Görsel Sanatlar Program ve Öğretmen Klavuz Kitabı

7

‹LKÖ⁄RET‹M

GÖRSEL SANATLAR DERS‹

YAZARLAR

Eylem PEfiKERSOY

Osman YILDIRIM

Ö⁄RETMEN KILAVUZK‹TABI

1-8. Sınıflar

ED‹TÖRProf. Hasan PEKMEZC‹

D‹L UZMANLARIMurat CEYLAN

Turgut BA⁄RIAÇIK

Ölçme De¤erlendirmeBanu ÖZDEM‹R

GÖRSEL TASARIMAbdülkadir GÜROL

PROGRAM GEL‹fiT‹RME UZMANIBahar KÜÇÜKTEPE

Her hakk› sakl›d›r ve Millî E¤itim Bakanl›¤›na aittir.Kitab›n metin, etkinlik, soru ve flekilleri k›smen de olsa hiçbir surette al›n›p yay›mlanamaz.

M‹LLÎ E⁄‹T‹M BAKANLI⁄I YAYINLARI ..................................................... :.............?................

DERS K‹TAPLARI D‹Z‹S‹ ..................................................... :.............?................

ISBN...................?......................

İSTİKLÂL MARŞI

7

GENÇLİĞE HİTABE

7

ATATÜRK

7

Boş Sayfa

7

Eğitim sistemleri insanı bütün yönleri ile geliştirmeyi ve içinde bulunduğu, ait olduğu topluma veinsanlık âlemine yararlı bireyler hâline getirmeyi amaç edinir.

Genel eğitimin önemli bir alanı olan sanat eğitimi de bireyin;

• Duygu ve düşünce dünyasını zenginleştirmeyi,• Kendini, duygularını, düşüncelerini, hayallerini ifade edebileceği yol ve yöntemleri göstermeyi,• Tarihî ve doğal çevreyi, bütün canlı-cansız varlıklarıyla doğayı tanıtmayı,• İçinde yaşadığı toplumunu anlamayı ve algılamayı,• Özünde bulunan cevheri keşfetmeyi böylece onu dengeli bir birey hâline getirmeyi hedefler.

Günümüzde insan ilişkilerinde meydana gelen sorunların temelinde, teknolojik gelişmelerin getirdiğihızlı ve günübirlik yaşamanın etkileriyle duyarlı insan modelinin yeterince geliştirilememesi yatmaktadır.Bu nedenle artık insanın insani değerlerine sahip çıkması, insan ve doğa sevgisi, dostluk, kardeşlikgibi bağların geliştirilmesi çabası, bütün eğitim alanları ile birlikte sanat eğitiminin de esas amaçlarıolarak yerli yerine oturtulmak zorundadır.

Eğitim, her alanda olduğu gibi ilgi ve sevgi temeline dayandırıldığında başarı oranının yükseleceğikuşkusuzdur. Sanat eğitimi, sevgi ve saygıyı, öğrencinin kendini özgürce ifade etmesi ilkesi ile birleştirmeve bunları soyut kavramlar olmaktan çıkararak yaşamın her alanına dâhil etme sorumluluğu içindedir.Bu nedenle sanat eğitimcilerimiz görsel sanatlar derslerini, kuru bir ders olmaktan kurtarıp kişiselbirikimleriyle zenginleştirerek gerçek amaçlarına ulaştıracaklardır. Bu ders sadece bir resim dersideğildir. Bütün sanat dallarından beslenen, zenginleştirilen, öğrencinin ilgi ve sevgi alanlarıyla anlamlananbir derstir. Bu nedenle Görsel Sanatlar Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı değerli eğitimcilerimize yardımcıolmak amacı ile hazırlandı.

Görsel Sanatlar Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı'nda yer alan kazanımların hayata geçirilmesi içinbelirli sayıda işleniş örneklerine yer verilmiştir. Bu işlenişler uygulumada öğretmene yardımcı olmakamacıyla hazırlanmıştır. Öğretmen, işleniş örneklerini olduğu gibi ya da değişiklikler yaparak uygulayabilir.İşleniş ve etkinliklerin hangi kazanımlara yönelik olduğu dikkate alınarak öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarıgöz önünde bulundurularak hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Görsel sanatlar dersleri eğitimcilerimizeönemli sorumluluklar yüklemektedir. Eğitimcinin “sanatçı-eğitimci” kimliği, bütün sanat dallarınıkapsayan birikimi, yaratıcı ve araştırmacı yönü, ilgi ve sevgi alanları doğrudan sınıf hatta okul atmosferinietkileyen etmenlerdir. Plan ve programlar eğitimcinin sayılan bu özellikleriyle anlam kazanır. Çünkübu ders bir defter-kitap dersi değildir, onun için de çok yönlü araç, gereç ve görsel malzeme iledonatılmış bir sınıf ortamı hazırlanmak zorundadır. Görsel zenginlik ve örnek çeşitliliği, duyarlılık dolubir atmosfer yaratmada önemli unsurlardandır.

Görsel sanatlar dersi eğitimcisi artık sadece bir görevi yerine getirme sorumluluğu içinde kalmamalıve bu görevini -sanatın karakterinde de olan- en üst düzeye çıkarma, öğrencilerinin coşkusuna ortakolma, eğitim ortamını sürekli haz alınan bir odak noktası hâline getirme yükümlülüğü içinde üstlenmelidir.Eğitim, günübirlik bir görev değildir. Geleceğin sağlıklı düşünen, duygu ve düşüncelerini sanat yoluylaifade etmesini bilen, sanatın ulusal ve evrensel gücüne inanan ve sanatçılarına değer veren bireyleribu eğitim yoluyla yetişecektir.

Hiçbir emeğin boşa gitmeyeceği alan “eğitim” alanıdır. Bu alanda gösterilen gayret ve çabalar,zaman içinde mutlaka gerçek meyvelerini verecektir.

Değerli meslektaşlarımızın bu bilinç içinde, özverili çalışmalarla nice başarılı gençler yetiştireceğineinanıyoruz.

Saygılarımızla…

Prof. Hasan PEKMEZCİ

Ön Söz .......................................................................................................................... 7

Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları....................................................................................10

1. GİRİŞ

1. Görsel Sanatlar Dersinin Genel Amaçları .........................................................................10

1.1. Görsel Sanatlar Eğitiminin İlkeleri................................................................................11

1.2. Temel Beceriler .........................................................................................................11

1.3. Öğrenme Alanları ......................................................................................................12

1.3.1 Görsel Sanatlarda Biçimlendirme ...............................................................................12

1.3.2. Görsel Sanat Kültürü ..............................................................................................12

1.3.3. Müze Bilinci ...........................................................................................................12

1.4. Kazanımlar...............................................................................................................13

1.5. Etkinlik Örnekleri ......................................................................................................13

1.6. Açıklamalar ..............................................................................................................13

1.7. Atatürkçülükle İlgili Konular........................................................................................14

1.8. Ara Disiplinler ...........................................................................................................14

1.9 Öğrenme ve Öğretme Süreci........................................................................................14

1.10. Görsel Sanatlar Dersinde Ölçme ve Değerlendirme.......................................................15

1.10.1. Ölçme-Değerlendirme Yöntem, Teknik ve Araçları......................................................15

1.10.1.1. Performansı Belirlemeye Yönelik Çalışmalar ..........................................................16

1.10.1.2.Öz Değerlendirme...............................................................................................16

1.10.1.3. Grup Değerlendirme...........................................................................................17

1.10.1.4. Projeler ............................................................................................................17

1.10.1.5. Öğrenci Ürün Dosyası .........................................................................................22

1.10.1.6. Açık Uçlu Soru Türü............................................................................................24

1.10.1.7. Doğru-Yanlış Türü Sorular ...................................................................................24

1.10.1.8. Eşleştirmeli Soru Türleri......................................................................................24

1.10.1.9. Kısa Cevaplı Soru Türü .......................................................................................24

1.10.1.10. Çoktan Seçmeli Soru Türü .................................................................................24

1.10.1.11. Görüşme.........................................................................................................24

1.10.1.12. Gözlemler .......................................................................................................24

1.10.1.13. Kontrol Listeleri ...............................................................................................25

İlköğretim Okulları 1-3. Sınıflar Görsel Sanatlar Dersi Öğretmen Not Çizelgesi .........................27

İlköğretim Okulları 4-8. Sınıflar Görsel Sanatlar Dersi Öğretmen Not Çizelgesi .........................28

Atatürkçülük ile İlgili Kazanımlar Tablosu .............................................................................29

Kazanımların Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Tablosu ..............................................................32

Belirli Gün ve Haftalarla İlişkilendirilen Kazanımlar Tablosu.....................................................34

1-8. SINIFLAR GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI VE DERS İŞLENİŞLERİ

Öğrenme - Öğretme Süreci ile İlgili Açıklamalar....................................................................38

İlköğretim Birinci Sınıf Kazanımları ve Ders İşlenişleri ...........................................................40

İlköğretim İkinci Sınıf Kazanımları ve Ders İşlenişleri.............................................................55

İlköğretim Üçüncü Sınıf Kazanımları ve Ders İşlenişleri ..........................................................69

İlköğretim Dördüncü Sınıf Kazanımları ve Ders İşlenişleri.......................................................84

İlköğretim Beşinci Sınıf Kazanımları ve Ders İşlenişleri ..........................................................99

İlköğretim Altıncı Sınıf Kazanımları ve Ders İşlenişleri............................................................118

İlköğretim Yedinci Sınıf Kazanımları ve Ders İşlenişleri...........................................................138

İlköğretim Sekizinci Sınıf Kazanımları ve Ders İşlenişleri ........................................................154

PROGRAM’LA İLGİLİ AÇIKLAMALAR VE EKLER

Program’ın Uygulanmasında Öğretmenin Rolü ......................................................................181

İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Sanatsal Yönelimleri .................................................182

Görsel Sanatlarda Yöntem ve Teknikler ...............................................................................183

Görsel Sanatlarda Öğretim Yöntem ve Teknikleri ..................................................................192

Sağlık ve Güvenlik Önlemleri .............................................................................................195

EKLER

Eser Örnekleri .................................................................................................................196

Müzelerin İnternet Adresleri...............................................................................................247

Terimler ve Kavramlar Sözlüğü...........................................................................................257

Kaynakça ........................................................................................................................265

10

1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu'na Göre Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları

1. Genel Amaçlar

Madde 2- Türk millî eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini;

1. Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasa'da ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türkmilletinin millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren;ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasa'nınbaşlangıcındaki temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan TürkiyeCumhuriyeti'ne karşı görev sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarakyetiştirmek,

2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğeve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip; insan haklarınasaygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan, yapıcı, yaratıcı ve verimlikişiler olarak yetiştirmek,

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görmealışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumunmutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak,

Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öteyandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmaknihayet Türk milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı seçkin bir ortağı yapmaktır.

Görsel sanatlar dersinin amaçları bireysel ve toplumsal, algısal, estetik ve teknik amaçlar olarakgruplanabilir.

A. BİREYSEL VE TOPLUMSAL AMAÇLAR

1. Öğrenciye yaşamı ve doğayı gözlemleme duyarlılığı kazandırmak,

2. Öğrenciye seçme, ayıklama, birleştirme, yeniden organize etme becerileri kazandırmak; analizve sentez yeteneği ile eleştirel bakış açısını geliştirmek,

3. Öğrencinin yeteneklerini fark etmesini, kendine güven duygusu kazanmasını ve kendini geliştirmesinisağlamak,

4. Öğrencinin görsel biçimlendirme çalışmaları ile kendini ifade etmesini sağlamak,

5. Öğrencinin ilgisini, bu alandaki çeşitli kaynaklarla besleyebilmek (müze, galeri, tarihî eser vb.)ve bu yolla geçmişine sahip çıkma ve geleceğini yapılandırma bilinci kazandırmak,

6. Öğrencinin her alanda kullanabileceği yaratıcı davranışlar geliştirmesini sağlamak,

7. Öğrencinin ulusal ve evrensel sanat eserlerini ve sanatçıları tanımasını sağlamak,

8. Ulusal ve evrensel değerleri tanıyabilme ve anlayabilme bilincini kazandırmak,

9. Geçmişten günümüze miras kalan sanat eserlerinden haz alma ve onur duyma hassasiyetikazandırmak,

10. İş birliği yapma, paylaşma, sorumluluk alma, kendine saygı duyduğu kadar başkalarına dasaygı duyma bilinci ve duyarlılığı kazandırmak,

11. Öğrencinin ruh sağlığını koruma, iç dünyasını anlatma ve bedenine saygı duyma bilincigeliştirmesini sağlamak,

12. Öğrenciye aklını, duygularını, zevklerini sorgulama bilinci kazandırmaktır.

1. GÖRSEL SANATLAR DERSİNİN GENEL AMAÇLARI

TÜRK MİLLÎ EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI

11

B. ALGISAL AMAÇLAR

1. Öğrencinin algı birikimini ve hayal gücünü geliştirmek,2. Öğrencinin görsel algı ve birikimlerini sanatsal anlatımlara dönüştürebilmesine imkân tanımak,3. Birikimlerini başka alanlarda kullanabilme becerisini geliştirmek,4. Bilgi ve birikimini sanatsal uygulamaya dönüştürme yeteneği kazandırmak,5. Yeni durumlar karşısında özgün çözümler geliştirme becerisi kazandırmaktır.

C. ESTETİK AMAÇLAR

1. Öğrencinin, sanatın ve sanat eserlerinin her zaman önemsenecek birer değer olduğunu kavramasınısağlamak,

2. Geçmişten günümüze miras kalan sanat eserlerinden ve doğadan haz alma, onlarla gurur duymave onları koruma bilincini kazandırmak,

3. Öğrenciye görsel sanatlar sevgisi ve bu sevgiyi hayatının her alanına yansıtabilme, bunu davranışbiçimi hâline getirebilme yeterliliği kazandırmak,

4. Öğrenciye, doğadan seçtiği veya insan eli ile üretilen nesneleri estetik birikimini kullanarakdeğerlendirme bilinci kazandırmak,

5. Öğrenciye kendini ifade edebilmede estetik değerlerden yararlanma yeteneği kazandırmaktır.

Ç. TEKNİK AMAÇLAR

1. Öğrenciye her türlü araç-gereci kullanarak görsel anlatım diline dönüştürme isteği ve kullanmabecerisi kazandırarak öğrencinin kendini geliştirmesine imkân tanımak,

2. Öğrenciye değişik tekniklerle elde edilen sonuçların etkilerini sezdirebilmek ve öğrencinin fark-lılıklardan zevk alabilmesini sağlamak,

3. Öğrenciyi farklı tekniklerin getireceği anlatım zenginliğinin farkına vardırabilmek,4. Kullandığı tekniklerin dışında yeni teknikler arama isteği ve cesareti kazandırmak,5. Öğrenciye, amacına uygun malzemeyi seçme, malzemeden anlam çıkarma becerisi kazandırmak,6. Öğrenciye kendini ifade etme sürecinde çıkacak sorunlara teknik çözümler üretebilme becerisi

ve güveni kazandırmaktır.

İlköğretimde uygulanacak görsel sanatlar eğitiminde belirlenen amaçlara ulaşılması için bazı temelilkelerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bunlar aşağıda sunulmuştur:

1. Her çocuk yaratıcıdır.2. Her çocuk farklı algı, bilgi, sezgi, duygu dünyası ve geçmiş hayat tecrübesine sahiptir. Uygulamalarda

bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulur.3. Uygulamalarda, görsel sanat alanlarına yönelik iki ve üç boyutlu çalışmalar ile çoklu ortam

çalışmalarına yer verilir.4. Görsel sanatlar dersi, diğer disiplinlerle birlikte eğitim amaçlarındaki bütünlüğü kurmaya veya

bireyin kendini gerçekleştirmesine katkıda bulunur.5. Dersin işlenişi, ilgi çekici hâle getirilen öğrenme-öğretme yöntem ve teknikleriyle zenginleştirilir.6. Görsel sanatlar dersi çocuğu temel alır. Öğrenme-öğretme süreci, çocuğun kendine özgü algılama

ve anlamlandırma evreni içinde, gelişim basamaklarına göre düzenlenir.7. Değerlendirmede öğretmen, her çocuğun gelişim sürecini, bireysel farklılıklarını, öğrenme-öğretme

sürecine katılımını ve sınıf içi performansını göz önünde bulundurur.

1.1. GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİNİN İLKELERİ

1.2. TEMEL BECERİLER

Temel beceriler, öğrencilerin öğrenme alanlarındaki gelişimleriyle bağlantılı, yatay olarak bir yılınsonunda, dikey olarak da sekizinci sınıfın sonunda kazanacakları ve hayat boyu kullanacakları temelbecerilerdir. İlköğretim Görsel Sanatlar Dersi (1-8. sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu içerdiğikazanımlarla bu temel becerilerin gelişmesini sağlayacaktır. Sanatsal ifadelerde görsel ve biçimselanlatımın yanında, programla ulaşılması beklenen temel beceriler şunlardır:

12

1.3.1. GÖRSEL SANATLARDA BİÇİMLENDİRME

Çizgi, biçim, doku, leke, yapı, mekân, renk gibi görsel sanat ögeleri ile denge, vurgu, ahenk,değişiklik, hareket, ritim, dereceleme, oran-orantı gibi sanatsal düzenleme ilkelerinin, seçilen etkinlik,önerilen yöntem ve teknikler eşliğinde, duyuşsal ve devinimsel kazanımlara yönelik uygulamalar içindesezdirildiği, hissettirildiği, geliştirildiği ve pekiştirildiği bir öğrenme alanıdır.

Sanatsal yaratmada görsel sanat ögeleri ve sanatsal düzenleme ilkeleri, amaç değil araç olarak işlevgörmektedir. Ancak bunlar olmadan insanın duygu ve düşüncelerini dışa vurması, yansıtması, bir anlamyükleyerek işlevselleştirmesi ya da yepyeni bir biçim anlayışıyla ortaya koyabilmesi pek mümküngörülmemektedir. Bu nedenle “Görsel Sanatlarda Biçimlendirme” öğrenme alanı diğer öğrenmealanlarıyla birlikte dersin temelini teşkil etmektedir.

• Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma,• Kendini ifade etme,• Eleştirel düşünme,• Yaratıcı düşünme,• Sanat aracılığıyla iletişim kurma,• Problem çözme,• Araştırma,• Karar verme,• Bilgi teknolojilerini kullanma,• Girişimcilik,

• Sorumluluk alma,• Başladığı işi bitirme,• Görsel okuma,• Kişisel ve sosyal değerlere önem verme,• Estetik bilinç kazanma,• Estetik algının geliştirilmesi,• Estetik yaşam kültürü edinme,• Çevre ve doğa bilinci kazanma,• Millî, manevi ve evrensel değerlere duyarlı olmalıdır.

1.3.3. MÜZE BİLİNCİ

İnsanoğlunun başlangıcından günümüze kadar olan sosyal, iktisadi ve kültürel hayatındaki birikimlerinibünyesinde toplayan müzeler, onları korumakta ve sergilemektedir. Müzeler, insanlık tarihinin gelişimevrelerine tanıklık eden, bu evrelerin başlamasında ve tamamlanmasında rol oynayan en değerliörneklere sahiptir.

Müzeler, aynı ya da farklı coğrafyalarda, ulusların oluşturdukları medeniyetlerin her alanda ortayakoymuş olduğu ürünleri bünyelerinde barındırırlar. Günümüzde teknolojinin imkânlarıyla daha dakolaylaşan kültürler arası iletişim, farklı ulusların daha kısa sürede birbirini tanımasına imkân vermektedir.

Var oluşundan günümüze kadar birçok safha geçirmiş olan insanlık, geçmişini tanıma, anlama vebilme merakı ile doludur. Ulusların geçmişlerinde yaşadıkları tecrübelerin, sosyal ve kültürel birikimlerinmaddi kalıntılarını muhafaza eden müzeler, ulusal benliğin oluşmasında da etkili kurumlardır.

1.3. ÖĞRENME ALANLARI

İlköğretim Görsel Sanatlar Dersi (1-8. sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu üç öğrenme alanıaltında yapılandırılmıştır:1. Görsel Sanatlarda Biçimlendirme2. Görsel Sanat Kültürü3. Müze Bilinci

1.3.2. GÖRSEL SANAT KÜLTÜRÜ

“Görsel Sanat Kültürü” öğrenme alanında, öğrencilerin ulaşmaları beklenen kazanımlar, “estetik”,“sanat eleştirisi”, “sanat tarihi” gibi varlığını sanattan alan diğer disiplinlerin birbiri içine geçirilereksarmal olarak verilmesiyle oluşturulmuştur. Böylelikle sanatsal uygulamalar yapan ve sanat yapmaktanzevk alan bireylerin yetiştirilmesi hedefinin yanı sıra bir sanat eserini çözümleyebilen, sanat eseriniteliğini taşıyanla bu niteliği taşımayanı değerlendirebilen, sanatçı ile zanaatçı farkını algılayabilenve her ikisinin de toplumda yerini ve önemini kavrayabilen, daha da önemlisi sanatçı ile sanatçı olmayanıbirbirinden ayırt edebilen çağdaş bir nesil yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Şüphesiz görsel sanat kültürüdeyince akla bu disiplinlerden başka pek çok alan gelmektedir. Ancak ders saatinin sınırlı olmasısebebiyle branş ve sınıf öğretmenleri için izlenen bu yolun ilköğretim basamağı için uygun olduğudüşünülmüştür.

13

Pek çok gelişmiş ülkede müzelerden, etkin bir eğitim ortamı olarak yararlanılmaktadır. Eğitimdeaktif olma, tecrübe sahibi olma, çevre, inşa ve etkileşim kavramlarının ön plana çıkmasıyla müzeler,çocuk eğitiminde önem taşıyan kurumlar hâline gelmiştir. Çünkü müzeler çocukların yaparak, yaşayarak,duyuşsal, devinimsel, zihinsel, bilişsel ve sosyal gelişimine katkıda bulunabilecek uygun bir ortamsağlamaktadır. Müzeler, çeşitli kültür varlıklarını tanıtarak, çocuklara o toplumun bir bireyi olduklarınıhissettirerek kişiliklerini ve öz güvenlerini geliştirmeye yardımcı olur ve çocukların sanatla bağkurmalarına katkıda bulunur. Küçük yaşlardan itibaren müzelerdeki eserlerle karşılaşan ve bunlarlailgili etkinlikler yapan bir çocuğun sanat anlayışı gelişmekte ve sanata bakış açısı farklılaşmaktadır.Bu durumdan yola çıkarak “Görsel Sanatlarda Biçimlendirme” ve “Görsel Sanat Kültürü” öğrenmealanlarının yanı sıra “Müze Bilinci” adı altında bir öğrenme alanının verilmesine gerek duyulmuştur.Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme mekânları, müzelerle birlikte ören yerlerini, anıtları, tarihîyapıları, sanat galerilerini vb. içine alacak şekilde geniş tutulmuştur.

“Müze Bilinci” öğrenme alanı ile öğrenciler;• Görsel sanatların birbirinden farklı dallarında verilmiş olan, aynı zamanda birer kültür ve tarihmirası sayılan eserleri tanırlar. Bu çerçevede öğrenciler, sadece yerel olanı değil aynı zamanda evrenselolanı da gözlemleyebilirler.• Çok çeşitli ve zengin arkeolojik katmanlardan oluşan Türkiye Cumhuriyeti topraklarını, Anadolumedeniyetlerini tanır ve bu değerlere sahip çıkma bilinci edinirler.• Müzelerin eğitim yoluyla kişilere sunacağı geniş imkânlar ve bakış açılarının yanı sıra, öğrencilerinyeni yaratımları ortaya çıkarması ve içinde bulundukları toplumu, coğrafyayı ve bunun sonucunda dafarklı kültürleri kavraması sağlanır.

1.6. AÇIKLAMALAR

İlköğretim Görsel Sanatlar Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu'nda kullanılan sembollerve anlamları aşağıda gösterilmiştir:

1.5. ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

İlköğretim Görsel Sanatlar Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretmen Kılavuz Kitabı’nda yer alan kazanımlarınhayata geçirilmesi için çeşitli etkinlik örneklerine yer verilmiştir. Bu etkinlikler birer tavsiye niteliğindedirve uygulamada öğretmene yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Öğretmen, bu etkinlikleri olduğugibi veya çeşitli değişiklikler yaparak uygulayabilir; aynı zamanda bir ders saatinde birden fazla etkinliğede yer verebilir. Yeni etkinlikler hazırlanırken ve uygulanırken bunların hangi kazanımlara yönelikolduğuna dikkat edilmeli, bu yapılırken öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları da göz önünde bulundurulmalıdır.Program’da yer alan etkinlikler, öğrenci seviyesine uyarlanarak farklı sınıflarda da uygulanabilir.

Program’da yer alan etkinlik örnekleri, öğrenme sürecinde öğrencinin etkin bir rol üstlenmesinisağlayacak şekilde hazırlanmıştır. Öğrencilerin birbirleriyle ve öğretmenleriyle sürekli irtibat hâlindeolmaları ve etkinliklerin her aşamasında katılımcı olarak yer almaları Program’ın hedeflerine ulaşmasındason derece önemlidir.

1.4. KAZANIMLAR

Kazanımlar, öğretim sürecinde öğrencilerin edinecekleri bilgi, beceri ve alışkanlıkları kapsamaktadır.Öğrencilerin görsel sanatlar dersinin amacına ulaşması her öğrenme alanının kendine özgü kazanımlarınınedinilmesine bağlıdır. Kazanımlar, öğrencilerin gelişim seviyesine ve öğrenme alanının özelliğine görebirinci sınıftan sekizinci sınıfa doğru kademeli olarak verilmiştir. Kazanımlara verilen sıra numaraları,bir önem ve öncelik sırası göstermemekte; yani birinci kazanımın, onuncu kazanımdan daha önemlive öncelikli bir kazanım olduğu anlamına gelmemektedir.

