geleneksel medyadan yeni medya editörlüğüne

7/31/2019 geleneksel medyadan yeni medya editrlne

1/96


2/96


3/96


4/96


5/96


6/96


7/96


8/96


9/96


10/96


11/96


12/96

Genellikle rutin habere giden muhabirlerkendilerini gelifltirmiyor. Bunu en ok,sorduklar sorulardan anlyoruz. Dnyacanl teknik direktrlere akl vermektentutun da fralamaya varncaya kadar sorular

sorulabiliyor. Ne yazk ki bizimmesleimizde bu hususlara nemverilmiyor.

Gazeteciliin kendi sistemi ierisindekiyaz iflleri kadrosu ok problemli bir alandr.Bana gre lavedilmesi gereken birbirimdir. Muhabir haberi gnderir, yazifllerindeki kendini Konfiys zanneden

kifli habere takla attrr. Bambaflka anlamlaragelebilecek deifliklikler yapar ve muhabirizor durumda brakr. Yurt dflnda bylebir uygulama yok. Yaz iflleri haberdegrd eksikleri belirtip muhabiregnderiyor ve sonucu yine muhabirbelirliyor.

Bizim mesleimiz sadece bilgi edinip onunakletme ifli deildir. nk yanlfl,maniple edilmifl bir haber olabilir.Yaplacak fley bilgi zerinde arafltrma

yaparak, bilgide derinleflmektir. Ne yazkki bizim lkemizde bu ifl tam anlamylayaplmyor. Haberde ad geen tm taraflaraulaflmak, olaya btncl bir adan bakmaklzm gelir.

Biz her dnem 4050 civarnda muhabiralyoruz. Bu adaylara bugn gndemoluflturan meselelerin tarihini teflkil edenolaylar hakknda sorular soruyoruz. ouzaman doru cevapla karfllaflmyoruz. Oysaki meseleleri anlayabilmek ve doruanalizler yapabilmek iin yakn tarihibilmek zorundayz.

Televizyonun icad ile bir fley fark edildi.Televizyon, haberi ayn anda oturmaodanza kadar getirirken, gazete olaydanancak saatler sonra size haberi ulafltrr. Ozaman demek ki gazeteler bitecek denildi.Oysa gazeteler bitmedi. nk televizyondaha ok olayn ne olduunu verir; gazeteler

ise niin olduunu verir. nktelevizyonlarn ayrnt verecek kadar geniflzaman yoktur. Bugn artk niin olduunuvermek de yeterli deil. Meydana gelen12

Ekrem DumanlGenel Yayn YnetmeniZAMAN

Gazetecilik Nedir?GazeteciliinTemel Grevleri

Medya Okulunun ilk konuu, Ekrem Dumanl oldu.Meslein en temel sorusu olan Gazetecilik nedir?sorusunu sorarak konuflmasna bafllayan Dumanl,gazeteciliin bir itibar meselesi olduunu ve bu

meslee itibar kazandrmak gerektiini vurgulad.16 NSAN 2011


13/96


14/96

Gazetecilik mesleininasl haberin doruluununarafltrlmas ve aprazkontrollerinin yaplmasiflidir. Gazeteci, bilgiyi tmhatalardan ayrarak,

nyargdan uzak birflekilde ulafltran kiflidir.

14


15/96

vakann yaflammza yansmalarnn nelerolacan vermek lzumu hsl oldu. Bunun

iin gazetecilerin ok okuyan, kendini okgelifltiren kifliler olmas gerekir. nsanlarnereye giderlerse gitsinler, ne olduunu hepmerak edecekler. Hep dflnecek vesorgulayacaklar. Bu yzden gazetecilikhibir zaman bitmeyecek. Belki formatdeifltirecek, slup deifltirecek, hzdeifltirecek ama bitmeyecek. nkinsanlar bilgiye, analize, karm yapmayaihtiya duyacak her zaman.

nsan, her bir medya aracn kendi gerekliiierisinde kullanacaktr. Bunlarn kendiarasnda geiflkenlikleri de olacaktr. Fakather biri kullanlacaktr. Normal flartlardatelevizyonun radyoyu ldrmesi gerekirdi,olmad. Sinemay ldrmesi gerekirdi, o da

olmad. nk hepsinin kendine has birgereklii var.

Peki internet gazeteyi ldrecek mi? Hayrldrmeyecek. nk internette dorubilgiye ulaflmak ok zor. Gazetecilikmesleinin asl haberin doruluununarafltrlmas ve apraz kontrollerinin

yaplmas iflidir. Gazeteci, bilgiyi tmhatalardan ayrarak, nyargdan uzak birflekilde ulafltran kiflidir. Bilginin deerimesleimizde altn gibidir.

Bence sanal ortamda iki byk ayrflmagerekleflecek: nternetin enformatik

ynyle elencelik yn birbirindenayrflacak. fiu anda internetin elencelikyn enformatik ynne stn geliyor.nk enformatik taraf iin uzun bir bilgiyirafine etme ifllemi gereklefltirmeniz gerekir.Bu olduka fazla eleman istihdam etmenizi,bunun iin de para kazanmanz gerektirenbir ifltir. Oysa flu anda baflka byk sitelerdenkopyalayp yapfltrma biiminde yryorifller. 2001 krizinde iflsiz kalan gazetecilerinat bir yoldur bu. Bundan sonra yalnzcaisim zikrederek haberi vermek yetmeyecek,bir de haberi aldn yere telif hakk demengerekecek ve bu ayrflmay salayacak.kinci ayrflma ise marka deeri oluflturmakzerinden olacak. Bu sreci adafl birmantkla oluflturanlar nemli yol alacak.

Foto galeri ile hit saylar yksek olanlar fluan reklam alabilseler de yakn bir zamandareklam verenler hitlerin gerekliinisorgulamaya bafllayacak.

Haber ve habercilik bir itibar meselesidir.lerleyen yllarda buna ok daha fazla nemverilecek ve kan manzara gazeteciliin

seyrini belirleyecek.

1516N

SAN

2011

Gaze

tec

ilikNe

dir

?Gaze

tec

iliinTeme

lGrev

leri

Ekrem

Duman

lGenelY

aynYnetmeniZAMAN


16/96

Haber nedir? sorusuna verilecek enbasit cevap bence fludur: lgi ekecek, bilgiverecek fleyleri kolay anlafllr biimdevermektir.

Peki, haber ne deildir? Bir de ona birbakalm:

Haber, akademik arafltrma deildir.

Haber, propaganda deildir.

Haber, deme deildir. O/bu bir fleylersyleyebilir ama okuyucuyu asl ilgilendirenbunu neden dedii ve arka plannda neler

olduudur. Gazetecinin asl ifli bu arka planverebilmektir.

Bu n u n y an n d a h er g aze t en in ,okuyucusunun hassasiyetini gz nnealarak yapmak zorunda olduu veyayapamad haberler vardr. Bu, Akitte debyledir, Hrriyette de.

Haberde arafltrma ok nemlidir. Buyzden her fleyin bafl meraktr bu meslekte.Ayrca portre haberleri de ok nemlidir.

Gazetede yer alan bir haberin reklamkarfll 3000 dolardr. Yani yle bir haberyazmalsnz ki o reklamn yerinegeebilecek deerde olsun.

Bana gre yk yoksa haber de yoktur.Fakat maalesef bunu her zamanyapamyoruz nk gerekli vakit ouzaman olmuyor. Oysa bir haberi salt haberhaliyle vererek etki yaratamazsnz. Timedergisinde, Iraktaki Snni-fiii kavgaszerine bir dosya, konuyu canl bir hayatzerinden anlatt iin beni ok etkilemiflti.Yoksa her gn patlayan bombalar, l

saylar bir sre sonra etkileyiciliiniyitiriyor.

Hepimizin bir ideolojisi var hayatta vehaberde kendinizi bundan tamamensyramazsnz. Kelimeleriniz bile ele verirsizi. Aslolan objektif olmak ve haberdedengeyi kurabilmektir. Tarafsz haber diye

bir fleyden bahsetmek gereki deildir.Bir eylemciye direnifli ya da terrist demekhayat grflmzn sinyalini vermek iinyeterlidir.16

Enis TaymanGazeteciRADKAL

Haber YazmaTeknikleri

Medya Okulunda gazeteci yazar Enis Tayman ilkhaftann ikinci konuu oldu. Tayman konuflmasnda,haberin tanm, ierii ve habere dikkat ektirmeninnemi zerinde durdu. yk yoksa haber de yok,

diyen Taymann dersinden ayrntlar flyle:16 NSAN 2011


17/96


18/96

yk yoksa

haber de yoktur!

18


19/96

Haberde iml ve yazm kurallarna nemvermek zorundayz. Ne sylediimiz kadar

nasl sylediimiz de nemlidir nk. Hergazetecinin elinin altnda bir yazm ve imlklavuzu bulunmaldr. Ayrca cmlelerimizksa olmal ve aralarnda zaman birliiolmaldr. Habere hangi zamanla baflladysakyle devam ettirmeli ve yle bitirmeliyiz.

Tarafsz olabilmek iin sfatlar karmalyzdilimizden. nk bizi yanl yapan fley

kullandmz sfatlardr.

Haberde; Oldu mu? Olmad. Ya olsayd?mentalitesinden syrlmak gerekir. Bumaniplasyondur. Ltfen bundan kurtulun,karflnzdaki ne dediyse onu yazn. Ayrcatemelde karflnzdaki insann ne diyeceinien az yars kadar bilmiyorsanz ltfen o

kiflilerle konuflmayn. nk onutanmyorsunuz demektir. O halde o haberinasl yazacaksnz?

Kaleminiz de biraz serbest olsun; siz yazn,editr atsn. Ama siz yazn. Ve haberyazmak kadar haber satmak da nemlidir.Habere heyecan katmanz ve haber iinheyecanlanmanz gerekiyor.

1916NSAN2

011

Ha

ber

Yazma

Te

kn

ikleri

En

isTaymanGazeteciRADKAL


20/96

nsanlara tepeden bakmamak ve bize detepeden bakmalarn nlemek iin zelliklebir kare fleklinde grnt almak istiyoruzdiyerek makam koltuundan kaldrmal veayn hizada oturtmalyz. Bu iyi bir rportajyapmann ilk kofluludur. Karflmzdakikendini bizim amirimiz olarak grmemeli.

Her meslein ayr bir jargonu var, bunlaraaflina olmak zorundayz. Karflmzdakinindeer verdii fleylerin farknda olmal vesayg duymalyz. Baz kiflilerin baz fleylerekarfl alerjisi vardr. Bu hassas noktalarnemlidir. Gerektii zaman bir polisin,

gerektii zaman bir psikiyatristin dilinehkim olmak zorundayz. Bir eflitoyunculuk bizim mesleimiz.

Giderken amacnzn ne olduunubilmelisiniz. Kiflinin daha nce yaplmfltm rportajlarn okumufl olmanz gerekir.Daha nce sorulmamfl sorular sormak

ilgiyi arttrr ve sizi farkl klar. Satraralarn okuyabilmek ve cevaplarneticesinde ok hzl dflnerek yeni sorularretmek zorundayz. Bunun iin ok

okuyan, hatta kendine aykr fikirleri dahafazla okuyan olmak gerekiyor. Metninzne hkim olabilmek iin de okumuflolmak ok nemli. Sanatsal bakflnzn daolmas gerekiyor. Herkes resim yapamaz,fakat en azndan resim zerine konuflabilirolmamz gerekiyor.

Gleryz ve ses tonu ok nemli.Sorduunuz soruyu ses tonunuzuayarlayarak sorarsanz, cevap alabilmeimknnz artar. En sert sorular vurguyufarkl noktalara ekerek sorabilir vemuhatabmz bu flekilde yanltabiliriz, ya

da tepkiyi azaltabiliriz. Buna ramen yinede sert tepkiler alabiliriz; bunun iin de bukrizi ynetebilecek halde olmamzgerekiyor. Zor zamanlar iin yanmzdaespri paketimiz hazr olacak bir kere.

Karflnzdakini ne kadar veceinizi, nerededurmanz gerektiini bileceksiniz. Ayrca

kadn olarak makyajnza, taklarnza falanodaklanmayacak muhatap, sadece sizeodaklanacak.20

Nuriye AkmanGazeteci

ZAMANTRT HABER

Sylefli/RportajTeknikleri

lk haftann son konuu, rportaj denince akla gelenilk isimlerden biri olan Nuriye Akman oldu. Akmann,meslein en zor fakat en elenceli alan olarakgrd rportaj hakknda ince teknikleri anlattdersinin ayrntlar flyle:

16 NSAN 2011


21/96


22/96

Karflnzdakine yazma-

yacanza dair szverdiiniz bir fleyi aslayazmayacaksnz. Bu bir

gven meselesidir.

