Gençlerin Güçlendirilmesine Yönelik Harcamaları İzleme Kılavuzu

8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu

1/36

1

STANBULBLGNVERSTESSTKETMVEARATIRMABRM

***STKalmalarEitimKitaplar

BtezlemeDizisino6

GENLERNGLENDRLMESNEYNELK

HARCAMALARIZLEMEKILAVUZU

NurhanYentrkYrkKurtaranBilgiSTKGenlikalmalar

MART2010


2/36

2

STKalmalar-EitimKitaplarBtezlemeDizisinehogeldiniz.

Sivil Toplum Kurulularnn gerek yurtdnda gerekse Trkiyede bteyi izlemekonusunda yaptklar almalarn, oluturduklar a ve platformlarn gittikeyaygnlatnsyleyebiliriz.Bukonudaortayakanbilgiveeitimihtiyacnacevapverebilmekamacylabukonudaeitimprogramlar,eitimkitaplarveizlemeraporlargelitirmek zerine almaya baladk. STK almalar - Eitim Kitaplar, Btezleme Dizisi altnda kacak olan yaynlarn ilk grubu temel bte okuma yazmakapsamndadeerlendirilebilecekolanikieitimkitabdr:TemelBteOkumaYazmaveokYllBtezlemeKlavuzlar.Buikitemelbteokumayazmaeitimkitabntematik izleme eitim kitaplar/raporlar izleyecektir. Tematik raporlarn amacSTKlara izleme yntemi nermek ve her yl yine STKlarn katlmyla bteleri

izleyerekyaynlamaktr.Budizidenyaymlananeitimkitaplarveraporlar:1)TemelBteOkumaYazmaKlavuzu2)okYllBtezlemeKlavuzu3)SosyalKorumaHarcamalarnzlemeKlavuzu2009-201020114)AskeriveGvenlikHarcamalarnzlemeKlavuzu2009-201020115)ocuunKorunmasnaYnelikHarcamalarzlemeKlavuzu6)GenlerinGlendirilmesineYnelikHarcamalarzlemeKlavuzu7)EngellilereYnelikHarcamalarzlemeKlavuzu

Prof.Dr.NurhanYentrkstanbulBilginiversitesiSivilToplumKurulularEitimveAratrmaBirimiDirektrSTKalmalar-EitimKitaplarBtezlemeDizisieditr

NurhanYentrkveYrkKurtaranGenlerinGlendirilmesineYnelikHarcamalarzlemeKlavuzuSTKalmalarEitimKitaplarBtezlemeDizisino6stanbul,Mart2010 STANBUL BLG NVERSTES STK ETM VE ARATIRMA BRM

DolapdereKamps,KurtuluDeresiCaddesiNo:47Dolapdere34440BeyolustanbulTelefon:02123115469,02123115404,02123115403,02123115222Faks:02122970134eposta:[email protected]@bilgi.edu.tr

Buraporahttp://stk.bilgi.edu.tr/stkButce.aspdenulalabilir.


3/36

3

ZET

GenlerinGlendirilmesineynelikharcamalarizleyebilmek iinGenlikveSpor

GenelMdrl,YksekrenimKrediveYurtlarKurumu(YURTKUR),ABEitim

veGenlikProgramlarMerkeziBakanl(UlusalAjans)nnharcamalarn,SosyalDestek Program (SODES) kapsamndaki genlik projeleri ve Trkiye Kurumu

(KUR)ungenlerinistihdamnaynelikharcamalarn,TBTAKburslar,Yksek

renim Kurumu Aratrma grevlileri burslar, Milli Eitim Bakanl (MEB)

yurtd renim burslar, MEB Orta retim Yurt ve Burslar Daire

Bakanlnnburslarninceledik.

2008ylndatoplam2,387,298,878TLolanharcama2009ylnda3,143,090,232TL

olarak gereklemitir. Genlie harcanan toplam btenin yaklak % 80ini

oluturan Genlik Spor Genel Mdrlnn ve YURTKURun harcamalarnda

2010, 2011 yllarnda reel bir azalma ngrlmektedir. Gayri Safi Yurt i Hasla

(GSYH)iinde,genleriglendirmeyeynelikyaplanharcamalarnpay,2007

2009yllarnda,srasyla%0.2,%0.2,%0.3olarakhesaplanabilmektedir.Buoran,

Trkiyede sylemde ok nemseniyormu gibi gzken genlie kaynak

ayrlmadnn gstergesidir. Btede genlik yoktur. Kald ki bu hesaplamaya

iindesporveisizliklemcadelegibidorudangenliinglendirilmesineynelik

olmayanharcamalardadahiledilmitir.GayriSafiYurt i Hasla iinde genlerin

glendirilmesine ynelik yaplan harcamalarnartmas gerekmektedir. Kamudaki

dier kurumlarn, btelerinde genlerin glendirilmesine ynelik yeni

programlarnalmasiledeartsalanmaldr.Halbuki,yaptmztahminleregre

buorann,nmzdeki3yldahadadmesingrlmektedir.

Trkiyede 1524yalar arasndagen nfusun%30unu oluturan eitim alangenler, 20072009 yllarnda genlerin glendirilmesine ynelik yaplan

harcamalarn yaklak %75ini almaktadr. Oysa eitim dndaki genler gen

nfusun %70ini oluturmalarna ramen, genlerin glendirilmesine ynelik

btedenaldklarpay%25ilesnrlkalmaktadr.

Yksek retim Kurumlarnn harcamalar genlerin glendirilmesine ynelik

harcamalarla b irarada dnldnde bile oran % 1.2 civarnda kalmaktadr.

Ortaretimdeeklendiindebuoranancak%2yeulaabilmektedir.


4/36

4

1.ALIMANINKAPSAMIVEYNTEM

KAPSAM

ocukluk ve genliin evrensel bir tanmn yapmak zordur. Birlemi Milletler

EitimBilimveKltrrgtgenlikiingeerliyagrubunu1524yaarasnda

kabul ederken1 DnyaBankas 1224 ya grubunu2, Avrupa Birlii ise 1525ya

grubunugenolaraknitelemitir.3FakatABdestekliGenlikProgramaltndakibaz

Eylemler,1330yaarasndakigenlerinyararlanmasnaynelikkurgulanmtr. 4

NeredeysednyadakitmlkelertarafndankabulgrmolanBirlemiMilletler

ocuk Haklar Szlemesine greyse 18 yana dek herkes ocuk kabul

edilmektedir.5

Bualmaerevesindeocuavegenlieynelikharcamalarnayrtrlmasnda

danemlizorluklardanbiriocukvegenyaaralnnbelirlenmesiydi.ocukve

genlikle ilgili harcama klavuzlar gelitirilirken ocuun Korunmasna Ynelik

Harcamalar zleme Klavuzunda 018, Genlerin Glendirilmesine Ynelik

Harcamalar zleme Klavuzunda ise 1524 ya araln inceledik. Eer harcama

koruma ile ilgili ise ve 018 ya aralndaki bireyler iin yaplmsa ocuun

KorunmasnaYnelikHarcamaKlavuzunda,eerglendirmeileilgiliiseve1524ya grubundaki bireyler iin yaplmsa Genlerin Glendirilmesine Ynelik

HarcamalarzlemeKlavuzukapsamndadeerlendirdik.

Bu yaklam, kamudaki yeni genlik yaplanmas kapsamnda STKlarndesteiyle

oluturulan Genlik Strateji Dokmanndaki ya aralyla da uyumludur. Bu

erevedeklavuzunbugelimelerideveriolarakdesteklemesimuhtemeldir.