Önemli görülen noktalar “[!]” uyarı sembolü kullanılarak belirtilmiştir. Atatürkçülük ile ilgili konular(bk. s. 29), ilgili kazanımlar ve konu belirtilerek “(!)” sembolü ile gösterilmiştir. Öğrencinin bu dersteöğrendiği ve geliştirdiği becerileri diğer derslerde de kullanmasını sağlamak amacıyla diğer ders vedisiplinlerle ilişkilendirmelere gidilmiştir. Diğer derslerle ilişkilendirmeler “�” sembolü ile, ara disiplinlerile ilişkilendirmeler “ ” sembolü ile, ölçme ve değerlendirme ise “ ” sembolü ile gösterilmiştir.

14

1.9. ÖĞRENME VE ÖĞRETME SÜRECİ

İlköğretim Görsel Sanatlar Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu, öğrencinin birikimini,gelişim basamaklarını ve bireysel farklılıklarını göz önünde bulunduran ve öğrenciyi merkeze alan biryaklaşımla hazırlanmış, bütün kazanım ve etkinlikler de bu açıdan ele alınmıştır. Bu nedenle Program’da,öğrenme etkinlikleri bir bütünlük içinde değerlendirilmiş ve öğrencinin katılımını gerektiren uygulamalarayer verilmiştir. Bu uygulamalar bireysel farklılıklara göre şekillendirilebilen, bağımsız ve grup içindeöğrenmeyi özendiren, öğretim etkinliklerini okul dışına da taşıyan bir nitelik göstermektedir.

Program, öğrencilere görsel sanatlar alanında bilgi ve becerileri kazandırmanın yanında, onlarınyeni bilgi ve çözümler üretmeyi alışkanlık hâline getirmelerini de amaçlamaktadır. Bu nedenle öğrencilerbütün öğretim etkinliklerine etkin olarak katılmakta, öğretmen ise bu süreç içinde öğrenciyi yönlendiren,ona yardımcı olan ve kendini geliştirmesinde yol gösteren bir rehber konumunda bulunmaktadır.Öğretmen aynı zamanda öğrenciyle birlikte öğrenendir. Bu çerçevede;

• Öğrenciler, karşılaştıkları sorunlara bireysel ve grup olarak yaratıcı çözümler üretir, bu bilgi vedeneyimlerini geliştirerek sosyal çevreleriyle paylaşırlar.

• Öğrenciler, bağımsız olarak öğrenmeyi, çeşitli araştırma teknikleriyle bilgiye ulaşmayı, değerlendirmeyi,sorgulamayı ve yorumlamayı hayatlarının bütün safhalarında bir alışkanlık hâline getirirler.

• Öğretmen, öğrenme sürecinde öğrencilerin karşılaştıkları zorluklarda onlara yardımcı olur ve yapıcıeleştirilerle onları yönlendirir.

• Öğretmen, öğrenme sürecinin her aşamasında öğrencilerin ürünlerini dikkate alır ve onları destekler.

• Öğretmen, öğrencilerin öğrenme etkinlikleri içindeki gelişimlerini izler, değerlendirir, onları kendilerinideğerlendirmeye özendirir.

• Görsel sanatlar hayatın her alanında bir bütünlük ve devamlılık gösterdiğinden, öğretmen öğrencilerinaileleriyle iş birliği içinde olmalı, okul dışında da estetik duyarlığın geliştirilmesini sağlamayayönlendirmelidir.

• Öğrenme-öğretme sürecinde, öğrencilerin etkinliklere istekle katılmaları, ilgi ve dikkatlerini canlıtutmaları, kendilerini tarafsız gözle değerlendirebilmeleri amacıyla bütün öğretim süreçlerinin hayatadönük olması amaçlanmıştır.

1.7. ATATÜRKÇÜLÜKLE İLGİLİ KONULAR

Atatürkçülük konuları, “Atatürk'ün hayatı [doğum tarihi ve yeri, anne ve babası (ailesi), Atatürk'ünson günleri, Atatürk'le ilgili anılar], Atatürk'ün kişisel özellikleri (ölçülü davranışı, gurura ve ümitsizliğeyer vermemesi, insan sevgisi, eserleri; millî kültürümüze, millî tarihimize, resim sanatına ve bilimeverdiği önem gibi çeşitli yönleri), Atatürk'ün çevreye verdiği önem, milletlerin tanınmasında güzelsanatların rolü, birbirimizi sevmede sanatın rolü, diğer örf ve âdetlere hoşgörülü olmanın gerekliliği,görsel sanatların dalları, sanat-kültür ilişkileri” olarak verilmiştir.

Ayrıca bu konular 1-8. sınıf kazanımları ile ilişkilendirilerek kazanım tablolarında ve açıklamalarıylabirlikte her sınıf için ayrı ayrı tablolar hâlinde gösterilmiştir.

1.8. ARA DİSİPLİNLER

• Rehberlik ve psikolojik danışma,

• İnsan hakları ve vatandaşlık,

• Spor kültürü ve olimpik eğitim,

• Girişimcilik,

• Özel eğitim,

• Sağlık kültürü,

• Kariyer bilincini geliştirme.

Program’da, ara disiplin kazanımları görsel sanatlar dersi kazanımlarıyla da ilişkilendirilmiş, aradisiplin kazanımlarının yapılacak uygulamayla bağlantılı olarak uygun yerlerde verilebileceği öngörülmüştür.

Görsel sanatlar dersinde öğrencilerin başarıları öğretim programında yer alan ölçme ve değerlendirmeetkinlikleri esas alınarak belirlenir.

Görsel sanatlar dersinde öğrencilerin başarıları projeler, öğrencinin performansını belirlemeye yönelikçalışmalar ile süreç dosyalarından elde edilen verilerle ölçülür.

Eğitim, öğrencide istenilen davranış değişikliklerini meydana getirme sürecidir. Eğitimde bu amacaulaşmak için planlı bir biçimde hareket edilir. Bu nedenle, eğitimin çeşitli evrelerinde ölçme vedeğerlendirmeler yapılarak çeşitli kararlar alınır.

Ölçme, bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere sahip olup olmadığının, sahipse sahip oluşderecesinin belirlenerek sonuçların sembollerle, özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesidir. Bir başkaifadeyle söylersek niteliklerin nicelleştirilmesi işlemidir. Değerlendirme ise ölçme sonuçlarını kıstaslarkullanarak nitelik hakkında bir karara varma sürecidir. Örneğin, öğrencinin görsel sanatlar dersininuygulama çalışmasından 95 puan aldığını düşünelim. Burada öğretmenin yaptığı not verme işlemi, birölçme eylemidir. Değerlendirme ise bir yargılama işlemidir ve ölçme sonucunun bir ölçütle karşılaştırılmasıesasına dayanır. Örneğin, geçme notunun 45 olması bir ölçüttür. Bu ölçüte göre 95 alan bir öğrenciiçin “geçti” ya da “başarılı” kararının alınması bir değerlendirmedir.

Eğitim ve öğretim etkinliklerinin vazgeçilmez bir parçası, öğrencilerin değerlendirilmesidir. Öğrencideğerlendirmesi farklı boyutları olan bir süreçtir. Öğrencilerin görsel sanatlar dersindeki eğitim-öğretimetkinlikleri; yaratıcılık, tutumlar, ilgiler ve öğrenme şekilleri gibi duyuşsal ve devinimsel özellikleri deiçerir. İyi bir ölçme-değerlendirme süreci tüm bunları içeren, öğrencinin gelişimini farklı boyutlardaele alan bir süreçtir. Bu boyutların her biri, kendi içinde çeşitlenen ve farklı teknikleri gerektiren süreçlerikapsar.

Görsel sanatlar eğitiminde temel ilke, bireysel farklılıkların gözetilmesidir. Eğitimci, hiçbir zamanöğrencilerin tamamının aynı sonucu almasını beklememelidir. İlköğretimde sanat eğitimi oyunla başlarve öğrencinin kendi eğilimlerini, becerilerini, yatkınlıklarını keşfetmesine imkân sağlar. Aşağıda başlıcaölçme yöntem ve teknik ile araçlarına değinilmiş, bu derste kullanılabilecek ölçme araçları örnekleriyleberaber verilmiştir. Bu ölçme araçlarının kullanılması zorunlu değildir. Öğretmen, ihtiyaç hissettiğidurumlarda bu araçlardan bir ya da birkaçını seçerek ve sürecin amaçlarına göre düzenleyerek kullanabilir.

Öğrenciler sevmedikleri, istemedikleri, yeterince motive edilmedikleri bir konuda çalışmayazorlanmamalıdır.

Her öğrencinin çalışması mutlaka sergilenmelidir. Bir başkasına ait çalışmaların kopya edilmesi yada başkalarına yaptırılan çalışmalar dışında, sergilemede “iyi-kötü” kıstası aranmamalıdır.

Sağlık Durumu Engeli

Görsel sanatlar dersinde sağlık durumu engeli bulunan öğrencilerin değerlendirilmesi İlköğretimKurumları Yönetmeliği’nin 39. maddesi(1) doğrultusunda gerçekleştirilir. Sağlık durumu engelini doktorraporu ile belgeleyen öğrenciler raporda belirtilen faaliyetlerden sorumlu tutulmazlar. Raporun dışındakalan hâllerde ders ve etkinliklere katılımları devam eder.

1.10.1. Ölçme-Değerlendirme Yöntem, Teknik ve Araçları

Öz değerlendirme, grup değerlendirme, proje ödevleri ve ürün dosyası görsel sanatlar dersindeölçme ve değerlendirme amacıyla kullanılabilecek yöntemlerdendir. Ancak görsel sanatlar dersinde,öğrenme alanına ve kazanımlara bağlı olarak açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirmeli, çoktan seçmeli sorulargibi klasik ölçme ve değerlendirme yöntemleri de kullanılabilir.

Ölçme ve değerlendirme etkinlikleri sonucundaki not verme amaçlı değerlendirmede, derecelipuanlama anahtarları veya derecelendirme ölçekleri kullanılabilir. Ancak öz değerlendirme ve grupdeğerlendirmeden elde edilen sonuçların not vermede kullanılmasından kaçınılmalıdır. Öğretmenintercihine ve amacına bağlı olarak kontrol listeleri ve gözlem formları da değerlendirmede öğretmenekaynaklık edebilir.

15

(1) Madde 39 - (Değişik birinci fıkra: 20.08.2007/26619 RG) Sağlık durumları veya bedensel engelleri nedeniyle uygulamalı derslere giremeyecekdurumda olan öğrenciler, bu durumlarını sağlık kurum ve kuruluşlarından alacakları raporla belgelendirmek zorundadır.

1.10. GÖRSEL SANATLAR DERSİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1.10.1.1. Performansı Belirlemeye Yönelik Çalışmalar

Görsel sanatlar dersinde performansı belirlemeye yönelik çalışmalar bir bütünlük arz ettiğinden tekbaşlık altında değerlendirilecektir. Ders işlenişleri; ders hazırlığı, motivasyon, bilgiyi paylaşma, uygulamave değerlendirmeden oluşmaktadır. Bu basamaklardan herhangi birinde ya da birden fazla basamaktakazanımlara ya da hedeflenen becerilere ulaşmak için öğrencilere çeşitli performans görevleri verilir.Bu görevler ders planlarında açıkça belirtilir.

a. Ders saatinin 1-3. sınıflarda 2, 4-8. sınıflarda 1 saat olması sebebiyle ögrencinin performansınıbelirlemeye yönelik çalışmalar 1-3. sınıflarda 3 puanla, 4-8. sınıflarda ise 2 puanla değerlendirilir.

b. Görsel sanatlar dersinde, öğrencinin ders ve etkinliklere katılımı ile performans görevi İlköğretimKurumları Yönetmeliği’nde tanımlandığı gibidir. Buna göre öğrencinin öğretim etkinliklerine; soru sorma,alıştırma yapma, çalışma kâğıtlarını doldurma, tartışmalara katılma, sorumluluk alma, verilen göreviisteyerek zamanında yapma ve benzeri çabalarıyla katkıda bulunmasını gerektirir.

c. Öğretmenler, öğrencilerin performansını belirlemeye yönelik çalışmalarını değerlendirirken gözlemformları, kontrol listeleri ve dereceli puanlama anahtarlarından uygun olanını seçerek kullanırlar.

ç. Gözlem formlarının sınıfta yapılan her etkinlik sonunda kullanılması zorunlu değildir. Öğretmenbunları gerekli gördüğü etkinliklerden sonra kullanır.

16

ÖLÇÜTLERDERECELER

Evet Kısmen Hayır

1. Çalışmamın hazırlık ve uygulama aşamasında diğersanat dallarının çeşitli ürünlerinden yararlandım.

2. Çalışmamda neler yapacağımı zihnimde canlandırdım.

3. Zihnimde canlandırdıklarımı görselleştirdim.

4. Verilen konuya uygun kompozisyon oluşturdum.

5. Zihnimde canlandırdıklarımı görselleştirmektenmutluluk duydum.

1.10.1.2. Öz Değerlendirme

Öz değerlendirme, öğrencilerin kendi öğrenme süreçlerini, özellikle başarı seviyelerini ve öğrenmesonuçlarını değerlendirmeleri olarak açıklanabilir. Temel amaç, öğrencilerin kendilerini değerlendirmebecerilerini geliştirmektir. Çünkü yaşam boyu öğrenme, bireylerin yalnızca bağımsız çalışmalarını değilaynı zamanda kendi başarı ve gelişimlerini değerlendirmelerini de zorunlu kılmaktadır. Değerlendirmesüreci, öğrencinin öğrenmeye yaklaşımı, öğrencilerin kendi güçlü ve eksik yanları ile becerileri hakkındafikir verir.

Eğitim ve öğretim sürecinde yaptırılacak olan öz değerlendirme çalışmaları öğrencilere not vermekiçin değil, kendilerini ifade etme ve etkili bir öğrenme için kullanılmalıdır.

Adı ve Soyadı :Sınıfı :Etkinliğin Adı :

Açıklama: Aşağıda görsel tasarım sürecine yönelik öz değerlendirme formu verilmiştir. Çalışmalarınızboyunca aşağıdaki ölçütlerin gerçekleştirilme seviyesini ölçütün karşısına “ ” koyarak işaretleyiniz.

Öz Değerlendirme Formu Örneği

17

1.10.1.3. Grup Değerlendirme

Görsel sanatlarda grup üyelerinin kendi çalışmalarını değerlendirmesi esastır. Bu değerlendirme,öğretmen tarafından önceden hazırlanan ölçütlere göre yapılır. Grup çalışmalarında grupla çalışmabecerisine yönelik genel değerlendirmeler yapılmalıdır. Görsel sanatlar eğitiminin bir duyarlılık eğitimiolduğu noktasından hareketle, öğrencilerin birbirlerine olan güvenlerini sarsacak, arkadaşlık bağlarınızedeleyecek, kıskançlık duygularını harekete geçirecek ölçütlerden kaçınılmalıdır. Öğrencilerin gruplayaptıkları çalışmalarda amaçlarını, kaygılarını, beklentilerini, karşılaştıkları güçlükleri, beğendikleriyönleri ifade etmeleri yönünden ölçütler kullanılmalıdır.

Eğitim-öğretim sürecinde yaptırılacak olan grup değerlendirme çalışmaları öğrencilere not vermekiçin değil kendilerini ifade etme ve etkili bir öğrenme için kullanılmalıdır.

Grup Adı :Grup Üyeleri :Etkinlik Adı :Sınıf :

1. Çalışmaya grubun tüm üyeleriyle katıldık.

2. Birbirimizin düşüncelerini hoşgörüyle dinledik.

3. Görüşlerimizi özgürce ifade ettik.

4. Bu çalışmayla hedeflerimizi gerçekleştirdik.

5. Çalışmalarımız sırasında birbirimizi cesaretlendirdik.

6. Karşılaştığımız güçlükleri tartışarak aştık.

7. Karşılaştığımız sorunlarda yaratıcılığımızı kullandık.


Evet Kısmen Hayır

1.10.1.4. Projeler

a. Öğrenciler bir ders yılında isterlerse görsel sanatlar dersinden bireysel ya da grup çalışmasışeklinde öğretmen rehberliğinde en az bir proje hazırlar. Projeler, önceden belirlenen ölçütlere görehazırlanan değerlendirme ölçeği veya dereceli puanlama anahtarına göre teslim edildikleri dönemdedeğerlendirilir. 1, 2 ve 3’üncü sınıflarda öğrencilerin gelişimi, ilerleme ve çabaları, öğretmen rehberligindegerçekleştirilecek olan projeler ve performanslarını belirlemeye yönelik çalışmaları, öğretmen gözlemleriylebelirlenir (MEB, ÖKY, Madde 35).

b. Proje konuları zümre öğretmenleri tarafından belirlenebileceği gibi öğrencilerin ilgi duyduklarıalanlara göre bireysel ya da grup olarak proje konusu da belirlenebilir.

c. Verilen proje konuları, öğrencilerin düzeyine uygun ve yerel imkânlarla yapılabilecek nitelikteolmalıdır.

ç. Grup hâlinde yapılacak projelerde grupların cinsiyet, başarı durumu vb. özellikleri bakımındanheterojen olmasına dikkat edilmelidir.

d. Grup çalışmalarında, grup üyelerinin görev dağılımı, projenin her aşaması için net olarak yapılmalıdır.Görev dağılımı grup üyeleri tarafından yapılarak öğretmenin görüşüne sunulur.

e. Projenin her aşamasında görevlerin yapılıp yapılmadığı, aşamanın bitiminde öğretmen tarafındankontrol edilir ve grup üyelerine geri bildirim verilir. Görevini yeterince yerine getirmeyen öğrencilerinbireysel özelliklerine de dikkat edilerek gerekli önlemler alınır ve öğretmen tarafından yeni yönlendirmeleryapılır.

Aşağıdaki ölçütlerin öğrenciler tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini, ölçütün karşısına

“ ” koyarak işaretleyiniz.

Grup Değerlendirme Formu Örneği

Proje Ödevleri

Projeler, geniş içerikli ve uzun süreli ödevlerdir. Öğrencilerin ilginç buluşlarını, düşüncelerini, hayallerini,yaratıcılıklarını kullanarak kendilerini ifade edebilecekleri çalışmalardır.

Proje ödevlerinde tek bir yol ve yöntem yoktur. Bu sebeple değerlendirme iyi tanımlanmış ölçütlerleyapılmalıdır. Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir proje ödevi, bir dereceli puanlama anahtarıile eşleştirilmelidir. Öğrenciler, dereceli puanlama anahtarının bir örneğini alırlar. Böylece öğrenciler,değerlendirme sürecinde nelere dikkat etmeleri gerektiğini bilerek çalışmalarını ona göre yaparlar.Ancak dereceli puanlama anahtarındaki ölçütler, öğrenciyi sınırlandırmayacak, aşırı kontrol altındaolduğu hissini uyandırmayacak, yaratıcılıklarını kullanmalarına engel teşkil etmeyecek ve not alma,değerlendirilme gibi endişelere kapılarak baskı altında olduğu duygusunu uyandırmayacak şekildehazırlanmalıdır.

Proje Ödevi Örneği I

Aşağıda, proje ödevi ve bu ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarı verilmiştir. Uygungördüğünüz konularda kendiniz veya okul zümre öğretmenleriyle beraber öğrenci ilgi ve yeteneklerinegöre yeni projeler hazırlayabilirsiniz.• Öğrencilere, proje ödevini ve bu ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarını çoğaltarakveriniz.• Öğrencilere, sınıf mevcutlarına göre eşit sayıda gruplar oluşturmaları konusunda rehberlik ediniz.• Öğrencilerin çalışmalarını dereceli puanlama anahtarı ile değerlendiriniz.

GörselSanatlardaBiçimlendirme

Seçme, karşılaştırma,biçimlendirme, grupçalışması ve iş birliği

Dereceli puanlamaanahtarı

Sınıf İçerik Beklenen Performans Süre Değerlendirme

5 5 hafta

18

Sevgili Öğrenciler,

Sizden, yıl sonunda kendi çalışmalarınızdan oluşan bir sergi düzenlemeniz beklenmektedir. Buçalışmayı yaparken aşağıdaki adımları izlemeniz size yardımcı olacaktır.

1. Sınıfın tüm üyeleri bu çalışmaya katılmalıdır.

2. Aranızda iş bölümü yapmalısınız. Gruplarınızı aşağıdaki gibi oluşturabilirsiniz:

• Duyuru Grubu: Afiş, broşür ve davetiye hazırlama, varsa kitle iletişim araçlarıyla serginin duyurulmasıvb.

• Hazırlık Grubu: Sergilenecek çalışmaların toplanıp seçilmesi, sergi sürecinde sergiyle ilgilenilmesi,çalışmaların iadesi vb.

• Sergileme Grubu: Toplanan çalışmaların sergiye hazırlanması (etiketleme ve paspartu), mekânseçimi, çalışmaların mekâna yerleştirilmesi vb.

• Açılış Grubu: Organizasyon, müzik, ikram vb.

3. Çalışmalar sergilenirken görsel sanat dallarına göre heykel, seramik, resim, mimari tasarımlar,karikatür, fotoğraf vb.; teknik ve malzeme farkına göre yoğurma maddeleri, boyama teknikleri, baskıteknikleri, alçı çalışmaları, artık malzemelerle çalışmalar vb. şeklinde sınıflama yapılabilir.

4. Projeniz, dereceli puanlama anahtarında verilen ölçütlere göre değerlendirileceğinden çalışmanızıyaparken bu ölçütleri göz önünde bulundurmalısınız.

5. Projenizi 5 hafta sonra teslim etmek üzere hazır bulunmalısınız.

6. Projeniz;

• Dosya düzeni ve tasarım,

• Projenin anlaşılması ve benimsenmesi,

• Özgünlük,

• Anlatım bütünlüğü,

• Ürünün niteliği ölçütlerini gerçekleştirme seviyesine göre değerlendirilecektir.

19

Grup Adı :

Sınıfı :

Açıklama : Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıylahazırlanmıştır. Bu anahtar, aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğinizkonusunda size bilgi vermektedir.

Bu çalışmadan alınacak en yüksek puan 25, en düşük puan ise 5'tir. Aşağıdaki örneklerden yolaçıkarak grupların aldığı puanı 5'lik not sistemine dönüştürebilirsiniz.

Örnek: Öğrenci, dereceli puanlama anahtarına göre 25 üzerinden 15 almış olsun.

25 15100 X…………………………………

X=60

60 puanı 5'lik not sistemine dönüştürebilirsiniz.

Öğrencinin bu çalışmadan aldığı not 3'tür.

Puan Aralığı Not Derece

0-44 1 Başarısız45-54 2 Geçer55-69 3 Orta70-84 4 İyi85-100 5 Pekiyi

5. Projenin öğrenci başarısınakatkısı

Görev belirtilensüredetamamlandı.

Görev belirtilensüreyi aşaraktamamlandı.

Görev belirlenensüredetamamlanmadı.


Çok iyi(5)

1. Görevlerin zamanındatamamlanması

2. Diğer gruplarla iş birliğininyapılması

3. Görevlerin nitelikli yapılması

4. Projenin benimsenmesi

Orta(3)

Yetersiz(1)

Öncekiöğrenmelerini yenidurumda (projede)kullanamadı.

Grup üyelerininhiçbiri projeyibenimsemedi.

Görevlerin hiçbiriistenilen nitelikteyapılmadı.

Gruplarla işbirliğinde yetersizkalındı.

Önceki öğrenmeleriniyeni duruma(projede) kısmentransfer edebildi.

Grup üyelerinin birkısmı projeyibenimsedi.

Görevlerden bazılarıistenilen nitelikteyapıldı.

Gruplarla iş birliğikısmen sağlandı.

Öncekiöğrenmelerini yenidurumda (projede)kullandı.

Grup üyelerinintümü projeyibenimsedi.

Görevler istenilennitelikte yapıldı.

Tüm gruplarla işbirliği yapıldı.

TOPLAM

GENEL TOPLAM

Proje Ödevine Yönelik Dereceli Puanlama Anahtarı I

20

Proje Ödevi Örneği II

Aşağıda proje ödevi ve bu ödevin değerlendirileceği derecelendirme ölçeği verilmiştir. Uygun gördü-ğünüz konularla ilgili kendiniz veya diğer okul zümre öğretmenleri ile beraber öğrenci ilgi ve yeteneklerinegöre yeni projeler hazırlayabilirsiniz.

• Öğrencilere, proje ödevi ile bu ödevin değerlendirileceği derecelendirme ölçeğini çoğaltarak veriniz.• Öğrencilerin ödev yönergesini okumalarını sağlayınız.• Öğrencilerin çalışmalarını derecelendirme ölçeği ile değerlendiriniz.

Dereceli puanlamaanahtarı

Sınıf İçerik Beklenen Performans Süre Değerlendirme

7 3 ayGörselSanatlardaBiçimlendirme

Yaratıcı düşünme, eleştireldüşünme, Türkçeyi doğru,güzel ve etkili kullanma

2. Çalışmalarınızı bir dosya hâlinde sunmalısınız. Dosyanızda bugünkü öz geçmişinize yer vermelisiniz.Ayrıca dosyanıza özgün bir kapak tasarlamalısınız.

3. Görselleştireceğiniz hayallerinizi yazılı olarak ifade etmelisiniz.4. Dosyanızı oluştururken fotoğraf, boya malzemeleri, İnternet, bilgisayar vb. kaynaklardan

yararlanabilirsiniz.5. Projenizi 3 ay sonra teslim etmek üzere hazır bulunmalısınız.6. Projeniz;

• Dosya düzeni ve tasarımı,• Projenin anlaşılması ve benimsenmesi,• Özgünlük,• Anlam bütünlüğü,• Ürünün niteliği ölçütlerini gerçekleştirme seviyesine göre değerlendirilecektir.

Sevgili Öğrenciler,Sizden yaşamınızın on beş yıl sonrasını hayal ederek özgeçmişinizi görselleştirmeniz beklenmektedir.

