✰ Geceleyin bulutsuz bir havada gökyüzüne baktınız mı? Ne gördünüz? Irili ufaklı ısık yayan cisimler gördünüz mü?

✰ Gökyüzüne baktıgımızda farklı özelilkte birçok cisim görünür. Uzaydaki bu cisimlere gök cisimleri adı verilir. Yıldızlar, gezegenler, uydular, meteorlar ve kuyruklu yıldızların her biri gök cismidir. Gelin sizinle yıldızları inceleyelim…

✰ Gökyüzünde gördügumuz nokta seklindeki ısık yayan gök cisimleri yıldızlardır. Yıldızlar, “bulutsu” denen gaz ve toz yıgınlarının bir araya gelip sıkısmasıyla olusmustur. Yıldızlar da tıpkı canlılar gibi dogar, yasar ve ölür. Ömrü bitten yıldızlar büyük bir patlama ile parçalanarak uzaya yayılır.

✰ Yıldızlar küresel yapıya sahiptir. Yıldızlar cevrelerine ısı ve ısık yayarlar. Dünyamıza en yakınolan yıldız Günes’tir. Gunesten baska Vega, Epsilon, Anteras ve Proxima diger bilinen yıldızlardandır.

✪Kuyrukluyıldızlar gezegenler gibi Güneş etrafında dolanan güneş sistemine dahil gökcisimleridir. Eskiden bu olaya mahiyeti bilinmediğinden ‘yıldız’ sözcüğü kullanılmıştır. Gerçekte kuyrukluyıldız ve yıldızlar birbirinden tamamen farklı iki olaydır.

✪Evrenin sonsuz ilginç varlıklarından kuyrukluyıldızlar, az katı ve kararlı olan çekirdek, su buzu ve diğer donmuş gazlarla az miktarda kozmik toz ve diğer katı cisimlerden oluşuyor. Kuyrukluyıldızların güneş sistemimizin Dünya’dan görülebilecek kadar iç kısımlara girmeleri oldukça nadir gerçekleşir. Güneş’e yaklaşırken yüzeyi ısınır ve parlak bir kuyruk meydana getirir.

✪ Kuyruklar: Kuyrukluyıldızlar iki tür kuyruğa sahiptir.’Toz kuyruk’ ve iyonize olmuş (plazma) kuyruktur. Bunlar arasındaki fiziksel fark,alınan tayfalarından ortaya çıkmaktadır.Plazma kuyruğun tayfı salma çizgilerine sahipken,toz kuyruğun tayfı kuyrukluyıldızdan dışarı atılan tozdan yansıyan Güneş ışığının tayfından oluşur. Toz kuyruk Kuyruklu yıldızın en göze çarpan kısmıdır ve çıplak gözle görülebilir. İyon kuyruğu mavi renkte olup, dar ve düzdür.

✪ Hidrojen Bulut: Yapılan gözlemler, kuyrukluyıldızda ayrı ayrı veya birlikte bulunabilir.

✪ Koma: Çekirdek etrafında gaz ve tozdan oluşmuş bir zarftır. 100.000-1.000.000 km arasında bir büyüklüktedir.

✪ Çekirdek: Kuyrukluyıldızın tek katı olan bölgesidir. Çekirdek kısmı kuyrukluyıldızın gaz ve toz kaynağıdır. Düzensiz bir şekilde olup çapı yaklaşık birkaç yüz metre ile 10 km arasındadır.

✪ Kuyrukluyıldızlar Güneş’e yaklaştıklarında parlaklıkları artar. Parlak bir kuyrukluyıldız yapısal bakımdan dört bölümden incelenebilir. Bunlar ’Kuyruk’, ’Hidrojen Bulut’, ’Çekirdek’ ve ‘Koma’ olarak isimlendirilir.

✪ Bir kuyrukluyıldız hangi yönde hareket ederse etsin kuyruğu daima Güneş’ten uzaklaşacak yöndedir.

✪ Kuyrukluyıldızla toz ve buzdan oluşan küçük cisimlerdir.Bu yüzden ‘kirli karlar’ veya ‘buzlu çamur topları’ olarak da tanımlanır.Çıplak gözle en fazla ayırt edilebilen kısımlar kuyruklarıdır.Uzunlukları 10 milyon kilometrenin birkaç katıdır.

30 Haziran 1908 sabahı, Baykal Gölü'nün kuzeybatısında, Sibirya'nın iç kısımlarında, Tungus göçebeleri için sıradan bir gün başlıyordu. Gökyüzü bulutsuzdu. Derken, kuzeydoğu tarafından, dev bir ateş topu, gökyüzünde beliriverdi. Rengârenk alevler saçıyordu. Bu ateş topu, Güneş'in 2-3 katı büyüklüğünde görünüyordu.

Eski zamanlardan beri insanlar gökyüzünde yıldızların oluşturdukları şekilleri fark etmişleridir. Bu şekillere “takım yıldızı”adı verilir. Dünya’dan görülebilen 88 takımyıldızı vardır. Bunların birçoğu adını, antik Yunan mitolojisindeki karakter ya da nesnelerden alır.

