GLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA · PDF fileGLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU . JAVNOG SEKTORA REPUBLIKE SRPSKE. Republike. GODIŠNjI REVIZORSKI IZVJEŠTAJ za 2016. godinu sačinjen

GLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA REPUBLIKE SRPSKE

GODIŠNjI REVIZORSKI IZVJEŠTAJ za 2016. godinu

sačinjen u skladu sa članom 21., stav 6. Zakona o reviziji

javnog sektora Republike Srpske (’’Službeni glasnik Republike Srpske’’, br. 98/05 i 20/14)

Banja Luka, avgusta 2016. godine


2

S A D R Ž A J

Str. UVOD 3 1. EKSTERNA JAVNA REVIZIJA KOJU PROVODI GLAVNA

SLUŽBA ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA REPUBLIKE SRPSKE

5

2. REZULTATI PROVEDENIH FINANSIJSKIH REVIZIJA 7 2.1. Izvršene finansijske revizije za fiskalnu

2014. godinu u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine 7

2.2. Planirane i izvršene finansijske revizije za 2015. godinu, u periodu

od 01.01. do 31.08.2016. godine

12 3. REZULTATI PROVEDENIH REVIZIJA UČINKA 28 3.1. Opšti zaključci aktuelnog ciklusa revizije učinka 30 3.2. Provođenje preporuka 30 3.3. Izvodi iz pojedinačnih izvještaja revizije učinka objavljenih u

drugoj polovini 2015. godine

32 3.4. Izvodi iz pojedinačnih izvještaja revizije učinka objavljenih u

2016. godini

34 4. REALIZACIJA PLANA KONTROLE KVALITETA I EDUKACIJE

REVIZORSKOG OSOBLjA

39 5. ZAKLjUČAK 42


3

UVOD

U skladu sa odredbama člana 18., st. 3., 4. i 5. i člana 19. Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'', br. 98/05 i 20/14), Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske (u daljem tekstu: Glavna služba za reviziju) u izvještajnom periodu vršila je finansijske revizije Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike Srpske, finansijske revizije finansijskih izvještaja ministarstava i drugih budžetskih korisnika (Pregled prihoda, primitaka, rashoda i izdataka; Pregled imovine, obaveza i izvora; Izvještaj o broju i strukturi zaposlenih i dr.), pripremljenih i prezentovanih za fiskalnu 2014. i 2015. godinu godinu, kao i revizije učinka određenih vladinih programa, projekata i aktivnosti. Na osnovu svake provedene revizije, Glavna služba za reviziju je izrazila odgovarajuće revizorsko mišljenje. Članom 21. Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske (u daljem tekstu: Zakon o reviziji) regulisano je da je Glavna služba za reviziju obavezna da konačne revizorske izvještaje dostavi svakoj instituciji u kojoj je izvršena revizija, Odboru za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske, Predsjedniku Republike Srpske, Vladi Republike Srpske i Ministarstvu finansija Republike Srpske. Prema istom članu Zakona o reviziji, kopije revizorskih izvještaja mogu se dostaviti i drugim institucijama, javnom tužiocu Republike Srpske i Ministarstvu unutrašnjih poslova. Glavna služba za reviziju je dužna da izvještaje o reviziji javno objavi odmah nakon dostavljanja takvih izvještaja. Članom 24. Zakona o reviziji Glavnoj službi za reviziju propisano je da je Glavna služba za reviziju dužna da organima za sprovođenje zakona, na njihov zahtjev, dostavi kopiju bilo kog javno objavljenog revizorskog izvještaja ili nekog njegovog dijela, kao i kopiju bilo kog dokumenta pribavljenog tokom sprovođenja procesa revizije. U slučaju izražavanja negativnog revizorskog mišljenja o sprovedenoj finansijskoj reviziji, kopija dijela revizorskog izvještaja označenog nazivom ''Izvještaj glavnog revizora'', obavezno se dostavlja Glavnom republičkom tužiocu Republike Srpske. Prema odredbama člana 21., stav 6. Zakona o reviziji, Glavna služba za reviziju dužna je da najvažnije nalaze i preporuke sadržane u izvještajima o provedenim finansijskim revizijama, revizijama učinka i posebnim revizijama obuhvati u svom godišnjem revizorskom izvještaju kojeg dostavlja Narodnoj skupštini Republike Srpske. Godišnji revizorski izvještaj mora biti dostavljen zajedno sa izvještajem o reviziji vladinog konsolidovanog godišnjeg izvještaja o izvršenju budžeta, kao njegov sastavni dio. Predmet finansijske revizije su finansijski izvještaji Generalnog sekretarijata Vlade Republike Srpske i vladinih ministarstava, Službe predsjednika Republike Srpske, Narodne skupštine Republike Srpske, Vijeća naroda Republike Srpske, upravnih organizacija, drugih budžetskih korisnika, (vanbudžetskih) fondova, javnih preduzeća, javnih ustanova i drugih entiteta javnog sektora. Rukovodstva revidovanih institucija odgovorna su za pripremu i fer prezentaciju informacija u finansijskim izvještajima. Ova odgovornost obuhvata osmišljavanje, primjenu i održavanje internih kontrola koje su relevantne za pripremu i fer prezentaciju finansijskih izvještaja koji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze, nastale usled prevare i greške.


4

Pored odgovornosti za pripremu i fer prezentaciju finansijskih izvještaja, rukovodstva su, takođe,odgovorna da osiguraju da su aktivnosti, finansijske transakcije i informacije iskazane u finansijskim izvještajima u skladu sa propisima kojima su regulisane. U pogledu ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti sa kojim institucija koristi raspoložive resurse u ispunjenju svojih funkcija, Glavna služba za reviziju ima pravo da izvrši pregled ili ispitivanje određenog aspekta poslovanja, tj. da provede reviziju učinka cijele ili dijela institucije, programa ili aktivnosti. Glavna služba za reviziju o tako izvršenim revizijama izvještaj podnosi u skladu sa članom 21. Zakona o reviziji. Prema članu 19. Zakona o reviziji, Vlada i revidovane institucije obavezni su da u roku od 60 dana od dana prijema konačnog izvještaja o sprovedenoj reviziji učinka sačine Akcioni plan za sprovođenje preporuka revizije učinka i da ga dostave Glavnoj službi za reviziju i nadležnom skupštinskom odboru radi praćenja sprovođenja datih preporuka Odgovornost Glavne službe za reviziju je da, na osnovu finansijske revizije provedene u skladu sa Zakonom o reviziji i ISSAI okvirom međunarodnih standarda revizije, kao i relevantnim internim aktima Glavne službe za reviziju, izrazi mišljenje o finansijskim izvještajima i o usklađenosti. Počev od 2015. godine, Glavna služba za reviziju po okončanju svake finansijske revizije objavljuje dva odvojena mišljenja, jedno o finansijskim izvještajima i jedno o usklađenosti poslovanja kod revidovanog subjekta sa relevantnim zakonskim okvirom. Ovakav način izvještavanja u skladu je sa ISSAI smjernicom 4200 – Revizija usklađenosti u okviru revizije finansijskih izvještaja i Metodologijom za finansijsku reviziju, sačinjenom od strane stručnih službi Glavne službe za reviziju. Zakonskom i profesionalnom regulativom važećom u Republici Srpskoj od angažovanog revizorskog osoblja zahtijeva se da reviziju provodi u skladu sa etičkim zahtjevima, te da reviziju planira i izvrši na način koji omogućava da se u razumnoj mjeri stekne uvjerenje da revidovani finansijski izvještaji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze, te da je poslovanje revidovane institucije u svim materijalno značajnim aspektima usklađeno sa važećom zakonskom i drugom relevantnom regulativom. Po okončanju svake revizije Glavna služba za reviziju je revidovanim isntitucijama redovno dostavljala nacrt revizorskog izvještaja, radi davanja primjedbi u skladu sa članom 20. Zakona o reviziji. Poslije prihvatanja ili odbijanja primjedbi, svakoj revidovanoj instituciji, kao i drugim korisnicima informacija iz revizorskih izvještaja predviđenim Zakonom o reviziji, dostavljen je konačan revizorski izvještaj. Odmah nakon toga, svi konačni revizorski izvještaji su u skladu sa odredbama člana 21., stav 7. Zakona o reviziji objavljeni na veb stranici Glavne službe za reviziju (www.gsr-rs.org).


5

1. EKSTERNA JAVNA REVIZIJA KOJU PROVODI GLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA REPUBLIKE SRPSKE

Vrhovne revizorske institucije u svakoj zemlji standardno igraju ključnu ulogu u reviziji sistema i procesa upravljanja javnim sredstvima. Kao takve, one kontinuirano doprinose stabilnosti sistema finansijskog upravljanja i odgovornosti svih korisnika sredstava u okviru sveukupne javne potrošnje. Tradicionalno shvatanje primarne uloge eksternog javnog revizora, kao lica koje prvenstveno treba da provjerava da li su javna sredstva korišćena namjenski ili ne, kao i da li su izvještaji o trošenju javnih sredstava pripremljeni u skladu sa opšteprihvaćenim okvirom za finansijsko izvještavanje u javnom sektoru, postepeno se mijenja. Eksterni javni revizori su sve više zainteresovani i za to da li su javna sredstva korišćena na ekonomičan i efikasan način, da li su ciljevi kojima su ta sredstva bila namijenjena ostvareni, odnosno da li je pri trošenju javnih sredstava ostvarena željena efektivnost, te da li je i u kojoj mjeri poslovanje entiteta javnog sektora bilo usklađeno sa relevantnom zakonskom regulativom. U svom radu, tj. u provođenju zakonom utvrđene revizije, Glavna služba za reviziju obavezna je da primjenjuje INTOSAI standarde revizije i revizorske standarde Međunarodne federacije računovođa (IFAC). Dakle, iz domena profesionalne regulative, za reviziju koju provodi Glavna služba za reviziju ključni su ''INTOSAI revizorski standardi'', koji zapravo obuhvataju skup revizorskih, odnosno ISSAI standarda, razvijenih od strane Međunarodne organizacije vrhovnih revizorskih institucija (INTOSAI), te Međunarodni standardi revizije, razvijeni pod okriljem IFAC-a. ISSAI revizorski standardi obuhvataju četiri nivoa standarda, načela i principa bitnih za zakonom propisanu eksternu reviziju u javnom sektoru i to: • Nivo 1: Osnovne principe, • Nivo 2: Preduslove za funkcionisanje vrhovnih revizorskih institucija, • Nivo 3: Osnovne principe revizije i • Nivo 4: Smjernice za reviziju. Nivo 1 ISSAI revizorskih standarda obuhvata osnovne principe funkcionisanja vrhovnih revizorskih institucija, sadržane u Limskoj deklaraciji o smjernicama za načela revizije. Nivo 2 ISSAI revizorskih standarda, pored ostalog, obuhvata: • Meksičku deklaraciju o nezavisnosti vrhovnih revizorskih institucija, usvojenu na

XIX Kongresu INTOSAI-a, održanom u Meksiku, • INTOSAI smjernice za dobre prakse povezane sa nezavisnošću vrhovnih

revizorskih institucija, • principe transparentnosti i odgovornosti, • kodeks etike, • principe kontrole kvaliteta i dr. Nivo 3 ISSAI revizorskih standarda obuhvata: • osnovne principe revizije javnog sektora, • osnovne principe finansijske revizije, • osnovne principe revizije učinka, te • osnovne principe revizije usklađenosti.


6

Nivo 4 ISSAI revizorskih standarda obuhvata Međunarodne standarde revizije dopunjene posebnim smjernicama i uputstvima relevantnim za finansijsku reviziju entiteta javnog sektora koju provode vrhovne revizorske institucije, te smjernice za reviziju učinka i reviziju usklađenosti. Godišnjim Akcionim planovima razvoja Glavne službe za reviziju, kojima se operacionaliziju aktivnosti na realizaciji Strategije razvoja Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske u periodu od 2014. do 2020. godine1 predviđan je, pored ostalog, prevod određenog broja ISSAI revizorskih standarda i smjernica, uključujući i standarde, odnosno smjernice koje se odnose na reviziju učinka i reviziju usklađenosti. U toku 2013. i 2014. godine godine, Glavna služba za reviziju je samostalno vršila prevod jednog dijela ISSAI revizorskih standarda i smjernica sa četvrtog nivoa ISSAI okvira, dok je u organizaciji Koordinacionog odbora za reviziju institucija BiH izvršeno ažuriranje prevoda standarda koji čine drugi i treći nivo ISSAI okvira. Kompletan pregled ISSAI okvira revizorskih standarda i smjernica koji se primjenjuju u eksternoj javnoj reviziji u Republici Srpskoj i BiH objavljen je u ''Službenom glasniku Republike Srpske'', br. 55/11 i 49/14. U svom radu, revizori Glavne službe za reviziju se oslanjaju na metodologije koje predstavljaju osnov za profesionalno djelovanje službe i to:

• Metodologiju za finansijsku reviziju, • Metodologiju za reviziju učinka i • Metodologiju kontrole kvaliteta. Sve ove metodologije su u najvećoj mogućoj mjeri ažurirane i usklađene sa ISSAI smjernicama i drugim relevantnim standardima i pravilima sadržanim u okviru međunarodnih revizorskih standarda koji se u Republici Srpskoj primjenjuju u provođenju eksterne javne revizije.

1 Стратегија развоја Главне службе за ревизију усвојена је на 30. редовној сједници Народне скупштине Републике Српске, одржаној 11. октобра 2013. године, а Закључак о усвајању Стратегије објављен је у ''Службеном гласнику Републике Српске'', број 92/13 од 29. октобра 2013. године.


7

2. REZULTATI PROVEDENIH FINANSIJSKIH REVIZIJA U skladu sa usvojenim planovima revizijskih aktivnosti za 2015. i 2016. godinu, u periodu od 01.09.2015. do 31.08.2016. g. izvršeno je ukupno 69 finansijskih revizija kod direktnih budžetskih korisnika (35), fondova socijalne sigurnosti (4), Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike prihoda budžeta Republike Srpske (1), jedinica lokalne samouprave (16), javnih preduzeća (12) i jednog projekta. Na osnovu izvršenih revizija u navedenom periodu data su sljedeća mišljenja:

• mišljenje za finansijske izvještaje: pozitivno mišljenje za 17 subjekata, mišljenje sa rezervom za 49 subjekata i negativno mišljenje za 3 subjekta revizije;

• mišljenje za usklađenost: pozitivno mišljenje za 24 subjekta, mišljenje sa rezervom za 42 subjekta i negativno mišljenje za 3 subjekta revizije.

Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 izvršeno je uz mišljenje o finansijskim izvještajima za 37 subjekata, od kojih uz pozitivna mišljenja 8 i uz mišljenja sa rezervom 29. Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 i 4200 izvršeno je uz mišljenje o usklađenosti za 48 subjekata, od kojih uz pozitivno mišljenje 17 i uz mišljenje sa rezervom 31. 2.1. Izvršene finansijske revizije za 2014. godinu, u periodu od 01.09. do

31.12.2015. godine U skladu sa planom revizijskih aktivnosti za 2015. godinu, u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine, Sektor finansijske revizije završio je 16 planiranih revizija za 2014. godinu. Planirane revizije za 2014. godinu obuhvataju revizije javnih preduzeća i javnih ustanova (10) i jedinica lokalne samouprave (6) i to:

• Javna preduzeća i javne ustanove: ''Vodovod'' a.d. Banja Luka; ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka; ''Komunalac'' a.d. Derventa; ''Željeznice Republike Srpske'' a.d. Doboj; ''Vodovod'' a.d. Prnjavor; ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Brod; ''Vode Srpske''; ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Bijeljina; ''Bobas'' a.d. Kotor Varoš i ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Novi Grad;

• Jedinice lokalne samouprave – opštine: Ljubinje, Prnjavor, Rogatica, Rudo, Kneževo i Derventa.