Bu çalışmayı yaparken aşağıdaki adımları izlemeniz size yardımcı olacaktır.1.Çalışmanızı;

• Nerede yaşıyorum?• Kimlerle yaşıyorum?• Nerede oturuyorum?• Mesleğim nedir?• Ülkeme katkım nedir?• Aileme katkım nedir?• İlgi, yetenek ve becerilerim nelerdir?vb. sorular üreterek seçtiğiniz beş soruyu görsel yolla ifade etmelisiniz.

21

Öğrencinin Adı ve Soyadı :Sınıfı :

Açıklama: Aşağıdaki derecelendirme ölçeği, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır.Bu ölçek aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğiniz konusunda size bilgivermektedir. Ölçekteki ilgili bölüme “ ” koyarak değerlendirmeyi tamamlayınız.

1. Dosya düzeni ve tasarımı

2. Projeyi anlama ve benimseme

3. Özgünlük

4. Anlam bütünlüğü

5. Ürün niteliği

TOPLAM

GENEL TOPLAM


Çok İyi(5)

İyi(4)

Orta(3)

Geliştirilebilir(2)

Başarısız(1)

Bu çalışmadan alınacak en yüksek puan 25, en düşük puan ise 5'tir. Aşağıdaki örneklerden yolaçıkarak grupların aldığı puanı 5'lik not sistemine dönüştürebilirsiniz.

Örnek: Öğrenci, derecelendirme ölçeğine göre 25 üzerinden 22 almış olsun.

25 22100 X

.................................X = 88

Öğrencinin bu ödevden aldığı not 5'tir.

88 puanı 5'lik not sistemine dönüştürebilirsiniz.



Dereceli puanlama anahtarıDereceler orta ve üstü çıkarsa bir sonraki kazanımlar için öğrenciler hazır demektir.Öğrenci bu dereceli puanlama anahtarının uygulanmasında yetersiz bulunursa öğretmen öğrenci ilebirlikte tamamlama eğitimini planlayabilir.Not: Daha üst sınıflarda öğrencinin kendi öğrenmesindeki eksik ve yanlış yönlerin giderilmesine yönelikplanlamanızı yapınız.

Proje Ödevine Yönelik Derecelendirme Ölçeği II

22

1.10.1.5. Öğrenci Ürün Dosyası

a. Öğrenci ürün dosyası; öğrencinin yıl içinde yaptığı tüm çalışmaların, ürünlerin bulunduğu birdosyadır. Bu dosya, öğrencinin çalışmalarını karşılaştırma, yorumlama, saklama, yaptığı ise değerverme, saygı duyma bilinci geliştirmesine ve kendi gelişimini izlemesine yardımcı olur.

b. Görsel sanatlar dersinde öğrencilerin yaptığı tüm çalışmalar birer değerdir. Bunun yanı sıraöğrencinin ulaşmak istediği hedef ve bu hedefe ulaşmak için gösterdiği çabanın bir sonucu olarak ortayaçıkan ön çalışmalar, ürünler, kendini ifade eden yazılar vb. öğrenci ürün dosyasının içeriğini oluşturur.

c. Öğrenci ürün dosyasındaki çalışmalarının değerlendirilmesine yönelik hazırlanan dereceli puanlamaanahtarı ile her dönem için, dönem sonunda bir puanla değerlendirilir.

d. Öğrenme-öğretme sürecinde öğrenciler belirli ölçütler doğrultusunda kendilerini ve akranlarınıdeğerlendirirler. Öz değerlendirme yapmak amacıyla açık uçlu sorular, sözel ifadeler ya da formlarkullanılır. Öz değerlendirme çalışmaları öğretmenlerin uygun gördükleri sıklıkta yapılır. Öz değerlendirmeçalışmalarıyla öğrencilere not verilmez. Sonuçlar öğrencinin gelişimine katkı sağlamak amacıyla kullanılır.

Öğrenci ürün dosyasının amaçları şunlardır:

1. Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisikazandırmak,

2. Öğrencinin gelişimini örneklerle ve daha sağlıklı izleyebilmek,

3. Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak,

4. Öğrencinin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek,

5. Öğrencinin, arkadaşlarının gelişimini izleyerek birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamak ve böyleliklegelecekte yapacakları ekip çalışmalarına başlangıç yapmak,

6. Öğrencinin kendi çalışmalarını değerlendirmesine yardım etmek,

7. Öğretmene eğitimle ilgili kararlar vermede yardım etmek,

8. Ailenin öğrencinin çalışmaları hakkında bilgi almasını sağlamak ve onlarla iletişim kurmak,

9. Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamak.

Öğrenci ürün dosyasının içinde olması gerekenler

1. Kapak: Başlık, isim, eğitim öğretim yılı, içindekiler sayfasının bulunduğu kapak sayfası hazırlanır. 2. İçindekiler: Dosya içeriğinin tümü maddeler hâlinde sayfa numaralarıyla birlikte yazılır.

3. Ön söz: Öğrenci, çalışmalarının başlangıçtan o ana kadarki gelişimi hakkındaki düşüncelerinianlatır.

4. Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar; öğrencilere ait ödevler (taslakya da bitmiş hâlleri), günlükler, araştırmalar, problemler ve çözüm yolları, diyagramlar, fotoğraflar,resimler, video-kaset ve ses kasetleri ya da CD'ler, grup ödevleri ve projeler, öğretmen anekdotları,öğretmen kontrol listeleri ve tüm çalışmaları bir araya getirilir.

23

Öğrenci ürün dosyasından alınacak en yüksek puan 20, en düşük puan ise 5'tir.Örnek: Öğrenci ürün dosyası değerlendirme ölçeğinden 20 üzerinden 15 almış olsun.

20 15100 X

.................................X = 75

Boyutlar

PerformansDüzeyi

4(Örnek olacak

nitelikte)

3(Yeterli)

2(Kabul edilebilir)

Ürün dosyasınınbir bütün olaraketkililiği

Ürün dosyası,öğrencininbecerilerini,yeterliklerini vebilgisini çok iyi birbiçimde gösteriyor.

Ürün dosyası,öğrencinin beceri-lerini, yeterliklerinive bilgisini büyükölçüde gösteriyor.

Ürün dosyası,öğrencininbecerilerini,yeterliklerini vebilgisini kısmengösteriyor.

Ürün dosyası,öğrencininbecerilerini,yeterliklerini vebilgisinigöstermiyor.

1(Geliştirilmeli)

İçerik Ürün dosyası, tümgerekli mater-yalleri içeriyor.

Ürün dosyası,gerekli materyal-lerin büyük çoğun-luğunu içeriyor.

Ürün dosyası,gerekli mater-yallerin birazınıiçeriyor.

Ürün dosyası,gerekli mater-yallerin çok azınıiçeriyor.

Dosyadabulunanlarınözelliği

Dosyada bulu-nanlar öğrenciningelişimini vebilgisini yansıtıyor.

Dosyada bulunanlaröğrencinin gelişi-mini yansıtıyor;fakat bilgilerindeeksiklik var.

Dosyadabulunanlaröğrencinin hembilgisini hem degelişimini az daolsa yansıtıyor.

Dosyada bulunan-lar gerekli bilgilerive gelişimi yansıt-mıyor.

Düzenleme Ürün dosyası, tamve düzenli olarakoluşturulmuş.İzleyici, gerekliher şeyibulabiliyor.

Ürün dosyası, iyidüzenlenmiş ancakizleyici aradığışeyleri bulmakta azda olsa sıkıntıyaşıyor.

Ürün dosyası,kısmen düzenlisayılabilir. Bununlaberaber izleyiciaradığını bulmaktabiraz zorlanıyor.

Ürün dosyasında,düzene ilişkin birgörüntü var amaizleyici aradığınıbulmakta çokzorlanıyor.

Kişisel yansıma Tüm yansımalarbetimleyici veöğrencinin içdünyasını yansıtıcıkişisel etkileşimleriiçeriyor.

Yansımaların büyükbölümü betimleyicive öğrencinin içdünyasını yansıtıcıkişisel etkileşimleriiçeriyor.

Yansımalarınbazıları betimleyicive öğrencinin içdünyasını yansıtıcıkişisel etkileşimleriiçeriyor.

Yansımaların çokazı betimleyici veöğrencinin içdünyasını yansıtıcıkişisel etkileşimleriiçeriyor.

TOPLAM

GENEL TOPLAM



Öğrencinin öğrenci ürün dosyasından aldığı not 4'tür.

Ürün Dosyasına Yönelik Dereceli Puanlama Anahtarı Örneği

24

1.10.1.6. Açık Uçlu Soru Türü

Açık uçlu sorular; öğrencilerin kendi çalışmaları, sanatçıların eserleri, tarihî eserler, arkadaşlarınınçalışmaları vb. hakkında sorulan soruları sözlü olarak cevaplamaları için kullanılır. Öğrencilere cevaplamalarıiçin duruma göre açık uçlu olarak çeşitli sorular da yöneltilebilir.

Kişinin özgün, araştırmacı ve yaratıcı düşünme yeteneğini, sanatsal birikimlerini görsel olarak vesözle ifade etme gücünü, belli konulardaki görüşünü, ilgi ve tutumunu ölçmede açık uçlu soru türlerikullanışlıdır.

1.10.1.12. Gözlemler

Görsel sanatlar dersi açısından önemli bir yöntemdir. Gözlemler, öğrenciler hakkında doğru ve hızlaalgılanabilen bilgiler sağlar.

Nesnel ve sağlıklı gözlem sonuçları elde edebilmek için gözlemler, önceden yapılandırılmış gözlemformlarındaki ölçütlere göre yapılmalıdır.

Aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi öğretmenlere gözlem yapmada kolaylık sağlayacaktır.• Ölçütleri koyarken bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır.• Her öğrenci birkaç kez gözlemlenmelidir.• Her öğrenci değişik durumlarda ve farklı günlerde gözlemlenmelidir.• Her öğrenci değişik özellikler, beceriler ve davranışlara göre değerlendirilmelidir.• Gözlem için yapılan değerlendirme zaman geçmeden kaydedilmelidir.

Öğretmen, gözlem formunu kullanabileceği şekilde ve dilediği sayıda hazırlayabilir.

1.10.1.11. Görüşme

Öğrencilerle yapılan görüşmeler, öğrencilerin görsel sanatlarla ilgili kazanımlara yönelik etkinliklerive konuları algılama-kavrama seviyelerinin değerlendirilmesine yardım eder.

1.10.1.10. Çoktan Seçmeli Soru Türü

Öğrencilerden, bir sorunun doğru cevabını seçenekler arasından bularak işaretlemeleri istenir. Çoktanseçmeli sorular, yazma, yaratıcı düşünme gibi becerileri ölçmek için uygun değildir. Bu soru türü dahaçok bilgi, zihinsel beceriler ve algısal yeteneklerin ölçülmesinde kullanılır.

1.10.1.9. Kısa Cevaplı Soru Türü

Bir kelime, bir sembol ya da en çok birkaç kelime ile cevaplanabilen soru türüne denir. Bu tür sorular,bilgi basamağını ölçmek için uygundur. Öğrenci, sorunun cevabını kendisi bulur ve ifade eder.

1.10.1.8. Eşleştirmeli Soru Türleri

İki grup hâlinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan bilgi ögelerinin belli bir açıklamaya göre eşleştirilmesinigerektirir. “Kim?, Ne?, Nerede? vb.” soruların cevabını oluşturan, belli bir olaya dayalı bilgilerinölçülmesinde kullanılır.

1.10.1.7. “Doğru-Yanlış” Türü Sorular

“Doğru-yanlış” türü sorularda; görsel unsurlara dayalı ve görsel sanatlara uygun bir cümlenin mevcutolan bilgilere bağlı olarak doğru mu, yanlış mı olduğunun belirlenmesi istenir.

25

ÖğrencininAdı ve Soyadı :Sınıfı :

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin gerçekleştirilme seviyesini ölçütün karşısına “ ” koyarak işaretleyiniz.

1. Tartışmalara katılır.

2. Derse istekle katılır.

3. Görsel sanat çalışmaları yoluylakendini ifade eder.

4. Sanatçıların, kendisinin ve diğeröğrencilerin çalışmalarını inceler.

5. Arkadaşlarının çalışmalarına saygıduyar.

6. Görsel sanat çalışmalarındakarşılaştığı sorunlara özgünçözümler üretir.

7. Görsel sanatlar ile diğer sanatdalları arasında bağlantılar kurar.

8. Amacına uygun malzeme seçerve kullanır.

9. Görsel çalışmalarında malzemeyeanlam kazandırır.

ÖLÇÜTLERTarih:

HerZaman

AraSıra

HiçbirZaman

Öğrencinin Adı ve Soyadı:

Tarih:

HerZaman

AraSıra

HiçbirZaman

1.10.1.13. Kontrol Listeleri

Kontrol listeleri, öğretmen tarafından hazırlanarak kullanılan ve öğrencilerin sürece katılımını belirleyenbir dizi davranış ve özelliği ölçen listelerdir. Kontrol listelerinde “evet-hayır” veya “var-yok” şeklindeölçütler kullanılır. Kontrol listeleri performansa ait belirli ölçütlerin karşılanıp karşılanmadığıyla ilgili olansınırlı durumlarda kullanılabilir.

Öğretmenin tercihine ve amacına bağlı olarak kontrol listelerinden elde edilen sonuçlar, değerlendirmedeöğretmene kaynaklık edebilir. Öğretmen, kontrol listesini dilediği sayıda kullanabileceği şekildehazırlayabilir.

Gözlem Formu Örneği

26

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini, ölçütünkarşısında bulunan yere “ ” koyarak işaretleyiniz.

1. Derse ön hazırlık yaparak geldi.

2. Konuya uygun malzemelerigetirdi.

3. Malzemeyi konuya uygun olarakkullandı.

4. Farklı yöntem ve teknikleridenedi.

5. Temiz ve düzenli çalıştı.

6. Malzemeleri israf etmedi.

7. Konuya uygun ürün çıkardı.

8. Ürünü sergilemeye hazır hâlegetirdi.

9. İş bitiminde ortamı temiz vedüzenli bıraktı.

ÖLÇÜTLERTarih:

1. Kontrol


Tarih:

2. Kontrol

Evet Hayır Evet Hayır

Kontrol Listesi Örneği

27

T.C.M‹LLÎ E⁄‹T‹M BAKANLI⁄I

.......... ‹LKÖ⁄RET‹M OKULU20.. / 20.. E⁄‹T‹M Ö⁄RET‹M YILI GÖRSEL SANATLAR DERS‹ ..../.... SINIFI

1, 2 VE 3. SINIFLAR Ö⁄RETMEN NOT Ç‹ZELGES‹

*Bir dersin y›l sonu puan›, birinci ve ikinci dönem puanlar›n›n aritmetik ortalamas›d›r.PBYÇ: PERFORMANSI BEL‹RLEMEYE YÖNEL‹K ÇALIfiMALAR

S. N

O

NO Ö⁄RENC‹N‹N ADI SOYADI PROJE

1 2 Ort

PERFORMANSIBEL‹RLEMEYE

YÖNEL‹KÇALIfiMALAR

1 2 3 Ort Ö⁄

RE

NC

‹ ÜR

ÜN

DO

SY

AS

I

1. D

ÖN

EM

PU

AN

I

PROJE

1 2 Ort



1 2 3 Ort Ö⁄

RE

NC

‹ ÜR

ÜN

DO

SY

AS

I2.

DÖ

NE

MP

UA

NI

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

YIL

SO

NU

PU

AN

I*

‹mzaÖ¤retmenin Ad› ve Soyad›

..../..../20..Okul Müdürü

28

T.C.M‹LLÎ E⁄‹T‹M BAKANLI⁄I

.......... ‹LKÖ⁄RET‹M OKULU20.. / 20.. E⁄‹T‹M Ö⁄RET‹M YILI GÖRSEL SANATLAR DERS‹ ..../.... SINIFI

4, 5, 6, 7 VE 8. SINIFLAR Ö⁄RETMEN NOT Ç‹ZELGES‹

*Bir dersin y›l sonu puan›, birinci ve ikinci dönem puanlar›n›n aritmetik ortalamas›d›r.PBYÇ: PERFORMANSI BEL‹RLEMEYE YÖNEL‹K ÇALIfiMALAR

S. N

O

NO Ö⁄RENC‹N‹N ADI SOYADI PROJE

1 2 Ort



1 2 Ort Ö⁄

RE

NC

‹ ÜR

ÜN

DO

SY

AS

I

1. D

ÖN

EM

PU

AN

I

PROJE

1 2 Ort



1 2 Ort Ö⁄

RE

NC

‹ ÜR

ÜN

DO

SY

AS

I2.

DÖ

NE

MP

UA

NI

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

YIL

SO

NU

PU

AN

I*

‹mzaÖ¤retmenin Ad› ve Soyad›

..../..../20..Okul Müdürü

29

6. Duygu, düşünce veizlenimlerini çeşitli görselsanat teknikleriyle ifadeeder.

ATATÜRKÇÜLÜK İLEİLGİLİ KONULAR VE

AÇIKLAMALAR

ÖĞRENMEALANI

DERSKAZANIMLARI

1. Konu: Atatürk'ün Hayatı

• Doğum tarihi ve yeri

• Anne ve babası (ailesi)

• Atatürk'ün son günleri

• Atatürk'le ilgili anılar

Açıklamalar: Atatürk'ün hayatını, songünlerini ve görsel dokümanlarladesteklenebilecek anılarını içeren birAtatürk köşesi hazırlanmalıdır.

Görsel SanatlardaBiçimlendirme

1.

SIN

IF2

. S

INIF

2. Konu: Atatürk'ün Çevreye VerdiğiÖnem

Açıklamalar: Atatürk'ün çevre ile ilgiliyaptığı çalışmalara (Gençlik Parkı, AOÇ,Türk Ocağı binası, şimdiki Ankara ResimHeykel Müzesi vb.) örnekler verilerekçevre bilinci kazandırmak hedeflenir.

Görsel Sanat Kültürü 1. Yaşadığı çevrenindüzenlenmesine ilişkinolumlu ve olumsuzörnekler verir.

3. Çevresindeki kirliliğive düzensizliğionaylamadığını görselsanatlar yoluyla ifadeeder.

4. Güzel bir çevredeyaşamanın öneminikavrar.

3. Konu: Atatürk'ün Kişisel Özelliklerive Çeşitli Yönlerinden Ölçülü Davranışı

Açıklamalar: Atatürk'ün insan sevgisiaktarılırken insanları ilgi ve yeteneklerinegöre değerlendirdiği ve insana çok yönlübaktığı vurgulanmalıdır.

Görsel Sanat Kültürü 2. Beğenilerdekifarklılığa saygı duyar.

4. Konu: Atatürk'ün Kişisel Özelliklerive Çeşitli Yönlerinden Gurura veÜmitsizliğe Yer Vermemesi

Açıklamalar: Atatürk'ün kişiler arasıilişkilerde ve özellikle devlet adamıkimliğiyle gurur, ümitsizlik, böbürlenmegibi insan ilişkilerindeki iletişimi olumsuzetkileyecek tutumlardan kaçındığıvurgulanmalıdır.

Görsel Sanat Kültürü 5. Gösterilen eserle ilgiliduygu ve düşünceleriniifade eder.

3.

SIN

IF

Atatürkçülük ile ‹lgili Kazan›mlar Tablosu

30

3. Yaşamdaki hervarlığın kendine özgübir güzelliği olduğunukabul eder.


AÇIKLAMALAR

ÖĞRENMEALANI

DERSKAZANIMLARI

5. Konu: Atatürk'ün İnsan Sevgisi

Açıklamalar: Atatürk'ün insan sevgisiaktarılır. İnsanları ilgi ve yeteneklerinegöre değerlendirdiği ve insana çok yönlübaktığı vurgulanmalıdır.

4.

SIN

IF5

. S

INIF

6. Konu: Atatürk'ün Eserleri

Açıklamalar: Atatürk'ün en önemlieserinin Türkiye Cumhuriyeti Devletiolduğu vurgulanır ve bu devleti idameettirecek gençlere öğütlerinin yer aldığı“Atatürk'ün Gençliğe Hitabesi” görselbiçimlendirme ögeleri ve sanatsaldüzenleme ilkelerine uygun olarak fonkartonları üzerine görsel malzemelerleyazılabilir.


7. Merkezî, simetrik veasimetrik dengeyiçalışmalarında kullanır.


7. Konu: Görsel Sanatların Dalları

Açıklamalar: Görsel sanatlarındallarını, Atatürk'ün sanata verdiği önemçerçevesinde tanıtılabilir. Öğrencileringörsel sanatların dallarına ilişkin en azbirer örnek görmesi sağlanmalıdır.

Görsel Sanat Kültürü 1. Bir eserin, görselsanatların hangi dalınaait olduğunu ayırt eder.

8. Konu: Atatürk'ün Millî Kültüre VerdiğiÖnem

Açıklamalar: Atatürk'ün millî kültürünkorunup geliştirilmesindeki katkılarınıgösteren görüş ve uygulamaları (TürkOcağı ve TBMM binasının inşası vb.)değerlendirilerek bu görüş veuygulamaları ile millî kültürümüzü çağdaşuygarlık düzeyinin üzerine çıkarmayıhedef gösterdiği vurgulanmalıdır.

Görsel Sanat Kültürü 2. Ulusal kültürmirasımızdan örneklerverir.

6.

SIN

IF

Görsel Sanat Kültürü

9. Konu: Milletlerin Tanınmasında GüzelSanatların Rolü

Açıklamalar: Sanatın, kültür mirasınınyeni kuşaklara aktarımındaki etken rolüvurgulanmalıdır. Görsel sanatlarınözellikle mimari ögelerin tarih ve kültürmirasını oluşturduğu açıklanmalıdır.

Görsel Sanat Kültürü 3. Ulusların tanınmasındagüzel sanatların öneminitartışır.

4. Ulusal kültürü yansıtanve tanıtan görselçalışmalar yapar.

31

9. Güzellik kavramınınölçütlerinin kültürleregöre farklılaşabileceğinideğer sistemine katar.


AÇIKLAMALAR

ÖĞRENMEALANI

DERSKAZANIMLARI

10. Konu: Sanat-Kültür İlişkileri,Diğer Örf ve Âdetlere Hoşgörülü OlmanınGerekliliği

Açıklamalar: Diğer milletlerin örf veâdetlerine hoşgörü göstermenin önemibelirtilerek bu çerçevede güzellikkavramının kültürlere göre ölçütlerininfarklılaşabileceği belirtilmelidir. Burada,Atatürk'ün diğer milletlerin örf veâdetlerine karşı hoşgörülü olduğuvurgulanacaktır.

7.

SIN

IF

11. Konu: Atatürk'ün Millî TarihimizeVerdiği Önem

Açıklamalar: Türkiye'nin bir kültürmozaiği üzerine kurulu olduğuvurgulanmalı ve millî tarihimizle birlikteülke topraklarında hayat bulmuş tümuygarlıklar da ele alınmalıdır.

Müze Bilinci 5. Tarihî eserlerinözelliklerini açıklar.

12. Konu: Atatürk'ün Resim SanatınaVerdiği Önem

Açıklamalar: Atatürk'ün Türktoplumunun gelişmesi için güzel sanatlaraönem verdiği ve çağdaş Türk sanatınınoluşması için çalıştığı belirtilereksanatkârlara verdiği önem, güzelsanatlarla ilgili söylediği sözlerden deörnekler verilerek vurgulanacaktır.

Müze Bilinci 7. İlgi duyduğu sanateserleri hakkındaaraştırma yapar.


13. Konu: Atatürk'ün Bilime VerdiğiÖnem

Açıklamalar: Atatürk'ün bilime verdiğiönem verilirken bilimsel gelişmenin doğalbir sonucu olan teknoloji ve teknolojikgelişmelerin sanata olan katkısına vesanatı etkileyiş biçimlerine dikkatçekilecektir.



8.

SIN

IF

32

8. Görsel sanat eserininoluşmasında, dönemindüşünce ve inançsistemlerinin, coğrafiözelliklerinin ve çeşitliolayların etkisini tartışır.


AÇIKLAMALAR

ÖĞRENMEALANI

DERSKAZANIMLARI

14. Konu: Sanat-Kültür İlişkileri

Açıklamalar: Atatürk'ün millî kültüreverdiği önem belirtilirken, sanatınkültürün taşıyıcısı konumunda olduğuvurgulanmalı ve sanat kültürününoluşmasındaki din, dil, coğrafya faktörlerive geçmiş yaşantıların (tarihin) etkisi ilebirlikte değerlendirilmelidir.

15. Konu: Atatürk'ün Bilime VerdiğiÖnem

Açıklamalar: Atatürk'ün bilime göster-diği önem verilirken bilimsel gelişmeninbir sonucu olan teknoloji ve teknolojikgelişmelerin sanata olan katkısı ve sanatıetkileyiş biçimlerine dikkat çekilecektir.

Görsel Sanat Kültürü 10. Teknolojikgelişmelerin görselsanatlara etkisini açıklar.


8.

SIN

IF

Kazanımların Ara Disiplinlerle İlişkilendirilme Tablosu

İnsan Hakları ve Vatandaşlık

56. Çevrenin korunması ve gelecekkuşaklara aktarılmasının birvatandaşlık görevi olduğu bilincineuygun davranışlar gösterir.

KAZANIMLARARA DİSİPLİN

ALANLARI İLE İLGİLİKAZANIMLAR

6. Evini, odasını, okulunu, sınıfınıdüzenli ve temiz tutmanın öneminikabul eder.

Rehberlik ve PsikolojikDanışma

3. Okul ve sınıf içindekisorumlulukların farkına varır.

5. Kendi yaşam alanınıdüzenlerken doğal çevreyikorumanın gerekliliğini kabul eder.

1.

SIN

IFS

INIF ÖĞRENME

ALANI

GÖRSELSANATKÜLTÜRÜ

3. Çevresindeki kirliliği vedüzensizliği onaylamadığınıgörsel sanatlar yoluyla ifade eder.


18. Çevreye karşı duyarlı olur.GÖRSELSANATKÜLTÜRÜ 7. Gösterilen eserden yola çıkarak

duygularını, düşüncelerini,hayallerini ve izlenimlerini ifadeeden görsel tasarımlar yapar.