22


23/96


24/96

Trk medyasnda etik ihlli ile alkalbir alflma yapacak olsak ansiklopedileroluflur. Bu konuda kt bir sicilimiz var.Peki neden? nk Trk medyasnda,toplumda olduu gibi mthifl bir kamplaflmavar. Tarafsz haber vermesi, bilgilendirmesigereken gazeteciler kendilerini bir yerdek o n u m l a n d r y o r l a r v e b ukonumlandrmann sonucunda yanlhaberler yapyorlar.

Etik nedir gazetecilikte? Bunun bana green temel tanm, bir gazetecinin her fleydennce vicdanl ve ahlkl olmasdr.

ok kat etik kurallar da koysanz meselevicdan meselesidir.

Darbeler, cuntalar, cunta giriflimleri,postmodern darbeler oldu ve tm bunlarnierisinde medya bir flekilde etkin olarakyer ald. Birok gazeteci bugn bu yzdengnah karmaktadr.

Benim iin lt, ileride dnp okuduumzaman yazdm yazdan, ektiim

fotoraftan dolay utanmamaktr.

Gazeteci tarafsz olmal syleminin fiiligereklii olduuna inanmyorum. Gazetecitaraftr. Gazeteci bir parti de tutabilir birideolojiye taraf da olabilir. Mesele

gazetecinin adil ve objektif olmasdr.Gazetecilik, gndeme hkim olmak ve bunuetik kurallar iinde vermektir.

Toplum deiflirken medya deifliyor, medyadeiflirken toplum deifliyor. Bu karfllklbir etkileflimdir.

Sosyal medyann gcn grmek gerekir.Eskiye nazaran bugn maniplatif haberyapmak ok daha zor.

Etik Kurallarn Anayasalar:

Haber doru olmaldr.

Haber belgeli olmaldr.

Haberde kamu yarar gzetilmelidir.

Mahremiyete sayg gsterilmelidir. Kutsal24

Adem Yavuz ArslanAnkara TemsilcisiBUGN

GazeteciliinEvrenselve Etik kodlar

kinci haftann ilk konuu, Adem Yavuz Arslan oldu.Konuflmasnda bir gazetecinin uymas gereken etikkurallar aklayan Arslan, Trk medyasnda sklklaihll edilen etik deerleri eflitli rneklerle aklad.Derste genel olarak flu meselelere dikkat ekti:

23 NSAN 2011


25/96


26/96

Gazeteci tarafsz olmalsyleminin fiili gereklii

olduuna inanmyorum.Gazeteci taraftr. Gazetecibir parti de tutabilir, birideolojiye taraf da olabilir.Mesele, gazetecinin adil veobjektif olmasdr.

26


27/96

deerlere sayg gsterilmelidir. Tercihleriile alakal yorumlar yaparken tekilefltirici,aflalayc, ayrmcla tabi tutucu ifadelerkullanlmamaldr.

Haberde farkl grfllere yer verilmelidir.

F o t o r a f l a r d a v e g r n t l e r d emaniplasyondan uzak durulmaldr.

nyargsz haber yaplmaldr.

Yaplan haberde hesap verebilirlikgzetilmelidir. Altna imza atlan her haber,tamamen doru, tamamen arkasndadurulabilir olmaldr. Ombudsmanlkmeselesi bu konuda nemli bir admdr.

Sansasyonel habercilikten uzak durulmal.Gnmzde medyaya olan gvensizliin

temel sebebi, zamannda bu tip haberlerinsklkla yaplmfl olmasdr.

Ki fl i se l k a r l a r ze r in e h ab er yaplmamaldr.

Otosansr uygulanmamaldr. Gazetecilikreflekslerle alakal bir meslektir. Haberiyakalamak gerekir. Meslee karfl ciddi bir

heyecan duyulmaldr.2723N

SAN2

011

Gaze

tec

iliinEv

rense

lve

EtikKo

dlar

Adem

Yavuz

Ars

lanAnkaraTemsilcisiBUGN


28/96

Son dnemde dnya habercilii, dahanemli bir hale geldi. Bunun sebepleriolarak mevcut hkmetin dfl politikasndakideiflim, daha genifl bir corafyada dahaaktif siyaset uygulama istei ve bunu hayatageirme abalar gsterilebilir.

Daha nceleri dfl haber, televizyondamagazinel, soft hikyeler olarak geerdi;gazete ise diplomasi muhabirliizerindeydi.

Gnmzde blge corafyasndakihareketlilik ve bunun bize tesiri gz nnde

bulunduunda, i ve dfl habercilik arasndapek fark kalmad anlafllabilir.

Televizyon ile gazete habercilii ok farkl.Televizyonda grsel malzeme ok nemlifakat genellikle muhabire yatrmyaplmyor. Alanlara muhabirler gtrlmyor.

ngiltere smrgeci gemiflinden gelen birgle dnyann hemen hemen hernoktasnda muhabir bulundurmakta,

haberlerini muhabirleri araclylabildirmektedir. Bizde pahal bir fleydirmuhabir bulundurmak. ou zamanAnadolu Ajans aracyla, o da yoksayabanc ajanslar yoluyla eviri haberlerverilmektedir.

ngilizce dflndaki dilleri bilmek de oknemli. Haberin orijinal diline, kaynanaulaflmak ok nemli. Bu nedenle dflhaberlerde Arapa, Farsa ve ince bilmekavantajldr. Bugnlerde isyan corafyasolarak adlandrdmz blgeden haberlerverecek yetiflmifl muhabirimiz ne yazk ki

yok.

Bizim medyamzn en byk eksiklerindenbiri, yakn corafyamzn dillerine hkimmuhabirlerimizin bulunmamasdr.

Ajanslardan eviri yaplarak verilenhaberlerde orada bir muhabir bulunmadve haberi yaknlafltracak hikyeler

oluflturulamad iin haberlerin verilifl flekliok s kalyor.28

Ifln EliinGazeteciTRT TRK

Dfl Haberler

Haftann ikinci dersini, Gazeteci Gzyle programnnsunucusu Ifln Eliin verdi. lkemizde her geen gnnem kazanan dfl habercilii anlatan Eliin, bu alandagazetecilik yapacak adaylarn kazanmas gerekendonanmlar zerinde durdu.

23 NSAN 2011


29/96


30/96

Biz ie kapal birtoplumuz ve genellikle

dfl haberlerde yetiflmiflelemanmz ok fazla yok.Bu nedenle dfl haberlere

eviri servisi olarakbaklyor.

30


31/96

Biz ie kapal bir toplumuz ve genellikledfl haberlerde yetiflmifl elemanmz okfazla yok. Bu nedenle dfl haberlere eviriservisi olarak baklyor. Bunu deifltirmemizgerekiyor.

Dfl haberlere hakkyla bakabilsek kendilkemizle alkal ok fley renebiliriz.

Dfl haberlerde ok kstl elemanlaalfl ldndan blgeler zerinde

uzmanlaflma olamyor. Medya patronlarnnbu zihniyetinin deiflmesi gerekli.

evirirken bir deneyim, bir birikimgerekiyor. Haberi nereden aldnz,kaynanzn dnya grfl, haberin iflleniflinemlidir. Haberi birka kaynaktan kontroletmelisiniz.

Merak ve heyecan taflmayan biri, iyi birgazeteci olamaz. Bu ifli niin yaptnz oknemli.

3123NSAN2

011

Dfl

Ha

berler

Ifln

Eli

inGazeteciTRTTRK


32/96

Ekonomi gazetecilii, bugn Trkiyedeve dnyada yeterince yaplmayan amayaplmas gerekli olan bir gazeteciliktir.Gazeteciliin hangi alannda olursanz olun,ekonomi bilmek zorundasnz. Bir gazeteciolarak ekonominin nasl ifllediini ve

ierisinde bulunduunuz lkeninekonomisinin nereye gittiini bilmenizgerekmektedir.

Bana gre gazetecilik bir meslek deildir.Gazetecilik bir ifltir. Peki, nasl bir meslekhaline getirilebilir? rnein iktisatsnzdr,bu meslee paralel olarak gazetecilik

yaparsanz, gazetecilik meslek haline gelir.Byle syleyerek gazeteciliin deerinidflrmek istemiyorum. Fakat gnmzdebir uzmanlk alan elde etmeden gazetecilikyapmak mmkn deil. Bu ekonomiolabilir, hukuk olabilir, siyaset olabilir,hatta tp olabilir. nk artk okuyucu yada izleyici bir olay olduu zaman sizden

bunun sebeplerini, sonularn ve bununhayatlarna muhtemel etkilerini istiyor.Sizin gelecekle alakal doru tahminlerdebulunmanz ve bu tahminlerinizde

yanlmamanz gerekmektedir.

Gazeteci akademisyen deildir fakat birgazeteci analitik dflnmek ve en az birakademisyen kadar alflmak zorundadr.Bugne kadar gazetecilik meslei bir ifl

olarak yapld ve bunun sonucundaentelektel seviyemiz ok aflada kald.Sonuta, dezenformasyona ak bir alanoluyor gazetecilik. Ham habere ulaflmakbir ifl deil artk. nemli olan ham haberingndelik yaflammzdaki yansmalarnbelirleyebilmek ve bilimsel tahminlerdebulunabilmektir.

Hangi alanda olursanz olun, istersenizs iyaset , po l i t ika haberci l i indeuzmanlaflmaya al fln , istersenizuzmanlaflmay istediiniz alan spor ya dadfl haberler olsun, ekonomi bilmekzorundasnz.

Ekonominin nasl ifllediini, dnya

ekonomisinin nasl ifllediini, ekonominintemel verilerini nasl yorumlamanzgerektiini, iinde bulunduunuz lke32

Cemil ErtemKfle Yazar

STAR

EkonomiGazetecilii

Haftann nc ve son dersini Star GazetesindenCemil Ertem verdi. Ekonomi gazeteciliininlkemizdeki genel durumu ve nasl olmas gerektiizerine de deerlendirmelerde bulunan Ertem,flunlar syledi:

23 NSAN 2011


33/96


34/96

Trkiye 8.9 byddediiniz zaman,gazeteyipe atmanz lazm.

sterseniz hkmet yanlsolun bu bymeyi vn;isterseniz Byme sanal bir

byme yazn. Bunu birflekilde yorumlayp bundansonu karmalyz.

34


35/96

ekonomisinin nerden nereye gittiini vekarflnza gelen bir rakamn, bir verinin naslyorumlanmas gerektiini bi lmekzorundasnz.

Nedenler ve olas sonular yeterinceverilmeli, tatmin edici olmal. Bafllk veierik arasnda farkllk olmamas gerekir.

Diyelim ki ekonomi sayfasna manfletattnz, Trkiye 8.9 byd. ok gzel,

ama bunu sylediiniz zaman gazeteyipe atmanz lazm. sterseniz hkmetyanls olun bu bymeyi vn, istersenizByme sanal bir byme, yazn. Bunubir flekilde yorumlayp bundan sonukarmamz lazm. Bu haberi biz temelverilere bal olarak yorumladk; peki,bunun sonucu ne? Bir ekonomi gazetecisibu sonucu doru bir flekilde analizedebilmeli.

Siz gazetecilik yapacaksanz Amerikadada Beyrutta da yapabilmelisiniz. Budonanma sahip elemanlar yetiflmesi lazm.Eitim sistemimiz bu kalitede olduutakdirde iflsizlikle mcadele edilebilir.

Wikileaks belgeleri de gsterdi ki, teknolojikgeliflmeler gnmzde bilginin dalmnok hzlandryor. Eskiden 20-30 kamyonaancak sabilecek belgeler, bugn bir

subayn cebinde taflyabilecei bir belleiniine yerlefltirilebiliyor. Bu da gsterdi kimuhteflem sistemlerin hibir flekildegvenlii yok. ok hzl bir deifliminierisindeyiz. Bu deiflimi haberlerimizdeverebilmek iin belli bir uzmanla sahipolabilmeliyiz.