Za 16 izvršenih revizija u periodu od 01.09 - 31.12.2015. g. data su sljedeća mišljenja:

• za finansijske izvještaje: jedno pozitivno mišljenje, 13 mišljenja sa rezervom i 2 negativna mišljenja. Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 izvršeno je uz jedno pozitivno mišljenje i uz 9 mišljenja sa rezervom;

• za usklađenost poslovanja: dva pozitivna mišljenja, 11 mišljenja sa rezervom i tri negativna mišljenja. Skretanje pažnje na pitanja vezana za usklađenost poslovanja izvršeno je uz dva mišljenja sa rezervom.


8

Na dostavljene nacrte revizijskih izvještaja 6 subjekta revizije je dostavilo primjedbe koje nisu imale bitnijeg uticaja na iznesene nalaze i zaključke niti su uticale na predložena mišljenja o finansijskim izvještajima i usklađenosti poslovanja. Razlozi za kvalifikovana mišljenja bili su različiti i velikim dijelom uslovljeni funkcijom i organizaciono pravnim statusom subjekata revizije. Pregled finansijskih revizija za 2014. godinu i izraženih revizorskih mišljenja, u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine

RB Subjekti revizije Revizijsko mišljenje Date preporuke Javna preduzeća Javne ustanove

Finansijski izvještaji Uskla-đenost za fin.

izvještaje za

usklađenost 1 ''Vodovod''a.d. Banja Luka rezerva uz sp rezerva 7 3

2 ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka rezerva uz sp rezerva 10 5

3 ''Komunalac'' a.d. Derventa rezerva uz sp rezerva 10 5

4 ''Željeznice Republike Srpake'' a.d. Doboj rezerva rezerva 9 4

5 ''Vodovod'' a.d. Prnjavor rezerva uz sp pozitivno 3 0

6 ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Brod negativno negativno 16 7

7 ''Vode Srpske'' rezerva uz sp rezerva 6 5

8 ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Bijeljina rezerva uz sp rezerva 9 4

9 ''Bobas'' a.d. Kotor Varoš rezerva uz sp rezerva 10 8

10 ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Novi Grad rezerva uz sp pozitivno 5 3

Jedinice lokalne

samouprave

11 Opština Ljubinje rezerva negativno 4 9 12 Opština Prnjavor rezerva uz sp rezerva uz sp 3 8 13 Opština Rogatica rezerva rezerva 7 3 14 Opština Rudo rezerva rezerva 8 3 15 Opština Kneževo negativno negativno 7 8 16 Opština Derventa pozitivno uz sp rezerva uz sp 0 8

sp = skretanje pažnje Rezultati finansijske revizije kod javnih preduzeća Mišljenje sa rezervom za finansijske izvještaje dato javnim komunalnim preduzećima, JU ''Vode Srpske'' Bijeljina, JP ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka i JP ''Željeznice Republike Srpske'' a.d. Doboj uslovljeno je sledećim okolnostima:

• popis imovine i obaveza nije sveobuhvatan, a izvještavanje o izvršenom popisu nije adekvatno i usklađeno sa Pravilnikom o načinu i rokovima vršenja popisa i usklađivanja knjigovodstvenog sa stvarnim stanjem imovine i obaveza;

• nefinansijska imovina u stalnim sredstvima (komunalni objekti i infrastruktura) iskazana je kao nematerijalna imovina, suprotno definiciji nematerijalne imovine (MRS 38, paragraf 8) kod JP ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka i JKP ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Bijeljina;

• imovina koja je realno stavljena u funkciju iskazana je kao imovina u pripremi, što pored neadekvatne klasifikacije imovine ima za posljedicu neobračunatu


9

amortizaciju, odnosno manje iskazane troškove i više iskazan finansijski rezultat; značajno manje iskazani troškovi amortizacije po ovom osnovu utvrđeni su kod JKP ''Vodovod'' a.d. Banja Luka a nepravilan obračun amortizacije nematerijalne i materijalne imovine u JP ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka;

• procijenjena vrijednost zemljišta i revalorizacionih rezervi kod JP ''Željeznice Republike Srpske'' a.d. Doboj nisu u skladu sa MRS i Zakonom o stvarnim pravima Republike Srpske;

• nepravilnim tretmanom donirane opreme; • neadekvatnim tretmanom potraživanja i manje iskazanim rashodima zbog

neizvršene ispravke vrijednosti potraživanja starijih od godinu dana; značajno precijenjena potraživanja utvrđena su kod kod JP ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka i JKP ''Vodovod'' a.d. Banja Luka;

• nepravilnom klasifikacijom potraživanja i obaveza po ročnosti; • pogrešnom klasifikacijom prihoda i njihovom alokacijom na period u kome nisu

nastali; značajna precijenjenost prihoda u izvještajnom periodu (JKP ''Vodovod'' a.d. Banja Luka);

• nepravilno priznatim prihodima po osnovu procjene vrijednosti demontiranih rezervnih dijelova (JP ''Željeznice Republike Srpske'' a.d. Doboj i nepravilnim tretmanom zaliha koji su za posljedicu imali značajno nerealno iskazan finansijski rezultat (gubitak) tekuće godine;

• nepravilnim tretmanom zaliha u odnosu na zahtjeve MRS 2 – Zalihe kod više revidiranih javnih preduzeća;

• finansijskim efektima gubitaka vode i internih utrošaka vode kod komunalnih preduzeća, koji nisu iskazani u finansijskim izvještajima;

• u JU ''Vode Srpske'' Bijeljina nije vršena klasifikacija rashoda na troškove tekućeg i investicionog održavanja što se značajno odrazilo na pogrešnu prezentaciju informacija vezanih za promjene stanja nefinansijske imovine i ukupno iskazane rashode tekućeg održavanja; iskazana su značajna potraživanja po osnovu zakupa zemljišta i potraživanja po osnovu izvađenog materijala iz vodotoka koja predstavljaju prihode budžeta Republike, a ne prihode ove JU;

• manje iskazanim akumulisanim gubitkom i gubitkom tekućeg perioda, što za posljedicu ima i nepravilno prezentovan iznos ukupnog kapitala;

• ne provođenjem procjene sposobnosti preduzeća da nastavi poslovanje po načelu stalnosti poslovanja (zahtjev iz paragrafa 25 i 26 MRS 1 - Prezentacija finansijskih izvještaja;

• Izvještaj o tokovima gotovine nije pripremljen i prezentovan u skladu sa zahtjevima MRS 7 – Izvještaj o tokovima gotovine;

• nepotpunim i neodgovarajućim Napomenama uz finansijske izvještaje, odnosno neprimjenjivanjem zahtjeva MRS 1 - Prezentacija finansijskih izvještaja i drugih MRS u pogledu objelodanjivanja značajnih informacija povezanih sa finansijskim izvještajima.

Uz mišljenje sa rezervom skrenuta je pažnja:

• komunalnim preduzećima na pitanje evidentiranja imovine koja čini tehničko tehnološku cjelinu za proizvodnju i distribuciju vode i usluge kanalizacije i u poslovnim knjigama preduzeća i u poslovnim knjigama jedinica lokalne samouprave ili na evidentiranje (kod nekih JKP) dijela ove imovine u poslovnim knjigama preduzeća, a dijela u poslovnim knjigama opštine;


10

• JKP ''Vodovod'' a.d. Banja Luka na neevidentiranu preuzetu obavezu od Grada Banja Luka, odnosno obavezu vraćanja kreditnih sredstva u iznosu od 10 miliona evra po projektu ''Gradski sistem vodosnabdijevanja i odvođenja otpadnih voda'', koju ovo JKP Gradu otplaćuje kroz transfer dijela naplaćene naknade za isporučenu vodu;

• komunalnim preduzećima i JU ''Vode Srpske'' na blokirana sredstva na transakcionim računima kod ''Bobar banke'' a.d. Bijeljina koja je u postupku likvidacije;

• na paralelne bilansne i vanbilansne evidencije ulaganja u auto-puteve, suprotno odredbama Pravilnika o kontnom okviru za privredna društva, zadruge, druga pravna lica i preduzetnike, itd.

Na mišljenje sa rezervom na usklađenost poslovanja sa značajnom zakonskom regulativom uticale su sledeće okolnosti:

• interni akti javnih komunalnih preduzeća često nisu usklađeni sa izmijenjenim zakonskim propisima;

• zaključivanje ugovora o radu na određeno vrijeme, te za privremene i povremene poslove nije bilo usklađeno sa odredbama Zakona o radu;

• prijem zaposlenih je vršen bez javnih konkursnih procedura; • pojedine procedure javnih nabavki bile su neusklađene sa Zakonom o javnim

nabavkama BiH; • primijenjena cijena rada za obračun plata nije bila usklađena sa ostvarenim

rezultatima poslovanja; • isplate naknada za praznike nisu usklađene sa odredbama Opšteg kolektivnog

ugovora; • obračun troškova službenog puta i dnevnica nije bio usklađen sa Uredbom o

naknadama za službena putovanja u zemlji i inostranstvu za zaposlene u javnom sektoru Republike Srpske,

• neusklađene evidencije kapitala u sudskom registru i knjigovodstvenim evidencijama kod javnih komunalnih preduzeća;

• neodgovarajuće evidencije obveznika i posebnih vodnih naknada koje su propisane Zakonom o vodama i Uredbom o načinu, postupku, rokovima obračuna, plaćanju i odgađanju plaćanja posebnih vodnih naknada;

• netransparentno izdavanje saglasnosti za vađenje materijala iz korita rijeka i uređenje korita rijeka (kod JU ''Vode Srpske'' Bijeljina) i dr.

Negativno mišljenje za finansijske izvještaje i za usklađenost dato je JKP ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Brod zbog utvrđenih brojnih, značajnih i sveprožimajućih grešaka i nepravilnosti prilikom prezentacije i objelodanjivanja finansijskih informacija u finansijskim izvještajima i neusklađenosti poslovanja sa Zakonom o javnim nabavkama BiH, Zakonom o komunalnim djelatnostima, Zakonom o registraciji poslovnih subjekta u Republici Srpskoj, Zakonom o porezu na dohodak i Statutom preduzeća. Rezultati finansijskih revizija kod jedinica lokalne samouprave Mišljenje sa rezervom za finansijske izvještaje za opštine Ljubinje, Prnjavor, Rogatica i Rudo bilo je uslovljenom sljedećim:


11

• popis imovine i obaveza kod svih navedenih opština nije izvršen u skladu sa Pravilnikom o načinu i rokovima vršenja popisa i usklađivanja knjigovodstvenog sa stvarnim stanjem imovine i obaveza;

• zbog neadekvatnog priznavanja i vrednovanja prihoda (MRS JS 9 – Prihodi od transakcija razmjene i MRS JS 23 – Prihodi od transakcija koje nisu transakcije razmjene) više ili manje su iskazani prihodi, obračunski prihodi, ostala kratkoročna razgraničenja, što je za posljedicu imalo i nerealno iskazivanje finansijskog rezultata i deficita tekućeg perioda;

• više iskazanim potraživanjima zbog neizvršene procjene naplativosti i ispravke vrijednosti potraživanja starijih od godinu dana;

• neusklađenim evidencijama poreskih potraživanja; • rashodi perioda su pogrešno klasifikovani i nisu evidentirani svi periodu

pripadajući rashodi; • nefinansijska imovina u stalnim sredstvima je pogrešno evidentirana u okviru

vanbilansne evidencije, zbog čega je stanje nefinasijske imovine manje iskazano; • nepravilnim i netačnim vrednovanjem akcija i učešća u kapitalu kod preduzeća čiji

je osnivač opština; • pogrešnom klasifikacijom i nepotpunom prezentacijom nastalih obaveza po

raznim osnovama i rokovima dospijeća; • bilans novčanih tokova nije sastavljen u skladu sa MRS JS 2 – Izvještaj o

novčanim tokovima; • vanbilansne evidencije nisu sačinjene u skladu sa članom 86. Pravilnika o

budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i primjeni kontnog plana za korisnike prihoda budžeta Republike, opština, gradova i fondova;

• Napomene uz finansijske izvještaje nisu potpune i relevantne, odnosno nisu primijenjeni svi zahtjevi definisani u MRS JS 1 - Prezentacija finansijskih izvještaja i drugim MRS JS u pogledu objelodanjivanja značajnih informacija povezanih sa finansijskim izvještajima.

Uz data mišljenja sa rezervom na finansijske izvještaje Opštine Prnjavor izvršeno je skretanje pažnje na istovremene evidencije imovine koja čini tehničko tehnološku cjelinu za proizvodnju i distribuciju vode i usluge kanalizacije u poslovnim knjigama opštinskog javnog komunalnog preduzeća i u poslovnim knjigama Opštine. Mišljenje sa rezervom za usklađenost poslovanja dato je opštinama, Prnjavor, Rudo, Rogatica i Derventa, a razlozi su sledeći:

• interni akti nisu u potpunosti usklađeni sa izmijenjenim zakonskim propisima; • nabavke izvršene tokom 2014. godine nisu bile u potpunosti usklađene sa

procedurama propisanim Zakonom o javnim nabavkama BiH; • priprema i donošenja budžeta, finansiranje deficita i plan otplate obaveza iz ranijih

godina nisu vršeni u skladu sa odredbama Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske;

• stvaranje obaveza iznad visine budžetom odobrenih sredstava i nenamjensko trošenje dijela budžetskih sredstava, što je suprotno odredbama člana 40 Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske;

• isplata stimulativnog dijela plata za 2014. godinu nije bila usklađena sa Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u oblasti lokalne samouprave;

• pravila i kriterijumi za dodjelu sredstava u vidu granta nisu bila definisana;


12

• dodjela sredstava granta sportskim organizacijama nije vršena u skladu sa odredbama Zakona o sportu.

Uz data mišljenja sa rezervom za usklađenost izvršeno je skretanje pažnje kod opština Prnjavor i Derventa na neregulisana prava i obaveze koji su vezani za nefinansijsku imovinu u stalnim sredstvima koju je opština ustupila JKP ''Vodovod'' a.d. Prnjavor na korišćenje i upravljanje. Negativno mišljenje za finansijske izvještaje opštini Kneževo dato je zbog neizvršenog popisa imovine i obaveza, nepravilne primjene okvira finansijskog izvještavanja prilikom sastavljanja finansijskih izvještaja, te brojnih, značajnih i sveprožimajućih grešaka i nepravilnosti u prezentovanim finansijskim informacijama i neadekvatnog objelodanjivanja informacija uz finansijske izvještaje. Negativno mišljenje za usklađenost poslovanja dato je za opštine Ljubinje i Kneževo. Razlozi za to bili su sljedeći:

• funkcionisanje opštine Kneževo, odnosno njenih organa (skupštine i načelnika) nije organizovano i vršeno u skladu sa odredbama Zakona o lokalnoj samoupravi;

• interni akti opštine Kneževo nisu usaglašeni sa Zakonom o lokalnoj samoupravi; • nisu imenovani odbori, direktori javnih ustanova u nadležnosti opštine Kneževo;

opština Ljubinje takođe nije imenovala direktore javnih ustanova u svojoj nadležnosti;

• nisu donesene ključne odluke neophodne za organizovanje i upravljanje poslovima u nadležnosti opštine (Kneževo i Ljubinje);

• nije usvojen budžet, niti izvještaj o izvršenju budžeta za prethodnu godinu za opštinu Kneževo, a opština Ljubinje nije donijela odluku o rebalansu budžeta, što je neusklađenost sa Zakonom o budžetskom sistemu Republike Srpske;

• nisu ostvareni prihodi po osnovu komunalnih naknada, nisu doneseni programi trošenja namjenskih prihoda;

• nabavke roba, usluga i radova nisu vršene u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama BiH (Kneževo i Ljubinje);

• ugovori o zakupu zemljišta kod opštine Ljubinje nisu zaključeni u skladu sa odredbama Zakona o poljoprivrednom zemljištu;

• zaduživanje opštine Kneževo nije bilo u skladu sa Zakonom o zaduživanju, dugu i garancijama Republike Srpske, itd.