1UnitedNations.2007.UnitedNationsWorldYouthReport2007,http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/wyr07_introduction.pdf(09.03.2008)2 Worldbank. 2006. World Development Report 2007 Development and the Next Generation,Worldbank,WashingtonD.C.s.40.3 European Union .2001. European Commission White Paper-A New Impetus for European Youth,Commission of the European Communities COM 2001 (681) Final, Brussels,http://europa.eu/scadplus/leg/en/cha/c11055.htm,s.6.(09.03.2008)4AvrupaKomisyonuGenlikProgramKlavuzu2010,http://www.ua.gov.tr/uploads/genclik/2008/programguide/Program_Kilavuzu_2010.pdf5BirlemiMilletlerocukHaklarnadairSzleme,http://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23a.html


5/36

5

Genlerin Glendirilmesini, genlerin zerk ve eit bireyler olarak

yaayabilmeleri,genolaraktoplumsalhayatakatlabilmeleriiinyapabilirliklerinin

veyetkinliklerininarttrlmasamacylaglendirilmelerianlamndakullandk.6

ocuun Korunmasn, dier bir deyile bedensel, zihinsel, sosyal ve duygusal

geliiminin salanmas, ihmalden ve istismardan korunmas, iinde bulunduu

sosyoekonomik koullarn dzeltilmesi, karlaabilecei risklerle mcadelede

glendirilmesi ve ocuk haklarna ynelik duyarlln tm toplumda

yaygnlatrlmasanlamndakullandk.7

Buanlamda,1524yagrubundakigenleringlendirilmesikapsamndaelealnan

kurumlarveharcamalarunlardr:

GenlikveSporGenelMdrl(GSGM):Sporavegenlieynelikharcamalar

Kredi ve Yurtlar Kurumu (YurtKur): niversite genliinin barnmas, kredi ve

burslarnaynelikharcamalar

DPTye bal Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl

(UlusalAjans):HayatboyurenmeveGenlikProgramlarileilgiliharcamalar

SosyalDestekProgram(SODES):Genliinglendirilmesiileilgilikltrvesanat

projeleri

TBTAK altndaki Bilim nsan Destekleme Daire Bakanl (BDEB): Gen

aratrmaclaraynelikkarlkszeitimburslar

Trkiye Kurumu (kur): Aktif igc programlarndan mesleki eitim

konularndayararlanangenlereynelikharcamalar

MilliEitimBakanl:Genlereynelikbursveyurtlarlailgiliharcamalar

YK: niversitelerde alan aratrmagrevlileriniyurtd eitimlerineynelik

burslar

6Genlikpolitikalarnndayananoluturanbukavramlarnveyaklamntartldbiralma

olarakbkz.Yentrk,N.Kurtaran,Y.VeNemutlu,G.TrkiyedeGenlikalmasvePolitikalar,stanbulBilginiversitesiYaynlar,2008.7ProgressforChildren:AReportCardonChildProtection.Number8,September2009.S.2.


6/36

6

KltrveTurizmBakanl:Genlereveocuaynelikmzevesanatfaaliyetleri

ileilgiliharcamalarveABKltrProgramileilgiliharcamalar

Kk ve Orta lekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme daresi Bakanl

(KOSGEP):Gengiriimcilereynelikprogramkapsamndakiharcamalar.

zellikle,TBTAK,YK,MilliEitimBakanlveKURtarafndangenlereynelik

harcamalarda 24 ya zerindekilere ynelik harcamalar yer yer dahil etmek

zorundakaldk.

Gerek ocuun korunmas gerek genlerin glendirilmesi klavuzlarnda eitime

ynelik harcamalar klavuzun ana blmlerine katmadk. Bu yaklamn temel

nedenlerindenbiri,eitimdndakidesteklerinenazeitimkadarnemliolduu

ynndekidncemizdir.Genlerleilgilitartmalarneitimdereformkonusuna

sktdagznnealndnda,genleriodanaalankamupolitikalarndaeitim

dndakiolanaklarlailgiliharcamalarnmevcuttartmasrelerineeklemlenmesi

iin byle bir strateji izledik. Genlie ynelik yksek retim ve orta retim

harcamalarntoplamharcamlartablosununekindeelealdk.Bununbirkanedeni

vardr: Birinci olarak, bu harcama kaleminin bte harcamalarnn fonksiyonel

snflandrmasna ynelik tablolarnda gerek geriye doru gerek ileriye ynelikolarak kolayca bulunabilmesi ve ikinci olarak da eitim harcamalarnn yksek

olmas nedeniyle, eitim harcamalar katldnda eitim d ocuk ve genlik

harcamalarnngzardedilmesieilimininarbasmasdr.8

Bu klavuzda da mahalli idarelerin ocuun korunmas ve genlerin

glendirilmesineynelikharcamalaryeralmamaktadr.

8ocuuneitimineilikinharcamalardaizlemekisteyenSTKlarbueklerikullanarakeitim

harcamalarnizlemekiingerekliyntemivekaynaklaraulaabilirler.AyrcabukonudaEitimReformuGiriimi,2007ve2008yllarndaEitimzlemeRaporlaryaynlamtr,buraporlarnemlibilgileriermektedirhttp://www.erg.sabanciuniv.edu.


7/36

7

YNTEM

Yntemolarakikinciblmde,ncelikleyukardasaylankurumlarnharcamalarn

alt kalemler olarak inceleyip dorudan genliin glendirilmesiyle ilgili olanlar

ayrtrdk.Buayrtrmaygenelanlamdabekurumiinyapabildik.Bukurumdan

birincisi olan GSGM iin 20062009 gereklemi harcamalarn Maliye Bakanl

MuhasebatGenelMdrlverilerinden,20102012verileriniBteMaliKontrol

Genel Mdrlnn verilerinden aldk. Ancak GSGMnin alt birimleri ile ilgili

harcama detaylarn 2008 faaliyet raporundan aldk. Kurumun kendi internet

sitesindeki veriler 2006 yl gereklemi harcamalarn gstermekte daha ileriki

yllariinherhangibakabirkaynakbulunamamaktadr.

YURTKURiin20062009gereklemiharcamalarnMaliyeBakanlMuhasebat

Genel Mdrl verilerinden, 20102012 verilerini Bte Mali Kontrol Genel

Mdrlnn verilerinden aldk. Alt birimler itibariyle harcamalar ok detayl

olarak YURTKURun faaliyet raporunda yer almaktadr. nc kurum olan, AB

EitimveGenlikProgramlarMerkeziBakanl(UlusalAjans)verilerineinternet

sitesinden veResmiGazeteden ulamakmmkn olmaktadr. Drdnc kurum

olan SODES kapsamnda yaplan harcamalarn iinden DPTnin internet sitesinde

yaynlananprojeleritektektarayarakgenleringlendirilmesineynelikolanlar

ayrdk. TBTAK faaliyet raporlarnda harcama verileri daireler ve dairelerin

yrttprojelerekadarinenayrntdayeralmaktadr.TBTAKtoplamharcamas

iin 20092011 aras ngr bulunmakla birlikte, alt birimler iin ileriye ynelik

ngrlereeriemedik.

nc blmde, genlerin glendirilmesine ynelik harcama yapan ancak

harcamalarn ocua ynelik olanlarnn ayr olarak yaynlanmad/tasnifedilmedii KURun genlie ynelik almalarn kendi kaynaklarndan yola

karak tanttk. Ayrca ocuun korunmasna ynelik toplam harcamalarn

hesaplanabilmesi iin kurumun yaynlamas gereken verilerin neler olduunu

akladk. KUR ile yazl ve szl iletiime geip genlie ynelik harcamalarn

ayrtrarakbizeyollamalarntalepettikvebuverilerinialmamzadahilettik.


8/36

8

BenzerekildeYKnniversitelerdegrevliaratrmagrevlilerininyurdnda

etimrmelerineynelikburslar,MilliEitimBakanlYurtdrenimburslar

ve Ortarenim yurt ve Burslar Daire Bakanl tarafndan yaplan harcamalar

kurumlardantelepederekbulabildik.

Drdncblmde,verileriayrtrlamayan/olmayankurumlarayerverdik.Bunlar

KltrBakanlveKOSGEPtir.Beinciblmdegenleringlendirilmesineynelik

bulunabilen tm verileri toplam bir tablo olarak verdik ve genlerin

glendirilmesine ynelik harcamalar deerlendirdik ve politika nerilerinde

bulunduk.


9/36

9

2. GENLERN GLENDRLMESNE YNELK YAYINLANMIHARCAMALARININZNSRMEK

A.GenlikveSporGenelMdrl(GSGM)

GSGM, 356 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile Babakanla bal olarak

almalarna devam etmektedir. Genler ile ilgili genlerin bo zamannn

deerlendirilmesineilikinhizmetleriyrtmek,bilgivebecerikurslardzenlemek,

genlerinkt alkanlklardankorunmas iingerekli tedbirleri almak, Okul d

izcilik ve spor faaliyetleri ile genlik faaliyetlerini programlamak, dzenlemek,

ynetmek ve gelimesini salamak, genlik derneklerinin tescil, vize, aktarma

ilemlerini yapmak, beden eitimi, genlik ve spor faaliyetleri iin gerekli olan

genlik merkezleri, hostelleri, kamplar iletmek ve bu tesisleri vatandan

istifadesinesunmak,genlerinbozamanlarnndeerlendirilmesihususundadier

kurulularlaibirliiyapmak9erevesindebelirlenmifaaliyetlerinyrtlmesini,

kendibnyesindekiGenlikHizmetleriDairesiBakanl(GHDB)araclilehayata

geirmektedir.GSGMninyediadetanahizmetbirimiiindealtsdorudansporile

ilintiliyken,ilerindensadecebiriGHDBgenleriledorudanilgilidir.

GenlikHizmetleriDaireBakanl(GHDB)bnyesindesekizadetubemdrlbulunmaktadr. Bu ube mdrlkleri; Destek Hizmetleri, Genlik Merkezleri,

Genlik Kamplar, Kutlamalar ve Kltrel Faaliyetler, Genlik Sivil Toplum

Kurulular, ocuk Oyunlar, Uluslararas likiler, ve Rehberlik, Danma ve

Aratrma ube Mdrlkleridir. l bakanlklarna bal Genlik Merkezlerini

altrmakdaGHDBninalmaalanlariindedir.10

Genlik ve Spor Genel Mdrlnn btesi Tablo 1da grlebilir. GSGM

harcamalarn 20062009 yllar iin gerekleen 2010 iin kanunlaan ve 2011

2012 iin ngrlen harcamalar olarak grebiliyoruz. Harcamalar ve GSYHya

oranlarTablo1deverilmektedir.

9GenlikveSporGenelMdrl,2006FaaliyetRaporu,Babakanlk,Ankara10Ayrntlbilgiiinbkz.Kurtaran,Yrk,TrkiyedeGenlikAlanndaDevletinRol,TrkiyedeGenlikalmalarvePolitikalar,stanbulBilginiversitesiYaynevi,stanbul,2007.


10/36

10

Bu tabloya gre GSGMnin harcamalarnda nmzdeki dnemde bir art

ngrlmemektedir. Fakat genlik alanndaki yeni yaplanma srecinde yeni bir

genlikkurumununkurulmasgndemdedir.BudurumdaGSGMninyapsnanasl

devam edebileceiyle ilgili gelimelerin 2010 yl iinde bte harcamalarn

deitirmesi mmkndr. Buna ek olarak yeni bir kurumun kurulma olasl

erevesindeekbirtablonuntmanalizlereeklenmesimmknolabilir.

GSGMnin alt birimlerinin gereklemi harcamalarna ilikin 2008 yl tarihli

verilerinekurumunFaaliyetRaporlarndanulatk.Tablo2de2008yldenekve

harcamalar grlmektedir. Buradakarlatrmaolana elde etmek iin,devletin

kriz olmadan GSGMyene kadardenek pland zerinden bir yorumyapmamzmmknolacaktr.Ocak2010tarihinde2009ylharcamalargereklemiolarak

elimizdeolacaiinharcamalarasndandabirkarlatrmayaplabilecektir.

GSGM tekilat yapsnda arlkl olarak sporla ilgili faaliyet yapan birimlerdedir.

Bunlar TesislerDairesiBk.,Spor EitimiDai.Bk.,SporKontrolrleriKurul Bk.,

SporKurulularDai.Bk.SporFederasyonlar,SporFaaliyetleriDai.Bk.dr.1993

ylndanitibarenSporFederasyonlar,zerkfederasyonlarhalinedntrldve

bakanlarseimleibanagelmeyebalad.BuerevedeFederasyonlaraverilen

btelerdeSporFederasyonlarDairesindenSporFaaliyetleriDairesinekaydrld.

Sporla ilgili dairelerin bteleriyle dorudan genlerin glendirilmesine ynelik

hedefleri olan GHDBnn btesi karlatrldnda ciddi bir fark grlmektedir

(Tablo2).


11/36

11


12/36


13/36

13

Yurtdfonlar

Son4senedir,GenlikveSporGenelMdrlharcamabtesindegzkmeyen

eitli uluslararas fonlar ve ibirlikleri de genlerin glendirilmesine ynelik

yaplan harcamalardr. Bu harcamalarn ilgili kalemler altnda gzkmemesinin

temel nedenlerinden biri, aada ayrnts verilecek uluslararas kurumlarn bu

nakit transferlerini vakf statsnde olan Genlik Spor Vakf zerinden hayata

geirmesidir. Kat zerinde ilgili uluslararas kurulu tarafndan STKya transfer

olarak gzken sre uygulamada, ilgili vakfn bnyesindeki uzmanlarn Genlik

Hizmetleri Dairesi Bakanlna hesap vermesi biiminde yrmtr. Bu

uygulamayaekolarakilgiliuluslararaskurumunharcamalaraynikatkbiiminde

de projelere yansyabilmitir. Bunlar ayrtrmak mmkn olmamaktadr. Bu

projelerle ilgili Daire Bakanl tarafndan yaplan e finansman harcamalar

GHDBnnharcamalariindegzkmektedir. Vakfzerindenyaplanprojeler iin

uluslararaskurumlardaneldeedilenkaynaklarkamununyaptharcamalariine

katmadk.

Buuygulamalarlailgilisomutrnek,GenlikHizmetleriDairesiBakanltarafndan

DnyaBankasdesteiyleyrtlenGenlikSosyalGeliimProgramdr.Buprojeyle

ilgiliharcamalardaVakfbnyesindeolduuiinhesaplarmzakatmadk.

Yenikanunalmalar

2009 ylnn yazndan itibaren Babakanlk talimatyla grevlendirilen genlik

almagrubu,brokratlardanoluanbekiilikbirekiptenolumaktadr.Bugrup

TSSDEde(TrkiyeSanayiveSevkdareEnstits)kamu,yerelynetimler,baz

STKlarveeitlisektruzmanlarnnkatlmylayaklak100katlmcylabykbir

toplant dzenlemitir. Daha sonra bu grup iinden daha ufak bir alma grubu

Genlik Strateji Dokman zerinde almaya balamtr. Ayrca genlik alma

grubununkendiiinde,siviltoplumkurulularnndahiledilmedii,biralmayla

genlik alannda yeni bir kurumun kurulmasna ynelik bir alma yapt

bilinmektedir. Her iki almann da son haline ulamak henz mmkn

olmamaktadr. Fakat bu yeni almalar ve deiim sreci dikkate alndnda,

gelecek yllarda genlik alannda yeni kurumlar ve bunlarn harcamalar ortaya

kabilirvevarolanbazkurumlarndenekleriazaltlabilir.


14/36

14

Yeni dokman ve nerilen yeni genlik kurumunun ierii belli olmad iin

genlerinkamupolitikalarnakatlmnnaslsalayaca,devletkurumlararasnda

genlik zelinde nasl bir koordinasyon hayata geirecei ve genlerin ve sivil

toplum kurulularnn ihtiyalarna ynelik nasl bir yaklamla hangi politikalarhayata geirecei konusunda bir netlik yoktur. Tm bu gelimelerin mevcut

harcamalarnasldeitireceinienerken2011ylndagrebileceiz.

