FEN B˜L˜MLER˜ KONU ÖZETL˜ ÇALI˚MA KA˛IDI 7 Ünite 2 7 · ( ) Elektrik akımının yönü pilin + kutbundan – kutbu-na doğrudur ( ) Bir devredeki potansiyel fark voltmetre

ÜniteFEN BİLİMLERİ KONU ÖZETLİ ÇALIŞMA KAĞIDIHÜCRE VE BÖLÜNLERİ 22

Daha fazla dökümana ulaşmak için www.fenalemi.com

77

Emeği Geçen Öğretmenlerimiz

Mustafa NAVAKUŞU Süleyman KARAKAYA Mustafa DABANŞaban ÖTER Hakan ARSLAN

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

ÜniteFEN BİLİMLERİ KONU ÖZETLİ ÇALIŞMA KAĞIDIELEKTİRİK DEVRELERİ 77


77



fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

Elektrik EnerjisiAtomun yapısındaki el-ektronların bir iletken üzerinde hareketi sonu-cunda meydana gelen enerjiye elektrik enerjisi denir.

Elektrik yüklerinin ilet-ken maddeler üzerinde hareket etmesi elektrik akımını oluşturur.

++ --Elektronlar (-) ‘ den (+)’ ya doğru hareket ederl-er.

++ --Elektronların hareket yönüne zıt yönde oluşan akıma elektrik akımı de-nir.

Pil

Ampul

++--

Model BilgiModel BilgiAmpullerin Seri

Bağlanması

Ampullerin özdeş old-uğu seri bağlı devrel-erde tüm ampullerden aynı akım geçer, am-pul parlaklıkları eşittir. Devredeki ampullerden biri sönerse kopukluk olacağı için ampullerin hiçbiri yanmaz.

Ampullerin Paralel Bağlanması

Ana koldaki akım am-pullerin bulunduğu kol-lara ayrılır. Devredeki bir ampul söndüğünde diğer ampuller ışık ver-meye devam edebilir.

Model BilgiModel BilgiAmpermetrenin

Elektrik Devresine Bağlanması

Devreden geçen akım şiddetini ölçmek için kul-lanılan aletlere amper-metre denir.

Akım şiddetinin birimi (A) amper’dir. Amper-metre devreye seri olar-ak bağlanır. Amperme-trenin iç direnci ihmal edilecek kadar küçüktür.

Aampul

pil

Ampermetre

Ampermetre

A

Model BilgiModel Bilgi

++--

ELEKTRİKAKIMININ

YÖNÜ

Elektrik akımı pilin + (pozitif) kutbundan – (negatif) kutbuna doğru-dur.

Aşağıda verilen elektrik devrelerinde amperme-trenin bağlanabileceği noktaları belirleyiniz.

l

f

e

g

d

c

b

a

ÖgÖg––retenretenEtkinlik ModeliEtkinlik Modeli



77



fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om



77



fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

Voltmetrenin Elektrik Devresine

BağlanmasıBir telin iki ucu arasında-ki potansiyel farkı(gerili-mi) ölçen aletlere volt-metre denir.

Potansiyel fark(geril-im) birimi volt’tur. Volt-metre devreye paralel bağlanır.

ampul

pil

VVoltmetre

Voltmetre

V


Ampermetre Özellikleri

Voltmetre Özellikleri

Akım ölçerGerilim ölçer

Birim AMPER

Birim VOLT

Devreye seri bağlanır

Devreye paralel

bağlanır

V AA) B) C) D)

V AA) B) C) D)

Aşağıda verilen elektrik devrelerinde voltme-trenin bağlanabileceği noktaları belirleyiniz.

l

f

e

g

dc

b

a

Model BilgiModel BilgiOHM Kanunu

Bir iletkenin uçları ar-asındaki potansiyel farkın iletkenden geçen akım şiddetine oranı sa-bittir. Bu sabit oran ilet-kenin direncini belirler.

V: (Potansiyel fark) =Gerilim. Birimi Volt

I: (akım şiddeti)=İletken üzerinden birim sani-yede geçen yük mik-tarı. Birimi Amper

R: (Direnç) = İletkenden geçen akıma karşı koyma miktarıdır. Birimi OHM (Ω)


Alessandro Volta

Potansiyel farkı volt ola-rak isimlendiren bilim in-sanıdır.

Andre Marie Ampere

Elektrik akımının birimini amper olarak isimlendi-ren bilim insanıdır.

Georg Ohm

Ohm kanunu keşfeden

bilim insanıdır.

Devredeki potansiyel fark arttıkça devreden geçen akım şiddeti de aynı oranda artar. Potansiyel farkın akım şiddetine oranı yani direnç değeri sabittir.Direnç değerinin sabit olduğu aşağıdaki tablo-da gösterilmiştir.

