Università di Trieste Fac. di Med. e Chlr.

FONDO PINCHERLE

4.! 3

Biblioteca Centrale di Medicina

,,"\ '\ .... i_, ,.r'

DE. USU

••. ,." .,,., a· aaa 'lii'!' - ·;, Il •/

QUAM

CONSENSU l!T AUCTORI'fATE PERILLUSTRIS

Dll\ECTORIS, AC PRAESIDIS FACULTATIS DIEDICAB

s ·PECTABILIS DO~IINI DECANI NEC NON CLARISSill!ORU!lI

D. D, PROFESSORUnl PRO DOC:'.l'ORIS MEDICINJE LAUREA

SUMll!ISQUE IN MEDICINA HONORIBUS AC PRIVILEGIIS

RITE CONSEQUENDlS IN ANTIQUISSIMA AC CELEBERRinU.

UNIVERSITATE TICINENSI

AUSPICE

D.RE BARTHOLOMAW PANIZZA ANATOl\1. HUMAN. P, O.

CUM ADNEJ:JS THESIBUS DEFENDENDIS

Mense Ianuarii Mncccxxxrx. PUBLIC.iE DISQUISITIONI OFFEREBA T

MAR.CELLINUS ALOYSIUS GUAR.INI EX MEDIOLANO

ALMI COLLEGII llORROft!AEOilUn! ALUMIIUS

TlCINI REGII Ex Tn1s l<' u~1 ET Socll ,

DE USU CBQRDAE TYMPANJ. · -~®•~-

Dmn cuncti prorsus ai1atomici ~ et physiologi hujusce .aetatis, naturam, structnram, et functio­nes nervei ~ystematis scrutantur, dum unde­quaque germinant cphemerides, pertractatio11es, et opera hujusmodi, et nil aliud apud medicos magis Usurpatur sermone et scriptis quarn ner­\·eus adparatus, omnino impossibile e vadebat

_.quin cupiditas mihi in animo exurgeret, hanr, ma.china~ animalis l>artem potissirnam et m,\ximi existimandam v.eluti sc.opum mearum observatio­ìmnì eligendi, lmmensum campum circu mspexi, facilis mihi videbatur error, et metàm at tingere perarduum pqtabam. Edoctus per eximium no­strum anatomicum in re medica severam tan­·tum, e~ ingenuam observationem, et autopsias

4 ceu pixidem nanticam rernm veritates nobis pa-tefacere, hanc viam inire co::istitni, et quidquid per eam lucratns sum proferre modo in ani­mo est.

Quid est nervus? Hoc primum quaero. Est filamentiim plus minusve album in iutundi­tatem vergens , in relatione cum medulla ob­longata et spinali nec non cum plexu solari continuum , tum internarum tum externarum impressionum et '!.'Oluntatis ipsius conductoris ufficio perfungens.

Optimo consilio nervi divisi fuere in ganglia­res seu vegètativos, motores , et specificos. Haec vero divisio qnae physiologo satisfacere potest, neutiquam anatomico sufiìcit, qui nervo­rum ipsorum structurae innixus qnatuor alias admittit species, praeter jatn memoratas, nempe nervos vegeto-senso-motores , vegeto-sensorfos, vegeto-motores et senso-motores.

Nervi vegeto-senso-motores habentur ii, qui a · nervis gangliaribns , sensoriis , et motoribus cerebro spinalibus efformautur. Tales ex. gr. essent nervi ciliares ad quorum compositionem concurrunt rami oculo-nasalis, JUi , et ganglii ophthalmici palatini efformati a • ramo petroso motore, a ramis Vi , qni ganglio spheno-palatino ·iunguntur uti sensorii, et a ramo carotico magni sympathici uti nervo vegetativo.

Nervi vegeto-sensorii efficiuntilr ex commixi-

s. stis filameutis magni splachnici et filamentis sen­soriis cerehro-spinalibus. Talia sunt quae veniunt ex plex ibus pulmonalibus anteriori et poste­riori , et ex plexu cardiaco.

Nervi vegeto-motores econtra sunt illi qui in sua compage praeter ganglionica • filamenta quoqne nervorum motorum continent, quae cum sphaera cerebro-spinali communicant. Exem­'plnm adesset in nerC10 recurrente X.i

Deniqne nervos senso-motores appello, qui constant filis motoribus et filis sensoriis couti~ nuis cnm medulla oblongata et spinali. Tales sunt nen,·i extremitatum superiorum et inferio­rum, licet per quam probabile sit eos potius ad primam speciem spectare, nempe ad nervos qnos vegeto-senso-motores adpellavi.