Takımyıldızları içinde “asterizm”adı verilen daha küçük şekiller vardır. Büyük kepçe(saban)ünlü bir asterizmdir.Ursa Major takımyıldızının bir parçasıdır.

Kalça ve kuruktaki yedi yıldız,Saban adı verilen

Asterizmi oluşturur.

.

Takımyıldızlar, gökyüzündeki en belirgin yıldızlardan oluşmaktadır. Dünya’dan bakıldığında bir takımyıldızındaki yıldızlar birbirine çok yakın görünebilir.Gerçekte,birbirlerinden son derece uzaktırlar. Örneğin avcı takımyıldızındaki yıldızların uzaklıkları 500 ışık yılının altından 2.000 ışık yılının üstüne kadar değişmektedir. Dünya’dan bakıldığında aynı doğrultuda olduklarından birbirlerine bağlı bir grupmuş gibi görünürler.

Dünya’dan bakıldığında grup halinde görülen yıldızlar topluluğuna takımyıldız denir. Gruptaki yıldızlar birbirine sanal (düşsel) çizgilerle bağlanacak olursa, ortaya belirli şekiller çıkar. Eski astronomlar bu şekilleri efsanelerdeki belirli hayvanlara ve kahramanlara benzetmiş ve bunların tanrılarca gökyüzüne çıkarıldıklarına inanmışlardır. Takımyıldızların büyük bölümünü, eski Yunanlılar ve Romalılar adlandırmıştır, ama onlar da bu adları Babilliler’den almış olabilirler. Takımyıldızların oluşturduğu şekiller geceleri gökyüzünde incelenecek olursa, bu şekillerle gerçek nesneler arasındaki ilişkiyi fark etmek kolay olmayabilir. Kuzey ve güney yarımküreler dahil bütün gökyüzündeki toplam takımyıldız sayısı 88’dir. Herhangi bir gecede gökyüzüne bakıldığında bunlardan 40 kadarı görüş alanımızdadır. Bu takımyıldızlarından bir bölümü, Güneş’in yıl boyunca hareket ediyormuş gibi göründüğü yol boyunca sıralanmış takımyıldızlar olup, Burçlar Kuşağı olarak adlandırılırlar. Bunların sayısı, Yılancı Burcu’nun Akrep burcuna dahil edilmesiyle 12 tanedir. Bu kuşaktaki takımyıldızlar Zodyak Takımyıldızları olarak da bilinirler. Zodyak takımyıldızlarının isimleri şunlardır: Aries (Koç), Taurus (Boğa), Gemini (İkizler), Cancer (Yengeç), Leo (Aslan), Virgo(Başak), Libra (Terazi), Scorpius (Akrep), Sagittarius (Yay), Capricornus (Oğlak), Aquarius (Kova), Pisces (Balıklar) dir.

En iyi tanınan takımyıldızlarından biri Ursa Major’un (Büyük Ayı) en parlak yedi yıldızının düzeni çok çeşitli cisimlere benzetilmiştir. Bu nedenle Ursa Major takımyıldızına bugüne kadar Saban, Araba, Yedi Öküzler ve Büyük Cezve gibi çeşitli adlar verilmiştir. Orion takımyıldızı genellikle bir avcı olarak çizilmiştir. Bu takımyıldızın üç parlak yıldızı avcının kuşağını oluşturur. Avcının iki köpeği vardır; büyük olanı Canis Major, küçük olanı ise Canis Minor’dur. Orion’un yakınlarındaki, burçlar kuşağı takımyıldızlarından Gemini yer alır. Gemini’deki (İkizler) en parlak iki yıldız, adlarını Yunan efsanesinde Zeus’un ölümsüzlük verdiği oğulları Kastor ve Polluks’tan almaktadır. Burçlar kuşağının bir başka takımyıldızı, Herakles’in öldürdüğü Nemea aslanı olduğu varsayılan Leo’dur (Aslan). Draco (Ejderha) takımyıldızı da, adını Herakles’in bir başka kurbanı olan ejderhadan almaktadır. Orion’u öldüren akrep, Scorpius (Akrep) takımyıldızı olarak görünür. Perseus’un deniz canavarından kurtardığı karısı Andromeda ve onun annesi Cassiopeia ile babası Cepheus’un isimleri de takımyıldızlara verilmiştir .

Gezegenler ısı ve ışık saçmayan göksel cisimlerdir. Geceleyin gökyüzünde parlamalarının nedeni yıldızlardan gelen ışığı yansıtmalarındandır.

Güneşin doğumuyla ortaya çıkan toz ve gaz bulutları hem Güneş’in hem de kendi etraflarında dönmeye devam etti. Ağır olanlar Güneş’e yakın kaldı, diğerleri daha uzakta dönmeyi sürdürdü. Şekilleri yuvarlaklaştı.