U okviru 16 obavljenih revizija u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine dato je ukupno 197 preporuka, od kojih 114 za otklanjanje grešaka i nepravilnosti vezanih za finansijske izvještaje i 83 preporuke za otklanjanje uzroka neusklađenosti poslovanja. Javnim preduzećima dato je ukupno 85 preporuka za otklanjanje grešaka i nepravilnosti koje su vezane za finansijsko izvještavanje i 44 preporuke vezane za otklanjanje uzroka neusklađenosti poslovanja. Jedinicama lokalne samouprave dato je 29 preporuka za otklanjanje grešaka i nepravilnosti koje su vezane za finansijsko izvještavanje i 39 preporuka koje su vezane za otklanjanje uzroka neusklađenosti poslovanja.

2.2. Planirane i izvršene finansijske revizije za 2015. godinu, u periodu od

01.01. do 31.08.2016. godine U skladu sa Zakonom o reviziji javnog sektora Republike Srpske (čl. 3. i 16.) Godišnjim planom revizija za 2016. godinu, u periodu od 01.01. do 31.08.2015.


13

godine planirano je provođenje finansijskih revizija za 2015. godinu za ukupno 52 subjekta. Pregled planiranih finansijskih revizija za 2015. godinu, čije provođenje je planirano u periodu od 01.01. do 31.08.2016. godine

RB Naziv subjekta revizije Budžet za

2015. god. u KM

1 Služba predsjednika Republike Srpske 9.898.800 2 Narodna skupština Republike Srpske 10.694.500 3 Vijeće naroda Republike Srpske 3.631.500 4 Generalni sekretarijat Vlade Republike Srpske 8.833.200 5 Ministarstvo finansija Republike Srpske 12.422.000

6 Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske 165.852.000

7 Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske (zbirno) 386.036.400

8 OŠ ''Mladen Stojanović'' Laktaši 9 OŠ ''Danilo Brković'' Gradiška 10 Šumarski fakultet Banja Luka 11 Elektrotehnički fakultet Istočno Sarajevo 12 Srednjoškolski centar ''Miloš Đujić'' Čelinac 13 Srednjoškolski centar Kotor Varoš 14 Ministarstvo pravde Republike Srpske (zbirno) 100.823.200 15 Osnovni sud Derventa 1.128.100

16 Osnovni dud Prijedor 2.025.800 17 Okružni sud Banja Luka 4.296.600 18 Okružni sud Doboj 1.516.300 19 Okružni privredni sud Banja Luka 1.799.800 20 Okružni privredni sud Istočno Sarajevo 762.300 21 Ministarstvo porodice, omladine i sporta Republike Srpske 7.255.300

22 Ministarstvo uprave i lokalne samouprave Republike Srpske 8.175.200

23 Ministarstvo nauke i tehnologije Republike Srpske 5.500.600 24 Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske 42.904.500

25 Mininstarstvo industrije, energetike i rudarstva Republike Srpske 4.813.300

26 Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske (zbirno) 78.495.700

27 Agencija za Agrarna plaćanja 60.894.700 28 Ministarstvo saobraćaja i veza Republike Srpske 28.720.100 29 Ministarstvo trgovine i turizma Republike Srpske 6.487.300

30 Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske 4.345.400

31 Ministarstvo rada i boračko invalidske zaštite Republike Srpske 486.315.000

32 Ministarstvo za ekonomske odnose i regionalnu saradnju Republike Srpske 9.212.800

33 Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica Republike Srpske 9.864.200


14

RB Naziv subjekta revizije Budžet za

2015. god. u KM

34 Poreska uprava Republike Srpske 27.157.000

35 Republička uprava za geodetske i imovinsko pravne poslove Republike Srpske 17.629.400

Fondovi socijalne zaštite

36 Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske 1.080.000.000

37 Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske 620.000.000 38 Fond dječije zaštite Republike Srpske 56.000.000 39 Zavod za zapošljavanje Republike Srpske 120.000.000

40 Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj za korisnike budžeta Republike Srpske 2.033.000.000

Budžetski rashodi i izdaci 1.588.613.000 Budžetska rezerva 2.500.000 Ostala budžetska potrošnja 6.717.200 Unutrašnji dug 314.427.000

Ino dug 208.531.000

Javne investicije 22.105.000 Jedinice lokalne samouprave 41 Opština Petrovo 2.379.990

42 Opština Modriča 8.249.000 43 Opština Kotor Varoš 7.590.000 44 Opština Čelinac 5.433.000 45 Opština Novo Goražde 1.640.950 46 Opština Lopare 4.700.000 47 Opština Osmaci 1.433.500 48 Opština Pelagićevo 2.080.000 49 Opština Čajniče 2.360.000 50 Opština Han Pijesak 2.944.454

Javna preduzeća 51 ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko 130.000.000 52 ZP '' Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka 209.226.000

U skladu sa planom revizijskih aktivnosti za 2016. godinu, u revizijskom ciklusu od 01.01. do 31.08.2016. godine, Sektor finansijske revizije proveo je ukupno 53 revizije, od čega: 35 revizija kod direktnih budžetskih korisnika, četiri revizije fondova socijalne sigurnosti, 10 revizija kod jedinica lokalne samouprave, reviziju Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike Srpske, 2 revizije javnih preduzeća i reviziju finansijskog izvještaja realizacije projekta ''NORBAS'', po posebnom zahtjevu Univerziteta u Banjoj Luci. Navedenim finansijskim revizijama kod korisnika budžeta Republike Srpske i Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike obuhvaćeno je oko 99% budžeta Republike za 2015. godinu. Revizijom su obuhvaćeni finansijski izvještaji svih planiranih subjekata revizije i jedna revizija po naknadnom zahtjevu:


15

• institucije od posebnog značaja (4): Narodna skupština Republike Srpske, Vijeće Naroda Republike Srpske, Služba predsjednika Republike Srpske i Generalni sekretarijat vlade Republike Srpske;

• ministarstva (16): 13 revizija pojedinačnih finansijskih izvještaja ministarstava i 3 revizije zbirnih finansijskih izvještaja (Ministarstvo prosvjete i kulture; Ministarstvo pravde; Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede);

• republičke uprave (2): Poreska uprava, Republička uprava za geodetske i imovinsko pravne poslove;

• ostale budžetske institucije (13) • fondovi socijalne sigurnosti (4): Fond za dječiju zaštitu, Zavod za

zapošljavanje, Fond zdravstvenog osiguranja i Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje;

• Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj za korisnike budžeta Republike Srpske (1);

• jedinice lokalne samouprave (10)- opštine: Petrovo, Modriča, Kotor Varoš, Čelinac, Novo Goražde, Lopare, Osmaci, Pelagićevo, Čajniče i Han Pijesak;

• javna preduzeća (2): ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko i ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka i

• Projekat (1): projekat ''NORBAS'' u realizaciji Univerziteta u Banjoj Luci. Urađene su revizije zbirnih finansijskih izvještaja za navedena tri ministarstva zbog toga što u svom sastavu imaju veliki broj institucija koje sastavljaju pojedinačne finansijske izvještaje, raspolažu sa 28% (565,4 miliona KM) od ukupno planirane budžetske potrošnje i što nije moguće (zbog ograničenih resursa revizije) odabrati dovoljan broj pojedinačnih finansijskih izvještaja institucija koje su u njihovom sastavu, na osnovu kojih bi se mogla potvrditi tačnost, usklađenost i namjensko trošenje ukupno odobrenih budžetskih sredstava. Osim zakonom propisanih obaveznih revizija za svaku godinu, na bazi procjene rizika nastanka materijalno značajnih grešaka i neusklađenosti, urađene su revizije pojedinačnih izvještaja za 13 budžetskih korisnika: Agencije za agrarna plaćanja; osnovnih škola ''Mladen Stojanović'' Laktaši i ''Danilo Borković Gradiška; Srednje škole Čelinac i Srednjoškolskog centra Kotor Varoš; Šumarskog fakulteta u Banjoj Luci i Elektrotehničkog fakulteta u Istočnom Sarajevu; osnovnih sudova u Derventi i Prijedoru; okružnih sudova u Banjoj Luci i Doboju; te okružnih privrednih sudova u Banjoj Luci i Istočnom Sarajevu. Kriterijumi za procjenu rizika obuhvataju vrijednost budžeta odobrenog za 2015. godinu, broj zaposlenih, vrijednost aktive/pasive, obim javnih nabavki, broj ranije datih preporuka, proteklo vrijeme od posljednje revizije i vrsta ranije datog revizijskog mišljenja. S obzirom na organizacionu složenost ministarstava za koje su revidirani zbirni izvještaji i broj institucija u okviru njih, na osnovu izvršene procjene rizika, izvršena su detaljna ispitivanja značajnih transakcija i stanja na nivou zbirnih izvještaja i pojedinačnih finansijskih izvještaja:

• kod Ministarstva pravde, osim samog Ministarstva i šest navedenih institucija obuhvaćeni su i uzorkom odabrani pojedinačni finansijski izvještaji za: Okružno tužilaštvo u Banjoj Luci, Centar za pružanje besplatne pravne pomoći i Kazneno-popravni zavod u Doboju. Za šest institucija: Pravobranilaštvo Republike Srpske, Osnovni sud u Banjoj Luci, Osnovni sud u Bijeljini, Okružni sud u Bijeljini,


16

Okružno tužilaštvo u Bijeljini i Kazneno-popravni zavod (KPZ) u Banjoj Luci je vršeno ispitivanje sprovođenja preporuka iz prethodnog izvještaja;

• kod Ministarstva prosvjete i kulture, osim samog Ministarstva i 6 pojedinačnih finansijskih izvještaja, obuhvaćeni su uzorkom odabrani finansijski izvještaji 42 institucije osnovnog, srednjeg i visokog obrazovanja, kulture i studentskih i đačkih domova. Način konsolidacije institucija u okviru Ministarstva je detaljno provjeren. Sve značajnije nabavke izvršene tokom 2015. god. u okviru Ministarstva i institucija u njegovoj nadležnosti su takođe provjerene;

• kod Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, osim izvještaja Ministarstva i Agencije za agrarna plaćanja obuhvaćene su aktivnosti i transakcije Fonda ''Partner'' i Jedinice za koordinaciju projekata u poljoprivredi.

U skladu sa ISSAI standardima i Smjernicama za reviziju javnog sektora, uz reviziju finansijskih izvještaja za 2015. godinu izvršena je i revizija usklađenosti poslovanja u skladu sa ISSAI 4200 – Revizija usklađenosti uz reviziju finansijskih izvještaja. Na osnovu izvršenih revizija data su odvojena mišljenja za finansijske izvještaje i mišljenja za usklađenost. Za revizije finansijskih izvještaja koje su izvršene u periodu od 01.01. do 31.08.2016. godine (53) data su sljedeća mišljenja:

• mišljenje za finansijske izvještaje: pozitivno mišljenje za 16 subjekata, mišljenje sa rezervom za 36 subjekata i negativno mišljenje za 1 subjekta revizije;

• mišljenje za usklađenost poslovanja: pozitivno mišljenje za 22 subjekta i mišljenje sa rezervom za 31 subjekta revizije.

Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 izvršeno je uz mišljenje o finansijskim izvještajima za 27 subjekata, od kojih uz pozitivna mišljenja 7 i uz mišljenja sa rezervom 20. Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 i 4200 izvršeno je uz mišljenje o usklađenosti za 46 subjekata, od kojih uz pozitivno mišljenje 17 i uz mišljenje sa rezervom 29. Pregled izvršenih revizija finansijskih izvještaja za 2015. g. i izraženih revizorskih mišljenja (period 01.01.2016 – 31.08.2016. g.)

RB Subjekti revizije Vrsta mišljenja

Broj preporuka

za FI

Broj preporuka

za uskl.

Naziv subjekta revizije finansijski izvještaji Usklađenost

Direktni korisnici budžeta

Republike

1 Služba predsjednika Republike Srpske pozitivno pozitivno, sp 0 0

2 Narodna skupština RS pozitivno pozitivno, sp 0 0 3 Vijeće naroda pozitivno, sp pozitivno 0 0

4 Generalni sekretarijat Vlade Republike Srpske pozitivno, sp rezerva, sp 2 6

5 Ministarstvo finansija rezerva rezerva, sp 2 4

6 Ministarstvo unutrašnjih poslova pozitivno pozitvno 3

7 Ministarstvo prosvjete i kulture (zbirno) rezerva, sp rezerva, sp 13 1

8 OŠ ''Mladen Stojanović'' Laktaši rezerva, sp rezerva, sp 2 1


17

9 OŠ ''Danilo Brković'' Gradiška rezerva, sp rezerva, sp 1 1

10 Šumarski fakultet Banja Luka pozitivno, sp pozitvno 1 1

11 Elektrotehnički fakultet Istočno Sarajevo pozitivno pozitivno, sp 1 0

12 Srednjoškolski centar ''Miloš Đujić'' Čelinac rezerva, sp pozitivno, sp 0 0

13 Srednjoškolski centar Kotor Varoš rezerva, sp rezerva, sp 2 1

14 Ministarstvo pravde (zbirno) rezerva, sp rezerva, sp 6 5 15 Osnovni sud Derventa rezerva, sp pozitivno, sp 3 3 16 Osnovni dud Prijedor pozitivno, sp pozitivno, sp 2 1 17 Okružni sud Banja Luka rezerva, sp pozitivno, sp 1 0 18 Okružni sud Doboj pozitivno pozitivno 0 1

19 Okružni privredni sud Banja Luka pozitivno, sp rezerva, sp 0 2

20 Okružni privredni sud Istočno Sarajevo pozitivno, sp pozitivno, sp 0 2

21 Ministarstvo porodice, omladine i sporta rezerva rezerva, sp 2 5

22 Ministarstvo uprave i lokalne samouprave pozitivno, sp pozitivno, sp 0 5

23 Ministarstvo nauke i tehnologije rezerva, sp pozitivno, sp 2 3

24 Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite rezerva rezerva, sp 4 2

25 Min. industrije, energetike i rudarstva rezerva, sp pozitivno, sp 5 2

26 Min. poljoprivrede,

šumarstva i vodoprivrede - zbirni

rezerva, sp rezerva, sp 0 6

27 Agencija za Agrarna plaćanja rezerva rezerva,sp 0 3 28 Ministarstvo saobraćaja i veza pozitivno pozitivno, sp 0 1 29 Ministarstvo trgovine i turizma rezerva rezerva, sp 5 3

30 Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i

ekologiju pozitivno pozitivno, sp 0 0

31 Ministarstvo rada i boračko invalidske zaštite rezerva, sp rezerva, sp 5 2

32 Ministarstvo za ekonomske odnose i reg. saradnju pozitivno pozitivno, sp 3 4

33 Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica rezerva, sp rezerva, sp 1 3

34 Poreska uprava Republike Srpske rezerva, sp pozitivno, sp 2 2

35 Republička uprava za

geodetske i imovinsko pravne poslove

rezerva rezerva, sp 4 3

Fondovi socijalne zaštite

36 Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje rezerva pozitivno, sp 5 2

37 Fond zdravstvenog osiguranja rezerva rezerva, sp 3 2 38 Fond dječije zaštite rezerva, sp rezerva, sp 1 3 39 Zavod za zapošljavanje rezerva, sp pozitivno, sp 7 1

40 Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj za rezerva rezerva, sp 4 3


18

korisnike budžeta RS

Jedinice lokalne

samouprave

41 Opština Petrovo rezerva, sp rezerva, sp 7 3 42 Opština Modriča rezerva rezerva, sp 7 7 43 Opština Kotor Varoš rezerva, sp Rezerva, sp 44 Opština Čelinac rezrva, sp rezerva, sp 11 2 45 Opština Novo Goražde rezerva, sp rezerva, sp 14 6 46 Opština Lopare negativno rezerva, sp 6 3 47 Opština Osmaci rezerva rezerva, sp 3 5 48 Opština Pelagićevo rezerva rezerva, sp 6 4 49 Opština Čajniče rezerva, sp rezerva, sp 2 5 50 Opština Han Pijesak rezerva, sp rezerva, sp 2 5

Javna preduzeća

51 ZP ''Rudnik i termo-elektrana'' a.d. Gacko rezerva, sp rezerva 9 6

52 ZP '' Elektrokrajina ''a.d. Banja Luka rezerva, sp rezerva 8 8

Projekti 53 Projekat ''NORBAS'' pozitivno pozitivno 0 0

sp = skretanje pažnje Direktni korisnici budžeta Republike Srpske Na osnovu izvršenih finansijskih revizija kod direktnih korisnika budžeta Republike Srpske (36), uzimajući u obzir i Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj izražena su sljedeća mišljenja:

• za finansijske izvještaje: pozitivno mišljenje za 15 subjekata, od kojih je uz 7 datih pozitivnih mišljenja izvršeno skretanje pažnje; mišljenje sa rezervom za 21 subjekta, od kojih je uz 14 mišljenja sa rezervom izvršeno skretanje pažnje.