Sizlere mutlaka okumanz gerektiinidflndm baz kitaplar nermekistiyorum:

1.20.Yzyl Avrupa ktisat Tarihi

Ivan T. Berend

2.Mikro ktisat

Mark Skousen

3.Kalknma Reetelerinin Yz

Ha Joon Chang

4.Memalik-i Osmaniyeden

Avrupa Birliinealar Keyder

5.Cumhuriyetin ktisat Tarihi

Oktay Yenal

6.Ortak Zenginlik

A. Negri, M. Hardt

7.Wikileaks

zgr Ukan, Cemil Ertem

8.Ekonomik Gstergeler ve

statistikler Rehberi

Elif epni3523NSAN2

011

Ekonom

iGazet

ec

iliiCem

ilEr

tem

KfleYazarSTAR


36/96

12 Eyll koflullarnda, zor flartlardagazetecilie baflladm. O koflullarda zgrgazetecilik yapmak mmkn deildi. Amazaten Trkiyenin tm tarihine baktnzdahibir zaman kolay deildi. Trkiyedesistem hukuk ve demokrasi zerine

oturmad iin gazetecilik de bunun birparas haline gelmifltir. Medya dn debugn de sistemin bir paras halinegelmifltir. Medyada devlet ideolojisihkimdir.

Adliye ve polis muhabirlii sektrdeistenmeyen muhabirliktir. nk etrefilli

ifltir; suluyla yz yze gelinen bir alandr.Bu alan kim stlenir? nsan neden gazeteciolur?

Soru soran, toplumu merak eden vetoplumun gerekleriyle yzleflmek isteyenkifli gazeteci olmaldr.

Adliye muhabirlii tam bir Trkiye

fotoraf ekebileceiniz bir alandr.

Gnll olduum bu ifle baflladm zaman

devletin her fleyi mbah grd birdnemdi. Beni en ok flaflrtan fleygazetecilerin haliydi. O polisleri hadi devleteitmiflti; peki polis gibi davranangazetecileri kim eitmiflti? O gazetecilerinhi birinin hukukla insan haklar ile alakas

yoktu. Medya ve polis arasnda birbirinibesleyen bir sre yaflanyordu. stedikleriniiyi, istediklerini kt gsteriyorlard. Bumuhabirlikleri yapanlarda kalite yoktu. Enalt eitim dzeyindeydiler. Polislerle ancako dzeyde kiflilerin iliflki kurabileceineinanlyordu.

Adliyede ise yine devleti koruyan birzihniyet hkimdi. Genel bakfl as,toplumu her fleyi yapabilir ve potansiyelsulu olarak alglyordu.

Haber yaparken adliyede ncelikletoplumun her kesimi i le empatikurabilmeniz gerekir. Hukuka ok sayglolmanz gerekir.

Adliye muhabiri dikkatli, hukuka sayglve arafltrmac olmal.36

Mahmut vrKfle Yazar

SABAH

AdliyeMuhabirlii

nc haftann ilk konuu Mahmut vr, mesleinpek tercih edilmeyen alan olarak grd adliyemuhabirliini anlatt. vr, bu alanda alflanlarntam bir Trkiye fotoraf ekebileceini ve ok farkldeneyimler kazanacan syledi.

30 NSAN 2011


37/96


38/96

Devletle medya el eleverip kaotik bir ortam yaratt

ve lkeyi faili mehulcinayetlerden 28 fiubatsrecinin darbeci gelenek-lerine getirdiler.Mafya, devletve medya sacayadr.

38


39/96

Gazeteci sadece yazdklar ile deil iliflkileriile de etkili olur. Su rgtleri ile ilgili haberyaparken, haberin neye hizmet edeceine

dikkat etmemiz gerekiyor.

Bir gazetecinin herkesle iliflkisi olmaldr.Bunda bir snr olmamaldr fakat bu iliflkideaslolan gazetecinin kendisini iliflkide nasltanmladdr. Eer siz mafya ile iliflkinizdeabilik noktasna gelirseniz sizin ifliniz biter.Ben mafya babalarna Kahve getireyim

mi? diyen ciddi gazeteciler grdm.

1990larda 60a yakn gazeteci Krtmeselesi ile alkal faili mehul cinayetlerekurban gitti. Bugn birka gazetecinintutuklanmas ile ayaa kalkan medya o gnmafya haberleri ile meflgul olmaktan bumeseleye sessiz kalmflt. Bu nedenlenmze srlen haberlerin arka yzn

grmeye alflmalyz.

Devletle medya el ele verip kaotik bir ortamyaratt ve lkeyi faili mehul cinayetlerden28 fiubat srecinin darbeci geleneklerinegetirdiler. Mafya, devlet ve medya sacayadr.

Medya eskisinden ok daha zgr birnoktaya gidiyor. Eskiden ekonomik iliflkileridolaysyla suskun, korkak bir medya vard.fiimdi ise her gazeteci istedii haberi

yapabilecei noktadadr.

Gemiflte kullandmz dil gittike

yumuflamaya ve demokratikleflmeye bafllad.Fakat bu istediimiz nokta da deil nkmedya ve demokratikleflme arasnda birtezat var. Eski devlet mentalitesinin arbast, yeni Trkiyeyi gremeyen bir ksmmedya yneticisi var.

Deiflen Trkiyede medya olarak deiflimigrmezden gelemezsin. Toplum deiflimiistiyor. Yavafl ilerleyen bu deiflim srecinihzlandrmak, siyasi iradeyi itmek siviltoplum kurulufllar ve medyann grevidir.

TRT-fiefl (TRT-6) bir devrimdir. Krtede bir dil midir? denilen anlayfltan bu diledayal bir kanaln kurulmufl olduu noktayagelmifliz. Bu mit verici bir geliflmedir.

Trkiyede ne yazk ki zamann ruhunualglayan bir gazetecilik yaplmyor henz.Fakat muhakkak yaplacak.

Ergenekon gibi bir dava sreci yaflanrkenher fleyin yaynlanmas gerekmiyor. flinlsn karyoruz her fleyde olduu gibi.Ayrca bu srete henz yarglanmakta olan

kiflilere karfl sulayc tavr almamakgerekiyor.3930

NSAN2

011

Adliye

Mu

ha

bir

liiMa

hmu

tv

rKfleYazarSABAH


40/96

Bence Medya Okulunda en bykkazanmnz ideal olan renmektenziyade, sektrle alkal gereki bilgileredinmenizdir.

Spor habercilii iin temel iki ihtiya, iyi

bir istihbarat flefi ve iyi bir muhabirdir.

Spor dnyasnda olup biten her fleydenhaberdar, spor dnyas ile yakn iliflkialarna sahip, futbolcu ve basketbolcularile temas halinde olan, muhabirdir. Sizinok iyi bir ekran yznz olabilir, fakathabere ulaflmak iin iyi bir muhabireihtiyacnz vardr.

Spor habercilii adna son befl yl tam birkbus olarak gryorum. Spor servislerigiderek eridiler. Spor servisleri artk medyapatronlar tarafndan birer yk olarakgrlyor. Eskiden biraz da magazinleharmanlayarak, spor servisleri araclylazenginleflen medya patronlar btn bunlar

unuttular ve spor servislerini 20-25 kifliden3-4 kifliye dflrdler. Bu noktaya biraz daspor serv is ler in in iy i o rgan ize

olmamasndan dolay gelindi.

Artk ajanslara dayanan bir spor haberciliihakim Trkiyede. O yzden hep aynhaberleri izliyorsunuz.

Yurtdflnda muhabir spikerden ok dahanemli. Trkiyede ise herkes spiker olmakister. Yurtdflnda tm ifli yapan muhabir,spikerden daha fazla para kazanyor.

Muhabirlik yolundan geerek spiker olmak,marka olmak her zaman avantajldr.

Yurtdflnda spor programlarnda gnn

muhabiri diye bir blm yaplyor veb y l e c e k a n a l , m u h a b i r l e r i n imarkalafltryor. Fakat lkemizde bunoktadan ok uzaktayz.

Deneyim muhabirlikte ok nemlidir. Spordnyas ile iliflkiler her fleydir spormuhabirliinde.

Tm muhabirler iin olmazsa olmaz koflul,iyi soru sormak ve sorgulamaktan geridurmamaktr.40

Alp zgenYapmc

Sunucu

SporMuhabirlii

Uzun yllar CNN Trk ekranlarndan tandmz, spormuhabirliinin tecrbeli ismi Alp zgen, nchaftann ikinci dersinde spor muhabirliini anlatt.zgen, sektrn skntlarn ve iyi bir spormuhabirinin sahip olmas gereken vasflar vurgulad.

30 NSAN 2011


41/96


42/96

Spor habercilii iintemel iki ihtiya,iyi bir istihbarat flefive iyi bir muhabirdir.

42


43/96

Muhabir, kuflkucu olmaldr. Birkakaynaktan haberi sorgulamaldr .

Bir muhabirin insan iliflkileri son derece stdzeyde olmaldr.

Son dnemde bilhassa muhabirler arasndaideolojik kutuplaflmalar ok artt fakatbundan medya patronlar kazanyor.

Trkiyede ou zaman magazinmuhabirlii ile spor muhabirlii i ie giriyor

ve kaliteli spor muhabirlii bu nedenleyaplamyor.

Eer spor muhabiri olacaksanz, dzensizbir aile hayatna ve sosyal hayata hazrlklolmanz lzm.

Dzgn, iyi bir Trke muhabir iin flart.ngilizce iyi bilmek ise spor muhabirliiiin ok byk avantaj. Kamera nnde,mikrofonda baflarl olmak lzm. Amabunlar yllar iinde geliflebilecek fleyler.

yi bir spor muhabiri olmak iin taraftarpsikolojisini bilmek, her fleyden nce halknierisinden gelmifl olmak ve onlarla maseyretmifl olmak gerekiyor.

Son yllarda spor muhabirliinin erimesinin,bitmesinin temel sebeplerinden biri de kulp

iletiflim aralardr. Takmlarn televizyonu,interneti, canl yayn yapacak argmanlarvar. Bu yzden dier kanallara bir fley

kalmyor.

Eskiden sponsorlar ilk olarak spor servisinegelirdi; yani sponsorluk firmalarnn tercihigenelde spor haberleri olurdu. Fakat artkspor servisleri bu noktadan ok uzakta.

Yneticiler ifllerine gelmedii zamanmedyadan flikyet ediyorlar. Dnyada kulpiliflkileri ekonomik g olarak kullanlyor.Fakat dnyann hibir yerinde sporbltenlerinde kulp yneticilerinigremezsiniz. Bizde halk BakanlarKurulundan 3 kiflinin adn sayamaz fakattm kulp yneticilerini bilir.

Trkiyede reyting kaygs yznden farkl

spor dallar ifllenmiyor. Bir lkede kltrpolitikas gibi spor politikas da gelifltirilmelive devlet tarafndan alternatif spor dallarnnda spor haberlerinde yer bulmas flart olarakkonulmal.

Artk izleyici eskisi gibi deil. Tepki veriyor,nne her konulan yemiyor ve elefltiriyor.Bu sayede spor programclar da kendilerinigelifltirmek durumunda kalyor.4330

NSAN2

011

Spor

Mu

ha

birliiAlpzgenYapmc,Sunucu


44/96

Ben yaklaflk 30 yllk muhabirim. Bununyaklaflk 1213 yl Ankarada geti.Yapmadm ifl kalmad bu sektrde.Stajyer muhabir olarak baflladmH r r iy e t t e fl imd i g en e l y ay nynetmeniyim ve buradan da emekli

olacam, alflmayacam. Size tavsiyembir hedef koyun ve daha sonra da o hedefemdahale etmeyin. Yani oraya ulafltnzzaman tamamdr, artk orasdr; ondansonras yokufl aflasdr.

Ankara gazetecilii deil aslnda baflkentgazeteciliidir bizim yaptmz. nk

dnyann her yerinde baflkentler birbirinebenzer. Baflkent gazetecileri de birbirinebenzer ve birbirlerini iyi anlarlar. Bu Parisegitseniz de, fiama gitseniz de byledir.

Meslein elif-besi fludur: Soruyu dorusorarsanz cevab doru alrsnz.

Satfl fiyat ile maliyeti arasndaki farktan

kazanan gazeteler geride kald. zalzamannda kt zamlar sonucunda gazetepatronlar bir tercih yapmak zorunda

kaldlar. Satfl rakamlarn dflrmeden parakazanmak zorundaydlar ve bu dnemdebankalara kredi baflvurularnda bulunangazete patronlar ortaya kt. Ve bu durumAnkara gazeteciliini nemli kld. PekiAnkara gazetecisi nedir?