19. Kızgınlık, öfke gibi duygularınıuygun şekilde ifade eder.

2.

SIN

IF

33

Girişimcilik

1. Kişiler arasındaki farklılıkları tanır.

KAZANIMLARARA DİSİPLİN

ALANLARI İLE İLGİLİKAZANIMLAR

1. Müzedeki eserlerinkorunmasının önemini kavrar.


21. Ortak mirasın korunmasıgerektiğini bilir.

2. Beğenilerdeki farklılığa saygıduyar.

3.

SIN

IFS

INIF ÖĞRENME

ALANI

GÖRSEL SANATKÜLTÜRÜ

5. Çalışmalarını sergilemektenve arkadaşlarının çalışmalarınıizlemekten zevk alır.

Özel Eğitim

6. Kendini ifade edebilme becerisigeliştirir.

10. Duygu, düşünce veizlenimlerini çeşitli görsel sanatteknikleriyle ifade eder.

Girişimcilik

10. İş yerlerini ve belli hizmetlerisimgeleyen sembollerin anlamınıbilir.

4.

SIN

IF

MÜZEBİLİNCİ

5.

SIN

IF

GÖRSELSANATLARDA

BİÇİMLENDİRME

2. Aynı konunun değişik teknik,malzeme ve anlatım biçimleriyleifade edilebileceğini bilir.

Özel Eğitim

1. Kişilerin yetenek, beceri vegüçlerinin değişik olabileceğininfarkına varır.GÖRSEL

SANATKÜLTÜRÜ 4. Uzak ve yakın çevresindeki

doğal ve tarihi güzellikleri tanır.İnsan Hakları ve Vatandaşlık

56. Çevrenin korunması ve gelecekkuşaklara aktarılmasının birvatandaşlık görevi olduğuna uygundavranışlar gösterir.

2. Ulusal kültür mirasımızdanörnekler verir.


6. Yakın çevresindeki ortak mirasürünleri hakkında bilgi toplar.

GÖRSELSANAT

KÜLTÜRÜ

MÜZEBİLİNCİ

5. Müzedeki eserlerden yolaçıkarak çeşitli görsel tasarımlaryapmanın kendi kültür birikiminekatkısını tartışır.

Kariyer Bilincini Geliştirme

3. Kendi değerlerini örneklerle ifadeeder.

6.

SIN

IF

Rehberlik ve Psikolojik Danışma

4. Duygu ve düşüncelerini ifadeetme yollarını ilişkilerinde etkili birbiçimde kullanır.

4. Grafik tasarım ürünlerindesembol, işaret, renk ve lekelerinişlevlerini ayırt eder.

Girişimcilik

1. Elindeki bilgiyi grafik veya tablobiçiminde gösterir.

2. Duyguların sanatsalyaratıcılığa katkısını fark eder.

7.

SIN

IF GÖRSELSANAT

KÜLTÜRÜ

6. Çizgilerin kişiye özgüolduğunu kavrar.

Kariyer Bilincini Geliştirme

2. Her bireyin kendine özgü vebenzersiz olduğunu belirtir.8

. SIN

IF GÖRSELSANATLARDA

BİÇİMLENDİRME

GÖRSEL SANATKÜLTÜRÜ

İlkö

ğre

tim

ve

orta

öğre

tim

kuru

mla

rında

kutlan

acak

bel

irli

gün v

e haf

tala

r (2

9 E

kim

Cum

huriye

t Bay

ram

ı, 1

0 K

asım

Ata

türk

Haf

tası

, 23 N

isan

Ulu

sal Egem

enlik

ve

Çocu

k Bay

ram

ı ve

19 M

ayıs

Ata

türk

'ü A

nm

a ve

Gen

çlik

ve

Spor

Bay

ram

ı),

Mill

î Eğitim

Bak

anlığ

ı Eyl

ül 2005 t

arih

ve

2576

sayı

lı Te

bliğ

ler

Der

gis

i’nde

yayı

mla

nan

“M

illî Eğitim

Bak

anlığ

ı İlkö

ğre

tim

ve

Ort

aöğre

tim

Kuru

mla

rı S

osy

al E

tkin

likle

r Yönet

mel

iği”

çer

çeve

sinde

alın

mış

olu

p;

bu k

aza

nım

ve

etki

nlik

ler, d

enk

gel

en h

aft

ala

rda işl

enec

ektir. B

ura

da y

er a

lmay

an d

iğer

bel

irli

gün v

e haft

ala

rın k

utlanm

ası

na,

anılm

asın

a (k

uru

mla

rın t

ür, s

eviy

e, im

kân v

e şa

rtla

rına;

çev

renin

eko

nom

ik, so

syal

, kü

ltüre

l ve

coğ

rafi ö

zelli

kler

ine

gör

e) o

kul yö

net

imle

ri k

arar

vere

cekl

erdir.

Belirl

i G

ün

ve H

aft

ala

rla İ

lişk

ilen

dir

ilen

Kaza

nım

lar

Tab

losu

SIN

IFÖ

ĞR

EN

ME

ALA

NLA

RI

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

LER

KO

NU

LA

RY

ÖN

TEM

VE

TEK

NİK

LER

AÇ

IKLA

MA

LA

R

GÖ

RSEL

SAN

ATLA

RD

ABİÇ

İMLE

ND

İRM

E

6.

Duyg

u,

düşü

nce

ve

izle

nim

lerini ç

eşitli

görs

elsa

nat

tek

nik

leriyl

e ifad

eed

er.

7.

Çal

ışm

alar

ını

serg

ilem

ekte

n v

e bu

duyg

uyu

çevr

esin

dek

ilerle

pay

laşm

akta

n h

az a

lır.

6.S

ınıfta

ki b

ayra

mhaz

ırlık

larını

görs

elle

ştirir.

7.A

tatü

rk'ü

n h

ayat

ı ile

ilgili

der

lediğ

ire

sim

lerle

sınıf

pan

osu

olu

şturu

r.

• “A

tatü

rk'ü

nH

ayat

ı”

• “S

ınıfım

ızdak

i Bay

ram

Haz

ırlık

ları”

Öğre

nci

çalış

mal

arın

ınhaz

ırla

nm

asın

da

ger

ekli

güve

nlik

önle

mle

ri a

lınır

(mak

as,

iğne

vb.)

.

•Kola

j (y

ırtm

a-

yapış

tırm

a)•

Past

el b

oya

•Pa

rmak

boy

a

1

GÖ

RSEL

SAN

ATLA

RD

ABİÇ

İMLE

ND

İRM

E

7.

Duyg

u,

düşü

nce

ve

izle

nim

lerini ç

eşitli

görs

elsa

nat

tek

nik

leri il

e ifad

eed

er.

2,7

. İlgili

bel

irli

gün v

ehaf

tala

r çe

vres

inde

yakı

n ç

evre

lerinde

bulu

nan

müze

, öre

nye

ri, ta

rihî e

ser, a

nıt v

b.ye

rler

e gez

i düze

nle

nir.

Bu y

erle

rde

bulu

nan

eser

lerin

önem

i üze

rind

eko

nuşu

lur.

Öğre

nci

lerd

enduyg

ula

rını ifad

e ed

ici

görs

el ç

alış

mal

arya

pm

alar

ı is

tenir.

•“Ç

evre

miz

dek

i M

üze

ler, Ö

ren

Yerler

i, T

arih

î Ese

rler

, Anıtla

r”

•“B

ayra

mda

His

sett

ikle

rim

iz”

•G

ezi gözl

em•

Past

el b

oya

•Pa

rmak

boy

a•

Kola

j (y

ırtm

a-ya

pış

tırm

a)

22.

Müze

dek

i ve

san

atgal

erile

rindek

i ese

rler

in,

öre

n y

erle

rinin

, ta

rihî

yapıla

rın, an

ıtla

r vb

. nin

önem

ini ka

vrar

.

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

34

SIN

IFÖ

ĞR

EN

ME

ALA

NLA

RI

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

LER

KO

NU

LA

RY

ÖN

TEM

VE

TEK

NİK

LER

AÇ

IKLA

MA

LA

R

GÖ

RSEL

SAN

AT

KÜ

LTÜ

RÜ

6. Ya

pac

ağı g

örse

l san

atça

lışm

alar

ında

gös

terile

nes

erle

rden

yar

arla

nır.

6.

Öğre

nci

ler

yapac

akla

rıça

lışm

anın

konusu

na

uyg

un o

lara

k ko

laj

tekn

iği ile

görs

elta

sarım

lar

yapab

ilir.

• “1

9 M

ayıs

Ata

türk

'ü A

nm

ave

Gen

çlik

ve

Spor

Bay

ram

ı”

•“1

0 K

asım

” Ata

türk

'ün

Kiş

ilik

Öze

llikl

eri

Öğre

nci

lere

bir

sanat

çıya

ait “

kola

j”te

kniğ

i ile

yap

ılmış

eser

in t

ıpkı

bas

ımı

göst

erile

rek

ince

lem

eler

i ist

enir.

•Kola

j (y

ırtm

a-

yapış

tırm

a)

3

GÖ

RSEL

SAN

ATLA

RD

ABİÇ

İMLE

ND

İRM

E

13. D

uyg

u, düşü

nce

ve

izle

nim

lerini çe

şitli

görs

el s

anat

tekn

ikle

riyl

e ifad

e ed

er.

13.

Öğre

nci

lerd

en,

sınıf,

oku

l ve

çevr

eler

indek

i bay

ram

haz

ırlık

ları ile

ilg

iliduyg

u,

düşü

nce

ve

izle

nim

lerini çe

şitli

görs

el s

anat

tekn

ikle

riyl

e ifad

eet

mel

eri is

tenir.

Muka

vva

üze

rine

“Ata

türk

'ün A

nıla

rı”

ve“A

tatü

rk S

evgis

i”ko

nulu

res

imça

lışm

alar

ıya

ptırıla

bili

r.

•“A

tatü

rk'ü

n

İnsa

n S

evgis

i”•

Sulu

boy

a•

Past

el b

oya

•Pa

rmak

boy

a•

Kola

j (y

ırtm

a-ya

pış

tırm

a)

4

GÖ

RSEL

SAN

ATLA

RD

ABİÇ

İMLE

ND

İRM

E5

9.

Duyg

u,

düşü

nce

ve

izle

nim

lerini çe

şitli

görs

el s

anat

tekn

ikle

riyl

e ifad

e ed

er.

10.

Öğre

nci

ler,

Ata

türk

'ün h

ayat

ı ile

ilgili

tar

ih ş

erid

iolu

ştura

rak

görs

eldüze

nle

mel

erya

pab

ilirler

.

•“A

tatü

rk'ü

n

Hay

atı”

(oku

l yı

lları,

as

kerlik

hay

atı

vb.)

•Sulu

boy

a•

Past

el b

oya

•Kola

j (y

ırtm

a-ya

pış

tırm

a)•

Akr

ilik

•G

uaj

boy

a

Gru

p ç

alış

mas

ıya

pıla

bilir

. Ö

ğren

cile

r,ge

tird

ikle

ri r

esim

lerle

öğre

tmen

yar

dım

ı ile

tarih ş

erid

iol

uşt

ura

bili

rler

. Ta

rih

şeritler

i, se

çile

n be

lirli

gün v

e haf

tala

rın

tarihî sü

reçl

eri göz

önünde

bulu

nduru

lara

kta

sarlan

mal

ıdır.

35

SIN

IFÖ

ĞR

EN

ME

ALA

NLA

RI

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

LER

KO

NU

LA

RY

ÖN

TEM

VE

TEK

NİK

LER

AÇ

IKLA

MA

LA

R

GÖ

RSEL

SAN

AT

KÜ

LTÜ

RÜ

4.

Ulu

sal kü

ltürü

yansı

tan v

e ta

nıtan

görs

el ç

alış

mal

ar y

apar

.

5.

Birlik

ve

ber

aber

liğim

izde

bay

ram

ların r

olünü v

eönem

ini aç

ıkla

yan

görs

el ç

alış

mal

arya

pıla

bili

r.

• “B

izim

Bay

ram

larım

ız”

Öğre

nci

lere

bir

sanat

çıya

ait “

kola

j”te

kniğ

i ile

yap

ılmış

eser

in t

ıpkı

bas

ımı

göst

erile

rek

ince

lem

eler

i ist

enir.

6

2. D

uyg

ula

rın s

anat

sal

yara

tıcı

lığa

katk

ısın

ıfa

rk e

der

.

2.

“Mutlulu

k” v

e“H

üzü

n”

konulu

duyg

ula

rı y

ansı

tan

çalış

mal

ar y

apıla

bili

r.

•“H

isle

rim

iz”

7 8

8. G

örse

l san

at e

serinin

olu

şmas

ında,

dönem

indüşü

nce

ve

inan

çsi

stem

lerinin

, co

ğra

fiöze

llikl

erin

in v

e çe

şitli

olay

ların e

tkis

ini t

artışı

r.

9.

Mill

î M

üca

del

edönem

ini ya

nsı

tan b

irta

blo

seçi

lir. Ö

ğren

cile

rse

çile

n t

ablo

yuin

cele

rler

. Ta

blo

üze

rinde,

geç

miş

teki

yaşa

ntının

ve

odönem

in s

anat

eser

inde

ki y

ansı

mal

arı,

tar

ihî o

layl

ar h

akkı

nda

konuşm

alar

ı is

tenir.

Ayr

ıca,

göst

erile

nes

erle

rden

yol

a çı

kara

köğre

nci

lerd

en g

örs

elta

sarım

lar

yapm

alar

ıis

teneb

ilir.

•“K

urt

ulu

ş Sav

aşı”

•Röp

rodü

ksiy

onin

cele

me

•Akr

ilik

•G

uaj

boy

a•

Sulu

boy

a

•Sulu

boy

a•

Past

el b

oya

•Kola

j (y

ırtm

a-ya

pış

tırm

a)•

Akr

ilik

•G

uaj

boy

a

GÖ

RSEL

SAN

AT

KÜ

LTÜ

RÜ

•Sulu

boy

a•

Past

el b

oya

•Kola

j (y

ırtm

a-ya

pış

tırm

a)•

Akr

ilik

•G

uaj

boy

a

GÖ

RSEL

SAN

AT

KÜ

LTÜ

RÜ

36

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

R D

ER

Sİ

ÖĞ

RETİM

PR

OG

RA

MI

8.

SIN

IF K

AZ

AN

IM T

AB

LO

SU

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1. Şiir

, öy

kü, m

asal

, ef

sa-

ne,

mitol

oji,

karika

tür gi

biçe

şitli

ala

nla

rın ü

rünle

riile i

lişk

i kura

rak g

örs

el

biç

imle

ndirm

e ça

lışm

alar

ıya

par

.2

. G

örs

el ç

alış

mala

rında

ton d

erec

elen

dirm

eler

i ile

deri

nlik

etk

isi

olu

şturu

r.3

. S

anats

al

düze

nle

me

ilkel

erin

den

yar

arla

nar

aközg

ün k

om

pozi

syonla

rolu

şturu

r.4

. C

oğra

fi v

e k

ült

üre

letk

enle

rin

renk

seçi

-m

indek

i bel

irle

yici

rol

ünü

tart

ışır.

5.

Duygu,

düşü

nce

ve

izle

nim

lerini ç

eşitli

gör

sel

sanat

tekn

ikle

riyl

e ifa

de

eder

.6

. Ç

izgile

rin k

işiy

e ö

zgü

old

uğunu k

avra

r.7

. Yaptı

ğı

çalışm

ala

rıse

rgile

mek

ten v

e çe

vre-

sinde

kile

rle

payl

aşm

akta

nhaz

alır

.

� 1

, 5

. “K

ari

katü

r Ç

iziy

oru

z”Ü

nlü

Türk

kar

ikat

ürc

üle

rinin

ese

rler

inde

n v

e dü

nyan

ın ö

nem

li ka

rika

tür

yarı

şmala

rından “

Sedat

Sim

avi

Kari

katü

r Ya

rışm

ası

”, “

Ulu

slara

rası

Akş

ehir N

asre

ttin

Hoc

a Kar

ikat

ür

Yarışm

ası” g

ibi y

arış

mal

ardan

seç

kin

örn

ekle

r göst

eri

lir.

Öğre

nci

leri

n i

stedik

leri

bir

konuda k

ari

katü

rçi

zmel

eri sa

ğla

nır.

� 3

. “A

tatü

rk'ü

n B

ilim

e v

e S

an

ata

Verd

iği Ö

nem

”Ö

ğre

nci

lerd

en,

görs

el b

içim

lendirm

e ögel

erin

i ku

llanar

ak A

tatü

rk'ü

nsa

nat

a ve

bili

me

verd

iği önem

i an

lata

n ö

zdey

işle

rinden

birin

i iç

eren

tasa

rım

haz

ırla

mal

arı is

tenir.

� 3

. “A

yn

ısın

dan

Nele

r O

ldu

?”

Öğre

nci

ler, r

itim

, ahenk,

dere

cele

nm

e,

denge,

bir

lik v

b.

tasa

rım

ilkel

erin

i ku

llanar

ak b

irim

mot

if t

ekra

rlar

ıyla

olu

ştura

cakl

arı ik

i ve

üç

boyutl

u ç

alış

mala

r ya

pabili

rler. Ö

rneğin

, te

lleri

çık

arı

lmış

ahşa

pm

andal

lard

an o

luşa

n b

irim

leri a

hşa

p t

utk

alıy

la b

irbirin

e ya

pış

tıra

rak

çöp ş

işle

ri k

öpük

(str

afo

r) p

arç

ala

rıyl

a b

irbir

ine

bağla

yara

k, k

ilden

par

a m

otifler

iyle

ser

amik

kap

lar

olu

ştura

rak

vb.

üç

boy

utlu m

odüle

rça

lışm

alar

olu

ştura

bili

rler

. Ren

kli at

açla

rı ş

erit k

arto

nla

ra g

eçirer

ek,

kart

onla

rdan o

luşt

urd

ukl

arı

bir

imle

ri t

ekr

ar

edere

k vb

. üç

boyu

tlu

çalış

mal

ar y

apab

ilirler

.�

6.

“Dese

n”

Dese

n ç

alış

mala

rında g

önüllü

bir

öğre

nci

sın

ıfa m

odel

olu

r. S

ınıf

düze

nin

in “

U”

biç

imin

de

olm

ası i

dea

ldir.

Öğre

tmen

, ça

lışm

a ön

cesi

nde

mod

elde

n ö

lçü a

lmay

ı gös

terir.

Kar

a ka

lem

le k

âğıd

a ka

baca

yer

leşt

irile

nfigür, d

aha s

onra

deta

yla

ndır

ılara

k d

ese

n ç

alış

ması

tam

am

lanır.

(!)

Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

onula

r(5

. Kaz

anım

, 13.

Konu)

3.

Ko

mp

ozis

yo

n:

Bir

sanat

eser

inde,

san

atın

ele

man

larının

sanatın ilk

ele

rine g

öre

düze

n-

lenm

esi.

5. Ö

ğret

men

öğr

enci

yi m

üm

kün

old

uğunca

çok

çeşi

tli m

alze

me

ve t

eknik

le t

anış

tırm

alıd

ır.

6. Kar

iyer

Bili

ncin

i Gel

iştirm

e,2. “H

er b

irey

in k

endin

e öz

gü v

ebenze

rsiz

old

uğunu b

elirt

ir.”

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

154

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

1. San

atın

ken

din

e öz

gü

evre

nse

l bir d

ili o

lduğu

nu

kabul ed

er.

2.

Far

klı sa

nat

akı

mla

rıhakkın

da bilgi

edin

ir.

3.

Fark

lı i

fade b

içim

-le

rinin

sanatın d

alla

rını

oluşt

urd

uğunu far

k ed

er.

4.

Duygu v

e d

üşü

nce

-le

rini

görs

el

sanatl

arı

nfa

rklı dalları

ile if

ade

edeb

ilece

ğin

i bili

r.5

. Karş

ılaşt

ığı

evre

nse

lve u

lusa

l sa

nat

ese

r-le

rinin

san

atçıla

rının

yaş

amöy

küle

rini ö

ğre

nm

eye

is-

tek

duya

r.6

. G

öste

rile

n s

anat

ese

-ri

ndek

i görs

el b

içim

len-

dirm

e ög

eler

inin

san

atsa

ldü

zen

lem

e

ilkele

rin

egör

e nas

ıl düze

nle

ndiğ

ini

açık

lar.

7.

Sanat

ese

rleri

ndeki

konu ç

eşitlil

iğin

i sor

gula

r.

� 1

, 2

, 3

, 4

, 6

. “

Ese

r A

nali

zi”

Vin

cent

Van G

ogh,

Toulo

use

Lautr

ec,

Fri

da K

ahlo

, Fi

kre

t M

ualla

,C

ihat

Bura

k g

ibi

yaşa

mla

rını

ese

rleri

ne y

ansı

tan s

anatç

ılara

ait

eser

lerd

en ö

rnek

ler

sınıfa g

etir

ilir. Ö

ğre

nci

lerd

en,

eser

lerd

en n

ası

let

kile

ndik

lerini (

fırça

vuru

şlar

ı, el

e al

dık

ları k

onula

r, r

enkl

er, duyg

ula

rvb

.) ö

nce

söz

el o

lara

k, s

onra

gör

sel ç

alış

mal

arla

(re

sim

, hey

kel v

b.)

ifad

e et

mel

eri is

teneb

ilir.

� 9

. “M

inyatü

r”D

önem

in s

avaş

sahnele

rini, e

ğle

nce

hay

atını, y

aşa

ntısı

nı anla

tan

bir

min

yatü

r in

cele

mesi

yaptırı

labili

r. Ö

ğre

nci

lere

, “B

ura

da n

ele

rgörü

yors

unuz,

insa

nla

r nele

r ya

pm

akt

a,

en ç

ok

dik

katiniz

i çe

ken

unsu

rlar

nel

erdir?

Kıy

afet

ler

nas

ıl? M

ekân

nas

ıl düze

nle

nm

iş?”

gib

iso

rula

r yö

nel

tile

bili

r.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

gere

çler

en a

z bi

r de

rs ö

nces

inde

n öğ

ren-

cile

re b

ildirilm

eli, a

raç-

ger

eç v

ete

knik

seçi

min

de ö

ğre

nci

leri

nilg

i ve

ist

ekle

ri d

ikka

te a

lınm

a-lıd

ır.2

. Sanat

akım

ları

öğre

nci

leri

nya

ş se

viye

leri

dik

kate

alın

ara

kbe

lirgi

n ö

zelli

kler

i ile

ver

ilmel

idir.

5.

Sa

na

tsa

l D

üz

en

lem

eİl

kele

riD

en

ge:

Karş

ıt i

ki

gücü

n d

enk

gelm

ele

rinden d

oğan d

uru

m.

Kom

pozi

syonda d

engele

nece

kbir

takım

değerl

er

vard

ır. A

çık-

koyu

, yu

varlak

-köş

eli, d

üz-

eğri,

bü

yü

k-k

üçü

k,

yata

y-d

ikey,

soğuk-

sıca

k, b

oşlu

k-dol

ulu

k vb

.İk

i tü

r denge v

ard

ır:

Sim

etr

ikve

asi

met

rik.

Hare

ket

ve R

itim

: H

arek

et, bi

rsa

nat

ese

rindeki

nesn

ele

rin

hare

ket hi

ssi u

yand

ırac

ak ş

ekild

edüze

nle

nm

esi

dir.

Ritim

ise

bir

sanat

ese

rinde

gör

sel b

ir tem

po

yara

tmak

için

te

kra

rlan

an

ele

manla

rın d

ikka

tli düze

nle

n-

mes

iyle

ger

çekl

eştirilir

.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

155

8.

Görs

el

sanat

ese

rinin

olu

şması

nda,

dönem

indüşü

nce

ve

inan

ç si

stem

-le

rinin

, co

ğra

fi ö

zellik

-le

rinin

ve

çeşi

tli ola

ylar

ınet

kisi

ni ta

rtış

ır.9

. San

atın

kültürü

akt

ar-

ma y

olla

rından b

iri old

u-

ğuna

ilişk

in ö

rnek

ler

verir.

10

. Te

kn

olo

jik

geli

ş-m

ele

rin g

örs

el sa

natlara

etki

sini aç

ıkla

r.1

1. D

uyg

ula

rını,

düşü

nce

-le

rini

ve iz

lenim

leri

ni

yansı

tan g

örse

l tas

arım

lar

yapar

.1

2.

Görd

üğü s

anat

eser

ihakk

ında e

stet

ik b

ir y

ar-

gıy

a va

rır.

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

� 1

0,

11

. “Ş

eh

ir P

roje

si”

Öğre

tmen,

gru

pla

ra a

yrı

lan ö

ğre

nci

lere

yaşa

dık

ları

şehirle

ilgili

kay

gıla

rı, bek

lentile

ri, se

vdik

leri y

erle

r vb

.hak

kında

soru

lar

sora

r. H

ayal

lerindek

i şeh

rin tas

arım

ını

ahşa

p m

ate

ryalle

r, k

art

on k

utu

lar, b

oya

malz

emel

eri

vb.

kullanara

k

yapm

ala

rı

iste

nir.

Daha

sonra

olu

şturd

ukla

rı ş

ehri

n ö

zellik

leri

ni

ort

aya k

oyara

kta

nıtım

ını

yaparl

ar

ve b

u ö

zelli

kle

rden y

ola

çık

ara

kke

nt

sem

bolü

olu

şturu

rlar

.

Ah

en

k:

Bir

sanat

eser

inde

kulla

nıla

n k

om

şudeğ

erle

r ah

engi ol

uşt

uru

rlar

. Ahen

k, e

lem

an-

ların b

enze

rliğ

ini vu

rgula

mak

tır.

Dere

cele

nm

e (

Kora

m):

Hiy

erar

şi. Pa

rçal

arın

bütü

n içi

nde b

elir

li bir

önce

lik s

ırası

na g

öre

alg

ılanm

ala

rı.

İki

karş

ıt u

cu b

asa

makla

rla

bir

bir

ine b

ağla

yan k

öprü

nün y

ara

tılm

ası

dır.

