ใบงานเรองมงคลสตรคำาฉนท

ผแตง พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

ประวตผแตง พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาวชราวธฯ พระมงกฎเกลาเจาอยหว เปนพระมหากษตรยรชกาลท 6 แหงพระบรมราชจกรวงศ เสดจพระราชสมภพเมอวนเสาร เดอนย ขน 2 คำา ปมะโรง ตรงกบวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2423 เปนพระราชโอรสพระองคท 29 ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เสวยราชสมบตเมอวนเสารท 23 ตลาคม ปจอ พทธศกราช 2453 และเสดจสวรรคตเมอวนท 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2468 รวมพระชนมพรรษา 45 พรรษา เสดจดำารงราชสมบตรวม 15 ป พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงพระราชอจฉรยภาพและทรงบำาเพญพระราชกรณยกจในหลายสาขา ทงดานการเมองการปกครอง การทหาร การศกษา การสาธารณสข การตางประเทศ และทสำาคญทสดคอดานวรรณกรรมและอกษรศาสตร ไดทรงพระราชนพนธบทรอยแกวและรอยกรองไวนบพนเรอง กระทงทรงไดรบการถวายพระราชสมญญาเมอเสดจสวรรคตแลววา "สมเดจพระมหาธราชเจา" ใน พ.ศ. 2524 องคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ไดยกยองพระเกยรตคณของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว วาทรงเปนบคคลสำาคญของโลก ผมผลงานดเดนดานวฒนธรรม ในฐานะททรงเปนนกปราชญ นกประพนธ กว และนกแตงบทละครไวเปนจำานวนมาก

ลกษณะคำาประพนธ กาพยฉบง 16 และอนทรวเชยรฉนท 11 แทรกคาถาบาล

แผนผงและอธบายฉนทลกษณของคำาประพนธ

 ฉนท เปนลกษณหนงของรอยกรองในภาษาไทย โดยแตงกนเปนคณะ ม คร และ ลห และสมผส กำาหนดเอาไวดวย ฉนทในภาษาไทยไดถายแบบมาจากประเทศอนเดย ตามตำาราทเขยนถงวธแตงฉนทไว เรยกวา คมภรวตโตทย ซงแตเดมฉนทจะแตงเปนภาษาบาลและ“ ”สนสกฤต ตอมา เมอเผยแพรในประเทศไทย จงเปลยนแบบมาแตงในภาษาไทย โดยเพมเตมสมผสตาง ๆ ขนมา แตยงคงคณะ ( จำานวนคำา ) และเปลยนลกษณะคร ลหแตกตางไปเลก–นอย นอกจากนยงเพมความไพเราะของภาษาไทยลงไปอกดวย

อนทรวเชยรฉนท ๑๑ จะมแบบแผนเหมอนกบ กาพยยาน ๑๑  แตเพม คร,  ลห เขาไป อนทรวเชยร แปลวา เพชรพระอนทร หมายถง ฉนททมลลาอยางเพชรของพระอนทร นยมใชแตงขอความทเปนบทชมหรอบทครำาครวญนอกจากนยงแตงเปนบทสวด หรอพากยโขนดวย

คำาครหมายถง คำาทประสมดวยสระเสยงยาวในแม ก กา เชน กา ต ง กบคำาทประสมดวยสระเสยงสนหรอยาวกไดทมตวสะกด เชน นก บน จาก รง นอน และคำาทประสมดวยสระ อำา ไอ ใอ เอา ซงถอวาเปนเสยงมตวสะกด

คำาลหหมายถง คำาทประสมดวยสระเสยงสนในแม ก กา เชน จะ ต ม เตะ และคำาทใชพยญชนะคำาเดยว เชน ก บ ณ ธ นอกจากนคำาทประสมดวย สระอำา บางทกอนโลมใหเปนคำาลหได เชน ลำา คำาลห เวลาเขยนเปนสญลกษณ ใชเครองหมายเหมอนสระอ แทน