Ankara gazetecisinin her resmi binada birkayna vardr. Bu binalarn iindekiadamlarla iletiflime geilmesi ve bubinalarn sk sk ziyaret edilmesi lzmdr.

Ankara muhabirini kravat ve koyu renkkyafeti ele verir.

Kimliksiz olmaya gayret eder Ankaragazetecisi.

Ankarada yaflam alanlar birbirine okyakndr. Maliye Bakan ile kebapda,msteflar ile kafede karfllaflrsn.Dolaysyla Ankarada bir aidiyet hissi, biryaknlk hissi kendiliinden oluflur.

En iyi Ankara gazetecisi o binalardakialflanlar gibi yaflayan, onlar gibi dflnengazetecidir.44

Enis BerberoluGenel Yayn YnetmeniHRRYET

AnkaraGazeteciliive stanbulile liflkileri

nc hafta derslerinin son konuu Enis Berberolu,baflkent gazeteciliini anlatt. Bu gazetecileringiyiniflleri ile kendilerini ele verdiini syleyenBerberolu, iyi Ankara gazeteciliinin kimliksizolmakla mmkn olduunu belirtti.

30 NSAN 2011


45/96


46/96

Ankara gazetecisinin

en byk zaaf, politikac-larla yakn iliflkiler kuruppolitik aidiyet hissetmeyebafllamasdr.

46

HRRYET


47/96

Ankara gazetecisinin en byk zaafpolitikaclarla yakn iliflkiler kurup politikaidiyet hissetmeye bafllamasdr .

Ankara haberlerinde ne kadar ok detayvarsa, haber o kadar tarafszdr.

Ankara gazetecilii, kanlmaz olarakiktidar hissi verir.

1980li, 1990l yllarda Ankara gazetecilerimedya patronlaryla siyasi gler arasnda

iliflki kuran, kulis yapan gl birpozisyondayd. 2000li yllarda medyannyeniden yaplanmasyla bu deiflti, Ankaragazetecilii de yeniden yapland.

Ankara gazetecisinin kavgas ok uzunsrmez. Bir yerden sonra barflrsn.

Gazetecilerin kanmas gereken, Ankara

yazarldr. Bir gn bir slahat bafllayacaksaAnkara gazeteciliine de bir el atlmaldr.

Bir gazetenin genel yayn ynetmeni okynlendirici olduu iin yaz yazmamaldr.

Haberler tarafsz olmaldr ama gazetelerve genel yayn ynetmenleri tarafsz olmaz.

Klasik milliyeti reflekslerle tirajykseltemiyorsun.

Eskiden Baflbakann istedii adamlarn genelyayn ynetmeni olduu dnemler oldu.

Medyay sorgulamak 2000li yllarnmodasdr. Medya kadar tartfllan, medyakadar sorgulanan bir alan yok.

4730NSAN2

011

An

kara

Gazete

ciliive

s

tan

bu

lile

lifl

kiler

iEn

isBer

bero

luGenelYaynYnetmeniH

Medya Okulunda drdnc haftann ilk konuu


48/96

Sosyal medya, eski medya dzeninideifltiriyor. Son alt aydr Wikileakskonufluluyor. flte bu eski medya dzeninindeifltiinin ispatdr.

Genel yayn ynetmeni kimdir? En cesur,

en alflkan en drst en birikimli ve enmerakl kiflidir. Bunlarn hepsine sahipolsanz da genel yayn ynetmeniolamayabilirsiniz fakat en yaratc olmakiin genel yayn ynetmeni olmanz gerekir.nk yaratclk zgrlkle alakal birdurumdur. Bir gazetede de en zgr olangenel yayn ynetmenidir. Fakat susturacakkimse yok diye o susturmaya bafllarsa buda olmaz. nk yaratclk kolektif birifltir.

nternetin ortaya kflyla genel yaynynetmenlii yapmak zorlaflt. nk dntelevizyonda sca scana izlediinizhaberi ertesi gn okutmak zor ifltir.

Genel yayn ynetmeni nasl seilir? Kurumbir vakfsa mtevelli heyeti tarafndan birsene nceden seilir ve seilen eskisiyle

beraber bir sene alflr ve ifli renir. Dahasonra da yer deifltirirler. Fakat bu 80densonra deiflti. Nasl ki bir flirkete CEOseiliyor, tpk byle genel yayn ynetmeniseilmeye baflland. Dflardan birinibeeniyorlar ve gazetenin baflna

getiriyorlar.

Haber objektif, yorum sbjektif olmaldr.Ben buna inanmam. Haber de sbjektiftir.nk bir sr haberin iinden sen onuseip manflete taflyorsun. Demek ki haberde sbjektif.

Herhangi bir haber kanal tm gazete

okuyanlara nazaran 4 kat daha fazlaizleniyor. Dolaysyla dnk haberin zerinemutlaka bir fleyler katmalsnz okunmakiin. Akflam saat dokuzda gazetesininbaflnda olmayan genel yayn ynetmenifark yaratamaz, nk televizyondakimuadili yerindedir ve son dakikageliflmelerini annda deerlendiriyordur o

saatte.

Rakiplere fark atabilmek iin yaratc ifller48

Alev ErEski Genel Yayn Ynetmeni

AKTELSTARTARAF

Genel YaynYnetmenlii

Medya Okulu nda drdnc haftann ilk konuu,Aktel, Star ve Taraf eski Genel Yayn YnetmeniAlev Er oldu. Konuflmasnda genel yayn ynetmenliipozisyonuna uygun kiflinin nasl seildii ve pozisyoniin gerekli nitelikleri vurgulad.

7 MAYIS 2011


49/96


50/96

Devlet gazetecilii

zihniyeti ile yaflyoruz hl.Devlet dili ile konufluyoruz.Fakat yavafl yavafl

dzeliyoruz.

50


51/96

y ap mak l z m. E r t es i g n d ekonuflulabilecek haberler, manfletler yapmaklzm. Ayrca derinlemesine, ayrntl

alfllmfl haberler olmal.

Genel yayn ynetmenlii hofl bir ifltir.Brakmak zordur. Ben istediim trdengazetecilik yapan gazete bulamadm iinbraktm.

Haberi gidip alrsanz zel haber olur.Size getirirlerse ajans haberi olur. nemli

olan haberi arptmadan, drste, cesurcaverebilmektir.

Genel yayn ynetmeniyken kadromdabenim kadar alflkan olan insanlar grmekisterdim.

Dergi genel yayn ynetmenlii gazeteyenazaran ok daha zordur. Dergi iin o kadarkaliteli haber yapmalsnz ki bir hafta sonrabile hl zevkle okunabilsin. Dolaysyladergiden sonra gazeteye geince insan,srtndaki yk atp koflmaya devamediyormufl gibi rahatlyor.

Sayfa editrleri kk devletler gibidirler;kk birer diktatrdrler. Muhabirlerden

gelen haberleri kullanrlar. ounubeenmezler, kendileri deifltirirler. Eskitip anlayfln devamdr bu.

Ekip ruhunu korumak iin nefleli olmakgerekir. Gazetenin iflletmeci tarafn pekdflnmyorum flu an.

Kasvet dolu bafllklar atmay sevmem.Elenceli bafllklar seerim.

Tasarm olarak en sevdiim Cumhuriyettibir zamanlar. Taraf iyiydi, bozuldu. Sabah,Hrriyet gibi byk puntolu manfletler atangazeteleri sevmiyorum. fiimdilerde en fazlaStar beeniyorum: hem hareketli hem

sade. Zaman biraz fazla durgun ama onuda beeniyorum.

Kavgasn vereceim bir gazete yok artk.Bu yzden gazetecilik yapmyorum.

Devlet gazetecilii zihniyeti ile yaflyoruzhl. Devlet dili ile konufluyoruz. Fakatyavafl yavafl dzeliyoruz. Bir Krdn terristdemediine ben terrist demem. BBC byleyapyor. Ben, Bin Ladine de terristdemedim. Gazeteci, sfat kullanmaz.Yaftalamaz. Olay anlatarak verir. Gazetecianlatamadn kfrle syler, aflalar (buolmamas gerekendir).

517MAYIS

2011

Gene

lYayn

Yne

tmen

liiAlev

ErEskiGen

elYaynYnetmeniAKTEL,S

TAR,

TARAF

Drdnc haftann ikinci eitmeni, deneyimli gazeteci


52/96

Yaz iflleri, gazetenin mutfadr. simsizkahramanlardr yaz ifllerinde alflangazeteciler. Sabahtan akflama kadar aynokuldan mezun olduklar arkadafllarnparlatmak iin alflrlar. Dolaysyla okda talip olunan bir alan deildir.

yi Trkesi olan, gazetecilik eitimi almflkifliler, yetifltirilmek zere bir editrnyanna verilir ve yaz iflleri iin yetifltirilir,mezun olur olmaz. nk bir kere muhabirolarak grnmeye alflmfl olan gazeteciyioradan alarak o masaya oturtamazsnz.Dolaysyla yaz ifllerindekiler sahaybilmez, sahay bilen o masaya oturmakistemez. Bu durum yaz ifllerindekialflanlarn, muhabiri anlayamamasna yolaar. Oysa ki karfllkl doru bir iletiflim,ortaya iyi bir ifl kmas iin ok nemli.

Yaz iflleri denildiinde; genifl bir editrkadrosu, genel yayn ynetmeniyardmclar, haber koordinatr, yaz iflleri

koordinatr gelir akla.

Sayfa editrleri benim gzmde birer yaz

iflleri mdrdr. nk kendi sayfalarnaait kararlar alyorlar, tpk haber mdrlerigibi.

Her sayfay b i r inci sayfa g ib idflnmelisiniz. Her sayfann ok nemli

bir haberi ve daha az nemli haberlerivardr. En nemli haberi manflet yaparsnzsayfanza; daha sonra da dier haberlerikoyarsnz.

Editr kendi sayfasnn manfletini,fotorafn vs. kendisi belirlemelidir.Spotlarn yazmaldr.

Okura sunduumuz fley sadece haberinmuhtevas deildir. Ayn zamanda grselliide sunuyorsunuz. Tasarmnz, fotorafnz,flk sunumunuz ok nemlidir.

Haberi tam anlamyla okumadan bafllkatarsanz, ieriiyle alakasz bir bafllk atarve komik duruma dflersiniz. Editr birhaberde bir deifliklik yapacaksa, o haberinsahibi ile grflmelidir.

Editr herkesin dikkatinden kaan bir52

Nurcan AkadGazeteciZETE

Yaz flleri

Nurcan Akad, gazetelerin grnmez kahraman olaraktanmlad yaz ifllerini anlatt. Editrlerin sahipolmas gereken vasflara dikkat eken Akad, bualanda donanm sahibi olmann nemine vurgu yapt.

7 MAYIS 2011


53/96


54/96

Yaz iflleri, gazeteninmutfadr. simsizkahramanlardr yazifllerinde alflan gazeteciler.Sabahtan akflama kadarayn okuldan mezun

olduklar arkadafllarnparlatmak iin alflrlar.

54


55/96

fleyleri fark edebilir ve bu ayrnt zerindenhaberi, manflet olabilecek bir habere doruynlendirebilir.

Editrlerin sahip olmas gereken zellikler:

ok iyi bir Trke ve dilbilgisi.

yi bir haber duygusu, sezgisi.

Sayfaya haber ierii ve grseliyle bir btnolarak bakabilme yetenei.

fiikyet etmeden alflabilme zellii. Yaz

iflleri mdr ayn zamanda kfle yazarlyapamaz. fli bitmez nk. Yapan, ikisindenbirini aksatyordur.

Tablet teknolojileri iin zel olarakgelifltirilmifl dijital bir gazete olan Zeteninamac az ve z, nemli haberleri kaliteli birflekilde sunmak; srekli okuduunuzdaTrkiye ve dnya gndeminin bafllklarnkarmamanz salayacak gerekli genelbilgileri kaliteli ierikle verebilmek. PekiZete neden kt? Arafltrmalar gsteriyorki 40 yafl alt kifliler artk gazetesini kttanokumak istemiyor. Basl gazete miadndolduruyor artk. Zete farkl bir isim.Anlamsz, hnzr ve yeniyi arfltran birisim. ok yakn gelecekte ok yaygnlaflacak

ve bu mecra zerinden gazetecilik dekymetlenecek.