Ora

n-O

ran

tı:

Nesn

ele

rin k

endi

için

de v

ebütü

nle

iliş

kisi

dir.

Vu

rgu

: B

ir t

ür

zıtl

ıktı

r. V

urg

u i

lkesi

ile

ilg

iod

ağı o

luşt

uru

lur. B

askı

n e

lem

an b

ütü

n e

serd

eiz

leyi

cinin

dik

katini ke

ndis

ine

çeke

r.D

eğ

işik

lik:

Monoto

nlu

ğu b

oza

n f

ark

lı din

a-

mik

lerd

ir. D

üze

n içi

nde f

ark

lılık

lar

meyd

ana

get

iren

ögel

er.

(!)

Ata

türk

çülü

k i

le İ

lgili

Konula

r (8

-10.

Kaz

anım

, 14-1

5.

Konu)

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

156

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

1. Türk

müze

ciliğ

inin

ku-

rulm

asın

da

öncü

lük

eden

kiş

ileri

ara

ştır

ara

k b

ilgi

edin

ir.2

. S

eçt

iği

herh

angi

bir

ese

rin m

üze

ye u

laşm

asü

reci

ni ar

aştırır.

3. İnternet

üze

rinden

bir

müze

ziy

aret

i ya

par

.4

. İnternet

üze

rinden

araş

tırdı

ğı m

üzey

e yö

nelik

tanıtıc

ı görs

el ç

alış

mala

rya

par

.5

. Kültüre

l m

irasa

sahip

çıkm

anın

önem

ini pek

iş-

tirm

ede

bili

şim

tek

nol

oji-

lerinden

yar

arla

nır.

6. M

üze

deki

ese

rler

, ta

rihî

yapı

lar,

anıtl

ar v

b. d

en y

ola

çıka

rak

gör

sel ta

sarım

lar

yapar

.7

. Ü

lkem

izin

müze

, öre

nye

ri,

tari

hî es

er,

anıt v

b.

zengin

likle

re s

ahip

olm

a-sı

ndan

guru

r duya

r.8

. Ta

rih, kü

ltür

ve g

örse

lsa

nat

lar

aras

ındak

i iliş

ki-

nin

far

kına

varır.

� 1

. “O

sman

Ham

di

Bey”

Türk

müze

ciliğ

i ve

Osm

an H

am

di Bey

ile

ilg

ili d

okü

manla

r, g

örs

elm

ate

ryalle

r to

pla

nıp

sın

ıf o

rtam

ında t

art

ışıla

rak y

oru

mla

nabili

r.�

4,

6.

“Mü

zele

rim

izi

Tan

ıtıy

oru

z”M

üze

çeşi

tleri

nden (

sanat,

tari

h,

ark

eolo

ji,

etn

ogra

fya,

bilim

,te

knolo

ji,

bası

n,

açı

k hav

a m

üze

leri

ve a

skerî

müze

ler)

herh

angi

biri ter

cih e

dile

rek

müze

nin

içer

iğin

e ili

şkin

kuru

msa

l kim

lik ç

alış

mas

ı(a

mble

m,

zarf

, baş

lıklı

kâğıt)

yap

ılabili

r.�

3

, 4

, 5

, 6

. “S

an

al

Ort

am

da

M

üze

yi

Ta

nıy

oru

m”

Sanal ort

am

ın im

kânla

rından y

ara

rlanara

k ye

rli ve

ya y

abancı

bir

müze

ziy

are

t ed

ilir. B

u m

üze

ile

ilg

ili d

ikka

t çe

kici

ese

rler

e vb

. ait

özel

likle

ri iç

eren

dok

üman

ların

çıkt

ısı a

lınar

ak k

arto

n ya

da

öğre

ncile

rin

seçe

cekl

eri bir y

üze

y üze

rine

müze

yi t

anıtıc

ı bir a

fiş

tasa

rlan

abili

r.�

6

, 7

. “T

ari

hî

Sa

na

t E

se

rle

ri B

ize

N

ele

r S

öy

lüy

or?

”Ö

ğre

nci

ler, m

üze

lerd

e y

er

ala

n e

serl

erd

en ist

ediğ

i bir

ini se

çere

k“E

ser

ne

zam

an y

apılm

ıştır?

Hangi uyg

arl

ığa a

ittir?

Hangi am

açl

aya

pılm

ıştır?

Günüm

üzd

e h

angi

açı

dan ö

nem

ini

sürd

ürm

ekte

dir

?N

ere

de b

ulu

nm

uş,

müze

ye n

ası

l ula

ştır

ılmış

tır?

” gib

i so

rula

rın

yanıtın

a ula

ştık

tan s

onra

ese

rin taş

ıdığ

ı sem

bol

leri, ya

pıld

ığı d

önem

eve

ait o

lduğu u

ygarl

ıkla

ilg

ili b

ilgi ve

ipuçl

arı

taşı

yıp t

aşı

madığ

ını,

vars

a e

serl

e ilg

ili s

em

bolle

rin h

ikâye

ya d

a e

fsanele

rini bulm

aya

çalış

ırla

r. İn

cele

dikl

eri e

serd

en y

ola

çıka

rak

görs

el tas

arım

lar ya

parlar

.Bu k

onuda A

nadolu

Antik

Çağ,

Selç

ukl

u v

e O

smanlı

sera

mik

leri

,Anad

olu S

elçu

klu fig

ürlü ç

inile

ri;

min

yatü

rler

, duva

r re

sim

leri, hal

ı-ki

lim,

yazm

a m

otifler

i vb

. örn

ekle

rden

yola

çık

ılabili

r.

1.

İmkâ

n d

âhili

nde

ve “

Müze

ler

Haft

ası

” (1

8-2

4 M

ayıs

) kapsa

-m

ında,

yakın

çevre

de b

ulu

nan

bir

müze

, öre

n y

eri

, ta

rihî ese

rveya a

nıt

ziy

are

t edilm

elidir.

3,

4.

Öğre

nci

lere

, önce

likle

okulu

n b

ilgis

ayar

ları v

e İnternet

bağla

ntısı

nı ku

llandır

mak

üze

reyard

ımcı

olu

nm

alı,

şayet

bu

gerç

ekl

eşt

irile

miy

ors

a İnternet

kafe

vb.

yer

lere

öğre

tmen

nez

a-re

tinde

gid

ilmel

idir.

4.

Türk

çe d

ers

i, “

Din

lem

e -

İzle

me”

öğre

nm

e a

lanı,

“Çok

yönl

ü ile

tişi

m a

raçl

arın

daki

yay

ın-

lard

an ilg

i, ist

ek v

e ih

tiya

çlar

ına

uygun o

lanla

rını

takip

eder.”

Bütü

n ö

ğre

nm

e a

lanla

rında

açık

uçl

u s

orula

r, d

erec

elen

dirm

eölç

ekle

ri,

kontr

ol

list

ele

ri,

öz

değerl

endir

me v

e g

rup d

eğer-

len

dir

me

form

ları

, g

özle

mfo

rmla

rı,

pro

je ö

devle

ri,

süre

çdosy

ası

vb.

kulla

nıla

rak

değer-

lendirm

e ya

pıla

bili

r.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

157

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)

1. Öğrencilerden; getirdikleri örnek desen çalışmalarınıçizgi, leke, ışık gölge, derinlik, bütünlük, denge, ritim, oranvb. yönlerden incelemeleri ve yaptıkları araştırmaları sunmalarıistenir.

2. Çeşitli sanatçılara ait desen örneklerinin fotokopilerisınıfta öğrencilerin görebileceği uygun yerlere asılır.

DERS PLANIDers : Görsel SanatlarSınıf : 8Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 2. Görsel çalışmalarında ton derecelendirmeleri ile derinlik etkisi oluşturur (GSB).

6. Çizgilerin kişiye özgü olduğunu kavrar (GSB).7. Yaptığı çalışmaları sergilemekten ve çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleriYöntemler : Soru-cevap, gösteri (demonstrasyon)

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Öğrencilerine göstermek üzere sınıfa çeşitli sanatçılara (Mustafa Ayaz, Edgar Degas, Albrecht

Dürer, Vincent Van Gogh, Osman Hamdi Bey, Neşet Günal) ait, seviyelerine uygun desen çalışmalarınınfotokopileri getirilir.

b) Öğrencilere sunmak üzere derlenen desen örnekleri, bilgi ve belgeler sunu (Powerpoint vb.)biçiminde hazırlanır.

c) Derste dinletmek için seçilen müzik CD'si sınıfa getirilir.ç) Ders ile ilgili gerekli temizlik, sağlık ve güvenlik önlemleri alınır (bk. s. 195).

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlık

Öğrencilerden lekesel, çizgisel çalışmalar yapmış sanatçılara ait eser örneklerini araştırmaları,incelemeleri ve imkânları ölçüsünde sınıfa getirmeleri istenir.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler : Çeşitli sertliklerde kara kalemler, füzen, resim kâğıdı veya defteri, duralitTemizlik gereçleri : Koruyucu önlük vb.

Vincent Van Gogh, “Başak Toplayanlar”Edgar Degas, “Balerinler”

158

Edgar Degas, “Desen”Mahmut Cûda, “Ali Çelebi”

Neşet Günal, “Anne ve Çocuk”

Albrecht Dürer, “Annesinin Portresi”

159

B. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğrencilere fikirlerini özgürce ifade edebilecekleri

ortam sağlanarak gösterilen örnekler üzerindeki şekil,çizgi, leke tekrarları ve bu tekrarların bir araya gelerekbir bütün oluşturduğu sonucuna varmaları için rehberlikyapılır.

2. Daha sonra öğrencilerle aşağıdaki bilgiler paylaşılır:a) Modelin bütününün genişlik ve yükseklik

karşılaştırmasıyla ait olduğu geometrik form olarakyüzeye çizilmesi gerektiğine,

b) Bütüne göre parçaların oranını ve ait olduklarıgeometrik formların çizilmesinin önemine,

c) Geometrik formların organik formlara dönüş-türülerek çizilmesi gerektiğine (bk. 1. desen),

ç) Farklı biçim, renk ve planları yorumlayarak çizgiyleifade edebileceğine,

d) Çizgilerin kişiye özgü olduğuna,e) Canlı modelin çizim yapılacak yüzeye bütün olarak

çizilmesi ve biçimdeki belirginliğin ön, orta ve arkaplanlardaki farklılığını çizgiyle ifade edebilmesiningerekliliğine,

f) Ön plandan başlayarak orta ve arka planlara doğruparçaların görünüşünü koyu, orta, kalın ve ince çizgideğerleriyle çizmesinin önemine (bk. 2. desen),

g) Işığa ve modelin görünüşüne göre çizgi değerlerinikullanarak hacmi ve planı ifade etmesinin gerekliliğine(bk. 3. desen),

h) Plan etkisini güçlendiren çizgi değerleriuygulamasının ön, orta ve arka planlarda da ayrı ayrıyapılması gerektiğine,

ı) Bütünden parçalara inerek görünüşleri perspektifkurallara uygun çizmenin önemine,

i) Plan etkisini güçlendiren leke değeri uygulamasınınön, orta ve arka planlarda ayrı ayrı yer verilmesigerektiğine (bk. 4. desen) değinilir.

2. desen: Burne Hogarth

3. desen: Burne Hogarth4. desen: Edgar Degas (Kesit)

3. Seçilen müzik eşliğinde uygulamaya geçilir.

1. desen: Burne Hogarth

160

D. DEĞERLENDİRME

Ç. UYGULAMA1. Model, gönüllülük esasına göre belirlenir.2. Modelin her yerden görülebilmesi için gerekli düzenlemeler yapılır.3. Modelin dikkatlice incelenmesi gerektiğine değinilir (Ancak uygulama aşamasında öğretmen

tarafından öğrencinin özgürlüğünü etkileyecek doğrudan yönlendirme yapılmaz.).4. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrası malzemelerin

toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.5. Yapılan tüm çalışmalar etiketlenerek sınıf/okul panolarında sergilenir.

Gözlem FormuÖğrencininAdı ve Soyadı :Sınıfı :

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin gerçekleştirilme seviyesini ölçütün karşısına “ ” koyarak işaretleyiniz.

1. İşlenişin ölçme ve değerlendirilmesinde “gözlem formu” kullanılabilir.2. Formda yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf mevcuduna,

etkinliğin uygulanış şekline vb. uygun olarak yeniden yapılandırılabilir. 3. Ölçütler belirlenirken her etkinlikte izlenmesi gereken adımlar dikkate alınarak sıralanmalıdır.4. Etkinliğe katılım, isteklilik, iş birliğinde bulunma, yardım isteme, kaynaktan yararlanma vb.

ölçütlere de değerlendirme formlarında yer verilmesi uygun olur.

161

ÖLÇÜTLERHer

zamanArasıra

Hiçbirzaman

Herzaman

Arasıra

Hiçbirzaman

Tarih:

8. Görsel sanat çalışmalarındakarşılaştığı sorunlara özgünçözümler üretti.

1. Tartışmalara katıldı.

2. Derse istekle katıldı.

3. Görsel sanat çalışmaları yoluylakendini ifade etti.

4. Sanatçıların eserlerini ve diğeröğrencilerin çalışmalarını inceledi.

7. Arkadaşlarının çalışmalarınasaygı duydu.

6. Çizginin kişiye uygun olduğunukavradı.

5. Görsel çalışmalarında tonderecelendirmelerini kullandı.


Tarih:

162

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 8Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanat KültürüKazanımlar : 2. Farklı sanat akımları hakkında bilgi edinir (GSK).

5. Karşılaştığı evrensel ve ulusal sanat eserlerinin sanatçılarının yaşam öykülerini öğrenmeye istek duyar (GSK).8. Gösterilen sanat eserinin oluşmasında, dönemin düşünce ve inanç sistemlerinin,coğrafi özelliklerin ve çeşitli olayların etkisini tartışır (GSK).11. Duygularını, düşüncelerini ve izlenimlerini yansıtan görsel tasarımlar yapar (GSK).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, anlatım, tartışma, gösteri (demonstrasyon), araştırma

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığı

a) Sanat akımları ve sanat eserlerinin sanatçılarının yaşam öyküleri ile ilgili bilgi ve görsel dokümanlarderlenir.

b) Derlenen bilgi ve dokümanlar öğrencilere gösterilmek üzere sunu (Powerpoint vb.) biçimindehazırlanır.

c) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.

ç) Dersin değerlendirme ölçütleri hazırlanarak öğrencilere duyurulur.

d) Ders ile ilgili gerekli temizlik, sağlık ve güvenlik önlemleri alınır (bk. s. 195).

2. Öğrenci Hazırlığı

2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlık

a) Türkçe dersi öğretmeni ile iş birliği yapılarak aşağıdaki yönergeler ışığında konuya uygun birotobiyografi hazırlattırılır:

Açık ve anlaşılır bir dille doğumunuzdan itibaren hayatınızı anlatan bir metin hazırlayınız.

Hazırladığınız metni varsa fotoğraf veya kendi yaptığınız resimlerle destekleyiniz.

Hazırladığınız otobiyografinin hayatınızı okul yaşantınız, aileniz, arkadaşlarınız vb. sosyal çevrenizlebirlikte yeterince betimlemesine dikkat ediniz.

Otobiyografiniz hayatınızla ilgili önemsediğiniz dönemleri içermelidir.

Otobiyografiniz elde ettiğiniz başarıları ve “varsa” aldığınız ödülleri vb. içermelidir.

b) Otobiyografiler (A4 kâğıtları kullanılabileceği gibi) A3 veya öğrencinin tercih edeceği başka biryüzeyde de hazırlanabilir.

c) Kâğıt yüzeyine fotoğraf, yazı veya resimlerin yerleştirilmesinde uyuma dikkat edilmeli, afişhazırlamada dikkat edilecek hususlar aynen hatırlanmalı ve bu hususlara uygun nitelikte ürün hazırlanmasıiçin gerekli rehberlik yapılmalıdır.

ç) Öğrencilerin bu çalışmayı dokümanlar toplandıktan sonra sınıf ortamında tamamlamalarısağlanmalıdır.

d) Otobiyografiler hazırlandıktan sonra paspartulanıp sınıf panoları ve duvarlarına (duvarlara zararvermemeye özen göstererek) asılarak sergilenir.

e) Sergileme esnasında her bir çalışmanın (otobiyografinin) önünde durularak tüm öğrencilerle onungörsel bütünlüğü ve içeriği hakkında eleştiriler yapılır (Eleştirilerin yapıcı olmasına dikkat edilir.).

2.2. Teknik Hazırlık

Araç ve gereçler: Renkli kartonlar, eser röprodüksiyonları, yapıştırıcı, makas, su bazlı boyalar(akrilik, guaj vb.), resim kâğıdı, A4/A3 kâğıtlar, kurşun kalem, silgi vb.

Temizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

GOTİK SANAT


1. Öğrencilere sanat akımları ile ilgili ders öncesi hazırlanan bilgi ve görsel doküman sunulur. Müzikeşliğinde gerekirse bilişim teknolojileri öğretmenlerinden de destek alınarak çarpıcı bir sunum hazırlanır.

Aşağıda öğretmenin farklı kaynak ve görsellerle destekleyerek sunumunu zenginleştirebileceği bilgive görsel dokümanlar sunulmuştur:

Gotik, kendine has özelliği olan bir sanat anlayışıdır ve yazışeklidir. Gotik yazılar ilk baskı denemelerinde denenmiş,çoğunlukla Almanlar tarafından kullanılmıştır. Gotik sanatı 12.yüzyılın ikinci yarısında romanik sanatının değişmesiyle Latinsanatına bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Orta Çağı kapatan,Rönesans’ı başlatan akımdır. Mimaride ilk çıkış yeri Fransadiyenler varsa da Avrupa'nın çok yerinde aynı zamandarastlanmış ve bütün Hristiyan Batı dünyasına yayılmıştır. Herülke Gotik sanatında kendi zevkine uygun değişiklikler yapmıştır.Avrupa'nın sanat merkezi kabul edilen İtalya'da ise pek tesirigörülmemiştir. İngiltere'de sütunları çoğaltan ve kubbeninaltında onları yelpaze gibi açan bir dikey üsluba bağlı olanGotik sanatı Avrupa'nın kuzeyinde 16. yüzyılın başlangıcınakadar sürmüştür.

Ağırlığa tamamıyla hâkim olan Gotik mimarisinde yapılar,sanki yükselerek uçuyormuş gibi bir his verir. Gotik tarzınınönemli özelliği sivriliktir. Roma mimarisindeki yaygın kubbeleryerine dilimli kubbeler, yuvarlak kemerler yerine sivri ve birbirinikesen kemerler kullanılmıştır. Dinî yapılarda aranan diğer birhusus ise büyüklük ve yücelik hissinin uyandırılmasıdır.Pencerelerin bol olması, pencere camlarının renkli olması,çatılardaki okumsu kuleler dikkati çeken diğer özelliklerdir.

Gotik tarzı, yalnız mimarlıkta tesirli olmayıp gerek süs ve gündelik eşya gerekse resim yazı veheykelcilikte de etkili olmuştur. Gotik heykeller çoğunlukla kiliselerin duvarlarında kendilerine yerbulmuşlardır. Sanatçılar heykeller aracılığıyla Hristiyanlığın ilk dönemlerinde olduğu gibi inançlı kişileregörsel bir öge sunmak amacıyla yapılmıştır. Gotik mimarlık daha ziyade katedral, kilise, gibi dinî yapılardatesirini göstermiştir. 13. yüzyılda toplum âdeta bütün heyecanını ve zenginliğini katedral yapmaya vesüslemeye harcamıştır. Böylece ekonomi de gelişmiştir. Gotik mimarinin en önemli örnekleri, Paris'tekiNotre Dame ile Amiens, Strasbourg'da Strasbourg ve Milano'daki Milano katedralleridir.

Notre-Dame Katedrali, ön cephesi,Fransa

RÖNESANS SANATI

Rönesans, 14-16. yüzyıllarda İtalya'da klasik modellerin etkisi ile sanat ve yazın alanındaki canlanışolarak tanımlanır. Daha 1550'de, sanat tarihçiliğinin öncüsü sayılan Giorgio Vasari (1511-1574), sanatalanındaki bu canlanışı tanımlamak için “rinascita” sözcüğünü kullanmıştır. Ama deyim bugünkü anlamdakullanımını büyük ölçüde Jacob Burchardt'ın ilk kez 1860'da basılan “İtalya'da Rönesans Kültürü” adlıeserine borçludur. Rönesans, Burchardt'ın da değindiği gibi, İtalya'da yalnız sanat alanında görülmez;sosyal yaşantının bütün dallarındaki hareketliliği, canlanışı içerir.

15. yüzyıldan itibaren düşünce alanında, İlk Çağ anlayışının etkileri görülmeye başlanır. Büyükdüşünürlere ait kitaplar İtalyancaya çevrilir, İlk Çağ mitolojisindeki destanlar ve trajediler Hıristiyanlığauyarlanır. Bu arada resim, heykel ve mimari, yapılan kuramsal çalışmaların da etkisiyle sanat niteliğikazanmaya başlar. İlk Çağ felsefesinin de etkisiyle insanı “küçük evren” (micro cosmos) olarak görenhümanist anlayış gelişir. Bu değişim aynı zamanda ekonomik bir temele de dayanmaktadır. Zenginleşenkent dükalıklarında klasik sanat eğitimi görmüş patronların egemenliği, Rönesansın oluşmasında haylietkili olmuştur. Özellikle Rönesansın beşiği Floransa'daki Medici ailesi, sanatın en büyük koruyucusudur.

163

O dönemde çeşitli alanlarda pek çok sanatçıyıbarındıran Floransa bir bankerlik merkezihâline gelirken kuzeyde Venedik de özellikleDoğu’ya açık deniz ticaretinin en önemli limanıolmuştu. Sanatsever prenslerin de desteğiylesanatçılara tüm imkânlar sağlanıyor, Roma'daİlk Çağ kalıntıları üstüne kazılar yapılıyordu.Bu kazılarda çıkan buluntular prenslerinsaraylarında sergileniyor, sanatçılar bunlardanyararlanıyor. İlk Çağda söz konusu sanatdallarına ait eserlerde kullanılan oran vedüzenler konusunda çalışmalar yapıyorlardı.Euclid'den beri bilinen “altın kesim”, 15.yüzyıldaki sanat eserlerinin temel ilkesidurumundaydı. Rönesansla birlikte önemlibir gelişmeye daha tanık oluruz. Orta Çağdazanaatçı olarak görülen ressam, heykeltıraşve mimarlar bu dönemde sanatlarıyla ilgilikuramsal çalışmalar da yapmaya başlarlar.Bunlardan biri de mimaride oran ve perspektifkonusunda araştırmalar yapan Phillippo Brunelleschi'dir (1377-1446). Sanatçının Floransa'da yaptığıPazzi Şapeli (1420), Rönesansın mimari anlayışını açıkça ortaya koymaktadır. Brunelleschi bu küçükyapıda yatay ve dikey karşıtlığını belirgin bir biçimde gözler önüne sermiştir. Gotik dönemde baş tacıedilmiş olan sivri kemer yerine yuvarlak kemerin kullanılmış olması da bir yeniliktir. Yalın kare planı,altı sütunlu bir giriş bölümü ve İlk Çağ tapınaklarınınkini andıran kubbesiyle Pazzi Şapeli, erken Rönesansmimarisinin tipik bir örneğidir. Brunelleschi'nin bir başka yapısı da mimaride ilk Rönesans örneklerindenolan Öksüzler Hastanesi'dir. Yapımına 1419'da başlanmış olan yapının revaklı cephesinde klasik veRomanesk sanata ait pek çok forma yer verilmiştir. Cephedeki yatay çizgilerin verdiği rahatlık, yuvarlakkemerler, ince sütunlar, pencere düzenindeki uyum ve yalınlık, Rönesans mimarisinin temel özellikleriolarak belirir. Mimarın Floransa'da yaptığı San Lorenzo Kilisesi (1425) ise Ortaçağda hayli yaygın olanBazilika planına dayanılarak gerçekleştirilmiştir. Yatay ve dikey çizgilerin başarılı bir biçimde kaynaştırılması,bu yapıda da temel özelliklerden biridir. Öte yandan yapının dış görüntüsüyle iç mekânın ilişkisi de açıkseçik bir hâl almıştır.

Phillippo Brunelleschi, “Pazzi Şapeli”, Floransa

Brunelleschi'nin çağdaşı Leon Battista Alberti de (1404-1472) kuramsal çalışmalar yapmış birmimardır. “De Re Aedificatoria” adlı kitabı, mimari alanındaki en önemli çalışmalardan biridir. ÜstelikAlberti'nin kuramsal çalışmaları mimariyle de sınırlı kalmamış; sanatçı, aile düzeni, yemek adabı gibisosyal konularda da yazılar yazmıştır. Yapımına 1458'de başlanan Palazzo Pitti (Pitti Sarayı) adlı yapıda,tarihçiler hem Brunelleschi'nin hem de Alberti'nin çalıştığını kabul ederler. Palazzo Pitti, cephe düzeniyletipik bir Rönesans sarayıdır. Pencerelerin üzerindeki yuvarlak Rönesans kemerleri, üst katlarda da aynıdüzenin uygulanmış oluşu, bu dönemde saray cephelerinin genel özellikleridir. Öte yandan alttan yukarıdoğru, katlarda hafifleme etkisi sağlayan taş işleme tarzı dikkati çeken bir başka özelliğidir.Görsel bir denge, sıkı bir düzen anlayışı ve uyumlu oranlar, Rönesans mimarisinin temel ilkeleridir. 15.yüzyılın başından itibaren resimde de bunlara benzer yeni değerler ortaya çıkmaktaydı.Rönesans'ın kurallara bağlı simetrik resim anlayışı, 16. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren değişmeyebaşlamıştır. Aynı değişimi, heykel ve mimaride de görürüz. Bu dönem sanat tarihinde önceleri başarısızkopyalar dönemi olarak adlandırılmış ancak çok geçmeden, toplumdaki değişmelerin de etkisiyle,kendine özgü özellikleri olan, bilinçli bir sanat anlayışı olarak kabul edilmiştir. Ad olarak da yine ilk kezVasari'nin kullandığı “maniera” sözcüğüne dayanan maniyerizm benimsenmiştir.

