SMMMO YA AM > May s/Haziran 2008

>50

gezi dünya

KKTC’N‹N L‹DER‹> K›br›s’taki direnifl harekat›n› bafllatan Dr. Faz›l

Küçük’ün muayenehanesi bugün müze olarak

korunuyor... Haftada bir ücretsiz muayene yapt›¤›

bu yerde, direnifl planlanm›fl. Kap›y› Küçük’ün

sa¤l›¤›nda da birlikte oldu¤u can dostlar›ndan

biri aç›yor. Sararm›fl resimler, tozlu raflara el

sürmeden bak›yoruz. 15 Ocak 1984’te ölen Dr.

Faz›l Küçük’ün çal›flma masas›nda b›rakt›¤› son

Bafra sigaras› bile yerinde duruyor.

Marafl Bölgesi Gazimagosa caddeleri

Salamis Harabeleri

Lala Mustafa Pafla Camii

Vuni Saray›

May s/Haziran 2008 < SMMMO YA AM

51<

Kumardan fazlas› var!

>> Gülflen Kandemir

Yavru Vatan’› yaniKKTC’yi y›lda 100 binturist ziyaret ediyor.Ancak Türkiye’de‘KKTC ve turizm’

denilince akla, kumar turizmigeliyor. Türkiye’dekumarhaneler 1998 y›l›ndakapan›nca, kumar turizmininAda’n›n kuzeyine kayd›¤›kesin… Ancak KKTC’yisadece kumar turizmi ileeflde¤er tutmak san›r›z,buran›n do¤al ve kültürelzenginliklerine en büyükhaks›zl›k olur…KKTC’ye gitmek asl›ndaTürkiye’nin herhangi bir ilinegitmek kadar kolay. YavruVatan’a gitmek için vize yok.Oysa birçok insan KKTC’yeyurtd›fl› oldu¤u için vizeuyguland›¤›n› düflünüyor.Evet, KKTC’ye pasaportsuznüfus ka¤›d›n›z› göstererekde girebilirsiniz. Bu bilgilerbenim için sürpriz de¤il;

çünkü bu KKTC’ye ikincigidiflim. Evet pasaportgerekmedi¤ini biliyorum;ama do¤rusu bu gezideKKTC hakk›nda ne kadarçok fley bilmedi¤imi farketti¤imi de itiraf etmeliyim. 1990’l› y›llar›n sonundaGirne’ye yapt›¤›m ilkziyaretteki izlenimim beniikinci kez gitmek için motiveedecek nitelikte de¤ildi.Nihayetinde Girne’degeliflmekte olan bir Akdenizilçesi görüntüsündeydi.Aradan geçen en az 15 y›ldaturizm ad›na burada önemligeliflmeler olmufl…Girne’den Güzelyurt’a,Gazimagosa’dan Lefkofle’yeKKTC’nin dört bir taraf›n›gezdi¤imiz bu gezide bunudaha iyi anlad›m.‹stanbul AtatürkHavaliman›’ndanLefkofle’deki ErcanHavaliman›’na inmemiz için1.5 saat yetti de artt› bile…Nisan’›n ilk günlerinde ayak

Yavru Vatan’›n ad›n› biliyoruz ama kendisinitan›m›yoruz. Pasaportsuz girilebilen KKTC’dedeniz, günefl, kum ve kumardan daha fazlas›n›bulabilirsiniz. 7000 y›ll›k geçmifli olan Ada’y›tan›d›kça, kültür ve tarih adas› oldu¤una kararvermememiz olas› de¤il.

Girne

St. Barnabas Manast›r›

Salamis Harabeleri

bast›¤›m›z ErcanHavaliman›’nda, güzel birgünefl, ›l›k bir ada havas› bize‘merhaba’ diyor. Ada’daki ilkdura¤›m›z, Magosa… Resmiad›yla Gazimagosa.Lefkofle’den, Gazimagosa’yaulaflmam›z için 1 saatlik biryolculuk yeterli… Buyolculuk sürerken, KKTC’ninen önemli tarihi ‘1974 Bar›flHarekat›’ olsa da adan›ntarihi 10 bin y›l öncesinegidiyor. Zengin bak›ryataklar› Ada’y›, as›rlar boyude¤erli k›lm›fl. M›s›rl›lar,Persler, Asurlular, Ada’dahakimiyet kurmufluygarl›klardan sadecebirkaç›… 1 A¤ustos 1571’dell. Selim zaman›nda, Osmanl›hakimiyetine girmifl. Ada’n›nOsmanl› taraf›ndan ‹ngilizsömürgesine verilmesi ise1923’te olmufl. Zaten Ada’n›nbundan sonraki olanhikayesini birçok insanbiliyor.

