba beneficjentw stan na koniec 2010 r. Wysoko i okres udzielonego wsparcia stan na koniec 2010 r. 6005,15mlnPLN(2008-2010) 3668,83mlnPLN(2008-2010) 683,41mlnPLN(2005-2009)

Dotacjeunijnepoziomkrajowy 400liczbazawartychumw (POIG) Dotacjeunijnepoziom regionalny(RPO) Dotacjerzdowe(Wieloletnie ProgramyWsparcia) Zwolnieniezpodatku dochodowegowramachSSE Zwolnieniezpodatkuod nieruchomoci 6712liczbazawartychumw 69liczbaprogramw uchwalonychdokocalipca 2010 r. 1354liczbawanychzezwole odpocztkufunkcjonowania strefdokoca2010r. Brakinformacji

8867,41mlnPLN(1997-2010) 6738,25mlnPLN(1999-2010)

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Informacja na temat stanu wdraania PO IG na dzie 31 grudnia 2010 r.; Wykorzystanie rodkw UE w ramach Strategii Wykorzystania Funduszu Spjnoci na lata 2004-2006 oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013, s. 4; Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych. Stan na 31 grudnia 2010 r., s. 10 i 25; Informacja na temat realizacji w 2009 r. wieloletnich programw wsparcia projektw inwestycyjnych, s. 35; Uzasadnienie wdroenia Programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata 2011-2020, s. 23; Roczne sprawozdania budetowe jednostek samorzdu terytorialnego za lata 1999-2010.

UlgipodatkowewSSEsnajduejdziaajcymijednymzbardziejdostpnychinstrumentw wspieraniainwestycjiwPolsce.


43

Preferencje podatkowe o najwyszej wartoci w podatkach pastwowych (dane za rok 2009) Udzia w cakowitej wartoci preferencji w danym podatku 35,17% 16,82% 12,16% 9,23% Odsetek wpyww z danego podatku

Preferencja podatkowa

Warto preferencji (w mln PLN)

Odsetek PKB

PIT Ulganadzieci czneopodatkowaniedochodw maonkw Dopatydorolnictwa Zwolnieniewiadczerodzinnych, dodatkwrodzinnychipielgnacyjnych itp. CIT Stratyzlatubiegych Specjalne Strefy Ekonomiczne Zwolnieniedochodworganizacjinon profit VAT Robotybudowlanomontaowe dot.budownictwamieszkaniowego Produktylecznicze Pieczywo,wyrobypiekarskie iciastkarskie,wiee Produktymleczarskie,zpewnymi wyczeniami Usugigastronomiczne(zwyjtkami) istowkowe Akcyza Obnionestawkinapaliwa zzawartocibiokomponentw Preferencyjnastawkadla biokomponentwstanowicych samoistnepaliwa 1 048 183 62,01% 10,83% 1,94% 0,34% 0,08% 0,01% 8 886 3559 1 643 1 545 1 383 25,98% 10,41% 4,81% 4,52% 4,04% 8,93% 3,58% 1,65% 1,55% 1,39% 0,66% 0,26% 0,12% 0,11% 0,10% 1 232 1 172 849 16,17% 15,38% 11,14% 4,00% 3,81% 2,76% 0,09% 0,09% 0,06% 5 633 2693 1947 1 478 8,98% 4,29% 3,10% 2,36% 0,42% 0,20% 0,14% 0,11%

rdo: Ministerstwo Finansw, Preferencje podatkowe w Polsce, Warszawa 2010.

UlgipodatkowewSSEs2-gcodowartocipreferencjpodatkowwpodatkuCIT,aledopiero 11-tcodowartociwporwnaniudopreferencjiprzyznawanychwpodatkachPIT,CIT,VAT iakcyzowym(wedugdanychza2009r.)UlgipodatkowewSSEmajwicstosunkowoniewielki udziawsumarycznejwartocipreferencjipodatkowychudzielanychzbudetupastwa.

