Gerçekçilik (Realizm)

Gerçekçilik (Realizm)Gerçekçilik (Realizm)

19. Yüzyılda 19. Yüzyılda romantizme karşı romantizme karşı ortaya çıkmış bir ortaya çıkmış bir

akımdır.akımdır.


Romantizmin gördüğü Romantizmin gördüğü ilgi genişliği, kısa ilgi genişliği, kısa

zamanda bolluğun zamanda bolluğun yarattığı bıkkınlığa yarattığı bıkkınlığa

dönüştü. dönüştü.


Ama asıl sebep; Ama asıl sebep; HegelHegel felsefesini felsefesini eleştirip düzelten eleştirip düzelten MarxMarx (1818-1883) (1818-1883) ve ve EngelsEngels'in (1820-1895) görüşleri 'in (1820-1895) görüşleri

((Tarihsel özdekçilikTarihsel özdekçilik) ile ) ile AugusteAuguste CompteCompte'un (1798-1857) 'un (1798-1857) olguculuk olguculuk

((PositivismePositivisme) diye adlandırılan ) diye adlandırılan öğretişidir. öğretişidir.


MarxMarx'a göre «'a göre «çalışma yani çalışma yani ekonomik faaliyet, maddî ekonomik faaliyet, maddî bir faaliyettir ve tarihin, bir faaliyettir ve tarihin,

toplumun, insanın toplumun, insanın gelişmesiyle ilerlemesinin gelişmesiyle ilerlemesinin

temelindedirtemelindedir». ».


CompteCompte ise « ise «sadece sadece duyularımızla algıladığımız duyularımızla algıladığımız

deney ve gözlemlerin konusu deney ve gözlemlerin konusu olan olgularla uğraşabilirizolan olgularla uğraşabiliriz.» .»

ilkesinden yola çıkar. ilkesinden yola çıkar.

İşte İşte Madame Bovary (1857)Madame Bovary (1857) bu bu ölçülerle gelir. ölçülerle gelir.


19571957 yılında yılında GustaveGustave FlaubertFlaubert’in “’in “Madame BovaryMadame Bovary” ”

adlı romanıyla, adlı romanıyla, realizmin, realizmin, romantizm karşısında romantizm karşısında

üstünlük sağladığı kabul üstünlük sağladığı kabul edilmektedir.edilmektedir.


Bir mektubunda Bir mektubunda G. FlaubertG. Flaubert şöyle demektir: «şöyle demektir: «Olayları, Olayları,

bana göründükleri gibi bana göründükleri gibi ortaya koymakla, bana ortaya koymakla, bana doğru görüneni ifade doğru görüneni ifade

etmekle yetiniyorumetmekle yetiniyorum.. ..


Doğruluğu sanata sokmanın Doğruluğu sanata sokmanın daha zamanı gelmedi mi?daha zamanı gelmedi mi?

Tasvirin tarafsızlığı o zaman Tasvirin tarafsızlığı o zaman yasanın yüksekliğine ve yasanın yüksekliğine ve

bilimin açıklığına bilimin açıklığına ulaşacaktır..»ulaşacaktır..»


Aslında gerçekçilik Aslında gerçekçilik (realizm), (realizm), ilk sanat, ilk sanat,

edebiyat eserinden bu edebiyat eserinden bu yana hep var olagelmiş yana hep var olagelmiş

bir yöntemdir.bir yöntemdir.


Ama romantizme tepki olarak Ama romantizme tepki olarak belirmesi, bir akım halinde yoğun belirmesi, bir akım halinde yoğun

eserlerin zengin ve güçlü eserlerin zengin ve güçlü kişiliklerin biriktiği belli bir kişiliklerin biriktiği belli bir

dönemdir. Bizim anlattığımız dönemdir. Bizim anlattığımız ikincisidir. Bu anlamda ikincisidir. Bu anlamda akıma akıma

neden olan toplumsal gelişimin neden olan toplumsal gelişimin aşamaları şöyledir:aşamaları şöyledir:


Matbaacılık ve eğitimin gelişimiyle Matbaacılık ve eğitimin gelişimiyle okur yazar kitlelerin artışıokur yazar kitlelerin artışı, , o oranda o oranda sanatçıların topluma karşıt duruma sanatçıların topluma karşıt duruma düşmeleridüşmeleri; ; buna karşın 19. yy. ın buna karşın 19. yy. ın

düşünce, söz ve yazı özgürlüklerini düşünce, söz ve yazı özgürlüklerini tam anlamıyla sağlamış olmasıtam anlamıyla sağlamış olması; ; günlük realitenin öne geçmesi günlük realitenin öne geçmesi

yoluyla gerçekçi hikâye ve romanın yoluyla gerçekçi hikâye ve romanın ilgi görmesi.ilgi görmesi.