SALAM‹S HARABELER‹Gazimagosa’ya vard›¤›m›zda,Salamis Harabeleri ilkdura¤›m›z… Truvakahramanlar›ndan veSalamis Adas› Kral›Telamon'un o¤lu Tefkros,flehrin kurucusu olarakbiliniyor. Birçok uygarl›¤a evsahipli¤i yapan flehir, deRoma villalar›, Bizans susarn›c›, Agoza ve ZeusTap›na¤› gibi birçok yap›n›nkal›nt›lar›n› halen görmekmümkün. Ö¤len yeme¤iniharabelere komflu olanSalamis Bay Oteli’ndeyiyiyoruz. Akdeniz mutfa¤›nahas zeytinya¤l›larla midemizbayram ediyor. Yemektensonra Gazi Magosa’n›ngerçek dokusunu keflfetmezaman›… Özellikle 13.yüzy›lda Lüzinyanlardöneminde Do¤u Akdeniz’inönemli bir ticaret liman›haline gelen Magosa, Osmanl›döneminde de bu özelli¤inisürdürmüfl. MagosaLiman›’n› en güzel, kaledengörünebilece¤ini düflünerek,

kale surlar›na ç›k›yoruz. Tektük gemiler görüp, buliman›n yo¤un oldu¤u as›rlar›hayal etmeye çal›fl›yoruz.Limana yani denize s›rt›m›z›verip bu kez yönümüzüyukar› çeviriyoruz. Liman›nliman oldu¤u zamanlarda,depo olarak kullan›lanbölmeler flimdi turistik eflyama¤azas› olmufl. Buma¤azalar›n s›ral› oldu¤ucaddede 50 metre yürüdüktensonda Lala Mustafa PaflaCamii’ni bütün ihtiflam›ylagörüyoruz. Camii olarakkullan›lsa da, katedral olarakyap›lm›fl.

NAMIK KEMAL’E SELAMCamii’de foto¤raf çekipayr›ld›ktan sonra yineyukar›ya yani Vatan veHürriyet fiairi Nam›kKemal’›n kald›¤› zindanado¤ru yürüyoruz. Alt kattazindan, üst katta Nam›kKemal ad›na yap›lan müzevar ama kapand›¤› içinmüzeyi gezemiyoruz. Ancak

zindan›n cam›ndan içeriyigörebiliyoruz. Nam›kKemal’›n zindandaki samanyata¤› halen duruyor. Magosa’n›n ‘gazi’li¤ininnereden geldi¤ini deanlatal›m hemen…Magosa’daki surlar, K›br›sTürklerini Rum sald›r›lar›nakarfl› korumufl 1970’lerdekiçat›flmalar s›ras›nda. Buyüzden de flehir ‘gazi’unvan›n› alm›fl. Magosaliman flehri özelli¤ini yitirsede bugün bir üniversite flehriolmufl. Do¤u AkdenizÜniversitesi’nin ö¤rencileriflehre ayr› bir canl›l›k kat›yor. Nam›k Kemal müzesindenayr›l›rken, istikametimiziGirne olarak belirliyoruzama yine de MaraflBölgesi’ni görmedenMagosa’dan ayr›lmakistemiyoruz. Bu yüzdenotobüsümüzün içinde deolsa Marafl’› tellerinard›ndan görüyoruz.Türkler ve Rumlar›nbirlikte bar›fl içinde

yaflad›¤› y›llarda Marafl, 5y›ld›zl› otelleri ve lüksvillalar›yla bir turizmbölgesiymifl. Harekatbafllamadan 1-2 y›l önceyap›lan birçok yap›, bugünhayalet flehrin binalar›olmufl. Rumlar, Marafl’›halen istiyor. Bu yüzdenpazarl›k masas›nda olan bubölge yeniden bir turizmcenneti olabilir mi, bunuzaman gösterecek. Yasakbölgedeki evlerin yan›ndangeçerken, bizim ‘kaynanadili’ dedi¤imiz dikenlibitkinin neredeyse baz›evlerin boyunca uzad›¤›n›görüyoruz. Adeta bir kafesiçine alm›fl bu ars›z bitkievleri…