กาพยฉบง เปนคำาประพนธประเภทกาพย บทหนงมเพยงหนงบาท บาทละ 3 วรรค บงคบจำานวนคำาและสมผส ไมมบงคบเอก-โท หรอคร-ลห กาพยฉบงทกวนยมใชในวรรณกรรมตงแตโบราณคอ กาพยฉบง 16

กาพยฉบง 16 ๑.   บท บทหนงม ๓ วรรค อาจเรยกวาวรรคสดบ วรรครบ วรรคสง กได แบงเปนวรรคแรก (วรรคสดบ) ม ๖ คำา       วรรคทสอง (วรรครบ) ม ๔ คำา วรรคท ๓ (วรรคสง) ม ๖ คำา รวมทงหมด ๑๖ คำา จงเรยกฉบง ๑๖ ๒. สมผสสมผสนอก หรอสมผสระหวางวรรค อนเปนสมผสบงคบ มดงนคำาสดทายของวรรคหนง (วรรคสดบ) สมผสกบคำาสดทายของวรรคสอง (วรรครบ)สมผสระหวางบท คอคำาสดทายของวรรคสาม (วรรคสง) เปนคำาสงสมผส บงคบใหบทตอไปตองรบ สมผสทคำาสดทายของวรรคหนง (วรรคสดบ)

จดประสงคในการแตงเพอใหตระหนกวาสรมงคลจะเกดแกผใดกเพยงผลมาจากการปฏบตของตนทงสน ไมมผใดหรอสงใดจะทำาใหเกดสรมงคลแกเราได  นอกจากตวเราเอง

กลวธในการแตงนำามงคลสตรมาแตงเปนบทรอยกรองประเภทคำาฉนท  โดยใชคำาประพนธ 2 ชนดคอ  กาพยฉบง 16 และอนทรวเชยรฉนท 11 ทรงนำาคาถาภาษาบาลจากพระไตรปฏกตงแลวแปลถอดความเปนรอยกรองภาษาไทย 

ความเปนมา

เปนบทพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว มเนอหาวาดวย มงคล 38 อนเปนพระสตร หนงในพระไตรปฏก พระสตตนปฏก ขททกนกาย หมวดขททกปาฐะ คำาวามงคล หมายถง เหตแหงความเจรญกาวหนา และ สตร หมายถง คำาสอนในพระพทธศาสนา มงคลสตร จงหมายความวา พระธรรมหรอคำาสอน ในพระพทธศาสนาทจะนำามาซงความสขและความเจรญกาวหนา

เมอ พ.ศ. ๒๔๖๖ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงนำามงคลสตรมาทรงพระราชนพนธเปนบท ประพนธรอยกรองประเภทคำาฉนท โดยทรงใชคำาประพนธเพยง ๒ ชนด คอ กาพยฉบง ๑๖ และอนทรวเชยรฉนท ๑๑ ในดานกลวธการประพนธ พระองคไดทรงนำาพระคาถาภาษาบาลจากพระไตรปฎกตง แลวแปลถอดความอยางคอนขางจะตรงตวออกมาเปนบทรอยกรองภาษาไทย การจดวางลำาดบของมงคลแตละขอกเปนไปตามทปรากฏอยในพระคาถาเดม ดงตวอยาง เชน ในพระคาถาท ๒ ประกอบดวยมงคลประการท ๔-๖ กลาวถง

การอยในสถานทอนสมควร การทำาบญไวในกาลกอน และการตงตนไวชอบ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงถอดความมงคลทง ๓ ประการอยางตรงตวและเรยงตามลำาดบในพระคาถา            