B.YksekrenimKrediveYurtlarKurumu(YURTKUR)

YURTKURun grevleri faaliyet raporlarnda Yksek renim rencilerine burs,

renim vekatkkredisi vermek, Yksek renimrencilerinebarnmahizmeti

vermek, Kurum yurtlarnda barnan rencilerin sosyal, kltrel, sportif vb.

ihtiyalarnkarlamakzeregereklialmalaryapmakolaraktanmlanmaktadr

Burs: lke ierisinde yksek renim gren Trk genlerinin, sosyal ve kltrel

geliimlerinikolaylatrmakamaciledevamettikleriyksekrenimkurumlarnn

normalretimlerisresincebaarlveihtiyasahibirencilereKurumtarafndan

karlkszolarakverilenmaddidestektir.

renim kredisi: lke ierisinde yksek renim gren Trk genlerini maddi

yndendesteklemek,sosyalvekltrelgeliimlerinikolaylatrmakamaciledevam

ettikleriyksekrenimkurumlarnnnormalretimlerisresinceverilenzorunlu

hizmetykmllbulunmayanborparadr.

Katkkredisi: Yksekrenimkurumlar;rencilerineyneliksosyal,kltrelve

sportif faaliyetler ile beslenmelerine katkda bulunmak iin her yl Bakanlar

Kuruluncatespitedilenmiktarlardakatkpayalmaktadr.Katkkredisi;katkpayna

karlk olarak renci adna bor para kaydedilip, yksek renim kurumlarnadenen paradr. Katk kredisi Kurumca istenen artlar tayan her renciye

verilmektedir.

YURTKURunanahizmetbirimibulunmaktadr.BunlarKrediDairesiBakanl

veYurtdareveletmeDairesiBakanlveYURTKURBlgemdrlkleridir.

YURTKUR zel bteli bir kurum olduu iin devlet btesinden ald katknn

yansrazgelirleribulunmaktadr.Bunlaryurtyatakcreti,kantingelirleri,tahsiledilen borlargibigelirlerdir. YURTKURun harcamalar, bte katks, zgelirleri


15/36

15

Tablo3deTLveGSYHyaoranlarolarakverilmektedir.

Merkezi Ynetim btesinden YURTKURa yaplan ve yaplmas ngrlen

transferlerinGSYHyaorannabakldndabirartngrlmediianlalmaktadr

(Tablo3).

Kredi Dairesi Bakanl ile Blge mdrlkleri ve Yurt dare ve letme Daire

Bakanlnun harcamalarn ayr ayr grmek YURTKUR harcamalarnn hangi

alanda younlatn grmek asndan kolaylk salayacaktr. Tablo 4te bu

harcamarakamlaryeralmaktadr.

Tablo4ana birimin harcamalarngsteriyor.Enbyk harcamaKrediDairesi

Bakanlnn bor vermekaleminde grlyor. Buharcama aslnda ismindende

anlaldgibi,ileridegerialnmakzereyaplanbirharcama.Tablo4teyeralan

yurtlara ve burslara ynelik harcamalarnkarlksz destek olduu dnlebilir.

AncakYurtlariinyaplanharcamalarnbirksmnndarencilerdenyatakcreti

olarakgerialndnbiliyoruz.Aada yurtlar,kredilerveburslarlailgiliharcama

vegelirleriayrayrinceleyeceiz.


16/36

16

B.1.KrediDairesiBakanl

Anayasada yer alan 42. Madde Devlet, maddi imknlardan yoksun baarl

rencilerin renimlerini srdrebilmeleri amacyla burslar ve baka yollarla

gerekli yardmlar yapar. demektedir. Bylece renciler iin baar gibi n

koullubiryaklamla,aslndabir hakolarak tanmlanmasengellenmitir.Bylece

Kredi Dairesi Bakanlnn sunabildii burs says ve burs ve kredi miktarlar,

Anayasnn 42. Maddesinde yer alan hkm yerine getirmesine olanak

vermemektedir.

2008Faaliyetraporunda,Kurumamracaatedenvebelgeleriniverenbaarlve

ihtiya sahibi rencilere burs, geri kalan rencilere ise renim kredisi,

bavurudabulunanvekurumcaistenilenartlartayanherrenciyekatkkerdisi

verilmitirdenilmektedir.2008yliin181,490renciarasndan32,338renci

eitlikontenjanlarkapsamndayadakaytszartszbursalmaktadrlar.

Bukontenjanlar:

SYMKlavuzundakikontenjanlarnntoplamzerindenniversitelere,

MilliEitimBakanlretmenYetitirmeveEitimGenelMdrlne;

SSsonucundailk100egirenrencilere

Sosyaldevletanlaygereitablodabelirtilenrencilerimizekaytszartszolarak

bursverilmektedir.

Engelli


17/36

17

Annevebabasvefateden

DaruafakaLiselimezunu

Gaziocuu

ehitocuu Yetitirmeyurdundabarnan

AmatrMillisporcu

Terrsebebiylekyboaltlan

Kurumcaverilenburssaysnnazolduu,rencilerinesasolarakrenimkredisi

vekatkkredisiiledesteklendiklerisylenebilir(Tablo5).

niversiteyikazanmveailesiningeliridkolanhergenbuyarmaiindeok

nemlibirbaareldeetmidemektir.Frsateitsizliininkrklememekiinpuana

baklmakszn kendi bulunduu yaam koullar iinde baarl saylabilecek

(ailesiningelirinindkolmasnaramenniversiteyikazanm) tmrencilere

bursverilmelidir.BuerevedeilgiliAnayasamaddesinindeimesigerekmektedir.

Kurum tarafndan verilen burs/kredi miktar da olduka azdr (Tablo 6). Art

oranlar asndan bakldnda enflasyon artlar dikkate alndnda burs

miktarnn yeterli olmad grlebilir. zellikle 2008 ylndaki art orannnenflasyonartorannnaltndaolduugrlmektedir.


18/36

18

Tablo 7de Krediler Dairesinin kredi ve burs harcamalar ve YURTKURun kredi

alm rencilerden yapt tahsilat, ald faizler ve ald para cezalar

grlmektedir. Kredi harcamalarndan bu gelirler karldndaMerkezi Ynetim

btesindennetolarakharcanankaynanGSYHnnyaklak%0.08ikadarolduu

grlmektedir. Anayasann 42 maddesinde yer alan baarl ve ihtiya sahibi

genlereynelikolarakMerkeziYnetimbtesindenayrlankaynakiseolaanst

dktr.

B.2.YurtdareveletmeDairesiBakanl

2008 Faaliyet Raporunda Yurt dare ve letme Dairesi Bakanl yksek

renimedevameden rencilerin, an gereklerine uygun, modern ortamlarda,

huzurvegvenortamierisindeyurtlardabarndrlmas,ucuz,salklvedengeli

beslenmeleri,sosyal,kltrelvesportifyndengelimeleriiingerekliolanhertrl

hizmetiyerinegetirmeyiamaedinmitir.Buamala,lkegenelindeyurtihtiyave

nceliklerini tespit eder. Yurtlara alnacak rencilerin bavurularnn

deerlendirmesi ile ilgili kayt ve kabullerine ilikin ilemleri yrtr

denilmektedir.BuradanveTablo4tenanlalacagibi,bubirimidaribirbirimdir,

yurtlarailikinesasharcamalarBlgemdrlklerinceyaplmaktadr.Yurtlarlailgili

harcamalar deerlendirirken bu iki birimin harcamalarn birarada gz nnde

bulundurucaz.


19/36

19

B.3.YURTKURBlgeMdrlkleri

2008FaaliyetRaporundaBlgemdrlkleriningrevleriYurtlardahuzurun,can

vemalgvenliininsalanmas,yatakkapasiteleriniveboyatakdurumlarnbal

yurtlarlakoordineederekatlkapasiteolmamas,gecehizmetlerininaksatlmadan

yrtlmesi iin gerekli tedbirlerin alnmas ile ilgili i ve ilemleri yapar.