Compertissimum habemus ex microscopicis observationibus, nervnm motorem essentialibus characteribus textnrae a nervo sensorio differre, et mixturam inter -unam alteramque nervorum speciem .talem r:on esse, ut eorum natura prorsus immutètur, et ab hujusmodi unioue quidpiam enascatur a duobus componentibus ·omnino di­screpans. Quin immo comprobatnm est ejusmodi conj unctionem · numquam fieri per pulpae mixtu­ram adeo ut si anatomicus ocnlus dignoscere va­leret differentiam inter filamentnm motorinm et sensorium, facillime etiam nnum ab altero secer­nere posset. Amissio solius sensus aut unius

6 motus propter rec1s1onem radicum po,.teriornm aut anteriorum nervorum spinalium allatàs pro­positii:mes confinnat èt noviter ih patulo ponit oblitam hac de re Hippocratis sentèntiam.

Non vero in cunctis machinae animalis par­tibus nervi mixti rep·~riuntnr; etiam si horurn maj or sit numerus atta men, habemus quoque pnrorum nervorum exempla unius videlicet naturae. Tales ex. gr. essent oculo-motorius externus, pateticus, parva V.i portio, hypoglos­sus utpote motores: p1;ior V.i surculus oh ra­mos qui neutiquam extra orhitam expanùuntur, rami hujus dentales, ipsiusque lingualis, utpote sensorii. Ramm caroticns, fila communicantia inter ganglium, et ganglinm utpote nervi ve­getativi. Ad dignoscendam praeterea veram nervi naturam examinare nec·esse est ejus ori~ ginem, siquidem post mixturam id fieri nequit, ut exacte distingnatur.

Proprium quidem est nervi motorii ut pun­ctus, laceratus aut qllacumque ratione laces­situs uullum dolorem e.x:citet. Sensoriis contra ·tactis, compressis, statim dolor enascitur, Haec porro veritas a Bell patefacta et extra dubita­tionem posita ah ili. !?anizza, pluries a memet ipso perspecta foit. Nonnulli vero contendunt, quemaclmodum Bellingeri, in prosopa1gia etiarn VIJ.mum qui nervu; motor est, dolere. Ego vero arbitror hanc sententiam nulli prorsus fulcro inni ti, immo falsam esse sequentibus de causis.

7 1. Verum quidem est dolorem propagari juxta

incessum communicantis faciei, ast id facile osten­ditnr adhibitis anatomt>s cognitionibus , quan­doquidem cum hujusmodi nervo vix egresso foramen stilo-mastoideurn adhaerent bina aut tria filamelita auricularis V.i , ùnde sequitur illum, nervurn nequaquam uervum moturem purum sed senso-motorem esse: proindeque doloris se­dem haud quaquam in Vll.0

, sed in trigemini ramis qnaerendarn.

:i.. Nervi agunt binis directionibns, nempe a peripheria ad ceutrum, et sunt sensorii qui nd ipsa centra deferunt acceptas irnpre!siones, et a centro ad peripheriam transferentes in mu­sculos stimulum voluntatis, et snnt motores, qui idcirco reapse minime perveniunt usque ad cutem, sed in fibris cameis disperduntur, que­rnadmodum baud difficnlter conspici pòtest ob­servaudo scilicet decursum uervorum motorum purorum. Quae ·cum ista sint quomodo adseri poterit; ne;-vum cujus actio in eo sita est, ut ab interno ad externum stimulurn voluntatis transferat, naturam ita immutare, ut perdncere etiam valeat impre~sionem ab externo ad in­ternum r Palam cum ratione pugnat admittere naturam legibus ab ipsamet .constitutis refragari.

3. Fortasse dici poterit in conditione patho­logica mrnc. nervurn versari, et hoc in casu revera capacem esse doloris. Ego vero auimad-

8

verto, statum partis morhosum nequaquam ne­ce5sario ejus functiones invertere sed solummodo pt>rturbare atque impedire , et sicuti pars mor­bosa, si dolorem excitat per semet ipllam non excitat, sed per nervos sensorios, quos in se còn­tinet , sic quoque nervi non poternnt doloris• $ubstratum offerre nisi erunt sensorii aut cum fìlamentis sensoriis copulati. Revera si denude­tur hypoglos~us in c,111e P.t cum acuto ferro pungatur nos conspicimus anim;:il nunquam si­guum doloris praeseferre, et nypoglossus reapse est nervus motor purus: nudato contra nervo faciali postquam accepit fìlamenta V.i et qua­cumque ratione irritato in animal( vivo, protinus signa eduntur doloris, quae prorsus desiderantur si nervus pungitur mox cranium egressus uhi pu­rus ruotoriu~ est. Quae observata in lucem prolata foere a percelehri prof. Panizza in sua ad Bu­falini epistola ( 1 ).

