Frika Prej Xhehenemit Dhe Malli Per Xhenetin

Shkruar nga

Abdurrahman Ibn Rexhebi

Abdul Melik El Kasim

Abdul Uahid El Magribi

E shqiproi

Abdurrahim Balla

2 Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr

Xhen-netin

Parathnie

Falenderimi i takon vetm Allahut, vetm At falenderojm! I krkojm ndihm, falje dhe mbrojtje nga t kqijat e veteve tona e nga t kqijat e punve tona. At q e udhzon Allahu nuk ka kush e humb dhe at q Ai e humb nuk ka kush e udhzon! Dshmoj se nuk ka t adhuruar tjetr ve Allahut dhe Muhamedi sht rob dhe i drguar i Tij.

"O ju q keni besuar! Kini frik Allahun ashtu si duhet pasur frik Ai dhe mos vdisni ndryshe vese duke qen musliman".

"O njerz! Jini t bindur (dhe prmbushni detyrimet) ndaj Zotit tuaj, i Cili ju krijoi prej nj veteje (Ademit) dhe nga ajo, krijoi paln (bashkshorten) e saj. Dhe nga ata t dy, Ai krijoi burra dhe gra t shumt. Kijeni frik Allahun, nprmjet t Cilit ju krkoni t drejtat e ndrsjella, dhe mos i ndrprisni marrdhniet me t afrmit. Allahu sht Vzhgues mbi ju".

"O ju q keni besuar! Kijeni frik Allahun dhe flisni fjal t drejta. Ai do tju drejtoj ju tek veprat e mira dhe do tju fal juve gjynahet tuaja. Kushdo q i bindet Allahut dhe t Drguarit t Tij, me t vrtet q ka arritur fitore t madhe".

Fjalt m t vrteta jan fjalt e Allahut dhe udhzimi m i mir sht udhzimi i Muhamedit sal-lAllahu alejhi ue selem. Gjrat m t kqia jan gjrat e shpikura! do shpikje sht bidat, do bidat sht humbje dhe do humbje t on n zjarr!

Allahu i ka krijuar xhindt dhe njerzit q ta adhurojn At, ta njsojn dhe t'i binden. E ka premtuar pr at q i bindet Xhen-netin si mirsi prej Tij. Sikurse ka premtuar pr at q e kundrshton q do ta ndshkoj me zjarr si drejtsi prej Tij.

Duhet ditur se Xhen-neti dhe Xhehenemi jan t krijuara tani. Argument pr kt sht fjala e Allahut pr Xhen-netin : } { {sht prgatitur pr t devotshmit} [Ali Imran 133].

E pr Xhehenemin ka thn : { } {sht prgatitur pr mosbesimtart} [Ali Imran 131].

N nj hadith thuhet : "Allahu ka krijuar pr Xhen-netin banor e i ka prgatitur ata q kur ishin n kurrizin e baballarve t tyre e punt e banorve t Xhen-netit kan pr t vepruar. Gjithashtu ka krijuar pr zjarrin banor i ka prgatitur pr t q kur ishin n kurrizin e baballarve t tyre e ata punn e banorve t zjarrit do kryejn". Transmeton Muslimi.

Xhen-neti sht shprblimi i miqve t Allahut t cilt i binden Atij dhe t drguarit t Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem. Xhehenemi sht ndshkimi i Allahut pr armiqt e Allahut t cilt e kundrshtojn Allahun dhe t drguarin e Tij sal-l


Xhen-netin

Allahu alejhi ue sel-lem. Zoti yt nuk i bn padrejtsi askujt. Nj sevab sht dhjetfish e m shum deri n shtatqind fish e mbase edhe m shum. Ndrsa gjynahu shkruhet vetm nj e po t doj Allahu e fal edhe at.

Shumics s njerzve nuk u ka hyr besimi n Ahiret n brendsin e zemrave t tyre. Argument pr kt sht prgatitja e madhe q bjn ata pr t nxehtin e vers dhe t ftohtin e dimrit dhe mos prgatitja e tyre pr t nxehtin e Xhehenemit dhe t ftohtin e tij. Allahu na ruajt prej zjarrit dhe prej do fjale dhe pun q t on atje.

Allahu i madhruar ka thn n Kur'an :

} )49 ( : ] {49 50[

{Tregoju robrve t Mi se Un jam Fals, Mshirues dhe se ndshkimi Im sht ndshkim i rrept} [El Hixhr 49, 50].

Duket qart q Allahu i Madhruar dshiron prej robrve t Tij q ata t ken frik prej madhshtis s Allahut, prej dnimit t Tij dhe shkaqeve q t ojn atje dhe t ken shpres tek mshira e Tij e gjer. Ky sht rregulli i Kur'anit.

Sa her q prmendet frika prmendet me t edhe shpresa. Gjithashtu sa her q prmendet Xhehenemi prmendet edhe Xhen-neti, sepse frika dhe shpresa jan t pandashme nga njra tjetra.

Frika dhe shpresa jan dy adhurime t mdha t zemrs pa t cilat njeriu nuk shkon dot tek Allahu i Madhruar.

Mekhul Ed-dimeshkij ka thn : "Kush e adhuron Allahun vetm me frik ai sht harurij (hauarixh). Ai q e adhuron vetm me shpres sht murxhi, kush e adhuron Allahun vetm me dashuri sht zindik (munafik) ndrsa kush e adhuron At me frik, shpres dhe dashuri ai sht njsues".

Prandaj nuk sht e drejt t'u flassh njerzve vetm pr mshirn dhe Xhen-netin sidomos n kohn e sotme ku ka mbizotruar shpresa ndrsa frika sht harruar fare. Gj e cila e on njeriun n shkatrrim sepse njeriu q nuk ka frik Allahun e ka t thjesht t bjer n gjynahe sidomos kur mendon se Allahu sht vetm Fals dhe Mshirues. Por harron se ndshkimi i Tij sht shum i rnd gjithashtu.

Hasen El Basriu ka thn : "Nuk e ka frik Allahun vetm se besimtari dhe nuk sht i sigurt prej ndshkimit t Tij vetm se munafiku".

Gjithashtu Allahu i Madhruar kur i ka lavdruar dijetart n Kur'an ka thn :

) }28 : ] {(28[

{Robrit q e kan frik Allahun (si duhet) jan vetm dijetart}. Nuk ka thn : "Robrit q e kan shpres" por ka thn "Ata q e kan frik" sepse frika


Xhen-netin

vjen nga njohja e Allahut t Madhruar. Edhe pse frika pa shpres nuk quhet frik dhe as shpresa pa frik nuk quhet shpres. Ato t dyja jan t pandashme nga njra tjetra por frika sht ajo q i veon dijetart q e njohin Allahu nga t tjert t cilt kan shpres pa pasur frik prej Allahut sepse njerzit q kan vetm shpres jan t guximshm t zhyten n gjynahe dhe mendojn vetm pr Xhen-netin ndrsa Xhehenemin nuk e prmendin fare ose e prmendin shum pak.

Pr kt arsye u prpoqa t prgatis kt material q flet pr frikn nga Allahu, pr ndshkimin e Tij dhe pr shpresn tek Allahu dhe pr Xhen-netin e Tij sepse ato edhe n Kur'an dhe Sun-net kshtu jan treguar. E dobia e vrtet e tyre sht kur ato jan sbashku frik e shpres. N t kundrt vetm frika pa shpres quhet pesimizm dhe shpresa pa frik sht mashtrim dhe ndrr me sy hapur. Pesimizmi sht cilsi e mosbesimtarve si e ka treguar Allahu n Kur'an dhe siguria prej ndshkimit t Allahut sht cilsi e njerzve t shkatrruar n Ahiret. Allahu na ruajt prej t dyjave.

Gjat krkimit tim nuk ka gjetur nj libr t vetm q flet pr t dyja, pr kt arsye e pash t nevojshme t bashkoj disa libra n kt material t cilat flasin pr frikn, Xhehenemin, shpresn dhe Xhen-netin. Kam treguar prshkrimin e zjarrit t cilin e kam marr dhe przgjedhur prej librit t Ibnu Rexhebit Allahu e mshiroft me titull "Frika prej Zjarrit". I kam bashkangjitur atij nj libr tjetr q flet pr frikn nga Allahu me titull : "O Allah shptoji ata" t cilin e ka shkruar Abdul Melik El Kasim dhe s fundi i kam bashkangjitur ktij materiali nj kaset q flet pr Xhen-netin dhe mshirn e Allahut n t ciln ka folur Abdul Uahid El Magribi.

Kto tre materiale jan pjest prbrse t ktij libri. S fundi lus Allahun e Madhruar t na bj prej atyre q i friksohen Allahut ashtu si i takon madhshtis s Tij, t na bj prej atyre q shpresojn tek mshira e Tij e gjer, t na ruaj prej Xhehenemit dhe t na bj prej banorve t Xhen-netit. Amin


Xhen-netin

Prshkrimi i Zjarrit t Xhehenemit dhe shkaqet q t ojn

tek ai

Shkruajti dijetari i njohur

Abdurrahman Ibn Shihabud-din Ibn Rexheb


Xhen-netin

Falenderimi i takon Allahut Zotit t botve. Salavatet dhe paqja jan pr Profetin ton Muhamedin familjen dhe mbar shokt e tij.

sht prshkruar Zjarri n Kur'an dhe n Sun-netin e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem q njerzit t ruhen prej tij dhe prej punve q t ojn atje. Prej tyre jan kto hadithe t cilat po i tregojm m posht.

N hadithin e sakt thuhet : "Zjarri juaj sht nj e shtatdhjeta e zjarrit t Xhehenemit". Mutefekun Alejhi.

N nj hadith tjetr thuhet : "Do sillet Xhehenemi at dit. Ai ka shtatdhjet mij frer. do fre e trheqin shtatdhjet mij melaike". Transmeton Muslimi.

N nj hadith tjetr thuhet : "Disa njerz i mbulon zjarri deri tek nyjet e kmbve. Disa i mbulon deri tek gjunjt. Disa i mbulon deri tek beli. Disa i mbulon deri n fyt". Transmeton Muslimi.

N nj hadith tjetr thuhet : "Ai q ka dnimin m t leht n Xhehenem sht ai q ka nj pal shapka prej zjarri prej t cilave i ziejn trut si zien tenxherja. Ai mendon se askush nuk dnohet m shum se ai, megjithse ai ka dnimin m t leht n Xhehenem". Mutefekun Alejhi.

Ushqimi i banorve t Zjarrit sht "Edh-dharri'u" sht nj pem e cila ka arritur kulmin e nxehtsis, hidhtirs dhe ers s keqe e kjo sht ajo q quhet ndryshe pema e Zekumit ose mund t jet dika tjetr.

Gjithashtu ushqimi i tyre sht edhe "Gislini" i cili sht qelbi i banorve t zjarrit. Allahu na ruajt.

Pija e banorve t zjarrit sht "El hamim" uji i nxeht i cili ka arritur kulmin n nxehtsi. Kur u afrohet tek fytyrat e tyre ua pjek fytyrat e kur ta pijn ua kput zorrt. Ka thn Allahu i Madhruar :

} {

"E nse krkojn uj u jepet uj si vaj i keq i cili ua pjek fytyrat. Ah sa pije e keqe sht kjo". [El Kehf 29].

Gjithashtu ka thn : } { "U jepet pr t pir hamim (uj i nxeht) i cili ua kput zorrt copa copa". [Muhamed 15].

Veshja e banorve t zjarrit sht Katrani, Hekuri dhe ata kan rroba prej zjarri. Allahu na ruajt.

Allahu na ka paralajmruar t ruhemi pre zjarrit aty ku thot :


Xhen-netin

} { "Ju kam paralajmruar prej zjarrit t vrullshm" [El-lejl 14] dhe aty ku thot : } { "Ruajuni prej zjarrit q sht prgatitur pr mosbesimtart" [Ali Imra 131].

Shkaqet kryesore q t ojn n Xhehenem jan prgnjeshtrimi i fjals s Allahut dhe t drguarit t Tij me zemr dhe shkaku i dyt sht mos bindja ndaj urdhrave t Allahut dhe t drguarit t Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem.

} { "Ne na sht shpallur se ndshkimi sht pr at q prgnjeshtron dhe i kthen shpinn (urdhrave t Allahut)" [Taha 48].

Nj prej shkaqeve q t ruajn prej zjarrit sht q t'i krkosh Allahut mbrojtje prej tij dhe e qara prej friks s Allahut. Gjithashtu edhe largimi prej punve q t ojn atje.

Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem shpesh her i krkonte Allahut mbrojtje prej zjarrit dhe ka urdhruar nj besimtari t'i krkoj mbrojtje Allahut prej zjarrit n namaz e n raste t tjera.

N shum raste lutja q bnte Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ishte : "O Zot na jep mirsi n dynja, mirsi n Ahiret dhe na ruaj nga dnimi i zjarrit". Transmeton Buhariu nga Enesi radi Allahu anhu.

T gjith Profett, sid-dikt, dshmort dhe njerzit e mir ishin t friksuar nga zjarri dhe i friksonin njerzit prej tij.

Frika q sht vaxhib sht ajo frik q t shtyn t kryesh detyrat dhe t ndalon nga haramet.

Disa selef kur shikonin zjarrin e dynjas trembeshim shum dhe u ndryshonte ngjyra e fytyrs sepse Allahu ka thn :

{ } "Ne e kemi br at (zjarrin e dynjas) si prkujtim" [El Uakia 73].

Disa prej tyre i ndaloi frika nga Xhehenemi prej gjumit. Disa prej tyre thoshin : uditem prej atij q krkon Xhen-netin si fle gjum dhe uditem prej atij q do t'ia mbath prej zjarrit si fle gjum?!!

Disa prej tyre i ndaloi frika nga Xhehenemi t qeshurin. Disa prej tyre i kishin dhn besn Allahu t mos qeshnin kurr. Ka thn Seid Ibn Xhubejr Allahu e mshiroft : Si t qesh kur Xhehenemi sht ndezur, prangat jan varur dhe Zebanijet po presin.

Disa prej selefve frika nga Xhehenemi i shkaktoi smundje madje disa prej tyre vdiqn prej ksaj frike.

Allahu i Madhruar ka thn : { } "Pr at q ka frik qndrimin para Zotit t Tij ka dy Xhen-nete" [Err-rrahman 46].


Xhen-netin

Profeti sal-l Alahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Sikur ta dini at q di un do qeshnit pak e do qanit shum. Aty mbuluan kokat shokt e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem e u dgjohej z nga e qara". Transmeton Buhariu dhe Muslimi.

Allahu e ka krijuar zjarrin pr xhindt dhe njerzit q e kundrshtojn At e me ta do mbushet.

Ka thn Allahu i Madhruar : { } "Ne kemi krijuar pr Xhehenem shum xhind dhe njerz". [El E'araf 179] Gjithashtu ka thn : } { "sht plotsuar fjala e Zotit tnd : Do ta mbush Xhehenemin plot me xhind dhe me njerz s bashku" [Hud 119].

E qara nga frika prej zjarrit t shpton prej tij. Krkimi mbrojtje Allahut prej zjarrit bn q Allahu t t ruaj prej tij. N hadith tregohet se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Nuk hyn n zjarr ai q qan nga frika e Allahut deri sa t kthehet qumshti n gji". Transmeton En-nesaiu dhe Tirmidhiu dhe ka thn : Hadithi sht i sakt.

Gjithashtu ka thn : "Dy sy nuk i prek zjarri : At sy q qan nga frika e Allahut dhe at sy q ruan n rrugn e Allahut". Transmeton Tirmidhiu dhe ka thn : Hadithi sht i sakt.

Vendi i zjarrit sht toka e shtat e cila sht shtresa m e poshtme e saj n Sixh-xhin n vendin m t ult dhe m t ngusht. Ndrsa Xhen-neti sht posht Arshit t Allahut. Krijesat sa m lart t jen aq m t gjera jan dhe sa m posht q t jen aq m t ngushta jan. Xhen-neti sht n vendin m t lart e m t gjer. Ndrsa Xhehenemi sht n vendin m t ult e m t ngusht. Allahu na ruajt prej tij dhe prej punve q t afrojn tek ai.

Xhehenemi ka shtat shtresa t cilat jan : Xhehenem, Ledha, El Hutameh, Es-seirr, Sakarr, El Xhehim dhe El Haujeh.

Thellsia e Xhehenemit sht shtatdhjet vjet si sht treguar n hadithin q e transmeton Muslimi e t tjer.

Protat e Xhehenemit jan t mbyllura pr banort q ndodhen n t. Ka thn Allahu i Madhruar : } { "Ata jan n zjarr t izoluar. (Portat e tij jan mbyllura)" [El Beled 20].

Portat e Xhehenemit jan t mbyllura para se t hyjn banort e tij n t.

} { "Derisa kur t vijn u hapen portat e tij" [Zumer 71].

Zjarrin e rrethojn mure prej zjarri. Ka thn Allahu i Madhruar :

} { "Ne kemi prgatitur pr mizort zjarr t cilin e rrethojn mure prej zjarri" [El Kehf 29].


Xhen-netin

Xhehenemi sht i zi dhe banort e tij jan t zinj. E do gj n t sht e zez. Argument q banort e tij jan t zinj sht fjala e Allahut t Madhruar :

} { "Fytyrat e tyre (duken) sikur jan mbuluar me copa nate pis. Kta jan banort e zjarrit. Ata jan t prjetshm n t" [Junus 27]. Gjithashtu ka thn : } { "At dit do zbardhen fytyra e do nxihen fytyra" [Ali Imran 106].

sht transmetuar n hadithe t sakta se disa besimtar mkatar digjen n zjarr deri sa bhen qymyr.

Zjarri sht shum i nxeht. Ka thn Allahu i Madhruar :

} { "Ata than : Mos ikni n t nxeht. Thuaj : Zjarri i Xhehenemit sht m i nxeht sikur t kuptonin" [Et-teubeh 81].

N librin e Buhariut dhe Muslimit tregohet hadithi se : "Zjarri u ankua tek Allahu dhe tha : Jam duke ngrn veten time. Prandaj iu dha leje t shfryj dy her n vit. Nj her n dimr dhe nj her n ver. Pr kt arsye nxehtsia m e madhe gj gjeni sht prej tij dhe ftohtsia m e madhe q gjeni sht prej tij". Gjithashtu n nj hadith tjetr thuhet : "Zjarri juaj q ndizni sht nj e shtatdhjeta e zjarrit t Xhehenemit".

Ndizet Xhehenemi do dit n mesin e dits e nganjher ndizet edhe n koh t tjera. Gjithashtu do ndizet edhe ditn e Gjykimit. Ka thn Allahu i Madhruar :

} { "E kur t ndizet Xhehimi (zjarri)" [Et-tekuir 12]. Dmth rindizet her pas her pr shkak t gjynaheve t bijve t Ademit t cilat shkaktojn zemrimin e Allahut kundrejt tyre e pr kt shkak shtohet flaka e tij. Allahu na ruajt prej dnimit t Tij. Gjithashtu do ndizet edhe m shum kur t hyjn banort e tij n t. Ka thn Allahu i Madhruar : } { "Sa her q shuhet ne u shtojm zjarrin" [El Isra 97].

Allahu i Madhruar ka thn pr shfryrjen e Xhehenemit :

} { "Kur t'i shoh (Xhehenemi) ata (mosbesimtart) nga nj vend i largt, do dgjojn prej tij shfryrje dhe frshllima". [El Furkan 12].

Allahu i Madhruar ka treguar pr tymin, flakn dhe shkndijat e tij e ka thn : } { "T Majtt. Eh 'jan t majtt. Ata jan n nxehtsi dhe uj t nxeht. N hije prej tymi. As t freskt e as t nderuar" [El Uakiah 41-44]. Ajeti ka treguar ato gjra me an t t cilave freskohet njeriu n dynja prej t nxehtit e ato jan uji ajri dhe hija. Ajri i Xhehenemit sht era shum e nxeht, uji i tij sht uji q ka arritur kulmin e


Xhen-netin

nxehtsis. Dhe hija e tij sht prej shtllungave t tymit. Allahu na ruajt prej ktyre me mirsin dhe bujarin e Tij.

Allahu i Madhruar na ka treguar pr zinxhirt dhe pr prangat q vendosen n duar, qaf dhe n kmb n Xhehenem ku thot :

} { "Ne kemi prgatitur pr mosbesmitart zinxhir pranga dhe zjarr" [El Insan 4].

Gjithashtu ka thn : } { "Ne i kemi vendosur prangat n qafat e atyre q kan mohuar" [Sebe' 33]. Gjithashtu ka thn :

} { "Ne kemi (pr ta) pranga dhe xhehim (zjarr). Kemi ushqim q t ngec n fyt dhe ndshkim t dhembshm" [El Muz-zemil 12-13].

Ktu kemi tre lloj ndshkimi : I pari sht dnimi i prangave q vendosen n qaf. I dyti : prangat q vendosen n duar dhe kmb dhe i treti : zinxhirt.

Allahu i Madhruar ka thn : } { "M pas n nj zinxhir (t gjat) prej shtatdhjet parakrahsh futini". I hyn zinxhiri nga prapanica dhe i del nga koka si futen pulat n hell pr tu pjekur.

Ka treguar Allahu i Madhruar pr gurt e Xhehenemit e ka thn :

} { "O ju q keni besuar ruajini vetet tuaja dhe familjet tuaja prej zjarrit lnd e t cilit jan gurt dhe njerzit" [Et-tahrim 6].

Gjithashtu ka thn : } { "Ruajuni prej zjarrit lnd e t cilit jan njerzit dhe gurt". [El Bekareh 24]. Dijetart e tefsirit kan rn n kontradikt se kush jan kta gur.

Disa prej tyre si Rabi Ibn Enesi jan t mendimit se ato jan gurt e statujave t cilat u adhuruan ve Allahut si ka thn Allahu i Madhruar :

} { "Ju dhe ata q adhuroni ve Allahut do jen gur t Xhehenemit n t do hyni". [El Enbija 98].

Ndrsa shumica e dijetarve t tefsirit jan t mendimit se kto gur jan gur squfuri prej t cilave ndizet zjarri. Thuhet se n t ka pes lloje dnimi t cilat nuk ndodhen tek llojet e tjera t gurve. Ndizen shpejt, kan er t keqe, nxjerrin shum tym, ngjiten pas trupit t njeriut dhe lirojn shum nxehtsi kur nxehen. Allahu na ruajt prej tyre.

Treguam pak m sipr pr ushqimin dhe pijen e banorve t zjarrit. Allahu i Madhruar na ka treguar se pija e tyre sht katr lloje :


Xhen-netin

a) El Hamim q sht uji i nxeht q djeg dhe pjek fytyrat e tyre dhe u kput zorrt e tyre copa copa.

b) El Gas-sak i cili sht uj i ftoht q ka arritur kulmin e ftohtsis.

c) Qelbi (i banorve t Xhehenemit).

d) Uji q sht si vaj i djegur, i zi, i trash dhe me er t ndyr.

Shum prej selefve kur kujtonte ushqimin e banorve t zjarrit dhe pijen e tyre i largohej oreksi pr t ngrn buk aq sa e linin at. Imam Ahmedi thosht : Frika prej zjarrit m ka ndaluar q t ha dhe t pi aq sa nuk kam oreks.

} { "Ata kan prej Xhehenemi shtroj dhe sipr tyre mbules". [El E'araf 41].

Ka treguar Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem pr madhsin e trupave t banorve t zjarrit dhe pr shmtin e pamjeve t tyre. Transmeton Buhariu nga Ebu Hurejre radi Allahu anhu se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Ndrmjet dy supeve t mosbesimtarit sht largsia tre dit pr at q ecn shpejt me kafsh".

Gjithashtu transmeton Muslimi nga Ebu Hurejre se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Dhmballa e mosbesimtarit sht si mali i Uhudit ndrsa trashsia e lkurs s tij sht tre dit".

Allahu i Madhruar ka thn : } { "Fytyrat e tyre i prpin zjarri e ata bhen (kalihune) t shmtuar". [El Mu'minune 104]. Kan thn dijetart e tefsirit : (kalihune) dmth q buzt e tyre t siprme e t poshtme u tkurren nga zjarri dhe u shfaqen dhmbt.

Nj prej ndshkimeve q kan banort e zjarrit sht se ata trhiqen zvarr pr fytyrat e tyre. } { "At dit kur t trhiqen zvarr pr fytyrate tyre (e tu thuhet) shijojeni fillimin e Sakarrit" [El Kamer 48].

Disa banor t zjarrit ndshkohen duke u ngjitur sipr e duke u hedhur nga lart.

Ai q vret veten e tij sht n zjarr. N hadithin q e transmeto Buhariu dhe Muslimi nga Ebu Hurejre transmetohet se Profeti sal-l allahu Alejhi ue sel-lem ka thn : "Kush e vret veten me nj hekur ai e mban at hekur n dorn e tij dhe e ngul at n barkun e tij n zjarrin e Xhehenemit n prjetsi. Kush e vret veten me helm, helmin do ta ket n dorn e tij dhe e pi at n zjarrin e Xhehenemit n prjetsi. Kush hidhet nga nj mal dhe vret veten ai hidhet n zjarrin e Xhehenemit (nga lart posht) i prjetshm".

Disa banor t zjarrit vijn vrdall n zjarr dhe trheqin zorrt e tyre si sht treguar n hadithin e sakt t Usameh Ibn Zejdit.


Xhen-netin

Disa banor t zjarrit hidhen n nj vend t ngusht n t cilin njeriu nuk ka mundsi t lviz. Ka thn Allahu i Madhruar :

} { "E kur t hidhen atje n nj vend t ngusht t prangosur do luten pr vetet e tyre pr shkatrrim". [EL Furkan 13].

Ndshikimi i mosbesimtarve n zjarr nuk shuhet, nuk ndrpritet dhe as nuk lehtsohet. Prkundrazi ai sht i vazhdueshm prgjithmon. Allahu i Madhruar ka thn :

} { "Kriminelt do jen t prjetshm n Xhehenem. Nuk u lehtsohet dhe ata jan pa shpres n t". [Zuhruf 74-75].

} { "Ata q kan mohuar kan zjarr Xhehenemi. Nuk u jepet fund q t vdesin dhe as nuk u lehtsohet ndshkimi i tij". [Fatir 36].

Ndshkimi m i madh q kan banort e zjarrit sht q ata nuk e shohin Allahun dhe jan t larguar prej Tij. Ai sht i zemruar prej tyre. Allahu i Madhruar ka thn : } { "Por jo, ata do jen t penguar prej (shikimit t) Zotit t tyre". [El Mutaf-fifin 15].

Shiko se kush sht dhurata q u jepet banorve t zjarrit kur hyjn n t. Allahu na ruajt prej tij. Ka thn Allahu i Madhruar :

} {

{M pas ju o t humbur e prgnjeshtrues do t hani prej pems Zek-kum. Keni pr t'i mbushur me t barqet. Mbi t keni pr t pir uj t prvluar. Keni pr ta pir at si devet e etura (shum). Ky sht nuzuli i tyre ditn e Llogaris} [El Uakiah 51-56]. Nuzul sht ushqimi q prgatitet pr mikun e porsaardhur.

Kto ajete tregojn se banorve t zjarrit do tu jepet pr mikpritje prej pems Zek-kum dhe ujit t prvluar kur t hyjn n t, t etur. Ka thn Allahu i madhruar : } { "Ne do ti ojm kriminelt n Xhehenem t etur" [Merjem 86].

Na ka treguar Allahu t qart e banorve t zjarrit, rnkimet e tyre, klithmat e tyre dhe lutjet e tyre t cilave nuk u prgjigjet kush. Ka thn Allahu i Madhruar :

} { "Ata q u shkatrruan jan n zjarr. N t ata klithin dhe rnkojn" [Hud 106].

Banort e zjarrit krkojn t dalin prej atje por nuk gjejn prgjigje. Allahu i Madhruar ka thn :


Xhen-netin

} {

"Ata than : Ne na mundi e keqja jon e ishim njerz t humbur. Zoti yn na nxirr prej ktu e nse ne kthehemi prsri (tek punt e kqia) ne vrtet jemi mizor. U tha : Rrini t poshtruar n t dhe mos flisni" [El Mu'minune 106-108]. Gjithashtu ka thn Allahu i Madhruar :

} { "Ata thrrasin : O Malik, le t na vdes ne Zoti yt. U thot : Ju do qndroni ktu" [Ez-zuhruf 77].

Banort e zjarrit vazhdojn t ken shpres se do shptojn prej ktij dnimi deri sa t theret vdekja. Ather kur t theret e humbin shpresn dhe shtohet shum pendimi i tyre dhe mrzia e tyre.

Buhariu dhe Muslimi kan transmetuar nga Ebu Seid El Hudriu radi Allahu anhu se Profeti sal-l allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Do sillet vdekja ditn e gjykimit si dele me ngjyr t bardh e t zez, vendoset ndrmjet Xhen-netit edhe Xhehenemit e m pas jepet urdhr q t theret e thuhet : "O Banort e Xhen-netit keni prjetsi e s'keni vdekje. O Banort e zjarrit keni prjetsi e s'keni vdekje". M pas recitoi Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem fjaln e Allahut t Madhruar :

} { "Paralajmroi ata pr ditn e pendimit kur t vendoset shtja ndrsa ata jan t hutuar (tani) e nuk besojn" [Merjem 39]. N nj transmetim t Buhariut dhe Muslimit thuhet : "E banorve t Xhen-netit u shtohet m shum gzimi ndrsa banorve t zjarrit u shtohet m shum hidhrimi".

Ardhja e Xhehenemit ditn e Gjykimit. At dit Xhehenemi do nxjerr nj prej qafave t tij dhe do flas. Allahu na ruajt prej tij.

Ka thn Allahu i Madhruar : } {

"At dit do t sillet Xhehenemi. At dit do t kujtohet njeriu por si mund t prkujtohet at dit (kur nuk bn dobi prkujtimi)". [El Fexhr 23].

Nga Ibn Mes'udi transmetohet se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Do sillet Xhehenemi ditn e Gjykimit. Ai ka shtatdhjet mij frer. do fre e trheqin shtatdhjet mij mealike". Transmeton Muslimi.

Ndrsa Ahmedi transmeton nga Ebu Hurejre se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Do nxjerr Xhehenemi nj prej qafave t tij ditn e Gjykimit e do thot : Mua m jan ln n dor tre veta : 1. do person q mban veten t madh para njerzve dhe sht inati (kundrejt t vrtets). 2. do person q i lutet dikujt tjetr ve Allahut. 3. do pikturues". Transmeton Ahmedi dhe Tirmidhiu.


Xhen-netin

Tregimi i hyrjes n zjarr Allahu na shptoft prej tij me mshirn e Tij sepse Ai sht m i Mshirshmi. Ka thn Allahu i Madhruar :

} { "do njri prej jush ka pr t hyr n t. Kjo gj pr Zotin tnd ishte caktim i prer. M pas do shptojm ata q ishin t devotshm dhe do ti lem mizort n t t gjunjzuar". [Merjem 71-72].

Sahabt (dhe dijetart) kan disa mendime n kuptimin e fjals "ka pr t hyr n t". Disa prej tyre than : Kjo hyrje sht kalimi mbi urn e Siratit. Ky mendim sht treguar nga Ibn Mes'udi, Xhabiri, El Hasen El Basri, Katade, Abdurrahman Ibn Zejd Ibn Eslem, El Kelbi e t tjer. Ndrsa nj grup tjetr kan thn q hyrja q tregohet n kt ajet sht hyrje e vrtet. Ky mendim sht medim i njohur nga Ibn Ab-basi. Transmetohet prej tij se ka thn : Pr besimtarin do jet paqe dhe i ftoht ndrsa pr qafirat dhe mushrikt do jet vend qndrim. Mendimi i par sht m i sakt.

Kalimi i njerzve mbi Urn e Siratit do jet n baz t punve t tyre kush m shpejt e kush m ngadal. Kshtu q hyrja e qafirit sht hyrje e vrtet n Xhehenem ndrsa hyrja e besimtarit sht kalimi mbi urn e Siratit.

Kur t qndroj robi para Zotit t tij, zjarrin do ta ket prpara. Ka treguar Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem se kur njeriu t dal para Zotit t tij pr t dhn llogari do ta ket zjarrin prpara fytyrs s tij. E ka treguar se sadakaja e ruan njeriun nga zjarri.

Transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Adij Ibn Hatim se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "do njrit prej jush do t'i flas Zoti i tij pa pasur ndrmjets. Ather do shoh nga e djathta e tij e nuk sheh vetm se punn e tij. Do shoh nga e majta e tij e nuk sheh vetm se punt e tij. Do shoh prpara e nuk sheh vetm se zjarrin para fytyrs. Prandaj ruajuni prej zjarrit qoft edhe me nj gjysm kokrr hurme". N nj transmetim t Buhariut thot : "e kush nuk gjen ather t flas fjal t mira".

N hadithin e Abdurrahman Ibn Semuras tregohet se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Kam par nj person prej umetit tim q vendos duart para vetes q t ruaj fytyrn e tij prej nxehtsis s zjarrit dhe shkndijave t tij. Ndrkoh i vjen sadakaja dhe i bn streh mbi kokn e tij". Transmeton Ebu Musa El Medini dhe Taberaniu. Shejhul Islam Ibn Tejmija e vlersonte shum kt hadith dhe tregonte shum fakte q e mbshtesin saktsin e tij.

Gjendja e njsuesve n zjarr dhe dalja e tyre prej tij me mshirn e m t Mshirshmit dhe me ndrmejtsimin e ndrmejtsuesve. sht transmetuar n disa hadithe se njsuesit kalojn mbi urn e Siratit e shpton kush shpton e bie kush bie n zjarr. E kur t hyjn banort e Xhen-netit t Xhen-net shohin q u mungojn vllezrit e tyre njsuesa t cilt kan hyr n zjarr. Ather i luten Allahut t Madhruar q t'i nxjerr ata prej atje.


Xhen-netin

Banort e vrtet e t prhershm t zjarrit jan mosbesimtart dhe mushrikt. Ata jan t prjetshm n t.

Ka thn Allahu i Madhruar : { } "sht prgatitur pr mosbesimtart" [El Bekare 24].

N hadithin e Buhariut dhe Muslimit tregohet se Allahu urdhron Ademin t nxjerr grupin e zjarrit nga do nj mij veta nntqind e nntdhjet e nnt. Kjo gj ju duk shum e rnd shokve t Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ather tha Profeti sal-l Alalhu alejhi ue sel-lem : "Prej Je'xhuxh ma'xhuxhve nntqind e nntdhjet e nnt e prej jush nj".

sht treguar n disa hadithe se shumica e bijve t Ademit jan prej banorve t zjarrit dhe se ata q kan ndjekur Profett jan pak n krahasim me t tjert. E t tjert jan t gjith n zjarr duke prjashtuar vetm ata t cilve nuk u ka mbrritur davja Islame. sht treguar n disa hadithe q ky umet do ndahet n shtatdhjet e tre grupe. T gjitha jan n zjarr e vetm nj do shptoj. Ky grup sht ai q ndjek rrugn e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem dhe sahabeve t cilt kan qn t kapur pas Kur'anit dhe Sun-netit t Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem e ky sht grupi i shptuar. Lus Allahun t na bj prej tyre.

Kur'ani tregon se shumica e njerzve do jen n zjarr e kta jan ata t cilt do ndjekin shejtanin. Ndrsa prej njsuesve shumica e atyre q do hyjn n zjarr jan gra. Si sht treguar n hadithin q e transmeton Buhariu dhe Muslimi n hytben e Eklipsit ku Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Pash zjarrin e vura re q shumica e banorve t tij ishin gra". Mutefekun Alejhi. Disa prej cilsive t banorve t zjarrit jan ato q i ka treguar Allahu n ajetet q vijojn :

} {

"Kush ishte shkaku q ju shkuat n Sakarr. Than : Ne nuk faleshim. Nuk ushqenim t varfrit. Futeshim tek e kota me ata q futeshin. Prgnjeshtronim ditn e Llogaris deri sa na erdhi e sigurta (vdekja)". [El Mud-dethir 42-47].

Kshtu q disa prej shkaqeve t cilat i uan ata n zjarr ishin se ata nuk faleshin, nuk jepnin zekatin, zhyteshin tek e kota dhe prgnjeshtronin ditn e Gjykimit deri sa u erdhi vdekja n kt gjendje. Allahu na ruajt.

N hadithin e Buhariut dhe Muslimit tregohet se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "A tju tregoj kush jan banort e zjarrit. do njeri i ashpr (i vrazhd n t kotn), koprrac dhe mendjemadh".

Mendjemadhsin e ka prshkruar Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem duke thn : "Mendjemadhsia sht refuzimi i t vrtets dhe nnvleftsimi i njerzve".


Xhen-netin

Gjithashtu Allahu ka thn n Kur'an : } { "A nuk ka vend n Xhehenem pr mendjemdhenjt". [Ez-zumer 60]. Duket qart nga hadithet se shndeti i mir trupor, pasuria, luksi dhe rendja pas knaqsive t ksaj jete dhe mendjemadhsia jan prej cilsive t banorve t zjarrit.

N librin e sakt t Muslimit tregohet se banort e zjarrit jan pes :

a) I dobti q nuk ka fuqi, as vendosmri dhe as lakmi pr t br mir.

b) Tradhtari q nuk e fsheh lakmin e vet qoft edhe n gjrat e vogla. Ktu hyn paksimi i peshores. Tradhtia n porosit q t jan besuar prej njerzve pr ti ruajtur. Ktu hyn edhe ai q tradhton Allahun dhe t drguarin e Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem duke kryer gjynahe fshehurazi dhe duke u shfaqur para njerzve sikur largohet prej tyre.

c) Mashtruesi q zakoni i tij sht mashtrimi i njerzve mngjes e mbrmje. Mashtrimi sht cilsi e munafikve. Mashtrimi dmth : shfaqja e t mirs dhe fshehja e t keqes. E me kt mnyr prpiqet ky njeri t marr pasurin e njerzve dhe t prfitoj prej tyre. Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Kush na mashtron ne nuk sht prej nesh".

d) Koprracia dhe gnjeshtra. T dyja kto e kan burimin nga lakmia q ka njeriu pr t marr at q nuk i takon.

e) Ai q sht i pa edukat i cili flet fjal t ndyra. N hadithin e Buhariut dhe Muslimit nga Aishja radi Allahu anha transmetohet se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Njeriu m i keq tek Allahu ditn e Gjykimit sht ai person t cilit i largohen njerzit nga q sht i ndyr (imoral n vepra e fjal)". Tirmidhiu e transmeton hadithin me teksin q vijon : "Njeriu m i urryer tek Allahu sht imorali q ka goj t pist (flet fjal t ndyra)".

T part q hyjn n Xhehenem prej atyre q jan njsuesa : Transmeton Imam Ahmedi nga Ebu Hurejreh radi Allahu anhu se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Mu paraqitn tre personat e par q do hyjn n Xhen-net dhe tre personat e par q do hyjn n zjarr. Ata tre t part q do hyjn n Xhen-net jan : Dshmori, skallvi t cilin nuk e preokupon skallveria e tij nga bindja ndaj Allahut dhe i varfri i ruajtur (q nuk e shtrin dorn) dhe ka familje t madhe. Ndrsa tre t part q do hyjn n zjarr jan : Princi q i shtyp njerzit, pasaniku q nuk e jep hakun e Allahut n pasurin e tij dhe i varfri mendjemadh". E transmeton Tirmidhiu kt hadith dhe e ka cilsuar si t sakt. Cilsit e ktyre jan padrejtsia koprracia dhe mendjemadhsia.

Transmeton Muslimi nga Ebu Hurejreh radi Allahu anhu n nj hadith t gjat ku ndr t tjera ka prmendur : lufttarin, lexuesin e Kur'anit dhe at q jep sadaka t cilt i kryejn kto vepra pr t'u dukur para njerzve. M pas ka thn : "Kta jan tre t part me t cilt ndizet zjarri". Sikurse sht treguar n disa hadithe t tjera se knduesit e Kur'anit t cilit jan njerz t prishur hyjn n zjarr para mushrikve.


Xhen-netin

Ka thn Ibn Rexheb n librin e tij : Disa hadithe t cilat tregojn se Xhehenemi nxjerr nj nga qafat e tij ditn e Gjykimit dhe flet dhe rrmben ndrmjet njerzve mushrikt, mendjemdhenjt dhe ata q pikturojn. N nj transmetim tregohet se ai q vret nj njeri pa t drejt hyn n Xhehenem pesqind vjet para t tjerve. sht transmetuar nga Ibn Ab-basi radi Allahu anhu dhe nga selef t tjer se kjo do t ndodh para se t hapen librat dhe t vendosen peshoret. sht treguar n nj hadith nga Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem se kjo do t ndodh para se t filloj llogaria pr njerzit. Allahu e di m mir.

Punt e banorve t Xhen-netit dhe punt e banorve t zjarrit.

sht pyetur Shejhul Islam Ibn Tejmije Allahu e Mshiroft : Cilat jan punt e banorve t Xhen-netit dhe cilat jan punt e banorve t Xhehenemit ?

Prgjigje : Falenderimi i takon Allahut Zotit t botrave. Punt e banorve t Xhen-netit jan : Besimi dhe devotshmria. Ndrsa punt e banorve t zjarrit jan kufri, fisku (dalja nga kufijt q ka vendosur Allahu) dhe gjynahet (n prgjithsi).

Punt e banorve t Xhen-netit jan : Besimi n Allahun, Melaiket, librat e Tij, Profett e Tij, Ditn e Fundit dhe Besimi n Kaderin e mir e t keq. Dshmia e shehadetit me t dyja pjest e saj. Dshmia se askush nuk e meriton t adhurohet ve Allahut dhe Muhamedi sht i drguari i Allahut, kryerja e namazit, dhnia e zekatit, agjrimi i Ramazanit dhe Haxhi. Prej ktyre punve jan : Ta adhurosh Allahun sikur ti e sheh At e nse ti nuk e sheh At Ai t sheh ty. Prej punve t banorve t Xhen-netit jan : Fjalt e vrteta, ruajtja e amanetit, mbajtja e bess, mirsjellja me prindrit, lidhja farefisnore, bamirsia ndaj komshiut, jetimit, t varfrit, skllavit madje edhe kafshve. Prej punve t tyre gjithashtu sht sinqeriteti, mbshtetja tek Allahu, dashuria pr Allahun dhe t drguarin e Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem, frika nga Allahu, shpresa tek mshira e Tij, kthimi tek Ai, durimi pr hir t Tij n at q t cakton Ai dhe falenderimi ndaj mirsive t Tij. Prej punve t tyre gjithashtu sht leximi i Kur'anit, prmendja e Allahut, lutja e Allahut dhe krkimi prej Tij. Prej punve t tyre gjithashtu sht edhe urdhri pr t mira dhe ndalimi nga t kqiat, lufta n rrugn e Allahut kundr mosbesimtarve dhe hipokritve. Gjithashtu prej punve t tyre sht t afrohesh me at q t sht larguar, ti japsh atij q nuk t jep dhe t falsh at q t bri padrejtsi sepse Allahu e ka prgatitur Xhen-netin pr t devotshmit :

} { "T cilt shpenzojn n mirsi dhe vshtirsi, t cilt e fshehin zemrimin e tyre dhe i falin njerzit. Allahu i do bamirsit". [Ali Imran 134]. Prej punve t banorve t Xhen-netit gjithashtu sht edhe drejtsia n t gjitha shtjet e me t gjith njerzit qofshin edhe me mosbesimtart etj.

Kurse punt e banorve t Xhehenemit jan : Shirku, prgnjeshtrimi i Profetve, mohimi, hasedi, gnjeshtra, tradhtia, padrejtsia, imoraliteti, mashtrimi, kputja e lidhjeve farefisnore, lnia e lufts n rrugn e Allahut nga frika, koprracia, kontrasti ndrmejt ans s brendshme dhe ans s jashtme, humbja e shpress nga


Xhen-netin

mshira e Allahut, siguria prej ndshkimit t Allahut, trembja n fatkeqsi, mburrja n mirsi, lnia e detyrave q ka vendosur Allahu, shkelja e kufijve t Allahut dhe e shenjtrive q ka vendosur Ai, frika prej krijesave e jo prej Krijuesit, shpresa tek krijesat e jo tek Krijuesi, mbshtetja tek krijesat e jo tek Krijuesi, punt q bhen me syefaqsi, kundrshtimi i Kur'anit dhe Sun-netit, bindja ndaj krijesave n at q zemrohet Allahu, fanatizmi tek e kota, tallja me ajetet e Allahut, mohimi i t vrtets, fshehja e asaj q duhet shfaqur qoft ajo dije apo dshmi. Prej punve t banorv t zjarrit sht magjia, sjellja e keqe me prindrit, vrasja e atij q e ka ndaluar Allahu ta vrassh, ngrnia e pasuris s jetimit, ngrnia e kamats, mbathja nga fusha e betejs, akuza e grave besimtare t ndershme pr imoralitet.

Sqarimi n form t detajuar i donjrs prej ktyre sht e pa mundur por punt e banorve t Xhen-netit hyjn t gjitha tek bindja ndaj urdhrave t Allahut dhe t drguarit t Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem. Kurse punt e banorve t Xhehenemit hyjn tek kundrshtimi i urdhrave t Allahut dhe t drguarit t Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem :

} {

"Kush i bindet Allahut dhe t drguarit t Tij e fut (Allahu) n Xhen-nete posht t cilave rrjedhin lumenj, t prjetshm n to. Kjo sht fitorja madhshtore. E kush e kundrshton Allahun dhe t drguarin e Tij dhe i shkel kufijt e Allahut e fut (Allahu) n zjarr t prjetshm e pr t ka dnim poshtrues". [En-nisa 13-14]. Allahu e di m mir". [Mexhmu' El Fetaua 10/422].


Xhen-netin

O Allah shptoji

Shkruajti

Abdul Melik El Kasim


Xhen-netin

Parathnie

Falenderimi i takon Allahut i cili i ka qetsuar t friksuarit prej dnimit t Tij dhe e bri Xhen-netin vend banimin e tyre. Paqja dhe salavatet i takojn Profetit ton Muhamedit m t lartit ndr gjith Profett.

N kohn e harress, hutess, shpress pr t jetuar gjat po u sjell vllezrve t mi kt librth me titull: "O Allah shptoji". N t tregohet vlera e friks prej Allahut, frik e cila e nxit njeriun pr t kryer vepra t mira dhe e zbukurova at me tregimet e selefve n lidhje me frikn. Lus Allahun q t na dhuroj ne pjes t ksaj frike n zemrat dhe gjymtyrt tona dhe na dhuroft devotshmrin q na duhet pr ditn e rikthimit tek Ai.

Abdul Melik Ibn Muhamed Ibn Abdurrahman El Kasim.


Xhen-netin

Hyrje

Shpresa pr t jetuar gjat ka mbuluar me rroben e vet shum prej njerzve pr kt arsye ata i kryejn gjynahet dhe bjn lshime tek kryerja e detyrave me justifikimin se do ti kryejn ato m von. Gj e cila sht br penges prej teubes. Gzimi me kt jet i ka br ata t harrojn tmerret dhe vshtirsit q i presin. E kshtu frika nuk ka trokitur zemrat e tyre prandaj ata u zhytn n knaqsit e ksaj jete sikur t jen t prjetshm n t. Ata e harruan gjendjen e t parve t tyre t cilt e prkujtonin vdekjen dhe kishin frik prej asaj q vjen pas saj. Seleft lexonin dhe dgjonin argumentet t cilat zbusin zemrat, i japin jet shpirtrave, nxisin vullnetin dhe forcojn vendosmrin, largon shtresn q ka mbuluar zemrat (dhe prfitonin prej tyre). Shih psh Abdullah Ibn Murabekun t cilit kur i lexohej libri i zuhdit bhej si bagtia e porsa therur nuk mundej t fliste dot.

Frika sht dhimbja e zemrs pr shkak se mendon se mund ti bjer ndonj e keqe n t ardhmen. Ai q mendon se mund ti bjer ndonj e keqe n t ardhmen prgatitet pr t.

Allahu ka prgatitur pr at q i friksohet Atij mirsi t mdha. Ka thn Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : "Pr at ka frik qndrimin para Zotit t tij ka dy Xhen-nete" [Err-rrahman 46].

Ka thn Kurtubiu : Dmth ka frik momentin q do dal para Zotit t tij pr t dhn llogari e pr kt shkak largohet nga gjynahu. Ka thn Ibn Kethiri : Dmth ka frik qndrimin para Allahut dhe ka frik gjykimin e Tij pr kt arsye e ndalon veten e vet prej dshirave dhe e drejton at pr tek bindja ndaj Allahut t Madhruar pr kt njeri vendbanimi sht Xhen-neti. Ka thn Muxhahidi dhe En-Nehai : Ky sht nj person q i vjen ndrmend gjynahu, i kujtohet Allahu dhe e le at nga frika prej Tij.

Ka thn Muhamed Ibn Ali Et-Tirmidhi : Ka dy Xhen-nete, nj Xhen-net pr frikn q kishte prej Zotit t tij dhe nj Xhen-net pr largimin nga dshirat e tij.

Nj prej mirsive q ka pr robrit e Tij q i binden sht edhe ajo q tregohet n hadithin Kudsij ku Allahu i Madhruar thot : "Pasha krenarin dhe madhshtin Time, nuk bashkoj tek robi im dy siguri dhe dy frika. Nse ai ndihet i sigurt n dynja e friksoj at n Ahiret ditn kur t bashkoj robrit e Mi. E nse ai m ka frik n dynja e siguroj at ditn kur t grumbulloj robrit e Mi". Transmeton Ibnu Hib-bani dhe Bejhakiu.

Nga Enesi radi Allahu anhu transmetohet se ka thn : "Na mbajti Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem nj hytbe, nuk kam dgjuar si ajo kurr. Na tha : Sikur ta dini at q di un do qeshnit pak e do qanit shum. Ather mbuluan kokat e tyre shokt e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem dhe u dgjohej zri i t qars". Mutefekun Alejhi.

Nj prej fryteve t friks prej Allahut t Madhruar n dynja sht dhe ajo dobi q e ka treguar Amir Ibn Kajs ku thot : "Kush e ka frik Allahun e bn Allahu do gj


Xhen-netin

q t ket frik prej ktij. E kush nuk e ka frik Allahun e frikson kt Allahu prej do gjje".

Shikoji ata q e kan frik Allahun, ata jan shembulli i mir dhe fjala e tyre sht e dgjueshme (prej njerzve). Ndrsa ai q e ka kundrshtuar Allahun dhe i ka ln mangut detyrat e Allahut jeton n stres dhe pret fatkeqsin n do moment. Madje ai sht i shqetsuar dhe zemra e tij prjeton vuajtje.

Disa mendojn se frika sht ajo frik natyrale si frika prej kafshve t egra ose prej errsirs ose prej vetmis. Por kta nuk e kan ditur se frika q ua ka kputur zemrat njerzve t sinqert ishte frika prej dnimit t Allahut dhe shpresa n mshirn dhe faljen e Tij.

Ka thn Umer Ibn Abdul Azizi : "O Allah nse Ti sheh tek un frik prej dikaje tjetr ve dits s Gjykimit ather mos ma qetso kt frik (kurr)".

Ka thn Jezid Ibn Heusheb i cili tregon gjendjen e mir t atyre njerzve : "Nuk kam par asknd si Hasen El Basriu dhe Umer Ibn Abdul Azizi sikur zjarri t ishte krijuar vetm pr ata t dy".

Transmetohet nga Abdurrahman Ibn El Harith Ibn Hisham se ka thn : "Kam shkuar nj her pr t vizituar Abdullah Ibn Handhalen i cili ishte i smur dhe ishte n shtrat. Nj person kndoi fjaln e Allahut t Madhruar n t ciln thot (kuptimi i ajetit) : "Ata kan prej Xhehenemit shtroj dhe sipr tyre mbules" e ky kur e dgjoi filloi t qante deri sa mendova se po i dilte shpirti e po thoshte : Ata ndodhen ndrmjet dy shtresave prej zjarrit dhe u ngrit n kmb. Nj person i tha : O Abdullah ulu. Tha : Nuk m le prkujtimi i zjarrit q t ulem sepse nuk e di mbase un jam njri prej tyre".

Kjo sht frika e dobishme e cila e nxit shpritin pr tu prgatitur, pr t punuar, pr tu drejtuar dhe pr tu kthyer (pr tek Allahu). Kjo sht frika e vrtet.

Umer ibn Hatabi radi Allahu anhu e pyeste Hudhejfen radi Alahu anhu : "A ta ka prmendur Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem emrin tim me emrat e munafikve? I tha : Jo dhe nuk i tregoj askujt tjetr pas teje".

Ky pra sht Umer Ibn Hatabi radi Allahu anhu, prijsi i besimtarve dhe halifja i dyt ndr halifet e drejt dhe nj prej dhjet t prgzuarit me Xhen-net.

Ka treguar Ibn Kethiri n librin El Bidajeh Un-nihajeh se Umer Ibn Hatabi radi Allahu anhu kishte gdhendur n unazn e tij : "Mjafton vdekja si prkujtues, O Umer".

Vlla i nderuar ndjekja e dshirave dhe shpresa pr t jetuar gjat sht lnda e par e shkatrrimit sepse ndjekja e dshirave i verbon njerzit dhe nuk munden ta shohin t vrtetn dhe as nuk munden ta synojn at ndrsa shpresa pr t jetuar gjat i bn ata q ta harrojn Ahiretin dhe ti kthejn shpinn prgatitjes pr atje.


Xhen-netin

Ka thn Fudhejl Ibn Ijadh : "Po t than : A e ke frik Allahun? Mos u prgjigj sepse nse ti thua po ke gnjyer e nse thua jo ke mohuar".

Ndrkoh q shumics s njerzve po tia drejtosh kt pyetje do t t japin prgjigjen e par edhe pse jan t zhytur n gjynahe t vogla e t mdha.

Ku sht frika prej Allahut ? Ku sht meditimi pr prfundimin, vendkthimin, shprblimin dhe llogarin?!

Ebu Sulejman Ed-daranit kur i erdhi vdekja i than shokt e tij : Prgzohu se ti po shkon tek Allahu q sht Fals dhe Mshirues. U tha : A nuk m thoni po shkon tek Allahu q t llogarit pr t voglat dhe t ndshkon pr t mdhajat.

Ka thn t drejtn Allahu aty ku thot (kuptimi i ajetit) : "Kush punon sa nj thrrmij t mira ka pr ti par dhe kush punon sa nj thrrmij t kqia ka pr ti par" [Ez-zelzeleh].

Frika (q kan pasur seleft) nuk sht vetm prej gjynaheve por ajo ka t bj edhe me prfundimin e keq.

Ka thn Abdurrahman Ibn Mehdi : Fjeti Sufjani tek un e kur i erdhi momenti i vshtir (pr t vdekur) filloi t qante. I tha nj burr : O Sufjan po shoh q paske shum gjynahe. Ai ngriti dika nga toka dhe tha : Pasha Allahun gjynahet pr mua jan m t lehta se kjo gj por un kam frik se mos m merret besimi para vdekjes.

Ka thn Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : "Ata kan frik at dit n t ciln dridhen zemrat dhe syt". Po, ata kishin frik at dit madhshtore Ditn e Gjykimit, Ditn e Pendimit. "At dit kur ta shihni do t hutohet do gjidhnse prej asaj q i jep gji, do dshtoj do shtatzan at q ka n bark. Do ti shohsh njerzit t dehur, ata nuk jan t dehur por ndshkimi i Allahut sht i rnd". (kuptimi i ajetit) [El Haxh 2].