เนอเรอง

เรมตนกลาวถงมนษยและเทวดาไดพยายามคนหาคำาตอบวา อะไรคอมงคล เปนเวลานานถง ๑๒ ป พระอานนทไดเลาใหฟงวาเมอครงสมเดจพระสมมาสมพทธเจาประทบ ณ เชตวนมหาวหารซงอนาถบณฑกเศรษฐไดสรางถวายไว ณ เมองสาวตถ มเทวดาองคหนงไดเขาเฝาพระพทธเจาในเวลาปฐมยามแลวไดทลถามเรอง มงคล พระพทธองคจงตรสตอบถงสงทไมเปนมงคล ๓๘ ประการ หลงจากรบฟงเทศนาจบ เหลาเทวดากบรรลธรรมมงคลทง ๓๘ ประการ พระพทธเจาทรงแสดงเปนคาถาบาลเพยง ๑๐ คาถา แตละคาถาประกอบดวย ๓-๕ ขอ และมคาถมสรปตอนทาย ๑ บท ชใหเหนเหลาเทวดาและมนษยทงหลาย ถาปฏบตตามมงคลอนสงสด ๓๘ ประการนได จะไมพายแพแกขาศกศตรและจะมแตความเจรญรงเรองสบไป

มงคลสตร

เปนพระสตรสำาคญบทหนง ในพระพทธศาสนาเถรวาท เพราะมเนอหาแสดงถงการปฏเสธ มงคลภายนอก ทนบถอเหตการณหรอสงตาง ๆ วาเปนมงคลหรอมมงคล โดยอธบายวาในทศนะพระพทธศาสนานน มงคลของมนษยและเทวดายอมเกดจากการกระทำาอนไดแก มงคลภายใน คอตองกระทำาความด และความดนนจะเปนสงทเรยกวามงคลเองโดยไมตองไปออนวอนกราบไหวขอมงคลจากนอกตว

สมเดจพระสมมาสมพทธเจาตรสถงอดมมงคลหรอมงคลอนสงสด ๓๘ ประการไวในมงคลสตร ซงเปนชอพระสตรทสำาคญบทหนงในพระพทธศาสนา มงคลสตรปรากฏอยในพระสตตนตปฏก ขททกนกาย หมวดขททกปาฐะ พระอานนทเถระไดกลาวถงทมาของมงคลสตรไวในคราวทมการสงคายนาพระไตรปฏกครงท ๑ วา ทานไดสดบรบฟงมาเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคเจา ณ เชตะวนวหาร เขตกรงสาวตถ มงคลสตรเกดขนดวยอำานาจคำาถาม กลาวคอสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทรงเลาใหพระอานนทฟงวาเมอปฐมยาม แหงราตรไดมเทวดาองคหนงเขามาทลถามพระองคเรองมงคล เทวดาองคนนไดกราบทลวา ไดเกดความโกลาหลขนทงในหมเทวดา และมนษยทมลทธ เรองมงคลแตกตางกน เกดความขดแยงโตเถยงกนเปนฝกฝายตกลงกนไมได ความสบสนวนวายเรองลทธมงคลนยดเยออยเปนเวลานานถง ๑๒ ป ในทสดทาวสกกเทวราชจงแตงตงตนใหมาทลถามพระพทธองคจงตรสตอบ

เรองมงคล ๓๘ ประการ เมอทรงเทศนาจบแลว เหลาเทวดาทงหลาย กไดบรรลธรรม เมอราตรนนผานพนไป พระพทธองคไดทรงแสดงเรองมงคลนแกพระอานนทเถระซำาอกครงหนง แลวใหนำาไปเผยแผตอภกษทงหลาย