44


Charakterystyka porwnawcza instrumentw pomocy publicznej dla duych inwestorw Instrument wsparcia Wieloletnie Zwolnienie Programy z podatku od Wsparcia nieruchomoci Tak Tak Nie Tak Nie25 Nie Nie Nie 3 Tak Tak Tak Tak Tak Tak Nie Tak 7

Kryteria Cigonaboruwnioskw Brakprocedurykonkursowej Relatywniekrtkiokresweryfikacji wnioskuoudzieleniewsparcia Rzadkiezmianykryteriw przyznawaniawsparcia Moliwoczeniazinnymi formami pomocy publicznej Brakkoniecznocizagwarantowania rodkwnaudzieleniewsparcia wbudeciekrajowym/UE Wysokipoziomwsparcia(jako% nakadwinwestycyjnych) Bliskolokalizacjipodmiotu zarzdzajcegoprogramem LiczbaodpowiedziTak26

PO IG Nie Nie Nie Nie Tak Nie Tak Nie 2

RPO Nie Nie Nie Nie Tak Nie Tak Tak 3

SSE Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak 8

rdo: Opracowanie wasne z uwzgldnieniem m.in. raportu PAIIZ Bariery w napywie bezporednich inwestycji zagranicznych do Polski 2010.

ZpunktuwidzeniapotencjalnegobeneficjentaistniejcywPolscesystempomocypublicznej jestsilnierozproszony.Zuwaginacyklicznieogaszanerundyaplikacyjneniemacigoci wdostpiedofunduszyunijnych.Brakmoliwociustalenia,jakiegotypuwsparciebdzie dostpnewperspektywiekilkunastpnychlat,uniemoliwiastrategiczneplanowanieinwestycji wpoczeniuzubieganiemsiowsparciefinansowe.Zastpieniepublikowanychcorocznieharmonogramwprzezkilkuletnieplanyzawierajceinformacj oterminachibudecieposzczeglnychkonkurswzdecydowanieuatwiobykorzystaniezfunduszy strukturalnych.Zpraktykiwynikate,ezastrzeeniainwestorwbudziokresweryfikacjiwnioskw opatnoorazzdarzajcesizmianykryteriwichocenyjuwtrakcietrwaniakonkursu27.Wodniesieniu dodotacjirzdowychudzielanychwramachWieloletnichProgramwWsparciaproblematycznawydaje siprzedewszystkimzbytdugaprocedurazatwierdzaniatejformywsparcia,wymagajcadotejpory podjciaindywidualnejuchwayprzezRadMinistrwwodniesieniudokadegonowegoprojektu28. Wrazzezmiantejprocedurynaleyzakada,esytuacjaulegnieznacznejpoprawiepoprzezskrcenie czasukoniecznegodopodpisaniaumowypomidzyMinisterstwemGospodarkiainwestorem.Gwn barierwkorzystaniuzezwolnieniazpodatkuodnieruchomocijestrelatywniemaaliczbagmin,ktre zdecydowaysipodjstosowneuchway.

Natleistniejcychbarierzwizanychzpozyskiwaniempomocypublicznejwramachdostpnych rdewsparcianapewnopozytywniewyrniajsiSSE.Przewagastrefnadpozostaymi zachtamiinwestycyjnymipolegagwnienapoczeniuprzewidywalnocizasadwsparciazjego dostpnociorazpotencjalniewysokimpoziomemkorzycifinansowych.25Wwyjtkowychprzypadkach,gdyinwestorzamierzakorzystatakezinnychrdepomocypublicznej,wsparciemoezosta udzielone,jednakwymagatozgodyRadyMinistrw 26OdpowiedTAKpozytywniewartociujedanyrodzajwsparcia. 27Takwynikam.in.zraportuPAIIZBarierywnapywiebezporednichinwestycjizagranicznychdoPolski2010,str.9. 28Zgodnieznowymizasadami,przedstawionymiwProgramiewspieraniainwestycjioistotnymznaczeniudlagospodarkipolskiejna lata2011-2020z5lipca2011r.,zrezygnowanoztejczciproceduryudzielaniawsparcia.


