FUNKCJE I KOMPETENCJE NAUCZYCIELA

Opracowanie: Grażyna Lindner-Cegieła

Współczesny, dynamiczny rynek pracy wymaga od pracownika coraz

większej wiedzy, szybkiego zdobywania, przetwarzania

i wykorzystywania nowych informacji, umiejętności posługiwania się

nowoczesnymi narzędziami i rozwiązaniami technologicznymi.

Pracodawcy oczekują takich cech osobowościowych pracownika jak:

umiejętność organizacji własnej pracy,

szybkie dostosowanie się do nowych warunków,

innowacyjność,

konsekwencja w dążeniu do osiągania celu,

skuteczność działania.

Kwalifikacje i kompetencje

Dla zrozumienia potrzeb współczesnych systemów pracy ważne jest rozróżnianie pojęć: kompetencje i kwalifikacje.

Kwalifikacje to zdobyte wykształcenie i wyszkolenie.

Kompetencje to udowodnione zdolności do stosowania w praktyce posiadanych kwalifikacji oraz właściwego i zgodnego z etyką zawodową wykorzystywania cech osobowych i umiejętności nabytych w trakcie praktyki zawodowej.

Funkcje, czynności i zadania nauczyciela

mające wpływ na efekty edukacyjne Organizowanie procesu nauczania – uczenia się

uczniów przy kierowniczej i wspierającej roli nauczyciela

Organizowanie procesu wychowania w całym życiu szkolnym i środowiskowym,wpływanie na postawy społeczne młodzieży, współkształtowanie jej charakterów, umiejętności życia we wspólnotach i rozwój samorządności

Opieka nad młodzieżą,diagnozowanie sytuacji i potrzeb, socjalizacja i resocjalizacja, przeciwdziałanie patologiom społecznym, współpraca z rodziną i środowiskiem lokalnym,

Orientacja i wspomaganie młodzieży w kształtowaniu jej planów edukacyjnych i życiowych,

w sytuacji zmian wynikających z procesów transformacji systemowej, potrzeb rynku pracy, dużego wpływu masowego przekazu( nie zawsze pozytywnego ) na świadomość młodych ludzi.

Działalność nowatorska,

inicjowanie nowych rozwiązań w nauce i pracy uczniów, przez uruchamianie motywacji pozytywnej

i wskazywanie na potrzebę więzi teorii i praktyki

Nauczyciel przygotowany do pracy to taki, który:

Rozumie i uwzględnia różne wzory myślenia swoich uczniów.

Rozwija i zapewnia dostępność oraz wsparcie dla rozwoju intelektualnego, społecznego i osobowościowego.

Stosuje dostępne programy, metody i techniki nauczania uwzględniając odrębności uczniów.

Zna i stosuje rozmaite strategie nauczania.

Zachęca uczniów do rozwijania krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów i umiejętności działania.

Wykorzystuje rozumienie indywidualnych i grupowych motywacji oraz zachowań do stwarzania takiego środowiska, które zachęca do pozytywnych interakcji społecznych.

Stosuje wiedzę w werbalnych, niewerbalnych i medialnych technikach komunikacji.

Zna i stosuje formalne i nieformalne strategie oceniania.

Jest refleksyjnym praktykiem, aktywnie szuka okazji do rozwoju zawodowego.

Kształtuje pozytywne relacje z uczniami, współpracownikami, rodzicami i różnymi instytucjami.

Kompetencje kluczowe

Kompetencje kluczowe rozwijane były m.in. w programie

„Kreator”, realizowanym w latach 1995 -1999 w CODN na

zlecenie MEN. Wyróżniono w nim następującą listę:

planowanie, organizowanie i ocenianie własnego

uczenia się,

skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach,

efektywne współdziałanie w zespole,

rozwiązywanie problemów w twórczy sposób,

operowanie informacjami i efektywne posługiwanie się

technologią informacyjną.