Yurtlardaki kk iletmelerle ilgili almalar genel mdrlke tespit edilen

statlereuygunolarakyerinegetirir.Yazaylarndahizmeteakkalacakyurtlarnve

kkiletmelerin,yurtlardakonukedileceklereilikinilemlerinyerinegetirilmesi

iin gerekli tedbirleri alr. renci disiplin, beslenme, sosyal, kltrel ve sportif

faaliyetlerine ilikin almalarn mevzuat ve genel mdrlk emirleri

dorultusundayerinegetirilmesinisalareklindetanmlanmaktadr.

Tablo 8den YURTKUR yurtlarnda barnabilen kz ve erkek rencilerin saylar

grlmektedir. Bu say olduka dktr ve yksek renim gren genlerin

ihtiyacnkarlamaktanuzaktr.

Sadece yurt talebini karlayarak zlecek bir sorun deildir. Bu erevede

genlerin zerkliini gelitirecek yaam alanlarn hedefleyen btncl bir

yaklamnhayatagemesineynelikokkademelibirpolitikauygulamasrecine

ihtiyavardr.

Tablo9rencilerinverdikleriaylkyatakcretinigstermektedir.


20/36

20

Aylkasgaricretin2008yliinortalama492TL(ikidnemolarakhesaplanannet

asgari cretin ortalamasn alarak) olduu dnlrse ve ailede bir kiinin

altn varsayarsak, ilgili maan her ay %15i sadece yurt yatak cretine

gitmektedir.Buokyksekbirrakamdr.11

Merkezi ynetim btesinden yksek renim gren genlerin ihtiyalarn

gidermekiinayrlankaynakoldukakstldrvemutlakaartrlmaldr.Tablo10bu

kaynagstermektedir.YURTKURunbnyesindekibirimlerdenyurtlarlailgiliolaniki birimin tm harcamalarnn dorudan yurtlarla ilgili harcamalar olduun

varsayarsak, bunlardan YURTKURun gelirlerinden yatak ve kantin gelirlerinin

tmn kararak elde ettiimiz rakam Merkezi Ynetimin btesinden yurtlara

ynelikharcamalar olarakkabul edilebilir. Buharcamalaryaklakverilenburslar

kadardrveGSYHiindekipayokdktrveazalmaktadr.

11Trkiyedeyurtlarngenlerineitimiiintemelbirihtiyaolduunugsterenbiralmaiinbkz.B.zerveY.Kurtaran,TrkiyedeGenlerveBarnma,2009,GenlikalmalarBirimi,stanbul.


21/36

21

Yurtlarda barnmak iin 2007 ylnda 172,693 kii bavururken, 2008 ylnda ise

220,141 renci bavurmutur. Bavuran 220,141 renciden retim yl ba

itibariyle asl listeden89;579renci yurtlarayerletirilmitir. Aralk ayna kadar

yerletirmelerdevamettiiiinilgiliseneiindetamyerletirilenrencisaysnaulamakmmknolamamtr.Dnembandakirakamlartemelalndndakabul

oran%41dir.12

Ancakbarnmadesteisadeceyatakhizmetinvesaysilellemez.Eerbarnmay

sadecebirodadabelirlibirdnemkonaklamaktante,bizzatbiryaamalanolarak

alrsakYurtKurunsaladhizmetleringelitirilmesigerektiiortayakar.Yurt

Kurun 2006 ylnda yaynlanan klavuzuna gre, YURTKURun amac yksek

renim gren rencilere kredi vermek, yurt yaptrmak ve yurtlarn iletmesini

salamaksuretiylegenlerinyksekrenimlerini,sosyalvekltrelgelimelerini

kolaylatrmak olarakbelirtiliyor. Ancak baz rakamlara bakncaYURTKURun bu

amaca ulamaktan oldukauzak olduu grlebilir. YURTKUR tarafndan iletilen

219 yurt bulunmakta ve bu yurtlarda barnan renci says 200,942. Yurtlarda

rencibanadenm2,sosyalalanlarkantinler,koridorlardahiledildiinde13.5

m2kyor.Spordsosyalalanlarsporiinayrlanalanlarntebiriylesnrldr.

Tm yurtlarda bulunan bilgisayar says 1,927dir. Bylece 104 renciye bir

bilgisayardmektedir.

Trkiyedebirokniversitevezelkurumunyksekkirakarlbarnmaolana

sunduunu biliyoruz. Bu olana olmayanrencilerin ucuza barnabilecei eitli

yurtlara yerlemeleri olduka yaygn bir olgu. Birok gen niversite eitimini

srdrrken, bireysel zgrlklerini gelitiremeyecekleri, bir ok konuda zgr

tercihlerini yapamayacaklar ve sorgulayamayacaklar bir ortam iinde barnmak

zorunda kalyor. niversite rencilerine yurt olanaklarnn artrlmas, her

niversiteninkontenjannabalolarakkampsalaniindeyurtolananndaYurt

Kurtarafndangelitirilmesifrsateitliininsalanmasasndanvazgeilemezbir

unsurolarakkarmzakyor.

Dier yandangenlerinsosyal ve kltrelgeliiminekatkdabulunmak ibaresinin

amacndayeraldYURTKURdisiplinynetmelii,herhangibirsosyalvekltrel

12YurtKur2008FaaliyetRaporu,2009,Ankara


22/36

22

geliimekatkdabulunmanntesinde,tmyleyasaklayc,genleripotansiyelsulu

kabuledenbirmantklahazrlanmdurumda.13Buerevedeniversiterencisi

genlerin barnabilmelerine ynelik sadece btesel adan yaplacak olumlu

deiimler,busorununzlmesinisalamayacaktr.

C.ABEitimveGenlikProgramlarMerkeziBakanl(UlusalAjans)

UA tarafndan srdrlen ve genel anlamda genlerin glendirmesine katkda

bulunduu dnlebilecek iki kapsaml program bulunmaktadr. Bunlardan

birincisi Genlik Program, ikincisi ise byk oranda genlerin glendirilmesine

katkdabulunanHayatboyurenmeProgramdr.

GenlikProgramAvrupaKomisyonutarafndangenleriinuygulamayakonmubir

programdr.BuprogramAvrupalgenlerinaktifvatandalk,dayanmavehogr

duygularnn gelimesini ve onlarn Avrupa Birliinin geleceinin ekillenmesinde

rol almalarn salamay amalamaktadr. Genlik Program AB snrlar iinde ve

arasnda hareketlilii, yaygn eitimi, kltrleraras diyalou destekler ve sosyal,

eitimsel ve kltrel gemilerine bakmakszn btngenlerin dahil edilmesine

imkansalar.14

Hayatboyu renme programnn amac, Topluluu ileri bir bilgi toplumu haline

getirmek, daha ok vedaha iyi i imkan yaratmak, sosyal btnl gelitirmek;

evreningelecekkuaklariindahaiyikorunmasnsalamak;zellikledednyada

birkalitereferansnadnmeleriniteminetmekamacylaToplulukiindekieitim

ve retim sistemleri arasnda karlkl deiim, ibirlii ve hareketlilii

glendirmek"olaraktanmlanmaktadr.15

Her iki program, programa katlan lkelerde "ulusal ajanslar" araclylaynetilmektedir. Trkiyede ulusal ajans DPT, AB Eitim ve Genlik Programlar

MerkeziBakanltarafndanyrtlmektedir.

Trkiye, Programlara katilmak iin, Avrupa Birliginin genel btesine her yl bir

13niversiterencilerininBarnmaHakkerevesindeYurtKurMevzuat,YrkKurtaran,2007,ToplumGnllleriVakf,stanbul14Ayrntlbilgiiinbkz.

http://www.ua.gov.tr/uploads/genclik/2008/programguide/Program_Kilavuzu_2009TR.pdf15http://www.ua.gov.tr/index.cfm?action=detay&yayinid=7461927F111B3AFFA71DE3198573F086F893B


23/36

23

katkpaydeyecektir.Trkiyeninneyeceibukatkpayksmenkatlmncesi

fonlardan karlanacak ksmen Trkiyenin btesi tarafndan karlanacaktr.