มงคล ๓๘ ประการ หรอเรยกเตมวา อดมมงคล (มงคลอนสงสด) ๓๘ ประการทพระพทธองคทรงเทศนามตามลำาดบดงน ๑. ไมคบคนพาล๒. คบบณฑต ๓. บชาผทควรบชา ๔. อยในถานทอนสมควร ๕. เปนผทำาบญไวในกาลกอน (คอไดทำาความดใหพรอมไวกอน ทำาความดเตรยมพรอมไวแตตน) ๖. ตงตนไวชอบ ๗. สดบตรบฟงมาก ๘. มศลปวทยา (คอชำานาญในวชาชพของตน) ๙. มระเบยบวนย ๑๐. กลาววาจาสภาษต (คอรจกใชวาจาพดใหเปนผลด) ๑๑. บำารงมารดาบดา ๑๒. สงเคราะหบตร ๑๓. สงเคราะหภรรยา ๑๔. ทำาการงานไมอากล ๑๕ ใหทาน ๑๖. ประพฤตธรรม ๑๗. สงเคราะหญาต ๑๘. ประกอบการงานทไมมโทษ ๑๙. งดเวนจากบาป ๒๐. สำารวมจากการดมนำาเมา ๒๑. ไมประมาทในธรรมทงหลาย (คอมความระมดระวง ไมละเลยในการประพฤตธรรมทงหลาย ๒๒. มความเคารพ (คอการแสดงออกถงความเปนผรจกคณคาของบคคล สงของหรอกจการนน ๆ และรจกใหความสำาคญและความใสใจเออเฟ อโดยเหมาะสม) ๒๓. นอบนอมถอมตน ๒๔. มความสนโดษ (คอมความเอบอม พงพอใจในผลสำาเรจทไดสรางขนหรอในปจจย

ลาภทแสวงหามาไดดวยเรยวแรงความเพยรพยายามของตนเองโดยทางชอบธรรม๒๕. มความกตญญ ๒๖. ฟงธรรมตามกาล (คอหาโอกาสแสวงหาความรในเรองทแสดงหลกความจรง) ๒๗. มความอดทน ๒๘. เปนผวางายสอนงาย ๒๙. เหนสมณะ (คอไปเยยมเยอนเขาพบทานผสงบกเลส) ๓๐. สนทนาธรรมตามกาล (คอหาโอกาสสนทนาถกเถยงเกยวกบหลกความจรงและหลกความถกตองดงาม) ๓๑. บำาเพญตบะ (คอมความเพยรในการเผากเลส รจกบงคบควบคมตนไมปรนเปรอตนตามใจอยาก) ๓๒. ประพฤตพรหมจรรย (คอรจกควบคมตนในทางเพศ)๓๓. เหนอรยสจ (คอเขาใจความจรงของชวต) ๓๔. ทำาใหแจงซงพระนพพาน (คอบรรลนพพาน) ๓๕. มจตไมหวนไหว (คอจตไมหวนไหวเมอถกกระทบดวยโลกธรรมทง ๘ อยาง อนไดแก มลาภ ไมมลาภ มยศ ไมมยศ นนทา สรรเสรญ สข ทกข) ๓๖. มจตไมเศราโศก (คอจตไมเศราโศกเมอถกำาระทบดวยโลกธรรมทง ๘ อยาง) ๓๗. มจตปราศจากธล (คอจตปราศจากธลเมอถกกระทบดวยโลกธรรมทง ๘ อยาง) ๓๘. มจตเกษม (คอมจตเกษมเมอถกกระทบดวยโลกธรรมทง ๘ อยาง

แนวคด

แมมงคลสตรคำาฉนทจะเปนคำาฉนทขนาดสน ๆ แตกมลกษณะเดนทางวรรณศลป เฉพาะตวคอเปนคำาฉนททใชถอยคำาภาษางาย ๆ แมจะมคำาศพทภาษาบาลและสนสกฤต บางแตสวนใหญเขาใจไมยากเพราะเปนคำาทคนไทยรจกคนเคยเปนอยางพ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงเลอกสรรถอยคำางาย ๆ เหลานนำามารอยเรยงกนเขาอยางประณต บรรจง เกดเปนบทรอยกรองทใหทงเสยงไพเราะและสอความหมายไดอยางลกซง นอกจากนยงสะทอนใหเหนวา ความเจรญรงเรองในชวต เกดจากการประพฤตปฏบตของตนเองทงสน หาไดเกดจากผอน สงอน หรอวตถโชคลางใดๆ จากภายนอก