45

4. Efektywnofunkcjonowaniaspecjalnychstref ekonomicznychWdochodachbudetupastwawpywyzpodatkwstanowiyw2010r.a88,91%wpywwogem29. Podatkistanowiwicnajbardziejistotnpozycjwpywwbudetowych. Wciguostatnichkilkulatdeficytbudetowykonsekwentnieroniewcigu3latwzrso178%iwroku2010 wynosiniecae44,5mldPLN,costanowio3,14%PKB30.Wkonsekwencji,ronierwniedugpubliczny- w2010r.osignpoziom747mldPLN31. Ulgapodatkowaudzielanawspecjalnychstrefachekonomicznychoznaczamoezmniejszonewpywy zpodatkwdochodowych.Wtejsytuacjirozwaymona,czywobliczurosncegodeficytu,skarbpastwa moepozwolisobienazachtyproinwestycyjne,wszczeglnociprzyjmujcepostaulgpodatkowych. Abydokonatakiejoceny,koniecznewydajesiporwnanieutraconychwpywwdobudetuzosignitymi korzyciami,zarwnofinansowymi,jakispoeczno-gospodarczymi. Wymiernymikosztamidziaalnociprzedsibiorcwstrefowychsutraconewpywyztytuupodatku dochodowegoorazzwolnionedochodyzarzdzajcychstrefami.Wartocitesmonitorowaneiprzedstawiane coroczniewInformacjidotyczcejrozliczeniapodatkudochodowegoodosbprawnychorazInformacji dotyczcejrozliczeniapodatkudochodowegoodosbfizycznychpublikowanejprzezMinisterstwoFinansw. czneutraconewpywyztychtytuwwlatach1997-2010wyniosy8,8mldPLN.Szczegowedanezalata 1997-2010przedstawionowtabeli,wzestawieniuzpodstawowymirezultatamifunkcjonowaniaSSE. Wydajesijednak,eSSEtostosunkowoefektywna forma pomocy.Dostpnedanepozwalajoceni, eprzyinwestycjachzrealizowanychwnichdoroku2010owartociprzekraczajcej73mldPLN,utracone wpywydobudetupastwa(zwolnieniezpodatkwdochodowychinwestorw,zwolnieniedlazarzdzajcych SSE)wlatach1998-2010wyniosytylkoponad8,8mldPLN.Monawicoceni,iefektywnieprzecitny poziomwsparciadlaprzedsibiorstwwSSEwynisok.12%wartociponiesionychnakadwinwestycyjnych. Innymisowy,kada zotwka zwolnienia podatkowego zaowocowaa ponad 8 PLN zainwestowanymi przez inwestorw w SSE. Zestawienie efektw funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych i skutkw dla finansw publicznych udzielania ulg podatkowych w strefachj.m. Utworzonelub utrzymane miejsca pracy(ogem) mlnPLN Wartonakadw inwestycyjnych- narastajco Utraconewpywy budetowe- narastajco Udziautraconych wpywwwnakadach inwestycyjnych 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

bd.

6 100 17 300

31 800

42296

50799

62 104

77 570

112 168 146 417 182 365 210 542 208 028 225289

bd.

2 100

4 600

6 500

9287

13 086

15269

19927

25 707

35 430

46 085

56 706

66590

73 222

mlnPLN

16

47

170

412

819

1 316

1928

2 528

3 116

3984

5 068

6 158

7379

8 867

%

bd.