Ego hasce paginas perlegeham , quae licet numero paucae, plurirnum uihilosaecius conti­oent utilium . cognitionum, et ibi speciatim con­sisteham uhi sermo est de vario nervorum usu, qui ad linguam spectant, et profecto me com­pescere nequivi, quin admirarer quo modo uihil

(1) Ut evidentius dignoscatur VII.i insensibilitàs etiam in prosopalgia mitto lectorem ~d memoriam Berard se­nioris ( Giornale l\1edico Chirurl;\'ico - Pavia fascicolo I dell'anno li pag. 41 e 97 ).

9 · affirmnretur de chorda tympani quae pariter sistit nervum se in hoc organo distribuentem, eo magis quod paulo ante ibi disseritur de uf~ ficio communicantis faciei, cui minime dubita­tum est, et piane scienter, inesse facultatem mo­tum excitandi plurimorum faciei musculorum. Hunc nervum , chordam nempe tympani, qni forsan suam oh profunditatem ferme a nostris physiologis neglectus foit, hahui veluti scopmn mearum animadversionum; ut scilicet si fas est dignoscatur cuinam usui n.atura illum éonsti­tuerit.

Servahatur inventori tuhae acusticae . honos osten<lendi ex.istentiam illius nervei filamenti quod positum inter VII.m et lingnalem V ,i im­proprimn nomem chordae tympani tum obti­uuit. Videtnr Eustar.hius natnram ejusdem baud probe dignovisse, namque Falloppius ipse de hac re verba faci.ens lectorem relinquit ambi­gentem an de tendine, aut de nervo agatur. Quaestio vero fuit deinceps resoluta et quisqne perspexit in hoc filamento funiculmn nerveum quamvis vera ejus origo . incognita remanserit.

Antequam progretliar congninm est non nulla de hujusce nervi decursu proferre: · Paullo au­tequam egrndiatur a forami ne stilo-mastoideo, VII.m par nervorum cerebri emittit filamentum nerveum , qnod primuct1 valde exile pergit in euo decursu magis magisqne augescere: Sic ha-

2.*

10

hita prin,a origine, hic nervus non sectatur cle~ cursum VII.i nisi quartam circiter lineaP. partem, dein retrogreditur per canalem osselim sibi pe• culiarem in media pyramide existeutem in ca­vnm tympani, transeundo per hiatum locatum in parte posteriori et superiori secùndae caveae auditus omnino prope ad externam pyramidis hasi~n. Modo ascendit a posteriori ad anteriorem partem, _usque · ad locum insertionis te11di1ìis musculi mallei tensoris, transit inter longum crus incudinis et manubrium mallei , dein de­scendit · et egreditur per fessuram Glasserii. Po~t ejns exitum a cranio, in veni tui: inter partem ascendentèm maxiHae inferioris , et · musculos pterigoideos, et descendere pergens se tandem jìmgit cum ramo linguali V.i antequam iste suam curvam efformet.

Obiter tetigi quaenam fueriut op:niones quas edidere anatomici aeque ac physiologi circa hu­jusce nervi usum, et praetetmittens modo ridicu­las et pene improbabiles; illam recensebo, quam plnres secuti suut et qnae vel nostra aetate nonnullis accepta fuit. J11xta hauc opinionem nervns, de quo loquimur, a natura ad id desti­natus · esset, · ut orgaua auditus et loquelae in commercio ponantur. Portasse ille qui rerum speciem dumtaxat respicit, arbitrabitur veram esse atque plauso per perdignam hujusmodi opi• uioneru, et forsitan nemo stud 11it comprobare

JJ

num talis agendi modns hujus nervi, esset nec ne realis, et videtnr qi10que hactenus parvi fa-. ctum fuisse istud filamentum, qnod vero puto etiam atque etiam momentosum. Ncqueo au­tem sectari . illam opiuionem multis de causis et praecipnas exponam.

1. Primo si admittatur, uervum sensorium agere ab extemo ad ioternum, e:t motorem e contra, illico dico a priori, tympani chordam neutiquam posse memorato officio perfu11gi. Hic nèrvus est motor purns uti vi<lebimus, proin­deque nequit i11servire nisi voluntati , neuti-, quam impressiones externas ad centrum ducere, id quod praestare deberet, si fides haberetur placitis hactenus prolatis a physiologis. ,

Secuudo nexus organi auditus et locp1elae per hujusmodi nervum nnllimode . explicatur : Ejus transitus per tympani cavum anatomico­rum, et physiologicorurn mentes seduxit ita , ut considerare praetermiserint, nervum nullam nancisci relationem cum adparatu auditorio pr11e­ter illum simplicis transitus per ipsum. Evictum est, necessarium esse, ut fiat impressio in nervo, huuc resolvì in miuima~ fibril!as. Nunc quaero uhi c:venit ista divisio fibrillarnm nervi memo­rati? In lingua: quomodo conci pere possumus nervum in fihris carneis omniuo distrihutum vcrhorum · impressiones accipere easque ad au. ditus organum deferre? Si natura voluisset com-

12

mercium inter duo haec organa per nervos ef­ficere • propagiuibus nerveis cavum oris instru­:xisset neqnaquam cum Vll.0 nervo, sed cum acu­stico continuis , nequaquam in surculum colle­ctis sed in infinitum divisis. Revera uervus acnsticus auditni mirom in modum famulatur , vi<ldicet oh , mobilitatem formantnr perexiguae harbae nerveae peudeutes iu adparatu membra­noso labyrinthi: consideratis itaque origine, de­cursu, et distributione chordae tympani, absurda ferme videtur opinio, quae huic nervo mnnns assignat in nexu poneudi loquelam curo auditu.

Alia porro animadversio quae mihi suadet of­fìcinm nervi de quo sermo est illud non esse, quod contendunt nostri physiologi, nascitur ex eo quod chorda tympani haudquaquam commn­nicat cum nervo acustico. Praeterea qnomodo poterit hicce nervus, qui . auditui dnmtaxat in­servit, excipere irnpressiones vocis a chordae filamentis, quae a septimo dimanant? F l)rsitan ne diceretur, relationem con tingere in cerebro; ast tunc chorda praedicta debehat esse, ot · ita dicam, novus nf1rvus acusticus in idonea con­ditione ad excipieudos vocis sonos.

Fortasse aliquis subinngere p.oterit, quod iste nervns , quum transeat inter longmn crns: in• cudinis et rnanubrium mallei , oscillationes ex­citare valet in catena ossiculorum et inde via aat nota ad nervum acusticom impressiones mit-

13 tèr-e. Quk -Vèro non perspicìt'Vel primo intuitu hujusmodi hypothesim omni , prorsus rationis fulcro dr.stitui? Ut vera esset illa hypothesis oporteret uetvum èhordae imtar , tensionis , ·et relaxationis capacem esse , quod prorsns ab omni nervo abest. Juxta hanc hypothesim chorda ·dimanaret e ·cerebro nentiquam ad transferen­dum ad ipsnm impressiouès, vel ad deferendum volùntatis stimnlum, sed ad oscillandum utpote fonis quac tendatur tit corpus snbsiliat, quod super ipsam lc,catur. Cur natura nervo utitur? Non ne mngis commodum ipsi etat immo rerum naturae magis consentanenm ad hoc tendines adhibere? foxta hujusmodi opiuionem in quovis linguae motu, sub quo lingua anterius exten­datur, vel ci tra loquelam et .cantum, ossicu­lorum catena in cavo tympani excuti deberet, dnm contra accidit. Praeterea qnem latet in

' loquela et cantu sonornm impressiones ab an­ditu excipi , etiamsi lingua neqnaquam ante­rius, sed posterius movetur , qui n ex tenda rnr?

Ex omnibus autem dictis concludo, officiurn quo creditur donatam esse tympani chordam , ad communicatìonis scilicet medium suppedi­tandum · inter loquelam et anditnrn prnrsus fal­sum esse: hanc qnidem rt'latìonem· nos expli­camus ex sonorum transrnissione per corpora solido~dura: verbum proferatur , et vox emit-

14 tatur, et tunc certum est, uodas sonoras i·rmm­pere in dentes, in maxillas, in palatum ( qnae­debebunt eo magis oscillare, quatenus lingua quandoque exvibrissat ut ita dicam super hasce partes ) et ita ex molecula in moleculam ad ca­,1 um tympani et labyriothum transferri debere, t aliqu-e pacto nervus acusticus ab iisdem per­celletur: Horologium super linguam positum motus suos minime patefacit: verum isti per­seutiuntur cum unico in puncto horologium dentes tangat.