คานยม

คำาวา มงคล เปนคำาทเราไดยนกนอยเสมอ ๆ เชน ในคำาวาสรมงคล วตถมงคล พธมงคลสมรส มความหมายวา เหตทนำามาซงความเจรญ หรอสงซงถอวาจะนำาสร และความเจรญมาส และปองกนไมใหสงทเลวรายมากลำากราย ตามหลกพระพทธศาสนา มงคล หมาย

ถง ธรรมทนำามาซงความสขความเจรญมทงสน ๓๘ ประการ ดงนนมงคลสตรคำาฉนทจงเปนวรรณคด  คำาสอน  ทเชอวาถาสามารถปฏบตตนตามแลว จะพบทางแหงความสข ความกาวหนาในการดำาเนนชวต พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงนำาหลกธรรมทมอยในพระคาถาบาลจากพระไตรปฏกตงแลวแปลถอดความเปนคำาประพนธท ไพเราะ  มความงดงามทงดานเสยงและความหมาย  สามารถจดจำาไดงาย  มงคลสตรคำาฉนทนจะเกดแตตวเราเองไดกตองเปนผลมาจากการประพฤต ปฏบตดของตนเองเทานน  หาไดมาจากปจจยอนเลย

ในการประกอบพธมงคลของพทธศาสนกชน เชน พธแตงงาน พธขนบานใหม เปนตน กจะนมนตพระภกษไปเจรญพระพทธมนต มการสวดพระปรตร คอสวดมนตปองกนภยพบต ความทกขและโรคภยตาง ๆ และใหเกดสรมงคลเกดความสข ความเจรญ ในการสวดพระปรตรจงมมงคลสตรอยดวย เมอพระภกษเจรญพระพทธมนตมาถงบทมงคลสตรพระทเปนประธานจะเรมหยดเทยนลงในขนนำาพระพทธมนตสำาหรบใชประพรม เพอเปนสญลกษณของสรมงคล v   มงคลทง 38 ประการ ลวนเปนคานยมทางพระพทธศาสนา คานยมสงสดทางพระพทธศาสนากคอ นพพาน การดบพรอมไมเกด แก เจบ ตาย อกตอไป

คณคาดานวรรณศลป

การสรรคำา   การเลอกสรรคำาเปนอยางด การเลอกใชคำาประพนธ  การเลอกใชกาพยฉบง 16 และ อนทรวเชยรฉนท 11 สามารถประพนธไดตรงตามบงคบในฉนทลกษณโดยไมเสยเนอความจากพระคาถาบาลการแปลถอดความ  การภาษาบาลเปนบทรอยกรอง  ประเภทคำาฉนท ทรงแปลถอดความไดอยางสละสลวย

คณคาดานสงคม

มงคลสตรคำาฉนทนบเปนผลงานพระราชนพนธอกเรองหนงของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวททรงคณคายง เพราะพระองคทรงสามารถนำาหลกธรรมะในภาษาบาลอนเขาจและจดจำาไดยากมานำาเสนอ ไดอยางแจมกระจาง มความไพเราะงดงามทงดานเสยงและความหมาย เปนทจดจำากนไดทวไป ยงไปกวานน มงคลสตรคำาฉนทยงแสดงใหเราจะเหนความจรงทวาสรมงคลจะเกดแกผใด กเปนผลมาจากการประพฤต ปฏบตตนของบคคลนนเองทงสน ไมมผใดหรอสงใดจะยงสรมงคลใหแกเราไดนอกจากตวเราเอง มงคล

สตรคำาฉนทนเปนบทประพนธดๆทใหขอคดและคตธรรมแกผคนในสงคม ใหสามารถใชชวตรวมกนไดอยางสงบสข และนำาไปใชในการแกปญหาในชวตประจำาวนได

พระสตร

พระสตร เปนชอคมภรนกายท ๒ แหงพระสตตนตปฎก แปลวา หมวดปานกลาง รวบรวมพระสตรขนาดปานกลางไวในหมวดน ชอหลกธรรมในพระสตตนตปฎก เรยกวา พระสตร เชน มงคลสตร กาลามสตร; ขอความทางปรชญาทเรยบเรยง รอยกรอง หรอยอขนไวสำาหรบทองจำา เชน โยคสตร นยายสตร สตรสนธ.