• za usklađenost poslovanja: pozitivno mišljenje za 19 subjekata, od kojih je uz 15 pozitivnih mišljenja izvršeno skretanje pažnje i mišljenje sa rezervom za 17 subjekata. Skretanje pažnje na značajna pitanja je izvršeno uz sva data mišljenja sa rezervom.

Fondovi socijalne sigurnosti Na osnovu izvršenih revizija kod 4 fonda socijalne sigurnosti izražena su mišljenja:

• za finansijske izvještaje: mišljenje sa rezervom za Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske i Fond zdravstvenog osiguranja i mišljenje sa rezervom uz skretanje pažnje za Fond dječije zaštite i Zavod za zapošljavanje.

• za usklađenost poslovanja: pozitivno mišljenje uz skretanje pažnje za Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske i Zavod za zapošljavanje i mišljenje sa rezervom uz skretanje pažnje za Fond zdravstvenog osiguranja i Fond dječije zaštite.


19

Jedinice lokalne samouprave Na osnovu izvršenih 10 finansijskih revizija kod jedinica lokalne samouprave izražena su mišljenja:

• za finansijske izvještaje: mišljenje sa rezervom za 9 opština, od kojih je uz četiri mišljenja izvršeno skretanje pažnje na značajna pitanja i negativno mišljenje za jednu opštinu;

• za usklađenost poslovanja: mišljenje sa rezervom za 10 opština sa skretanjem pažnje uz sva data mišljenja.

Javna preduzeća i projekti U izvještajnom periodu izvršene su dvije finansijske revizije kod javnih preduzeća: ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko i ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka i jednog projekta u realizaciji Univerziteta u Banjoj Luci. Na osnovu izvršene revizije finansijskih izvještaja navedenih subjekata data su sljedeća mišljenja:

• za finansijske izvještaje: mišljenja sa rezervom uz skretanje pažnje za javna preduzeća i pozitivno mišljenje za projekat;

• za usklađenost poslovanja: mišljenja sa rezervom za javna preduzeća i pozitivno mišljenje za projekat.

Rezultati provedenih finansijskih revizija za 2015. godinu u periodu od 01.01. do 31.08.2016. godine Pozitivno mišljenje Pozitivno mišljenje za finansijske izvještaje i za usklađenost poslovanja dato je za one finansijske izvještaje za koje nisu utvrđene značajne greške, nepravilnosti i neusklađenosti. Nivo značajnosti je utvrđen u skladu sa ISSAI standardima i Metodologijom za finansijsku reviziju. Skretanje pažnje Uz pozitivna mišljenja i mišljenja sa rezervom izvršeno je skretanje pažnje na određena pitanja i situacije koji su predviđeni ISSAI 1706 i 4200, odnosno na određene činjenice koje nisu imale uticaja na revizijsko mišljenje, ali u skladu sa standardima smatralo se za potrebnim da se korisnicima finansijskih izvještaja te činjenice naglase, jer neke od njih mogu u narednom periodu imati uticaja na mišljenje o finansijskim izvještajima ili o usklađenosti poslovanja, a neke zahtijevaju određena sistemska rješenja u pogledu organizacije, planiranja ili normativne regulative. Takve činjenice obično zavise od budućih radnji ili dogođaja koji nisu pod direktnom kontrolom subjekta revizije ili se odnose na okolnosti na koje niži budžetski korisnici nisu mogli uticati. Neka pitanja na koja je izvršeno skretanje pažnje uz data mišljenja na finansijske izvještaje kod nižih budžetskih korisnika imala su uticaj na mišljenje na Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj za korisnike budžeta Republike. Najznačajnija pitanja na koja je izvršeno skretanje pažnje su sljedeća:


20

• neobezbijeđena budžetska sredstva za većinu budžetskih korisnika za obaveze koje su odobrene rebalansom budžeta a nisu izmirene do 29.02.2016. godine, odnosno čije izvršenje će pasti na teret budžeta 2016. godine (zbirno 190,8 miliona KM);

• neizmirene ukupne tekuće obaveze fondova socijalne sigurnosti u iznosu od 346,8 miliona KM, od kojih prema Zakonu o izvršenju budžeta Republike Srpske 163,2 miliona KM nije moglo biti iskazano kao izvršenje budžeta fondova za 2015. godinu;

• evidentiranje tekućih rashoda kao rashoda obračunskog karaktera kod budžetskih korisnika (23,81 milion KM) zbog nedovoljno raspoloživih sredstava za planirane i odobrene namjene (Ministarstvo rada i boračko invalidske zaštite, Ministarstvo prosvjete i kulture, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo pravde);

• niži budžetski korisnici u okviru Ministarstva prosvjete i kulture nisu obezbijedili izvještaje o izvršenju budžeta koji zadovoljavaju sve zahtjeve Pravilnika o finansijskom izvještavanju za korisnike prihoda budžeta Republike, opština, gradova i fondova i MRS JS 24 – Prezentacija budžetskih informacija u finansijskim izvještajima (paragraf 14);

• novčana sredstva Ministarstva pravde, Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i Poreske uprave koja su ostala blokirana na depozitnim računima kod ''Banke Srpske'' (preko 17 miliona KM) i sa 31.12.2015. godine preknjižena na ostala kratkoročna potraživanja zbog finansijske nestabilnosti banke;

• produžavanje roka važnosti Strategije razvoja Republike Srpske za period 2017-2021. godine, bez inoviranja analiza na osnovu kojih su procjene razvoja vršene za period 2010-2015. godine;

• kapitalna ulaganja koja iz budžetskih i drugih sredstava vrši Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica u saobraćajne i druge infrastrukturne objekte kojima raspolažu jedinice lokalne samouprave, a za koja nisu definisane računovodstvene politike o priznavanju imovine stečene na ovaj način;

• ulaganja u projekat izgradnje naselja Andrićgrad koja se realizuju preko privrednog društva ''Andrićgrad'' d.o.o Višegrad pri čemu, iako je projekat od strateškog značaja nije donesena odluka o utvrđivanju statusa ''Andrićgrad'' d.o.o Višegrad kao pravnog lica od posebnog značaja za Republiku Srpsku;

• dodjela koncesije preduzeću „Andrićgrad“ d.o.o. Višegrad na zemljište površine 30.913 m2 na ušću rijeke Rzav u Drinu;

• priznavanje obaveza po ino kreditima u poslovnim knjigama javnih preduzeća ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko (11,10 miliona KM) i ZP ''Elektrokrajina ''a.d. Banja Luka (36,78 miliona KM) iako je potpisnik ugovora i dužnik po ino kreditima MH „Elektroprivreda Republike Srpske“, MP a.d. Trebinje. Ne postoje formalno-pravni akti koji regulišu interne odnose između matičnog i zavisnih preduzeća u pogledu obaveza sadržanih u ugovorima o ino kreditima;

• komunalna imovina (vodovodi i kanalizacija) koja predstavlja tehničko-tehnološku cjelinu i pretpostavku za proizvodnju i distribuciju vode, prečišćavanje i odvođenje otpadnih voda i drugih komunalnih usluga, koja se evidentira na osnovu izvora finansiranja u okviru poslovnih evidencija opština. Prihodi po osnovu izvršenih usluga i rashodi po osnovu održavanja te imovine su iskazani u finansijskim izvještajima javnih komunalnih preduzeća, a rashodi po osnovu amortizacije za imovinu koja je u evidencijama opštine u finansijskim izvještajima opštine. Zbog toga nisu u potpunosti ispunjeni zahtjevi MRS JS 17 - Nekretnine, postrojenja i oprema (paragraf 14) kojim je definisano da subjekt priznaje sredstvo pod


21

uslovom ''da je vjerovatno da će se buduće ekonomske koristi i uslužni potencijal povezan sa tim sredstvom priliti u entitet i da se trošak te stavke može pouzdano izmjeriti''.

Mišljenje sa rezervom za finansijske izvještaje U skladu sa ISSAI 1705 – Modifikacije mišljenja u izvještaju nezavisnog revizora, mišljenje sa rezervom se izražava u slučajevima kada: ''Revizor zaključi, na osnovu prikupljenih revizijskih dokaza, da finansijski izvještaji u cjelini nisu bez materijalno pogrešnih iskaza. Odnosno kada revizor, nakon prikupljenih dovoljno adekvatnih revizijskih dokaza, zaključi da su pogrešni iskazi, pojedinačno ili zajedno, materijalno značajni, ali nisu prožimajući za finansijske izvještaje ili revizor nije u mogućnosti da prikupi dovoljno adekvatnih revizijskih dokaza na kojima će zasnivati svoje mišljenje ali zaključuje da mogući efekti neotkrivenih pogrešnih iskaza na finansijske izvještaje, ukoliko ih ima, mogu biti materijalne prirode, ali ne i sveobuhvatni.'' Utvrđene greške i nepravilnosti koje su za posljedicu imale mišljenje sa rezervom na pojedinačne finansijske izvještaje budžetskih korisnika, fondova socijalne sigurnosti, Konsolidovanog godišnjeg izvještaja o izvršenju budžeta Republike i Jedinica lokalne samouprave odnose se na sljedeće:

• popis imovine i obaveza na dan 31.12.2015. god. nije izvršen u skladu sa Pravilnikom o načinu i rokovima vršenja popisa i usklađivanja knjigovodstvenog sa stvarnim stanjem imovine i obaveza kod Ministarstva finansija, Ministarstva trgovine i turizma i opština: Pelagićevo, Modriča, Han Pijesak, Petrovo, Osmaci, Novo Goražde, Čelinac i Kotor Varoš.

• zbog nepravilnog tretmana prihoda (priznavanja ili klasifikacije) po raznim osnovama iskazani prihodi i primici za 2015. god. su precijenjeni kod Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite (1,36 miliona KM) i Zavoda za zapošljavanje (26,96 hiljada KM), potcijenjeni kod Fonda zdravstvenog osiguranja (74,72 hiljade KM), Ministarstva industrije, energetike i rudarstva (20,85 hiljada) i opštine Novo Goražde (141,09 hiljada);

• zbog neadekvatnog priznavanja i vrednovanja prihoda (MRS JS 9 – Prihodi od transakcija razmjene i MRS JS 23 – Prihodi od transakcija koje nisu transakcije razmjene) više ili manje su iskazani prihodi, obračunski prihodi, ostala kratkoročna razgraničenja, što je za posljedicu imalo i nerealno iskazivanje finansijskog rezultata i deficita tekućeg perioda (Ministarstvo prosvjete i kulture (1,34 miliona), opštine Čelinac i Kotor Varoš);

• veći broj budžetskih korisnika (Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite, Ministarstvo prosvjete i kulture, Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica, Ministarstvo pravde, MUP, Ministarstvo finansija, Ministarstvo nauke i tehnologije, Ministarstvo porodice, omladine i sporta, Ministarstvo trgovine i turizma) nije planirao prenesene obaveze iz prethodne godine (zbirno najmanje 78,50 miliona KM) kao izdatke za otplatu dugova, što nije u skladu sa čl. 14. stav 9. Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske i čl. 108. stav (8) Pravilnika o budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i primjeni kontnog plana za korisnike budžeta Republike, opština, gradova i fondova i zbog čega izvršenje budžeta za 2015. g. nije prezentovano na fer i objektivan način;


22

• opštine: Osmaci, Lopare, Petrovo, Modriča, Pelagićevo, Novo Goražde, Čelinac i Kotor Varoš takođe nisu planirale i iskazale obaveze iz ranijeg perioda u okviru izdataka za otplatu dugova, zbog čega njihovo izvršenje budžeta za 2015. g. nije prezentovano na fer i objektivan način;

• Fond dječije zaštite (5,52 miliona KM) i Zavod za zapošljavanje (305,50 hiljada KM) nisu planirali i iskazali obaveze iz ranijeg perioda u okviru izdataka za otplatu dugova, zbog čega ni njihovo izvršenje budžeta za 2015. g. nije prezentovano na fer i objektivan način;

• na nivou Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta za 2015. god. utvrđeni su veći rashodi i izdaci za najmanje 103,69 miliona KM, od čega se 23,81 milion KM odnosi na ukalkulisane obaveze za koje nisu bila raspoloživa sredstva u budžetu za 2015. god., pa su evidentirani kao rashodi obračunskog karaktera, 3,39 miliona KM na neevidentirane rashode/obaveze u Ministarstvu prosvjete i kulture i 79,12 miliona KM na izdatke za otplatu dugova – po osnovu trezorskih zapisa koji su emitovani i isplaćeni u toku 2015. god.;

• neizmirene obaveze iz 2015. g. po osnovu subvencija koje su na dan 29.02.2016. god. iznosile 32,90 miliona;

• umjesto iskazanog neraspoređenog suficita u iznosu od 22,07 miliona KM (PIB na nivou Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta za 2015. g.) revizijom je utvrđen deficit od 3,58 miliona KM; umjesto iskazanog bruto suficita od 131,49 miliona KM utvrđen je bruto budžetski suficit od 105,45 miliona KM; umjesto iskazanog neraspoređenog suficita u PIF-u u iznosu od 69,81 milion KM, revizijom je utvrđen deficit u iznosu od 34,72 miliona KM; umjesto iskazanog negativnog finansijskog rezultata u Bilansu uspjeha u iznosu od 175,54 miliona KM, revizijom je utvrđen negativan finansijski rezultat u iznosu od 178,94 miliona KM;

• rashodi obračunskog karaktera su iskazani više a tekući rashodi manje za najmanje 23,81 milion KM po osnovu obaveza koje zahtijevaju odliv novčanih sredstava (Ministarstvo rada i boračko invalidske zaštite, Ministarstvo prosvjete i kulture, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo pravde);

• nisu evidentirane emisije trezorskih zapisa koje su izvršene u 2015. god. (79,11 miliona KM) preko računa primitaka i izdataka od izdavanja ostalih hartija od vrijednosti;

• nisu evidentirane obaveze i rashodi iz ranijeg perioda kod Ministarstva prosvjete i kulture u iznosu od 5,36 miliona KM;

• u finansijskim izvještajima Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite potcijenjene su obaveze za primljene avanse za 200,87 hiljada KM i dugoročno razgraničeni prihodi za 1,16 miliona KM, a precijenjeni prihodi tekućeg perioda (transferi) u iznosu od 1,37 miliona KM. Osim toga precijenjene su obaveze za nabavku stalne imovine iz inostranstva, u korist kratkoročno razgraničenih rezervisanja za iznos od 1,46 miliona KM;

• ukupne obaveze koje su odobrene kao izvršenje budžeta za 2015. g. nisu izmirene do 29.2.2016. g. u iznosu od najmanje 190,82 miliona KM;

• Ministarstvo finansija nije izvršilo detaljnu analizu iskazanih obaveza po osnovu poreza i doprinosa na lična primanja bivšeg Ministarstva odbrane i bivše Republičke uprave carina (23,07 miliona KM) i obaveza iz poslovanja (13,49 miliona KM), niti postoje knjigovodstvene isprave o nastanku poslovnog događaja, što nije u skladu sa članom 4 Pravilnika o računovodstvu, računovodstvenim


23

politikama i računovodstvenim procjenama za budžetske korisnike u Republici Srpskoj;

