Ferðaþjónustugreiningar 2015Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða

Ferðamálasamtök VestfjarðaMarkaðsstofa Vestfjarða

Ferðamálasamtök VestfjarðaMarkaðsstofa

Vestfjarða

FORSÍÐA

3

EFNISYFIRLIT

Inngangur 5

Stjórnendasamantekt 6

Gistinætur á Vestfjörðum 2010-2014 7

Gistinætur á Vestfjörðum 2010-2014 8

Gistinætur á Vestfjörðum 2010-2014 9

Gestakomur á Vestfjörðum 10

Gistinætur 2010-2014 : Dreifing innan ársins og þjóðerni 11

Gistinætur 2010-2014 : Þjóðerni 12

Gistinætur 2010-2014 Þjóðerni 13

Framboð á gistingu á Vestfjörðum 14

Framboð og nýting rúma á gististöðum á Vestfjörðum 15

Framboð og nýting rúma á gististöðum á Vestfjörðum 16

Ferðamenn á Vestfjörðum 17

Ferðamenn á Vestfjörðum 18

Ferðamenn á Vestfjörðum 19

Neysla ferðamanna 20

Flugfarþegar 21

Flugfarþegar og flugvellir 22

Skemmtiferðaskip 23

Gestakomur á söfnum og sýningum 24

Ferðaskrifstofur á Vestfjörðum 25

Ferðaskipuleggjendur á Vestfjörðum 26

Rekstraryfirlit 27

Margfeldisáhrif og umfang 28

Framtíðarspá 29

Heimildaskrá 30

5

INNGANGUR

Þessi stöðugreining er unnin sem hluti af stefnumótun Ferðamálasamtaka Vestfjarða fyrir ferðaþjónustu á Vestfjörðum. Í þessari greiningu er reynt að svara rannsóknarspurningunni: Hver er staða vestfirskrar ferðaþjónustu?

Notast verður við tölfræði um þróun á gistingu, þróun á gestakomum á söfnum, þróun á komu skemmtiferðaskipa, þróun á komum flugfarþega, afstöðu ferðamanna og rekstrarumfang.

Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða sá um að draga saman tölulegar upplýsingar og afla upplýsinga sem geta gefið greinargóða mynd af stöðu ferðaþjónustu á Vestfjörðum. Stuðst er við ýmsar opinberar upplýsingaveitur sem getið er í heimildum og vísað er í textanum eins og við á. Hjá Atvinnuþróunarfélagi Vestfjarða bar Neil Shiran Þórisson ábyrgð á verkefninu og veitir hann nánari upplýsingar.

Notast var við eldri greiningar og gögn Markaðsstofu Vestfjarða og byggt á greiningavinnu sem áður hafði verið framkvæmd í samvinnu við Markaðsstofu Vestfjarða.

Lögð var áhersla á að styðjast við gagnaveitur sem tiltölulega auðvelt væri að fá upplýsingar frá auk þess að leggja áherslu á samanburðarhæf gögn milli ára og svo við önnur landssvæði eins og kostur er.

Upplýsingar voru fengnar frá:

Ц Hagstofunni

Ц Ferðamálastofu

Ц Eigin rannsóknum hjá Atvinnuþróunarfélagi Vestfjarða

Ц Flugfélagi Íslands

Ц Hafnarstjóra Ísafjarðarbæjar

Ц Forstöðumönnum safna og sýninga

Ц Bókunarsíðum sem eru opnar almenningi

6

STJÓRNENDASAMANTEKT

Gistinóttum á Vestfjörðum hefur fjölgað frá árinu 2010 en þó ekki eins mikið og á höfuðborgarsvæðinu.

Hátt hlutfall nótta á Vestfjörðum er á tjaldstæðum eða um 33%.

Hver gestakoma skapar 1,5 gistinótt á Vestfjörðum.

Flestar gistinætur eru á tímabilinu maí-sept – erlendir ferðamenn eru í meirihluta þá, en Íslendingar eru í meirihluta að vetrarlagi.

Frá árinu 2011 hafa erlendir ferðamenn keypt fleiri gistinætur en innlendir ferðamenn.

Flestir ferðamenn koma frá Þýskalandi en mikil aukning er í komu Breta, Bandaríkjamanna og Frakka.

Framboð gististaða á Vestfjörðum hefur aukist um 35%.

Framboð á gistirúmum á hótelum og gistiheimilum hefur aukist til muna en aftur fækkað á farfuglaheimilum og sumargistiheimilum.

Nýting rúma hefur farið vaxandi frá árinu 2010 – þó eru sveiflur í nýtingartölum.

Meirihluti ferðamanna á Vestfjörðum hefur ekki komið áður til Íslands eða Vestfjarða – náttúran hefur mestu áhrifin á ferðaákvörðun til Vestfjarða.

14% ferðamanna sem koma til Íslands heimsækja Vestfirði að sumri – vinsælasta afþreyingin er að fara í sund og á söfn.

Neysla erlendra ferðamanna á Vestfjörðum er mest fólgin í gistingu og á veitingastöðum en bílaleiguviðskipti koma að litlu leyti fram í vestfirska hagkerfinu.

