<PROJE BAŞLIĞI>

<PROGRAM İSMİ>

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

YÜKSEK LİSANS PROJESİ

<İSİM SOYİSİM>

<Yıl>

<PROGRAM İSMİ>TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

<PROJE BAŞLIĞI>

<İSİM SOYİSİM>

PROJE DANIŞMANI: ________________(Ünvan-İsim-Soyisim)

İMZA : ________________

ONAYLANMA TARİHİ: <Ay, yıl>

Özet

Son dönemlerde sayıları hızla artan alışveriş merkezleri, daha geniş çapta

faaliyet göstermeye başladı. 2007 yılında Türkiye genelinde aktif 145 Alışveriş

Merkezi bulunuyordu. Aradan geçen süreçte 2016 yılı sonu itibariyle rakam 379'a

ulaştı. Böylesine alanlara ulaşan Alışveriş Merkezleri yapısal olarak imalatların

standarttan çıkıp değişmesine neden olmaktadır. İnşaat sırasında içerisindeki

mağazalarının kiralanmasından dolayı zaman ile ayrı bir yarış içerisinde olunması,

kaza etmenlerinin artmasına sebep olmaktadır. Bu çalışmada, modern proje

yönetimi yaklaşımı ile bir alışveriş merkezi inşaat projesinin safhalarında ele

alınması gereken işçi sağlığı ve iş güvenliği alt başlıkları değerlendirilmiştir.

Ayrıca proje yönetim yaklaşımı ile ülkemiz işçi sağlığı ve güvenliği mevzuatı

karşılaştırılmış, etkin bir işçi sağlığı ve güvenliği yönetim mekanizmasının hayata

geçirilebilmesi için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Alışveriş Merkezi, kaza etmenleri, proje yönetimi

Teşekkür

İçindekiler

Özet 2

Tablolar Listesi 5

Şekiller Listesi 6

Kısaltmalar Listesi 7

1. Giriş 8

1.1. İş Güvenliği Tanımı 8

1.2. İnşaat Sektöründe İşçi Sağlığı ve İş güvenliği 8

2. Alışveriş Merkezi İnşaatlarında İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı 9

2.1. İnşaat Proje Yönetimi ve İSG 9

2.2. Alışveriş Merkezi İnşaat Projesinde İSG Yönetimi 9

2.2.1. Ön Tasarım 10

2.2.2. Tasarım 11

3. Sonuçlar 12

4. Kaynakça 13

Tablolar Listesi

2.1. İş güvenliği uzmanları, eğiticiler ve sorumlu müdürler için ihlal tablosu. İSG uzmanlarının yükümlülükleri ve ihtar dereceleri.

Şekiller Listesi

2.1. AVM inşaatı proje safhaları ve İSG ilişkisi.

Kısaltmalar Listesi

İSG İş Sağlığı ve Güvenliği

WHO World Health Organization (tr. Dünya Sağlık Örgütü)

ILO International Labor Organization (tr. Uluslararası Çalışma Örgütü)

1. Giriş

1.1. İş Güvenliği Tanımı

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO)

ilkelerine göre iş sağlığı ve güvenliği (İSG); tüm çalışanların bedensel ve ruhsal

sağlık ve refahlarının en üst düzeye yükseltilmesi ve bu durumun korunması;

işyeri koşullarının, çevrenin ve üretilen malların getirdiği sağlığa aykırı sonuçların

ortadan kaldırılması; çalışanları yaralanmalara ve kazalara maruz bırakacak risk

faktörlerinin ortadan kaldırılması ve sonuç olarak işçilerin bedensel ve ruhsal

gereksinimlerine uygun bir iş ortamı yaratılması şeklinde tanımlanmıştır[1].

İşletmelerin, üretim süreçlerinde meydana gelecek olumsuzlukları

ortadan kaldırabilmeleri iş sağlığı ve güvenliği bakımından geliştirdikleri

korunma ve önleme politikalarına bağlıdır.

1.2. İnşaat Sektöründe İşçi Sağlığı ve İş güvenliği

İnşaat sektörü, yapım, yıkım, restorasyon, yenileme, bakım gibi iş kollarını

kapsayan, Türkiye’de Gayri Safi Milli Hasıla ile emek istihdamında büyük bir

öneme sahip, ekonomik ve dinamik bir sektörüdür. Sektörün, ülkemiz içerisindeki

bu önemi konu iş sağlığı ve güvenliği olduğunda da ciddi bir önem arz etmektedir.