• Ministarsvo rada i boračko invalidske zaštite nije dokumentovalo 19,56 miliona KM obaveza za otpremnine po osnovu člana 182 Zakona o radu;

• kod velikog broja budžetskih korisnika, fondova i opština prisutne su nepravilne klasifikacije prihoda i primitaka, rashoda i izdataka, kao i imovine i obaveza;

• Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje nije evidentirao efekat smanjenja fer vrijednosti akcija stečenih u procesu privatizacije (1,17 miliona) na teret revalorizacionih rezervi već u okviru rashoda obračunskog karaktera. Takođe nije izvršeno konačno poništenje revalorizacionih rezervi (306,17 hiljada KM) po osnovu prenosa akcija na Penzijski rezervni fond;

• mjenice kao sredstvo obezbjeđenja za plasmane po osnovu investicionih projekata koji se servisiraju iz ino-kredita i primljene garancije nisu evidentirane u okviru vanbilansne evidencije;

• kod Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite i Ministarstva rada i boračko-invalidske zaštite, sredstva u pripremi su potcijenjena za 2,63 miliona KM i precijenjena za 1,18 milion KM, pa su sredstva u pripremi potcijenjena za neto efekat od 1,45 miliona KM;

• veći broj opština (Petrovo, Han Pijesak, Modriča, Čajniče, Pelagićevo, Čelinac) nisu na sveobuhvatan način prezentovale vrijednost imovine u stalnim sredstvima, posebno zemljište i imovinu koja se odnosi na infrastrukturne objekte, nije izvršen adekvatan obračun amortizacije a prezentovani troškovi reprezentacije su manji od stvarnih;

• nisu izvršene ispravke vrijednosti potraživanja starijih od godinu dana kod Poreske uprave Republike Srpske (50,74 hiljade KM), Republičke uprave za geodetske i imovinsko pravne poslove (95,17 hiljada KM), Zavoda za zapošljavanje (12,31 milion KM), opštine Petrovo (136,09 hiljada KM) i opštine Pelagićevo (16,86 hiljada KM);

• procjena ishoda sudskih sporova nije izvršena i na adekvatan način nisu objelodanjene informacije o sudskim sporovima kod Ministarstva trgovine i turizma, Ministarstva rada i boračko invalidske zaštite, Ministarstvo pravde i Republičke uprave za geodetske i imovinsko pravne poslove;

• Napomene uz pojedinačne finansijske izvještaje su nepotpune i nesistematične kod Ministarstva prosvjete i kulture, Ministarstva rada i boračko invalidske zaštite, Ministarstva pravde, Poreske uprave i opština: Lopare, Petrovo, Modriča, Pelagićevo, Čelinac.

Utvrđene greške i nepravilnosti koje su za posljedicu imale mišljenje sa rezervom za finansijske izvještaje javnih preduzeća bile su sljedeće:

• neadekvatna prezentacija popisom utvrđenog viška zaliha uglja kod ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko u odnosu na propisano članom 55. stav (8), odnosno članom 51. stav (2) Pravilnika o kontnom okviru i sadržini računa u kontnom okviru za privredna društva, zadruge, druga pravna lica i preduzetnike;

• ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka je izdavala i primala zalihe bez odgovarajuće propratne dokumentacije zbog čega vrijednost realnog stanja zaliha na dan 31.12.2015. godine u skladištima po količini i vrijednosti ne odgovara stanju u finansijskim izvještajima;

• kod ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka su ostali prihodi precijenjeni za iznos od 331,6 hiljada KM, a za isti iznos potcijenjen je neraspoređeni dobitak ranijih


24

godina, zbog neadekvatnog tretmana naknadno priznate vrijednosti poslovnih objekata koje Društvo koristi u obavljanju svoje poslovne djelatnosti;

• zbog pogrešne klasifikacije troškova zarada, naknada zarada i ostalih ličnih rashoda kod ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko, ostali lični rashodi su po raznim osnovama potcijenjeni, dok su troškovi bruto zarada i bruto naknada zarada precijenjeni minimalno za iznos od 1,22 miliona KM;

• iz istih razloga kod ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka troškovi bruto zarada i bruto naknada zarada su precijenjeni, dok su ostali lični rashodi potcijenjeni za iznos od 3,75 miliona KM;

• kod ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko troškovi zarada, naknada zarada i ostalih ličnih primanja i rashodi po osnovu rashodovanja zaliha su precijenjeni zbog priznavanja rashoda u izvještajnom periodu koji pripadaju prethodnom obračunskom periodu i potcijenjeni zbog nepriznavanja rashoda u izvještajnom periodu koji pripadaju 2016. godini;

• prilikom obračuna amortizacije ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko je po dva različita osnova precijenilo ili potcijenilo troškove amortizacije i shodno tome ispravku vrijednosti pojedinih imovinskih dijelova;

• ispravka vrijednosti potraživanja nije vršena u skladu sa članom 47. Pravilnika o računovodstvenim politikama Društva, odnosno paragrafima 58 i 59 MRS 39 – Finansijski instrumenti: priznavanje i odmjeravanje, zbog čega je kod ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka precijenjena neto vrijednost potraživanja po osnovu isporučene električne energije i zateznih kamata za iznos od najmanje 64,95 miliona KM, precijenjena je neto vrijednost potraživanja po osnovu datih avansa za iznos od 122,88 hiljade KM, kao i finansijski rezultat za ukupan iznos od najmanje 78,83 miliona KM, a kod ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko nije izvršena ispravku vrijednosti potraživanja u iznosu od 106,97 hiljada KM;

• priznavanja poreza na dodatu vrijednost sadržanog u izdatim avansnim fakturama nije vršeno na adekvatan način kod oba zavisna preduzeća zbog čega su ostala aktivna vremenska razgraničenja, kao i obaveze po osnovu primljenih avansa precijenjeni;

• zbog neadekvatnog priznavanja prihoda i rashoda po osnovu naknada za obnovljive izvore energije ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka je potcijenilo ostale poslovne prihode po drugim osnovama, kao i ostale nematerijalne troškove za 3,23 miliona KM;

• nezavisnim konfirmacijama obaveza i potraživanja utvrđene su značajno veće obaveze po osnovu kredita i kamata i prema dobavljačima od prezentovanih i objelodanjenih u finansijskim izvještajima ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko;

• u okviru vanbilansne evidencije nisu iskazane vrijednosti izdatih garancija i založnih prava u svrhu obezbjeđenja otplate dugoročnih kredita (ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko 27,7 miliona KM i ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka 47,70 miliona KM);

• kod oba zavisna preduzeća nije izvršeno adekvatno rezervisanje sredstava za potencijalne gubitke koji mogu nastati po osnovu nepovoljnih ishoda sudskih sporova, kako se to zahtijeva paragrafima 14. i 30. MRS 37 – Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna imovina.


25

Mišljenje sa rezervom za usklađenost poslovanja U skladu sa ISSAI 4200 – Revizija usklađenosti uz reviziju finansijskih izvještaja, mišljenje sa rezervom za usklađenost poslovanja se izražava u situacijama kada su neusklađenosti sa zakonskom i drugom regulativom značajne (mjerene u odnosu na kriterijume kvantitativne i kvalitativne materijalnosti), ali nisu rasprostranjene ili ukoliko revizori nisu u mogućnosti da pribave dovoljno odgovarajućih revizijskih dokaza vezanih za dosljednu primjenu zakonskih i drugih propisa. Bitno je da se te neusklađenosti mogu kvantifikovati ili jasno utvrditi njihov uticaj na aktivnosti, transakcije i informacije sadržane u finansijskim izvještajima. Utvrđene nepravilnosti koje su za posljedicu imale mišljenje sa rezervom za usklađenost poslovanja kod revidiranih subjekata odnose se na:

• nekompletnu i sa važećim zakonima neusklađenu internu regulativu kod jedinica lokalne samouprave;

• neusklađenost sa Zakonom o radu zbog prijema radnika bez konkursnih procedura (Republička uprava za geodetske i imovinsko pravne poslove, ministarstvo trgovine i turizma, ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko, ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka, opština Petrovo);

• neusklađenost prijema radnika na određeno vrijeme sa Zakonom o državnim službenicima (Republička uprava za geodetske i imovinsko pravne poslove);

• neusklađenost procedura nabavki roba i usluga sa Zakonom o javnim nabavkama BiH (Republička uprava za geodetske i imovinsko pravne poslove, Ministarstvo pravde, niži budžetski korisnici u okviru Ministarstva prosvjete i kulture, Generalni sekretarijat Vlade RS, Ministarstvo porodice, omladine i sporta, opštine: Lopare, Petrovo, Čajniče, Pelagićevo, Novo Goražde i Osmaci, Čelinac; ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko, ZP ''Elektrokrajina ''a.d. Banja Luka);

• nabavke, vezane za realizaciju značajnih (po iznosu, po dugoročnosti i po suštinskom obuhvatu) prioritetnih projekata javnih ulaganja (Ministarstvo prosvjete i kulture, MUP), otpočele su i finansirane prije uvrštavanja istih u red prioritetnih projekata, čime je uspostavljena praksa da Vlada Republike Srpske naknadno odlukama pokriva stvorene obaveze budžetskih korisnika za namjene za koje prethodno nisu obezbijeđena raspoloživa sredstva utvrđena budžetom, što nije u skladu sa članom 40 pod 1) Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske;

• neusklađenost sa članom 40. Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske jer su korisnici budžeta Republike u 2015. godini stvorili obaveze veće od rebalansom odobrenih i raspoloživih sredstava (Ministarstvo prosvjete i kulture, Ministarstvo pravde, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede – Agencija za agrarna plaćanja; Republička uprava za geodetske i imovinsko pravne poslove, opštine Pelagićevo i Lopare);

• pojedine opštine (Lopare, Han Pijesak, Čajniče) nisu pripremile i usvojile budžet u rokovima i na način kako je to propisano Zakonom o budžetskom sistemu Republike Srpske;

• kod pojedinačnih budžetskih korisnika (Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite, Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica, Ministarstvo porodice, omladine i sporta, Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite, Ministarstvo trgovine i turizma), kao i kod pojedinih opština (Čajniče, Modriča, Čelinac, Kotor Varoš) utvrđena su odstupanja pri dodjeli, kontroli i praćenju grantova u pogledu primjene internih


26

pravilnika, Metodologije upravljanja grantovima koji se finansiraju ili sufinansiraju sredstvima budžeta Republike i opština;

• Narodna skupština Republike Srpske nije donijela odluku o ukupnom kratkoročnom i dugoročnom zaduživanju koje može nastati u toku fiskalne godine kako je propisano Zakonom o zaduživanju, dugu i garancijama, već su donesene pojedinačne odluke za određene projekte ili za dio (dugoročni) finansiranja budžetskog duga;

• uspostavljeni registar šteta od poplava koji se nalazi u Generalnom sekretarijatu Vlade RS ne sadrži sve grupe podataka (štete nastale na: stambenim, privrednim, energetskim i poljoprivrednim objektima, opremi, mehanizaciji, usjevima i zasadima, stočnom fondu, saobraćajnoj infrastrukturi, objektima vodosnabdijevanja i kanalizacije, objektima vodozaštite, hidromelioracionim objektima i objektima javnih institucija), kako je to propisano članom 5. Uredbe o registru šteta, već su uneseni samo podaci o štetama u domaćinstvu koje su nastale na dobrima u ličnoj svojini građana;

• odluke Vlade o određivanju prioritetnih projekata za revidiranu godinu nisu u skladu sa usvojenim Prijedlogom programa javnih investicija z aperiod 2015 – 2017. god., niti je prijedlog programa za naredni period koji usvaja Vlada u saglasnosti sa odlukama Vlade o realizaciji projekata javnih investicija koje su već u toku;

• tokom godine su korišćena sredstava sa escrow računa u iznosu od 33 miliona KM za izmirenje dospjelih budžetskih obaveza, čije korišćenje Narodna skupština nije odobrila;

• odlukama Vlade Republike Srpske prolongirani su rokovi povrata ranije odobrenih pozajmica sa escrow računa (Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite, republičke robne rezerve) a da pri tom nisu jasno definisani obligacioni odnosi, itd.

Negativno mišljenje U skladu sa ISSAI 1705 – Modifikacije mišljenja u izvještaju nezavisnog revizora, negativno mišljenje se izražava kada ''nakon što prikupi dovoljno adekvatnih revizijskih dokaza, revizor zaključi da pogrešni iskazi, pojedinačno ili zajedno, imaju materijalan i prožimajući efekat na finansijske izvještaje''. Izražavanje takvog mišljenja jasno ukazuje na činjenicu da finansijski izvještaji nisu na fer i objektivan način prikazali poslovanje revidiranog subjekta. Negativno mišljenje za finansijske izvještaje za 2015. godinu dato je za finansijske izvještaje opštine Lopare. Razlozi davanje negativnog mišljenja bile su brojne greške i neusaglašene i netačno prezentovane finansijske informacije o prihodima i primicima, rashodima i izdacima, kao i imovini i obavezama. Preporuke subjektima revizije U okviru izdatih revizijskih izvještaja u periodu od 01.09.2015. do 31.08.2016. godine (ukupno 69) Glavna služba za reviziju dala je ukupno 487 preporuka, od kojih se na otklanjanje nepravilnosti i grešaka uočenih u finansijskim izvještajima odnosi 281, a na otklanjanje uzroka neusklađenosti poslovanja 206. Za javna preduzeća, javne ustanove i jedinice lokalne samouprave čije su revizije izvršene u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine dato je 197 preporuka, za


27

ministarstva i druge korisnike budžeta, fondove socijalne sigurnosti, jedinice lokalne samouprave i javna preduzeća (period revizije 01.01-31.8.2015.) dato je 290 preporuka. Prema podacima iz Javnog registra revizorskih preporuka (dostupan na veb sajtu Glavne službe za reviziju), status provjerenih preporuka sa 31.08.2016. godine je sledeći:

• 57,83% odnosi se na potpuno provedene preporuke, • 20,87 na djelimično provedene i • 21,30% na neprovedene preporuke. Na žalost, Glavna služba za reviziju nema dovoljno raspoloživih kapaciteta da u relativno realnom vremenu provjeri status svih datih preporuka, što predstavlja poseban problem u vezi sa preporukama datim subjektima kod kojih se revizija ne provodi redovno (javna preduzeća, jedinice lokalne samouprave i dr.). Primjedbe dostavljene na nacrte izvještaja Subjekti revizije (od ukupno 69) dostavili su primjedbe na ukupno 19 nacrta revizijskih izvještaja (na 6 nacrta u ciklusu revizije u periodu od 01.09. do 31.12.2015. god. i na 13 nacrta u ciklusu revizije u periodu od 01.01. do 31.08.2016. godine). Sve primjedbe su sa dužnom pažnjom i na profesionalan način razmotrene od strane odgovornih u Glavnoj službi za reviziju. Primjedbe koje su bile dokumentovane i opravdane prihvaćene su i izvršene su odgovarajuće korekcije u konačnim revizijskim izvještajima. Najveći broj primjedbi nije dokumentovan novim i relevantnim dokazima i uglavnom se svodio na obrazloženja razloga zbog kojih je došlo do određenih grešaka, nepravilnosti ili neusklađenosti koje su kvalifikovane u revizijskim izvještajima. Takve primjedbe nisu prihvaćene, jer suštinski nisu imale uticaj na nalaze i zaključke koje su revizijski timovi prezentovali u revizijskim izvještajima na osnovu sprovedenih revizijskih postupaka i metoda ispitivanja.