Flugfarþegum hefur farið fækkandi frá árinu 2008.

Flugfarþegum er einnig að fækka á öðrum flugáfangastöðum s.s. Egilsstöðum, Akureyri og Reykjavík.

Talsverður vöxtur hefur verið í komum skemmtiferðaskipa til Vestfjarða og stefnir í enn frekari aukningu á komandi árum.

Gestum safna og sýninga á Vestfjörðum hefur fjölgað, með áframhaldandi vexti gætu gestir á söfnum orðið tæplega 94 þúsund árið 2020.

Ferðaskrifstofum á Vestfjörðum hefur fjölgað.

Útgefnum leyfum til ferðaskipuleggjenda hefur fjölgað mikið.

Veltuaukning hefur orðið hjá hótelum, gististöðum og veitingastöðum.

Ef markaðshlutdeild er aukin má gera ráð fyrir að um 600 þúsund gistinætur verði keyptar á Vestfjörðum árið 2020.

7

GISTINÆTUR Á VESTFJÖRÐUM 2010-2014

Mynd 1 - Gistinætur

Ofangreind mynd sýnir gistinætur1 á öllum tegundum gististaða og þróunina yfir tímabilið 2010-2015. Landssvæðunum er raðað upp eftir stærð og eru Vestfirðir næst síðastir á landsvísu þegar horft er til gistinátttatalna fyrir árið 2014 (Hagstofa Íslands, 2015).

1.20

0.55

1

532.

914

423.

761

293.

354

222.

893

92.2

22

120.

652

112.

678

2.32

0.20

8

986.

037

732.

601

513.

439

322.

738

236.

283

196.

364

182.

316

0

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

Höfuðborgarsvæði Suðurland Norðurland eystra Austurland Vesturland Suðurnes Vestfirðir Norðurland vestra

Gistinætur 2010 Gistinætur 2011 Gistinætur 2012 Gistinætur 2013 Gistinætur 2014

1 Gistinótt er hver nótt sem ferðamaður gistir á Vestfjörðum, einstaklingur sem gistir 2 nætur á Vestfjörðum samsvarar því 2 gistinóttum á Vestfjörðum. Hjón sem gista í 2 nætur eru 4 gistinætur o.s.frv. Hafa ber í huga að í þessum tölum er að finna allar tegundir gististaða.

8

GISTINÆTUR Á VESTFJÖRÐUM 2010-2014

Gistinætur Vöxtur Hlutdeild

2010 2011 2012 2013 20142010- 2014 2014

Höfuðb.svæði 1.200.551 1.406.960 1.672.379 1.938.315 2.320.208 93% 42,3%

Suðurland 532.914 568.503 648.787 795.121 986.037 85% 18,0%

Norðurl. eystra 423.761 405.733 454.838 575.956 732.601 73% 13,3%

Austurland 293.354 293.393 349.102 441.989 513.439 75% 9,4%

Vesturland 222.893 225.756 238.345 286.721 322.738 45% 5,9%

Suðurnes 92.222 113.188 127.476 185.090 236.283 156% 4,3%

Vestfirðir 120.652 111.878 129.229 147.491 196.364 63% 3,6%

Norðurl. vestra 112.678 123.549 131.357 175.700 182.316 62% 3,3%

Allt landið 2.999.025 3.248.960 3.751.513 4.546.383 5.489.986 83%

Tafla 1 - Gistinætur

Ofangreind tafla sýnir tölurnar á bak við þróunina 2010-2014 (Hagstofa Íslands, 2015). Sjá má að vöxturinn á tímabilinu 2010-2014 er í felstum tilfellum meiri en á Vestfjörðum, einungis tvö landssvæði sýna lakari vöxt en á Vestfjörðum. Þegar þróunin á landsvísu er skoðuð þá má sjá að ferðaþjónustan á Vestfjörðum mæld í gistinóttum er að vaxa hægar en að meðaltali á landinu öllu. Vöxturinn á Vestfjörðum hefur verið 63% í gistinóttum talið. Þegar þessar tölur eru skoðaðar þarf að taka fram að um 33% af öllum gistinóttum á Vestfjörðum er á tjaldsvæðum en 67% í rúmum á gistiheimilum, hótelum og í annarri tegund af gistingu.

Við almenna skoðun á verði fyrir gistingu í rúmi fyrir árið 2014 er hægt að áætla að meðalverð sem gistiaðili fær til sín sé um 6.500-7.0002 kr á hverja nótt, sem gera 13-14 þúsund krónur fyrir hvert 2 manna herbergi. Fyrir þá staði sem buðu upp á rúm þá má gera ráð fyrir, að veltan á bak við þann hluta af gistingu sé um 850 – 920 milljónir króna á árinu 2014. Tjaldsvæðatölurnar eru ekki inn í þessum veltutölum.

2 Hér er miðað við verðlag 2016 og það bakreiknað til ársins 2014 þar sem gert er ráð fyrir meðaltals 5% verðhækkun milli ára. Hér er líka tekið tillit til þess að 10%-20% af verðinu sem birtist almenningi séu þóknanir til bókunasíðna/ferðaskrifstofa og skilaverðið til gistiaðila því lægra því sem nemur.

9

GISTINÆTUR Á VESTFJÖRÐUM 2010-2014

Markaðshlutdeild okkar hefur minnkað síðan 2010 en er á uppleið á síðustu árum. Það þarf að hafa í huga að heildarfjöldi gistinátta hefur vaxið sem og fjöldi gistinátta á Vestfjörðum (Hagstofa Íslands, 2015).

Ef höfuðborgarsvæðinu er sleppt við mat á hlutdeild í gistináttum og bara horft á landssvæði utan höfuðborgarsvæðisins, má sjá að hlutfall nátta á Vestfjörðum hefur heldur minnkað.

Heildarfjöldi gistinótta á landsbyggðinni hefur vaxið um 73% (er 83% fyrir allt landið) og vöxturinn hefur verið heldur hraðari á höfuðbogarsvæðinu. Á Vestfjörðum er þetta hlutfall 63% þannig að vöxturinn hefur verið heldur hægari á Vestfjörðum en annars staðar á landsbyggðinni.

Hlutdeild í gistinóttum 2010 2011 2012 2013 2014

Höfuðb.svæði 40,03% 43,30% 44,58% 42,63% 42,26%

Suðurland 17,77% 17,50% 17,29% 17,49% 17,96%

Norðurl. eystra 14,13% 12,49% 12,12% 12,67% 13,34%

Austurland 9,78% 9,03% 9,31% 9,72% 9,35%

Vesturland 7,43% 6,95% 6,35% 6,31% 5,88%

Suðurnes 3,08% 3,48% 3,40% 4,07% 4,30%

Vestfirðir 4,02% 3,44% 3,44% 3,24% 3,58%

Norðurl. vestra 3,76% 3,80% 3,50% 3,86% 3,32%

Hlutdeild í gistinóttum 2010 2011 2012 2013 2014

Suðurland 29,6% 30,9% 31,2% 30,5% 31,1%

Norðurland eystra 23,6% 22,0% 21,9% 22,1% 23,1%

Austurland 16,3% 15,9% 16,8% 16,9% 16,2%

Vesturland 12,4% 12,3% 11,5% 11,0% 10,2%

Suðurnes 5,1% 6,1% 6,1% 7,1% 7,5%

Vestfirðir 6,7% 6,1% 6,2% 5,7% 6,2%

Norðurland vestra 6,3% 6,7% 6,3% 6,7% 5,8%

Gistinætur hlutdeild (án höfuðborgarsvæðisins)

10

GESTAKOMUR Á VESTFJÖRÐUM

Mynd 2 - Gestakomur

Á ofangreindri mynd má sjá fjölda gestakoma á gististaði á Vestfjörðum en þessi mynd skýrir þann fjölda gesta sem skapa gistinæturnar3 (Hagstofa Íslands, 2015). Hver gestakoma er því að skapa um 1,5 gistinótt. Þetta hlutfall er nokkuð svipað landssvæðanna á milli (1,3-1,6) fyrir utan höfuðborgarsvæðið sem er með um 2,1 gistinótt á hverja gestakomu.

3 Hafa ber í huga að einn gestur getur verið með 2 gestakomur á Vestfjörðum t.d. ef hann gistir á tveimur gististöðum á Vestfjörðum þá telur hann sem gestur í bæði skiptin.

-l^Y %

519.

309

361.

050

271.

129

233.

054

155.

080

72.1

17

68.8

57

87.4

12

1.08

1.56

4

687.

517

470.

580

393.

170

219.

412

181.

920

133.

643

128.

699

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

Höfuðborgarsvæði Suðurland Norðurland eystra Austurland Vesturland Suðurnes Vestfirðir Norðurland vestra

2010 2011 2012 2013 2014

Gestakomur

11

GISTINÆTUR 2010-2014 : DREIFING INNAN ÁRSINS OG ÞJÓÐERNI

Mynd 3 Dreifing gistinátta innan ársins og þjóðerni

Ofangreindar myndir sýna að mesta gistingin er á tímabilinu maí –september á hverju ári. Heilt yfir er vöxtur á öllum mánuðum ársins fyrir utan janúar. Mesti vöxturinn er á síðari hluta ársins sem gefur vísbendingu um að ferðatímabilið sé að lengjast og vari lengur innan ársins.

Ef skoðað er sérstaklega tímabilið frá maí byrjun til september loka og hversu mikið af heildargistinóttunum eru á því tímabili kemur í ljós að slík magnhlutföll hafa lítið breyst á milli ára. Árið 2010 voru 95% af gistinóttunum yfir allt árið á tímabilinu maí-sept og árið 2014 var þetta hlutfall orðið 94% og bara fyrir tímabilið jún-ágúst þá var hlutfallið 87% árið 2010 og var 85% árið 2014. Í stuttu máli má því segja að á tímabilinu 2010-2014 hefur ekki orðið mikil breyting á hlutfallslegri skiptingu gistinátta innan ársins.