Quodnam est itaque chordae tympani offi­cium? Paucis exponam. E st nervus mo.tor, et utpote talis, partis, in qua distribuitur, motibus inserviet, muscnli scilicet lingualis.

Audax profecto videbitur mea senterrtia ei , qui vix: legit, et neutiquam meditatus est quid noster anatomicus edidit de nervorum linguae officio, et fonan opposita iis quae ist~ exposuit, cum agit de hypoglossi recisione " l' effetto " che tien dietro alla recisione del pajo de' " nervi ipoglossi è l' immediato e permanente " abolizione di tutti i movimenti della lingtta ,, superstiti la sensibilità tattile ed il gusto ( 1) " Uhi vero ratio habeJtur eorum, quae expositu­rus sum, perspectum habebitur, rem nequaquam.

(1) Ricerche sperimentali sopra i nervL Lettera di Bartolomeo Panizza a Maurizio Bufalini pag. 2.3.

J$,

et $Uh omni intuitu ita se gerere quemadmo­dum allatis celeb. Professoris verbis significatur ..

Cl. P anizza luculeuter comprohavit, et extra dubium posuit, communicantem faciei esse ner­vum motorem: itaque sicuti nervus unius na­turae, nisi similes emittere potest, et uon fila­~enta diversis proprietatihus donata, sic ego dixi chordam tympani certo esse debere nla­mentum motorium. Priusquam vero ad hanc devenirem conclusionem mihi ,necesse erat de­cernere utrmn ex eeptimo nervo vel ex trige".' mino priginem suam dnceret chorda tympani, siquidem hoc adhuc iucertum manebat.

Cum vidissent chordam tympani magis ma­gisque magnitudine augescere quo magis recedit a VII.0 plurimi excogitarnnt euudem nervum a linguali, et nequaquam a communicante faciei dimanare, innixi erroneae sententiae, nervos volumine iminui dum a centris recedunt , et Mechel ip~'e, qui probe sentivit de vera nervi o.igine, de quo loqnimur, in errorem cecidit, putando, quod ex linguale V.i filamentum disce­dat, quod inferne cum tympani chorda copula­tur. Sic ille eloquitur. " Non mi par verisimile ,, .... che il nervo petroso superficiale , e la " corda del timpano non siano che un fìluzzo " del quinto pajo che si applica solamente " contro il nervo facciale, e che non si anasto-

16 ,, mìzza . vera,mente con lui, ancorchè io consideri ,, la porzione inferiore e rigonfiata d'ella corda " del tirnpauo come appartenente al ramo tri­,, gemino " ( Mat1. d' Anat. V . II. p. 565.

lsti vero nequaquam perpendernnt binas le­ges constantes in nervorum distribntione, qua­rum prima in eo cousistit, ut angulus acutus , quem format filum nerveum tum cerebrale, tnm spinale cum trmìco ex quo exit, centrum cere­brale, aut spinale semper respiciat, nunquam peripheriam. Rammi recurrens nervi X.i primo intuitu ab hac lege recedere videtur angulo qnem efformat cum truncum arteriosurri circu­mit: at si paùllo ac(:ufatius observatur iìì suo discessu a · trunco, videmns angulum acntnm quem ibi efficit centrum respicere; chorda tym­pani ipsa a VIl.0 oritur, et inde redit supra eun­dem, sed facile cernitur angulum acutum quem cum· bocce agit, erga centrum esse, ita ut p~r breve spatium trunci , ex quo prornanat, iter sequatur : mmc vero si admitteretur chordam tympani a V.0 proficisci, admittere qnoque opor­teret, angulum acutum quem cum trunco efficit ad peripheriam spectare, quod profecto memo­ratae legi contrarium existit. P er hanc autèm pluries commendatus noster Professor dignovit flamenta quae se conferunt ad VJ.m, quando de­litescit in sinu cavernoso, propagines esse primi

17 ganglii sympathici magni et minime vero oculo­rnotorii externi.

Ohiicit>tur forsan, me minime recensere rà­mum petrosum Vidianum, cujus angulus acutus ad peripheriam vergit , ast ego respondebo, bune 'nervum uentiquam a ,ganglio spheno-pa­latino, verum • a VII.0 dimanare, qui hoc in ga11g1io cum ramis trigemini, et magni ,ympa­thici miscetur, efformam ita nervum , vegeto­fenso-motorium qui praecipue velo pendulo,

· palato molli distiibuitur, motum, sensum vi­tamqne i~tis partibus impertiendo sub nervo• rum palatiuorum nomine.