164

Michelangelo, “Pieta”

Michelangelo, “Musa Heykeli”

Raphaello, “Atina Okulu”

Leonardo Da Vinci, “Son Akşam Yemeği”

165

El Greco, “Saint Louis”Tintoretto, “Hayvanların Yaratılışı”

MANİYERİZM

Maniyerizm yaklaşık 1520-1580 tarihleri arasında ortayaçıkmış olan bir sanat üslubudur. Rönesansın getirmiş olduğuyetkinliğe karşı bir çıkış olarak kendini gösterir. Kendindensonra gelen üslup ve akımlara ön ayak olmuştur. Bu akımdaideal görüntü yerine sanatsal nitelikler araştırılır, figürlerdedeformasyon kendini belli eder. En önemli sanatçılarıTintoretto ve El Greco'dur.

BAROK SANAT

Barok, Avrupa sanat anlayışına has bir anlatımbiçimidir. Başlangıcı ve bitişi için kesin bir tarihverilememekle birlikte 16 ve 18. yüzyıllar arasındasürmüştür. Barok; mimarlık, müzik, resim veheykelin etkileyici temalar altında birleştirilmesiamacını güder. Abartılı hareket duygusu ve netgözüken detayları ile dönemin müzik veedebiyatında da kendini gösterir. Yoğun bir etkibırakan bu anlatım biçimi kendi alanında fazlacaeser verildiğinden bir dönem olarak anılmayabaşlanmıştır. 1600'lerde Roma'da kilise etkisindedoğmuşsa da zamanla tüm Avrupa'ya yayılmıştır.

Mimaride Mimar Louis Le Vau ve Bahçeci AndréLe Nôtre tarafından yapılan Versailles Sarayı, barokmimarisinin en tipik örneklerindendir. Bunun yanındaresimde Caravaggio, Rembrandt, Rubens, Vermeer;heykelde Gianlorenzo Bernini; müzikte JohannSebastian Bach, Antonio Vivaldi, L'Estro Armonico,Domenico Scarlatti, Georg Friedrich Handel, GeorgPhilipp Telemann da barok tarzında eser vermişbelli başlı sanatçılardır.

Barok düşüncesinin oluşumunda ve gelişimindeşüphesiz Otuz Yıl Savaşları’nın etkisi büyüktür.Otuz Yıl Savaşları diye anılan mezhep kavgaları odönemde bütün Avrupa'yı derinden etkilemiştir.Bu dönemde prenslerin ve soyluların sahip olduklarıkudreti şanlarına yakışır bir şekilde göstermekeğilimleri; şatafatlı, süslü, görkemli görünme isteğio devir boyunca bütün sanat dallarında kendini göstermiştir. Bu yüzden saraydaki şairler, ressamlar,müzisyenler bağımsız olarak eserlerini icra edemiyorlardı. Barok sarayları da havuzları ve süslü ağaçlarıile insanı büyüler nitelikte ve muazzam şekilde yapılıyordu.

Versailles Sarayı ve Bahçesi - Avusturya(Bitiş tarihi:1679)

166

Versailles Sarayı ve Bahçesi

Rubens, “Mercan Kolyeli Nicholas Rubens”

Rubens, “Dört Filozof”

ROMANTİZM

1790'dan 1850'ye kadar Avrupa'da gelişimgöstermiştir. Edebiyatın, müziğin, felsefeningörünümünü köklü bir şekilde değiştiren ve budeğişimle birlikte resimde de bir yenilenmeye yolaçan romantizm, “18. yüzyılın sonundan itibarenİngiltere ve Almanya, ardından da Fransa, İtalya veİspanya'da görülen; duygunun, aklın ve hayalgücünün, eleştirel çözümleme karşısında üstünlüğünüsavunan düşünce hareketlerinin bütünü” olaraktanımlanır.

Rembrandt, “Genç Bir Adamken Kendi Portresi” Bernini, “Apollon ve Daphne”

Turner, “Kar Fırtınası: Limanın Dışındaki Gemi”

167

Delacroix, “Yetim Kız”

Goya, “İsyancıların Ölümü”

EMPRESYONİZM (İZLENİMCİLİK)

“İzlenimcilik” veya “empresyonizm”, 19. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmış ve bütün sanat dallarınıetkilemiş bir akımdır. Doğadaki unsurların kişinin içinde yarattığı izlenimleri, duygusal izleri yansıtmayıhedefler. Bu akım içerisinde yer alan sanatçılar, doğayı objektif bir gerçek olarak değil kendilerindeyarattığı izlenimini resme (veya edebî esere) aktarırlar.

Resimde izlenimciliğin, özellikle ışık ve renkten kaynaklanan görsel izlenimlerin tanımlanmasınaadanmış olduğu söylenebilir. Bu akımı takip edenler tarafından, resmedilen nesne veya olayın kendisindençok günün belli bir zamanında, belli bir ışıkta sanatçı üzerinde bıraktığı izlenimlere önem verilmektedir.Akımın öncüleri Claude Monet ve Camille Pissarro olarak kabul edilmektedir. Onlara göre sanatçıdoğrudan doğruya gerçeği değil de gördüklerinin kendisinde uyandırdığı duygu ve düşünceleri esasalmalıdır. Ayrıca bu sanat anlayışıyla varlığın gerçekçiliği ve nesnelliği ikinci plana atılarak kişisel yorumön plana çıkarılmıştır.

Empresyonistler, etkici ve duygucudurlar ki zaten empresyon, “etki-duygu” anlamına gelmektedir.

Cezanne, “Sainte Victoire Dağı”

Edgar Degas, “Dans Sınıfı”

168

EKSPRESYONİZM (DIŞAVURUMCULUK)

“Dışavurumculuk (ekspresyonizm)”, doğanın olduğugibi temsilî yerine duyguların ve iç dünyanın ön planaçıkarıldığı, 19. yüzyıl sonlarında ortaya çıkan sanatakımıdır. Çizgi ve şekiller, abartılı renkleri ile duygusalbir iz bırakmayı hedefler. Vincent Van Gogh bu akımınöncüsü kabul edilmektedir.

Manet, “Folies Bergère'de Bir Bar”

Vincent Van Gogh, “Kendi Portresi”

Monet, “Gün Doğumu”

169

Edward Munch, “Çığlık”

SEMBOLİZM

Sembol, sözlüklerde “daha soyut bir şeyi anlatmaya yarayandaha somut şey” ya da “evrensel yasa, ilke, bilgi ve fikirleriaçıklayan işaretler” olarak tanımlanır. Sembol, anlatılmak istenenşeyi en kesin, en belirli, en sade ve en doğal şekilde ifade edenişarettir. Bu sözcüğün kökeni, eski Mısır dilindeki “symbolon”sözcüğünün Grekçeye geçmiş hâli olan “symballein” fiilidir, “birliktetartışmak, birlikte birleştirmek, bir arada toparlayıp bağlamak”anlamlarına gelir. Latince'de “symbolum” biçimine dönüşmüştür.

19. yüzyıl sonlarında edebiyatta gerçekçiliğe karşı çıkan gruptarafından oluşturulan sembolizm resimde ise ekspresyonizmekarşı olarak ortaya çıkar.

Sembolizm sanatçıları duygu ve düşüncelerini doğada var olannesnelerle anlatmaya çalışmışlardır.

Odilon Redon, “Mavi Portre”

ART NOUVEAU

“Art Nouveau” zarif dekoratif süslemelerin ön plana çıktığı, kıvrımların ve bitkisel desenlerin sıklıklakullanıldığı bir sanat akımıdır.

19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında etkili olan bu akım ülkemizde “1900 Sanatı” ya da “Yeni Sanat”adlarıyla anılmıştır. Bununla birlikte birçok Avrupa ülkesinde de bölgesel olarak değişik adlarla anılmıştır.

“Art Nouveau” ismi 1896 yılında Paris'te açılmış olan dekoratif mobilya ve aksesuar satan birmağazadan gelmektedir. Devlet salonuna kabul edilmeyen sanatçıların da bu tür eşyaların alım-satımıylailgilenmeye başlamasıyla akım güçlenmiş ve akademik olmayan bir nitelik kazanmıştır.

Klasisizme sırtını dönen Art Nouveau sanatçıları ilhamı öncelikle doğada aramışlardır. Bitkisel motifler,kadın figürleri, kıvrılan bükülen çizgiler akımın etkilediği her alanda kullanılmıştır.

Demirin yapı malzemesi olarak kullanılması (1889 Paris Fuarı için yaptırılan Eiffel Kulesi) mimariiçin önemli bir devrim hareketi olmuştur.

Klimt, “Beklenti”Aubery Beardsley, “Tavus

Kuşlu Etek”

170

FOVİZM

“Fovizm (fauvism)” 1898-1908 yılları arasında Henri Matisse tarafından Fransa'da geliştirilen birsanat akımıdır. En önemli özelliği, renklerin tüpten çıkmış gibi çiğ ve bağıran tonlarda kullanılmasıdır.Matisse, Derain ve Vlaminck'in Paris'te açtıkları bir sergide ilk kez duyulmuştur. 1905 yılında gerçekleşenbu sergi, modern resme birçok katkıda bulunmuştur. Sergiye gelenler daha önce hiç karşılaşmadıklarıbir anlatımla karşılaşmışlardır. Tuval üzerine sürülmüş doğrudan renkler, bozuk perspektif, gelenlerişaşırtmıştır. Sergide bulunan bir eleştirmen bu gruba “fauve (vahşi hayvan)” adını takmıştır. Akım adınıburadan alır.

Henri Matisse, “Dans”Joan Miro, “Köy”

DADAİZM

“Dada”, “dadaizm” veya “dadacılık” I. Dünya Savaşı yıllarındabaşlamış bir kültür ve sanat akımdır. Dada; I. Dünya Savaşı’nınbarbarlığına, sanat alanındaki ve gündelik hayattaki entelektüel katılığabir protesto olmuştur. Mantıksızlık ve var olan sanatsal düzenlerinreddedilmesi dadanın ana karakteridir.

“Dada” isminin nereden geldiği konusunda kesin bilgi olmamaklaberaber Fransızcada “oyuncak tahta at” anlamına gelen bu adın akımamensup kişilerce yaratılan edebî akımın ismi olarak seçildiği yönündebir görüş vardır.

Birinci Dünya Savaşı'nın ardından gelen boğuntu ve dengesizliğinakımıdır. Eserlerinde alışılmış estetikçiliğe karşı çıkıyor, burjuvadeğerlerinin tiksindiriciliğini vurguluyorlardı.

Jean Arp, “Tors”

171

KÜBİZM

Kübizm, 20. yüzyıl başındaki temsiledayalı sanat anlayışından saparak âdetabir devrim yapan Fransız sanat akımıdır.Akımın öncülerinden Pablo Picasso veGeorges Braque, nesne yüzeylerininardına bakarak konuyu aynı anda değişikaçılardan sunabilecek geometrik şekillerieserlerinde vurgulamışlardır.

Kübistler, sanatlarını geliştirirkengerçeği tamamen özgün bir biçimde resimsanatına sokmak amacını güttüler. Resmetamamen yabancı ögeleri (kâğıt, gazeteparçaları, kibrit çöpleri) tablolarınayapıştırdılar. Üstelik boyalarına kumkarıştırdıkları da oluyordu. Bütün bunlaragünümüz resim sanatında sık sık rast-

Georges Braque,“Martı”

Craig Martin, “Güvenlik İğneliİma Edilmiş İlişkiler”

KAVRAMSAL SANAT“Kavramsal sanat” terimi, 1960'larda artık kendilerini alışılageldik

sanat eseri biçiminde göstermeyen sanat eserleri için kullanılmayabaşlanmıştır. Bu sanata “fikir sanatı” da denmektedir. Kavramsalsanatçılar, bir resim veya heykel yapmak üzere yola koyulup bu amacayönelik fikirler üretmek yerine geleneksel gereçlerin ve biçimlerinötesinde düşünüp fikirlerini uygun malzemeler ile ifade etme amacıgüderler. Onlara göre klasik anlamda resim veya heykel tarzı nesneler,ticari mal olmaya da elverişli olduğundan sanatsal yaratı ve beğeninindışında tutulmalıdır.

Bu akım, ilk olarak 1960'ların başında Henry Flynt tarafından birFluxus yayınında “kavram sanatı” olarak anılmıştır. Kavram sanatı,Joseph Kosuth ve Art&Language grubu tarafından daha sonra farklıanlamlarda kullanılmış, 1970'lerden itibaren ise “kavramsal sanat”kullanımı yaygınlaşmıştır.

Kavramsal sanatta öncelik kavramda ve metin ile yakından ilgiliolduğundan kendini her biçim ve malzemede gösterebilir. Kavramsalsanat eserleri, buluntu nesneler, karalamalar, yazılı ifadeler veyakılavuzlardan oluştuğu gibi fotoğraf, film ve video kullanılan gereçlerarasındadır. Temel olarak 1960 ve 1970'lere ait bir akım olmasınarağmen hâlâ etkisini sürdürmektedir.

172

Pablo Picasso,“Avignonlu Kadınlar”

lanmasına rağmen, o döneme kadar hiç kullanılmamış unsurlardı. Kübistler bunu hem gerçek ileilişkilerini yitirmediklerini göstermek hem de resimde imtiyazlı madde diye bir şey olmadığını, birtablonun herhangi bir şeyle yapılabileceğini de göstermek için yaptılar.

Kübistler, resimde renk oyunlarının yankılarını, güneş ışınlarının tabiat içinde uyandırdığı parıltılarıbir yana bırakmışlar ve eşyanın geometrik yapısına önem vermişlerdir. Bu bakımdan kübizme, “Tabiatınyepyeni bir anlayışla değerlendirilmesidir.” denilebilir. Kübistler sanatın kaynağını duygudan çok düşüncedearamışlar ve esere düşünceyi katarak empresyonistlerin aksine, “ilim yoluyla değil sanat yoluyla sanatavarmak” prensibini seçmişlerdir.

SOYUT SANAT

“Soyut sanat”, genel anlamıyla doğada var olan gerçek nesneleribetimlemek yerine, biçimler ve renklerin temsilî olmayan veyaöznel kullanımı ile yapılan sanata denir. “Nonfigüratif sanat” terimiile değişmeli olarak kullanılır. 20. yüzyıl başında bu terim, gerçekbiçimleri sadeleştirilmiş veya değiştirilmiş hâlleriyle imgelereindirgeyen kübist ve fütürist sanatı tanımlamak için de kullanılmıştır.

“Temsilî olmayan sanat” aslında bir 20. yüzyıl icadı değildir.İslam ve Musevi geleneklerinde insanların resmedilmesinin yasakolması nedeniyle bu kültürlerde süsleme sanatları önemli ölçüdegelişmiştir. Bunlara örnek olarak kaligrafi ve hat sanatlarıgösterilebilir. Batı kültüründe de soyut tasarımların kökü eskileredayanır. Bunlara rağmen, soyut sanat süsleme sanatlarındanfarklı olarak “dekoratif” değil “güzel sanatlar” adı altında incelenir.Bunun nedeni soyut sanat eserinin kendi başına, sanatçınınsadece eserin kendisine yoğunlaşmasıyla ortaya çıkmasıdır.

Kasimir Malevich, “Siyah Kare”

2. Sunu sonrasında öğrencilerin soruları cevaplanır.

Wassily Kandinsky, doğadaki dinamik kuvvetlerle uğraşarak madde hakkında bilgimizi artıran biliminyanında, sanatın görünen dünyanın ardındaki ruhsal güçleri göstermesi gerektiğine inanıyordu. Kandinskyile Kasimir Malevich ilk defa tamamen soyut olarak nitelendirilebilecek resimler yapmışlardır.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA

1. Öğrencilerden, dinlemiş oldukları sunuda en çok ilgilerini çeken akımın özellikleri ve sanatçılarıhakkında genel bir araştırma yapmaları ve yaptıkları araştırmayı görsel dokümanlarla destekleyerekraporlaştırmaları istenir.

2. Farklı akımları seçen öğrencilere yapmış oldukları araştırmanın raporunu sunmaları için yeterlisüre verilir. Böylece bir kez daha akımlar hatırlanmış ve akademik bilgiler tazelenmiş olur.

3. Öğrencilere seçmiş oldukları sanat akımını temsil eden bir sanatçı ya da sanatçıların biyografilerini(yaşadıkları sosyal çevre, dönemin siyasal olayları, kültürü vb.) araştırmaları için görevler verilir (Bugörevler aynı dönemi seçen öğrencilerce iş birliği yapılarak da gerçekleştirilebilir.).

4. Araştırmalar tamamlandıktan sonra görsel sanatlardaki sanat akımlarının oluşmasında diğersanatların ve özellikle edebiyatın etkisi, ardından da her akımın belli bir sanatsal yönelişin sonucuortaya çıktığı ve bu sanatsal yönelişin de sosyal olaylar, siyasi etkiler, savaşlar, din ve inanışlar, coğrafifaktörler ve kültürel olguların etkileşiminde gerçekleştiği vurgulanır.

5. Öğrenciler sanat akımlarının oluşmasında etkili olan faktörleri örnekler vererek ve birbirleri ilekarşılaştırarak tartışırlar.

6. Uygulama için gereken malzemeler hatırlatılarak bir sonraki aşamaya geçilir.

173

Kandinsky, “Kazak”

Abidin Elderoğlu, “Su Altında Hayat”

Ç. UYGULAMASeçilen müzik eşliğinde uygulamaya geçilir. Öğrencilerin daha önce yapmış oldukları sanat akımı

ve sanatçılar hakkındaki yaşam öyküleri, rapor ve görsel dokümanlarından yararlanarak bir biyografihazırlattırılır:

1. Biyografi, fon kartonu üzerine görsel öge ve metinlerin organizasyonu ile oluşturulur.2. Aynı akımın sanatçılarının biyografisini hazırlayacak olan öğrenciler öğretmen yardımıyla gruplandırılır.3. Bu öğrencilerin görsel bütünlük açısından birlikte karar verecekleri bir fon rengi ve yazı+resim

ilişkisi tasarımı tartışmalar neticesinde eskizler hazırlanarak kararlaştırılır.4. Her bir öğrenci kendi seçtiği sanatçının biyografisini; yaşadığı çevre, yaşadığı dönem özellikleri

ve -varsa- etkilendiği ve etkilediği diğer akım ve sanatçılara yer vererek metni yeniden düzenler.5. Sanatçıya ait eser örneklerinin fotokopileri ve sanatçı ile ilgili yazılmış olan eserlerden alınan

çarpıcı cümleler sloganlaştırılarak çalışmada yer alabilir.6. Çalışma esnasında öğrencinin özgürlüğünü etkileyecek doğrudan yönlendirmelerden kaçınılmalı,

gerekli rehberlik yapılmalıdır.7. Çalışmalar tamamlandıktan sonra sınıf/okul panolarında sergilenir.

D. DEĞERLENDİRME

Çok İyi(5)

ÖLÇÜTLER

DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

1. Sanat akımları hakkındaaraştırma yaptı.2. Yaptığı araştırmalarıraporlaştırdı ve sundu.

3. Otobiyografisini görselmateryallerle destekleyerek tasarladı.

4. Seçtiği sanatçının biyografisiniaraştırdı ve raporlaştırdı.

5. Sanat eserinin oluşmasındadönemin düşünce ve inançsistemlerinin, coğrafi özelliklerin veçeşitli olayların etkisini tartıştı.

6. Özgün bir tasarımla biyografihazırladı.

7. Çalışmalarını sergilemeye hazırhâle getirdi.

8. Zamanı iyi kullandı.

TOPLAM

GENEL TOPLAM

1. İşlenişlerin ölçme ve değerlendirilmesinde “derecelendirme ölçeği” kullanılabilir.2. Ölçekte yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf mevcuduna,



174

DERECELENDİRME ÖLÇEĞİ

Öğrencinin Adı ve Soyadı :

Sınıfı :


DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 8Süre : 5 ders saatiÖğrenme Alanı : Müze Bilinci, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 1. Türk müzeciliğinin kurulmasında öncülük eden kişileri araştırarak bilgi edinir (MB).

7. Yaptığı çalışmaları sergilemekten ve çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).Teknikler : Renkli resim teknikleriYöntemler : Soru-cevap, anlatım, tartışma, gösteri (demonstrasyon), araştırma

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Türk müzeciliği hakkında bilgi ve görsel doküman derler.b) Öğrencilere sunmak üzere derlediği bilgi ve dokümanı Powerpoint sunusu hâline getirir.c) Osman Hamdi Bey ile ilgili bilgi ve sanatçının eserlerinden derlenen bir sunu hazırlar. Bu sunu

Powerpoint sunusu olarak da hazırlanabilir.ç) Ders için seçilen müzik CD’sini sınıfa getirir.d) Dersin değerlendirme kriterlerini hazırlayarak öğrencilere duyurulur.e) Ders ile ilgili gerekli temizlik, sağlık ve güvenlik önlemlerini alır (bk. s. 195).

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilere “Ön Anket” uygulanır.

ÖN ANKET

Adınız-Soyadınız :

Sınıfınız :

1. Bu derste neler öğrenmeyi umuyorsunuz?.................................................................................................................................................2. Müze ne demektir ve türleri nelerdir?.................................................................................................................................................3. Daha önce hiç müze ziyaretinde bulundunuz mu? Yanıtınız evet ise bu müze veya müzelerinisimlerini yazınız..................................................................................................................................................4. Türk müzeciliği hakkında bildiklerinizi yazınız.................................................................................................................................................

Not: Bu formu olduğu gibi kullanabilirsiniz. Öğrenci grubunuzun özelliklerine göre yeni maddelerekleyip hâlihazırdaki maddelerden kullanışlı olmayanları formdan çıkarabilirsiniz.


Araç ve gereçler: Renkli kartonlar, eser röprodüksiyonları, yapıştırıcı, makas, su bazlı boyalar(akrilik, guaj vb.), resim kâğıdı, kurşun kalem, silgi vb.


175


Türk müzeciliği hakkındaki bilgi ve görseldokümanlar slaytlarla sunulur. Aşağıda özetniteliğinde Türk müzeciliği hakkında bilgi vegörsel dokümanlar sunulmuştur:

Kültürel ya da tarihsel değeri olan nesnelerintoplanarak sergilendiği yerlere müze adı verilir.Müzeler toplumların bilim ve sanat ürünleri ileyer altı ve yer üstü zenginliklerini sergilemekamacıyla oluşturulmuş kurumlardır. Yüzyıllarboyunca toprak altında saklı kalmış tarihî eserleringün ışığına çıkarılarak sergilenmesi, toplumuoluşturan bireylerin geçmişi daha iyi tanımalarınaolanak sağlar.

Müze ve müzecilikle tarihî ilişkileri yakın birgeçmişe dayanan ülkemizde, müzeler, önceliklezengin tarihî ve kültürel mirasımızı “korumayı”hedefleyen, 19. yüzyılın Batılılaşma çabalarınıngöstergesi olan “çağdaş bir kurum” olarak ortayaçıkmıştır. Müzenin kurumsallaşma sürecine ilişkinbu tespit, aynı zamanda, Türkiye'de müzecilikuygulamalarının biçimlenmesini de doğrudanetkileyen iki önemli kavramı vurgulamaktadır.Bunlardan biri tarihî ve kültürel mirasın“korunması”, diğeri de “Batılılaşmanın göstergesiçağdaş bir kurum” olma kavramıdır. İlkikurumsallaşma sürecinin dinamiklerinden biriolarak müzeciliğe ivme kazandırırken diğeribaşlangıçta Batı'daki değişimleri görüp tanımayaolanak sağlaması açısından olumlu bir gelişmeolarak değerlendirilebilirse de müzecilik için süreçiçerisinde ivmeyi düşüren bir etken olmuştur.Bunun nedeni, 19. yüzyıl Avrupa kurumsalformlarının yalnızca Batılılaşmanın bir “göstergesi”olarak algılanıp kurumların kültürel ve sosyalyaşamın gerektirdiği ihtiyaçlardan kaynaklandığıgerçeğinin benimsenmemiş olmasıdır.

İstanbul'un fethinden sonra, hem Osmanlı'nınkullandığı hem de savaşlarda ganimet olarakelde edilen yabancı silahlarla, savaş araç-gereçlerinin korunduğu bir silah deposu (cephane)

176

olarak kullanılan Aya İrini Müzesi, 19. yüzyılın ortalarından itibaren eski eserlerin de burada toplanmayabaşlanmasıyla modern anlamda ilk Türk müzesi olan arkeoloji müzelerinin çekirdeğini oluşturmuştur.Tophane Müşiri Fethi Ahmet Paşa'nın düzenlediği, o dönemde ziyarete kapalı ancak özel izinlegezilebilen, depo niteliğindeki bu mekân, ilk kez 1869'da “müze” olarak nitelendirilmiş ve resmen birmüdürlük hâline getirilmiştir (Gerçek, 1999). Özellikle savaşla ilgili eşyalar, ganimetler ve diğerülkelerden gelen hediyelerin bu müzede saklanmış olması bugünkü askerî müzelerin temelinioluşturmuştur (Gerçek, 1999:160).