28

3. REZULTATI PROVEDENIH REVIZIJA UČINKA U skladu sa opredjeljenjima iz Strategije razvoja Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske u periodu od 2014. do 2020. godina i trenutno raspoloživim kapacitetima Glavne službe za reviziju, u revizijskom ciklusu 2015/2016. godina planirano je provođenje pet revizija učinka:

• Planiranje budžetskih izdataka, • Upravljanje potraživanjima javnih preduzeća, • Upravljanje zaduživanjem i dugom u Republici Srpskoj • Ekonomičnost i efikasnost upotrebe službenih vozila Vlade Republike Srpske i • Efikasnost strateškog planiranja. Navedene revizije odnose se na finansijski menadžment u javnom sektoru – upravljanje javnim finansijama, upravljanje javnim preduzećima, upravljanje materijalnim resursima i strateško planiranje u javnom sektoru. Ove revizije učinka planirane su i provedene u skladu sa mandatom utvrđenim u Zakonu o reviziji javnog sektora Republike Srpske, u skladu sa ISSAI standardima revizije za javni sektor, Metodologijom za reviziju učinka i internim pravilima i procedurama Glavne službe za reviziju. Preliminarni nalazi revizija su putem fokus grupa predstavljeni revidovanim institucijama i drugim zainteresovanim stranama i na taj način su obezbijeđeni dodatni kvalitet, razumljivost i prihvatljivost nalaza revizije i revizorskih izvještaja. Izborom područja revizije i tema koje su predmet revizije Glavna služba za reviziju je u funkciji ostvarivanja opštih ciljeva utvrđenih strategijama i politikama vlasti Republike Srpske i u funkciji unapređenja opšteg i finansijskog upravljanja u javnom sektoru Republike Srpske. Da bi se ispunio opšti cilj revizije učinka njom se kroz proces revizije obuhvata više institucija javnog sektora koje imaju određene uloge, nadležnosti i odgovornosti povezane se revizijskim problemom koji je predmet revizije u dužem vremenskom periodu. U narednoj tabeli dat je pregled planiranih revizija učinka, vremenski period koji je obuhvaćen revizijom i broj obuhvaćenih institucija javnog sektora.

RB Oznaka revizije Naziv revizije

Broj IJS obuhvaćenih

revizijom

Period obuhvaćen revizijom

1 RU 001-15 Planiranje budžetskih izdataka 8 2012-2016

2 RU 002-15 Upravljanje potraživanjima javnih preduzeća 9 2011-2015

3 RU 003-15 Upravljanje zaduživanjem i dugom u Republici Srpskoj 2 2011-2015

4 RU 004-15 Ekonomičnost i efikasnost upotrebe službenih vozila Vlade Republike Srpske

16 2012-2015

5 RU 005-16 Efikasnost strateškog planiranja 4 2013-2015

Na ovaj način je određene revizijske probleme koji su predmet revizije moguće sagledati na sveobuhvatan, sistematičan način, a nalaze revizije učiniti kvalitetnim,


29

razumljivim i prihvatljivim. Međutim, da bi se postigli efekti od provedenih revizija potrebno je osigurati:

• aktivan odnos Vlade Republike Srpske i institucija obuhvaćenih revizijom prema izvještajima revizije učinka,

• aktivan monitoring od strane Glavne službe za reviziju i • aktivnu ulogu Odbora za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske. Revizijski ciklus započeo je u drugoj polovini 2015. godine, a do okončanja ovog izvještaja provedene su četiri revizije učinka i objavljena četiri revizorska izvještaja i to:

• Upravljanje eksploatacijom mineralnih resursa i čišćenjem materijala iz vodotoka, • Ekonomičnost i efikasnost upotrebe službenih vozila Vlade Republike Srpske, • Upravljanje zaduživanjem i dugom u Republici Srpskoj i • Planiranje budžetskih izdataka. Na nacrte izvještaja revizije učinka institucije obuhvaćene revizijom u skladu sa Zakonom o reviziji javnog sektora Republike Srpske imaju pravo da dostave primjedbe. Sve dostavljene primjedbe su razmotrene s posebnom pažnjom, a osnovane i dokumentovane primjedbe su prihvaćene i uključene u konačne izvještaje revizije učinka. Revidovane institucije su se uglavnom izjasnile na nacrte izvještaja revizije učinka u formi komentara, zatim da su bez primjedbi i veoma afirmativno o temama i izvještajima.

RB Oznaka revizije Naziv revizije Broj revidi-

ranih IJS Broj IJS koje su

dostavile primjedbe

1 RU 006-14

Upravljanje eksploatacijom mineralnih resursa i čišćenjem materijala iz vodotoka

6 -

2 RU 001-15 Planiranje budžetskih izdataka 8 -

3 RU 003-15 Upravljanje zaduživanjem i dugom u Republici Srpskoj 2 1

4 RU 004-15 Ekonomičnost i efikasnost upotrebe službenih vozila Vlade Republike Srpske

16 -

Pregled broja institucija koje su obuhvaćene revizijom i broja institucija koje su dostavile primjedbe, obima, karaktera i suštine primjedbi ukazuje na visok nivo usaglašenosti nalaza, zaključaka i preporuka između Glavne službe za reviziju i institucija obuhvaćenih revizijom. Rezultati pojedinačnih revizija prezentovani su putem Izvještaja revizije učinka koji sadrže detaljne nalaze, zaključke i preporuke. Izvještaji revizije učinka kao osnovni proizvodi revizijskog procesa javni su dokumenti i dostavljeni su svim institucijama u skladu sa odredbama Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske (Narodnoj skupštini Republike Srpske – Odboru za reviziju, Predsjedniku Republike Srpske, Vladi Republike Srpske i revidovanim institucijama).


30

3.1. Opšti zaključci aktuelnog ciklusa revizije učinka Posmatrajući pojedinačne izvještaje revizije učinka, aktuelni revizijski ciklus pokazao je da:

• aktivnosti i mjere institucija javnog sektora u područjima koje su revidovane nisu dale rezultate koji bi bili u funkciji ostvarivanja strateških ciljeva i opredjeljenja utvrđenih strategijama i politikama vlasti u Republici Srpskoj,

• nisu uspostavljeni i javno dostupni potrebni registri i baze podataka, kao veoma bitna osnova u procesu donošenja odluka i kao pokazatelj transparentnosti rada javnog sektora Republike Srpske,

• postoji nepotpun, kompleksan i neusklađen regulatorni okvir koji je prepreka u utvrđivanju i realizaciji uloga, nadležnosti i odgovornosti institucija javnog sektora i primjeni principa 3E,

• postoje određene slabosti u strateškom, godišnjem i operativnom planiranju uključujući i finansijsko planiranje. U procesu planiranja ne postavljaju se jasni strateški i operativni ciljevi, planske i programske aktivnosti, resursi za njihovu realizaciju, rezultati i uticaj rezultata na ostvarivanje strateških i operativnih ciljeva,

• predlaganju i kreiranju mjera sistemskog i operativnog karaktera nije prethodila analiza i evaluacija postojećeg stanja, niti su se periodično vršile analize i evaluacije postignutih rezultata i ispunjenih ciljeva primjenom novih sistemskih i operativnih mjera,

• nisu uspostavljeni ili se nedovoljno koriste interni kapaciteti za kontrolu, reviziju i evaluaciju. Provedene interne kontrole, revizije i evaluacije nisu u funkciji unapređenja organizacije i funkcionalnosti javnog sektora i upravljanja aktivnostima i procesima u javnom sektoru,

• postojeći sistem izvještavanja nije orjentisan ka učinku. Izvještaji i informacije institucija javnog sektora ne sadrže podatke i informacije o ostvarenim rezultatima, postignutim ciljevima, uticaju rezultata na postizanje utvrđenih ciljeva, implementaciju usvojenih strategija i politika, te

• ne postoji dovoljan nivo transparentnosti aktivnosti koje provode institucije javnog sektora i dokumenata koji su rezultat tih aktivnosti.

Na osnovu nalaza revizije i opštih i posebnih zaključaka formulisane su preporuke institucijama javnog sektora na kratkoročnoj i dugoročnoj osnovi, čijom implementacijom je moguće unaprijediti organizaciju, funkcionisanje i upravljanje javnim sektorom, a javnu odgovornost podići na viši nivo. Putem četiri Izvještaja revizije učinka Glavna služba za reviziju ponudila je ukupno 40 preporuka Vladi Republike Srpske, ministarstvima, i drugim institucijama javnog sektora čije aktivnosti i procesi su bili predmet revizije učinka. 3.2. Provođenje preporuka U skladu sa Strategijom razvoja Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske za period od 2014. do 2020. godine i u skladu sa akcionim planovima za sprovođenje te Strategije, uspostavljen je Javni registar preporuka revizije učinka. Uspostavljanje registra preporuka ima za cilj da se na jedinstven i sistematičan način prikažu preporuke koje Glavna služba za reviziju daje u izvještajima revizije učinka. Uspostavljanje registra preporuka je u funkciji podizanja kvaliteta revizije učinka kao i pružanja nove, dodate vrijednosti za javni sektor Republike Srpske u cjelini i institucije obuhvaćene revizijom.


31

Analizom registra preporuka revizije učinka iz revizijskog ciklusa 2014/2015. godina može se zaključiti da je u pogledu donesenih akcionih planova za realizaciju revizorskih preporuka od strane revidiranih institucija stanje sljedeće:

RB Oznaka revizije Naziv revizije Broj revidiranih

IJS Broj IJS koje su dostavile

AP

1 RU 003-14 Energetska efikasnost institucija javnog sektora 9 1

2 RU 005-14 Upravljanje vodovodnim sistemima 12 7

3 RU 004-14 Prevencija od poplava 10 1

4 RU001-14 Upravljanje uslugama

predškolskog vaspitanja i obrazovanja

11 7

5 RU 002-14 Jednakost i dostupnost

usluga radiološke dijagnostike

6 -

6 RU 006-14

Upravljanje eksploatacijom mineralnih resursa i

čišćenjem materijala iz vodotoka

6 -

U k u p n o 54 16 U revizijskom ciklusu 2015/2016. godina, zakonom utvrđen rok za izradu i dostavljanje akcionih planova istekao je za reviziju učinka „Ekonomičnost i efikasnost upotrebe službenih vozila Vlade Republike Srpske“. Akcione planove su dostavile samo dvije od 16 institucija obuhvaćenih revizijom. Navedeni podaci jasno pokazuju da je izostala adekvatna reakcija Vlade Republike Srpske i drugih institucija javnog sektora kojima su preporuke upućene, iako je izrada akcionih planova njihova zakonska obaveza. Karakteristično je da za dvije revizije učinka iz prethodnog revizijskog cuklusa: ''Jednakost i dostupnost usluga radiološke dijagnostike'' i ''Upravljanje eksploatacijom mineralnih resursa i čišćenjem materijala iz vodotoka'' ni jedna od institucija obuhvaćenih revizijom nije dostavila svoj Akcioni plan, što je suprotno odredbama člana 19. stav 4. Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske. Po Izvještaju revizije učinka „Upravljanje eksploatacijom mineralnih resursa i čišćenjem materijala iz vodotoka“ institucije obuhvaćene revizijom nisu imale ni primjedbe na Nacrt izvještaja što na neki način ukazuje na visok nivo usaglašenosti i prihvatljivosti izvještaja revizije učinka. Jedan od osnovnih problema u praćenju realizacije preporuka revizije učinka je nedostatak kapaciteta u Glavnoj službi za reviziji kako bi se u kontinuitetu mogli da prate postupanje revidiranih institucija po izvještajima revizije učinka, postupanje po akcionim planovima i realizacija mjera i aktivnosti iz akcionih planova, te njihovi efekti.


32

3.3. Izvodi iz pojedinačnih izvještaja revizije učinka objavljenih u drugoj polovini 2015. godine

Revizija učinka „Upravljanje eksploatacijom mineralnih resursa i čišćenjem materijala iz vodotoka“ Revizija je istraživala upravljanje procesima eksploatacije i istraživanja mineralnih resursa, kao i procesima uređenja korita i čišćenja materijala iz vodotoka. Svrha ove revizije bila je da se ispitaju efektivnost, kvalitet i transparentnost rada nadležnih javnih institucija koje upravljaju sistemom eksploatacije i istraživanja mineralnih resursa i čišćenjem materijala iz vodotoka. Cilj je bio da se identifikuju dobre i loše prakse i najveće prepreke u sistemu i procesima unutar njega, te da se pruže preporuke čijom implementacijom bi se ovaj sistem i procesi mogli unaprijediti u cilju uspješnog zadovoljenja javnog interesa, potreba građana, lokalnih zajednica, privatnog sektora i javnih preduzeća. Na osnovu provedenog ispitivanja u izvještaju revizije učinka predstavljeni su nalazi koji su strukturisani po procesima koji su bili predmet revizije i ulogama institucija obuhvaćenih revizijom. Eksploatacija i istraživanje mineralnih resursa • Nadležne institucije, Vlada Republike Srpske, Ministarstvo industrije, energetike i

rudarstva i Komisija za koncesije nisu razvile i instalisale vlastite i pouzdane mehanizme mjerenja i nadzora nad količinima i tehničko-tehnološkim procesom eksploatacije mineralnih resursa. Institucije javnog sektora ne raspolažu vlastitim i validnim podacima o količinima i kvalitetu eksploatisanih i preostalih rezervi mineralnih resursa, kao bitnoj pretpostavci uspješnog upravljanja mineralnim resursima u Republici Srpskoj;

• U praksi dodjeljivanja prava na eksploataciju mineralnih resursa postoje istovremeno dva različita modela: administrativni i koncesioni. Proces transformacije administrativnog u koncesioni model odvija se izuzetno sporo;

• Nisu uspostavljeni ažurni i javno dostupni tehnički registri i katastri aktivnih i/ili neaktivnih istraživanih ili eksploatacionih nalazišta mineralnih resursa, kao i ažuran i javno dostupan registar rezervi mineralnih resursa;

• Postojeći javni kapaciteti i resursi, značajni za upravljanje nad istraživanjem i eksploatacijom mineralnih resursa nisu povezani u jedan funkcionalan sistem;

• Odsustvo funkcionalnog povezivanja stručnih i tehničko tehnoloških resursa jedan je od osnovnih uzroka identifikovanih problema u upravljanju mineralnim resursima;

• U regulatornom okviru u kojem se odvija upravljanje mineralnim resursima postoje naglašene manjkavosti i neusklađenosti koje se manifestuju u neusaglašenosti zakona i nepostojanju podzakonske regulative u formi pravilnika i procedura.

Čišćenje materijala iz vodotoka • Proces upravljanja čišćenjem materijala iz vodotoka je neefikasan i neefektivan. U

posmatranom periodu čišćenje materijala iz vodotoka rezultiralo je manjim brojem izdatih vodnih saglasnosti, manjim brojem lokacija i manjim brojem izvođača radova, uz povećanu količinu izvađenog materijala na oko 60 – 80 lokaliteta. U


33

posmatranom periodu i pored povećanja izvađenih količina materijala iz vodotoka, nije izvađena obavezna i dozvoljena količina sadržana u vodnim saglasnostima. Tako je u rijekama u posmatranom periodu ostalo oko 5 od 9 miliona m³ materijala ili 7 od 13 miliona KM vodnih naknada;

• Proces izdavanja vodnih saglasnosti za vađenje materijala iz vodotoka bitno je promijenjen od 2011. godine. Do 2011. godine osnova za izdavanje vodnih saglasnosti bio je javni poziv, a nakon 2011. godine izdavanje vodnih saglasnosti se vrši bez javnog poziva, na osnovu samoinicijativne ponude. U JU ''Vode Srpske'' nije uspostavljen registar izdatih vodnih saglasnosti i osnova za njihovo izdavanje. Izdavanje vodnih saglasnosti karakteriše dugo vrijeme procesuiranja uz izražene varijacije;

• Značajni nedostaci regulatornog okvira, odsustvo ključnih strateških akata i neadekvatna organizacija upravljanja vodoprivredom, oličena u spajanju nespojivih ovlašćenja u jednoj ustanovi, ne mogu proizvesti željene efekte na terenu;

• Postojeća praksa čišćenja materijala iz vodotoka i uređenja korita ima sve karakteristike klasične privredne eksploatacije iza koje ne ostaju uređena riječna korita, već devastirane i ekološki onečišćene obale i životna sredina.