Altera vero lex, quam innnebam, ea est, quem• cumque nervum magis magisque volumine adau­ger i, quo magis a centro recedi t, proiude coni fìgu­ram adquirere, basi ad peripheriam: hujnsmodi lex in lucem prolata fuit a Soemmering in sua Neurologia § ,44. Nos vero conspicimus chor­dam tympani ing,mtiorem esse circa ejus uuio­nem cum pari V. 0 quam prope VII.m, hinc juxta memoratam legem non ah illo sed ab isto or­tum sunm ducere debet.

Denique diximus, microscopio nervos inspt!­ctos, nohis diversam texturam praeferre, juxtà eornm 11atnram, quapropter uhi chordae tym­pani segmentum vitris augeutibus suhiiciatur , idemque pen:gatur cum st>gmento Vll.~ et cum alio V.i paris antequam a cranio exeant, nos

18

manifeste cernimns, nervi textum, de quo lo­quimur, sive chordae tympani, eundem esse ac prioris, luculenter vero differre a segmento .V.i

Hujusmodi anatomica dispositio a me non, so~ lum pluries observata, verum etiain a meis condiscipulis, inter quos mihi suave est receu­sere Petrnm Casanova, et Herculem Ferrario, ambos mihi dilectissimos ,odales in Almo Bor­romaeorum Collegio aeque ac collaboratores in meis tentaminibus, de quibus inferius mentionem faciam. lnstituatur eadem comparatio in varii$ chordae tympani pnnctis, et perspectum erit, hanc semper prae~eferre characteres proprios nervorum motorurn, proindeque comprobatum est, partem quoquc i11feriorem nervi praedicti, minime progigni a V .0 pari, uti Mechel a11t11ma­vit, sed continuationem esse chordae ejusdem.

Sic extra dubitationis ()leam chordae ty111pani natura posita, coactus fui concludere, ipsam partis motui inservire, in qua expa11ditur. Per­quam meae conclusioni adversabatur assertio CeL Pa11izzae, . amputato scilicet hypoglosso, om­nem linguae motum aholeri: qua propter, adhuc ambigebam de usu filamenti hujusce, nequibam vero mente conci pere quomodo nervus a VII. 0

proveuiens, qni iuter motorios receusetur, mo­,torius et ipse non esset, et quomodo se se ex­pandendo cum linguali V.i iu lingnae apice, neu­tiquam • hujus partis ·motui inserviret. lgitnr

·~ mente constìtui e:xperiinentorum !eriern insci-pere, quibus ejusmocli quaestio illustraretur, et elegi inter animalia meis ìnquisitionibus suh_ii­cienda cauem, cunicnlum, et ovem, En quidquid peregi et observavi,

Die 2. Feb, anni vix elapsi cuniculo hypo• glossum amputavi, et effectus ohtentus motus linguae perfecta abolitio fuit,

Die J 1.& Ejusd. Peregi . ipsius nervi sectÌbnem super ovem; verum cum periculum · fecissem in lanii tdberna valde obscura, et commodis necessariis desti tuta, euro fructml'I ah ista ope­

-ratione lucrari uequivi, . quem sperabam. Die 17 Ejus: Nervum hypoglossum in ove

secavi. Paullo post motus linguae pedecte extin­guebatur, quae ah ore producta retrahi sponte i1equibat, sed flaccida et pendula extra remanehat,

Die 19 Ejns. Idem tentamen idemque effe• ctus in animale ej usdem speciei.

Effectus isti meae opinioni prorsus contrarii~· me n·on abstulerunt a novis expèrimentis insti• tuendis, eo magis quod suspicahar, obtentos in factis periculis effectus, a me recte perpensos mm fuisse.

, Die 3 Mai quum vellem cunem enecare, cui quatuor antea menses utramque carotidem, hu• meralem , et femoralem, arterias obliga veram , scopo observandi inde mutationes, quae fiunt iu ramis lateralibns ad conservandum circuitum

!O

sangmms m partibus suhiectis, occasionetn ar• ripui iterandì experimenti cum nervo hypo .. glosso: ideoqne ntrurnqne hnjusmodi nervurtt rescidi il~n soliim, sed ejusdem qnoque p01•­tionem obstuli. Post sex ant septem horae se• :xage&ima, canis sinehat pi·olabi ex ore lingnamt quam plnries momorclit, eamque iterum in ca• -vum oris retrahere impotens erat, nisi capite extollendo et excutiendo. Apex vero linguae qui hoc modo in os haud protsus regredieLatnr ab ipso animale rnorsus, aut a nohis ptmct1is ma• gna quidem dìfficultate, sed nihilo saecius paul• latim recedebat pone dentes.