Aya İrini Müzesi, İstanbul

KORUMA/TOPLAMA/YASAL YAPI (İLK MÜZECİLİK HAREKETLERİ)

Bazı kaynaklar bir tür korumacılık anlayışı sergilen-mesi açısından daha önceki medeniyetlere ait işlenmişparçaların bu eserlerin yok olmalarını önleyecek birtutumla Türk mimari eserlerinde kullanılmasınıTürklerde i lk müzecil ik hareketleri olarakdeğerlendirmekte ve müzeciliğimizin tarihini SelçukluDönemine dek indirmektedirler (Eyice, 1990; Gerçek,1999; Pasinli, 2002). Prof. Dr. Semavi Eyice bu durumu“Müzeciliğimizin Başlangıcı ve Türk-İslam EserleriMüzeleri” başlıklı makalesinde, Konya'daki sur duvarlarıve kapılarında, Konya-Ilgın arasındaki SelçukluKervansarayı (Kadın Hanı)'nın cephelerinde, AntikRoma veya Bizans çağına ait kitabe ve işlenmiş mimariparçaların kullanılmasıyla örneklerken; Osmanlıdöneminde de çeşitli eski eserlerin, değerli eşyaların,kıymetli sanat eserleri, hediye ve ganimetlerin, benzeribir yaklaşımla saklandıklarını/toplandıklarını ifadeetmektedir (Eyice, 1990). Bunun yanı sıra padişahlarıngiysi ve kişisel eşyalarının da bir gelenek olaraksarayda toplanıp bohçalar içinde muhafaza edildiğibilinmektedir (Pasinli, 2002). Bu örneklerde amaçkoleksiyonculuk olmasa da sonucunda çeşitli ve zenginbir koleksiyon meydana gelmiştir. Daha çok atalarasaygı, geleneklere bağlılık ve estetik değerlereduyarlılıktan kaynaklanan bir korumacılık anlayışıylaoluşan bu koleksiyonlar, özellikle 16. yüzyıldan itibarengiderek gelişmiş, dünya çapında ün yapmaya vedeğerlendirilmeye başlamıştır (Eyice, 1990; Gerçek,1999; Pasinli, 2002). Ancak modern anlamda Türk müzeciliğinin temeli, Batı'da olduğu gibi bukoleksiyonların değerlendirilmesi ya da daha geniş bir kitleye açılması gereksiniminden çok, 19. yüzyılınikinci yarısında, eski eserlerin imparatorluk sınırları içinde muhafaza edilmesinin gerektiği yönündebelirmeye başlayan bir koruma anlayışı doğrultusunda atılmıştır. Böyle bir anlayışa yönelmede enönemli etken ise Batı'da “ulus devletlerin ekonomik ve siyasi güçlerinin temsil aracı” hâline gelenmüzelerin koleksiyonlarının, Doğu'da özellikle Osmanlı topraklarında yapılan kazılarda ortaya çıkaneserlerle geliştirilmesi olmuştur. Osmanlı kendisinin kaynak olduğu bu koleksiyonları bünyesindekorumak yoluyla Batılılaşma çabalarını güçlendirmek istemiştir.

Giderek gelişmeye başlayan müzeciliğimizde önceleri üst düzeyde yabancı uyruklu kişilergörevlendirilmişlerdir. Galatasaray Lisesi öğretmeni Mr. E. Goold ve tarihçi, arkeolog, epigraf ve ressamolan Alman Dr. Philip Anton Dethier (1872-l881) Müze-i Hümayun müdürlükleri yapmışlardır. Dr. Dethiermüzeye eserler kazandırmış, 1874'te eski eserleri koruyucu mahiyette bir de nizamname çıkartmıştır.Ancak ne yazık ki "1874 Asar-ı Atika Nizamnamesi" eski eserlerin yurt dışına çıkışını yasaklayan birhüküm getirmemektedir. 1840 yılından itibaren yabancılara kazı izni verilmesiyle Osmanlı İmparatorluğusınırları içerisinde kalan maddi ve manevi değerleri üstün olan müzelik eserleri türlü araçlarla, hattagemilerle Avrupa müzelerine götürülmeye başlanmıştır. Diğer bir deyimle eski eser yağmacılığı resmendevlet eliyle başlatılmış ve uzun süre de buna dur denilmemiştir.

Osman Hamdi Bey, müzeciliğimizi ilk kez modern anlamda ele almaya başlamıştır. İlk işlerindenbiri yabancıların yaptığı kazılarda ortaya çıkan eserlerin yurt dışına götürülmesini yasaklayan tüzükhazırlamaktır. Paris'te yarım bıraktığı hukuk eğitiminin yararlarını burada görür.

Topkapı Sarayı

Topkapı Sarayı, Hünkar Sofrası

177

Yürürlükte bulunan "1874 Asar-ı Atika Nizamnamesini" 1883 yılında yeni baştan düzenleyerekeserlerin yurt dışına çıkarılmasını yasaklayan maddeler koydurur. Böylece Osmanlı topraklarından Batılıülkelere eser akışını kesin olarak engeller. Ülkede yapılan arkeolojik çalışmaları tek elden kontrol edendisiplinleri oluşturur. Daha önce yabancılar tarafından başlanmış ve yarım bırakılmış kazıları ele alırve bunları geliştirir. İlk Türk bilimsel kazılarını başlatır. Kendisi Nemrut Dağı, Lagina Hekate ve Sayda(Sidon)'da kazılara başlarken yakın çevresini de başka kazılarda görevlendirir. Oğlu Mimar Ethem Beybunlardan biridir. Ethem Bey'in Aydın'da Tralles'de yaptığı kazılarda bulunan mermer heykeller, Artemis'eatfedilmiş tapınağın frizleri ve daha birçok eser ortaya çıkartılır. Eserler İstanbul'daki Müze-i Hümayun'agetirilir. Yine Aydın çevresindeki Alabanda ve Sidamara antik kentlerinde yapılan kazıların başındakardeşi Halil Edhem Bey vardır. Müze memurlarından Makridi Bey, Rakka, Boğazköy ve Alacahöyük,Akalan, Langaza, Rodos, Taşoz ve Notion kazılarını yürütür. Sayda(Sidon) kazılarında pek çok lahitbulur, bunlardan biri daha sonra dünyaca ün kazanan İskender'in lahtidir. Muğla’nın Milas ilçesi içindeLagina'da Hekate Tapınağı’na ait, kabartmalı frizler (1891-92), İstanbul'a getirilir. Böylece Müze-iHümayun Avrupa'daki büyük müzeler gibi son derece görkemli arkeolojik eserlerle dolu bir "imparatorlukmüzesi" hâline gelir.

Osman Hamdi Bey'in müze müdürü olur olmaz ilk yaptığı çalışma, artan eserlere sağlıklı bir binasağlamasıdır. Aya İrini (St.Eirene/Aya Eirene)'den sonra Çinili Köşk'e taşınan arkeolojik eserlerin büyükbölümü üst üste depolanmaktadır. Ayrıca müzeciliğin yalnızca eser depolamak değil bunların kaydedilmesi,onarılması ve sergilenmesi gerektiğini düşünmektedir. Bu amaçla eserlerin kaydedilmesi, onarılmasıve sergilenmesi çalışmalarına hızla başlamıştır. Osman Hamdi Bey eserlerin nem ve rutubetten uzaksağlıklı bir şekilde korunup sergilenebileceği gerçek anlamda bir imparatorluk müze binası yapılmasıiçin dönemin yöneticilerini ikna eder. Aldığı destekle bugünkü İstanbul Arkeoloji Müzesinin ilk kısmını1899'da, ikinci kısmını 1903'te ve üçüncü kısmını 1907 yılında tamamlatarak ziyarete açar. Modernbir müze için gerekli kütüphane, fotoğrafhane ve modelhaneyi tamamlatır.

Müzeleri ilk kez devlet idaresi içerisinde ele alan bu düzenleme ile Türk müzeciliğinde yönetim erkide oluşmaya başlamış, müzecilik çalışmaları bu tarihten günümüze dek merkezi otoriteye bağlı olarak-merkezi sistem içerisinde- yürütülmüştür. Söz konusu çalışmaların merkeziyetçi bir sistemle, bakanlıkuhdesinde yürütülmesi, her ne kadar Osmanlı'dan günümüze kadar süreklilik göstermişse de bağlıolunan bakanlık açısından bu istikrar gösterilememiş ve müzeler 1971 yılından bu yana hükümetlerintercihlerine göre bazen Millî Eğitim bazen Kültür bazen de -bakanlıkların birleştirilmesiyle- Millî Eğitimve Kültür Bakanlığı ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca yönetilmişlerdir. Müzecilikte teşkilatlanmaaçısından önemli bir adım olan müze müdürlüğünün oluşturulması müze kavramı, resmî olarak ilk kez,sadrazamlık makamından Maarif Nezaretine gönderilen 29 Ocak 1869 tarihli bir talimat yazısında yeralmış ve tabir müzehane olarak kullanılmıştır (Gerçek, 1999). Başlangıçta Maarif Nezareti (Millî EğitimBakanlığı) bünyesindeki Müze-i Hümayun Umum Müdürlüğünce yürütülen müzecilik çalışmaları,cumhuriyetin kuruluşundan sonra dahi uzunca bir süre aynı bakanlık (Millî Eğitim Bakanlığı) çatısıaltında, ancak değişen ve giderek önem kazanan birimlerce yürütülmüş, bu durum, ilk kez 1971 yılında,Kültür Bakanlığının bağımsız bir bakanlık olarak kuruluşuyla değişmiştir. Bir protokolle Kültür Bakanlığınadevredilen müzelerin yönetimi 1972 yılında Kültür Bakanlığının lağvedilmesiyle kısa bir süre BaşbakanlıkMüsteşarlığınca yürütülmüşse de aynı yıl Kültür Bakanlığının yeniden kurulmasıyla, müzeler için“merkeziyetçi yönetim erki” günümüze dek devam etmiştir (Kantarcıoğlu, 1990; Özkasım, 1995).Ancak 2003 yılında yapılan bir düzenleme ile Kültür Bakanlığı ve Turizm Bakanlığı yeniden birleştirilerek“Kültür ve Turizm Bakanlığı” adını almıştır (TBMM, 2004).

1. Öğrencilerden, Türk müzeciliği hakkındaki sunuyu dinledikten sonra Türk müzeciliğinin gelişimive müzeciliğin önemi konusunda düşüncelerini paylaşmaları istenir.

2. Öğrencilerden, tartışma sonrasında bir sonraki derste sunmak üzere Türk müzeciliği ve Türkmüzeciliğinin kurulmasında öncülük eden kişiler konusunda araştırma yapmaları ve araştırmalarınıraporlaştırmaları söylenir.

178

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğrencilerin yapmış oldukları araştırmanın

raporları toplanır ve öncelikle istekli olanlardan yoksaöğretmenin tercihine göre 7-8 dakikalık sunu yapmaküzere öğrencilere söz verilir.

2. Yapılan sunuların ardından diğer öğrencilerin-varsa- soruları yanıtlanır.

3. Öğrencilere kendilerini ifade etmeleri vedüşüncelerini paylaşmaları için yeterli süre verilir.

4. Bir sonraki derste bir seminer için afiş hazırla-nacağını çalışma için gerekli malzemeler hatırlatılır.

5. Öğrenciler, Osman Hamdi Bey ve eserleri ileilgili bilgi ve görsel dokümanları, afiş çalışması içinhazırlarlar. Öğrencilere İnternet'ten bol miktardagörsel doküman ve bilgiye ulaşabilecekleri hatırlatılır.

Ç. UYGULAMA

1. Seçilen müzik eşliğinde uygulamaya geçilir.2. İlk aşamada Osman Hamdi Bey'in hangi özelliğinin seminerde vurgulu olarak anlatılacağına karar

verilir. Çalışma bir afiş çalışması olabileceği gibi sunu (Powerpoint vb.) şeklinde de hazırlanabilir.İmkânlara göre bilişim teknolojilerinden yararlanılarak bir slayt gösterisinin öğretmen rehberliğindehazırlanması idealdir. Bu durumda, toplanan doküman ve belgeler ahenkli bir şekilde ve kronolojikolarak açıklayıcı metinlerle birlikte slaytlara yerleştirilmelidir.

3. Çalışmanın afiş tasarımı şeklinde yapılmasına karar verildiğinde seminerin konusu belirlendiktensonra, konuya uygun görsel dokümanlar derlenenler arasından seçilir.

4. Görsel doküman ve seminer konusuna uygun bir slogan belirlenir. Bu slogan, konuyu özetlemeli,çarpıcı nitelikte olmalı, fotoğraf ve röprodüksiyonlarla ahenkli bir renk ve konumda afişe yerleştirilmelidir.

5. Afişteki yazıların (metinlerin) ve sloganın yazımında bilişim teknolojilerinden yararlanılabilir. Butamamen öğrencinin tercihine ve imkânlarına bağlıdır.

6. Seminer afişi hazırlanırken bilişim teknolojileri öğretmeninden destek alınabilir. Afişlerin tamamıöğretmen rehberliğinde çeşitli resimleme programları kullanılarak da yapılabilir.

7. Çalışmalar bittiğinde paspartulanarak sınıf/okul panolarında sergilenir.8. Sergilemede öğrenciler iş birliği içinde çalışırlar.

179

Osman Hamdi Bey, Portre

D. DEĞERLENDİRME

SON ANKET

1. Dersin başında öğrenmeyi umduğunuz bilgilere ulaşabildiniz mi?

Evet ( ) Hayır ( )

2. Dersin aksayan yönleri var mı? Daha iyi bir ders işlenişi için önerileriniz nelerdir?

......................................................................................................................................

3. Türk müzeciliği hakkında bildiklerinizi müze kavramını tanımlayarak kısaca yazınız.

......................................................................................................................................

4. Müzeciliğin gelişmesi, estetik ve tarihî değere sahip eserlere sahip çıkma bilincinin toplumun tümüyelerince benimsenmesi için neler yapılabilir?

......................................................................................................................................

Not: Bu formu olduğu gibi kullanabilirsiniz. Öğrenci grubunuzun özelliklerine göre yeni maddeler ekleyiphâlihazırdaki maddelerden kullanışlı olmayanları formdan çıkarabilirsiniz.

1. “Son Anket” uygulanır.2. Kazanımların değerlendirilmesinde “derecelendirme ölçeği” kullanılabilir.3. Formda yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf mevcuduna,



DERECELENDİRME ÖLÇEĞİ

Öğrencinin Adı ve Soyadı :

Sınıfı :


Çok İyi(5)

ÖLÇÜTLER

DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

1. Türk müzeciliği hakkındaaraştırma yaptı.

2. Yaptığı araştırmalarıraporlaştırdı ve sundu.

3. Osman Hamdi Bey hakkındaaraştırma yaptı, bilgi ve görseldoküman derledi.

4. Yaptığı araştırmaları görselçalışmalarında kaynak olarakkullandı.

5. Özgün kompozisyonlaroluşturdu.

6. Çalışmaya uygun slogan vemetin(ler) belirledi.

7. Çalışmalarını sergilemeyehazır hâle getirdi.

8. Zamanı iyi kullandı.

TOPLAM

GENEL TOPLAM

180

Program’ın Uygulanmasında Öğretmenin Rolü

Millî Eğitim Bakanlığı ve YÖK, “öğretmen yeterlilikleri”ni belirlemiştir. Standartların belirlendiği buyeterlilikler, özünde tüm öğretmenlere yöneliktir. Görsel sanatlar dersi öğretmenlerinin de kendialanlarına ilişkin yeterlilikleri ve onlardan beklentiler aşağıda belirtilmiştir. Bu Program’ın uygulanmasındagörsel sanatlar öğretmenlerinden;

• Bir eğitimci olarak her yönü ile yetkin olma bilinciyle kendilerini sürekli sorgulamaları, var olanyeterliliklerini geliştirme çabasında olmaları,

• Öğrencilerin bireysel farklılıklarından doğan görme, anlama, ifade etme ve bunu alanın tekniközellikleri ile gerçekleştirme kapasitelerini yeterince analiz etmeleri,

• Öğrencilerin sosyal ve kültürel çevrelerini gereğince analiz etmeleri,• Öğrencilerin gelişim basamaklarının özelliklerini kitabi bilgiler yerine gözlem ve incelemelerle,

edindikleri deneyimler ve uygulamalardan elde ettikleri örneklerle belirlemeleri; bunları önemseyerekve sorgulayarak eğitim aşamasında kullanmaları,

• Öğrencilerin bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal gelişiminin öğrenme sürecini etkileyeceğinigöz önünde bulundurmaları,

• Öğrencilerini, hangi aşamada olursa olsun; şarkı, türkü, masal, efsane, şiir, fıkra, mâni, hikâyegibi diğer sanat alanlarının örnekleriyle uyarmaları ve onların hayal dünyalarını zenginleştirmeleri,

• Öğrencilerin algı dünyalarını zenginleştirici örneklere ve anlatımlara fırsat vermeleri,• Öğrencilerin duyarlılıklarını zenginleştirecek drama vb. farklı öğretim tekniklerinden yararlanmaları,• Her öğrencinin algılama ve anlamlandırma sürecini keşfetme çabası içinde olmaları,• İlgi ve ihtiyaçlara uygun farklı yöntem ve teknikleri kullanarak öğrencilerin önceden sahip oldukları

bilgi ve beceriler, tutum ve değerler arasında bağ kurmaları, yeni öğrenileceklerini bunlar üzerindeyapılandırmalarını sağlayacak öğrenme yaşantıları oluşturmaları,

• Öğrencileri motive amaçlı hazırlık etkinlikleri sunmaları,• Öğrencileri, eğitim yaşantılarında olabildiğince aktif kılmaları,• Sınıf ortamında, öğrencilerin birbirleriyle iletişim kurarak öğrendiklerini anlamlandırma süreçlerine

öğretmen olarak katkıda bulunmaları,• Öğrencilerin konuyla ilgili çeşitli sorularına, uygun ve yeterli yanıtlar verebilmeleri,• Öğrenme alanı ile ilgili öğretim yaklaşımları, yöntem ve teknikleri ile ilgili bilgi sahibi olmaları,• Öğrenme alanı ile ilgili bilgi teknolojilerinden yararlanmaları; kazanımlara uygun araç ve gereç

seçmeleri, hazırlamaları,• Öğrenme alanı ile ilgili sağlık ve güvenlik önlemlerini almaları,• Öğrenme alanına yönelik kazanımları gerçekleştirmeye yönelik öğrenme-öğretme etkinliklerini

düzenlemeleri,• Öğrenme yaşantılarında, olabildiğince gerçek hayattaki örneklerden yola çıkmaları,• Öğrencilerin kişisel, ruhsal, etik, sosyal ve kültürel gelişimlerine katkıda bulunacak etkinlikleri

planlamaları,• İşlenen konuyu önceki ve sonraki konularla ilişkilendirmeleri,• Öğrenme alanının kazanımlarını öğrencilerin seviyesine uygun biçimde sunmaları,• Zamanı etkili biçimde kullanmaları,• Öğrenilenleri öğrencilerin yaşamlarıyla ilişkilendirecek fırsatlar sunarak hem öğrenilenlere karşı

motivasyonu hem de öğrenilenlerin uygulamalarla kalıcılığını sağlamaları,• Öğrencilerin sınıfta kendilerini özgürce ifade edebilecekleri, güvenli bir öğrenme ortamı sağlamaları

ve sürdürmeleri,• Ödül ve yaptırımları uygun ve etkili biçimde kullanmaları,• Ses tonlarını etkili biçimde kullanmaları,

181

PROGRAM’LA İLGİLİ AÇIKLAMALAR VE EKLER

• Konuşma ve beden dilini etkili biçimde kullanmaları,

• Malzeme seçimlerinde öğrenciyi masrafa sokmaktan kaçınmaları, malzeme israfını önlemeleri,

• Öğrencilerin çalışmalarını değerlendirmede tek bir çalışmadan hareket etmemeleri, süreci birbütün olarak değerlendirmeleri,

• Öğrencilerin öğrenmesini değerlendirmede sürekliliğin önemini kavramaları ve uygulamaları,

• Kazanımlara uygun değerlendirme biçimlerini belirlemeleri,

• Mesleki öneri ve eleştirilere açık olmaları beklenmektedir.

Öğrencilerinin Sanatsal Yönelimleri

Görsel sanatlar ve sınıf öğretmenlerinin insan beyninin her iki küresinin özelliklerini bilmelerindeyarar vardır.

Öğrencilerin görsel sanatlar dersindeki resimsel gelişimleri ve yaşlarına paralel gösterebileceklerizihinsel becerileri, bazı kuramcılarca ifade edilmiştir. Burada bir konuya özellikle dikkat çekmekte yararvardır: Öğrencilerin resimsel gelişim aşamalarında, Lowenfeld, Piaget vb. kuramcıların verdiğiörneklerden yararlanma eğilimi görülmektedir. Ancak, çağdaş iletişim ve etkileşim zenginliğinin öğrencilerüzerinde olumlu etkileri kapsamında, çok sık rastlanan basamaklar üstü gelişim örneklerini de göz ardıetmemek gerekmektedir. Bu nedenle eğitimciler, bu tür öğrencileri belli kategorilere sokmak gibi katıtavırlar içerisinde olmamalı, onları kendi içlerinde değerlendirmenin çabasını göstermelidir.

Bir öğrenci için sanat yönelimi, psikolojik açıdan sanat yapma yoludur. Dört temel sanat yönelimivardır. Bu yönelimler değişik oluşumlar hâlinde ortaya çıkar ve bir öğrencinin doğal çalışma yolunuanlamada, dolayısıyla onların sanat yapma dağarcıklarını genişletme yollarını araştırmada eğitimcilereyardımcı olur.

Sözel: Betimleme, adlandırma için sözcüklerinkullanılmasıÇözümsel (analitik): Sıralı bir tarzla nesne-lerin ortaya konulmasıSimgesel: Bir şeye anlam vermek için bir sim-ge kullanılmasıSoyut: Asılın, özün basite indirgenmesiGeçici: Zamanlama sistemini koruma, bir şeyibaşka bir şeyden sonra yapmaAkılcı: Neden ve durumlara dayalı sonucaulaştırmaSayısal: Hesaba katmada sayıların kullanılmasıMantıksal: Mantığa dayalı sonuçlara ulaşılması,bir şeyin mantık sırasıyla başka bir şeyi izlemesiDoğrusal: Bağlantılı fikirlerle düşünme, biryerde birleşecek ya da yakınlaşacak şekildebir düşüncenin doğrudan bir diğerini izlemesi

BEYİNDEKİ SOL VE SAĞ YARIM KÜRELERİN ÖZELLİKLERİ

SOL YARIM KÜRE SAĞ YARIM KÜRE

Sözel Olmayan: Nesnelerin çizgilerine, şekil-lerine, biçimlerine, renklerine ilgi duymaÇözümsel (sentezci): Bütünü oluşturmaküzere nesneleri bir araya getirmeSomut: Nesneleri o anda oldukları gibi görmeBenzer: Nesneler, ilişkiler arasındaki benzerliğigörmeGeçici olmayan: Zamana duyarlı olmama,zamanı önemsememeAkılcı olmayan: Neden ve durumlar temelinedayanmamaUzaysal: Diğer çizgi, şekil ve renklerle ilişkiliolarak çizgi, şekil ve renklerin bulunduğu yerigörmeSezgisel: Genellikle tamamlanmamış örün-tülere, sezgilere, duyulara ya da görsel imajlaradayalı olarak bilginin, öğrenmenin sıçramasınısağlamaBütüncül: Her şeyin bir anda tamamını görme,genellikle türlü sonuçlara uzanan örüntüler veyapılar bütününü görme

Not: Bu tablo Betty Edwards'ın “Drawing on Right Side of the Brain” adlı kitabındanJ. Michael tarafından uyarlanmıştır.

182

1. Şematik Yönelim

Basit, gelişmemiş ve kalıplaşmış yönelimdir. Böyle öğrenciler, temel dış çizgiler yaparken alıştıklarıimgelere (çiçekler ya da çizgi roman karakterleri) ve gördükleri çeşitli şablon anlatım örneklerinegüvenme eğilimindedir. Ulaşmak istedikleri sonuca ulaştıklarını göstermek için projeyi aceleyle bitirirler.Çizgileri, genellikle sayfanın tam ortasında yer alır. Bu öğrencilere, algılarını harekete geçirecek görselzenginliklerini arttıracak örnekler gösterilmelidir.

2. Mekanik Yönelim

Cetvel, silgi ve örüntüler gibi mekanik desteklere dayanan bir yönelimdir. Bu öğrenciler, alışageldikleribu araçlarla kendilerini güvende hissederler. Çalışmaları çok düzenli olmakla birlikte katı görünür.Çalışmalarında ve tasarımlarında simetri eğilimi görülür. Kesin öneriler isterler, tedirgindirler ve dahaçok geri bildirime gereksinim duyarlar. Bu tür öğrencilerin, geniş fırçalar, akıcı olamayan akrilik boyalarlaoynamalarına fırsat yaratılmalıdır. Böylece mekanik tavırlardan içsel tavırlara yönelmeleri sağlanacaktır.Ayrıca kil, kâğıt hamuru gibi yoğurma maddeleri ve hareketli çizimler gibi daha esnek ve anlatımsalteknikler kullanarak yönlendirilmeye ihtiyaçları vardır.

3. Zihinsel Yaklaşım

Bu tür öğrenciler, sorgulayıcı ve ayrıntıcı bir yaklaşım içerisindedir. Örneğin, bir portre çiziminde,gözlerle ya da ilgilerini çeken başka bir organla daha çok ilgilenme gibi ayrıntılarla uğraşırlar. Kimizaman yaptıklarını bitiremeyebilirler. Tamamlamadan bırakma eğilimleri vardır. Bu davranış, bir eksiklikolarak değerlendirilmemelidir. Sanat alanında anlatım eyleminde bireyin seçme, ayıklama ve ilgi duyduğualanlara önem verme tavrının önemli bir göstergesidir. Öğretmen, karşılaştığı bu tür yarım bırakılmışçizimlerin nedenini, öğrenciyi rencide edecek bir şekilde sorgulamamalıdır. Öğretmen, ihtiyaç duyduğunda,öğrencilerin dikkatlerini zengin anlatımlara yönlendirme, farklı noktalara ilgilerini çekme çabası içindeolmalıdır.

4. Sezgisel Yaklaşım

İçten gelen, anlatımsal bir yaklaşımdır. Öğrenciler nesneleri, ayrıntıya girmeden simgesel olarakanlatma eğilimi gösterirler. Çalışmayı çabucak bitirirler. Çeşitli çizgi ve renkleri özgürce kullanırlar. Buöğrenciler kendi içlerinde değerlendirilmelidir. Öğretmen, gerektiğinde görsel, zihinsel ve algısalörneklerle öğrencileri yönlendirerek anlatım zenginliği sağlayabilir.