Yeni nesil erkekler bizim dnemimizenazaran kadnlarla ok daha iyi iliflkiiindeler. Ben kadn olmamdan kaynakl

problemlerle ilk kez yaz iflleri mdrolunca karfllafltm. ncesinde kimseninbenden bir rahatszlk duyduu yoktu hattaiyi iliflkiler iindeydik. Ne zaman ki kararmercii oldum, bu gc erkekler benimlepaylaflmak istemediler. Erkeklerin kendiaralarndaki tuhaf flakalarndan hibir zamanhofllanmadm. En sonunda g bela bir slup

tutturabildik kendi aramzda. Kadn-erkekiliflkilerini hibir zaman aabeylikkonumuna getirmeyin, birlikte alfltnzhibir erkee aabey demeyin. Bu durumerkeklerde bir iktidar hissi oluflturuyor.Bundan kann. Ayrca bir zaaf gibialgland iin sakn alamayn. Bugvensizlik oluflturur.

Yeni mecralarla beraber daha zgrgazetecilik yaplabilir; byle bir dnemegiriyoruz. ok fazla sermayeye gerekduymadan dijital ortamda ok iyi ierikleroluflturulabilir. Byk sermaye gerektirenifller gazetecilii ana ekseninden bir yerdensonra saptryor. fiu anda internetgazeteciliindeki reklam artfl oran

gazetelerden ok daha yksek. Zamanierisinde mali olarak byk getirileriolacak.557M

AYIS

2011

Yaz

fl

leri

Nurc

an

Aka

dGazeteciZETE

Medya Okulunun drdnc hafta derslerinin son konuu,

ajans ve son dakika haberciliini anlatmak zere gelen


56/96

Gazeteciliin hangi alanndan iflebakarsanz bakn greceiniz fley, ortakdeerlerdir. Ortada gazetecilik denen birmeslek ve bu meslee giydirilen elbiselervar. Bu bedene bazen dergi habercilii,bazen televizyon gazetecilii ya da ajans

habercilii giydirirsiniz. flin z, ekirdeigazeteci kumaflna sahip olmaktr. Bu zyakaladmz takdirde ajansla bakanyn zanaattr, onu renebilirsiniz.

Gazetecilik geree ayna tutma iflidir. Olayve olgular ortaya karp bunu gereklikkurgusuyla kamuoyuna sunarz. Bizimmesleimiz sadece gerein bir noktasna

ayna tutmaktr. Biz bilirkifli, asayifl flubemdr ya da niversitede akademisyendeiliz, bunun ayrmna varmamzgerekiyor.

Bir habere imza atarak bir milletin ya dabir insann kaderini deifltirebiliyorsunuz.Irak savafl ncesi New York Times,

manfletleriyle savafla zemin hazrlad. Saldrsonras haberlerinin yalan olduu anlaflldve istifalar gerekleflti.

Gazeteciler, maniplasyonda ilk baflvurulankiflilerdir. Bizi ayrcalkl ve nemli klanda budur. Yalan manfletler, 27 Maysdarbesine gtrd bizi.

Habercilii kavramla tanmlayabiliriz:Doruluk-Gvenil ir l ik-Tarafszl k

yice arafltrlmadan, haber atlatmak iinhibir haber verilemez.

Haber nnze gelince nce dil ve gramer,daha sonra 5N 1K kurallar kontrol edilir.Fakat bunlardan daha nemlisi, tarafdengesinin kurulup kurulmamfl olmasdr.

Haberde bir itham varsa tm taraflarngrfl alnmfl olmaldr.

Gazetecilikte n kabul de nyarg kadartehlikelidir. Bin Ladin diye birisi var myd?Bilmiyoruz. Bu sadece bize kabulettirilmiflti. ou kez bir gazeteci rannsoraca soruyu sormay atlyoruz.Manfletler kozmik odalarda saklanmyorlar.

Ergenekon soruflturmasnn ok basit birpolis basknyla baflladn unutmamakgerekir.56

Hakan nceGenel Mdr YardmcsCHAN HABER AJANSI

Ajans Haberciliive Son Dakika

ajans ve son dakika haberciliini anlatmak zere gelen

Hakan nce oldu. nce, gazeteciliin yirmi drt saat

yaplan bir meslek olduunu, haberin hi beklenmedik bir

yerde karflmza kabileceini vurgulad.

7 MAYIS 2011


57/96


58/96

Bizim mesleimiz sadecegerein bir noktasnaayna tutmaktr.

Biz bilirkifli, asayifl flubemdr ya da niversitedeakademisyen deiliz;

bunun ayrmnavarmamz gerekiyor.

58


59/96

Gazetecinin dflncesini snrlandran hibirfley yok. En byk engel kendinizsiniz.Otosansr, en byk sknt mz.

Gazeteci gndemle ilintili hareket etmekzorundadr. Yoksa haberiniz gndemyounluu ierisinde kaybolur gider.

Dnem artk minimal konulardan btnclmesajlar verme dnemidir. Afakkonulardan haberler kmyor artk. srail-Filistin snrnda yaflayan bir ekirdek

aileden yola klarak savafln dramatikliiniortaya koymaktr baflar.

Artk sradan bafllklarla haber yapangazetecilerin dnemi bitti. Artk okuyan,arafltran, sorgulayan, cesurca sorangazetecilerin dnemi bafllad. Sanaldnyann ok hzl geliflmesi; iflini iyi bilen,

donanml muhabir ihtiyacn arttrd.Bir gazetecinin gnmz Trkesine hkimflairlerden fliirler, iyi yazlmfl yklerokumas ok nemlidir. yi bir gazeteciyi,cumhurbaflkan da, kydeki oban daokuyabilir. Biz doktora tezi yazmyoruz.Bunun bilincinde olmalyz.

Sen gazeteciysen lkenin folklorunu, genelanlamda ekonomisini, sahnedeki en sonoyunlarn, ksacas gndemini takip

etmelisin. Bu, farkndalk oluflturur.

Gazetecilikte mesai kavram yoktur. Bu

meslek 24 saat yaplr. Bazen hibeklemediin bir anda haber ayana gelir.

Ajanslar bir haberde ortadan gitmeye alflr.Ajans haberinde im ve yorum olmaz. Bizhaberi genifl tutarz. Medya organlaraldklar haberi, kendi dnya grflne greverirler. Sizin baflarnz, haberinizi alanorganlarn eflitliliidir.

597MAYIS

2011

Ajans

Ha

berc

iliive

Son

Da

kika

Ha

kan

n

ceGenelMdrYardmcsCH

A

Beflinci haftann ilk dersini gereklefltiren Ahmet Bken,televizyon haberciliinin genel durumu ve gidiflat


60/96

Artk muhabir olmak iin yllarca sreneitimlere, kurslara falan gerek kalmad.Artk herkes her fleyi biliyor. Teknik olarakgrnt gemek iin kullanlan 5 metreapl anaklardan bir anta boyutundakiaygtlar dnemine gelindi.

Artk herkes muhabir. Bundan sonra haberseebilen, izleyici ile empati kurabilen, eldeedilen grntleri farkl bir yazmlasunabilen, haberi ssleyebilen ve farklhaber kaynaklarna ulaflabilen kiflilereihtiya var.

BBC gibi kanallar eskisi gibi elemanlar

ile birka yllk szleflmeler yapmyor, uzunsoluklu kadrolu eleman alfltrmyor;dnyann farkl yerlerindeki haberkaynaklarna ulaflabilen kiflilere, ifl baflna,gnderdikleri bilgi ve grntler iin parademeyi tercih ediyor.

Trkiyede haber programlar yllarcapsikolojik harekt arac olarak kullanld.Trk izleyicisinin haber izleme DNAsbozuldu. zleyici dramatik mzikler,

patlayan grntler istemeye alfltrld.rnein bir flehit haberi verilirken her trldramatizasyona baflvuruluyor. Bu, lkedekiular daha da sivriltiyor ve lkedekidemokratik alan daraltyor. Olaya basit birmzik o larak bakmamak gerek .

Artk televizyonun yerine internetle haflrneflir olan bir nesil var. Oturuptelevizyoncularn kendi gelecekleri iinbiraz dflnmeleri gerekiyor. Amerikadainternet reklamcl grsel basn zorlamayabafllad.

Sosyal medya aralar ile artk hi bir fley

gizli kalmyor ama burada da en bykendifle, haberin gvenilirlii sorunu.

Bu meslekte btn mesele kendini tanmameselesidir. Bu meslein alan ok genifl.

Bir alanda uzmanlaflmak gibi bir realiteyok bu meslekte. Muhabirin her fleydenbiraz anlayan kifli olmas gerekir. letiflim

eitiminde bize her fleyin retilmesininsebebi budur. Zamann gerei olarak60

Ahmet BkenHaber MdrTRT HABER

TelevizyonHabercilii

y g g flkonusunda tespitlerde bulundu. Bken konuflmasnda,yeni medya ile beraber muhabirlerin artk dahadonanml olma zorunluluunun doduunu vurgulad.

14 MAYIS 2011


61/96


62/96

Objektivite diye bir fleyolmas mmkn deil. Birgn haberi robotlar yapsabile robotu programlayann

zihniyetini yanstacaktr veyine objektif olmayacaktr.Birka haberi arka arkaya

seip koymak dahi biryanllktr. Objektif olmakdeil, doruluktur mesele.

62


63/96

teknolojiden de iyi anlamak zorundayz.

Siz benim yirmi yl nce dflndklerimidflnrseniz, ben hep nde olacamdemektir. flte bu yzden ortalkta duayengazeteci diye dolaflanlar var. lke, heponlara muhta bu yzden. Oysa onlarzerinden oyun evirmek kolay olduu iingndemde tutuluyorlar. Bu yzden flimdiyeni fleyler sylenmesi gerekiyor.

Objektivite diye bir fley olmas mmkn

deil bana gre. Bir gn haberi robotlaryaparsa o zaman bile robotu programlayannzihniyetini yanstacaktr haber; yine objektifolmayacaktr. Birka haberi arka arkayaseip koymak dahi bir yanllktr. Objektifolmak deil, doruluktur mesele. Haberidoru vermelisiniz.

Televizyonun mrnn bitmesi zorgrnyor. nk insanlar hl bykekranda izlemeyi tercih ediyorlar. Ksavadede bizi kurtaracak fley sosyal medyaytelevizyona adapte etmek ve habere hzleriflimi salamak.

Bizim meslekte yeniden yaplanma bir trlsalanamad. Toplumsal psikolojiyi

ynlendirmek zerine kurulu bir meslekolduundan, statko en fazla direnci bualanda gsterdi.6314

MAYIS

2011

Te

lev

izyon

Ha

berc

iliiAhme

tBkenHab

erMdrTRTHABER

Medya Okulu rencilerine televizyon programclnanlatan TV8 Program Yapm Koordinatr CemalK t i i t ili lii bi


64/96

Bir programn genel olarak hazrlanmamant ayn. Program ncesi yapmc,ynetmen ve yneticiler bir araya gelir veprogram formatna karar verilir. Sponsorlarda bu toplantya dhil olur ve programnsunucusu belirlenir.

yapmlarda program yaplrken ieriibelirlendikten sonra dekor izimi, flk veses uygulama biimi zerine kararlar verilir.

Bizim sektrde her fley son dakika yaplr.Tecrbeler zaman getike kazanlr. Fakatgzel olan scak provalar yaplarakprograma bafllamaktr.

zellikle kadn programlarndan sonrafarkl bir sektr olufltu. zleyici ajanslar,belli bir cret karfll programn formatnagre izleyici getiriyorlar programlara.

Her programdan sonra reyting karnesialnyor ve sonular ok etkili oluyor.Sektr, ok acmasz bu anlamda. Byk

bteli kanallarda programla alakal birhayal krkl olduu zaman, byk maddi

kayplar gerekleflir.

Bir programc srekli bir sonraki iflinebakar. Bu yzden elde ettii baflarnnsevinci ok ksa srer. Programc; sakin,hoflgrl ve sabrl olmaldr. fl ok stresliolduundan, bu durum bazen kiflilereyansyabiliyor. Yapmcnn program ncesisunucu ve konuklar ok iyi hazrlamflolmas gerekir. Kifliler ne kadar profesyonelolsa da, televizyona kmaya alflkn olsada, her geldikleri kanal, yer ve ortam olarakfarkl olduundan heyecanlanabilirler.Bunun bilincinde olmak gerekiyor. Yaynncesi konuflulan her fley yaynda etkili

oluyor. Program esnasnda yaplan basitbir gaf dahi byk sonular dourabiliyor.Bunun bilincinde olarak, ierii nceden,dikkatli bir flekilde netlefltirmemizgerekiyor.