Þegar árið er skoðað þá er ljóst að hlutur erlendra ferðamanna er stór og erlendir ferðamenn mikilvægir fyrir ferðaþjónustu á Vestfjörðum.

Íslendingar eru í meirihluta að vetrarlagi. Útlendingar eru í meirihluta á tímabilinu maí –september.

-38%15% 23%

57% 60% 74%36%

93%131%

211%

83%40%

-100%-50%0%50%100%150%200%250%

010.00020.00030.00040.00050.00060.00070.00080.000

2010 2011 2012 2013 2014 2010-2014

Útlendingar Íslendingar

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

Gistinætur - Dreifing innan ársins

Þjóðerni þeirra sem gista á árinu 2014

12

GISTINÆTUR 2010-2014 : ÞJÓÐERNI

Mynd 4 Gistinætur og Gestakomur

Í upphafi þess tímabils sem var skoðað voru innlendir ferðamenn að skapa fleiri gistinætur en erlendir ferðamenn. Strax árið 2011 hafði þetta snúist við og gistinætur vegna erlendra ferðamanna orðnar fleiri en þær sem skapast vegna innlendra ferðamanna. Þessi þróun hélt áfram til ársins 2014 og á því ári voru rúmlega tvöfalt fleiri gistinætur vegna erlendra ferðamanna en innlendra (Hagstofa Íslands, 2015).

Hafa ber í huga að um 8 % innlendra ferðamanna heimsóttu Vestfirði árið 2014. Þetta verður að teljast nokkuð gott því að í sömu könnun kom fram að 10% heimsóttu höfuðborgarsvæðið. Flestir fóru á Norðurland og Suðurland eða 22-23% aðspurðra.

58.288 66.084 77.062 86.605132.880

62.364 45.79452.167

60.886

63.484

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

2010 2011 2012 2013 2014

Útlendingar Íslendingar

31.015 37.180 45.34559.761

93.09137.842 28.92232.852

40.276

40.552

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

2011 2012 2013 2014

Útlendingar Íslendingar

Gestakomur

Gistinætur

13

GISTINÆTUR 2010-2014 ÞJÓÐERNI

Mynd 5 Gistinætur og þjóðerni gesta

Þjóðverjar hafa verið nokkuð stór og stöðugur hópur ferðamanna sem skapa gistinætur á Vestfjörðum. Þar á eftir má sjá lönd eins og Bretland, Bandaríkin og Frakkland sem hafa verið að vaxa hratt milli ára 2013 og 2014 (Hagstofa Íslands, 2015).

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

Þýskaland Bretland Bandaríkin Frakkland Sviss (þ.m.t.Lichtenstein)

Holland Kanada Danmörk Ítalía Spánn

Þjóðerni gesta miðað við gistinætur

14

FRAMBOÐ Á GISTINGU Á VESTFJÖRÐUM

Tafla 2 Framboð á gistingu á Vestfjörðum

Það hefur orðið vöxtur í fjölda þeirra sem bjóða upp á gistingu4. Það er talsverður fjöldi sem starfar eingöngu að sumarlagi sem sést í þeim dálkum þar sem settar eru fram upplýsingar um hámarks framboð (Innan ársins Max) innan hvers árs. Framboðið hefur aukist að sumarlagi úr 83 stöðum upp í 112 staði (Hagstofa Íslands, 2015).

4 Notast er við flokkun og skilgreiningar Hagstofunnar sem heldur utan um þessa tölfræði, nánari upplýsingar má finna í lýsigögnum Hagstofunnar. Þetta er í nokkru samræmi við það sem birtist á bókunarsíðum þ.e.a.s. ef ofangreindar fjöldatölur eru leiðréttar fyrir þeim sem koma ekki fram á bókunarsíðum s.s. heimagisting, orlofsheimili og tjaldsvæði.