Die 7 Ejns. In altero cane idem periculmn factum est: post horae dimidium, a me nec non a meis sodalibns lingua ex ore prolapsa et immo• bilis ohservata est J quin facultas amplius cani esset eam retrahendi, aut cibum sumendi. Tunc capite canis manibus firmiter prehènso , atque in vas aquae pieno linguae portione e.X ore prolapsa rite demersa , attente observahimus, utrum aliqna in aqua oriretnr _agitatio nec ne oh linguae mottls, Et reapse nonnihil aquae super!ìcit'-m inde commotam viditnus. In eodem cane aquae ad prolapsam linguam adplicatio, nullum prorsus ciebat motum: si vero fortiori stimnlo tentabatur utpote alcohole, aut ammonia, exiguus vermicularis motus in illa excitabatur. Facta demum iu eadem lingua et quidem in

2.1

parte superiori mediana et anteriori longitu­dinali incisionie:, fibrarum muscularium ejusdem sedis manife!ta . contractio et relaxatio obser­vata est.

Die I J unii. In · cane quoque recisionem rami nervi lingualis V.i paris recisionem institui, qua etiam chordae tympani' cum illo conjunctae, continuitas necessario sublata est. Quo facto motus . linguae utique superfuerunt, sed facultas hibendi, mauducandi, et lambendi diffìcilis evasit.

Diebus 3 et 9 Ejusd. idem perteutavi in alio cane, et in ove, et idem ohtinui cousectarium.

Demum volui experiri chordae tympani se­ctionem.

Die 5 Junii opns suscepi, et canis alius ope­ratioui snbjectus fuit. Sed incassum. Post quam imrnensnm vulnns illatum fuit animantis collo, frustra filamentum nerveum quaesivi. Die suh­sequenti pertent;ivi in altero latere operationem, sed cnm culter offendisset ingentem truncnm arteriosum, tam copiosa orta est haemorrhagia, nullo prorsus modo . cohihenda, ut canis cito perierit.

Die 14 Ejusd. Canem exiguae staturae mihi donatum novo experimento suhieci, sed etiam in isto propter inquietudinem , et motus vio­lentos quos interdum peragebat seca~i arteriam lingualem , quae vero ohligata fuit, et tunc prosecutu~ sum operationem magis magisque in

.2!2

profundum semper eundo ; sed hoc etiam · in­cassum, namque noviter vulnerato alio ramo arterioso, qui ligari nequivit, is quoque propter haernorrlrngiam vitarn amisit.

Jure tlinc dignovi operis difficultatem, deque rnccessu desperabam. Attamen iterum volui pe~ riculum facere, · cum canis mihi obvenerit quie­tns et magnus. In hoc detexi utrnmque nervum lingualem , postea sini aliquod tempus animal libertate frui, eo autem denuo devicto , sta tu i sectari hosce nervos usque ad sedem uhi reci­piunt tympani chordam, amputanJo quid quid offendebam, 1ion praetermissis vasis, rite antea ligatis : Ita feci et post binas horas cum dimi.; dio inter labores transactas, quihus dehui secare dnos tertias nìllscnli · pterigoidei partes , non exigua eorum portione ahlata , filamenta jamdiu exoptata nactus sum, eaqne deniqne prius per uncnm snblevata, forcipibus obtruncavi. In am­pntatione, qnam ego peregi illornm nervorum animadvertendum est, canem nullum doloris in­dicium praebuisse. Erat ipse post operationem, magis ·exanimis qnam vivus, et vix libertate donatus jacuìt, cibum potionemque recus,ms. Crastina die vivebat adhuc , sed infirme. Hac eadem die aliquod carnis frustulum manducavit. Die porro subsequenti frustra bibere conabatur. Ipse nitebatur ,sorbere, sed incassum. Frustra aggresaus est sanguiuis maculas sibi auferre, quas

.2.a hahebat in pedibus: istae non evanuerunt nisi perquam imperfecte; post linguae laborem ad• siduum et insufficientem , nequivit prorsus se se expolire, sicnti contiugere perspexi in nliis canibns operationi subje_ctis. Lingua tamen mo­hilis evadébat etiam ,in apice qùamquam hoc in loco valde complanata esset et praecipue in parte mediana.