Gven, bu meslekte ok nemli. Birprogramc, konuunun zelini en yaknlar

ile dahi paylaflmamaldr. Eer gvenzedelenmesi olursa kendinize konukbulamazsnz. Ayrca konuk alacanz64

Cemal KarataflProgram YapmcsTV8

TelevizyonProgramcl

Karatafl, samimiyet ve gvenilirliin bir programciin en nemli vasflar olduunu vurgulad. Dersinayrntlar flyle:

14 MAYIS 2011


65/96


66/96

Gven, bu meslekteok nemli. Bir programc,

konuunun zelini enyaknlar ile dahi paylaflma-maldr. Eer gven zedelen-mesi olursa kendinize konukbulamazsnz.

66

kifliyi ikna etmekte srarc olmanz gerekiyor


67/96

kifliyi ikna etmekte srarc olmanz gerekiyor.

Bu meslekte eitim ok nemli ama, tecrbeher fleyden daha nemli. Zaman ierisindeprofesyonellik kazanyorsunuz.

Reyting yalan bana gre. Reyting, bir fikiralmak iin yaplan anketler kadar gvenilir.Gnmzde bir programn baflars, gazeteve televizyonlarda ska yer almas ilellyor.

6714MAYIS

2011

Te

lev

izyon

Programcl

Cema

lKara

tafl

ProgramY

apmcsTV8

Medya Okulunda beflinci haftann son konuuCihan Haber Ajans kdemli kameramanlarndanMurat Azkeskin oldu. Azkeskin, meslein


68/96

Kameraman denince iflin zor ksm aklageliyor. Alandan haber toplama ifli buarkadafln zerindedir. Kameramann iflizordur, meslei renirken de, yaparkende zordur. Programda / haberde iflin zneyse, kameramann elinden o kmaldr.Kameramann daha bafltan iflin zneodaklanmas gerekir. Bu flekilde kimseyorulmamfl olur.

Kameramann yanndaki muhabir, onunfiziki zorluklarn hesaba katmal ve onagre davranmaldr.

Tripod, kameramanlk iin olmazsa olmaz

bir alettir. Kaliteli grnt iin tripodkullanmak zorundasnz.

Sektr kameramandan fotoraf ekmesini,grnt ekmesini hatta haber toplaypyazmasn bek l iyor . Bu durumkameramann asabiliinin bir sebebidir.

Bu meslek zorluunun yannda ok zevkli

bir ifltir. Bu uurda ok fazla hrszlamaruz kalrsnz. yi grnt ekmek

kameramana her fleyi unutturur. Muhabir,alanda kameramann kollaycs olmaldr.

fiimdi haber merkezlerinde kurgu odalarvar. En iyi montaj muhabir deil, kurgueditr deil, kameraman yapar. nkgrnty eken odur ve tm ayrntlar

zihnindedir.

Sizin ifliniz isteseniz de istemeseniz dekamerayla, grntyle alakaldr. nkteknoloji artk grnty kucaklyor vealtna haberini yazyor. Kendinizi bugrsellikten dfllayamazsnz.

Ama, foto muhabirlii kadrajnda grntekmektir. Bir haberi en iyi besleyen fleydetaydr. O detaylar ne kadar kaliteli isehaber o kadar etkili olur.

K a m e r a m a n l k t a R e h a M u h t a r mentalitesinden kurtulmamz gerekiyor.Kameray sallayarak haberde aksiyonyaratma zihniyetinden kurtulmalyz.

Kameray sallayarak izleyene eziyetvermekten vazgemeliyiz. Bu yzden ben68

Murat AzkeskinGrnt YnetmeniCHAN HABER AJANSI

TelevizyonKameramanl

Murat Azkeskin oldu. Azkeskin, mesleinzorluklarndan ve inceliklerinden sz ettiikonuflmasnda, rencilere flunlar syledi:

14 MAYIS 2011


69/96


70/96

fiimdi haber merkezlerindekurgu odalar var.

En iyi montaj muhabirdeil, kurgu editr deil,kameraman yapar. nkgrnty eken odur vetm ayrntlar zihnindedir.

70

yllarca yurtdflna grnt satamadm. Haber kameraman olmak isteyenlere 8


71/96

Bizden istenen, tripod zerinde sabit karealfllmfl grntdr.

Eitimiyle, disipliniyle bu ifli ciddiyealmalyz. Haber, detayda gizlidir.Kameraman, muhabir gibi haber yazmasnbilmelidir. Bilmezse, haberde kurgulu birekim yapamaz. yi bir kameramanngrnts zerinde muhabir ve kurgumontajcsnn pek bir alflma yapmasgerekmez.

Kameraman habere giderken haberkonusunda bilgi sahibi olmaldr. Haberkonusunda kurgusunu bafltan tasarlamaldr.

Haber bir ekip iflidir. fiofr bile baflarnznbir parasdr. fiofr istemezse baflbakanneskortuna yetiflemezsiniz. Bir haberegiderken ekibinizi kurmazsanz alanda golyersiniz.

stanbul kameramanlar, iflin nezaketiniunutabiliyor. Ne ifl yaparsanz yapn,nezaketi ihmal etmeyin. Rakip olabilirsinizama her fleyden nce arkadaflsnz vebirbirinize ifliniz dfler.

Syleyeceim sekiz maddeyi dikkate alankameraman ve muhabir sekiz yllk tecrbesahibi olur.

neri:

1. Kameraman ekiminde kesinlikle tripod

kullanmaldr.

2. ekim srasnda kameraman, sabit karealflmay bilmelidir. Altflar saniye tek kaytalflarak doru grnty elde edebiliriz.Profesyonel haber kameramanl dnkameramanlndan farkldr.

3. ki kanaldan temiz ses alarak ekimyapmalyz. Sessiz grnt, anlam taflmaz.

4. Kurgulu ekim yapmalyz. Haber yazargibi ekmek gerekir.

5. Iflk, ekimde ok nemlidir. Haberdefl srttan almalyz. Karfldan alnan flkgrnty bozar.

6. Haber ekiminde time-codelualflmalyz.

7. Haber ekiminde sreyi 4-8 dakikaarasnda ayarlamalyz. ekim konumuzagre nceden sremizi planlamalyz.

8. Alandaki kiflileri konuflturmalyz.

Rportaj grntye zenginlik katar vegrnty anlamlandrr.7123

NSAN2

011

Te

lev

izyonK

ameraman

l

Mura

tAz

kes

kinGrntYnetmeniCHA

Altnc haftann ilk dersini gereklefltiren zgr Yici,son yllarda gittike nem kazanan ve yazl basnnrakibi olma yolunda ilerleyen internet gazeteciliini


72/96

Siz eer internet habercilii yapyorsanznnzde srekli ajanslar ak olur. kiflekilde rakiplerinize fark atabilirsiniz: Bir,daha iyi bafllkla, haberi daha iyi satacakbir sunum. ki, sizin daha fazla adamnzvardr haberi geecek, dier site dahakktr, siz fark atarsnz.

Gazete iin hazrlanan haber bir srkontrolden getikten sonra baskya gidiyor.Oysa internette haberi ok hzl vermekgerekir ve gazetedeki bu kontrolaflamalarnn ou yoktur. Bu da bol hatayapma imkn veriyor, nk maksat haberihzla alp ok doru bir sunumla ve doru

malzemeyle vermenizdir. Aksi takdirdegelecek yok.

nternet haberlerinde ilgi ekici unsurlarnkullanlmas gerekiyor. Video paylaflmlarile haber daha dikkat ekici hale geliyor.

Haberi teyit noktasnda ok ciddi skntyaflyoruz. Fakat bu sknty gze almadan

rekabet yapamyorsunuz. On haberdendokuzu doru, yzde onu ise eksik oluyor.

Bu iki tartflmaya kap ayor: biri etikdieri ise reklam ksm. Kalitenizikoruyarak, rekabetten geri kalmamayaabalyorsunuz. Haber kaynann haberiilk size vermesidir nemli olan. Eskidentelevizyona klrken flimdi internetedfllmesi trend. Hemen konulup, hemenkaldrlabilmesi ve arflivlerde korunmasgibi bir durumunun olmamas ynyletercih sebebidir internet.

Bir haberi koyarken inisiyatif kullanmanzgerekir. Bazen haberi teyit edecek kaynakbulamazsnz; ya teyit etmeden koyarsnz,ya da teyit edilmesini beklersiniz ve

rakipleriniz size fark atar.

nternet habercilii hza ve rekabete dayalbir habercilik. Siz eer kalem erbab olmakistiyorsanz, bu sizin iin yanlfl mecra olur.lerde kadrolar genifllerse bu alanda kalitelikalemlerin olmasn da isteyebiliriz ama fluan bize gereken, hz.

zel ekipleriniz olmuyor internette. Tekinsan ok ifl yapyor. O beendiiniz ve72

zgr YiciGenel Yayn YnetmeniSABAH, ONLINE

nternetHabercilii

anlatt. Yici, fark atma prensibi zerine kurulu grdinternet haberciliinde hzn nemine vurgu yapt.

21 MAYIS 2011


73/96


74/96

Okuyucunun sitenizikapatmas ok kolay.Biraz zorluk karyorsanzokuyucuya annda

kapatyor. Gazeteyi bir kerealdysa artk okuyor. Fakatsitenizde sisteminiz

yavaflsa, videonuz yavaflalyorsa kaybedersinizokuyucuyu.

74

idealize ettiiniz gazetecilikle, yapmakd k ld kl d l

bazen sizi ok yanltan durumlar dal bili M t t h b d ki


75/96

zorunda kaldklarnz arasnda uurumlarolabiliyor. Bu nedenle baz arkadafllar geldive gitti.

nternetle ok alkadar olmanz sizi baflarlklmyor bu iflte. nk iflin temeli internetdeil, haber. Haber yoksa hibir fley yok.

Spot ve bafllklar haberde ok nemlidir.Baflarl bir spot, okuyucuya haberi sonunakadar okutur. nk genel olarak okumay

ok seven bir millet deiliz.

Okuyucunun sitenizi kapatmas ok kolay.Biraz zorluk karyorsanz okuyucuyaannda kapatyor. Gazeteyi bir kere aldysaartk okuyor. Fakat sitenizde sisteminizyavaflsa, videonuz yavafl alyorsakaybedersiniz okuyucuyu.

nternet haberciliinin gecesi gndz yok.Gazeteyi baskya gnderirsiniz, eve gideryatarsnz. Bu iflte byle bir durum yok. Buhaliyle gazeteyi alt etmemesi mmkn deil.Gazete bayatlamfl haberi veriyor. Gazeteniniki flans var: Biri elindeki yazarlar dierizel haberler.

Rekabette ok fazla zekya kap ayorinternet habercilii. Birka isabetli hamleylebir anda ne geiyorsunuz. te yandan

olabiliyor. Manflet yaptnz haber, yandaki(size gre) daha az kaliteli haberden dahaaz tklanabiliyor.

Copy-paste mentalitesi ile haber yapansiteler genellikle kk sitelerdir. Bykhaber siteleri ajanslardan gelen haberlerikullanrlar.

nternet gazetecilerinin haklar kstldr.Hakknzda dava alabiliyor fakat sra 212*

meselesine gelince gazeteci deilsiniz.Ayrca akreditasyon meselesi var. eflitlitoplantlara herkes katlabilirken, internetgazetecileri davet edilmiyordu. Bu yeni yenideiflmeye bafllad. (*212 sayl basn iflkanunu)

ok ciddi gelirler getiren bir ifl bu. Sizinartk gazetelere de fark atacak zel

habercileriniz de varsa ifl tamamdr. Nitelikligazeteciler internete gelince yapacaklar ifliangarya grebiliyorlar; fakat ifl seme yahutbeenmeme durumlar varsa bunu internethabercilii kaldrmaz. nk haberin tmdetaylar tek bir elden ve olabildiince hzlkmaldr.

7521MAYIS

2011

n

terne

tHab

erc

iliizg

r

YiciGenelYa

ynYnetmeniSABAH,

ONLIN

E

A Haberde yaynlanan Nasl Yani? programnnsunucusu Hdr Gevifl, Twitter zerinden yapt srelirportajlarla sosyal medyada bir ilki gereklefltirdi.Eski Taraf yazar altnc haftann ikinci dersinde


76/96

Sosyal iletiflim aralarn hangi amalakullandmz ok nemli. Biz nedenTwitterdayz? Pasif bir alc olarak m,yoksa aktif bir katlmc olarak kendimiziifade etmek iin mi?