BELLAPA‹S’TE KAHVEÜniversite flehriGazimagosa’dan turizmflehri Girne’ye yol al›yoruz.Otelimize giderken, 74’dekiharekat s›ras›nda Türkaskerlerinin Ada’ya ç›kt›¤›yer olan Ç›kartma Plaj›’n›

SMMMO YA AM > May s/Haziran 2008

>52

gezi dünya

Vuni Saray›’n› gezerken bizi birsürpriz bekliyor. Dünyadaki orkideçeflitlerinden 30’u yaln›zca

K›br›s’ta yetifliyor. Özellikle Almanlar bu orkideler açt›¤› içinonlara görmeye geliyor. Vuni Saray›’nda da ‘dev orkide’lerigörünce seviniyoruz. K›br›s’taki son günümüzü baflkentLefkofle’ye ay›rmaya kararl›y›z. Turizm cenneti Girne’denyönümüzü Lefkofle’ye çeviriyoruz. Lefkofle’de KKTC’ninyak›n tarihinin izlerini aramaya kararl›y›z. ‹nönüMeydan›’ndan Girne Caddesi’ne do¤ru yürüyoruz. ÖnceMevlevi Müzesi’ne u¤rayaca¤›z. Mevlevilik yasaklananakadar KKTC’ye yayg›n bir tarikatm›fl. Müzeyi gezdiktensonra da Atatürk Meydan›’na yöneliyoruz. Venedik Sütunu’nun bulundu¤u bu meydan›n etraf› ‹ngiliz koloni tarz› yap›larla çevrilmifldurumda. KKTC’deki ilk Osmanl› yap›s› olan Büyük Han sonraki dura¤›m›z. Hem KKTC’ye özgü hellim peyniri ald›ktan sonra 2000y›l›nda restore edilen ve bugün ço¤u dernek olar STK’lar›n bulundu¤u Büyük Han’da bir yorgunluk kahvesi içiyoruz. Ö¤lenyeme¤inde K›br›s’›n meflhur yeme¤i fieftali Kebab› yiyoruz. Bir rivayete göre fief Ali’nin kebab› zamanla fieftali Kebab› olmufl. Bugeziyi yapt›¤›m›z zaman KKTC’de deniz mevsimi aç›lmam›flt›. E¤er denize girmek niyetiyle gelseydik, Girne’yi ya da yeni geliflenturizm bölgesi Bafra’y› tercih edebilirdik. Ancak anlad›k ki, KKTC bir kumar ve e¤lence adas› de¤il, kültür ve tarih adas›…

Dev orkide

Gazi Magosa Liman›

St. Barnaba Manast›r›

ve Karao¤lano¤lufiehitli¤i’ni görüyoruz. Yolyorgunu oldu¤umuz içinGirne’nin tepelerindeBelllapais Manast›r›’n›ertesi gün gezece¤iz. Ertesigün kahvalt›dan hemensonra Beylerbeyi Köyü’ndebulunan BellapaisManast›r›’na gitmek üzereyola ç›k›yoruz. Otobüsümüzköye do¤ru t›rman›rken,lüks villalara göz at›yoruz.Manast›r›n manzaras›bütün Girne’ye hakim.1192’de K›br›s’a gelenLüzinyanlar taraf›ndan inflaedilmifl Katolik manast›r›,gotik tarzda… Lüzinyankrallar›n›n taç giymetörenlerinin yap›ld›¤› bumanast›r, gece de çok güzelayd›nlat›l›yor. Manast›r›nyan›ndaki çay bahçesindekahvelerimizi yudumlarken,eflsiz manzaras›n› seyredalarak Girne’nin tertemizhavas›n› içimize çekiyoruz.Tarihi Girne Kalesi, GirneÇarfl›’s› derken yenidura¤›m›z, Güzelyurt…