Uloga inspekcijskih organa • Revizijom je utvrđeno da su vodna i tehnička inspekcija u okviru inspekcijskog

nadzora uočile većinu prezentovanih problema i neregularnosti, loših upravljačkih i nadzornih praksi, koje su prezentovane u izvještaju revizije učinka;

• Tehnička inspekcija je otkrila niz nepravilnosti koje se ogledaju u neusklađenosti eksploatacije sa rudarskim projektom, bespravnoj eksploataciji, eksploataciji bez koncesionog ugovora, nepostojanju odobrenja za izvođenje radova po projektno-tehničkoj dokumentaciji, neracionalnom korišćenju sirovina na ležištu, itd. Međutim, revizija se uvjerila da značajni problemi i neregularnosti, naročito u vezi sa izvađenim, prijavljenim i prometovanim količinama i kvalitetom sirovina ostaju neotrkiveni i nesankcionisani, usled nedovoljnih stručnih i tehničko-tehnoloških kapaciteta, opreme, mjernih i nadzornih uređaja, itd.;

• Vodna inspekcija je otkrila niz nepravilnosti koje se ogledaju u bespravnom vađenju materijala, nepravilnom deponovanju izvađenog materijala, odsustvu upravljačkog nadzora od strane JU ''Vode Srpske'', nepravovremenom izdavanju saglasnosti za eksploataciju, neurednim saglasnostima, neuvođenju poslovnih subjekata na lokalitete za eksploataciju, itd. Međutim, revizija se uvjerila da značajni problemi i neregularnosti u uređenju i čišćenju korita, naročito u vezi sa izvađenim, prijavljenim i prometovanim količinama i kvalitetom materijala ostaju neotrkiveni i nesankcionisani

Na osnovu nalaza revizije utvrđeni su zaključci koji su prezentovani po procesima koji su bili predmet revizije i ulogama institucija obuhvaćenih revizijom. Osnovni zaključak je da upravljanja eksploatacijom mineralnih resursa i čišćenjem materijala iz vodotoka karakterišu nedostaci u strateškom i regulatornom okviru, neusklađenost zakonskih i nedostatak podzakonskih propisa, nedostaci efikasnih i efektivnih mehanizama i praksi upravljačkog i inspekcijskog nadzora nad ovim procesima i sl. Ove manjkavosti omogućavaju postojanje dvostrukih pravnih aršina na jedinstvenom tržištu mineralnih resursa, umanjuju efekte finansijskog upravljanja, te dovode do nastajanja rizika za uspješno upravljanje.


34

Na osnovu prezentovanih nalaza i iznesenih zaključaka u izvještaju revizije učinka, revizija je dala preporuke šta treba činiti u oblasti eksploatacije mineralnih resursa i uređenja korita i čišćenju vodotoka, te u oblasti inspekcijskog nadzora nad ovim procesima. Revizija preporučuje da se kreiraju i uspostave kvalitetniji strateški, regulatorni i upravljački okvir u oblastima upravljanja mineralnim resursima i uređenja riječnih korita, kao i u oblasti inspekcijskog nadzora. Preporuke se odnose na institucije javnog sektora koje imaju naglašene uloge, nadležnosti i odgovornosti, a upućene su Vladi Republike Srpske, Ministarstvu industrije energetike i rudarstva, Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, JU ''Vode Srpske'' i Republičkoj upravi za inspekcijske poslove. Provođenje preporuka revizije podrazumijeva naglašenu koordinaciju i komunikaciju između navedenih institucija. 3.4. Izvodi iz pojedinačnih izvještaja revizije učinka objavljenih u 2016. godini Revizija učinka „Ekonomičnost i efikasnost upotrebe službenih vozila Vlade Republike Srpske Osnovna svrha ove revizije bila je da ispita da li Vlada Republike Srpske i njene institucije svojim voznim parkom upravljaju na efikasan način i da li je upotreba službenih vozila u njenim institucijama ekonomična. Pod ekonomičnošću upotrebe službenih vozila podrazumijeva se mogućnost da se službena vozila koriste uz što manje troškove. Pod efikasnošću upotrebe podrazumijeva se najbolja moguća iskorišćenost službenih vozila. Na osnovu provedenog ispitivanja na uzorku od 16 institucija javnog sektora, i to sedam ministarstava i devet republičkih uprava i republičkih upravnih organizacija formirani su nalazi revizije, među kojim su najznačajniji sledeći:

• Upotreba službenih vozila nije regulisana na jedinstven način, kako u institucijama Vlade, tako i u javnom sektoru uopšte. Postojeći normativni okvir kojim je regulisana ova oblast ne obezbjeđuje dovoljne pretpostavke za ekonomičnu i efikasnu upotrebu službenih vozila. Interna regulativa organa uprave nije uspostavljena u mjeri dovoljnoj da osigura efikasnu i ekonomičnu upotrebu službenih vozila;

• Sistem nadzora nad upotrebom službenih vozila karakterišu nedostaci koji onemogućavaju efikasnu i ekonomičnu upotrebu službenih vozila u institucijama. Nisu uspostavljeni svi potrebni mehanizmi koji bi minimizirali rizike od neracionalnog i nenamjenskog korišćenja službenih vozila i eventualnih zloupotreba. Postojeći sistem internih kontrola nije u funkciji uspostavljanja ekonomičnog i efikasnog upravljanja službenih vozila i otklanjanja rizika od zloupotreba;

• Institucije Vlade Republike Srpske u posmatranom periodu nisu provodile sistematične analize niti sistemske mjere za smanjenje troškova upotrebe službenih vozila, niti su preduzimale mjere u cilju bolje iskorišćenosti voznog parka. Evidencije o upotrebi službenih vozila ne obezbjeđuju potpune podatke i informacije o stanju, upotrebi i iskorišćenosti, kao i troškovima upotrebe službenih vozila;

• Prosječni troškovi po pređenom kilometru u posmatranom periodu znatno su varirali između institucija i kretali su se od 0,33 KM/km do 0,63 KM/km. Upotrebu


35

službenih vozila u posmatranom periodu karakteriše visok udio pređenih kilometara u neslužbene svrhe. Na godišnjem nivou u neslužbene svrhe se prelazi oko 750.000 km, uz izražene varijacije po institucijama;

• Službena vozila koriste se različitim intenzitetom. Posmatranja upotrebe pokazuju da svako peto službeno vozilo iz uzorka nije korišćeno u mjeri koja bi opravdala njegovo posjedovanje, ali istovremeno se jedan broj službenih vozila koristi van radnog vremena;

• Procesu zanavljanja voznog parka nisu prethodile sveobuhvatne analize, u smislu stvarnih potreba za nabavkom vozila, tipa i kategorije vozila i nivoa opreme. Zanavljanje voznog parka nije organizovano na način koji obezbjeđuje optimalnu veličinu voznog parka i efikasnu iskorišćenost službenih vozila. Alternativni načini prevoza nisu korišćeni u mjeri koja bi mogla značajnije uticati na smanjenje troškova.

Nakon provedene revizije opšti je zaključak da institucije Vlade Republike Srpske mogu obavljati povjerene poslove iz njihove nadležnosti sa manjim brojem službenih vozila, sa manje pređenih kilometara i nižim troškovima, uz promjene u organizaciji voznog parka, upravljanju upotrebom službenih vozila i odgovarajućim nadzorom. Moguće uštede su na nivou ¼ postojećih troškova upotrebe. Glavna služba za reviziju je u Izvještaju revizije učinka ponudila preporuke čijom implementacijom u praksi je moguće obezbijediti efikasniju i ekonomičniju upotrebu službenih vozila. Preporuke su upućene institucijama koje imaju nadležnosti i odgovornosti u upravljanju službenim vozilima i adresirane su na Vladu, ministarstva, republičke uprave i republičke upravne organizacije. Preporuke upućene Vladi odnose se na potrebu uspostavljanja jedinstvenog pravnog okvira za upotrebu službenih vozila u Vladi i Vladinim institucijama, potrebu intenziviranja nadzora nad upotrebom i potrebu uspostavljanja organizacije voznog parka koji će biti u funkciji ekonomičnog i efikasnog korišćenja službenih vozila. Preporuke upućene ministarstvima, republičkim upravama i republičkim upravnim organizacijama odnose se na mjere operativno upravljačkog i administrativnog karaktera. Revizija učinka „Upravljanje zaduživanjem i dugom u Republici Srpskoj“ Revizijski problem kojim se bavila ova revizija učinka je ispunjenost, od strane nadležnih institucija, preduslova za uspješno upravljanje zaduživanjem i dugom. Svrha ove revizije bila je da se utvrde ključni problemi i njihovi uzroci u upravljanju zaduživanjem i dugom u Republici Srpskoj i, shodno tome, ukaže na moguće posljedice. Kroz dominantno problemski pristup, revizija se bavila sagledavanjem okolnosti u kojima se vrši zaduživanje, tendencija u zaduživanju i otplati duga, ispitivanjem aktivnosti planiranja, sprovođenja, praćenja i analize zaduživanja i upravljanja dugom, te transparentnošću izvještavanja nadležnih institucija. Na osnovu provedenog ispitivanja i prikupljenih revizijskih dokaza formirani su nalazi revizije. Najznačajniji nalazi su sledeći:

• Republika Srpska ima određene otežavajuće okolnosti i dodatne rizike u kontekstu upravljanja,


36

• u revidiranom periodu nisu postojala strateška akta kojima su jasno definisani ključni pravci i prioriteti razvoja, a koji bi bili adekvatan osnov za upravljanje zaduživanjem i dugom,

• oblast zaduživanja karakteriše složen, neusaglašen i nedovoljno jasan regulatorni okvir,

• pokazatelji zaduženosti i otplate duga u posmatranom periodu imali su rastuće tendencije. Ukupni dug Republike Srpske u posmatranom petogodišnjem periodu (2011-2015 godina) porastao je za više od 1/3 i dostigao je gotovo 5,3 milijarde KM na kraju 2015. godine. Otplata glavnice duga je značajno rasla, u 2015. godini iznosila je 566 miliona i bila je dvostruko veća u odnosu na 2011. godinu,

• opredjeljenja nadležnih institucija u oblasti upravljanja zaduživanjem i dugom iskazana su kroz dokumente poput Ekonomske politike i DOB-a, ali vrlo često bez jasno definisanih ciljeva, rezultata koji se žele postići, aktivnosti koje treba preduzeti, neophodnih resursa i sl.,

• pokazatelji zaduženosti i otplate duga u posmatranom periodu, imali su rastuće tendencije,

• proces planiranja zaduživanja u Ministarstvu finansija nije formalizovan. Formalni planovi zaduživanja, kao i planovi upravljanja portfeljom duga nisu se donosili, niti je propisana takva obaveza, niti u vezi s tim postoje interne procedure i/ili uputstva,

• u periodu od 2011. do 2015. godine, dug Republike Srpske, kao najznačajnija komponenta ukupnog duga, porastao je za 565 miliona KM. U istom periodu, po osnovu kamata i drugih troškova za zaduženja koja čine dug Republike Srpske plaćeno je preko 200 miliona KM.

• povlačenje sredstava po osnovu zaduženja za potrebe budžeta ubrzano raste a nakon 2013. godine čini više od polovine ukupno povučenih sredstava po osnovu zaduživanja,

• ugovaranje zaduživanja kod međunarodnih finansijskih institucija za podršku budžetu je uslovljeno obavezivanjem na sprovođenje dogovorenih reformskih aktivnosti, a samo povlačenje sredstava je često neizvjesno zbog kašnjenja ili nespremnosti za sprovođenje istih na svim nivoima vlasti u BiH,

• zaduživanju na domaćem tržištu pristupalo se bez jasne strategije, uz ad hok pristup povezan sa mogućnošću zaduženja kod međunarodnih finansijskih institucija,

• u Ministarstvu finansija nije uspostavljena sveobuhvatna i funkcionalna baza podataka, već se podaci o dugu evidentiraju manuelno u velikom broju složenih excel tabela. Ne postoji ni interno uputstvo o načinu prikupljanja i evidentiranja podataka, učestalosti ažuriranja podataka, praćenju i izvještavanju. Efekti ostvareni zaduživanjem se ne prate na organizovan, sveobuhvatan i sistematičan način;

• analize duga koje se vrše u Ministarstvu finansija nisu dovoljne da bi se mogli izvoditi pouzdani zaključci o nivou održivosti duga,

• informacije o zaduživanju i ostvarenim efektima nisu dovoljno javno dostupne, sveobuhvatne, jasne i učestale. Izvještaji i informacije o dugu se razmatraju sa značajnim kašnjenjem, ne sadrže pokazatelje o uspješnosti, odnosno rezultatima i efektima koji se postižu angažovanjem sredstava od zaduživanja i uticaj na ostvarivanje strateških i ciljeva utvrđenih ekonomskom politikom.


37

Nakon provedene revizije na osnovu nalaza formirani su zaključci. Opšti je zaključak da od strane nadležnih institucija nisu stvoreni svi preduslovi za uspješno upravljanje zaduživanjem i dugom u Republici Srpskoj. Glavna služba za reviziju je u Izvještaju revizije učinka ponudila preporuke čijom implementacijom u praksi je moguće obezbijediditi efikasnije upravljanje zaduživanjem i dugom. Preporuke su upućene Vladi i Ministarstvu finansija Republike Srpske. Preporuke upućene Vladi odnose se na potrebu kompletiranja i kvalitativnog poboljšanja strateškog okvira i unapređenja regulatornog okvira i utvrđivanja jasnih i realnih strateških i razvojnih i sa njima usklađenih fiskalnih ciljeva. Preporuke upućene Ministarstvu finansija odnose se na mjere operativno upravljačkog i administrativnog karaktera. Revizija učinka „Planiranje budžetskih izdataka“ Ova revizija učinka se bavila problemom transparentnosti i efikasnosti planiranja budžeta, sa fokusom na planiranje budžetskih izdataka. Problem kojim se bavila ova revizija jeste planiranje budžetskih izdataka kao cjeline ali i njihovih komponenti i segmenata, posmatranih kroz uzorak zasnovan na ekonomskoj i organizacionoj klasifikaciji. Svrha izvršenih ispitivanja jeste davanje odgovora na pitanje u kojoj mjeri su Vlada, Ministarstvo finansija i budžetski korisnici svoje planiranje, kao jedan od ključnih upravljačkih instrumenata, uskladili sa principima efikasnosti i transparentnosti i kakva se poboljšanja u tom smislu mogu postići u narednom periodu. Revizija je ispitivala planiranje kao proces kroz segmente srednjoročnog i godišnjeg planiranja i dokumente koji su rezultirali aktivnostima u okviru tih procesa, njihovu zasnovanost, međusobnu usaglašenost i transparentnost. Ispitivano je planiranje budžeta Republike Srpske, s fokusom na planiranje segmenta budžetskih izdataka kao cjeline, ali i pojedinih njenih komponenti i segmenata, posmatranih kroz uzorak zasnovan na ekonomskoj i organizacionoj klasifikaciji. Nalazi koji se odnose na srednjoročno planiranje pokazuju da okvirne budžetske projekcije, kroz promjene obima i strukture u trogodišnjem periodu, predstavljaju snažnu podršku finansijskoj konsolidaciji. U njima je uvijek planirano poboljšanje planiranog budžetskog suficita/deficita u okviru perioda i to na način da je uvijek projektovan rast budžetskih prihoda i istovremena stagnacija ili pad budžetskih rashoda sa neto nefinansijskom imovinom. Međutim, posmatra li se kretanje ovih pozicija budžeta za ukupan period i sve DOB zajedno kao period 2013-2018. godina, pokazatelji trenda postaju drugačiji i to zbog velikih promjena u projekcijama koje su se događale na prelazu iz jednog DOB u drugi. Time se umanjivao kontinuitet podrške već definisanim politikama i opredjeljenjima. Projektovani okviri ukupnih budžetskih rashoda sa neto nefinansijskom imovinom, definisani u okviru usvojenog cjelovitog DOB za svaki od trogodišnjih perioda, raspoređivani su po budžetskim korisnicima i predstavljali za svakog od njih početno ograničenje budžeta. DOB-om definisani okviri bili su u prosjeku za petinu ili preko 400 miliona KM niži od ukupnog iznosa koji su planirali budžetski korisnici i dostavili kroz dokument ''Zahtjev budžetskih korisnika po instrukciji broj 1''. Ni u jednom od dokumenata nisu jasno definisani prioriteti ni način njihovog utvrđivanja pa time ni jasan način rasporeda ovog umanjenja po programima i pozicijama budžeta. U