Dolaysyla Trkiyenin ABbtesinedeyecei katknn devlet btesi tarafndan

karlanan miktar genlerin korunmasna ynelik harcamalar iinde kabuledilmelidir.lgiliverilerTablo11degrlmektedir.

Tablo11inilkblmndeherikiprogramiinTrkiyeninABbtesinedeyecei

katk miktarlar grlmektedir. Birinci blmde ayrca bu katknn ne kadarnnkatlm ncesi fonlardan ne kadarnn Trkiyenin btesinden karlanca

belirtilmektedir. Tablonun ikici blmnde ise Trkiyenin btesinden her iki

programa ve toplam olarak yapaca harcama grlmektedir. Bu bilgiler avro ve

dolar olarak verilmektedir. Bu verilere gre Trkiyenin btesinden yaplacak

toplamharcama,2009ylkurusabitkabuledildiinde,2009yliin61,622,000TL;

2010 yl iin 66,796,400 TL; 2011 yl iin 72,248,000 TL ve 2012 yl iin

77,704000TLolarakngrlmektedir.

Trkiyenin AB genlik programlar ve hayatboyu grenme programlar

erevesindenyaptharcamalar20072013dnemiiinkararbalanmveresmi

gazetelerde yaynlanmtr. Bu anlamda bu harcamalarn artrlabilmesi iin

Trkiyenin 20142020 dnemi iin bu programlara katksn artrmas genlik

STKlariinnemlibirsavunuculukalandr.


24/36

24

C.1. Hayatboyu renme Program Genel Koordintrl16nc yaplanharcamalar

Yukardahesapladmzharcamalardagerekgenlikprogramlarngerekhayatboyu

renmeprogramlarnaynelikbtedenyaplanharcamalardikkatealdk.Ancak

Hayatboyurenmeprogramnntmaltprogramlargenlieynelikdeildir.Bu

nedenleaadabualtprogramlarlailgilibilgiverilmektedir.

Comenieus Program: Programn temel amac, "Okul Eitimi" alannda Avrupa

lkeleriyleibirliiyapmaksuretiyleeitimdekaliteyiartrmakvekltreldiyalogu

salayarak dil renimini tevik etmektir. Bu program, Okul ncesi Eitim,

lkretim veOrtaretim alanlarn kapsamaktadr.Bu amala okul ortaklklar,

Comeniusasistanl,hizmetiieitimveoktaraflprojelerikapsamaktadr

Erasmus Program: Programn amac Avrupa'da yksek retimin kalitesini

artrmak ve Avrupa boyutunu glendirmektir. Erasmus program, niversiteler

arasnda lkeleraras ibirliini tevik ederek; rencilerin ve eitimcilerin

Avrupa'da karlkl deiimini salayarak; programa katlan lkelerdeki

almalarn ve alnan derecelerin akademik olarak tannmas ve effafln

gelimesine katkda bulunarak bu amac gerekletirmeye almaktadr. Daha

kaliteli yksekretim sunan Avrupa'da mezunlar daha donanml, i dnyasnn

beklentilerinedahafazlacevapverenbireylerolacaklardr.

LeonardoProgram:Program,AB'yeyeveadaylkelerinmeslekieitimeynelik

politikalarndesteklemekvegelitirmekiinyrtlenbirprogramdr.Program

lkelerarasibirliininkullanlarakmeslekieitimsistemleriileuygulamalarnda

kalitenin gelitirilmesini, yeniliklerin tevik edilmesini ve Avrupa boyutunun

ykseltilmesini ama edinmitir. ye Devletlerin mesleki eitimin kapsam veorganizasyonu konusundaki sorumluluuna, kltrel eitlilie ve dil eitlilii

dikkate alnarak gerekletirdikleri eyleme destek olmaya allmaktadr. Bunun

iin mesleki eitim alanndaki lkeler aras ibirlii projelerine hibe destei

verilmektedir.

GrundtvigProgram: GrundtvigProgram,bilgininsrekliyenilenmesineticesinde

16

HayatBoyurenmeProgramlarileilgilibilgilerUAnninternetsitesindenzetlenmitirwww.ua.gov.tr


25/36

25

oluan gereksinimleri karlamak ve yetikin kiilere yaamlar boyunca, bilgi ve

niteliklerini gelitirmek iin imkanlar sunarak istihdam olanaklarn artrmak ve

toplumda meydana gelen deiikliklere uyum salamalarn amalar. Grundtvig,

meslekieitimdndahereityetikinveyaygneitimzerineodaklanr.Yaygneitim iindeki renici, retmen, eitmen ve dier personelle yetikin eitim

alanndakieitimkurumlarvebutreitimfrsatlarsunankurulularhedefler.

Programda yetikin ya neolursa olsunrgneitimindndaki herkes olarak

tanmlanmaktadr. Bunlardan Grundtvig dndakiler dorudan genlere ynelik

deildir ama rgn eitim dndaki genleri de kapsamaktadr. Bu nedenle

Grundtvig program dndaki programlarn harcamalar dikkate almak

gerekmektedir. Ancak verilerde bu alt program iin ulusal katk verilerine

ulaamadk. Bu nedenle, Tablo 11de verdiimiz ulusal katk toplam Grundtvig

Programnnharcamaskadaryksektahminetmioluyoruz.

C.2.GenlikProgramGenelKoordinatrlnceyaplanharcamalar

Genlik Programlarnn tm genlie yneliktir ve bu programlara ynelik

bteden ayrlan katk genlerin glendirilimesi iinde kabul edilmelidir. Bu

programlar Eylem 1 Avrupa iin Genlik; Eylem 2 Avrupa Gnll Hizmeti;Eylem3DnyaGenlii;Eylem4Genlikdesteksistemleri;Eylem5Genlik

AlanndaAvrupabirliiiinDestekbalklarndaolmaktadr.

Eylem1 Avrupa iin Genlik programaltnda,Eylem1.1 GenlikDeiimleri,

farkllkelerdengengruplarnabirarayagelmevebirbirlerininkltrlerihakknda

renmefrsatsunuyor.Eylem1.2GenlikGiriimleri,yerel,blgeselveulusal

dzeyde tasarlanan grup projelerini destekliyor. Eylem 1.3 Genlik Demokrasi

Projeleri,genlerinhemyerel,blgeselyadaulusaldzeyde,hemdeuluslararas

dzeydedemokratikyaamakatlmndestekliyor.

Eylem2AvrupaGnllHizmeti,birABlkesindesosyalieriklibirprojede212

aylk srelerdahilinde gnllhizmetolana sunuyor. Eylem3 Dnya Genlii

program altnda, Eylem 3.1 Avrupa Birlii Komulkeleriyle Birlii, Komu

Ortak lkelerle genlik alannda Genlik Deiimleri ve Eitim ve A Kurma

projelerini destekliyor. Eylem 4 Genlik destek sistemleri program dahilindeEylem 4.3 Genlik alanlar ve Genlik Kurulular in Eitim ve A Kurma


26/36

26

faaliyeterinidestekliyor. Eylem5GenlikAlanndaAvrupabirliiiinDestek

erevesindeEylem 5.1 Genler veGenlik PolitikalarndanSorumluOlanlar in

Toplantlaryaplmasnsalyor.

Eylemlereyneliktmbualtprogramlaraynelikharcamalarntmngenlerin

glendirilmesiharcamalariindekabuledeceiz.

Kurumun internet sitesinden Hayatboyu renme programlarnn ve Genlik

Programlarnn toplam harcamalarna ve bu programlara ynelik ulusal katkya

ilikin verilere ulamak mmkn olmaktadr. Ancak bu programlarn alt

programlarnaynelikharcamabilgisibulunmamaktadr.Bubilgilerindeinternete

konulmasgenlieynelikharcamalarndoruhesaplanmasiinyararlolacaktr.

