Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Flokkun sykursýki byggir á meinmyndun en ekki meðferð

Sykursýki af tegund 1 (SS1)

Sykursýki af tegund 2 (SS2)

Annað

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Ebers papyrusinn er frá 1550 BC

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Einkenni blóðsykurhækkunar

Meiriháttar Minniháttar

Þorsti Þokusýn

Flóðmiga / Næturþvaglát Sinadrættir

Þreyta / Slen Náladofi

Megrun Sýkingar í húð

Meiriháttar Minniháttar

Þorsti Þokusýn

Flóðmiga / Næturþvaglát Sinadrættir

Þreyta / Slen Náladofi

Megrun Sýkingar í húð

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

SS1 eða SS2 ?

SS1 SS2

Aldur v. greiningu < 40 ár > 50 ár

Tímalengd einkenna Vikur Mánuðir / ár

Líkamsþyngd Eðlileg / lág Aukin

Ketonuria ++ / +++ -

Fjölskyldusaga - +

Fylgikvillar við greiningu - 20 – 30 %

Aðrir sjálfsofnæmissjúkdómar / Ab + -

Bráður bani án insúlíns + -

SS1 SS2

Aldur v. greiningu < 40 ár > 50 ár

Tímalengd einkenna Vikur Mánuðir / ár

Líkamsþyngd Eðlileg / lág Aukin

Ketonuria ++ / +++ -

Fjölskyldusaga - +

Fylgikvillar við greiningu - 20 – 30 %

Aðrir sjálfsofnæmissjúkdómar / Ab + -

Bráður bani án insúlíns + -

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Faraldsfræði SS1

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

SS1: Algjör skortur á insúlíni

Insulitis

ICA Ab

Næmi SértækniForspárgildi hjá1° ættingjum

ICA 80-90% 96-99% 20-50%

GAD 70-90% 99% > 50%

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

SS1 fyrir og eftir insúlínmeðferð

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Meðferð SS1 er ekki einföld

Áætlanagerð: matur og hreyfing !Áætlanagerð: matur og hreyfing !

Bið milli sprautu og máltíðarBið milli sprautu og máltíðar

Margar blóðsykurmælingar daglegaMargar blóðsykurmælingar daglega

Margar sprautur daglegaMargar sprautur daglega

Sýrueitrun/dáSýrueitrun/dá

BlóðsykurfallBlóðsykurfall

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Langvinnir fylgikvillar sykursýki

Smáæða

Nýrnamein

Augnmein

Taugamein

Stóræða

Kransæðasjúkdómur

Heilaæðasjúkdómur

Útæðasjúkdómur

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

DCCT: Það er gagn af góðri blóðsykurstjórn í SS1

DCCT: einstaklingar án kvilla í upphafi rannsóknarH

lutf

alls

leg

áhæ

ttu

min

nku

n (%

)

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

Augnmein Taugamein Nýrnamein Stóræðasjd. Dánartíðni

p < 0,001 p = nsp = nsp < 0,04p = 0,006

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Algengi SS2

0% 20% 40%

Pima Indians

Chines in rural China

Papua New Guinea

Russia

UK

USA

Italy

Chinese in Mauritius

Fijians

Micronesia

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Algengi SS2 á Íslandi

Árabil

Alg

engi

hjá

50-

64 á

ra [

% &

CI]

0

2

4

6

8

10

67-69 70-72 74-79 79-84 85-91

Karlar

Konur

Vilbergsson et al Diabetic Medicine 1997

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Sykursýki og efnaskiptavilla

Æðaþrengsl

SS2

Skert sykurþol

PCOS

Offita (ístra)

BlóðfitubrenglHáþrýstingur

Eggjahvítumiga

Hækkuð þvagsýra

Minnkuð fíbrínleysing

Dræmvirkniinsúlíns

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Meinmyndun SS2

eftir Bergenstal RM, International Diabetes Centre.

Blóðsykur

Hlutfall af eðlilegu

7.0

11.1

17

-10 -5 00 5 10 15 20 25 300

100

200

Years

Forstig SS Sykursýki: -frumu bilun

mmol/L

%

0

Fastandiblóðsykur

Blóðsykur e. mat

FramleiðslaInsúlíns

Insúlínviðnám

frumu virkni

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Áhættuþættir SS2

Aldur

Lífshættir / hreyfing

Þungun / GDM

ErfðirViðburðir fyrir fæðingu

Líkamsþyngd / fitudreifing

Annað

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

SS2 er algengari hjá feitum en grönnum

0

2

4

6

8

10

France Italy Germany UK USA

% þýðis

Algengi almennt

Algengi hjá of þungum

Spain

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

SS2, fæðingarþyngd og fullorðinsþyngd

Úr gögnum Hjartaverndar

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Áhættuhlutföll æðasjúkdóma hjá 35-64 ára SS2

0

5

10

Allir æðasjd. Krans-æðasjd.

Hjarta-bilun

Útæða-sjúkd.

Heilablóðfall

Karlar

Konur

3

1.8

6.1

2.8 2.8

4 3.9

9.89.1

1.9

eftir Wilson & Kannel. In Ruderman et al. Hyperglycaemia, Diabetes and Atherosclerosis 1992:21

†

†

†

†

†

†

*

††

† p <0.001 *p < 0.05

Áhæ

ttuhl

utfa

ll m

v . h

e ilb

rigða

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

Er gagn af megrun ?

Þyngdartap (kg) á fyrstu 12 mán. eftir greiningu

Lean et al. Diabet Med, 1990; 7: 228-33

18

16

14

12

10

8

0

0 2 4 6 8 10 12 14 16

Lífslíkur (ár)

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

UKPDS: Góð blóðsykurstjórn skiptir máli í SS2

*hlutfallsleg áhættuminnkun mv. 0.9% lækkun á HbA1C

-40

-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

Red

uc

tio

n in

Ris

k (

%)

Allir kvillar

Smáæðakvilli

kransæðastífla

Ský á auga

Augnmein

Eggjahvítumiga e. 12 ár

-12

-25

-16

-24-21

-34

p=0.029

p=0.009

p=0.052

p=0.046p=0.015

p=0.00005

Dr. Rafn Benediktsson 16.05.01

UKPDS: Gildi góðrar blóðþrýstingsstjórnar í SS2

0%

5%

10%

15%

20%

25%

0 3 6 9Ár frá upphafi rannsóknar

Góð stjórn (758)

Þokkaleg stjórn (390)

Áhættuminnkun

37% p=0.0092

Hlu

tfal

l með

sm

áæða

kvil

la