Türkiye inşaat sektörünün işgücündeki payı %6,3 ve ölümlü iş kazalarındaki payı

ise %33,5 (1700 kazada 570)’tür [2]. Bu oranlar, toplam iş kazalarında yaklaşık

üçte birlik bir orana sahip olan sektörün durumunu ortaya çıkarmaktadır.

2. Alışveriş Merkezi İnşaatlarında İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı

2.1. İnşaat Proje Yönetimi ve İSG

İnşaatlarda proje yönetimi, projenin ön tasarım safhasından başlayarak

işletme safhasına kadar geçen tüm süreci kapsayan yönetim modelini tarifler.

Mühendisliğin yapı taşı olan optimizasyon faaliyetlerinin bir inşaat projesinde

etkin bir biçimde hayat bulması için bu yönetsel faaliyetler bütünü bir zorunluluk

olarak geliştirilmiştir.

2.2. Alışveriş Merkezi İnşaat Projesinde İSG Yönetimi

Başarılı bir alışveriş merkezi inşaat projesindeki İSG uygulamaları

kuşkusuz sistemli ve uygulanabilir İSG mekanizmalarının tayini ile ortaya

çıkabilir. İSG mekanizmalarının üretim süreçlerine dahil edilmesi ve mühendislik

uygulamalarının bir parçası olarak hayata geçirilmesi için projenin tüm

safhalarında İSG başlığına ayrı bir yer açılması gerekmektedir. Bir alışveriş

merkezi inşaat projesindeki safhaları ve İSG ilişkisi Şekil 2.1’de gösterilmiştir.

Şekil 2.1. AVM inşaatı proje safhaları ve İSG ilişkisi.

2.2.1. Ön Tasarım

Mevzuatta tarifi yapılan sağlık ve güvenlik koordinatörüne birçok teknik

görevi yerine getirmesi gerekliliği tarif edilirken bu kişinin niteliği, mesleki

formasyonu ile ilgili bir tanım olmaması önemli bir boşluktur. Projenin hazırlık

safhalarında ve uygulama safhasında görevlendirilecek bu kişilerin projede

doğrudan görev alacak olan inşaat mühendisi, mimar ve/veya iş güvenliği uzmanı

olması, inşaatlarla ilgili mesleki deneyime sahip olması ve koordinasyon

yetkilerinin gerektirdiği tecrübelere sahip kişiler arasından seçilmesi

önerilmektedir (Tablo 2.1). Bu görev doğrudan bu faaliyetleri yapacak bir

profesyonele verilmelidir.

Tablo 2.1. İş güvenliği uzmanları, eğiticiler ve sorumlu müdürler için ihlal

tablosu. İSG uzmanlarının yükümlülükleri ve ihtar dereceleri.

2.2.2. Tasarım

Bu safha, mal sahibi/yatırımcının kalite, performans vb. beklentilerini aynı

zamanda ekonomik/ticari olarak da karşılayacak bir sürecin yaratılmasının

gerçekleştiği safhadır.

3. Sonuçlar

Genel anlamda inşaat sektörünün karmaşık üretim yapısı içerisinde

düzenli, kontrollü ve öngörülebilir işçi sağlığı ve iş güvenliği yönetim sisteminin

tesis edilebilmesi için, proje yönetimi algılayışı ile bütünleşmiş, kendini

yenileyebilen bir İSG uygulama bütünlüğünün oluşturulması şarttır. İnşaat

projelerinde yalnızca yapım aşamasında, yasal kriterleri sağlamaya yönelik

personel istihdamı ve raporlamalar yapılmasının, İSG hususlarına yasak savma

anlayışı olduğu ve iş kazalarını engellemediği artık kabul edilmektedir.

Alışveriş merkezi inşaat projelerinde ise başlıca kaza tipleri, kazaların

sonuçları, sektörün dinamikleri ile ilgili detaylı olmasa da yeterli bilgi ve deneyim

bulunmaktadır. Proje türünün geniş safhalarındaki kazaların önlenebilmesi için

İSG başlığının, imalatı takip ettiği bir modelden imalatı belirlediği bir modele

doğru geçilmesi gerekmektedir.

4. Kaynakça

[1] D. Bingöl, “İnsan kaynakları yönetimi,” 5. Basım, Beta Yayınevi, İstanbul, sayfa 455,

2003.

[2] G.E. Gürcanlı ve U. Müngen, “Analysis of Construction Accidents in Turkey and

Responsible Parties,” Ind. Health, 51, sayfalar 581-583, 2013.