Twitter Facebooka nazaran daha

bilgilendirici, daha ksa ve z, biraz dahaelenmifl hali Facebookun. Facebookdagrsele, videolara ve fotoraflara eriflimdaha kolay.

Gazetecilik asndan, sosyal iletiflimsitelerinden Twitter, insanlara dorudanulaflma imkn sunuyor. Ayrca yazdnz

tweetler kifliliiniz ve entelektel altyapnzhakknda ipular veriyor takip edenlere.

Twitter ok nemli bir ara. 140 karakterliktweetler ile kendinizi ifade ediyorsunuz.Biraz d ikkat l i o lmak gerek iyor yazdklarmzda ama ayn zamanda doalda olmalyz.

nsanda kendini duyurma istei var.Twittern dier paylaflm sitelerinden

stnl, annda ve ksaca size kendinizisunma olana salyor olmas.

Artk sradan insanlar da sosyal medyaaracl ile bilgi retiyorlar. Yalnzca bilgitketen olmaktan kyorlar bu yolla.

Bu mecralarda dflnsel planda alflveriflinolmas, arada eflitlii salyor. Yalnzcaetkilenen olmaktan kp etkilemeyebafllyorsunuz karflnzdakini.

Geleneksel medyadan farknz, ok hzlolmanz. Annda haber verebiliyorsunuzve bu ynnzle fark atyorsunuz.

Yazdklarnz denetleyen bir yap vargeleneksel medyada. Oysa sosyal medyadabyle bir durum sz konusu deil.Olabildiine zgrsnz bu mecrada. Eerrenci iseniz gazetecilik pratiiyapabilirsiniz Twitterda ve bu interaktifortamda kendinizi gelifltirebilirsiniz.

Editoryal mdahalenin olmayacak olmasbizi daha dikkatli olmaya sevk ediyor. n k k s a b i r z a m a n s o n r a76

Hdr GeviflGazeteciA HABER

Sosyal Medya

Eski Taraf yazar, altnc haftann ikinci dersinderencilere sosyal medya konusunda flunlar syledi:

21 MAYIS 2011


77/96


78/96

Yazdklarnz denetleyen biryap var geleneksel medyada.Oysa sosyal medyada bylebir durum sz konusu deil.

Olabildiine zgrsnz.Eer renci iseniz gazete-cilik pratii yapabilirsiniz

Twitterda ve bu interaktifortamda kendinizi gelifltire-bilirsiniz.

78

yazdklarmzdan utanabiliriz ve hatta buyazdklarmz, gelecek kariyerimiz iin


79/96

y , g y olumsuz bir etki yaratabilir.

Gndelik hayatta olduu gibi sosyalmedyada da sosyalleflmek kolay deil.nsanlar eflitli saldrgan tavrlartaknabiliyorlar iletiflimlerinde, fakatzamanla slubun oturacan zannediyorum.

Yurttafl gazeteciliini Twitter zerindencanlandrmaya alflyorum. Dnyann her

yerinde eflitli olaylar oluyor ve bu olaylarntanklar var. Peki, ben bu tanklar naslorganize edip yurttafl gazeteci halinegetirebilirim? Bu alanda maniplasyonunlemek iin kiflileri dikkatli bir editoryalszgeten geirmek gerekiyor. Bu yntemlehaberi daha ucuz hale getirebilirsiniz. nkher yerde muhabir bulundurmanz neredeyseimknsz.

Twitter kullanmak bizi n yaflamaktanalkoyabiliyor. Alflkanlk yapan bir halivar. Yafladmz anla btnleflmek yerinedflarda braktmz insanlarn ierdekidrbn gibi oluyoruz. Fakat belki zamanlabu yeni hayat tarzn oturtabileceiz.

7921MAYIS

2011

Sosya

lMe

dy

aHdr

Gev

iflGazeteciAHABER

Altnc haftann son dersini Medya Dernei GenelSekreteri Deniz Ergrel verdi. Yeni medya dzenindebyk nem taflyan tablet ve mobil teknolojileringeldii noktay anlatan Ergrel, bu yeniliklere hkim


80/96

Medyada kariyer yapmay, antik Truvaflehrini kuflatmaya benzetiyorum. YunanllarTruva flehrinin yksek duvarlarn ykmakiin ok uzun mcadeleler verdiler fakatflehri ancak bir Truva at hilesiyle fethettiler.Tpk bunun gibi, medyada bir yer edinmekiin ok uzun mcadeleler vermek gerekir.

Ben diyorum ki: Bu mobil teknolojilerdoru kullanlrsa medyadaki kariyerimizeyardmc olacak bir Truva at olabilir.

nemli olan bizim teknolojiye naslyaklaflmamz gerektiidir. ki sene sonrabtn iPhone ve iPad uygulamalardeiflebilir hatta yepyeni aletler de kabilir.

Ama biz bunlarn alflma mantnanlarsak ve bunu iflimize tatbik edersek buelimizde byk bir kazan olur.

Bugn iPad ile bir gazetecinin yapmasgereken tm ifli yapabiliyoruz.

5 yl sonraki yaynclk flimdikiyaynclktan ok farkl olacak. Teknoloji

sizi korkutmasn. fiimdiden kendinizi buduruma alfltrmalsnz. Bu da merak

ederek ve geliflmeleri takip ederek olur.

Trkiyede bugn yaklaflk 40-50 bin iPadkullancs var.

Tablet bilgisayarlarn dnya apndaki bubaflars, en temel duyularmz olan grme

ve iflitme duyularna hitap etmelerindenkaynaklanyor. Tablet bilgisayarlarn naslalfltn anlamak iin uzun saatlerce kursalmaya gerek yok, biraz kurcalamak yeterli.

YouTubea girip ufak bir arama yapn,kedilerin ve bebeklerin bile iPad kullandvideolar greceksiniz.

Tablet teknolojileri ile multimedyaaralarn en iyi flekilde kullanmamzgereken, interaktif bir habercilik anlayflortaya kyor. Bu habercilikte ses, video,grnt ve yaz bir arada.

Bugn bir gazeteci adaynn ilk yapmasgereken ifllerden birisi kendisine bir onlinekimlik oluflturmaktr. Online kimlik isebloglar ve sosyal medya aralar ileoluflturulabilir. Blog, bizim kendimizi ifade80

Deniz ErgrelGenel SekreterMEDYA DERNE

Tablet ve MobilTeknolojileri

olan muhabirin daha hzl yol kat edeceini vurgulad.

21 MAYIS 2011


81/96


82/96

Bugn bir gazeteciadaynn ilk yapmasgereken ifllerden birisi

kendisine bir onlinekimlik oluflturmaktr.Online kimlik ise bloglar

ve sosyal medya aralarile oluflturulabilir.

82

edebileceimiz nemli bir alandr. Fakatblog aklmza her geleni yazabileceimiz

haberin ierii kadar grselliine de byknem vermeniz gerekiyor.


83/96

bir gnlk deildir. Blogu kariyerimizeyardmc olacak dijital bir kartvizit gibidflnmeliyiz. Facebook ve Twitter gibisosyal medya aralar ise blogumuzdakifikirleri paylaflabileceimiz nemli aralarolacaktr.

Artk iflverenler kurumlarndaki pozisyonlariin eleman ararken adaylarn isimleriniGoogleda aratyorlar, internette haklarnda

yazlmfl yazlar var m fotoraf var monlara bakyorlar. Eer kendimize ait birbloumuz ve profesyonelce kullandmzsosyal medya aralarmz olursa bir Googlearamas yapldnda hakkmzda dorubilgilerin kmasn salayabiliriz.

Sosyal medyay ve teknolojiyi ne iinkullandnz nemlidir. Bir vakit kaybolarak grrseniz vakit kaybedersiniz,bilgilenme arac olarak grrsenizbilgilenirsiniz.

Tablet, zellikle dergi yayncl iin nemlibir adm oldu. Wired dergisi bilhassa nemligeliflmeler salad ve dier dergilere deilhm kayna oldu.

Tablet bilgisayarlarn yaygnlaflmasylagrsellik ok nemli hale geldi. Verdiiniz

Kitap yayncl da iPad ile farkl bir boyut

kazand. Bir kitabn sunduu ieriin okdaha fazlasn tablet uygulamalar ileverebiliyoruz. Ayrca bu kitaplarnkorsannn yaplamamas da yaynclar adnabyk bir avantaj.

iPad yaynclnn bugn geldii noktayve ne ynde ilerlediini anlamak iin Al

Goreun Our Choice kitabna mutlaka gzatmalsnz.

Gazeteciler iin nerebileceim baz mobiluygulamalar ise flunlar:

- Audioboo

- Adobe Photoshop Express

- Impression

- Evernote

- iPrompt Pro

- Flipboard

- Pulse

- Read It Later

- Tivibu8321MAYIS

2011

Ta

bletve

Mo

bilTe

kno

lojiler

iDen

izErg

re

lGenelSekreterMEDYAD

ERNE

Medya Okulunun son hafta konuklarnn ilki, ZamanGazetesi Editr Fevzi Yazc oldu. Yeni dnemdegazete tasarmnn nasl olmas gerektiini rneklerleaklayan Yazc, tasarmn habercilikteki nemine

rg apt Dersin a r nt lar fl le


84/96

Gazete tasarmna dair farkl fleylersylemek istiyorum. Babalide gazetetasarmna mizanpaj denilir geilirdi. fiimdidaha kapsayc bir ifade olarak tasarmdiyoruz. nk bunun iinde sadece grselunsurlar sayfaya yerlefltirmenin tesindefleyler var. Daha derinlemesine haberin

kimyasna, fotorafn kimyasna, ierieiflleyen baz detaylar var. Gazetetasarmcsndan beklenen, haberin grselolarak kimyasna girip onun ihtiyalarnagre baz tasarruflarda bulunmasdr.

Temelde gazete tasarm yapan kiflileriletiflim fakltelerinden ya da gzel

sanatlardan geliyor. Fakat genel olarakgzel sanatlardan gelen kifliler gazeteyi,bir sanat eseri olarak gryor ve estetiifazla nemsiyorlar. Biz de bunu dengeleyenbir yaklaflmn olmas gerektiikanaatindeyiz. Dolaysyla gazetesayfalarn tasarlarken sanatn ve tasarmntm imknlarndan yararlanmalyz fakatkan ifl sanat eseri deil ve yle olmas dagerekmiyor.

Bir haberi tasarlarken, doru bir byklk,doru uzunluk, doru grseller, dorurenkler, doru yaz karakterleri, doruhiyerarfli ve doru kompozisyon, dikkatetmemiz gereken unsurlardr.

Biz grsel unsurlar yazdan farkl

grmyoruz. Nasl ki harfler haberi bizeaktaran unsurlar ise fotoraf da byledir.Fotoraf ve yaz birbirini destekleyenfleylerdir. nemli olan hepsini yerli yerindekullanmaktr. Gazete tasarmcsndanbeklenen budur.

Fotoraf 5N1Kya byk lde cevapverebildii ve kolay okunabildii iinnemlidir; ok hzl iletiflim kurabilen vekendini anlatan bir unsurdur. Elimizde birde illstrasyon var. Baz konular var kifotoraflayamazsnz. Ayrca baz sayfalarhaber sayfalarndan ayrmanz gerekir.Gazetenin ok boyutlu olmas gerekir.Ok u y u cu , say fa l a r ev i rd ik esklmamaldr. llstrasyon tam bu noktada

devreye girer. Ayrca illstrasyon,fotoraftan farkl olarak esnektir. Haber84

Fevzi YazcGrsel YnetmenZAMAN

Gazete Tasarm

vurgu yapt. Dersin ayrntlar flyle:

28 MAYIS 2011


85/96

Gazete tasarlarken haberler


86/96

Gazete tasarlarken haberlerarasnda bir hiyerarflioluflturmanz gerekmektedir.Bu hiyerarfli ile siz okuru

ynlendiriyorsunuz. nkortalama olarak okur 20dakikasn ayryor gazeteye

ve siz nemli haberleriniziyakalamalar iin okuru okiyi ynlendirmelisiniz.