2010 2011 2012 2013 2014 2010-2014

Allt árið

Innan ársins

Allt árið

Innan ársins

Allt árið

Innan ársins

Allt árið

Innan ársins

Allt árið

Innan ársins

Allt árið

Fjöldi Max Fjöldi Max Fjöldi Max Fjöldi Max Fjöldi Max M.v. Max

Heimagisting 7 19 9 17 12 20 11 22 12 25 32%

Tjaldsvæði í dreifbýli

6 10 11 11 9 11 11 15 12 19 90%

Hótel 1 1 1 1 1 1 2 3 3 3 200%

Hótelíbúðir 2 3 3 5 5 6 4 5 3 4 33%

Farfuglaheimili 3 6 3 5 2 4 3 5 4 6 0%

Tjaldsvæði í þéttbýli

8 9 6 9 7 9 8 13 9 15 67%

Sumarhótel 4 7 4 7 5 7 4 7 5 7 0%

Gistiheimili starfandi allt árið

10 10 11 11 13 14 12 15 12 15 50%

Orlofshúsa-byggðir

1 2 3 3 3 3 2 2 2 2 0%

Skáli í ó byggðum 2 3 3 3 2 3 2 3 2 3 0%

Tjaldsvæði í óbyggðum

2 3 2 3 2 3 3 3 2 3 0%

Svefnpokagisting 4 4 5 5 4 4 4 4 5 5 25%

Sumargistiheimili 5 6 4 5 3 5 4 5 4 5 -17%

Samtals 56 83 64 85 69 90 69 102 73 112 35%

15

FRAMBOÐ OG NÝTING RÚMA Á GISTISTÖÐUM Á VESTFJÖRÐUM

Tafla 3 Framboð rúma

Fjöldi rúma á dag veitir ítarlegra yfirlit um framboð og úr ofagnreindri töflu má draga saman þá niðurstöðu að fjöldi þeirra rúma sem ferðamönnum standa til boða á ferðamannatímabilinu séu 1779 fyrir árið 2014 og hefur þetta vaxið um 302 rúm á tímabilinu 2010-2014. Ef þetta er umreiknað yfir á herbergi og gert er ráð fyrir að 2 rúm séu að meðaltali í hverju herbergi þá er um að ræða fjölgun um 151 herbergi á þessum gististöðum á Vestfjörðum. Jafnframt má sjá að það hefur orðið breyting á samsetningu á gistingu þar sem færri rúm eru í sumargistiheimilum og farfuglaheimilum og fleiri í hótelum og gistiheimilum (Hagstofa Íslands, 2015).

Ekki var reynt að leggja mat á það framboð sem er á tjaldsvæðum. Það þyrfti þó að skoða það vel þar sem þriðjungur af gistinóttum á Vestfjörðum er á tjaldsvæðum.

2010 2011 2012 2013 2014

Allt árið Maí-Sept Allt árið Maí-Sept Allt árið Maí-Sept Allt árið Maí-Sept Allt árið Maí-Sept

Með.tal. Framb.

Max framb.

Með.tal. Framb

Max framb.

Með.tal. Framb

Max framb.

Með.tal. Framb

Max framb.

Með.tal. Framb

Max framb.

2010- 2014

Hótel 75 75 75 75 75 75 135 179 167 194 159%

Hótelíbúðir 88 185 101 237 185 245 28 46 118 192 4%

Gistiheimili starfandi allt árið

250 256 291 360 348 393 324 429 318 429 68%

Sumarhótel 210 370 189 357 238 357 186 369 234 370 0%

Sumargistiheimili 165 211 89 102 88 136 86 103 85 102 -52%

Heimagisting 47 158 81 169 107 191 103 202 106 214 35%

Farfuglaheimili 102 170 112 158 68 100 76 122 84 136 -20%

Svefnpoka–gisting

92 92 112 112 82 82 90 100 132 142 54%

Alls 737 1477 830 1567 935 1579 820 1544 923 1779 25%

16

FRAMBOÐ OG NÝTING RÚMA Á GISTISTÖÐUM Á VESTFJÖRÐUM

Mynd 6 Nýting

Sjá má að nýting rúma5 hefur varið vaxandi frá árinu 2010. Þó nokkrar sveiflur séu í nýtingartölunum (Hagstofa Íslands, 2015).

Hafa þarf í huga að tjaldsvæðin eru með töluvert af gistináttum og voru rúmlega 66 þúsund árið 2014 en voru um 35 þúsund árið 2010. Þetta samavarar um 34% af heildargistináttafjöldanum árið 2014 og hefur þetta hlutfall vaxið frá árinu 2010 en þá var það um 29%.

5 Framkvæmdir voru útreikningar þar sem framboð rúma á hvern mánuð var reiknað. Frá heildargistináttatölunum voru svo dregnar frá tjaldsvæðagistitölur þar sem tjaldsvæði bjóða ekki upp á rúm. Gengið var út frá því að það væri engin tjaldsvæðagisting að vetrarlagi þ.e.a.s. á tímabilinu október til mars loka. Notast var við eftirfarandi nálgun við að skipta tjaldsvæðagistingunni á tímabilið maí-september innan ársins: júlí tölurnar koma beint frá Hagstofunni, maí og september eru 20% (jafnt skipt milli mánaða) af eftirstöðvunum og júní og ágúst 80% af eftirstöðvunum (jafnt skipt milli mánaða).

Meðalnýtin rúma júní-ágúst Meðalnýtin rúma maí Meðalnýtin rúma sept Meðalnýtin rúma vetur (okt-mar)

2010 2011 2012 2013 2014

0,0%

0,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

53,7

%

66,5

%

17,5

%

14,1

%

16,2

%

20,4

%

6,2% 9,

1%

Nýting rúma

17

FERÐAMENN Á VESTFJÖRÐUM

Mynd 7 Upplýsingar um ferðamenn á Vestfjörðum

Ferðamenn á Vestfjörðum hafa margir komið til Íslands áður og til Vestfjarða áður en meirihluti er þó að koma í fyrsta skipti (Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða, 2013).

Komið áður til VestfjarðaKomið áður til Íslands

59,60%40,40%

66,08&33,92%

Já Nei Já Nei

18

FERÐAMENN Á VESTFJÖRÐUM

Mynd 8 áhrifaþættir á ferðamenn

Ferðamenn á Vestfjörðum hafa mikinn áhuga á umhverfisvernd og útivist. Auk þess sem náttúran hefur mestu áhrifin á ferðaákvörðum til Vestfjarða (Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða, 2013).