38

nedostatku istog, dokumentom ''Zahtjev budžetskih korisnika po instrukciji broj 2'', budžetski korisnici se nisu uklapali u okvire početnog ograničenja budžeta nego su zahtijevali proširenje okvira za više od jedne petine. Nalazi za godišnje planiranje pokazuju da ono nije bilo adekvatno prezentovano javnosti i da nije dovoljno slijedilo okvire i odnose definisane DOB-om i godišnjim ekonomskim politikama. U posmatranom periodu su od ukupno četiri godišnja budžeta tri donešena po skraćenoj proceduri, bez prethodne forme nacrta dostavljene Narodnoj Skupštini RS i javnosti na razmatranje. Preostali četvrti je Budžet za 2016.godinu, koji je kao materijal prošao zakonsku proceduru, ali se njegovo planiranje i donošenje teško može smatrati transparentnim, s obzirom da je materijal koji su Ministarstvo finansija i Vlada RS uputili kao prijedlog značajno promijenjen u odnosu na onaj upućen kao nacrt. Nalazi pokazuju da su u budžetima posmatranog perioda, izvornim i rebalansiranim, budžetski rashodi imali stalni trend rasta, znatno brži od rasta budžetskih prihoda, čime je ugrožavan očekivani trend finansijske konsolidacije, što nije u skladu sa projekcijama iz DOB-a i definisanim politikama. Sa druge strane, trend planiranih komponenti i pozicija budžetskih rashoda i promjene strukture u pravcu jačanja pozicija bruto ličnih primanja i transfera, a relativnog pada pozicija subvencija, doznaka za socijalnu zaštitu i izdataka za nefinansijsku imovinu, ukazuje na nedostatak podrške definisanim sektorskim politikama i promjene neusklađene sa projekcijama iz DOB-a. Generalni zaključak revizije planiranja budžetskih izdataka jeste nedovoljna efikasnost i transparentnost aktivnosti, informacija i dokumenata vezanih za procese srednjoročnog i godišnjeg planiranja. Kako je ukupno planiranje budžeta sistemsko pitanje, kompleksno po broju glavnih koraka, obavezujućih propisa i rezultirajućih dokumenata, a posebno po broju uključenih institucija, njihovim ulogama i odgovornostima, data su tri zaključka u okviru navedenog generalnog zaključka.

• Planiranje i odlučivanje o visini i strukturi budžetskih izdataka u prethodnom periodu je u najvećoj mjeri bilo istorijsko, bez dovoljne usmjerenosti na promjene po jasno definisanom odnosu cilj-rezultat-aktivnost-resurs-izdatak;

• U cilju efikasnog planiranja budžetskih izdataka nije osiguran potreban nivo usaglašenosti oko ključnih sektorskih i programskih prioriteta između Vlade i Ministarstva finansija, sa jedne i ministarstava sa druge strane, ali ni u okviru ministarstava između različitih resora i korisnika u njihovoj nadležnosti, što rezultira nedovoljnim uvažavanjem donesenih akata i neefikasnošću dijela resursa i aktivnosti angažovanih na kreiranju istih;

• Planiranje i odobravanje budžetskih izdataka nije jedinstveno i sveobuhvatno s obzirom da usvojeni i objavljeni budžeti ne uključuju značajan dio istih, ni kroz opšti ni posebni dio budžeta, iako se finansiraju iz budžetskih sredstava i stavljaju na raspolaganje dijelu budžetskih korisnika.


39

4. REALIZACIJA PLANA KONTROLE KVALITETA I EDUKACIJE REVIZORSKOG OSOBLjA

U ovom izvještajnom periodu aktivnosti kontrole kvaliteta su se odvijale u skladu sa Strategijom razvoja Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske u periodu od 2014. do 2020. godine i Akcionim planom razvoja utvrđenim za 2015. i 2016. godinu. S obzirom da je 2015. prva godina operativnog funkcionisanja Odjeljenja za kontrolu kvaliteta i da je jedno lice zaposleno u navedenom odjeljenju, planirane aktivnosti su prilagođene tome i iste su realizovane. Izvršeni su interni pregledi u oblasti finansijske revizije i revizije učinka, vođen je Registar edukacija i provedene su aktivnosti na izradi i doradi novih i postojećih internih akata i akata koja se odnose na zajednički rad sa ostalim revizijskim institucijama u BiH. Kroz aktivno učešće na radionicama izvan Glavne službe za reviziju stečena su nova znanja i razmijenjena iskustva koja su, u cilju profesionalnog osposobljavanja, prezentovana revizorima. Takođe, održane su interne radionice na kojim su se revizori upoznali sa novim usvojenim metodologijama za finansijsku reviziju, reviziju učinka i kontrolu kvaliteta i preporukama za unapređenje kvaliteta revizijskih izvještaja. U periodu od 1. septembra 2015. do 31. avgusta 2016. godine izvršeni su interni pregledi:

• završenih revizija korisnika budžeta Republike Srpske na dan 31.08.2015. godine;

• za fazu planiranja jedne finansijske revizije; • za fazu sprovođenja jedne finansijske revizije; • predstudijskog istraživanja jedne revizije učinka; • sačinjenih nacrta revizijskih izvještaja do 30.06.2016. godine, za korisnike

budžeta Republike Srpske . Rezultati kontrole kvaliteta su date preporuke za unapređenje revizijskog rada u fazi planiranja i sprovođenja revizije u oblasti finansisjke revizije, unapređenje revizijskog rada u fazi predstudijskog istraživanja u oblasti revizije učinka i unapređenje forme i kvaliteta revizijskih izvještaja. Za uspješno funkcionisanje i izgradnju kapaciteta Glavne službe za reviziju posebno su bitni profesionalni razvoj i međunarodna saradnja. Aktivnosti na planu profesionalnog razvoja i međunarodne saradnje su se odvijale u skladu sa Strategijom razvoja Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske za period 2014 – 2020. godina i Akcionim planom za provođenje Strategije. Doneseno je niz internih akata sa kojima je revizijsko osoblje upoznato putem interne objave i interno su ažurirana prevedena dokumenta (Smjernice za primjenu ISSAI standarda i druge smjernice), koja su u ulozi podrške kvalitetnog funkcionisanja vrhovnih revizijskih institucija. Realizacija planiranih aktivnosti po pitanju upoznavanja revizora sa novim metodologijama izvršena je i kroz održavanje internih radionica. Predstavnici Glavne službe za reviziju iz resora finansijske revizije, revizije učinka i kontrole kvaliteta učestvovali su na seminarima i radionicama i na taj način predstavili rad i rezultate rada Glavne službe za reviziju, razmijenili ideje, iskustva i prakse karakteristične za reviziju javnog sektora i stekli nova dodatna znanja i vještine potrebne za rad u oblasti revizije.


40

Seminari i radionice su bili prilika da revizori steknu nova i potvrde postojeća saznanja, ovladaju novim vještinama potrebnim za rad u reviziji i praktično se osposobe za primjenu metoda i tehnika u revizijskom procesu. Posebno se izdvajaju:

• učešće predstavnika Glavne službe za reviziju na međunarodnom 19. Kongresu računovodstvene i revizorske profesije Republike Srpske održanom u Banji Vrućici u septembru 2015. godine. Tema kongresa je bila „Finansijsko izvještavanje i upravljanje kao determinante uspješnijeg poslovanja“. Kongresu su prisustvovala tri revizora finansijske revizije i jedno zaposleno lice iz kontrole kvaliteta,

• nastavljene su edukacije na planu javnih nabavki i revizije javnih nabavki putem Seminara revizija javnih nabavki u organizaciji Evropske komisije u oktobru 2015. godine u Sarajevu. Iz Glavne službe za reviziju seminaru su prisustvovala tri revizora (dva iz revizije učinka, jedan iz finansijske revizije),

• Seminar o javnim nabavkama održan je i u organizaciji Glavne službe za reviziju, u oktobru 2015. godine u Banja Luci. Seminaru su prisustvovala 22 revizora,

• Seminar „Primjena Zakona o multilateralnoj kompenzaciji i cesiji“, u organizaciji Udruženja ekonomista Republike Srpske, održan u oktobru 2015. godine u Banja Luci. Iz Glavne službe za reviziju prisustvovao je jedan revizor učinka,

• Seminar – radionica „Pregled implementacije ISSAI standarda“ u organizaciji IDI INTOSAI, održan u oktobru 2015. godine u Sarajevu. Iz Glavne službe za reviziju učestvovali su po jedan predstavnik finansijske revizije i revizije učinka,

• Seminar – radionica „Primjena statistike u reviziji učinka“, u organizaciji Švedske državne kancelarije za reviziju u saradnji sa Ekonomskim fakultetom Univerziteta u Sarajevu, održan u martu 2016. godine u Sarajevu, uz prisustvo četiri revizora učinka iz Glavne službe za reviziju,

• Seminar o osnovnim konceptima borbe protiv korupcije i pranja novca, održan u Sarajevu,

• Radionica o mišljenjima revizije, održana u Beogradu, na kojoj su razmijenjena iskustva i znanja o različitim aspektima formiranja mišljenja u okviru finansijske revizije, utvrđivanju materijalnosti u pogledu revizije finansijskih izvještaja i usklađenosti kao i skretanja pažnje na činjenice koje su značajne za korisnike izvještaja,

• Radionica o komunikacijama i pisanju izvještaja u organizaciji Švedske državne kancelarije za reviziju, održana u aprilu 2016. godine u Sarajevu uz prisustvo dva predstavnika Glavne službe za reviziju (iz revizije učinka i kontrole kvaliteta),

• Seminar „Metodološke vještine u reviziji učinka“, u organizaciji Nacionalne revizijske akademije Malezije, održan u maju 2016. godine u Maleziji u okviru Programa tehničke pomoći Vlade Malezije. Na seminaru su pored predstavnika Glavne službe za reviziju prisustvovali predstavnici 20 VRI iz 20 država,

• Drugi projekat paralelnih revizija učinka (PPA II) – set radionica na temu paralelne revizije učinka u području javnih nabavki. U okviru ovog Projekta održane su tri radionice, a predstavnici Glavne službe za reviziju prisustvovali su na dvije (pripremna radionica u februaru 2016. godine u Luksemburgu i prva radionica u aprilu 2016. u Crnoj Gori) U ovom projektu učestvuje devet VRI iz sedam država Zapadnog Balkana, uz konsultantsku podršku Evropskog revizorskog suda i Švedske državne kancelarije za reviziju,

• Radionica na temu „Procjena integriteta u VRI“, u organizaciji Revizorskog suda Holandije, na kojoj je Glavna služba za reviziju imala svog predstavnika,


41

• Radionica održana u Podgorici na temu „Jačanje fasilitatorskih vještina“. Svrha radionice bila je osposobljavanje trenera koji u budućem periodu mogu biti podrška u obuci, uspostavljanju boljeg sistema i unapređenja procedura obuke u okviru revizorskih institucija. Dva revizora iz finansijske revizije su prisustvovala radionici.

Predstavnici Glavne službe za reviziju učestvovali su i na drugim skupovima koji su se održavali u svrhu kontinuiranih profesionalnih edukacija, tematskim seminarima i radionicama iz oblasti koje su povezane sa revizijskim aktivnostima, među kojima su značajniji:

• skupovi posvećeni procesima rodnog budžetiranja i revizije, održani u Beču, u organizaciji Računskog suda Grada Beča,

• reginalna konferencija o svrsishodnosti u javnim nabavkama u organizaciji Fonda za otvoreno društvo, Beograd;

• Međunarodna radionica u organizaciji UNDP u Mostaru na temu ''Međunarodni standardi i uloga tužilaštava u borbi protiv korupcije – rezultati istraživanja'',

• Ministarska konferencija u Beču, posvećena kvalitetnom finansijskom izvještavanju, kao katalizatoru ekonomskog rasta i razvoja, u okviru ''EU-REPARIS'' projekta, organizovanog od strane Svjetske banke,

• V međunarodna konferencija internih revizora u organizaciji Udruženja internih revizora Srbije,

• Konferencija o ulozi revizorskih izvještaja u sistemu prevencije korupcije, održana u Tesliću, u saradnji sa UNDP,

• X Kongres računovođa i revizora Crne Gore, održan u Bečićima, • 16. Simpozijum računovođa Makedonije, održan u Skoplju i dr. Kao i prethodnih godina, predstavnici Glavne službe za reviziju aktivno su učestvovali u realizaciji aktivnosti koje institucije Republike Srpske provode na osnovu obaveza iz SSP-a i, generalno, prema Evropskoj komisiji, MMF-u i dr. Aktivnosti na planu profesionalnog razvoja prvenstveno su bile usmjerene u pravcu što potpunije primjene ISSAI standarda revizije u praksi, razvijanja postojećih i sticanja novih neophodnih znanja i vještina i sl. Aktivnosti na planu međunarodne saradnje prvenstveno su usmjerene u pravcu boljeg međunarodnog i regionalnog pozicioniranja Glavne službe za reviziju, te promovisanja dostignutih praksi u provođenju eksterne javne revizije.


42

5. ZAKLjUČAK Godišnji revizorski izvještaj Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske sačinjen je u skladu sa odredbama člana 21., stav 6. Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske (’’Službeni glasnik Republike Srpske’’, br. 98/05 i 20/14) i, kao takav, predstavlja jedan od dva godišnja izvještaja kojeg Glavna služba za reviziju, u skladu sa važećim zakonskim odredbama, treba da pripremi i uputi u odgovarajuću proceduru. Godišnji revizorski izvještaj se, nakon razmatranja i usvajanja od strane nadležnog skupštinskog odbora (Odbora za reviziju), zajedno sa Izvještajem o provedenoj finansijskoj reviziji Konsolidovanog izvještaja o izvršenju budžeta Republike Srpske (Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike Srpske) dostavlja na razmatranje i usvajanje u Narodnu skupštinu Republike Srpske. U skladu sa odredbama člana 26., Zakona o reviziji, Glavna služba za reviziju priprema i tzv. ''Finansijski izvještaj o poslovanju'', odnosno ''Godišnji izvještaj o aktivnostima'', pripremljen i prezentovan u skladu sa zahtjevima Zakona o trezoru i Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske. Godišnji izvještaj o aktivnostima, pored informacija o poslovanju, obuhvata i godišnji finansijski izvještaj Glavne službe za reviziju. Prema važećim zakonskim odredbama, Godišnji izvještaj o aktivnostima Glavne službe za reviziju dostavlja se na razmatranje nadležnom skupštinskom odboru (Odboru za reviziju) kako bi se na osnovu njega, pored ostalog, utvrdio i konačan budžetski okvir Glavne službe za reviziju za narednu fiskalnu godinu. Glavna služba za reviziju je po proceduri i u rokovima utvrđenim Zakonom o budžetskom sistemu Republike Srpske i u zakonom propisanoj formi pripremila i dostavila svoj godišnji finansijski izvještaj, kako bi informacije o njenom poslovanju u fiskalnoj 2015. godini, na odgovarajući način bile konsolidovane u okviru Konsolidovanog izvještaja o izvršenju budžeta Republike Srpske. Odboru za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske pripremljen je i proslijeđen zakonom zahtijevani Godišnji izvještaj o aktivnostima, u prilogu kog se nalazi i Godišnji finansijski izvještaj Glavne službe za reviziju za 2015. godinu. U Banjoj Luci, avgusta 2016. godine. zamjenik Glavnog revizora Glavni revizor /Darko Pejić/ /dr Duško Šnjegota/

Documents

GLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA · PDF fileGLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU . JAVNOG SEKTORA REPUBLIKE SRPSKE. Republike. GODIŠNjI REVIZORSKI IZVJEŠTAJ za 2016. godinu sačinjen