Ka thn Hasen El Basriu : "'mendon pr nj dit n t ciln do qndrojn n kmb pesdhjet mij vjet, as nuk han, as nuk pijn deri sa t'u kputen qafat nga etja dhe tu digjen barqet nga uria, ather nisen kriminelt pr n zjarr dhe u jepet pr t pir nga nj burim q uji i t cilit ka arritur kulmin e nxehtsis".

Ka thn Uhejb Ibn El Uerd : "Na sht treguar nj shembull pr frikn e Allahut n trupin e njeriut. Shembulli i friks sht si shembulli i nj njeriu q qndron n shtpin e tij dhe shtpia e tij sht e rregullt prderi sa ai sht n t. Kur ai e bragtis shtpin e tij ajo prishet. Kshtu sht edhe frika prej Allahut t Madhruar kur ajo ndodhet n trup ai sht n rregull e kur frika e bragtis trupin ai prishet".

"Erdhi nj lypsar tek Abdullah Ibni Umer radi Allahu anhu e ky e urdhroi djalin e vet ti jepte atij nj dinar. Kur u largua lypsari i tha djali t atit : Allahu ta pranoft o babai im. Ia ktheu : Sikur ta di q Allahu m ka pranuar nj sexhde t vetme dhe dhnien sadaka t nj dirhemi nuk do t kishte gj m t dashur pr mua se sa vdekja. A e di ti se kujt ia pranon Allahu ? Ai ia pranon t devotshmve".


Xhen-netin

Ka thn Hasen El Basri n shpjegimin e fjals s Allahut (kuptimi i ajetit) : "Ata t cilt e japin at q e japin dhe zemrat e tyre jan t friksuara" [El Mu'minune 60], "Ata vepronin ato pun t mira q i vepronin e megjith at ishin t friksuar se kto pun nuk do t'i shptonin prej dnimit t Allahut t Madhruar".

Prandaj ka thn Junus Ibn Ubejd pr Hasen El Basriun : "Nuk kam par njeri m t shqetsuar se Haseni. Ai thoshte : Ne qeshim por Allahu i ka par punt tona e mbase na thot : Nuk ju pranoj asnj pun".

Frika prej Allahut sht mburoj prej shkatrrimit dhe ruajtje prej rrshkitjes. Ka thn Fudejli : "Kush i friksohet Allahut e drejton kjo frik tek do e mir".

Frika q sht detyr sht ajo frik q t nxit pr t kryer detyrat dhe pr tu larguar nga haramet. Nse ajo frik shtohet edhe m shum deri sa e nxit njeriun q t prvishet n kryerjen e nafileve, largimin nga mekruhet dhe largimin nga dynjaja ajo konsiderohet e mir. E nse shtohet m shum se kaq ajo mund t shkatoj smundje ose vdekje ose mrzi t pandashme aq sa e pengon njeriun q t rendi pr t arritur ato t mira q jan t dashura pr Allahun e Madhruar, ather kjo frik nuk sht e mir.

Ka thn Ibnul Kajim : "Ka thn Shejhul Islam Ibnu Tejmije : Frika e lavdruar hst ajo frik q t largon nga haramet q ka ndaluar Allahu".

Imam Tausi (Ibn Kejsan El Jemani) kur kaloi pran nj kasapi, i cili kishte nxjerr disa kok bagtish t therura pr t'i shitur, i ra t fikt. E sa her q shihte kokat e bagtive t pjekura i ikte oreksi pr t ngrn".

Sufjan Ibn Ujejne ka thn : "Allahu e ka krijuar zjarrin si mshir pr robrit e Tij q ata t largohen nga t kqiat".

Ata q kan frik prej Allahut jan ata q kryejn pun t mira jan t devotshm t larguar nga t dyshimtat dhe t larguar nga dynjaja sepse frika nse e prek brendsin e zemrs ajo kalon npr gjith pjest e trupit dhe e nxit njeriun pr t punuar pun t mira. Kta njerz t friksuar jan ata pr t cilt u pyet Ibn Ab-basi radi Allahu anhu e tha : "Zemrat e tyra jan t gzuara me frikn (prej Allahut) syt e tyre jan t lotuara. Ata thon : Si t gzohemi, kur vdekja na rri nga mbrapa, varrin e kemi prpara, Kijameti sht dita q na sht premtuar, mbi Xhehenem sht rruga jon dhe para Allahut kemi pr t qndruar".

Frika e vrtet sht frika e fsheht dhe frika e vetmis aty ku nuk t sheh asnj krijes. Enes ibn Malik radi Allahu anhu ka thn : "Doli nj dit Umer Ibnul Hatabi radi Alalhu anhu e dola me t. Ai hyri n nj kopsht. E dgjova t thoshte ndrmjet meje e tij ishte nj mur Umer Ibnul Hatabi prijs i besimtarve (I thoshte vetes s tij n form nnmuese), Pasha Allahun do ti friksohesh Allahut sepse prndryshe Allahu do t t dnoj".

"Qau nj her Muadhi radi Allahu anhu shum. E pyetn pse qan? Tha : Sepse "Allahu i kapi me dorn e Tij krijesat : Tha pr ata q i kapi me t djathtn e Tij : Ju


Xhen-netin

jeni pr Xhen-net e tha pr ata q i kapi me dorn tjetr : Ju jeni pr Xhehenem" e un nuk e di se prej cilit grup do jem".

Musa Ibnu Mes'udi ka thn : Ne kur uleshim me Sufjan Eth-theurin na dukej sikur na rrethonte zjarri prej friks s madhe q shihnim tek ai.

Hasen El Basriu ka thn : "Do dal prej zjarrit nj person pas njmij vjetsh. M pas tha : Ah sikur t jem un ai person".

Vlla i dashur kta jan dijetart e Umetit t Muhamedit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem prandaj ndiq rrugn e tyre dhe hidhi hapat me t shpejt drejt tyre.

Shekik Ibn Ibrahim ka thn : "Nuk mund t ket pr njeriun shok m t mir sesa mrzia dhe frika. Mrzia pr gjynahet q i ka kryer dhe frika pr at q do vij sepse nuk e di se far e pret".

Amir Ibn Kajs ka thn : "Ata q gzohen m shum n Ahiret jan ata q jan m shum t shqetsuar n dynja. Njerzit q qeshin m shum n Ahiret jan ata q qajn m shum n dynja. Ata q kan besim m t pastr n Ahiret jan ata q meditojn m shum n kt jet".

Njeriu duhet t jet mes friks dhe shpress, friks prej Allahut dhe shpress tek mshira e Tij. Kshtu q njeriu duhet t eci me frik dhe shpres sbashku.

Fudhelj Ibn Ijadh ka thn : "Pr sa koh t jesh gjall friksohu prej Allahut m shum se prej do kujt tjetr e kur t t vij vdekja ki shpres tek Allahu m shum se tek dokush tjetr".

Ka thn Salihu djali i Imam Ahmed Ibn Hanbelit : "Kur dikush lutej pr babain tim (n form lavdrimi) ai i thoshte : Punt shihen n fund".

Vlla i nderuar : Njeriu ka dy qndrime prpara Allahut t Madhruar. Qndrimi i par sht n namaz dhe qndrimi i dyt sht ditn kur ta takoj At. Prandaj ai q qndron si duhet n qndrimin e par ia lehtson Allahu qndrimin e dyt ndrsa kush e nnvleftson qndrimin e par ka pr ta pasur t vshtir qndrimin e dyt. Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : "Natn ti bji sexhde Atij dhe lavdroje at n nj pjes t gjat t nats. Ata e duan t shpejtn (jetn e dynjas) dhe len pas shpin nj dit t vshtir" [El Insan 27].

Shumejt Ibnu Axhlan thoshte n nj nga kshillat e tij : "Besimtari i thot vetes s tij : Njeriu ka tre dit. Ditn q ka kaluar, ditn q do t vij t ciln mbase nuk e mbrrin dhe ditn e sotme e cila sht dita jote. Nse ti je prej atyre q preokupohen pr t nesrmen (po t them) Do sjelle nesr Zoti rrizkun e asaj dite. Para t nesrmes sht nj dit nat n t ciln vdesin shum njerz, mbase mund t jesh edhe ti prej tyre.

Mjafton stresi i dits. Ndrsa ti i mbarte zemrs tnde t dobt stresin e viteve dhe dekadave, stresin e rritjes s mimeve, stresin e dimrit para se t vij dhe stresin e vers para se t vij. far i le zerms tnde t dobt pr Ahiretin.


Xhen-netin

Kur do ta krkosh Xhen-netin (me pun) dhe kur do shptosh prej Xhehenemit (me pun)? do dit q ikn ta afron exhelin (fundin e jets) e megjith at ti nuk mrzitesh. T sht dhn ajo q t mjafton kurse t krkon at q t bn arrogant. Ti me pak nuk knaqesh e me shum nuk ngopesh. E uditshme sht pr at q beson jetn e prjetshme si rend pr t ndrtuar jetn e mashtrimit.

Vlla i nderuar, ku jemi ne n krahasim me kta :

Ebu Mus'hir ka thn : "Nuk e kam par Seid ibn Abdul Azizin t qesh kurr edhe pse nuk ka qn i smur kurr".

Nj prej shokve t Hasen El Basriut ka thn : "Kur hynim tek Hasen El Basri dgjonim vetm pr zjarrin, Kiajmetin, Ahiretin dhe vdekjen".

"Haxhaxhi e peyti Seid Ibn Xhubejrin i uditur : Kam dgjuar se ti nuk ke qeshur kurr. I tha : Si t qesh kur Xhehenemi sht ndezur, prangat jan prgatitur dhe Zebanijet jan n gadishmri".

"Kur qau nj her hasen EL Basriu e pyetn pse qan? Tha : Kam frik se do m hedh n zjarr dhe nuk do pyes pr mua".

Ku jan ata q rrin natn von pr biseda t kota e qeshje pa mas n krahasim me kto q po tregojm. Vlla i nderuar mos ji i sigurt prej punve t shumta se ti nuk e di, mbase nuk t pranohen tek Allahu dhe mos ji i sigurt prej gjynaheve t tua sepse ti nuk e di a t jan falur apo jo. Rezultati i punve e tua i gjithi sht gajb.

Hasen El Basriu ka thn : "Kam takuar disa njerz t cilt edhe po t shpenzonin sa gjith toka pasuri pr hir t Allahu ata nuk ishin t sigurt (prej dnimit) pr shkak t peshs s rnd q kishin gjynahet n zemrat e tyre".

Shum prej injorantve u mbshtetn tek mshira, bujaria dhe falja e Allahut e pr kt arsye i shkeln kufijt e Tij, harruan ndshkimin e Tij t dhembshm dhe se ndshkimi i Tij mbi kriminelt nuk kthehet mbrapsh. E kush mbshtet tek falja e Allahut gjat gjynaheve q kryen vazhdimisht sht njsoj si ai q i bn ato me kokfortsi e pr inat.

Shpresa q ke ti tek Ai t cilit ti nuk i bindesh sht shenj e keqe dhe mendjelehtsi.

Nj dijetar ka thn : "Ai q ta pret nj gjymtyr t trupit pr shkak t tre dirhemve q mund ti vjedhsh n dynja mos u udit nse t ndshkon me t njjtin ndshkim edhe n botn tjetr".

Shikoje dallimin e madh ndrmjet nesh dhe atyre q kan qn para nesh. Me far i zbukuronin mexheliset e tyre dhe me far i mbushnin bisedat e tyre?

Musa Ibnu Mes'udi ka thn : "Ne kur uleshim me Sufjan Eth-theurin na dukej sikur na rrethonte zjarri prej friks s madhe q shihnim tek ai".


Xhen-netin

Sufjan Eth-theuri kur kujtonte Ahiretin urinonte gjak. Gjithashtu sht transmetuar se Zurarah Ibn Eufa u b imam i njerzve nj her pr namaz sabahu dhe kndoi fjaln e Allahut q thot (kuptimi i ajetit) : "Kur ti fryhet Surit" [El Mud-dethir 8] ra prtok i vdekur.

Vlla i nderuar ku jemi ne n krahasim me kta :

Budejl Ibn Mejsereh qau deri sa iu bn rrugt e lotve plag. Disa e qortonin pr kt e ai i thoshte : Un qaj prej etjes s gjat ditn e Gjykimit.

Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu ecte ndrmjet friks dhe shpress. Ai thoshte : "Sikur t thrras nj thirrs nga qielli e t thot : O njerz, ju t gjith do hyni n Xhen-net prve nj personi do kisha frik se do isha un ai person e sikur t thrras nj thirrs e t thot : O njerz ju t gjith do hyni n zjarr prve nj personi do kisha shpres se do isha un ai person".

Tregon Urueh dhe thot : "Sa gdhihesha shkoje tek shtpia e Aishes radi Allahu anha i jepja selam asaj (pastaj vazhdoja punt e mia). I shkova nj dit (paradite) dhe e gjeta at (duke u falur dhe) duke knduar fjaln e Allahut q thot (kuptimi i ajetit) : "Allahu na bri mirsi dhe na ruajti prej dnimit t nxeht" qante i lutej Allahut dhe e prsriste kt ajet. E prita aq sa u mrzita m pas u shkova n treg, u ktheva dhe ajo vazhdonte prsri po falej dhe po qante".

Ibrahim Et-tejmi ka thn : "Kam takuar rreth gjashtdhjete nxns t Abdulla Ibn Mes'udit, m i vogli i tyre ishte El Harith Ibn Suejd. E kam dgjuar at duke knduar fjaln e Allahut (kuptimi i ajetit) "Kur t tronditet toka" deri sa kur arriti tek ajeti q thot "Kush punon edhe nj thrrmij pun t mir do ta shoh" filloi t qaj dhe tha : Kjo llogari sht e rnd".