พระสตตนตปฎก

พระสตตนตปฎก เปนชอของปฎกฉบบหนงในสามปฎก หรอพระไตรปฎก คอ พระวนยปฎก พระสตตตนปฎก และพระอภธรรมปฎก เรยกยอวา พระวนย พระสตร และพระอภธรรม เปนทรวมของพระพทธพจนทเกยวกบเทศนาธรรม ซงประกอบดวย เนอหาสาระ บคคล เหตการณ สถานท ตลอดจนบทประพนธชาดก หรอ เรองราวชวประวตของพระพทธเจาในอดต เมอกลาวโดยรวมกคอ คำาสอนทประกอบดวยองค 9 ทเรยกวา นวงคสตถศาสน นนเอง นบเปนธรรมขนธได 21,000 พระธรรมขนธ พระสตตนตปฎก แบงออกเปนหมวดยอยทเรยกวาคมภร 5 คมภร คอ ทฆนกาย มชฌมนกาย สงยตตนกาย องคตรนกาย และขททกนกาย ใชอกษรยอวา ท ม สง อง ข อกษรยอทง 5 คำานเรยกกนวา หวใจพระสตร

พระนามของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทปรากฏในมงคลสตรคำาฉนท

ในมงคลสตรคำาฉนทใชหลายคำาทหมายถงพระพทธเจาคอ๓.๑ สมเดจพระโลกนาถ หมายถง เปนทพงแหงโลก คอ เปนผชทางพนทกขใหแกชาวโลกในวรรณคดเรองอน เชน ลลตตะเลงพาย ใชคำาวา ตรโลกนาถ หมายถง พระผเปนท“ ”พงแหงสามโลก หมายถง โลกมนษย โลกสวรรคและโลกบาดาล๓.๒ สมเดจพระชนสห ชน“ ” หมายถง ชนะ ชนสห หมายถง ผชนะกเลส เหมอน“ ”ราชสหชนะสตวทงปวงในปา๓.๓ สมเดจพระทศพล หมายถง พระผมกำาลงสบเพราะพระพทธเจาบำาเพญบารมครบ ๑๐ ประการ กำาลงของพระพทธเจา คอ บารม หรอคณความด เพราะศตรของพระพทธเจา คอความชว

๓.๔ สมเดจพระผมพระภาค ภาค หมายถง สวน หรอโชค พระพทธเจาตรสรอรยสจส “ ” ถอวาเปนผมโชค เพราะเหนแจงซงหนทางนพพาน๓.๕ สมเดจพระภควนต พระภควนต หมายถง พระผเปนเจา พระพทธเจา ทรงเปน“ ”พระบรมศาสดาของพระพทธศาสนา๓.๖ จอมธรรม พรพทธเจาเปนผบรรลธรรมวเศษ ตรสรพระธรรมและเผยแพรพระธรรมใหเปนประโยชนแกชาวโลก

โลกธรรม

ธรรม ทกลาวถงธรรมชาตของโลก หรอโลกธรรม ธรรม(สง)ทเปนของคกบโลกเปนธรรมดา  กลาวคอเปนธรรมชาตทยอมเกดขนแกทกรปนามทดำารงขนธคอชวตอยในโลกนนเอง   เพยงแตวาเมอบงเกดขนแลวกยอมเปนธรรมดาอนเปนไปตามธรรมคอธรรมชาตกบปถชน