Romantizm kuşağı içinde Romantizm kuşağı içinde bulunmasına karşın gerçekçiliğin ilk bulunmasına karşın gerçekçiliğin ilk

öncüsü Kızıl ve Kara romanıyla (1831) öncüsü Kızıl ve Kara romanıyla (1831) Stendhal olmuştur (1783-1842).Stendhal olmuştur (1783-1842).

Hemen yanında - eserlerinin tümünde Hemen yanında - eserlerinin tümünde sayısız romantik öğe bulunduğu halde sayısız romantik öğe bulunduğu halde - gerçekçiliğe kaynak olan emeğiyle - gerçekçiliğe kaynak olan emeğiyle

Honore de Balzac (1799-1850) Honore de Balzac (1799-1850) yer alacaktır.yer alacaktır.


Böylece siyasal, ekonomik, Böylece siyasal, ekonomik, toplumsal hayat, bütün toplumsal hayat, bütün sorunları ve kişileriyle sorunları ve kişileriyle

edebiyata girmeye başladı.edebiyata girmeye başladı. Her sınıftan insan bir eserin Her sınıftan insan bir eserin

kahramanı olabilir ve kahramanı olabilir ve olmalıdır.olmalıdır.


Gerçekçilik, insanlara içinde Gerçekçilik, insanlara içinde yaşadıkları toplumsal yaşadıkları toplumsal

çevreyi tanıtmak, bu yolla çevreyi tanıtmak, bu yolla onu bilinçlendirmek görevini onu bilinçlendirmek görevini

- ister istemez - yüklendi - ister istemez - yüklendi kendiliğinden. kendiliğinden.


Örneğin; Örneğin; küçük burjuvaziyi küçük burjuvaziyi çözümleyen Madame Bovary çözümleyen Madame Bovary eseriyle G. Flaubert'ineseriyle G. Flaubert'in (1821- (1821-1880) getirdiği gerçek kesit, 1880) getirdiği gerçek kesit, önceleri suçlanacak kadar önceleri suçlanacak kadar yadırgatmıştır zamanını.yadırgatmıştır zamanını.


Gerçekçi bir eserde yazarla Gerçekçi bir eserde yazarla yarattığı kişinin ilişkisi yarattığı kişinin ilişkisi

göze çarpmazgöze çarpmaz. .

Bu durumu Tourgueniev şöyle Bu durumu Tourgueniev şöyle tanımlamıştı: tanımlamıştı:

««Romancı ile roman kahramanları Romancı ile roman kahramanları arasındaki göbek bağı kesildiarasındaki göbek bağı kesildi» »


Onun için gerçekçi yazar Onun için gerçekçi yazar hem hem gerçeği bozan düşleri (hayalleri) gerçeği bozan düşleri (hayalleri)

reddeder, objektif bir gözlemi reddeder, objektif bir gözlemi koşul sayar;koşul sayar; hem özel kişilerden hem özel kişilerden

çok toplum içindeki sıradan çok toplum içindeki sıradan insanlara yönelerek insanlara yönelerek

karakterlerden çok töreleri konu karakterlerden çok töreleri konu edinmeye çalışır.edinmeye çalışır.


Kişiliğinde mümkün mertebe çok Kişiliğinde mümkün mertebe çok insanın kaderinin birleştiği insanın kaderinin birleştiği

temsilci kişiler, asıl temsilci kişiler, asıl kahramanlardırkahramanlardır; ; içinde içinde

yaşadıkları çevre gözlemiyle yaşadıkları çevre gözlemiyle birlikte toplumsal gerçekliği de birlikte toplumsal gerçekliği de

yansıtmak olanağı verirler.yansıtmak olanağı verirler.


Bu amaçla dış çevre tasvirine Bu amaçla dış çevre tasvirine önem veren yazarlar, bunu da önem veren yazarlar, bunu da eserde yaşayan kişinin görgü, eserde yaşayan kişinin görgü,

bilgi, kültür düzeyine göre bilgi, kültür düzeyine göre yaptırarak, kendi kişiliklerini yaptırarak, kendi kişiliklerini

ortadan kaldırmaya çalışırlar.ortadan kaldırmaya çalışırlar.


İnanılmaz olayların, uzun gezilerin, İnanılmaz olayların, uzun gezilerin, tarih kahramanlarının, kural dışı tarih kahramanlarının, kural dışı yüceliklerin yüceliklerin işlenmediğiişlenmediği gerçekçi gerçekçi

eserlerdeeserlerde, , gene de bir fotoğrafçılık gene de bir fotoğrafçılık değil, yazarın konu ve kişiyi değil, yazarın konu ve kişiyi

seçiminden doğan belirli bir görüş seçiminden doğan belirli bir görüş açısı vardır.açısı vardır.