D.SODESKapsamndaYaplanGenlerinGlendirilmesiileilgiliProjeler

20082012yllariinGAPEylemPlanhazrlanmve18Haziran2008tarihinde,

2008/11saylBabakanlkGenelgesiileSosyalDestekPragram(SODES)yrrle

konulmutur. GAP blgesindeki krdan kente g, yoksulluk ve isizlik nedeniyle

yaanan sorunlar ve deien sosyal yapnn dourduu yeni ihtiyalar blgedeki

sosyalyatrmlarnnemidikkatealnaraksosyalihtiyalarksasredegidermek

amacyla, valiliklerin dorudan sorumluluk ald, proje odakl Sosyal Destek

Program (SODES) hazrlanmtr. Bu kapsamda, blgede yoksulluk ve sosyal

dlanmariskialtndabulunanbireyvegruplarnekonomikvesosyalhayataaktif

katlmlarnnartrlmasveyaamkalitelerininykseltilerektoplumsaldayanma

vebtnlemeningerekletirilmesiamalanmaktadr(www.dpt.gov.tr).

Programkapsamnaistihdam,sosyaliermevekltr,sanatvesporolmakzere

balk altnda hazrlanacak sosyal projelerin girdii belirtilmektedir. Bu alt

balklarnaltndayaplanprojelerinkonularincelendiinde2,565,710TLlikksm

genlerin glendirilmesine ynelik projelere aktarlan kaynak olarak kabul

edilebilir(Tablo12).HerbalkaltndayaplanprojelervebteleriDPTtarafndan

yaynlanmaktadr. Genlikleilgiliprojelerarlklolarakspor,eitimve snavlara


27/36

27

hazrlkprojelerindeyounlamaktadr.Ancaktmprojelerinamavebtelerinin

ayrayrinternetteaklanmolmaseffaflkasndanrnekoluturmaktadr.

E.TBTAKGenlereYnelikBursveDestekHarcamalar

TBTAKBilimnsanDesteklemeDaireBakanl(BDEB)tarafndanilkretim,

ortaretim,niversitelisansvelisansstrencileri iledoktorasonrasdzeyde

aratrma yapan aratrmaclara ynelik karlksz burs ve bilimsel destek

programlaryrtlmektedir.

Bu programlarn listesi aada verilmiitir. Bu liste iinden genlerin

glendirilmesine ynelik sayacamz harcamalar listenin ilkblmnde dierler

destek ve burs programlar ise ikinci blmnde yer almaktadr

(http://www.tubitak.gov.tr/home.do?ot=1&sid=455&pid=453).

TBTAKBDEBprogramlararasndangenleringlendirilmesiyleilgiliolanlar:

UlusallkretimMatematikOlimpiyat

UlusalBilimOlimpiyatlar

UluslararasBilimOlimpiyatlar

OrtaretimrencileriArasAratrmaProjeleriYarmas

YurtiLisansBursProgram

niversiterencileriYurti/YurtDAratrmaProjeleriDest.Pr.

LisansveLisansncesi,retmenverenciBilimselEtk.Dest.Pr.

YurtiYksekLisansBursProgram

YurtiDoktoraBursProgram

LisansMezunlarveSonSnfLisansrencileriiinYurtDY.L.BursPr.

YurtDDoktoraBursProgram


28/36

28

YurtDAratrmaBursProgram(Doktorarencileriiin)

LisansstYazOkuluveBenzeriDierEtkinlikleriDesteklemeProgram

SonSnfLisansrencieriiinLisansst(Y.L./Doktora)BursProgram

TBTAKBDEBdierbursprogramlarprogramlar:

PhDFellowshipforForeignCitizens

ResearchFellowshipforForeignCitizens

ResearchFellowshipforForeignCitizens

YurtiDoktoraSonrasAratrmaBursProgram

YurtDDoktoraSonrasAratrmaBursProgram

KonukBilimnsanDesteklemeProgram

YurtiBilimselEtkinlikleriDesteklemeProgram

YurtDBilimselEtkinliklereKatlmaDesteiProgram

TBTAKAlmanya(DFG)AvrupaBilimselDeiimBursProgram

TBTAKngiltere(RoyalSociety)AvrupaBilimselDeiimBursP.

TBTAKMacaristan(HAS)AvrupaBilimselDeiimBursProgram

TBTAKLindauBlimselEtkinliklereKatlmaDestekProgram

BubursvedestekprogramlarndangenleringlendirilmesineynelikolaraktasnifedilenlerinharcamalarTablo13teverilmektedir.


29/36

29

3. GENLERN GLENDRLMESNE YNELK, KURUMLARDAN TALEPEDLEREKALINANHARCAMALAR

A.KURunGenlereYnelikHarcamalar

KURun faaliyet raporunda gerekletirdii faaliyetlerin iinden genleringlendirilmesiileilgilifaaliyetlerolduugrlmektedir.

2008 Faaliyet Raporuna gre dzenlenen kurslar arasndan gc Yetitirme

Kurslar, Giriimcilik Eitimleri, Staj Programlar, Toplum Yararna alma

Programlar (TYP), alanlarn Mesleki Eitimi programlarna nemli kaynak

ayrlmaktadr. Bu programlardan yararlananlarIN KURun internet sayfasndan

cinsiyetlerine gre dalm verilmekle birlikte ya gruplarna gre dalm

bulunmamaktadr.

2008ylnda karlan 5763 sayl kanunda Fonun aktif igcpiyasas dahilinde

kabul edilebilecek harcamalarnn kapsam geniletilmitir. Bu kanuna gre

sigortalisizlerveKURakaytldierisizlere;ibulma,danmanlkhizmetleri,

meslekieitim,igcuyumvetoplumyararnaalmahizmetleriverilirveigc

piyasas aratrma ve planlama almalar kapsamnda yaplacak giderler sizlik

Sigortas Fonundan karlanr. Bu giderlerin yllk miktar, sizlik SigortasprimiolarakFonaaktarlanDevletpaynnyzdeotuzunugeemez.Budurumdasigortal

isizlere ynelik tm aktif piyasa ilemlerinin harcamalar Fon tarafndan

karlanmaktaveFonadevletkatksnn%30ukadarKURtarafndanyrtlen

isizlereynelikaktifpiyasaharcamalariinkullanlabilmektedir.

Yukardabelirtilen kanun gerei aktif igc programlarnnmaliyeti2008 ylnn

ikinci yarsndan itibaren sizlik Sigortas Fonundan finanse edilmektedir.


30/36

30

KURunsrdrdaktifigcprogramlarnaayrlantoplamkaynaktrlerive

yllaritibariyleTablo14tegrlmektedir.

KUR yetkilileri tarafndan verilen bilgilere gre 2008 ve 2009 yllarnda aktif

igcprogramlarnaynelikyaplantoplamharcamann1629yagrubunaynelik

olanlarnnoran%58olarakhesaplanmaktadr(Tablo15).

KUR eitli uluslararaskaynaklarla ulusal kaynaklar birarayagetirerek bir ok

proje ynetmektedir. 20082009 yllarnda bu projelerin arasnda dorudangenlerleilgiliolanlarolduugibi,kadnistihdamnartrmayaynelikolanvegen

kadnlarzerindengenlerleilgiliolanlardabulunmaktadr.

KUR 2008 ylnda hibe programlar erevesinde mesleki eitim verilmesini

salayan 101 proje uygulamtr. Bu projelerden yararlananlar arasnda genler

bulunmaktadr. Bu projelere ynelik yukarda belirtilen aktif igc programlar

dndayaplanharcamalarayrtrmakmmknolmamaktadr.

sizlik sigortas giderlerinin iine yeni eklenen giderlerden bir dieri stihdam

Paketi olarak bilinen 5763 sayl Kanunu ile belirlenmektedir. Bu paket ile

genlerinvekadnlarnistihdamtevikedilmitir.Bupakette18yandanbykve

29yandankkolanlarileyaartaranmakszn18yandanbykkadnlarn,

kanunun arad artlar tamalar durumunda, prime esas kazan alt snr

zerindenhesaplanansigortaprimineait iverenhisselerinin;birinciyliinyzde

yz, ikinci yl iin yzde sekseni,nc yl iin yzde altm,drdncyl iinyzde krk ve beinci yl iin yzde yirmisi sizlik Sigortas Fonundan


31/36

31

karlanacaktr denmektedir. Sz konusu primler SGK tarafndan hesaplanarak

sizlikSigortasFonudantalepedilecektir.AncakgerekFongerekSGKyetkilileri

Ocak 2010 itibariyle Fondan byle bir harcama yaplmadn belirtmilerdir. Bu

harcamaileilgiligereklemelerdahasonrakiyllariinSGKdanrenilebilecektir.