Áhugasvið ferðamanna

Það sem hafði mestu áhrif á ferð til Vestfjarða

91%89%

77%73%

70%68%

67%63%

51%33%

23%

0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

ÚtivistUmhver�svernd

LjósmyndunMenning/Listir

FélagsmálTónlistVísindiÍþróttir

FuglaskoðunHestar

Veiði

Saga

Sérstök afþreying

Menning

Náttúra 94,58%

27,71%

19,88%

17,47%

91%89%

77%73%

70%68%

67%63%

51%33%

23%

0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

ÚtivistUmhver�svernd

LjósmyndunMenning/Listir

FélagsmálTónlistVísindiÍþróttir

FuglaskoðunHestar

Veiði

Saga

Sérstök afþreying

Menning

Náttúra 94,58%

27,71%

19,88%

17,47%

19

FERÐAMENN Á VESTFJÖRÐUM

Mynd 9 Þau svæði sem erlendir ferðamenn heimsækja og afþreying

Eingöngu um 14% aðspurðra ferðamanna heimsóttu Vestfirði (Ferðamálastofa, 2014). Erlendir ferðamenn eru að nýta sundlaugar, fara á söfn og fara í ferðir með leiðsögumönnum.

Í könnunum framkvæmdum á Vestfjörðum hefur komið fram að mikill meirihluti þeirra ferðamanna sem koma til svæðisins vilja síður kaupa skipulagðar ferðir (Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða, 2013).

14,20%

21,60%

28,70%

35,80%

36,50%

39,20%

60,60%

97%

0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%

Vest�rðir

Hálendið

Austurland

Norðurland

Vesturland

Reykjanesskagi

Suðurland

Reykjavík og...

14%

15%

16%

17%

18%

25%

28%

43%

44%

59%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Hestaferð

Göngu/Fjallaferð með...

Bátsferðir (annað en hvalaskoðun)

Sýningar/Listagallerý

Heilsulind/Dekur

Náttúrulaugar

Hvalaskoðunarferð

Ferðir með leiðsögumanni

Söfn

Sundlaugaferð

Þau svæði sem útlendingar fara á yfir sumartímann

Afþreying

20

NEYSLA FERÐAMANNA

Mynd 10 - Neysla erlendra ferðamanna

Á ofangreindri mynd má sjá að neysla ferðamanna er að mestu leyti fólgin í gistingu, bílaleigu, veitingastöðum og afþreyingu (Ferðamálastofa, 2014).

Hafa ber í huga að við rýni á vestfirskri ferðaþjónustu að þessi neysla fellur að einhverju leyti til annars staðar. Gistingin fellur til innan Vestfjarða en bílaleiga eru viðskipti sem koma að litlu leyti fram innan vestfirska hagkerfinsins.

Neysla

11.826

19.248

23.917

33.745

36.031

41.976

50.262

92.281

101.484

0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000

Áfengisverslanir

Almenningssamgöngur

Matvara

Verslanir

Annar samgöngukostnaður

Afþreying

Veitingastaðir

Bílaleiga

Gisting

21

FLUGFARÞEGAR

Mynd 11 - Þróun í komum flugfarþega

Sjá má að það hefur orðið samdráttur í flugi frá árinu 2008 mælt í farþegum sem fara til og frá flugvöllum á Vestfjörðum. Þrátt fyrir vaxandi ferðaþjónustu þá er flugfarþegum ekki að fjölga eins og t.a.m. gistinóttum6 ( Arnór Jónatansson, 2015).

Í greiningum á innanlandsflugi hefur komið fram að fjöldi erlendra ferðamann sem heildarhlutfall af farþegum hefur farið vaxandi, úr ca. 5% upp í um10% af heildinni (Heklan, 2014). Af þessu má því draga þá ályktun að þrátt fyrir samdrátt í fjölda flugfarþega þá er mögulegt að fjöldi erlendra ferðamanna sem nýta sér flug til þess að koma til Vestfjarða hafi vaxið á undanförnum árum.

6 Gögnin byggja á gagnagrunnum og gagnasöfnun hjá ISAVIA sem Arnór Jónatanson, stöðvarstjóri á Ísafirði deildi með skýrsluhöfundi.

21.014 19.837

24.72726.866

24.60422.400 22.495 21.261

18.984 19.229 18.424

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Maí Júní Júlí Ágúst Sept. Maí-Sept.

Þróun flugfarþega á háannatíma

22

FLUGFARÞEGAR OG FLUGVELLIR

Mynd 12 - Flugfarþegar og flugvellir

Ísafjarðarflugvöllur er stærsti flugvöllurinn á Vestfjörðum. Ekki er hægt að greina fjölda ferðamanna frá öðrum flugfarþegum af þessum tölum. Sjá má að flug er heilt yfir að dragast saman á þessu tímabili sem skoðað er (Arnór Jónatansson, 2015).

Þróun farþegafjölda á flugvöllum á Vestfjörðum

Þróun farþegafjölda á 5 stærstu flugvöllum landsins

43.204

7143.062

34.946

543.575

-

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

Ísafjörður Þingeyri Bíldudalur

2011 2012 2013 2014 2015

43.204 90.543

203.337

401.386

34.946 89.186

176.537

264.749

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

Ísafjörður Egilsstaðir Akureyri Reykjavík

2011 2012 2013 2014 2015

23

SKEMMTIFERÐASKIP

Mynd 13 - Skemmtiferðaskip og farþegar

Það hefur átt sér stað talsverður vöxtur í komu skemmtiferðaskipa til Vestfjarða. Fyrst og fremst eru þessi skip með viðkomu í gegnum Ísafjarðarhöfn en fáein skip hafa prófað að stoppa í Vesturbyggð. Af ofangreindum myndum má sjá að vöxturinn hefur verið umtalsverður og stefnir í enn frekari aukningu á komandi árum (Guðmundur Kristjánsson, 2015).

2734 34

3946

71

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2010 2011 2012 2013 2014 2015

16.078 21.172

30.055

41.783

31.521

64.576

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Fjöldi skemmtiferðaskipa

Fjöldi farþega

24

GESTAKOMUR Á SÖFNUM OG SÝNINGUM

Mynd 14 - Gestakomur á söfn og spá

Gestakomur á söfnum á Vestfjörðum hefur fjölgað á undanförnum árum eins og sjá má á ofangreindri mynd7. Ef gert er ráð fyrir áframhaldandi vexti á því má sjá að gestir á söfnum gætu orðið tæplega 94 þúsund árið 2020.

7 Talnagögn voru fengin frá helstu söfnum og sýningum á Vestfjörðum sem halda skipulega utan um sín gögn. Þessir aðilar voru Báta- og hlunnindasýningin, Hnjótur, Skrímslasetur, Melódíur Minninganna, Dellusafnið, Smiðjan, Byggðasafnið á Ísafirði, Ósvör, Náttúrugripasafnið, Galdrasýningin, Sauðfjársetur, Safn Jóns Sigurðssonar, Dúkkusafnið, Snjáfallasetur, Selárdalur – Samúel Jónsson og litli bær í Skötufirði.

Fjöldi gestakoma

60.45365.219

72.86777.005

81.14385.281

89.41993.557

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90,000

100.000

2013 2014 2015 Spá 2016 Spá 2017 Spá 2018 Spá 2019 Spá 2020

25

FERÐASKRIFSTOFUR Á VESTFJÖRÐUM

Mynd 15 - Fjöldi ferðaskrifstofa

Á ofangreindri mynd má sjá þá fjölgun sem hefur orðið á útgáfu leyfa til rekstrar á ferðaskrifstofu. Á árinu 2014 voru 8 ferðaskrifstofur starfandi á Vestfjörðum (Ferðamálastofa, 2015).

11

0 01 1 1

21

12 2 2

34

5

7

8

0

2

4

6

8

10

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Fjöldi á ári Samanlagt

Fjöldi útgefinna ferðaskrifstofuleyfa

26

FERÐASKIPULEGGJENDUR Á VESTFJÖRÐUM

Mynd 16 - Ferðaskipuleggjendur á Vestfjörðum

Mikil fjölgun hefur orðið á fjölda leyfa sem hafa verið gefin út til ferðaskipuleggjenda og eru þeir orðnir 40 talsins á Vestfjörðum (Ferðamálastofa, 2015).

15

26 7 7 5

2 4 2

16

8

14

20

2732

3438

40

05

1015202530354045

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Á ári Samanlagt

Fjöldi útgefinna ferðaskipuleggjenda leyfa

27

REKSTRARYFIRLIT

Mynd 17 - Rekstur gististaða og veitingastaða

Ofangreind mynd byggir á rekstrarframtölum lögaðila á Vestfjörðum sem skilgreina sig sem hótel, gististaði, eða veitingastaði samkvæmt ÍSAT flokkunarkerfinu. Þetta eru samtölur úr öllum skattframtölum sem skilað er á þessum árum8. Sjá má að velta hefur aukist sem og aðrir liðir eins og laun og afkoman fyrir skatta, afskriftir og fjármagnsliði.

8 Hafa ber í huga að rekstur getur verið skilgreindur sem lögaðili annars staðar á landinu en með starfsemi á Vestfjörðum sem þá koma ekki fram í þessum tölum. Ofangreint nær ekki yfir einstaklinga sem eru með rekstur á eigin kennitölu án þess að stofnað sé sérstakur lögaðili utan um þann rekstur. Það ber því að horfa á ofangreindar tölur með þessum fyrirvörum. Tölurnar byggja á keyptum gögnum frá Ríkisskattstjóra.