โลกธรรม 8 หมายถง เรองของ โลกมอยประจำากบชวต สงคมและโลกของมนษยเปนความจรงททกคนตองประสบดวยกนทงนนอยางหลกเลยงไมได ไมวาจะชอบหรอไมชอบกตาม ขอแตกตางคอ ใครประสบมาก ประสบนอย ชาหรอเรว โลกธรรมแบงออกเปน 8 ชนด จำาแนกออกเปน 2 ฝายควบคกนและมความหมายตรงขามกน คอ

1. โลกธรรมฝายอฏฐารมณ คอ ฝายทมนษยพอใจม 4 เรอง คอ- ไดลาภ หมายความวา ไดผลประโยชน ไดทรพยสนเงนทอง ไดบานเรอนหรอทสวน ไรนา - ไดยศ หมายความวา ไดรบแตงตงใหมฐานนดรสงขน ไดตำาแหนง ไดอำานาจเปนใหญเปนโต - ไดรบสรรเสรญ คอ ไดยน ไดฟง คำาสรรเสรญคำาชมเชย คำายกยอ- ไดสข คอ ไดความสบายกาย สบายใจ ไดความเบกบาน ราเรง ไดความบนเทงใจ

2. โลกธรรมฝายอนฏฐารมณ คอ ฝายทมนษยไมพอใจม 4 เรอง คอ- เสยลาภ หมายความวา ลาภทไดมาแลวเสยไป

- เสอมยศ หมายถง ถกลดความเปนใหญ ถกถอดออกจากตำาแหนง ถกถอดอำานาจ- ถกนนทา หมายถง ถกตำาหนตเตยนวาไมด มใครพดถง ความไมดของเราในทลบหลงเรยกวาถกนนทา- ตกทกข คอ ไดรบความทกขทรมานกายทรมานใจ

โลกยธรรม

โลกยธรรม คอ ธรรมมะทเกยวกบทางโลก "โลกยธรรม" หรอ "โลกธรรม" มาจากคำาวา โลก + ธรรมโดย เลงถง การใช วธธรรม เปนหลกในการดำาเนนชวตให สอดคลอง กบ วถ“ ” “ ” “ของธรรมชาต โดย วถของโลกธรรม ไดแก “ ”มตท 1 การใชศลธรรมเปนเครองมอในการดำาเนนชวตเพอให สอดคลอง กบสภาวะของ“ ”กรรมด-กรรมชวของมนษย มตท 2 การใชจรยธรรมเปนเครองมอในการดำาเนนชวตเพอให สอดคลอง กบสภาวะของ“ ”กรรมสข-กรรมทกขของมนษย มตท 3 การใชคณธรรมเปนเครองมอในการดำาเนนชวตเพอให สอดคลอง กบสภาวะของ“ ”กรรมเกด-กรรมดบของมนษย

ขอคดทไดรบและการนำามาใชในชวตประจำาวน1. ไดทราบวธปฏบตตนเพอความเจรญรงเรองในชวต สามารถนำาหลกธรรมคำาสอนเหลานมาปรบใชในชวตประจำาวน แกปญหาตางๆ รวมถงการยบยงชงใจตนเองใหดำาเนนชวตไปในทางทถกทควร เพอจะไดไมหลงผดและมหลกในการดำาเนนชวตอยางถกตอง2. มคณคาทางดานสงคม เพราะขอปฏบตทกขอในมงคลสตรลวนมคาควรประพฤตปฏบต ซงจะทำาใหบคคลและสงคมเจรญกาวหนา นำาไปเปนหลกยดถอปฏบตในสงคมไดอยางถกตอง3. ไดศกษาภาษากวนพนธทสละสลวย ไพเราะทงถอยคำาและเนอความ ทำาใหเราไดเหนถงคณคาและความงามของวรรณคดไทย ทเปนมรดกสบทอดมาตงแตบรรพบรษ ทำาใหเยาวชนรนหลงรจกตระหนกในคณคาของความเปนไทยและชวยกนรกษาสงเหลานสบตอไป