2,2%

3,7%

6,3%

8,8%

10,1%

12,6%

12,7%

12,1%

11,2%

11,0%

10,9%

11,1%

12,1%

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Ministerstwo Gospodarki, Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, stan na 31 grudnia 2010 r., stan na 31 grudnia 2009 r., stan na 31 grudnia 2008 r., 31 grudnia 2007, 31 grudnia 2006 oraz Specjalne strefy ekonomiczne na koniec 2005 r., Specjalne strefy ekonomiczne stan na dzie 31 grudnia 2004 r.; D. Miaszewicz, Instrumenty finansowego wspierania przez pastwo dziaalnoci inwestycyjnej przedsibiorstw analiza porwnawcza, str. 203., Informacja dotyczca rozliczenia podatku dochodowego od osb prawnych za rok 2010, Informacja dotyczca rozliczenia podatku dochodowego od osb fizycznych za rok 2010.29RadaMinistrw,Sprawozdaniezwykonaniabudetupastwazaokresod1styczniado31grudnia2010r.Informacja owykonaniubudetwjednosteksamorzduterytorialnego,Warszawa2011.rdo:http://www.mf.gov.pl/index. php?const=6&dzial=337&wysw=4 30ZgodniezmetodologikrajowstosowanprzezMinisterstwoFinansw-wedugustawyofinansachpublicznych.Wedugmetody stosowanejprzezKomisjEuropejskiEurostat(ESA95)deficytsektorafinanswpublicznychwynisw2010r.111,1mldPLN (7,9%PKB).rdo:www.dlugpubliczny.org.pl 31PodanawartozgodnazmetodologiMinisterstwaFinansw,natomiastzgodniezmetodologiESA95dugsektorafinansw publicznychwynosi778mldPLN.rdo:www.dlugpubliczny.org.pl

46


Czy to prawda, e inwestorzy strefowi w ogle nie pac podatkw?UdzielaniepomocypublicznejwSSEkojarzonejestprzedewszystkimzutraconymiwpywamido budetupastwaztytuupodatkudochodowegoodosbfizycznychiprawnych.Zdrugiejstrony, naleypodkrela,efunkcjonowaniewspecjalnejstrefienieoznaczawakacjipodatkowych nieograniczonychcodoterminuizakresuzwolnienia.Istotnewydajesiwyjanienieiwskazanie wpywwztytuupodatkwwpacanychprzezinwestorwstrefowych. Ulgawpodatkudochodowymjestograniczonawartociponiesionychwydatkwkwalifikowanych itzw.intensywnocipomocy(od30%do75%32).Oznaczato,epoprzekroczeniuwyznaczonego wtensposblimitu(wykorzystaniudostpnejulgipodatkowej)inwestorbdziemusiaregulowa zobowizanieztytuupodatkudochodowegonazasadachoglnych. Ulgaprzysugujewycznieztytuuprowadzeniadziaalnocigospodarczejokrelonejwzezwoleniu inatereniestrefy.JeeliprzedsibiorcaprowadzidziaalnonaterenieSSE,alejesttodziaalno wykraczajcapozazakreszezwoleniastrefowego,todziaalnotakabdzieopodatkowana.Podobnie zobowizaniepodatkowepowstaniewzwizkuzprowadzeniemprzezinwestorastrefowegodziaalnoci gospodarczejpozaSSE. Wpraktyce,zdecydowanawikszoinwestorwstrefowychprowadzirwniedziaalno opodatkowanioileosigawramachtejdziaalnocidochd,tojestonopodatkowanynazasadach oglnych.Wefekcieprzedsibiorcystrefowistajsiztegotytuupodatnikamipodatkudochodowego pomimoprzysugujcejimulgipodatkowej33.

32Dlaprzedsibiorcwwzezwoleniamiwydanymiprzed1stycznia2000r. 33RadaMinistrw,Sprawozdaniezwykonaniabudetupastwazaokresod1styczniado31grudnia2010r.Informacjaowykonaniu budetwjednosteksamorzduterytorialnego,Warszawa2011


47

5. OddziaywanieSSEnabudetypastwa isamorzdwOcenaefektywnocifunkcjonowaniaSSEmoebyrwniedokonananapoziomieporwnaniakosztw finansowych(utraconychwpywwpodatkowych,nakadwnainfrastrukturwSSE)zwpywami generowanymiprzezinwestycjewSSE. Poniszaocenaefektywnocibazujenaporwnaniuokrelonychkosztwfinansowychdoszacowanych wpywwzdwchwybranychnapotrzebyniniejszejocenyrde: PITorazskadekubezpieczeniowychwynikajcychzzatrudnianiapracownikwstrefowychoraz wpywwzpodatkuodnieruchomoci.