958.007.914 ISK

221.589.717 ISK 76.264.719 ISK

-708.657.821 ISK

1.193.034.830 ISK

310.159.906 ISK

89.851.564 ISK 96.158.641 ISK

-1.000.000.000.000 ISK

- 500.000.000 ISK

- ISK

500.000.000 ISK

1.000.000.000 ISK

1.500.000.000 ISK

Tekjur Laun EBITDA Afkoma (samanlögð niðurstaða ársreikninga)

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Rekstraryfirlit fyrir hótel, gististaði og veitingastaði

28

MARGFELDISÁHRIF OG UMFANG

Mynd 18 - Umfang ferðaþjónustu

Að teknu tilliti til neyslukannana Hagstofunnar á ferðamönnum er hægt að segja að þeir sem séu að eyða um 1,2 milljörðum í gistingu og veitingastaði á Vestfjörðum séu með um 2 milljarða í viðskiptum annars staðar í hagkerfinu. Taka verður sérstaklega fram að ekki er unnt að aðgreina ferðamenn frá öðrum viðskiptavinum t.d. heimamenn sem versla á veitingastöðum. Þetta er því eingöngu vísbending um umfang sem skapast af vestfirskri ferðaþjónustu.

Áhrif vestfirskrar ferðaþjónustu

92.976.618 ISK

151.328.763 ISK

188.036.680 ISK

265.304.920 ISK

283.277.569 ISK

330.017.464 ISK

725.517.952 ISK

1.193.034.830 ISK

- 200.000.000 400.000.000 600.000.000 800.000.000 1.000.000.000 1.200.000.000 1.400.000.000

Áfengisverslanir

Almenningssamgöngur

Matvara

Verslanir

Annar samgöngukostnaður

Afþreying

Bílaleiga

Veitingastaðir og gisting

29

FRAMTÍÐARSPÁ

Við framtíðarspá er stuðst við þá nálgun að fjalla eingöngu um spá um þróun gistinátta. Settar eru fram nokkrar sviðsmyndir.

Línan segir okkur hvernig vöxturinn verður á Íslandi ef hann vex áfram eins og hann hefur vaxið á undanförnum árum frá árinu 2010. Ef við gefum okkur að gistinætur á Vestfjörðum vaxi áfram miðað við núverandi markaðshlutdeild okkar í fjölda gistinátta þá má gera ráð fyrir að á árinu 2020 verði gistinætur rúmlega 400 þúsund á Vestfjörðum. Ef horft er til þeirra forsendna að vöxturinn verði eins og hefur verið undanfarin ár þá er vöxturinn töluvert minni og verða gistinæturnar þá tæplega 300 þúsund. Ef horft er til þess að auka markaðshlutdeildina þá má gera ráð fyrir að það verði um 600 þúsund gistinætur sem verði keyptar á Vestfjörðum árið 2020.

365.463 426.173

-

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

14.000.000

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

Spá 2016 Spá 2017 Spá 2018 Spá 2019 Spá 2020

M.v. Núverandi markaðshlutdeild M.v. Vöxt fyrri ára á Vestfjörðum

Vest�rðir ná 5% markaðshlutdeild Allt landið sami vöxtur

Spá 2020 11.838.150

268.756 230.471

313.402

30

HEIMILDASKRÁ

Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða. (2013). Rannsókn meðal erlendra ferðamanna á Vestfjörðum. Sótt frá http://greiningar.atvest.is/?p=66

Ferðamálastofa. (2014). Könnun meðal erlendra ferðamanna á Íslandi sumarið 2014. Sótt frá http://www.ferdamalastofa.is/is/tolur-og-utgafur/utgefid-efni/ferdavenjur/konnun-medal-erlendra-ferdamanna-a-islandi-sumarid-2014

Ferðamálastofa. (18. Desember 2015). Útgefin leyfi. Sótt frá http://www.ferdamalastofa.is/is/leyfi-og-loggjof/ferdaskrifstofur/utgefin-leyfi-ferdaskrifstofur

Guðmundur Kristjánsson. (Desember 2015). Komur skemmtiferðaskipa til Ísafjarðar. (Shiran Þórisson, Spyrill)

Hagstofa Íslands. (10. Desember 2015). >> Atvinnuvegir >> Ferðaþjónusta >> Gistinætur >> Allar tegundir gististaða >> Framboð gistirýmis á öllum tegundum gistingar 2000-2014 . Sótt frá Vefsíða Hagstofu Íslands: http://px.hagstofa.is/pxis/pxweb/is/Atvinnuvegir/Atvinnuvegir__ferdathjonusta__Gisting__3_allartegundirgististada/SAM01602.px/

Hagstofa Íslands. (12. Desember 2015). Atvinnuvegir >> Ferðaþjónusta >> Gistinætur >> Allar tegundir gististaða >> Gistinætur og gestakomur á öllum tegundum gististaða 1998-2014 . Sótt frá Vefsíða Hagstofu Íslands: http://px.hagstofa.is/pxis/pxweb/is/Atvinnuvegir/Atvinnuvegir__ferdathjonusta__Gisting__3_allartegundirgististada/SAM01601.px/

Heklan. (2014). Heimasíða Heklu. Sótt frá http://www.sss.is/sites/default/files/innanlandsflug_um_keflavikurflugvoll-lokaskyrsla_2.pdf

Ferðamálasamtök Vestfjarða

Markaðsstofa

Vestfjarða