Kompetencje nauczyciela w Unii Europejskiej

1) kompetencje związane z procesem nauczania- uczenia się :

o umiejętność pracy w wielokulturowej i zróżnicowanej społecznie klasie;

o umiejętność stworzenia dogodnych warunków do uczenia się, tzn. nauczyciel: ma być organizatorem procesu uczenia się, ma uczynić ze swoich uczniów badaczy, tworzy programy nauczania, stale się szkoli i doskonali,

usprawnia swoją pracę, działa w różnego rodzaju stowarzyszeniach i organizacjach, jest animatorem życia społeczno-kulturalnego w regionie;

o umiejętność włączenia technologii informacyjno-komunikacyjnej do codziennego funkcjonowania uczniów;

o umiejętność pracy w różnych zespołach;

o umiejętność współpracy przy tworzeniu programów nauczania, organizacji procesu kształcenia i oceniania;

o umiejętność współpracy z osobami ze środowiska lokalnego i z rodzicami;

o umiejętność dostrzegania i rozwiązywania problemów;

o umiejętność stałego poszerzania swojej wiedzy i doskonalenia swoich umiejętności.

2) kompetencje związane z kształtowaniem postaw uczniowskich

o umiejętność wykształcenia u uczniów postawy obywatelskiej i społecznej;

o umiejętność promowania rozwoju kompetencji uczniów, a w szczególności:

motywację do nauki, nauczanie uczenia się, krytyczne przetwarzanie informacji, posługiwanie się komputerem , twórczość i innowacyjność, rozwiązywanie problemów, przedsiębiorczość, współpracę z innymi, łatwość w komunikacji z innymi,

W świetle tego zestawu kompetencji podstawowym

zadaniem nauczyciela jest wykształcenie u młodych

ludzi postawy

i nawyków do uczenia przez całe życie, ustawicznego

zdobywania nowej wiedzy i umiejętności, do

samodzielnego korzystania z zasobów informacyjnych

oraz zdolności współpracy z innymi i rozwiązywania

problemów.

Kompetencje nauczyciela współczesnej szkoły zawodowej

o Kompetencje merytoryczne.o Kompetencje psychologiczno-

pedagogiczne.o Kompetencje diagnostyczne.o Kompetencje w dziedzinie planowania i

projektowania,o Kompetencje dydaktyczno-metodyczne.o Kompetencje komunikacyjne.o Kompetencje medialne i techniczne

Odnosząc kompetencje kluczowe do kształcenia zawodowego, a w szczególności do kształcenia w oparciu o programy modułowe można stwierdzić, że nauczyciele powinni posiadać przygotowanie w zakresie:

metodologii kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego opracowywania pakietów edukacyjnych.

Zadania nauczycieli kształcenia w oparciu o programy modułowe

1) Nauczyciele kierujący procesem kształtowania umiejętności uczniów powinni:

udzielić pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań,

sterować tempem pracy, z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń uczniów,

rozwijać zainteresowanie zawodem, wskazywać możliwość dalszego kształcenia, zdobywania nowych

umiejętności i kwalifikacji zawodowych, kształtować pożądane postawy uczniów takie jak: rzetelność i

odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, utrzymanie porządku na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dbałość o racjonalne wykorzystanie materiałów.

uczestniczyć w organizowaniu bazy techniczno – dydaktycznej szkoły, uwzględniając przy tym postęp techniczny.

2) Wskazane jest, aby nauczyciele opracowywali pakiety edukacyjne do wspomagania realizacji programu nauczania.

3) Nauczyciele powinni również uczestniczyć w ewaluacji programów nauczania

4) Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami aktywizującymi, w szczególności:

metodą przypadków, inscenizacji, dyskusji dydaktycznej, gier dydaktycznych oraz metodami praktycznymi jak:

pokaz z objaśnieniem, metoda projektów, przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne.

5) Ważnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system sprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia.

Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych.

Badania diagnostyczne, przeprowadzane przed rozpoczęciem procesu kształcenia, maja na celu sprawdzenie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów w zakresie potrzebnym do podjęcia nauki w wybranym obszarze.

Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają na celu dostarczenie informacji o efektywności procesu nauczania – uczenia się.

Badania sumatywne powinny być prowadzone po

zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Pozwalają one stwierdzić, w jakim stopniu założone cele kształcenia zostały przez uczniów osiągnięte.

Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom

jego osiągnięć w stosunku do wymagań

edukacyjnych, wdrażać do systematycznej pracy,

samokontroli

i samooceny.