86

fotorafna mdahale edemezsiniz. Oysabilhassa yorum sayfalarnda sizeyorumlayabileceiniz bir malzeme gerekir

Tipografi, gazetenin kimliini oluflturur.Fotoraflar her gn deiflir, fakat yazkarakteri devam eder Bulduunuz bir gazete


87/96

yorumlayabileceiniz bir malzeme gerekir.O yzden illstrasyonu tercih ederiz.

nfografik, Trkiyede biraz acemiceyaplyor. Dnyada ise byk ilgiyleyaplyor. Bizim okurumuz grsel dflnenbir okur, dolaysyla infografik zerindedurulmas gerek. Hazrladmzinfografiklerle haberi basit bir grselanlatmla okuyucuya sunabiliyoruz ve

b y l e c e k o n u y u a n l a m a l a r n kolaylafltryoruz.

Gazete tasarlarken haberler arasnda birhiyerarfli oluflturmanz gerekmektedir. Buhiyerarfli ile siz okuru ynlendiriyorsunuz.nk ortalama olarak okur 20 dakikasnayryor gazeteye ve siz nemli haberleriniziyakalamalar iin okuru ok iyi

ynlendirmelisiniz.

Yaplan arafltrmalar, okurun gazeteyebakt zaman nce byklne grefotoraflara, sonra fotoraf altlarna sonramanflete ve haber girifllerine gittiinigstermektedir. Dolaysyla fotoraf ustacakullanmanz gerekmektedir. Bilhassa

manflete setiimiz fotoraf byk nemtaflmaktadr.

karakteri devam eder. Bulduunuz bir gazeteparas, logosu olmasa da kendini ele

veriyorsa kimlik oluflturmufl demektir.Ayrca yaz karakteri, etki boyutunu,okunaklln da etkiler. rneinAmerikada yeni kan bir gazete dahi,gvenilirlik oluflturmak iin gotik harfkullanyor. The Guardian, tipografi vegrsellik olarak ok baflarl bir rnek.

Gazetede renk, nemli bir unsur. Renkleestetik ve kimlik yakalayabilirsiniz.Trkiyede gazetelerin genel rengikrmzdr. Biz, Zaman iin renk tasarlarkenfarkllaflmak istedik. Maviyi tercih ettikfakat soukluunu stmak iin yannatamamlayc renk olarak turuncuyu getirdik.Mavi gvenilirlik veriyordu ki bu, bir gazete

iin en nemli mesaj; yanndaki turuncu dacanllk ve dinamizm verdi ve tamam oldu.

Sayfa tasarlarken reklam da kompozisyonadhil dflnmeniz gerekmektedir .

8728MAYIS

2011

Gaze

teTasa

rm

Fevz

iYazcGrselYn

etmenZAMAN

Haftann ikinci dersinin eitmenleri Selahattin Sevive Ercan Arslan oldu. Haber fotorafl zerineyaptklar sunumda, Arslan ve Sevi fotorafn etkisive haber fotoraflnda nelere dikkat edilmesigerektiini anlatt. Dersin ayrntlar flyle:


88/96

nsanlar gazeteyi eline aldklarnda ilknerden bafllarlar? Cevap: Byk fotoraftanbafllarlar. Demek ki haberimizi okutmakiin doru bir fotoraf seimindebulunmalyz. Fakat yalnz ilgi ektirmekiin fotoraf kullanlmaz. Fotoraf, olaylailgili en temiz, zet bilgiyi sunan haber

yazma biimidir ayn zamanda. Fotorafaltlar da ilk okunan metinlerdir haberde.nsanlarn grsel hafzalarnn dier zihinselalglamalarndan daha gl olduugereinden hareketle fotorafa nemvermek zorundayz. Biz gazetelerdekifotoraf sayfada yer doldurmaya yarayanya da grsel yan unsur olarak kabul

etmekten ziyade haberin kendisi olarakgryoruz.

Foto muhabirinin klasik bir reklamfotorafs ya da vesikalk eken mahallefotorafsndan fark, kendisini gazeteciolarak tanmlamasdr. Foto muhabiriektii fotorafn sorumluluunu dahisseder. ektii fotorafn bilgisineulaflmak ve ayrntlarn arafltrmak onunbir dier vazifesidir.

yi fotoraf, sadece felket anlarnda ekilirdiye bir kural yok. Yani illki depremolmas yangn kmas gerekmiyor iyifotoraf iin. Fakat bunun dflnda byleanlarda da olayn dehfletinin dflnda olayestet ize ederek sunabilmelisiniz.

Basn fotorafnn dier disiplinlerden farkve arts fludur: Fotoraf, ekildii gngazeteyi kurtarr, ondan sonra da arflivnitelii kazanr. Bir haber yaynlandgnden sonra eskiyen bir zellik taflr vebir daha da ounlukla kullanlmaz.Fotoraf ise hep kymetlidir. Manevideerinin yannda maddi deer olarak da

ekildii andan itibaren her kullanldndasize kazandrr.

Dnyada dijital bir devrim yaflanyor. Artkinsanlar gazetelerini internetten okuyor vegazetenin gelecekteki yeri tartfllmayabaflland. ou dnya gazetesinde artkkadrolu foto muhabirler yok. Olanlardayaptklar iflleri ortaya koyduka para

kazanyorlar. ou internet medyasnayneldi. Foto muhabirleri son dnemde88

Selahattin SeviFotoraf EditrZAMAN

Ercan Arslan

Foto MuhabiriMLLYET

Fotoraflk

ge e t a att e s ay t a fly e

28 MAYIS 2011


89/96


90/96

90

video muhabirlerine dnflt. Bir fotorafbir yere gittii zaman fotoraf da ekiyor,video da ekiyor ve bunlar bir araya getirip

sayfaya gre fotoraf yerlefltirilir.Dolaysyla foto muhabiri ifle gittii zamanyatay, dikey ve detay fotoraflar almaldr.

oMuhabiriMLLYET


91/96

internet zerinden satmaya alflyor. Ayakta

kalabilmek iin yeni fleyler retmekzorundalar.

Bir foto muhabirinin iki zellii var: Biriayrcalk, dieri sorumluluk. Biz, herkesingiremeyecei yerlere basn kartmz olduuiin girebiliriz. Halkn haber alma hakkolduu iin biz girebiliriz ama siz

giremezsiniz. Sorumluluk ise objektifolmay, iflin iine hile sokmamay gerektirir.Tabi ki foto muhabirinin bir politik grfl,bir gemifli olacak, fakat haberi manipleetme, delil karartma hakk yoktur.

Trkiyede foto muhabirlerinin alflmasiin uygun bir alan oluflturulmuyor. ouzaman tehlike ile bafl bafla kalyoruz. Oysa

oraya gidiflimiz keyfi deil halkn haberalabilme hakk iin oradayz.

lifltirilmifl gazetecilik, fotorafln ilkkeflfinden beri yaplmaktadr. Bu flekildeekilmifl fotoraflara da flphe ile yaklaflmakgerekmiyor. nemli olan zihinlerinilifltirilmemifl olmasdr.

Ustalar der ki: yi grsel ynetmen fotorafagre tasarm yapar. Fakat bizde genelde

Bir ifle gittiiniz zaman sizin dflnzda

gazetenize fotoraf servis eden on kifli dahaorda oluyor. Siz tabi ki sizin fotorafnzhabere girsin istiyorsunuz. nk bu iflegosu en yksek mesleklerden birisi.Dolay s y la fark l l k yaratmanzgerekmektedir.

Fotoraf sanat ile ilgilenen kifliler, genelde

gazete fotoraflarn estetik yoksunu olarakgrrler. Oysa ki bu tamamen insannkendisini gelifltirmesi ile alakal. Ayrcateknik gerelerinizin de tam olmas gerekir.Emanet makine ile ekim yaplmaz.Konularna uygun objektifler kullanmanzlazm.

Fotorafn kameradan eksii var. Biz sesi

veremiyoruz. Dolaysyla bu eksiikapatmamz gerekiyor. Fotorafta birkompozisyonun devamn salamamzlzm. Fotorafn habere uygun, anlatmdacanl ve etik deerlere saygl olmas lzm.Foto muhabirinin fotoraf zerinde hileyapmamas gerekir.

9128MAYIS

2011

Fo

tora

fl

kSe

laha

ttinSev

iFotorafE

ditrZAMAN,

Ercan

Ars

lan

Foto

Medya Okulunun son konuu karikatrist SalihMemecan oldu. Konuflmasnda medyay bir sanatgzyle yorumlayan Memecan, karikatrist olmak iinsahip olunmas gereken vasflar zerinde de durdu.Dersi kendi hayatndan kesitlerle zenginlefltirdi.


92/96

Nasl karikatrist olunur, onu anlatacam.Beni, Bu yafltan sonra benden karikatristolmaz, diyerek dinlemeyin. Belkiocuunuz karikatrist olur, ona faydanzdokunur. Veya bir gn bir gazetede yneticiolursanz ve bir kflede izen bir karikatristalflannz olursa, ona nasl davranacanz

etkiler belki bu konuflma.

Karikatrist olabilmek iin nce izebilmekgerekiyor. Diyeceksiniz ki, bu bir kabiliyetmeselesi. Fakat tecrbem gsterdi ki buyryebilmek gibi bir fley. Nasl kibebekken yryemiyorsunuz, bir zamangeliyor yrmeye bafllyorsunuz; aynen

yle, izemiyorsunuz, bir zaman sonraizmeye bafllyorsunuz. Belli bir mddetsonra izmezseniz unutuyorsunuz. Benizmeye mecbur kalanlardandm. Konuflmazrm vard. Bu yle bir fley ki iflseiminizden efl seiminize kadar herfleyinizi etkiliyor. Konuflmayacam birmeslek setim; mimar oldum. Amerikadalise sonrasnda dil okuluna giderken ge

rendiim ve alglamak zerine olandevim iin on tane karikatr izdim, A

aldm ve A almakla da kalmadm gzdebir renci oldum. Takdir grdke dahafazla iziyorsunuz ve daha iyi izmeyebafllyorsunuz. Btn mesele izmeyedevam etmek ve krelmemek. Ne kadarok izerseniz o kadar kolay izmeyebafllyorsunuz. Ben her yerde, srekli

iziyorum.

Karikatrist olabilmek iin gereken ikincifley ise komik olabilmek. Bu da doufltanolmuyor. O da uraflmanz, tekniini,taktiini renmeniz gereken bir fley. Farklbakfl asndan bakabilmeniz, grlmemiflolan grmeniz gerekiyor. Bana bazen

soruyorlar, lham m geliyor? diye.Diyorum ki ilham beklerseniz a kalrsnz.Konu bulabilmek iin farkl bakabilmek,ok alflmak ve tam konsantre olabilmekgerekiyor.

Son olarak, karikatrist olabilmek iinbilgili ve kltrl olmak lazm. Dorumesajlar verebilmeniz iin bu flart. Ben

mimarlk okudum; zerine master, doktorayaptm. Eer bu kadar okumasaydm yine92

Salih MemecanKarikatristSABAH

KarikatristOlmak

28 MAYIS 2011


93/96


94/96

94

karikatrist olurdum ama byle iyi birkarikatrist olamazdm. Bilgili olmanzgerekiyor. nk bu, bir duruflunuzunolmasn salyor Acemi karikatrcler


95/96

olmasn salyor. Acemi karikatrcler

saa sola bakarak izerler. Beeniliyormuyum diye srekli etrafa bakarlar. Zamanlaolgunlaflyor ve bunlardan syrlyorsunuz.Genler bir irticac tipi ya da gbeklikapitalist tipi izerler. nk zamanndaaabeyleri de yle izmifltir.

40 yldr karikatr iziyorum. ncelerirapidomla iziyordum; siyah-beyaz

basyorlard. Daha sonra ofset baskyageildi; karikatrlerim renkli baslmayabaflland. Sonradan bilgisayarlar ortaya kt.nternetin icad ile ifller ok kolaylaflt.Laptoplarn kmasyla seyahat edebilmeyebaflladm. Yanma antam alp dnyannher yerinde karikatrm izip, gazeteyeyollayabiliyorum. Yalnz antam biraz ar

(laptop, bir tarayc, balant kablolar).fiimdi iPad uygulamalarnn geliflmesinibekliyorum. O da gerekleflince kk biraletle izimlerimi yapp, paylaflabileceim.

9528

MAYIS

2011

Karikatr

istOlmakSalihMemecanK

arikatristSABAH


96/96

Documents

geleneksel medyadan yeni medya editörlüğüne