Liogere proinde, manducare, aquam hibere cliflìcile erat, etiam si lingua sensihilis maneret, licet moveretur quaqnaversus, et apex nullo modo flacesceret; Carnis frustnlorum mandncatio quadam ' difficultate fìebat, eoque rnagis quo cras­siora ista erant, non potens neque valens inte­gra degl,utire, quemadmodum se gerehat in vo­randis parvis . . Post triduum canem interfeci et examinavi, ut cognoscerem partium recisionem, et conspexi amputata in utroqne latere chordae tympaui filamenta. Hujusce experimenti conse­ctarium rnihi videretur illud ex_aequare, quod assecutm est aeques Panizza post lingualis V.i recisionem , excepta abolitione <sensns tactilis quae in hocce experimento observata est. Re­vera in pagella .28 memoratae aepistolae ait ,, mi parve ( post ling1ialis recisionem ) che il " lambire fosse meno pronto di prima, e più ,, tarda la masticazione ,,: III. Vir auimum non ~dbibens tympaui chordae, qnae abtrnncatur in tnli ex perimento, neque defectui influxus hu-

!!.4 j usce nervi, vulneris amplitudiui, et tactus ab• sentiae . pt'aedicta tribuit phaenomena'. Quod re­vera vulnus sit amplum post linguaÙs amputa­tionem, minime denegari potest, sed addere fas est, uon minus esse, imrno majns evadere post J'ecisiouem glosso~phariugei, attamen in hoc cas11 diflìcile non fit lambere, et . cibos terere etc. Proiude mihi videtur omni jure a'ffirmare posse, vulneris magnitudinem non esse cai::sam sufli­cientem discrimiuis phaenomt>ni, quod observa­tur in binis . istis experimentis. Praeterea neque abolitio sensus tactilis haberi potest utpote causa ortae post recisionem nervi lingualis V.i difficultatis fornbeodi , cibumque terendi, si­quidem in postremo meo experimento consecu­tus snm eosdem effectus, qups aeques Panizla, quamvis in mea operatione ille nervus sectus non fuerit, proindeque seusibilitas tactilis pror­sus vigeret.

Ex hisce in medium prolatis quaenam erit legitima couclusio, quam inferre licet? Ipse autumo lingualem V.i, glossum-pharingenm, et hypoglossum perfungi reapse o!Iìciis a nostro anatomico assignatis, verum autumo etiam chor­darn tympani quibusdarn iuservire linguae mo­tibus.: hypoglossum nempe preesse motibus to­ti:us linguae, veluti protrusioni, retractioni , d~glutitioni; chordam vero tympani, cum sua fila largiatur perexiguis musculi liugualis fibris, famulari quibusdam peculiaribus motubus, quos

2.5 bocce organon debet cflicere praesertim cum apice suo in variis suis functionibus, utpote in lambitn I in masticatione, et boli deglutitione etc. Paucis aio, hypoglossum famulari motui mu­sculorum io-glossi, genio-glossi, stilo-glossi : tympani chordam contra gubernare motum mu­seali lingualis qui quidem · motns nt quisque cernit, esse debet perquam obscurus. lu homine autem mihi videtnr id quoque praestare chor­dam tympani, ut illae vocis inflexiones et mo­dificationes haheantur , quae necessariae eva­dunt ad materialem verborum formationem.

Hoc verum postremum adsertum explicatione adhuc indigeret, et mihi videtnr, attente exa­minandos esse balbntientes ex nati vitate nec non illos, qui ex qna<:umque causa posteà idem vitium oatenderunt. Quod ex parte jam feci, sed alias plures observationes instituere mihi in animo est, quas omues in posterum fortasse in lucem edam.

Sed hactenns relata sufficiant, namque · mihi videtur satis patefecisse praecipnum usum chor­-;iae tympani, rami inqnam, cui lihenter tribue­rem nomen motoris proprii linguae : siqnidem motorem communem hypoglossum appellarem.

Haec sunt corollaria meorum teutaminum et observationum. Sat superqne mihi erit, si rneis Iaborihus absqne duhio statuerim, quinam sit usus nervi .oblivioni ab omnibus fere traditi.

FINIS.

THESES DEFENDENDAE.

1.

Col'dis motus neutiquam a sanguinis stimulo cientur.

II.

Papillae filiformes linguae tactui, non gustui inservire.

III.

Cirrbosis nequaquam a novae substantiae appo­sitione dependet.

IV.

, Quod de Craniologia asseritur , nempe ad ma­terialismum ducere, falsum est:

V. Coutempo1anea in embryone tnm sanguiferi

tum nervei systhematis efformatio.

VI.

Omiopatia nosiris temporibus utilissima evadit.