Fötlun og samfélagGlósur

Upphaf nýrrar þróunar bls. 60

Inga Sigurðardóttir

Ný þróun

• Upp úr 1950: Læknisfræðin víkur fyrir félagsvísindum, uppeldisfræði og sálfræði

• Þroskaheftir ekki skilgreindir sem sjúkl.• Afhjúpun altækra stofnana– Stofnanaskaði á einstaklingum

• Umönnun og þjálfun í stað gæslu• Velferðarkerfi í þróun í Skandinavíu

Kenningar um normalíseringu og integreringu

• Þróast í Danm. og Svíþjóð–Danir fyrstir með lög með þessum hugtökum

1959– Bank-Mikkelsen• ,,Með normalisering er átt við að hinn vangefni fái

að lifaeins eðlilegu lífi og mögulegt er”

Normalisering - skilgreining

• Nirje 1969 – Svíþjóð– Höfundur hugmyndafræðinnar um eðlilegt líf– Forystumaður í samtökum foreldra fatlaðra

barna

• ,,Normalisering felur það í sér að allir vangefnir skuli eiga kost á eðlilegu lífshlaupi og daglegu lífi, sem er eins líkt venjulegum aðstæðum og lífsvenjum í samfélaginu og mögulegt er”

Átta grundvallaratriði - Nirje

1. Eðlileg dagshrynjandi 2. Eðlileg vikuhrynjandi3. Eðlileg árshrynjandi4. Eðlilegur lífsferill

barn – unglingur -fullorðinn

5. Eðlilegur sjálfsákvörðunarréttur 6. Eðlilegt kynjamunstur7. Eðlilegar efnahagslegar aðstæður8. Eðlilegt umhverfi

Normalisering á Norðulöndum

• Fordæming á aðbúnaði á altækum stofnunum

• Krafa um endurbætur• Bygging smærri heimiliseininga• Áhersla á vangefna• Upphafsmenn voru ófatlaðir

einstaklingar sem oft unnu innan kerfisins eða tengdust samtökum foreldra

Wolfensberger USA 1972 - 1984

• Endurskilgreindi kenningar um normaliseringu• Gera hlutverk vanmetins fólks í samfélaginu

verðmætari• Áhersla á þjálfun• Gera fatlaða hæfari til að gegna störfum sem

njóta virðingar með þjálfun þeirra• Draga fram jákvæðar hliðar• Nota leiðir, aðferðir og hjálpartæki sem eru

hátt metin• Varar við stofnunum fyrir fatlaða

Kebbon

• Taldi Wolfensberger leggja of mikla áherslu á að einstaklingurinn þyrfti að breytast til að aðlagast samfélaginu

• Kebbon lagði áherslu á ytri aðstæður– Umhverfið þarf að taka tillit til fatlaðra– Ryðja úr vegi hindrunum í umhverfinu• dregur úr fötlun einstaklingsins

Integrering – blöndunMårten Söder 1979

• Nátengd kenningunni um normaliseringu• Samruni í stað aðgreiningar• Fjögur meginstig

– Umhverfi• T.d húsnæði – sérdeild í almennum skóla

– Starfræn blöndun • Fatlaðir þátttakendur á sama hátt og ófatlaðir

– T.d. í sama bekk en kennsla fyrir tvo hópa

• Félagsleg blöndun– Reglubundin og eðlileg samskipti

• Samfélagsleg blöndun– Þátttakendur í atvinnulífi og félagslífi– Sömu lög fyrir alla– Einn skóli fyrir alla

Áhrif normaliseringar og integreringar

• Var fagnað af fólki sem tengdist málaflokknum, sem leit á ríkjandi stefnu þess tíma, einangrunarstefnuna, sem gjaldþrota

• Hugmyndafræðin um eðlilegt líf varð grundvöllur að nýrri stefnumótun og lagasetningum á Vesturlöndum

• Hugmyndafræðin var notuð sem “tæki” í störfum innan þjónustukerfisins

• Hafði mikil áhrif á líf fatlaðs fólks og aðstandenda þess

• Kenningar um eðlilegt líf og samfélagsþátttöku voru drifkrafturinn að lokun altækra stofnana eða afstofnanavæðingu (deinstitutionalization)

Greinar

• 1991. Á blöndun og „normalisering" við um alla? Tilraun til hugtakaskýringar. Tímaritið Þroskahjálp 13,1:8-15.

• Lokaskýrsla til menntamálaráðuneytisins um tilraun með blöndun í 6-9 ára bekk Æfingaskóla Kennaraháskóla Islands. [Ritstj. Gretar Marinósson]. Reykjavík, Kennaraháskóli íslands, 1990.