Vlla i nderuar : Njerzit q n momentin q jan krijuar ata jan n udhtim dhe kan pr t qndruar ose n Xhen-net ose n Xhehenem. Njeriu me logjik e di se udhtimi ka vshtirsi dhe rreziqe. Prandaj sht e pamundur q n t t gjesh lumturi dhe knaqsi. Ato i gjen pasi t kesh prfunduar udhtimin. Dihet se hapat nuk ndalojn dhe as koha nuk ndalon dhe dihet se udhtari duhet t ket me vete ushqim q e ndihmon n udhtimin e tij, e nse ai fle ose qetsohet ai e bn kt duke qn n gadishmri pr vazhdimin e udhtimit.

Xhunejdi ka thn : "Isha duke luajtur para Seriut (dhe shokve t tij) e isha shtat vje. Ata po diskutonin pr kuptimin e falenderimit e m pyetn : O djal 'sht falenderimi? Thash : T mos i prdorsh mirsit e Allahut pr ta kundrshtuar at. M tha (Seriu) : Kam frik se ajo q punon pr Allahun tek ti sht vetm gjuha jote. Thot Xhunejdi : E un akoma vazhdoj t qaj prej ksaj fjale".

Mendo pak o vella pr larg-pamsin, sinqeritetin dhe frikn e vrtet prej Allahut t Madhruar (q kishin kta).

Ka thn Junus Ibn Ubejd : "Shkuam nj her tek Muhamed ibn Uasi' pr ta vizituar dhe na tha : far dobie m bjn mua njerzit nse m marrin (melaiket) pr dore e pr kmbe e m hedhin n Xhehenem".


Xhen-netin

"Kan thn pr Junus Ibn Ubejdin se ai nuk falte shum namaz nafile dhe as nuk agjronte shum nafile por kur vinte urdhri i Allahut at e gjeje gjithmon t gatshm".

"Umer ibn Abdul Aziz pa nj njeri t zverdhur n fytyr dhe e pyeti pse sht br kshtu ? Ia ktheu : Smundje duhet t jen o prijsi i besimtarve in shallah. Ai e prsriti pyetjen tre her. Ather personi i tha : Meq ti po kmbngul un po ta tregoj : Un e shijova knaqsin e ksaj jete e mu duk shum e vogl aq sa mu duk njsoj, si gurt edhe ari i saj. Po m dukeshin njerzit sikur po drejtoheshin pr n Xhen-net ndrsa un pr n Xhehenem. Prandaj ndejta natn pa gjum (pr tu falur) dhe ditn pa uj ( pr t agjruar). E gjith kjo sht tepr e vogl para faljes s Allahut dhe shprblimit t Tij e dnimit t Tij".

Allahu i ka vendosur urdhra, ndalesa, mirsi dhe knaqsi njeriut pr do gjymtyr t trupit e nse njeriu i kryen detyrat e do gjymtyre dhe largohet nga ndalesat q i takon do gjymtyre, ai e ka kryer falenderimin pr to dhe ka rendur n t vrtet pr plotsimin e knaqsive t tij (n botn tjetr). E nse ai nuk e kryen detyrn q ka n to dhe as nuk largohet prej ndalesave q kan lidhje me to ather Allahu me t vrtet ia humb prfitmin prej atyre gjymtyrve (n botn tjetr) madje ato bhen shkak pr ndshkimin e tij dhe dmtimin e tij.

Gjithashtu njeriu n do koh ka detyr t kryej adhurimin e asaj kohe, adhurim i cili e afron njeriun tek Allahu. E nse njeriu preokupohet me adhurimin e duhur ai ecn prpara drejt Zotit t tij. Ndrsa nse ai preokupohet me dshirat e tij, me rehatin dhe prrtacin ather ai largohet (prej Allahut). Njeriu gjat gjith kohs sht n ecje ose prpara ose mbrapa nuk ndalon kurr. Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : "Pr at q dshiron t ec prpara ose t ec mbrapa". [El Mud-dethir 37.

Kush e vzhgon gjendjen e njerzve sot ve re se frika nuk ka vend n zemrat e tyre por i ka preokupuar dynjaja dhe i kan mashtruar ndrrat prandaj ata as nuk shpresojn Xhen-netin e mshirn dhe as nuk kan frik zjarrin e zemrimin.

Vlla i nderuar ku jemi ne n krahasim ke kta :

Ibnu Ebi Mulejkeh thot : "Kam takuar tridhjet shok t Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem t gjith kishin frik pr vetet e tyre prej hipokrizis".

Kur e pyetn Hasen El Basriun : A e ke frik hipokrizin ? Tha : E si mos e kem frik kur e ka pasur frik Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu".

Malik Ibn Dinari qndronte n kmb tr natn e kapte mjekrn e vet dhe thoshte : O Zot, Ti i di kush sht n Xhen-net dhe kush sht n Xhehenem, n cilin prej tyre sht Maliku?!

"Njri qante dit e nat. I than : Pse qan? Tha : Kam frik se Allahu m ka par duke br ndonj gjynah dhe m thot : Largohu nga Un se jam i zemruar prej teje".


Xhen-netin

Gjurmt e friks prej Allahut shfaqen tek cilsit e besimtarve, tek dhnia e porosive q ti besojn njerzit, tek dhnia e t drejtave, dhe largimi nga padrejtsit.

"Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu shkoi pr n Mek. Rrugs ndaloi n nj vend pr tu qetsuar. Aty i vjen nj bari me disa dele dhe i tha : O bari, m shit nj dele. I tha : Un jam skllav (e nuk m takon ti shes). I tha : Thuaji zotris tnd q e hngri ujku. I tha (bariu) : Po Allahu ku sht !! Aty qau Umer Ibnul Hatabi dhe shkoi tek zotria i tij e bleu kt skllav dhe e liroi. M pas i tha : Kjo fjal t liroi nga robri n dynja dhe shpresoj q t t liroj edhe n botn tjetr".

Ngrnia e t drejtave t njerzve dhe mangsimi i peshores jan shenja q tregojn se zemra nuk ka n brendsin e saj frikn prej Allahut, as ndjenjn se Allahu po e vzhgon dhe as llogaritjen e vetes (pr t kqiat q ka br) edhe pse do e vogl dhe e madhe do paraqitet ditn e Gjykimit, ather ku sht prgatitja?!

Hasen El Basriu ka thn : "Njeriu mund t kapet pas njeriut ditn e Gjykimit dhe i thot : Ndrmjet meje dhe teje sht Allahu. Ia kthen tjetri : Pasha Allahun nuk t njoh. I thot : Ti ke marr nj cop dh prej kopshtit tim ndrsa dikush tjetr i thot : Ti more nj fije nga rroba ime. Kto gjra ia kputn zemrn atyre q ishin t friksuar (prej Allahut)".

Vlla i nderuar udhtari arrin t ec dhe t mbrrij atje ku sht nisur duke udhtuar dhe duke e vazhduar udhtimin sidomos natn. E nse udhtari largohet nga rruga dhe fle tr natn, kur do arrij te synimi i tij?!

Sufjan Eth-theuri ka thn : "Pash nj person t kapur pas perdeve t Qabes i cili thoshte : O Allah m shpto. I thash : Si sht puna jote dhe prej far gjje krkon shptim? M tha : O vlla ne ishim katr vllezr, njri u kthye i krishter, tjetri, ifut, i treti mexhus dhe ngela vetm un e jam i friksuar prej Allahut t Madhruar dhe i krkoj Atij shptim".

Ndrmjet njeriut dhe Allahut sht nj ur q kalohet me dy hapa. Nj hap kundrejt vetes dhe nj hap kundrejt krijesave. Hapi i par sht q ta harrosh veten tnde n lidhje me krijesat (e t mos e konsiderosh at gj para njerzve) dhe hapi i dyt duke i harruar krijesat para Allahut (e t mos i konsiderosh ata gj para Tij). E t mos i hedh syt tek askush ve atij q i tregon pr Allahu dhe pr rrugn pr tek Ai.

Uthman Ibnu Ebi Dehresh kur shihte agimin zgjohej dhe thoshte : "Tani do shkoj me njerzit e nuk e di far t kqiash do ti bj vetes time".

Ebul Kasim El Hakim ka thn : "Kush ka frik prej dikaje largohet prej saj ndrsa ka frik nga Allahu rend pr tek Ai".

Kur i than Ahmed Ibn Hanbelit : "Sa shum njerz q luten pr ty, qau dhe tha : Kam frik se ky sht degradim pr mua (sprov q kam frik se mund t m shkatrroj mua)".

Vlla i nderuar : Njeriu m i mashtruar sht ai q mashtrohet prej ksaj jete, knaqsive t shpejta t saj, i jep asaj prioritet para Ahiretit dhe knaqet me t.


Xhen-netin

Madje disa thon : Knaqsia e dynjas sht n dorn ton ndrsa ajo e Ahiretit sht e vonuar e ne na plqen m shum ajo q jepet n dor se sa ajo q vonohet. E disa t tjer thon : Nj thrrmij n dor sht me mir se nj perl e premtuar. Disa t tjer (t ktij lloji) thon : Knaqsit e dynjas jan t sigurta ndrsa ato t Ahiretit nuk jan t sigurta prandaj un nuk e le t sigurtt pr at q sht e pasigurt.

Kto jan nga mashtrimet m t mdha t Iblisit. Madje kafsht t cilat nuk flasin jan m t llogjikshme se kta sepse kafsha kur ka frik prej dikaje nuk i afrohet edhe sikur ta godassh ndrsa kta shkojn drejt shkatrrimit me kmbt e tyre e mbase nuk jan edhe t sigurt pr at (ndshkim) q i pret (tek Allahu).

Kta njerz nse e besojn Allahun, t drguarin e Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem, takimin e Allahut dhe shprblimin, ata do jen nga njerzit q do t pendohen m shum at dit e nse jan prej atyre q nuk besojn fare jan edhe m larg.

Vlla i nderuar : Ku do ta vendossh kmbn? Cilat jan punt e tua dhe kush do jet vendi yt at dit kur njerzit t ndahen n dy grupe? A je prgatitur pr at dit si preokupohesh dhe prpiqesh pr jetn tnde t ksaj bote?!

Ibrahim Et-tejmi ka thn : "Sa her q i krahasoj fjalt e mia me veprat e mia friksohem se mos po jam gnjeshtar".

Ka thn Gazali pr frikn : "Ajo i largon epshet, i turbullon knaqsit. Me an t friks gjynahet e dashura pr njeriun kthehen n vepra t urryera sikurse e urren njeriu mjaltin kur merr vesh se n t ka helm. Kshtu epshet digjen prej friks, gjymtyrt edukohen, zemra nnshtrohet dhe e largon mendjemadhsin, urrejtjen dhe hasedin. E kshtu gjith preokupimi i njeriut bhet frika dhe prfundimi e nuk ka koh njeriu pr t tjerat. E gjith preokupimi i tij sht tek ndjenja e vzhgimit , tek prpjekja pr t mira dhe koprracia ndaj harxhimit t kohs kot".

Fatime Bintu Abdullah Ibn Meruan gruaja e Umer Ibn bdul Azizit ka thn : "Kishte njerz q faleshin m shum dhe agjronin m shum se Umer Ibn Abdul Aziz por un nuk kam par njeri q t kishte frik m t madhe prej Allahut se Umer Ibn Abdul Aziz. Ai pasi falte jacin rrinte n xhami i ngrinte duart dhe lutej e qante deri sa e kpuste gjumi. Pastaj kur prmendej i ngrinte duart prsri e lutej e qante deri sa e kpuste gjumi prsri".

Kjo sht frika q e ndalon njeriun prej gjynaheve dhe bhet penges pr rnien n to.

Nj prej njerzve t urt ka thn : "Mrzia t largon oreksin pr t ngrn, frika t ndalon nga gjynahet, shpresa t forcon pr t kryer vepra t mira dhe vdekja t largon nga teprimi n dynja".

Frika e duhur sht ajo frik q nuk t on n pesimizm dhe n humbjen e shpress nga mshira e Allahut sepse : "Nuk e humb shpresn prej mshirs s Allahut vetm se ai popull q sht mosbesimtar". (kuptimi i ajetit) [Jusuf 87]. Mshira e Allahut ka prfshir do gj. Ai sht Mshirploti, Falsi, Bujari por duhet


Xhen-netin

pa tjetr q njeriu t friksohet, duhet pa tjetr t kujtoj Ahiretin, t kujtoj 'ka prgatitur Allahu pr ata q i kundrshtojn urdhrat e Tij. Kjo frik bhet benges pr njeriun q t bjer n ndalesat q i ka ndaluar Allahu.

Gjithashtu duhet patjetr q njeriu t ket shpres n mshirn e Allahut n shprblimin q ka prgatitur Allahu pr robrit e Tij t devotshm t cilt qndrojn tek kufijt e Tij.

N kohn e sotme sht prhapur smundja e shkujdesjes nga prkujtimi i Allahut. N kt koh po na rrmben dynjaja me bukurin e saj, u prhap smundja e humbjes s ndjenjave (kundrejt Ahiretit) dhe moskokarja pr prfundimin q vjen pas ksaj jete.

Pr kt arsye duhet t drejtohemi tek ilai dhe t krkojm pikat e dobsis. Duhet t prkujtojm Ahiretin, t prkujtojm at q ka prgatitur Allahu pr bamirsit dhe at q ka prgatitur pr gabimtart me shpres q zemrat tona t zgjohen prej gjumit t tyre. Ne sot qeshim, jemi t hutuar, t shkujdesur. A kshtu ishte ishte gjendja e t atyre q ishin para nesh ? A kshtu si ne kan qn ata, t hutuar t shkujdesur dhe t mangt n adhurime ?!

Ka thn Ibrahim Ibn Isa : "Nuk kam par njer m t shqetsuar se Hasen El Basri. Sa her q e shihje mendoje se atij sapo i ka rn nj fatkeqsi".

"Shkoi nj her El Ala Ibn Muhamed tek Ata Es-Sulemi dhe pa se atij i kishte rn t fikt. Pyeti gruan e tij pse i ra t fikt e ajo i tha : Komshija jon ndezi furrn e kur ai e pa (furrn e ndezur) i ra t fikt".

Sulejman Ed-darani ka thn : "Nuk kam par njeri m t friksuar (nga dita e Gjykimit) se Hasen Ibn Salih. U ngrit nj nat t falte namaz nate e kndroi ajetin q thot (kuptimi i ajetit) : "Pr far pyesin ata njri tjetrin" [En-nebe 1] e i ra t fikt".