Böylece gerçekçilik iki yanlı bir Böylece gerçekçilik iki yanlı bir göreve hizmet etmiş olur:göreve hizmet etmiş olur: Yazarın kendi toplumunda Yazarın kendi toplumunda gördüğü olayları, kişileri, gördüğü olayları, kişileri,

sorunları eleştirel açıdan seçerek sorunları eleştirel açıdan seçerek sergilemesine olanak tanımakla sergilemesine olanak tanımakla

onun bir çeşit başkaldırışını onun bir çeşit başkaldırışını sağlar;sağlar;


seçilen konu ve kişilerle edebiyat seçilen konu ve kişilerle edebiyat halklaşmış olur, geniş kitleye halklaşmış olur, geniş kitleye

yayılır:yayılır: Gerçekten geniş okuyucu Gerçekten geniş okuyucu yığınlarının gerçekçi eserlere yığınlarının gerçekçi eserlere gösterdiği ilgi hiç bir dönemde gösterdiği ilgi hiç bir dönemde

rastlanmayacak derecede rastlanmayacak derecede edebiyat ürünlerinin artmasını edebiyat ürünlerinin artmasını

gerektirmiştir.gerektirmiştir.


AmaAma mutlak bir gerçek mutlak bir gerçek var mıdır?var mıdır? Ve bu Ve bu

gerçekler herkesçe gerçekler herkesçe

aynı mı algılanmakta, aynı mı algılanmakta, anlaşılmaktadır?anlaşılmaktadır?


Bazı gerçekçi Bazı gerçekçi yazarlar, yazarlar, daha geniş daha geniş

bir açıyla bu yöne bir açıyla bu yöne yaklaşırlaryaklaşırlar. .


Herkesçe ortak nesnel bir Herkesçe ortak nesnel bir realite yerinerealite yerine, , o realiteyi o realiteyi

gözleyen ve yaşayan gözleyen ve yaşayan kişinin bilincine göre kişinin bilincine göre değişen bir gerçekliği değişen bir gerçekliği

ararlar.ararlar.


Böylece tek bir toplum Böylece tek bir toplum gerçeği değilgerçeği değil bireylerin bireylerin

bilinçlerine yansıma bilinçlerine yansıma biçimlerine göre değişen biçimlerine göre değişen gerçekler çıkar ortaya.gerçekler çıkar ortaya.


Bu akım yüzünden gelişen Bu akım yüzünden gelişen hikâye ve roman türünde hikâye ve roman türünde

Fransız edebiyatı, Fransız edebiyatı, Goncourt Goncourt KardeşlerinKardeşlerin (Edmond, 1822- (Edmond, 1822-

1896; Jules, 1830-1870) 1896; Jules, 1830-1870) eserleriyle zenginleşir.eserleriyle zenginleşir.


Alman edebiyatındaAlman edebiyatında Thomas Mann (1875-1955),Thomas Mann (1875-1955),

S. Zweig (1881 -1942),S. Zweig (1881 -1942),

F. Kafka (1883-1924)F. Kafka (1883-1924) (Avusturya Edebiyatı (Avusturya Edebiyatı

içinde);içinde); değerli sanatçılardır. değerli sanatçılardır.


Ama hikâye, roman ve Ama hikâye, roman ve tiyatro türünde tiyatro türünde

gerçekçiliğin zengin gerçekçiliğin zengin gelişimine özelliklegelişimine özellikle RusRus edebiyatıedebiyatındanda rastlanır:rastlanır:


Gogol (1809-1852),Gogol (1809-1852),

Gonçarov (1812-1891),Gonçarov (1812-1891),

Tourgueniev (1818-1883),Tourgueniev (1818-1883),

Dostoyevski (1821-1881), Dostoyevski (1821-1881),

Tolstoy (1828-1910), Tolstoy (1828-1910),


Çehov (1860-1904),Çehov (1860-1904),

M. Gorki (1868-1936),M. Gorki (1868-1936),

Ehrenburg (1891-1967),Ehrenburg (1891-1967),

Şolohov (1905-), Şolohov (1905-),

Solzenitsin (1918-)...Solzenitsin (1918-)...