Wpywy z tytuu zatrudnienia pracownikwKluczowewaspekciezatrudnianiapracownikwwSSEjestwskazaniewpyww,ktrezwizanes ztworzeniemnowychmiejscpracy.NowipracownicystajsipodatnikamipodatkuPITorazskadek ubezpieczeniowych.Kademiejscepracyutworzoneprzezinwestorastrefowegobdziezwikszaowpywy budetupastwa.CechpodatkuPITjestrwnieto,ezasilaonnietylkobudetcentralny,alerwnie- wbardzoduejczci-budetjednosteksamorzduterytorialnego.Przykadowo,zarok2010,a48,79% dochodwztegopodatkuwpynodosamorzdwlokalnych(gminy,powiaty,wojewdztwa)34. Wlatach1998-2003wpywybudetowezwizanezzatrudnieniempracownikwstrefowychstanowiy odponad80%doponad95%utraconychdochodwbudetuztytuuulgipodatkowejwSSE.Zakadajc jeszczedodatkowewpywyzinnychpodatkw(zwaszczapodatkuVAT,podatkuodnieruchomoci), wydajesi,ecznedodatkowewpywymogyjuprzewyszyutraconedochodybudetu. Wkolejnychlatach2004-2010,wzwizkuzcigymprzyrostemliczbypracownikw,wycznie wpywy budetowezwizanezichzatrudnieniempracownikwstrefowychznaczco przewyszyy ju utracone dochody budetupastwaztytuuulgipodatkowejwSSE. Zestawienie utraconych wpyww z podatkw dochodowych z dodatkowymi wpywami budetowymi zwizanymi z zatrudnieniem pracownikw strefowychj.m. mlnPLN Utraconewpywy zpodatkwdochodowych wdanymroku Wpywybudetowe zwizanezzatrudnieniem pracownikwstrefowych- wdanymroku Udziawpyww budetowychzwizanych zzatrudnieniem pracownikwstrefowych wutraconychwpywach zpodatkwdochodowych 1998 31 1999 123 2000 242 2001 408 2002 497 2003 611 2004 600 2005 588 2006 868 2007 1 084 2008 1089 2009 1 222 2010 1 488

mlnPLN

28

111

230

327

443

513

668

1 008

1 374

1 640

2 062

2099

2 370

%

91,8

90,1

95,6

80,3

89,1

83,9

111,4

171,6

158,4

151,3

189,3

171,9

159,3

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Ministerstwo Gospodarki, Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, stan na 31 grudnia 2010 r., stan na 31 grudnia 2009 r., stan na 31 grudnia 2008 r., 31 grudnia 2007, 31 grudnia 2006 oraz Specjalne strefy ekonomiczne na koniec 2005 r., Specjalne strefy ekonomiczne stan na dzie 31 grudnia 2004 r.; D. Miaszewicz, Instrumenty finansowego wspierania przez pastwo dziaalnoci inwestycyjnej przedsibiorstw analiza porwnawcza, str. 203., Informacja dotyczca rozliczenia podatku dochodowego od osb prawnych za rok 2010, Informacja dotyczca rozliczenia podatku dochodowego od osb fizycznych za rok 2010; Przecitne wynagrodzenie w latach 1950-2010, rdo: http://www.zus.pl.

34 Op.cit.

48


Zaoenia do wylicze wpyww budetowych zwizanych z zatrudnieniem pracownikw strefowych Szacunektenopierasinazaoeniu,izatrudnieniwSSEwtychlatachosignliprzecitne wynagrodzeniewgospodarcekrajowej.OdtakiegowynagrodzeniawyliczonoszacunkowypodatekPIT orazskadkinaubezpieczeniazdrowotneispoeczneponoszoneprzezpracownikw. Wwyliczeniachuwzgldnionoliczbpracownikw(zakolejnelatanarastajco),zatrudnionychprzez inwestorwstrefowych.Faktycznaliczbamiejscpracymogabyjednakwiksza,gdydanetenie uwzgldniajjeszczemiejscpracytworzonychprzezkooperantw. Zaoenie,iwsytuacjibrakustrefdobudetuniewpywaybykwotyzwizanezzatrudnieniem okrelonychpracownikwmoewydawasiuproszczone,gdycztychosbmogabyznale zatrudnieniewinnychzakadachpracypozaSSE.Szacunekdotyczcydodatkowychwpyww mgbysiwicokazazawyony.Zdrugiejstrony,zawyonemogbyrwnieszacunkidotyczce utraconychwpywwdobudetuzpodatkwdochodowych,gdyczinwestycjistrefowychnie zostaabyzrealizowanawtymksztaciebezzwolnieniapodatkowego.

Wpywy z podatku od nieruchomociOpodatkowaniupodlegajrwniezazwyczajnieruchomociprzedsibiorcwstrefowychwdrodze wyjtkuniektrzyznichkorzystajzezwolnieniaodpodatkuodnieruchomoci.Wpywyztegopodatku zasilajbudetygminne. Prboszacowaniamierzalnychefektwfunkcjonowaniastrefdlaregionujestzestawienienakadw narozwjinfrastrukturystrefowejponiesionychprzezwybranegminyzichwpywamizpodatkuod nieruchomoci. Porwnanie nakadw na rozwj infrastruktury strefowej z wpywami z podatku od nieruchomoci miasto Tychy cznasumanakadwponiesionychnarozwjinfrastrukturystrefowej (wtys.PLN) Wpywyzpodatkuodnieruchomociodprzedsibiorstwstrefowych w2010r.(wtys.PLN) Wpywyzpodatkuodnieruchomociodprzedsibiorstwstrefowych w2009r.(wtys.PLN) 12 710 8 885 7 434 miasto Mielec 12 885 15 523

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych KSSE oraz danych Urzdu Miejskiego w Mielcu, Urzdu Miasta w Tychach.

Powyszedanewskazuj,ewprzypadkumiastaMielecwpywyzpodatkuodnieruchomociod przedsibiorcwstrefowychzasamtylko2010r.przewyszyyjunawetsumnakadwinwestycyjnych narozwjinfrastrukturywdanejgminie,ktrezostayponiesioneodpocztkufunkcjonowaniastrefy. WprzypadkumiastaTychywdanejgminiedaneliczbowewskazuj,ecznenakadynarozwj infrastrukturymogyzostasfinansowanewpywamizpodatkuodnieruchomocizokresu2lat. Naleyjednakzwrciuwag,ewpywyzpodatkuodnieruchomocitrafiajdobudetugminyjuod pocztkufunkcjonowaniastrefywydajesizatem,ewcaymokresienakadynainfrastrukturmogy sizwrcinawetkilkukrotnie.


49

6. EfektyoddziaywanianaotoczenieInwestorzy strefowi zmieniaj oblicze regionuSpecjalnestrefyekonomicznetorwniekorzyciinneniwpywypodatkowe.Ichfunkcjonowanie oddziaujesilnienanajbliszeotoczenienarozwjregionw,wktrychstrefyszlokalizowane.Poniej zasygnalizowanezostaymechanizmywpywudziaalnociinwestorwstrefowychnarozwjregionu. Mechanizm oddziaywania specjalnych stref ekonomicznych na rozwj regionuDziaalno inwestora strefowego

Wzrost wpyww do budetw gmin (CIT, PIT, podatek od nieruchomoci)

Nowe miejsca pracy

Tworzenie powiza kooperacyjnych


Rozwj infrastruktury

Otoczenie spoeczne

Wzrost wpyww do budetw gmin (PIT)

Wzrost wpyww do budetw gmin (CIT, PIT, podatek od nieruchomoci)

Nowe miejsca pracy u kooperantw

Podnoszenie atrakcyjnoci inwestycyjnej regionw


Przyciganie kolejnych inwestycji do regionu


Nowe miejsca pracy u kooperantw


50


VI. Perspektywy SSE na przyszo


51

1. Perspektywydlawybranejbranysektor motoryzacyjnySektor motoryzacyjny kluczowa br