O ti q je i mashtruar me ndrra, Iblisi u mallkua dhe u przu nga vendi i nderit sepse la vetm nj sexhde pa br. Gjithashtu Ademi u nxorr prej Xhen-netit vetm pr shkak t nj kafshate q kaprdiu. Gjithashtu sht urdhruar vrasja e imoralistit n mnyrn m t keqe vetm pr shkak t nj pjese t trupit t tij t ciln e futi aty ku nuk lejohet. Gjithashtu sht urdhruar t rrihet me kamzhik n kurriz vetm pr nj fjal goje q e thot njeriu n form akuze ose vetm pr nj gllnk pije alkoolike. Gjithashtu sht urdhruar prerja e dors pr tre dirheme q vjedh njeriu.

Prandaj mos ji i sigurt e i qet sepse mund t t burgos n zjarr vetm pr shkak t nj gjynahu e Allahu nuk i friksohet kujt pse po e ndshkon.

Nj grua hyri n zjarr pr shkak t nj maceje. Nj person flet nj fjal t cils nuk i jep rndsi bie prshkak t saj n Xhehenem n nj humner m t thell se sa largsia ndrmejt lindjes dhe perndimit. Mbase ndonj person kryen vepra t mira gjashtdhjet vjete kur i vjen vdekja bn padrejtsi n testamentin q le dhe kshtu e mbyll jetn me nj pun t keqe e hyn n zjarr. Jeta varet nga prfundimi i saj dhe punt varen nga fundi i tyre.


Xhen-netin

Pr kt arsye qante Sufjan Eth-theuri dhe thoshte : "Kam frik se do m largohet besimi para vdekjes".

Dynjaja pr kta njerz ishte ur kalimi pr n Ahiret. Sa her q shihnin dika u kujtohej Ahireti. Sa her q qndronin diku u kujtohej dita e qndrimit t madh. Kjo tregon se zemrat e tyre kan qn t gjalla (e jo t vdekura).

Rabia bintu Ismail thoshte : "Sa her q dgjoja ezanin m kujtohej thirrsi ditn e Gjykimit. Sa her q shihja rnien e dbors m kujtohej dita kur t fluturojn librat (e ti shkoj do kujt libri i vet me punt q ka kryer) e sa her q shihja karkaleca m kujtohej dita e grumbullimit (t krijesave n Mahsher pr t dhn llogari)".

Zemrat t cilat e rinovojn besimin e kan frikn n brendsin e tyre ato e mendojn qndrimin para Allahut n do moment q u tregon afrimin e prfundimit t ksaj jete dhe me mbarimin e do dite ato jan t sigurta pr afrimin e llogaris dhe ndshkimit.

Halid ibn Hidash ka thn : "I lexuan Abdullah Ibn Uehbit librin : "Tmerret e Dits s Gjykimit" t cilin e kishte shkruar vet e i ra t fikt. E m pas nuk ka folur asnj fjal deri sa mbas disa ditsh vdiq. Allahu e mshiroft".

Vllai i nderuar : Fuqia e ndjenjs se Allahu po t vzhgon, fuqia e krkimit llogari ndaj vetvetes dhe fuqia e prpjekjes n t mira varet nga fuqia e friks (prej Allahut). Fuqia e friks varet nga grada e njohjes s madhshtis s Allahut, njohjes s cilsive dhe veprave t Tij dhe njohjes s t metave t vetvetes dhe rreziqeve q i kanosen asaj.

Grada m e ult (e pranueshme) e friks q shfaqet me pun sht q njeriu t largohet nga haramet e kjo quhet devotshmri (tekua) e nse shtohet m shum deri n at grad sa njeriu largohet prej atyre gjrave t cilat ka mundsi t jen t ndaluara (e ka mundsi t mos jen) ajo quhet ruajtje (uera') sepse ruatja dmth t largohesh nga at gjra t dyshimta. N disa raste frika mund ta nxis njeriun q t largohet nag ato gjra q nuk jan t dmshme nga frika se mos po e ojn tek ato q jan t dmshme e kjo grad quhet (devotshmria e vrtet). E nse i shton ksaj gjje preokupimin vetm pr bindje ndaj Allahut duke mos u preokupuar me ndrtimin e e atyre banesave n t cilat nuk ka pr t jetuar e as duke u preokupuar me grumbullimin e asaj q nuk ka pr ta ngrn dhe as nuk ia hedh syt dynjas s cils ai e di mir q ka pr ta ln madje nuk e on asnj moment pr dik tjetr ve Allahut ky person quhet sid-dik (i vrteti i cili i vrteton ato q thot me veprat e tij). Tek kjo vrtetsi hyn edhe devotshmria, tek devotshmria, ruajtja, hyn tek ruajtja ndershmria (el if-fe) e cila dmth ruatje prej epsheve (t ndaluara). Kshtu q frika ndikon tek gjymtyrt sepse i ndalon ato (nga t kqiat dhe i nxit ato (n t mira). E nse kjo ruatje bhet n vazhdimsi ajo quhet ndershmri n lidhje me epshet e m e lart se ajo sht el uera' (ruajtja) sepse ajo sht m e prgjithshme sepse ajo dmth t ruhesh prej do harami, m e lart se kjo sht devotshmria sepse ajo dmth t ruhesh prej harameve dhe dyshimeve e pas ktyre sht sid-diku dhe ai q sht n gradn e t afrmve tek Allahu i Madhruar.


Xhen-netin

Jahja ibul Fadhl ka thn : "M kan treguar se Muhamed Ibnul Munkedir u ngrit nj nat pr tu falur e filloi t qaj shum deri sa u bn merak familja e tij dhe e pyetn pse qante? Por ai nuk mundi t fliste por vetm qante. Ather i drguan lajm Ebu Hazimit t vinte dhe i treguan gjendjen. Erdhi Ebu Hazimi dhe e gjeti duke qar. I tha : O vlla m thuaj pse qan, sepse e trembe familjen tnde. I tha : Lexova nj ajet t Kur'anit. I tha : Cili ajet? Tha : Fjala e Allahut (kuptimi i ajetit): "atyre iu shfaq tek Allahu ajo q nuk e paramendonin" [Ez-zumer 47]. Ather qau Ebu Hazimi bashk me t shum. Ather nj person i familjes i tha Ebu Hazimit : Ne t sollm q ta qetsosh kurse ti ia shtove edhe m shum. Ather ai i tregoi arsyen pse qan.

"Kur u pyet Hasan Ibnu Ebu Sinan gjat kohs q ishte n smundjen e vdekjes : Si ndihesh ? tha : Ndihem mir nse shptoj prej zjarrit".

Lexoi kto kshilla t vlefshme dhe xhevahire t kulluara prej Mutarrif iBn Abdilah ku thot : "Punoni shum, e nse shtja (n Ahiret) do jet ashtu si e shpresojm dmth falje dhe mshir prej Allahut ather punt tona na ngren n grada m t larta. E nse shtja (n Ahiret) sht e rnd ashtu si ia kemi frikn nuk kemi pr t thn : Zoti jon na kthe q t bjm pun t mira e jo pun si ato q kemi vepruar, por do t themi : Kemi punuar por nuk na bn dobi punt tona".

Vllai i nderuar, Jusuf Ibnul Esbat ka thn : "E kam vzhguar Hasen El Basriun, ai tridhjet vjet nuk ka qeshur e dyzet vjet nuk ka dal (nga shtpia e tij si dalin njerzit pr dynjan). E ka treguar se Hasen El Basriu ka thn : "Kam takuar disa njerz, un tek ata konsiderohem hajdut (ata ishin aq t dovtshm sa kt mund ta konsideronin njeri t prishur)".

"Kur i erdhi vdekja Amr Ibnul Kajsit qau. Shokt e tij i than : Pse qan, ti e ke pas urryr kt jet?! Tha : Nuk qaj pr dynjan por qaj nga frika se mos ma largon Allahu frikn prej Tij (n dynja)".

Kto ishin zemra t mbushura me bindje ndaj Allahut dhe sy t prlotura, t mbushura me frik dhe shpres t cilat kan nxitur ndjenjat e tyre t brendshme pr n Xhen-netet e Adnit, shpresonin mshirn e Allahut dhe kishin frik nga ndshkimi i Tij.

Ebu Sulejman Ed-darani ka thn : "Ajo zemr q nuk prmban frik (prej Allahut) prishet".

Shikoje zemrn tnde vlla i dashur dhe tregohu i sinqert me veten tnde. far grade ka frika prej Allahut n veten tnde?!

Ai q krkon t arrij tek Allahu dhe krkon Ahiretin nuk mund t arrij vetm se duke u kufizuar n dy gjra (kufizimin e brendshm e t jashtm). E para : Kufizimi i zemrs s tij q t synoj vetm Allahun dhe e dyta : Kufizimi i gjuhs q t mos flas at q nuk sht e dobishme, por t prkujtoj Allahun dhe ato gjra q ta rrisin besimin dhe njohjen e Tij. Gjithashtu me kufizimin e gjymtyrve q t mos bien n harame por t drejtohen nga punt e mira. Duhet q njeriu t mos i harroj kto


Xhen-netin

kufizime deri sa t takoj Allahun q Ai ta shptoj nga burgimi e ta oj tek vendbanimi m i gjer e m i mir. E nse njeriu nuk bn durim n kto dy kufizime e largohet prej tyre pr n gjersin e epsheve pas tyre vjen burgu i tmerrshm kur t dal nga dynjaja. do kush q del nga dynjaja ose do shptoj prej burgut (t Xhehenemit) ose do hyj n t.

Ky burg ua plagosi zemrat dhe lagu syt (njerzve t devotshm). "Abdullah Ibnu Rauaha qau nj her e qau me t edhe gruaja e tij. I tha asaj : Pse qan? Tha : T pash ty duke qar dhe m erdhi pr t qar edhe mua. I tha (Abdullahi) : Mua m sht treguar se do kaloj mbi t e nuk m sht treguar a do ta kaloj dot (apo do bie n t)".

Et-tejmi ka thn : "Dy gjra ma pren knaqsin e ksaj jete, prkujtimi i vdekjes dhe prkujtimi i qndrimit para Allahut t Madhruar".

"Thuhet se Ebu Ubejde El Hauasit nuk ka qeshur q prej dyzet vjetsh e nuk ka ngritur kokn n qiell nga turpi prej Allahut".

Hafs Ibnu Gijath ka thn : "Ishim ulur nj dit me Ibn Dherrin e po e dgjonim. Ai po na tregonte pr tmerret e dits s Gjykimit. Ather nj person nga fisi Beni Ixhl t cilin e quanin Uer-rad u ngrit dhe filloi t qante me t madhe dhe i ra t fikt. E uan tek familja e tij pa ndjenja. Ibnu Dherri u tha (shokve t tij) : 'sht ajo gj q ne e kemi mangt ndrsa ktij njeriu ia plagosi zemrn dhe e bri t qante?! O fisi beni Ixhel kjo vjen nga pastrtia e zemrave tuaja dhe nga gjynahet e shumta q kemi ne".

ndrrat me sy hapur dhe vonimi i punve t mira sht shkak pr shkujdesjen dhe shkak pr mbulimin e zemrave t dobta me perde. Ne do dit dgjojm pr vdekjen, dgjojm kshilla, hytbe e megjith at zemrat tona jan n t njjtn gjendje. Shkujdesje e gjat dhe gjum i thell. Vetm Allahu e ka n dor ndryshimin e gjendjes ton.

Malik Ibnu Dinari ka thn : "Po sikur t kisha mundsi t mos flija gjum nuk do flija nga frika se mos vjen dnimi gjat kohs q un jam n gjum. E po sikur t gjeja shok do ti shprndaja npr bot q t thrrasin e t thon : O njerz, zjarri, zjarri (kujdes prej tij)".

Kur do largohet kjo frik e kur do mbaroj?! Muadh Ibn Xhebeli radi Allahu anhu ka thn : "Besimtarit nuk i largohet frika deri sa ta lej urn e Xhehenemit pas shpine".

Vlla i nderuar, kur njerzit t pasurohen me dynjan pasurohu ti me Allahun. Kur t gzohen ata me dynjan gzohu ti me Allahun. Kur ata t qetsohen me t dashurit qetsohuti ti me Allahun. Kur ata t njihen me mbretrit, me njerzit e mdhenj dhe t prpiqen t afrohen tek ata q t arrijn krenarin dhe madhshtin njihe ti Allahun dhe duaje at q t arrish krenarin (e vrtet).

Ka thn Sehl Ibn Abdilah : "Ai q e kalon me vshtirsi urn e Siratit n dynja ai ka pr ta kaluar at me lehtsi n Ahiret dhe ai q e kalon urn e Siratit me lehtsi


Xhen-netin

n dynja ai e kalon at me vshtirsi n Ahiret". (Dmth ai q sprovohet n ndjekjen e rrugs s drejt n dynja dhe ecn drejt n t deri n vdekje ka pr ta pasur t thjesht kalimin e urs s Siratit n Ahiret e kush e kalon kt jet me mirsi pa u sprovuar e pa vuajtje ai ka pr ta pasur t vshtir n Ahiret kalimin e Urs s Siratit).

Besimtari n kt jet ecn ndrmejt dy gjrave t cilat e shoqrojn at. Ato jan frika dhe shpresa. Frika prej Allahut dhe shpresa tek mshira e Allahut. Hasen El Basriu ka thn : "Frika dhe shpresa jan dy mjetet e udhtimit t besimtarit".

Prandaj duhen bashkuar t dyja edhe pse animi nga frika sht m i mir, por para se t vij vdekja, ndrsa kur t vij vdekja, m e mira sht animi nga shpresa dhe mendimi i mir pr Allahun. Frika sht si shkopi q prdoret pr ta nxitur njeriun pr t kryer pun t mira e n kohn e vdekjes, koha e kryerjes s punve t mira ka mbaruar. Ai q sht duke vdekur nuk ka mundsi t punoj dhe nuk e prballon dot frikn sepse ajo n ato momente ia kput zemrn dhe e shpejton vdekjen e tij.