AmerikanAmerikan edebiyatıedebiyatında nda gerçekçilerin en ünlüleri: gerçekçilerin en ünlüleri:

London (1876-1916),London (1876-1916), Hemingway (1898-1961),Hemingway (1898-1961), Steinbeck (1902 -1968),Steinbeck (1902 -1968),


Yazarlar-YapıtlarYazarlar-Yapıtlar

STENDAL: Kırmızı ve Siyah, STENDAL: Kırmızı ve Siyah,

Parma ManastırıParma Manastırı

BALZAC: Goriot Baba, Vadideki ZambakBALZAC: Goriot Baba, Vadideki Zambak

G.FLAUBERT: Madame BovaryG.FLAUBERT: Madame Bovary

LEV TOLSTOY: Savaş ve Barış, LEV TOLSTOY: Savaş ve Barış,

Anna KareninaAnna Karenina

DOSTOYEVSKİ: Suç ve CezaDOSTOYEVSKİ: Suç ve Ceza


Yazarlar-YapıtlarYazarlar-YapıtlarANTON ÇEHOV: Vanya Dayı, ANTON ÇEHOV: Vanya Dayı,

Vişne BahçesiVişne BahçesiM.ŞOLOHOV: Ve Durgun Akardı DonM.ŞOLOHOV: Ve Durgun Akardı DonE.HEMİNGWAY: Çanlar Kimin İçin E.HEMİNGWAY: Çanlar Kimin İçin

ÇalıyorÇalıyorJ.STEİNBECK: Gazap ÜzümleriJ.STEİNBECK: Gazap Üzümleri

CHARLES DİCKENS: Oliver Twist, David CHARLES DİCKENS: Oliver Twist, David CopperfieldCopperfield


Yazarlar-YapıtlarYazarlar-Yapıtlar

Gogol: Müfettiş, Ölü CanlarGogol: Müfettiş, Ölü Canlar

Tourgueniev : Babalar ve Tourgueniev : Babalar ve

OğullarOğullar

M.Gorki: Ana, Çocukluğum, M.Gorki: Ana, Çocukluğum, Benim Üniversitelerim, Ekmeğimi Benim Üniversitelerim, Ekmeğimi

KazanırkenKazanırken


Halit Ziya Uşaklıgil (1866-Halit Ziya Uşaklıgil (1866-1945)1945) ve ve Hüseyin RahmiHüseyin Rahmi GürpınarGürpınar'dan başlayarak 'dan başlayarak

(1864-1944)(1864-1944) Türk hikâye ve Türk hikâye ve romanı bütünüyle gerçekçiliğe romanı bütünüyle gerçekçiliğe

yönelir. yönelir.


Özellikleri : Özellikleri :

Sanatçı, anlattıklarını Sanatçı, anlattıklarını gözleme ve belgeyegözleme ve belgeye

dayandırır.dayandırır.



Sanatçı, Sanatçı, kendi duygu kendi duygu ve düşüncelerini ve düşüncelerini gizlergizler, tarafsız bir , tarafsız bir

gözlemcidir.gözlemcidir.

Gerçekçilik (Realizm)Gerçekçilik (Realizm)Özellikleri : Özellikleri :

İnsan ve toplum İnsan ve toplum "olduğu gibi" yansıtılır."olduğu gibi" yansıtılır.

((Klasikler, "olması Klasikler, "olması gerektiği gibi";gerektiği gibi";

romantikler "kendi romantikler "kendi istekleri gibi"istekleri gibi" anlatırlar.) anlatırlar.)



Realistler, anlatım Realistler, anlatım kusursuzluğuna önem kusursuzluğuna önem verirler, üslupçudurlar.verirler, üslupçudurlar.

Yapıtlarındaki kişileri, sosyal Yapıtlarındaki kişileri, sosyal düzeylerine göre değil,düzeylerine göre değil,

sanatçının üslup özellikleriyle sanatçının üslup özellikleriyle konuştururlar.konuştururlar.



Tasvirler, Tasvirler, kişilerin ruhsal kişilerin ruhsal özelliklerini yansıtmak özelliklerini yansıtmak amacıylaamacıyla ve ve yapıttaki yapıttaki

kişilerin gözüyle yapılır.kişilerin gözüyle yapılır.



Toplumsal konuları işledikleri Toplumsal konuları işledikleri halde, toplum sorunları halde, toplum sorunları

karşısında tarafsızdırlar.karşısında tarafsızdırlar. Sanatı, Sanatı, toplum sorunlarını düzeltmek için toplum sorunlarını düzeltmek için

vasıta olarak görmezler;vasıta olarak görmezler; bu bu nedenle "nedenle "sanat için sanatsanat için sanat" "

anlayışına bağlıdırlar.anlayışına bağlıdırlar.



Realizmde, Realizmde, tiyatrotiyatro, özellikle , özellikle de de romanroman çok çok

gelişmiştir.gelişmiştir.

Documents

Gerçekçilik (Realizm)