Gerilim Akım Direnç12 V 2 A 6 Ω24 V 4 A 6 Ω48 V 8 A 6 Ω

Gerilim (V)

2

12

24

48

4 6




77



fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om



77



fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

su sıcaklıkOksijen

Seri BağlıAmpullerde

Akım-Gerilim İlişkisi1. Akım ŞiddetiAna koldaki akım tüm ampullerden eşit miktar-da geçer.

i: ana koldan geçen akım

i = i1 = i2 = i3

i1

i1

i1

i

2. GerilimAmpullerin potansiyel farklarının toplamı pilin potansiyel farkını verir.

V: Pilin potansiyel farkı

V = V1 + V2 + V3

V1

V V2

V3

Model BilgiModel BilgiParalel BağlıAmpullerde

Akım-Gerilim İlişkisi1. Akım ŞiddetiAna koldaki akım am-pullerin bulunduğu kol-lara ayrılır. Bu sebep-le ampullerden geçen akımların toplamı ana kol akımını verir.

i: ana koldan geçen akım

i = i1 + i2 + i3

i

i3

i2

i1

2. GerilimAmpullerin potansiyel farkları ile pilin potansi-yel farkı birbirine eşittir.

V: Pilin potansiyel farkı

V = V1 = V2 = V3

V

V2

V2

V2


Aşağıdaki özdeş am-puller önce seri daha sonra paralel bağlanar-ak çalıştırılıyor.

1. DURUM (SERİ)

2. DURUM (PARALEL)

Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a. Hangi durumda am-puller daha parlak yana?

b. Hangi durumda pil daha çabuk biter?

c. 2. Durumda devreye bir ampul daha eklenseydi, ampul parlaklıkları nasıl değişirdi?


Aşağıdaki devre ele-manlarını kullanarak İstenilen özellikteki devreleri çiziniz.

Ampul 3 adet

Pil 3 adet

Anahtar 1 adet

Bağlantı kablosu(sınırsız)

a. Sadece seri bağlı

b. Sadece paralel bağlı

c. Hem seri hem de pa-ralel bağlı




77



fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om



77



fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

Aşağıda özdeş K, L, M ve N ampullerinin farklı şekilde bağlanması ile oluşturulan devreler ver-ilmiştir.Bu devrelerdeki am-pullerin parlaklıkları ar-asındaki ilişkiyi altındaki kutucuğa yazınız.

K

L

M N

…. ….. ….. …..

…. ….. ….. …..

…. ….. ….. …..

K

L

M

N

K

L

MN


Aşağıda verilen ifadelerin başına doğruysa (D) yan-lışsa ( Y) harfi koyunuz.a. (…) A m p e r m e t r e

devredeki potan-siyel farkı ölçer.

b. (…) Seri bağlı devrel-erde ana koldaki akım devre ele-manlarının üzer-inden geçen akı-ma eşittir.

c. (…) Gerilimin akım şiddetine oranı sabittir. Bu oran direncin değerini verir.

d. (…) Akım şiddetinin birimi amperdir.

e. (…) Hareket enerjis-ini, elektrik ener-jisine dönüştüren aletlere jeneratör ya da dinamo adı verilir.


ÜniteFEN BİLİMLERİ KONU ÖZETLİ ÇALIŞMA KAĞIDIELEKTİRİK DEVRELERİ 77KAZANIM YOKLAMA SINAVI (KYS) Daha fazla dökümana ulaşmak için www.fenalemi.com



Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

771. Görseldeki malzeme sayılarını dikkate alarak, etkin-

likte verilen araştırma cümlesini test edebileceğiniz, iki tane devre şeması çiziniz. (Görseldeki malzeme-lerin tamamı kullanılmak zorunda değildir)

Etkinlik: Paralel bağlı devrelerde ampul sayısı art-tırıldığında, ampul parlaklığı nasıl değişir.

Devre şeması-1 Devre şeması-2

2. Tabloda bazı devre elemanları ve bu devre eleman-larının sayıları verilmiştir.

Devre Elemanı Sayısı

2

6

2

yeterince

AampulAmpermetre

VPlVoltmetre

AampulAmpermetre

VPlVoltmetre

Anahtar

Kablo

Tabloda verilen devre elemanlarını kullanarak seri bağlı ve paralel bağlı devreler oluşturalım.

Seri Bağlı Paralel Bağlı

3. Aylin tasarladığı bir ev modelini aydınlatmak için bir aydınlatma sistemi oluşturuyor. Oluşturduğu siste-min devre şemasını aşağıdaki gibi çiziyor.

K

Aylin kurduğu sistemden çok memnun kalmıyor. Çün-kü bağlantıları ve pilleri sağlam olmasına rağmen bir anda tüm ampulleri sönüyor. Tek tek ampulleri kont-rol ettiğinde bir tanesinin bozulduğunu fark ediyor. Bozulan ampulü değiştirdiğinde ise tekrar tüm ışık-lar yanıyor. Ancak Aylin evlerde durumun böyle ol-madığını düşünerek yeni bir sistem kurmaya karar veriyor.

A. Aylin karşılaştığı bu problemi ortadan kaldırmak için nasıl bir yol izlemelidir?

B. Aylin’in kurması gereken elektrik devresinin şe-masını çiziniz




Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

774. Basit bir elektrik devresinde akımı ve gerilimi ölçmek

için, ampermetre ve voltmetre kullanılır. Aşağıdaki malzemeleri kullanarak basit bir elektrik devresi oluş-turalım, oluşturduğumuz devrelere ampermetre ve voltmetreleri bağlayalım.

A

V

Ampul

Pil Kablo

AmpermetreVoltmetre

Ampermetrenin bağlandığı devre şeması

Voltmetrenin bağlandığı devre şeması

5. Gökay görseldeki gibi bir elektrik devresi kura-rak, devredeki akımı ölçmek için devreye bir am-permetre bağlıyor. Ampermetrede okuduğu de-ğeri arttırmak isteyen Gökay, devresinde nasıl değişiklikler yapabilir?

6. Bir öğrenci fen bilimleri dersinde, görseldeki devre-leri kurarak bir araştırma yapıyor. Ölçüm sonuçları-nı devrelerin altına kaydediyor. Bu verilerden fayda-lanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız

AA

V V

Voltmetre: 3VAmpermetre: 2A

Voltmetre: 6VAmpermetre: 4A

Öğrenci yaptığı bu etkinlikte neyi araştırmakta-dır?

7. Özdeş ampuller kullanılarak kurulmuş aşağıda-

ki elektrik devrelerinde ampul parlaklıkları ara-sındaki ilişkiyi devrelerin altında verilen kutu-cuklara yazınız.

K

L

M

N

K

L M




Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

778. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına

(D), yanlış olanların başına (Y) yazınız.

( ) Bir elektrik devresinde direnç arttıkça ampul par-laklığı da artar.

( ) Seri bağlı devrelerde pile yakın olan ampul daha parlak yanar

( ) Paralel bağlı devrelerde ampul sayısı arttırıldı-ğında, ampullerin parlaklığı değişmez

( ) Paralel bağlı devrelerde ampullerden birisi bozul-sa bile diğerleri yanmaya devam eder

( ) Seri bağlı devrelerde ampul sayısı arttırılırsa par-laklık azalır

( ) Ampermetre devredeki akımı ölçmek için kulla-nılır ve devreye paralel bağlanır

( ) Elektrik akımının yönü pilin + kutbundan – kutbu-na doğrudur

( ) Bir devredeki potansiyel fark voltmetre ile ölçülür

9. 3 pil 2 ampulden oluşan bir elektrik devresi çi-zerek, devredeki elektrik akımının yönünü şema üzerinde gösteriniz.

10. Aşağıda verilen soruların cevaplarını bulmaca-dan karalayarak, geriye kalan harflerle şifreyi bulalım. Şifre için, geriye kalan harfleri numara sırasıyla yan yana yazalım.

Direnç Birimi Devreye Enerji Sağlayan Devre Elemanı Elektrik Akımını Ölçen Araç Potansiyel Fark Elektrik İletimine Karşı Gösterilen Zorluk Potansiyel Fark Birimi Devreyi Açıp Kapatmaya Yarayan Araç Devreye Paralel Bağlanan Ölçüm Aracı

ŞİFRE

2 6 14 15 22 25 48 49




Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

7711. Aşağıda verilen soruların cevaplarından yola

çıkarak bulmacayı çözüp, gizli kelimeyi bulu-nuz.

a

b

cd

1

2

3

4 5

Soldan sağa

a. Bir iletkenin iki ucu arasındaki yük farkıdır birimi volttur.

b. Birim zamanda iletkenin üzerinden geçen yük miktarının birimi.

Yukarıdan aşağıya

c. Elektrik akımına karşı gösterilen zorluk.

d. İletkenden geçen akım şiddetinin, iletkenin uç-ları arasındaki potansiyel fark ile doğru orantılı olduğunu gösteren yasanın adı.

1 2 3 4 5

Gizli Kelime

12. Aşağıda verilen devre elemanlarını kullanarak istenilen devre türlerini çizip soruları cevapla-yınız.

6 Ω 6 Ω 6 Ω

A B C

36 V

a. Ampulleri seri olarak bağlayınız ve ana koldan geçen akım şiddetini bulunuz.

b. Ampulleri paralel olarak bağlayınız ve ampulle-rin potansiyel farkını bulunuz.

c. A ve C ampulleri birbirine paralel bağlayınız. Daha sonra bu ampulleri B ampulüne seri ola-rak bağlayınız.

d. A ve B ampullerini seri bağlayınız. Daha sonra C ampulünü bu ampullere paralel olarak bağla-yınız.

Documents

FEN B˜L˜MLER˜ KONU ÖZETL˜ ÇALI˚MA KA˛IDI 7 Ünite 2 7 · ( ) Elektrik akımının yönü pilin + kutbundan – kutbu-na doğrudur ( ) Bir devredeki potansiyel fark voltmetre