Ndrsa flladi i shpress e forcon zemrn dhe e bn at ta doj Allahun. Nuk duhet q njeriu t largohet nga dynjaja vetm se duke pasur dashuri pr Allahun dhe pr takimin me T, sepse ai q e do takimin e Allahut e do Allahu takimin e tij. Shpresa shoqrohet me dashurin sepse Atij q ti ia ke shpresn bujaris s Tij ke dashuri pr T.

Ibnul Kajimi ka thn : "Frika nse t on n pesimizm dhe humbje shprese nga mshira e Allahut sht e keqe. Madje ajo konsiderohet sjellje e keqe dhe injoranc ndaj mshirs s gjer t Allahut e cila e ka kaluar zemrimin e Tij".

Ebu Ubedjeh El Hauas thoshte n nj nga lutjet e tij : "O Allah, mosha ime tashm sht e thyer, trupi im u dobsua, kockat e mia jan dobsuar gjithashtu prandaj m liro (prej ndshkimit)".

Allahu i Madhruar i ka lavdruar ata q e shoqrojn frikn me shpres n disa ajete t Kur'anit. Ka thn pr Profett e Tij (kuptimi i ajetit) : "Ata shpejtonin n t mira dhe na luteshin me shpres dhe frik" [El Enbija 90].

Ibnu Tejmija ka thn : "Frika e vrtet prmban n vetvete shpresn sepse ajo frik po t mos ishte e shoqruar me shpres do ishte pesimizm, sikurse edhe shpresa e prmban frikn, sepse pa t do quhej siguri. Ata q e kan frik Allahu dhe shpresojn tek Ai jan dijetart t cilt i ka lavdruar Allahu n Kur'an.

Ebu Sulejman Ed-darani ka thn : "Origjina e do t mire n dynja dhe Ahiret sht frika prej Allahut t Madhruar. do zemr q nuk ka n brendsin e saj frikn prej Allahut ajo prishet".

Thabit El Bunani u smur nj her nga syt. Mjeku i tha : "M jep fjalt pr dika q t t shrohet syri. I tha : far ? I tha : Mos qaj. I tha : far hajri ka tek ai sy q nuk qan"?!


Xhen-netin

Hasen El Basriu ka thn : "Nse syri laget me lot nga frika e Allahut, ia bn Allahu atij haram zjarrin. E nse loti derdhet n faqe, ather nuk e mbulon kt fytyr poshtrimi dhe as nxirja (ditn e Gjykimit). do pun ka peshn e vet dhe shprblimin e vet, ndrsa loti nga frika e Allahut shuan prej nxehtsis s zjarrit aq sa do Allahu. Madje nse nj person qan nga frika e Allahut shpresoj q Allahu t mshiroj t gjith popullin e tij pr shkak t qarjes s tij".

Lusim Allahun t na mshiroj me mshirn e Tij dhe t na e largoj ngrutsimin e zemrave tona. Ku jan ato lot apo ato rnkime, madje ku sht teubja dhe kthimi i vrtet?!

Ne kemi shum nevoj pr zbritjen e mshirs, fshirjen e gjynaheve dhe ngritjen n gradat e larta. Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu halifja i dyt dhe prej t prgzuarve me Xhen-net, n fytyrn e tij kishte dy vurata t zeza nga t qart.

Vllai nderuar, njeriu do pyetet edhe pr t qart.

Sufjani thoshte : "E qara sht dhjet lloje. Nj lloj sht pr hir t Allahut dhe nnt lloje nuk jan pr Allahun. E nse kjo q sht pr Allahun vjen nj her n vit ajo sht shum".

Lott e vrteta dhe t njpasnjshme jan shenj e teubes s vrtet dhe kthimit t mir nga Allahu i Madhruar. Shumica e atyre q e adhurojn Allahun shum, i kan zemrat t buta dhe t friksuara. Fjala e mir ndikon tek ata, ajetet e Kur'anit ua lotojn syt. I sheh kta njerz t drejtuar nga adhurimi me mall. Ata e shfrytzojn kohn e adhurmit dhe zbritjes s mshirs. Ata nuk kan koh t merren me dynjan. Ata ecin pr n Ahiret prgjat nj rruge t ciln e ka ndjekur para tyre Profeti i tyre sal-l Allahu alejhi ue sel-lem dhe shokt e tij t nderuar.

Hasen El Basriu ka thn: "Dije se ti nuk ke pr ta dashur Allahun deri sa t duash bindjen ndaj Tij".

Muhamed ibnul Musejib lexonte hadithet e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem. Kur thoshte "Ka thn Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem" qante aq sa u vinte njerzve keq pr t".

Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu kndoi nj her suren Tur deri sa mbrriti tek ajeti q thot (kuptimi i ajetit) : "Ndshkimi i Zotit tnd do t vij". Ather qau shum dhe u smur aq sa shkonin njerzit pr ta vizituar.

Njerzit e devotshm qajn nga frika se do largohen nga kjo jet ku ata prgatiteshin dhe mbillnin pr Ahiretin.

Nj prej adhuruesve qau. E pyetn pse qan? Tha : Qaj se (pas vdekjes) njerzit do agjrojn ndrsa un nuk do jem me ata q agjrojn, njerzit do prkujtojn Allahun e un nuk do jem mes atyre q e prkujtojn At, njerzit do falen e un nuk do jem prej atyre q falen.


Xhen-netin

Ne po flasim pr njerzit e mir dhe shohim tek ata fytyrat e zbardhura dhe jett e tyre t ndrime. Po ne, kur do ta arrijm frikn dhe dashurin n jetn ton?! Ku jemi ne n t vrtet?!

Ebu Ja'kub En-nehraxhuri ka thn : "do kush q pretendon se e do Allahun dhe nuk i bindet Atij pretendimi i tij sht i kot".

Po ne ku jemi n lidhje me kt pretendim. Mundsia pr tu kthyer ktu ekziston sepse ne jemi n vendin e puns. E kjo sht thirrje pr tu penduar dhe pr tu kthyer tek Allahu pr gjynahet q kan kaluar dhe pr t shfrytzuar kohn.

Jahja Ibn Muadh ka thn : "Kush e adhuron Allahun vetm me frik do mbytet n detin e mendimeve. Kush e adhuron Allahun vetm me shpres humb n shkrettirn e mashtrimit ndrsa kush e adhuron Allahun me frik dhe me shpres ai sht drejtuar n rrugn e prkujtimit".

Gjurmt e lotit tek zemra jan t uditshme. Nxehtsia e tyre n faqet e atij q sht penduar sht e mahnitshme. Ato i shuajn flakt e gjynaheve dhe i zhdukin gjurmt e tyre. Ato jan si shiu pr tokn. Ato i japin jet t shkujdesurit dhe i ndriojn rrugn sepse ato jan lott e pendimit.

Ka'b El Ahbar ka thn : "E qara prej friks s Allahut dhe nxjerrja e lotve mbi faqe sht m e dashur pr mua se t jap sakada aq ar sa pesha e trupit tim".

E qara mund t ndodh n disa momente pastrtie, ose momente kur njeriu drejtohet nga Allahu. M pas ato largohen dhe zhduken gjurmt e tyre pas pak kohsh. Pr kt arsye ka thn nj njeri i ditur : "Nuk sht I friksuar ai q qan por I friksuar sht ai q e le at q mundet ta lej (dmth ai q le gjynahet)".

Vlla i nderuar : Ku jemi ne n krahasim me kta.

"Seid Ibnul Musejib qante natn deri sa iu dobsua shum shikimi".

"Hudhejfe radi Allahu anhu qante shum. I than : Pse qan? Tha : Nuk e di a do shkoj tek knaqsia e Allahut apo tek zemrimi i Tij".

Ebu Raxha El Utaridi ka thn : "E kam par Ibnu Ab-basin e n faqet e tij ishin dy kanale si rripat e vjetr t sandaleve prej t qarit. Ebu Bekr Ibn Aj-jash thoshte : Po ta shihje Ata Ibn Saibin dhe Dhirar Ibn Mur-ren do vije re shenjat e t qarit n faqet e tyre".

Hafs Ibn Umer ka thn : "Qau nj her Hasen El Basri. E pyetn pse qan? Tha : Kam frik se m hedh nesr n zjarr dhe nuk pyet pr mua".

Ebu Haj-jan Et-tejmi ka thn : "Kam dgjuar q prej 30 vjetsh se Abdullah Ibnu Mes'udi radi Allahu anhu kaloi nj her pran kovave ndrkoh q ata i frynin zjarrit dhe i ra t fikt".


Xhen-netin

Sa'd El Ehram ka thn : "Kalova nj dit me Abdullah Ibn Mes'udit pran kovave ndrkoh q ata po nxirrnin nj hekur prej zjarrit. Ai qndroi po i shikonte ata dhe filloi t qaj".

Tregon Semir Er-rijahi nga babai i tij se Abdullah Ibn Umeri piu nj dit uj t ftoht dhe filloi t qaj shum. I than pse qan? Tha : Mu kujtua nj ajet n t cilin thuhet (kuptimi i ajetit) : "Atyre do tu pengohet ajo q dshirojn". Aty e kuptova se banort e zjarrit nuk dshirojn ndonj gj m shum se sa uji sepse Allahu ka treguar pr ta se u thon (banorve t Xhen-netit) : "Na jepni uj ose prej atyre (mirsive) q u ka dhn Allahu".

Shkaku i qarjes sht ajo q ka treguar Hasen El Basri ku thot : "I takon t shqetsohet shum atij q e di se tek vdekja do kaloj, se drejt Kijametit sht shkuarja e tij dhe qndrimi para Allahut pr llogari sht premtimi i tij".

Hasen Ibnu Arafeh ka thn : "E ka takuar Jezid Ibn Harunin n Uasit. Pash q ai kishte sy shum t mir. M pas e pash me nj sy e m pas u verbua plotsisht. I thash : O Ebu Halid, pse t iku shikimi? Tha : Nga t qart n pjesn e fundit t nats.

Allahu Ekber, sa vepra t bukura dhe sa fjal t bukura. "Nga t qart n pjesn e fundit t nats". Po ne, ku jemi me pjesn e fundit t nats?! Ajo sht nj koh n t ciln zbresin mshirat dhe shprndahen dhuratat. Por ne jemi n nj shkujdese t thell dhe kemi shpres t madhe pr t jetuar gjat.

"Malik Ibn Dinari ka qar aq shum sa iu nxin faqet nga t qart. Ai thoshte : Sikur ta kisha n dor t qarin do qaja gjat gjith ditve t jets time".

Seri Es-sakati : E prmbante t qarn n fillimin e nats deri sa flinin njerzit m pas qante deri sa dilte agimi. Shumica e njerzve sot qanj nga frika e Allahut vetm nj her n vit ose njher tr jetn.

Grat sot qajn pr do gj, ve nga frika e Allahut nuk qajn. Ato qajn pr rrobet e trupit e pr do gj tjetr q i lihet mangt. Ndrsa nga frika e Allahut ose pr gjynahet q ka br ose punt q i ka ln mangt nuk qan!

Kush sht m e madhe, e qara pr nj prej gjrave t ksaj dynjaje, pa vler apo pr Ahiretin dhe tmerret e tij?!

Malik Ibn Dinar ka thn : "E qara nga frika e Allahut ti heq gjynahet si i heq era gjethet e thata nga pema".

Vlla i nderuar : Nse njeriu kur gdhihet e ngryset ka synim t vetin vetm Allahun e Madhruar, Allahu ia kryen t gjitha nevojat e tij dhe ia largon t gjitha hallet e tij dhe ia boshatis zemrn pr t'ia mbushur me dashuri pr T dhe gjuhn pr prkujtimin e Tij dhe gjymtyrt pr bindjen ndaj Tij. Ndrsa nse njeriu kur gdhihet e ngryset synimin e tij e ka tek dynjaja ather Allahu vendos mbi t barrn e saj, hallet e saj dhe mendimet e saj. Madje e le at t mbshtet tek vetja e tij e kshtu zemra e tij preokupohet me dashurin e krijesave e jo t Krijuesit, gjuha e tij me


Xhen-netin

prkujtimin e dynjas e jo t Sunduesit dhe gjymtyrt e tij me bindjen ndaj tyre (e jo ndaj Krijuesit). Kshtu q njeriu punon e lodhet si kafsht pr t tjert. Si kaceku i cili fryhet dhe shfryn pr t prfituar t tjert. do kush q largohet nga adhurimi i Allahut, nga bindja e Tij nga dashuria pr T ai do sprovohet me adhurimin e krijesave, me dashurin pr ta dhe shrbimin ndaj tyre. Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : "Kush dobsohet nga prkujtimi i Allahut, Ne i vendosim atij nj shejtan e ai bhet pr t shok (i pandar)" [Ez-zuhruf 31].

"Muhamed Ibnul El Munkedir kur qante fshinte me lott e tij fytyrn dhe mjekrn e tij dhe thoshte : Kam dgjuar se zjarri nuk i djek ato gjymtyr q jan lagur me lot".

"Nj prej selefve qau n momentin kur i erdhi vdekja. I than : Pse qan ? Tha : Pasha Allahun nuk qaj pse po ndahem nga kjo jet dhe as nga lakmia pr t mbjellat dhe lumenjt, por qaj pr punt e mira q nuk do kem m mundsi ti grumbulloj pr ditn kur t kem nevoj pr to".

Vlla i nderuar : Dije se frika sht e lavdruar. Mbase disa mund t mendojn se do lloj frike sht e till dhe sa m e shumt t jet sht m mir. Por nuk sht kshtu. Frika sht shkop prej Allahut q i drejton njerzit drejt vazhdim sis n dije dhe adhurim q me to t arrijn afrsin tek Allahu i Madhruar. Frika duhet t ekzistoj por kjo nuk dmth se ekzagjerimi i saj sht gj e mir. Disa mund ta len mangt frikn disa mund ta teprojn por e drejta dhe e lavdruara sht mesatarja.

Frika bash

Documents

Frika Prej Xhehenemit Dhe Malli Per Xhenetin