GEDRAGSMODIFICATIE Behaviorisme

Calista Roy

2

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

BEHAVIORISME

Skinner gaat er van uit dat wat een mens doet,bepaald wordt door datgene wat volgt op het gedrag. Mensen doen uitsluitend iets als dat op de een of andere manier winst oplevert of als ze denken dat ze kans hebben op winst. Gedrag wordt uitgelokt door een bepaalde situatie. Er gaat iets aan vooraf en er volgt iets, mogelijk winst.

B.F Skinner

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

3

BEHAVIORISME 3 VERTEGENWOORDIGERS

Pavlov

Watson

Skinner

http://www.youtube.com/watch?v=hhqumfpxuzI&feature=related (hond)

http://www.youtube.com/watch?v=lhW2z-oeW7g&feature=related (little Albert)

http://www.youtube.com/watch?v=KnJPPaiJG6Y&feature=related (Duif)

Persoon Experiment

4

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

BEGRIPPEN RESPONDENTE CONDITIONERING

UCS Unconditioned stimulus

UCR Unconditioned response

NS Neutrale stimulus

CS Conditioned stimulus

CR Conditione respons

Hond van PavlovVlees (UCS) Speeksel (UCR)Belgerinkel (NS) Geen speekselVlees (UCS)+belgerinkel Speeksel

(UCR)Belgerinkel(CS) Speeksel (CR)

5

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

NADELEN STRAF BIJ CONDITIONERING

De zorgvrager weet wel wat hij niet mag doen, maar niet wat hij wel mag doen.

Wat als straf is bedoeld, werkt soms als sociale bekrachtiger (aandacht)

Het veel geven van straf kan leiden tot een machtsstrijd tussen hulpverlener en hulpvrager. (Principe meer van hetzelfde)

6

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2EFFECTIEVE BEKRACHTIGERS Sociale bekrachtigers; zoals aandacht door

middel van aanraken, complimenten

Materiële bekrachtigers; ze zijn tastbaar bijvoorbeeld speelgoed, fruit

Belonende activiteiten; bijvoorbeeld uitstapje maken, iemand bezoeken, iemand opbellen

Tokens; bijvoorbeeld in de vorm van zegeltjes, punten,fiches, stempels die bij een voldoende aantal kunnen worden omgezet in sociale of materiële bekrachtigers

7

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2WERKING VAN BEKRACHTIGERS AFHANKELIJK VAN

De mate van deprivatie (behoefte)

De mate van verzadiging (bevrediging)

De tijd tussen gewenst gedrag en bekrachtiger (de zogenaamde 1 seconde regel)

FUNCTIONELE ANALYSE VAN GEDRAGVASTSTELLEN BEGIN SITUATIE

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

8

S (stimulus)

R (respons)

C (consequentie)

Wat gaat er aan gedrag vooraf

In welke situaties treedt het gedrag op(tijdstip, personen)

Hoe verloopt het gedrag precies

Hoe vaak komt het voor Interventie? Resultaat? Wat volgt op gedrag Hoe reageert

groepsleiding/medebewoners Hoe reageert zorgvrager

9

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

VOORWAARDEN OM OPERANTE CONDITIONERING TOE TE PASSEN

Zorgvrager moet zich veilig voelen in de leefsituatie

Het moet zinvol en haalbaar zijn de vaardigheid aan te leren. Haalbaarheid kan worden bepaald door het verstandelijke en sociaal emotionele niveau te laten meewegen. Het afnemen van een SRZ score kan daarvoor worden gebruikt.

Degene die gaat trainen heeft een goed contact opgebouwd met zorgvrager.

10

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

STAPPEN OPZET EN UITVOERING AANLEERPROGRAMMA’S1. Formuleren van zo exact mogelijk te behalen resultaat.

Concreet waarneembaar gedrag2. Vaststellen van de beginsituatie3. - voert het doelgedrag nooit,

gedeeltelijk of wel uit maar niet vaak genoeg

4. Vaststellen van de basislijn. In getallen wordt vastgelegd hoe vaak het doelgedrag of delen ervan worden uitgevoerd

5. Het kiezen van aanleerprogramma- gericht om bestaand gedrag te laten toe nemen- gericht om geheel, gedeeltelijk of nieuw gedrag aanleren

(Dit aanleren kan zowel via de S of de C)

11

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2AAN –EN AFLEREN VAN GEDRAG VIA DE “S” (STIMULUS)

Aanleren van gedrag via de “S” Een (discriminatie) prikkel inbrengen die

aanzet tot gewenst gedragAfleren van gedrag via de “S” Via hetgeen vooraf gaat aan het gedrag. De

aanleiding van het gedrag wordt weggenomen of er wordt een andere S wordt ingevoerd.

Voorbeeld is de zindelijkheidstraining van eenkind. Zie filmpje http://www.youtube.com/watch?v=tRb5PBxHhm4

AANLEREN VIA DE “C” (CONSEQUENTIE)

De tweede weg gaat uit van de consequentie (C) en bestaat uit het systematisch bekrachtigen van het gewenste gedrag.

Een bijzondere vorm van bekrachtigen is het werken met tokens. Een van tevoren afgesproken aantal tokens geeft recht op bijvoorbeeld een leuke attentie of activiteit.

12

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

13

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

VOORBEELDEN VAN “AANLEERPROGRAMMA’S

Mondelinge instructie Modeling of voordoen van gedrag Samen doen Het stap-voor-stap programma

- Fading- Chaining

- forward chaining- backward chaining

Opdracht:Hoe zou je het volgende aanpakken. Kees kanzelfstandig zijn jas uittrekken en ophangen. Kees begrijpt wat je zegt.

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

14

SAMENVATTING OPERANT CONDITIONNEREN

Aanpak via de S (stimulus)

Aanpak via de C

- S wegnemen- Nieuwe s invoeren

- Niet strafprocedure- - extinctie- - bekrachtiging tegengesteld

gedrag- - negatieve oefening- - satiatie- Strafprocedure- - time-out- - gedragskosten- - overcorrectie- - aversieve stimuli

15

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2ADAPTATIE MODEL CALISTA ROY

16

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2ADAPTATIE MODEL CALISTA ROY

17

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2ADAPTATIE EN GEZONDHEIDAdaptatieMet adaptatie of aanpassing wordt de Mogelijkheid van mensen bedoeld om flexibel te kunnen reageren op een veranderende omgeving.

GezondheidGezondheid is een staat van menselijk functioneren waarbij de persoon zich steeds aanpast aan veranderingen door middel van adaptieve responsen die de integriteit van de persoon bevorderen

18

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2UITGANGSPUNTEN1. Holistische mensvisie2. Voortdurende wisselwerking met veranderde

omgeving en streeft naar evenwicht (adaptatie)3. Voor aanpassing gebuikt de mens zowel

aangeboren als verworven mechanismen4. De aanpassing van de persoon wordt bepaald door

de gecombineerde invloed van 3 categorieën stimuli, zijnde centrale- rand of residu stimuli

5. De mens bestaat uit 4 modi waarbinnen aanpassing met de stimuli kan plaatsvinden- fysiologische behoeften- zijn zelfbeeld- zijn rolfunctioneren- zijn relaties van onderlinge afhankelijkheid

19

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2UITLEG STIMULI

1.Centrale stimuliVormen in wezen de primaire of causale invloed die maakt dat een persoon direct moet reageren. Bijvoorbeeld ziekte, stress, angst,2.Rand stimuliDit zijn stimuli die optreden als achtergrond of begeleidend verschijnsel van nieuwe centrale stimuli3.Residu stimuliZijn vroegere ervaringen van de persoon en de effecten die deze hebben op zijn verdere leven.

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2MECHANISMEN VOOR AANPASSING

De regulatorDe regulator omvat het autonome zenuwstelsel en het hormonale regelsysteem.(spijsvertering, ademhaling, hart, bloedsuiker)

CognatorDe cognator omvat de andere aanpassingssytemen. Te denken valt aan het (on-) bewuste en aangeleerde processen.(Denken, keuzes maken etc.)

Beiden zijn onderling verbonden en beïnvloeden elkaar

21

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2

22

Ben d

e G

eus M

aart 2

01

2