Güneş sisteminde 8 gezegen vardır. En yakından en uzağa doğru sayacak olursak bunlar;

Merkür

Venüs

Dünya

Mars

Jüpiter

Satürn

Uranüs

Neptün

Toprak veya kayalardan oluşan sert yapılı gezegenler ağır elementlerden oluşurlar. Bunlar: Merkür, Venüs, Dünya ve Marstır. Diğer gezegenler ise temel olarak gazlardan oluşurlar. Bunlar da: Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. Ayrıca Satürn halkası ile meşhurdur. Güneş Sistemi’ndeki gezegenler, yapıları bakımından “karasal” ve “gaz yapılı” olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Merkür Venüs Dünya Mars

Jüpiter Satürn Uranüs Neptün

Gezegenler Güneş oluşurken onun yapısına dâhil olmayan gaz ve tozdan oluşmuştur.

Bazı gezegenler sert, kayamsı yapılı bazıları da yumuşaktır.

Güneş sisteminde kayamsı yapılı 4 gezegen vardır. Bunlar Merkür, Venüs, Dünya ve Mars’tır.

MERKÜR

VENÜS

DÜNYA

MARS

JÜPİTER

SATÜRN

URANÜS

NEPTÜN

Berrak bir gecede gökyüzüne dikkatle bakan bir kimse ancak saniye ya da ondası içinde bir süre devam eden ışıklı çizgiler görebilir. Halk arasında yıldız kayması adı verilen bu olayın yıldızlarla hiçbir ilgisi yoktur. Bunlar,güneş sisteminin çekim alanı etkisi altında yukarı yer atmosferine giren,gezegenler arası çok küçük cisimlerdir.Bu cisimlere,meteor adı verilir.Büyük hızlarla yer atmosferine giren meteorlar,yere atmosferindeki hava molekülleri ile karşılaştığından hızı azalır yani meteorun sıkıştırdığı ve karşılaştığı yana itmesi sonucu kinetik enerjisi sıfır olur.Enerji sakımı kanuna göre sıfır olan kinetik enerji meteor yolu üzerindeki havanın hareketinde hava kütlesinin ve meteorun ısınmasında kullanılmıştır.Böylece yaklaşık 2000 C ulaşan sıcaklık,meteorun ve hareket yolu üzerindeki maddenin yanmasına ve bunun sonucu dolayısıyla kısa süreli bir parlamasına neden olur.Meteorun atmosfere girişi ile gözlenen ışıklı çizginin nedeni budur

Şüphesiz meteor parçacıkların büyük çoğunluğu oldukça küçüktür. Buna rağmen, üzüm tanesinden büyük olmayan bir meteor çıplak gözle kolaylıkla görülebilen parlak bir çizi meydana getirebilir. Bugün meteorların çeşitli yollarla gözlemek mümkündür. Görsel yani gözle ya da fotoğraf yöntemiyle meteor gözlemleri ancak açık ve berrak gecelerde yapılabilir. Oysa radarlarla her zaman gündüz ve gece meteor gözlemler, yapılabilmektedir. Radar tekniğindeki esas, gönderilen elektromanyetik dalgaların atmosfere giren meteorun iyonize en üst düzeyine ulaşır.Yaklaşık 1,5 saat boyunca , iki üç dakikada bir meteor görülür .Gözlenen tek meteor yağmuru Leonidler değildir.Her yıl 13 ağustos gecesi yoğunlaşan ve perseus takım yıldızı bölgesinde görülen perseidler gibi değişik tarihlerde ortaya çıkan daha birçok meteor yağmuru da vardır.

KOÇ BURCU

BOGA BURCU

IKIZLER BURCU

YENGEÇ BURCU

ASLAN BURCU

BASAK BURCU

TERAZI BURCU AKREP BURCU YAY BURCU

OGLAK BURCU KOVA BURCU BALIK BURCU

http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1072727&CategoryID=79&Rdkref=1

http://eyeportal.blogspot.com/2010/08/kuyruklu-yildiz-comet-isimleri.html

http://tr.wikipedia.org/wiki/Kuyruklu_y%C4%B1ld%C4%B1z

İLK BİLİM KÜTÜPHANEM:YILDIZLAR VE GEZEGENLER TÜRKİYE İŞ BANKASI YAYINLARI - 2006

DİZER MUHAMMER,ÖZGÜÇ ATILLA,ATAÇ TAMER,ALTAŞ LEVENT –HALLEY KUYRUKLUYILDIZI BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ -1986

LİGHT MAN ALAN,YILDIZLARIN ZAMANI

TUBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI -1998

BİLİM VE TEKNİK DERGİSİ. SAYI 368 TUBİTAK YAYINLARI. TEMMUZ 1998

HOWELL LAURA,ZOGERS KRİSTEEN,HENDERSON CORİNNE.DÜNYA VE UZAY İLETİŞİM YAYINLARI POPÜLER BİLİM KİTAPLARI -2007

ÖZEL EMİN,SAYGAÇ TALAT.GÖKYÜZÜNÜ TANIYALIM TUBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI -2007

MORGAN BEN. YILDIZ GÖZCÜSÜ.TUOLEN YAYINLARI

HATZİMANOLİ ANNA.EVREN KİRKİ YAYINLARI -2009

DAYNES KATİE,ALLEN PETE.KEŞFEDİN GEZEGENİMİZİ. TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI