FENİKOLLER

Prof.Dr. Oğuzhan YAVUZ

Kloramfenikol

Tiamfenikol

Florfenikol

Fenikoller

Fenikoller

Kloramfenikol 1993’den beri gıda değeri olan hayvanlarda kullanımı ülkemizde yasak (kemik iliğini baskıladığı için) ve bugün veteriner sahada ruhsatlı preparat yok

Florfenikol ve tiamfenikol kloramfenikol gibi güçlü etkilidirler ve istenmeyen etkileri azdır

Piyasada yaygın olarak florfenikol bulunuyor

Tiamfenikol: tavuklar için oral ve bütün hayvanlar için deri spreyi şeklinde preparatlar var

Aromatik (propandiol d(-)-threo stereo-izomeri) halkada para-nitro grubu ve dikloroasetamid grubu taşır

Etkisini gösterebilmesi için aromatik yapının bütünlüğünü koruması gereklidir

Nitro grubu ilacın kemik iliğine etkisi yönünden önem taşır

Asetamid grubu da ilacın etkinliğini göstermesi bakımından önemlidir

Dikloroasetil grubunun kopması etkinliğin kaybı ile sonuçlanır

Sağaltımda ester ve tuzları kullanılır (palmitat, sodyum süksinat gibi)

Kloramfenikol

Kloramfenikol

Kemik iliğini baskıladığından (aplastik

anemi) Nisan 1993’den itibaren

ülkemizde gıda değeri olan

hayvanlarda kullanımı yasaklanmıştır

Piyasada preparat yok

Ağızdan, parenteral ve haricen kullanılır

Sindirim kanalından hızlı ve tama yakın oranda emilir

Sodyum süksinat tuzu Kİ ve Dİ uygulanır

Genç hayvanlarda ilacın yarılanma ömrü uzar

Tüm doku ve sıvılara dağılır, karaciğer, böbrek ve safrada yüksek oranda bulunur

Kan-beyin engelini, plasentayı, göğüs ve karın zarı boşluklarını geçer

Göz ve prostat sıvısında da etkili düzeyde bulunur

Farmakokinetik

Büyük oranda karaciğerde glukronik asitle

birleştirilerek biyotransformasyona uğratılır

BT sırasında oluşan nitrozokloramfenikol ve

diğer zehirli metabolitler kemik iliği hasarına yol

açar

Karaciğerde metabolize olduktan sonra

böbreklerle atılır

Farmakokinetik

Bakterilerde 50S ribozomal alt birime bağlanır

ve protein sentezini engeller

Memeli mitokondrionlarında protein sentezini de

engeller

Memelilerde kemik iliğinde kan yapan hücreler

de duyarlıdır (kalıntı sorunu nedeniyle

yasaklanma sebebi)

Etki şekli

Bakterilerin gelişmelerini durdurarak etkir

Oldukça geniş spektrumludur; gram pozitif,

gram negatif bakteriler, ricketsia ve chlamydia

türlerine etkir

Gram negatifler üzerine streptomisinden az,

fakat penisilinden kat kat fazla etkir

Etkisi ve etki spektrumu

A.pyogenes

A.aerogenes

Pasteurellalar

Brusellalar

Salmonellalar

B.anthracis

N.gonorrhoeae

N.meningitidis

Cor.pyogenes

L.monocytogenes

Ery. rhusiopathie

Bac.fragilis

Haemophiluslar

Shigella

Moraxellalar

Staphylococcuslar

Streptococcuslar

Actinobacilluslar

Bor.bronchiseptica

Clostridiumlar

Bacterioidesler

Fusobacteriumlar

Etki spektrumu

Bakteriler asetil tranferaz salgılayıp ilaç

molekülünü asetiller ve ribozoma yapışmasını

engellerler

Kazanılan bu direnç plazmidlerle aynı türden

ve diğer türlerden bakterilere de aktarılır

Bu şekilde ilaca direnç kazanmış bakteriler

arasında H. influenza, E. coli, S. typhi ve

Stafilokoklar sayılabilir

Bakteriyel direnç

Zehirliliği

Kemik iliğine olan istenmeyen etkisi aşırı

duyarlılık ve mitokondriyal protein sentezinin

engellenmesi olmak üzere iki şekilde ortaya

çıkar

Asıl tehlikeli olan aşırı duyarlılık tepkimesidir ve

dönüşümsüzdür

Sağaltımdan aylar sonra bile ortaya çıkabilir

Ciddi durumlarda bütün kan hücreleri ölümcül

düzeyde azalmıştır

Zehirliliği

Kemik iliğine doğrudan etkisi ise doza

bağımlıdır

Plazma ilaç yoğunluğu ≥25 µg/L olduğunda

ve uzun süre kaldığında ortaya çıkar

Mitokondriyal protein sentezini bozmasıyla

ilgilidir

Dönüşümlüdür

Kemik iliğine etki dışında genellikle güvenli bir ilaçtır

Sindirim yolu ile verildiğinde bulantı, kusma, sürgün, ağız ve dil yangısına neden olabilir

Tetrasiklinler kadar olmasa da süperenfeksiyona yol açabilir

Kediler ilaca duyarlıdır

ME etkinliğini engeller

Aşırı duyarlılık tepkimeleri neden olabilir

Mitokondrial protein sentezini engeller

Zehirliliği

Zehirliliği

Yeni doğmuş ve genç hayvanlarda (ve

insanlarda) metabolize edilemediğinden gri

sendrom denilen bir hastalığa yol açar

Kalp-damar şoku, hipotermi, solunumun

baskılanması, siyanoz, sürgün, derinin gri renk

alması

Mortalite yüksektir

2 haftalıktan küçüklerde KULLANILMAMALI,

yavrularda yüksek doz verilmemeli

Nisan 1993’den itibaren ülkemizde gıda değeri

olan hayvanlarda kullanımı yasaklanmıştır

Şu an piyasada ruhsatlı preparat yok

Özellikle, Salmonella, Pasteurella ve Koliform

bakterilerin sebep olduğu çatal çürüğü ve

pneumonilerde kullanılır

Köpek gençlik hastalığındaki ikincil bakteriyel

enfeksiyonlarda çok iyi çalışır

Göz hastalıklarında ve atlarda dermatofilusun

sağaltımında da kullanılır

Kullanılması

Yapı yönünden kloramfenikole benzer

Yapısındaki flor sayesinde bakteriyel

asetilazlara dayanıklı ve dirençli

bakterilere etkilidir

Florfenikol

Kemik iliğini baskılamadığı için besin

değeri taşıyan hayvanlarda da güvenle

kullanılabilir

Ağız ve parenteral yavaş, fakat iyi emilir,

tüm vücut kesimlerine dağılır

Sığırlarda atılma yarı ömrü uzun (18-20

saat) olduğundan 36-48 saat arayla

kullanılabilir

Florfenikol

Florfenikol

İdrarla metabolize olmadan atılan kısmı

boşaltım sistemi hastalıklarında kullanım

değerini arttırır

Etkili yoğunlukta süte de geçtiği için

meme hastalıklarının sistemik

sağaltımında da kullanılır

Florfenikol

Bir çok gram pozitif ve negatif bakterilere kloramfenikolden daha güçlü etki gösterir

Özellikle P. haemolytica, P. multocida ve Haemophilus somnus kaynaklı hastalıklarda kullanılır

Ayrıca balıklarda Aeromonas salmonicida’nın neden olduğu frunkulosis’e karşı ilaçlı yem şeklinde uygulanır (Bir çok balık preparatı var)

Tiamfenikol

Yağda az çözünür, biyolojik zarları zor ve

yavaş geçer

Kemik iliğini hafif ve dönüşümlü baskılar

Tavuklar için oral ve bütün hayvanlar için

deri spreyi şeklinde preparatlar var

Kloramfenikol

Tiamfenikol

Florfenikol

Fenikoller_Defter