2008 Faaliyet Raporuna gre KUR tarafndan dzenlenen programlarndan

yararlananlarKURuninternetsayfasndancinsiyetlerinegredalmverilmekle

birlikte ya gruplarna gre dalm bulunmamaktadr. Bu programlardan

yararlananlarn ya grubuna gre dalm genlere ynelik harcamalarn

hesaplanmasndanemlikatksalayacaktr.

B.MilliEitimBakanlveYKunGenlereYnelikHarcamalar

Milli Eitim Bakanl btesinden genlere ynelik burs ve yurt harcamalar

yaplmaktadr. Bunlardan birincisi 1416 sayl kanun erevesinde yurt dna

yollanan genlere verilen burslardr. kinci nemli harcama Ortaretin Yurt ve

Burslar Daire Bakanl tarafndan ortaretim rencilerine verilen burslar ve

salanan yurt olanaklar ile ilgili harcamalardr. Bu harcamalarn toplam Tablo

16dagrlmektedir.

Milli Eitim Bakanl ve YK btesinden yaplan burs ve yurt harcamalarnn

yaynlanmasgenlereynelikharcamalarnhesaplanabilmesiiingereklidir.


32/36


33/36

33

TABLO17:VERKAYNAKLSTES

KAYNAK1:

MerkeziYnetiminekonomiksnflandrmayagreverilen2006,2007,2008ve2009ylnngereklemiharcamalar,MaliyeBakanlMuhasebatGenelMdrlnnsayfasndaKamuHesaplarBlteniseeneininaltndayeralmaktadr.HerylnOcakayndabirncekiylngereklemibteleriinternetekonulmaktadr.

http://www.muhasebat.gov.tr/mbulten/index.php

KAYNAK2:

2010MerkeziYnetimBteKanunu,GenelvezelBtelidarelerinveDzenleyiciDenetleyiciKurumlarnAcetveliicmali,fonksiyonelsnflandrmatablolarndayeralmaktadr.

2010ylverileriBMKOsitesindenuyolizlenerekbulunabilir:http://www.bumko.gov.trdenMevzuat>Btemevzuat>Kanunlar>Btekanunuveekleri>2009>Btetrleriitibariyledenek(A)cetveliicmalleri.

2010 Bte Gerekesinin adresi: http://www.bumko.gov.tr den Bte>Btegerekesi>2010YlBteGerekesi

KAYNAK3:

GSYHgereklemiverilerivengrleri2010BteGerekesindeyeralmaktadr.2010BteGerekesininadresibkz.KAYNAK2.

KAYNAK:

rencilerintedaviveilagiderleri,2006,2007,2008ve2009ylMerkeziYnetiminekonomiksnflandrmayagre4KODdzeyindeverilengereklemiharcamalariindeyeralmaktadr.MaliyeBakanlMuhasebatGenelMdrlnnsayfasndaKamuHesaplarBlteniseeneininaltndayeralmaktadr.

http://www.muhasebat.gov.tr/mbulten/index.php


34/36

34

5) GENLERN GLENDRLMESNE YNELK HARCAMALARIN TOPLAMINAULAMAK

Genlerin glendirilmesine ynelik harcamalar izleyebilmek iin genliin spor,

toplumsal hayata katlm, barnma, eitime destek, eitimden ie geite destek

kurumlarn dikkate aldk. Tm bu kurumlarn harcamalar 2008 ylnda

2,387,298,878TLiken2009ylnda3,143,090,232TLolarakgereklemitir(Tablo

18)17.Tablodagrlentmkurumlarntoplamharcamalartemelalndnda,gen

bana2007yliin137TL,2008iin172TLve2009iintahminiharcama226

TLdir.

17Tablo18deyeralaneitimharcamlariinVeriKaynakListesiTablo17,KAYNAK1ve2yebaklabilir.rencitedaviveilagiderleriiinbkz.VeriKaynakListesiTablo17,KAYNAK4.


35/36

35

GSYHiinde,genleriglendirmeyeynelikyaplanharcamalarnpay,20072009

yllarnda, srasyla % 0.2, % 0.2, % 0.3 olarak hesaplanabilmektedir. Bu oran,

Trkiyede sylemde ok nemseniyormu gibi gzken genlie kaynak

ayrlmadnn gstergesidir. Btede genlik yoktur. Genlie harcanan toplambtenin yaklak % 80ini oluturan Genlik Spor Genel Mdrlnn ve

YURTKURun harcamalarnda 2010 ve 2011 yllarnda reel bir azalma

ngrlmektedir.

GSYH iinde genlerin glendirilmesine ynelik yaplan harcamalarn artmas

gerekmektedir. Kamudaki dier kurumlarn, btelerinde de genlerin

glendirilmesine ynelik yeni programlarn almas ile art salanmaldr.

Halbuki, buorann nmzdeki3 yl daha dadmesi ngrlmektedir. zellikle

Tablo4te grld gibi YURKTURun btesi iin nmzdeki yl iinde reel

daralma kabul edilemez. YURTKURun btesi drlmeden nce bile renci

banaaylkbursmiktar2008iin160TL,2009iin180TL'dir.Bumiktardakibir

burs yetersizdir, zellikle krizortamndabursoranlarndaki art yeterli deildir.

Ayrca, yurtlara yaplan bavurularla kabul oranlar arasndaki uurum devam

etmektedir.

Genlere ayrlan bteden eitim dnda olan genlere yaplan harcamalarn

banda Genlik ve Spor Genel Mdrl gelmektedir. Genlik ve Spor Genel

Mdrlnn2009yliintoplamdenei426,390,000TL'dir.lBakanlklar

hariGSGMdenei271,140,000TLdir.Budenekiindensporlailgilidairelerin

pay ise%89dur. Eitim dndaki genliin topluma katlm vegeliimininesas

olaraksporzerindenkurgulanmasndorubulmuyoruz.Genlerinzerkveeit

bireyler olarak yaayabilmeleri, gen olarak toplumsal hayata katlabilmeleri iin

desteklenmeyeihtiyalarvardrvebuihtiyalarkesinliklesporlasnrldeildir.

Trkiyede1524yalararasnda13,899,621genyayor.Genleringenelnfusa

oran%20.Bugenlerinyaklak%30ueitimalmakta,%30ualmakta,%40

eitim almamakta ve almamaktadr. Tm gen nfusun % 30unu oluturan

eitim alan genler, 20072009 yllarnda genlerin glendirilmesine ynelik

yaplanharcamalarnyaklak%75inialmaktadr.Oysaeitimdndakigenler

gennfusun%70inioluturmalarnaramen,genleringlendirilmesineynelik


36/36

yaplan harcamalarn iinden aldklar pay% 25 ile snrl kalmaktadr. Her ne

kadar harcamalar asndan ayrtrlma yaplamamasna ramen, gen kadnlarn

eime ve toplumsal hayata katlm iin zel kaynak ayrlmasna nem verilmesi

gerektiinidnyoruz.

Yksek retim kurumlarnn harcamalar (niversitenin ald harlar ve dier

zgelirleri dahil, 8,985,913,000 TL) genlerin glendirilmesine ynelik

harcamalarla birarada dnldnde bile oran % 1.2 civarnda kalmaktadr.

Ortaretimharcamalardaeklendiinde(7,368,855,000TL)buoranancak%2ye

ulaabilmektedir.

Documents

Gençlerin Güçlendirilmesine Yönelik Harcamaları İzleme Kılavuzu