GÜZEL B‹R YURTGirne-Güzelyurt aras› 70kilometre… Ad› üstündegüzel bir flehre gidiyoruz.Narenciye bahçeleriylekapl› verimli topraklar›ylaGüzelyurt, adan›n pazarl›k

konular›ndan biri… fiimdibirçok Rum köyüne Türkleryerleflse de, Güzelyurt’unAnnan Plan›’nda Rumlarageri veriliyor olmas› sony›llarda buraya yap›lacakyat›r›mlar›n b›çak gibikesilmesine neden olmufl. Güzelyurt’tta Do¤a veArkeoloji Müzesi’ni ziyaretediyoruz. Birçok arkeolojikeserle birlikte. Ada’ya özel,hayvan türleri de müzedebulunuyor. A¤z›nda kuflolan bir tilki, 6 bacakl›, 2bafll› kuzu müzenin ilginçgörüntülerinden… Buradanç›k›p, St. Mamas Kilisesi’negeçiyoruz. Orijinal kiliseBizansl›lar taraf›ndan inflaedilmifl ancak birçok keztamir geçirmifl. Son olarakda Osmanl›lar dönemindebir kubbe eklenmifl. Halenibadete aç›k olan kiliseyiRum kesiminden de çokziyaretçisi var.Güzelyurt’tan sonra adetabir Osmanl› kasabas›görünümünde olan yemyeflilLefke’ye hareket ediyoruz.Yemfleflil bu flehirAda’da 12 antik flehirkrall›¤› kurulmufl. Adan›nüçüncü büyük krall›¤› iseSoli Antik Krall›¤›… fiehrinad› Yunanl› düflünür,Solomon’dan geliyor.Yunan-Roma dönemine ait

birçok eserin ve efliz birmozaik zeminin bulundu¤uSoli’de ilk kaz›lar 1929-1930 y›llar› aras›nda‹sveçliler taraf›ndanyap›lm›fl. 1974’ten sonrakaz›lar yeniden bafllam›fl.Asl›nda flehirdeki birçokeser yurtd›fl›na kaç›r›lm›flama iki y›l önce tesadüfençökme sonucu bir mezarbulunmufl. fiehirdenç›kar›lan bir Afroditheykelinin de halen GüneyK›br›s’ta sergilendi¤inibelirtelim. Halen birçokeseri toprak alt›nda olanSoli’yi görülmesi gerekenbir antik flehir olarak notedebilirsiniz.Soli’yi gezerken karfl›tepelerde bir saray kal›nt›s›zar zor seçilebiliyor. Vuni

Saray›’n›n hikayesini ise dikda¤lara 20 dakikal›k birseyahatle t›rmanarakdinliyoruz. Denizseviyesinden 260 metreyükseklikteki Vuni Saray›,Soli’nin savafl halindeoldu¤u Marionflehirlerinden biritaraf›ndan yap›lm›fl. Soli’yistratejik olarak en iyigörebilecek tepeye 2.500 y›lönce yap›lan 137 odal› busaray›n bugün tek tükkal›nt›lar› kalm›fl. Saray›niçinde bir de AthenaTap›na¤› bulunuyor. Do¤umimarisiyle yap›lan tekPers eseri olan bu saraydanç›kar›lan 18 bin eserden 12bininin de ‹sveç’te oldu¤unuda içimiz ac›yarak söylemekzorunday›z.

BUNLARI B‹L‹YOR MUSUNUZ?> Ada’n›n kuzeyine y›lda 100 bin turist gelirken güney k›sm›na 2.5

milyon turist geldi¤ini,

> Rumlar›n otobüslerle ve kendi rehberleriyle Kuzey taraf›na günübirlik gelip, bir bardak çay bile içmeden geri döndüklerini,

> KKTC’nin bir uçundan bir ucuna gitmenin 225 kilometre oldu¤unu,> Türkler ve Rumlar›n 3.500 ortak kelimesinin oldu¤unu,> Rum taraf›n›n 2004’te Avrupa Birli¤i’ne üye oldu¤unu, KKTC’nin

ise halen uluslar aras› arenada tan›nmad›¤›n›,

> KKTC’nin yatak kapasitesinin 14 bin oldu¤unu,> K›br›s’›n 9 bin 500 kilometrekarelik yüzölçümüyle Akdeniz’in

üçüncü büyük adas› oldu¤unu.

May s/Haziran 2008 < SMMMO YA AM

53<

Girne liman›