Aşağıda, ilköğretim seviyesinde çeşitli görsel sanat alanlarına ve bu alanlarda kullandırılabilecekyöntem ve tekniklere kısaca yer verilmiştir. Yöntem ve tekniklerin sınıflara göre tercihi öğretmenlerebırakılmıştır. Her tekniğin genel malzemelerinin yanı sıra, tekniğin tanıdığı imkânlar ölçüsünde malzemelerde çeşitlenebilir. Öğrenciler, tekniğin özelliklerini kullanmaya zorlanmamalı, onların değişik imkânlarıkeşfetmelerine fırsat tanınmalıdır. Anlatım zenginliği açısından mümkün olduğunca tek değil, birdenfazla tekniğin bir arada kullandırılmasına özen gösterilmelidir. Malzeme ve teknik konusunda yöreselimkânlar dikkate alınmalıdır.

RESİM

BOYAMA TEKNİKLERİ

Pastel boya: Yağlı ve kuru pastel olmak üzere iki çeşidi vardır. İlköğretim okulları için uygun olanı,yağlı pasteldir. Parlak olmayan kâğıtlarda iyi sonuç vermekle birlikte, pastelin yağlı olma özelliğindendolayı her türlü kâğıt yüzeyinde denenerek de değişik tatlar oluşturulabilir. Renkli kartonlara çalışıldığında,kâğıdın renginden de yararlanma imkânı vardır. Dokulu kâğıtların kullanımı da iyi sonuçlar verir.

Kuru boya: Renklerin şeffaflığından dolayı öğrencilerin kalemi bastırarak çalışma isteği, genişyüzeylerin boyanmasındaki yarattığı güçlük vb. nedenlerle yorucu olan ve dolayısıyla öğrencilerdeisteksizlik yaratan bir tekniktir. Bu nedenle kuru boyaların boya malzemesi olarak kullandırılmasıönerilmemektedir.

183

GÖRSEL SANATLARDA YÖNTEM VE TEKNİKLER

Sulu boya: Kapatıcı olmayan, saydam bir boya türüdür. Renklerin açık değerleri beyaz boya katılarakdeğil su ilave edilerek elde edilir. Boyaya ilave edilen su miktarı, renklerin açıklık derecesini belirler.Beyaz renk kullanılmak istenen yerler ise boş bırakılarak kâğıt beyazlığından yararlanılır. Sulu boyaçalışmasına kâğıdın kalın bir fırça ya da süngerle ıslatılması ile başlanması kâğıtta hoş dağılımlar eldeedilmesini sağlar. Sulu boyalar, tüp içerisinde ya da her rengin ayrı bölmelerde yer aldığı kapaklıkutularda satılırlar. Değişik kalınlıkta sulu boya fırçaları (ucu yuvarlak), su kabı, fazla boyayı almakve kâğıdı ıslatmak vb. için sünger, eğer tüpteki sulu boyalar kullandırılıyorsa palet gereklidir. Sulu boyaile çok değişik yöntemler kullanarak resimler yapılabilir. Bu durumda, malzemeler de ihtiyaca görefarklılıklar gösterecektir.

Guaj boya: Kapatıcı özelliğe sahip, su ile inceltilen ve çabuk kuruyan bir boya türüdür. Okullardakullanım açısından, kavanozda ve tüpte olanlar tercih edilir. Guaj boyada tercihe bağlı olarak ucuyuvarlak (sulu boya fırçası) ve yassı (yağlı boya fırçası) fırçalar kullanılabilir. Renkler palete sıkılarakve palette karıştırılarak kullanılır. Yüzeye sürülüp kuruduktan sonra renk tonlarında bir miktar koyulaşmave matlaşma olur. Kapatıcı özelliğe sahip olduğu için, boyamadan önce ayrıntılı çizimlere izin verir.

Tutkallı boya: Piyasada hazır olarak satılmaz. Toz boya, beyaz plastik tutkal ve su karışımındanelde edilir. Toz boyalar, nalburlardan satın alınarak oldukça ucuza mal edilebilir. Kullanım esnasındaher renk için ayrı bir kap (Bu iş için plastik bardaklar tercih edilebilir.) ve fırçalar gereklidir. Toz boyalarkarıştırılarak değişik renkler oluşturulabilir. Karışımda kullanılan toz boyanın miktarı ne kadar az olursao oranda açık tonlar elde edilir. Renk ve renk tonları seçimi, kuruduktan sonra boyanın bir miktarkoyulaşacağı hesaplanarak yapılmalıdır. Özellikle koyu yüzeylerde, bu duruma daha çok dikkat edilmelidir.Geniş yüzeyleri geniş fırçalarla boyamak için ideal bir boyama tekniğidir. Kâğıt, kumaş, alçı, ahşap,taş, duvar, plastik, cam gibi her çeşit yüzey üzerine uygulanabilir. İlköğretim öğrencileri açısındandüşünüldüğünde, bazı tekniklere uygun hazırlanma özelliklerine sahiptir. Örneğin, tutkal miktarı artırılıpsu miktarı azaltılırsa guaj boya yerine, tutkal miktarı azaltılıp su miktarı artırılırsa suluboya yerine,hiç su kullanmaksızın yalnızca tutkal ve toz boya karışımı ise parmak boya yerine kullanılabilir. Tutkallıboya, çabuk kuruma özelliğine sahiptir. Bu yüzden, çalışmanın hemen sonrasında fırçanın bol su iletemizlenmesi gerekir. Cam kavanozlar içerisinde hazırlanıp ağzı sıkıca kapatılarak serin bir yerde, uzunsüre muhafaza edilebilir.

Akrilik: Su bazlı bir boya türü olmakla birlikte yağlı boya tekniğinin etkisini verir. Kapatıcı özelliğesahiptir. Kuruduktan sonra su ile çözünmez. Öğrencilere geniş yüzeylerde, geniş fırçalar kullanarakdiledikleri gibi çalışma imkânı da sağlar. Duvar, bez, kâğıt, duralit vb. hemen her tür yüzey üzerindekullanılabilir.

Parmak boya: İsminden de anlaşılabileceği gibi yüzey üzerine doğrudan parmakla sürülen, ancakfırça kullanımına da uygun bir boya türüdür. Satın alınabileceği gibi daha ekonomik olacak şekilde ellede hazırlanabilir. Nişasta (Her türü olabilir.), ateşe dayanıklı bir kap içinde su ile eritilir. Ateşte süreklikarıştırılarak pişirilir. İçerisine çok az miktarda sıvı yağ ilave edilir. Muhallebi kıvamına gelen karışım,ayrı kaplara paylaştırılır. Her bir kaba farklı renkte toz boyalar eklenerek iyice karıştırılır. Özellikle küçükyaş çocuklarının parmak kasları gelişimine yardımcı olan ve özgürce uygulayabilecekleri bir boyatürüdür. Parmak boya, büyük boy çalışmalar için de uygun bir malzemedir.

Keçe uçlu kalemle resim: Farklı sayıda ve renklerdeki kalemlerin bulunduğu kutularda satıldığıgibi değişik kalınlıklarda ayrı ayrı da satın alınabilir. Yapılan hatayı düzeltme imkânı bulunmaması,çizgisel etkisinden dolayı yüzey boyamada çocuk açısından yorucu olması vb. nedenlerle, küçük yaşçocuklarına yalnızca keçe uçlu kalemler kullandırılarak resim yaptırılmamalı; bunun yerine, başkatekniklerle birlikte süsleme çalışmalarında kullanma imkânı tanınmalıdır. Ancak ileri yaşlarda keçe uçlukalemlerle çizgisel ve grafiksel çalışmalar yaptırılabilir. Kalın ve yassı uçlu keçeli kalemler, değişikyönlerde tutularak farklı kalınlıklarda çizgiler oluşturulabilir.

Mürekkeple resim: Renkli mürekkepler, başka malzemelerle birlikte resim çalışmalarında bir boyamalzemesi olarak kullanılabileceği gibi tek renk mürekkeple lekenin kavratılması amaçlı lavi çalışmalarıda yaptırılabilir. En yaygın bulunan mürekkep renkleri, siyah, lacivert, kırmızı, kahverengi ve yeşildir.Sulu boyada olduğu gibi rengin açıklığı-koyuluğu, ilave edilen su miktarı oranında değişir.

184

185

BASKI TEKNİKLERİ

Fırça baskı: Sulu boya ya da renkli mürekkebe batırılan fırça, kâğıt üzerine bastırıp kaldırılır. Buişlem, farklı renk ve yönlerde tekrarlanarak bir kompozisyon oluşturulur.

İp baskı: Kullanılacak ip, sulu boya, tutkallı boya vb. ile boyanarak katlanıp açılmış kâğıt arasınaçeşitli şekillerde yerleştirilir. Kâğıdın diğer yüzü ipin üzerine kapatıldıktan sonra üzerine bir kitapyerleştirilir. Kuvvetle bastırılarak ipin dışarıda kalan ucu hızla çekilir. Ortaya çıkan görüntü, istenirse,sınırlarından kesilerek koyu renk bir kâğıt üzerine yapıştırılabilir.

Patates baskısı: Patates, muntazam bir şekilde ortadan kesilir. Bıçak yardımıyla şekil verdiktensonra fırça ile boyanarak baskısı alınır. Aynı ya da oluşturulan farklı biçimler istenen renklerde boyanaraktekrarlanan baskılarla bir kompozisyon oluşturulur.

Şablon baskı: Bir karton üzerine istenen şekil çizilip kesilerek şablon oluşturulur. Bu yolla, değişikbiçimlerde şablonlar meydana getirilebilir. Bu şablonlar istenen renklerde boyanarak kâğıt üzerine birkompozisyon oluşturacak şekilde baskısı alınır. Şekil kesilip çıkarıldığında, karton üzerinde boş kalanyeri de şablon olarak kullanılabilir.

Doğrudan baskı: Hazır malzemenin boyanıp basılmasıdır (yaprak, sünger, eldiven, dantel, ağaçkabuğu baskısı vb.).

Parmak, el ve ayak baskısı: “Doğrudan baskı” olarak düşünülebilir. Öğrenciler parmaklarını,ellerini ya da ayaklarını diledikleri gibi boyayıp baskısını alırlar. Bu baskılarda tutkallı boya veya akrilikboya iyi sonuçlar verir. Parmak baskı için parmak boyası da kullandırılabilir.

Alçı baskı: Su ile karılan toz alçı, plastik bardak içine dökülür. Alçı donduktan sonra, plastik bardağınağız kısmından 1 cm'lik kısmı kesilip çıkarılır. Şekil çizildikten sonra, baskıda çıkması istenen yerleryüksekte kalacak şekilde oyulur. Ortaya çıkan kalıp boyanarak baskısı alınır.

Köpük (strafor) baskı: Köpük levha, beyaz eşya satan yerlerden temin edilebilir. Yapılacak resim,levhanın üzerine çizilir. Çizgiler, üzerinden ucu küt bir kurşun kalemle bastırılarak çukurlaştırılır. Köpüklevhanın üzerinde oluşturulan bu biçimler istenen renklerde hazırlanan tutkallı boyalarla ya da akrilikleboyanır (Boyama aşaması, kalın fırçalar yardımıyla ve kurumasına izin vermemek için hızlı bir şekildegerçekleştirilmelidir.). Ardından resim kâğıdı, boyanan yüzey üzerine kapatılıp üzerinden el gezdirilerekbaskısı alınır.

Kırıştırılmış kâğıtla baskı: Öğrenciler, kâğıtları istedikleri gibi kırıştırdıktan sonra fırça yardımıylaboyarlar, yüzeyde tekrarlanan baskılarla yoğun dokulu kompozisyonlar oluştururlar.

Mono baskı: Matbaa mürekkebi veya guaj boya, sünger rulo (Piyasada badana malzemesi olaraksatılmaktadır.) yardımıyla cam levha üzerine yayılır. Çeşitli malzemelerle, kazıma ve silmeler yapılarakkompozisyon oluşturulur. Oluşan kompozisyonun üzerine tek hamlede yerleştirilen kâğıtla baskı alınır.Boya malzemesi olarak üst sınıflarda, matbaa boyası da kullanılabilir.

İstenen renkteki karbon kâğıdının (kopya kâğıdı) üzerine temiz bir kâğıt yerleştirilir. Bu kâğıda,kalemle bir resim çizilir. Kalemle, taramalar ve boyamalar da yapılabilir. Kâğıt kaldırılıp ters çevrildiğindeyapılan resmin aynısının, kalemi bastırma şiddeti oranında, karbon kağıdı renginin tonlarıyla ortayaçıktığı görülecektir.

Muşamba baskı: Bu iş için kalın bir yer muşambası kullanılabilir. Çalışma yapılacak olan muşambabüyüklüğündeki kâğıda kompozisyon çizilir ve muşamba üzerine kopyalanır. Açık değerde kalmasıistenen yerler oyulur. Orta değerde olması istenen kısımlarda seyrek çizgili, çentikli vb. oymalar yapılır.Oyma yapılmayan yerler ise koyu değerde çıkacaktır. Bu iş için oyma bıçakları bulunmadığı takdirde,çizme, kazıma, oymaya imkân verecek aletler kullanılabilir. Daha sonra sünger merdane, cam plakaüzerinde ince bir tabaka oluşturana kadar ileri geri hareket ettirilerek matbaa mürekkebini iyice alması

7

sağlanır. Boya, oyulmuş muşamba yüzey üzerine yine merdane yardımıyla sürülür. Üzerine tek hamlederesim kâğıdı yerleştirilir ve üzerinden bir tahta kaşıkla bastırılarak baskısı alınır.

KOLAJ

Her tür malzemenin, bir yüzey üzerine, yeni bir kompozisyon oluşturacak düzende yapıştırılmasıylayapılan resim tekniğidir. Değişik özelliklere sahip, farklı renk ve dokudaki malzemelerle bu teknikteçalışmalar yapılabilir. Her çeşitte kâğıtlar (kesilerek, yırtılarak, kırıştırılarak vb.), doğal nesneler, hertür hazır malzeme ve sağlıklı artık materyaller, aynen ya da verilmek istenen anlama göre formudeğiştirilerek kullanılabilir. Kâğıt, ip, pamuk, tül, kumaş, taş, deri, yaprak, ağaç kabuğu vb. malzemeleryapılacak olan resimde tek tür kullanılabileceği gibi karışık malzeme şeklinde kullanılarak da değişiktasarımlar oluşturulabilir. Önemli olan, kompozisyonda verilmek istenen etkiye en uygun malzemeninseçilmesi ve seçilen malzemenin imkânlarından yararlanılmasıdır.

GRAFİK TASARIM

Grafik tasarım, bir mesajın görsel iletişim yoluyla hedef kitleye duyurulması işlevini, güzel sanatlarınestetik nitelikleri ile birlikte resim ve yazıyı -birbirini tamamlayan bir düzenleme içinde- kullanarakyerine getirir. Günümüzde modern bilgisayarlar, çok geniş değişkenlikteki grafik resimlerin üretilmesinde,saklanmasında, geliştirilmesinde güçlü bir araç olarak kullanılmaktadır. Grafik sanat tasarımları, resimler,kelime ve sayıların bir araya geldiği, çoklu renklerin kullanıldığı yapıda olabilir. Öğrencilere çok değişikgrafik çalışmaları yaptırılabilir. Ancak, ilköğretim düzeyinde en çok tercih edilen grafik çalışmalarışunlardır:

Afiş: Öğrenciler, herhangi bir ürün, yer, olay veya düşüncenin dikkati çekecek şekilde görsel olaraktanıtımını yaparlar. Bu nedenle anlatımın ilginç olması çok önemlidir. Uygulamada renkli boya teknikleri,fotoğraf ve yazılar kullanılır. Yazı, resim ve renklerin dikkat çekici biçimde düzenlenmesi gereklidir.Kelime ve cümleler kısa seçilmeli, ilginç olmalı ve yazı örneğinin konuya uygun olmasına dikkatedilmelidir. Yazı, resim ve renkler kesilerek ya da yırtılarak yapıştırılabileceği gibi gerekli görülenyerlerde boya tekniklerinden de yararlanılır.

Amblem: Bir kurum, bir ürün ya da bir hizmetin yapısını ve niteliklerini tanımlamak üzere tasarlanangörsel simgedir. Harf, biçim, motif ya da soyut bir simge gibi çeşitli biçimlerden oluşabilen amblemintasarlanmasındaki en karakteristik yan, biçimlenirken soyutlanmasıdır.

Optik yanılsama: Bir fotoğraf ya da resim, isteğe bağlı olarak, çeşitli parçalara ayrılacak şekildekesilir. Parçalar, kaydırma, döndürme, üst üste bindirme vb. yöntemlerle yeniden düzenlenerek farklıve esprili görsel etkiler oluşturulur. Örneğin, istenen bölgede kesilen şeritleri üst üste bindirme ya dakaydırma, iki farklı resmi şeritler hâlinde kestikten sonra dönüşümlü yerleştirme, resmin bir ya dabirkaç parçasını kesip yönünü değiştirme, aynı boyutlarda kesilen iki ayrı parçanın yerini ve yönünüdeğiştirme gibi. Bu çalışmada, karakteristik özelliğe sahip portreler tercih sebebi olabilir.

FOTOĞRAF

İlköğretim öğrencilerinin, fotoğraf sanatı ile ilgili olarak -imkân varsa- fotoğraf makineleri ilebeğendikleri görünümleri fotoğraflamaları ve bastırılan görüntüler üzerinde yorum yapmaları sağlanabilir.Ancak, teknik ve ekonomik açıdan sorun yaratacak tarzda bir uygulamaya gidilmemelidir. Öğrencilere,kazanımla ilgili olarak önceden ellerinde bulunan fotoğraflardan getirmeleri de söylenebilir. Fotoğrafsanatıyla ilgili konular, öğrencinin seviyesine uygun bir şekilde tartışılabilir. Kaldı ki öğrenciler, çeşitligörsel sanat çalışmalarında sık sık fotoğraf sanatı ürünlerinden yararlanmak zorunda kalacaklardır.

KARİKATÜR

İnsan ve toplumla ilgili her tür olayı konu alarak abartılı bir biçimde belirten, düşündürücü vegüldürücü resim veya çizgilerdir. Öğrencilere, bu alanla ilgili olarak seviyelerine uygun ve niteliklikarikatür dergileri önerilebilir. Uygulamada, öğrencilerden çizgisel anlamda karikatür özelliğine sahip

186

8

çalışmalar beklenmemelidir. Karikatür sevgisi aşılamak ve öğrencilerin temel seviyede bir karikatürkültürüne sahip olmalarını, espri yeteneklerinin gelişmesini ve bu anlamda duygu ve düşüncelerinigörsel olarak ifade edebilmelerini sağlamak amaçlanmalıdır. Deyimler, fıkralar; hoşa giden, kendi yada başkalarının yaptığı, sakıncası olmayan düşündürücü espriler (nükteler) kaynak olarak kullanılabilir.

BATİK

İlköğretim düzeyinde, bağlama-boyama ile batik yaptırılabilir. Bu teknikte, tercihen pamuklu kumaşkullanılır. Değişik kumaş çeşitlerini bağlayarak uygulanan, bağlandıktan sonra boyama aşamasınageçilen bir tekniktir. Kumaş boyası kaynar suya atılıp tuz ve sirke ilave edildikten sonra, bir sürekaynatılmaya devam edilir. Önceden çeşitli yerlerinden bağlanmış ve nemlendirilmiş olan kumaş,kaynamaya devam eden suyun içine atılır. 20-25 dakika kaynatıldıktan sonra, çıkarılıp bol su ileçalkalanır. Kuruduktan sonra bağlı yerler kesilir (Uygulamalarda sağlık ve güvenlik kurallarına dikkatedilmelidir.).

Ayrıca, ayrı renklerde hazırlanmış su ve toz boya karışımına, değişik şekillerde katlanmış kâğıtmendil ya da peçetelerin farklı yerlerinden boyalara batırılmasıyla oluşturulan çalışmalar; görsel anlamdabatik etkisi yaratırlar. Ancak, hemen belirtelim ki bu çalışma, gerçek bir batik tekniği değildir.

KÂĞIT VİTRAY

Gerçek vitray sanatında renkli camlar, bir kompozisyon oluşturacak biçimde, kurşun şeritler aracılığıylabir araya getirilerek saydam bir pencere süslemesi oluşturur. İlköğretim öğrencilerine seviyelerineuygun, görsel anlamda vitray etkisi yaratan çalışmalar yaptırılabilir. Kalın ve yassı uçlu, siyah keçelikalem ya da mürekkebe batırılan kalın tablalı uç kullanılarak resim kâğıdı üzerine, birbiriyle bağlantılıçizgilerle kompozisyon oluşturulur. Kâğıttaki beyaz alanlar kesilerek çıkarılır. Çizgilerden ibaret kalaniskeletin arkasından, istenen renklerde ve yapıştırılacak kısma uygun biçimde kesilen jelâtin kâğıtlarıyapıştırılarak ortaya çıkan çalışma pencereye asılır.

EBRU

Geleneksel ebru sanatımızda kullanılan malzemelerin ilköğretim okullarında temin edilebilmesigüçtür. Ancak kolay bulunabilecek malzemelerle de ebru tadında çalışmalar yaptırılabilir. Bunun için,bir leğen içerisine doldurulan suya nişasta, plastik tutkal ya da tuz ilave edilerek yoğunlaştırıldıktansonra, ayrı kaplarda hazırlanmış ve kokusuz terebentin ile seyreltilmiş yağlı boyalar damlatılır. Böylece,farklı renklerle hoş dağılımlar elde edilir. Suda oluşan görüntünün üzerine kâğıt kapatılıp kaldırılarakbaskısı alınır.

MOZAİK

Değişik renkli bir ya da birkaç malzemenin küçük parçaları yan yana getirilerek oluşturulur. Bununiçin fayans ya da cam parçaları kullanılabilir. Ancak ilköğretim seviyesi için uygun olanlar, renklendirilmişçakıl taşları, hazır akvaryum taşları vb. malzemelerdir. Bunun için, tabanı düzgün olan karton bir kutubulunur. Yapılacak olan kompozisyon, kutunun zeminine çizilir. Ortaya çıkan biçimler üzerine, istenilenrenklerdeki taşlar yapıştırılır. Üzerine, ayrı bir kapta su ile karılan alçı dökülür. Alçı donduktan sonra,karton kutu açılarak çalışma ortaya çıkarılır. Nemli bir süngerle çalışma üzerinden gidilerek yüzeyesızan alçılar temizlenir.

RÖLYEF

Kabartma çalışmalardır. Bu amaçla ilköğretim düzeyine uygun çalışmalar yaptırılabilir.

Alçı rölyef: Bir bez üzerine yayılan kil, merdane yardımıyla eşit kalınlıkta bir levha hâlinde açılır.Kenarları, plastik bıçakla ya da cetvel yardımıyla kesilerek muntazam bir dikdörtgen, kare ya da isteğebağlı bir şekil hâline getirilir. Üzerine kil ilave edilerek plastik bıçakla ve suya batırılan parmakladüzeltmeler yapılarak istenen biçimde kabartmalar oluşturulur. Kuruyan kilin çabuk dağılma özelliğivardır. Bu nedenle, alçı ile kalıbı alınarak dayanıklı hâle getirilebilir. Bunun için, oluşturulan çalışma

187

9

kendisinden daha yüksek çıtalarla dört tarafından çevrilir. Çıtaların köşelerine kil yapıştırılarak alçınınsızması engellenir. Bir kapta su ile karılan alçı, kil kabartmanın üzerine dökülür. Kuruduktan sonra,kil ile alçı birbirinden ayrılır. Nemli sünger ile alçı üzerindeki kil artıkları temizlenir. Oluşan negatif alçıkalıbının bütün yüzeyine zeytinyağı sürülür. Çıtalarla “çerçeveleme” işlemi tekrarlanır. Leğende su ilekarılan alçı, negatif kalıbın üzerine dökülür. Kuruduktan sonra pozitif ve negatif kalıplar birbirindenayrılarak çalışma tamamlanır.

Öğrenciler, bir kutunun içerisine muntazam şekilde yayarak oluşturdukları kil levha üzerine, çokince olmayan değişik nesneleri bastırarak çukurluklar oluştururlar. Karılan alçıyı kil ile yapılan çalışmanınüzerine dökerler (Kuruyan alçı ile kil levha birbirinden ayrıldığında, kabartma etkisine sahip bir çalışmaortaya çıkacaktır.). Alçının yüksekte kalan kısımlarını ve düz yüzeylerini diledikleri bir su bazlı boyaylarenklendirebilirler.

Kâğıt rölyef: Delme, yırtma, kesme vb. yöntemlerle bir tabaka kâğıdı parçalamadan kabartmaetkisi oluşturulur. Kesilen ya da yırtılan parçaların, kâğıtla en az tek taraflı bağlantısı bırakılarak katlama,kıvırma gibi yöntemlerle derinlik etkisi kazandırılır. Bu kâğıt, başka bir kâğıt üzerine yapıştırılarakçalışma tamamlanır.

Hazır malzemelerle rölyef: Her çeşit malzemeyle, amaca uygun rölyef çalışmaları yapılabilir.Ortaya çıkan çalışma üzerine tutkallı ya da akrilik boya akıtılarak çalışmanın birliğine katkı sağlanabilir.Örneğin, köpük malzemenin istenildiği gibi parçalanıp, kesilip oyulması ile değişik rölyef çalışmalarıyapıldıktan sonra boyanabilir.

KUKLA

Özellikle kâğıt hamuru olmak üzere çeşitli yoğurma maddeleri, kartonlar, artık malzemeler gibi çeşitlimalzemelerle; kâğıt dolgu gibi değişik tekniklerle çok değişik kuklalar oluşturulabilir.

Yüzük kukla: Küçük kartonların üzerine, konuşturulmak istenen kelebek, kuş, uğur böceği vb.çeşitli figürler ya da nesneler çizilip boyandıktan sonra, kenarlarından biçimine uygun olarak kesilir.Arkasına, parmağa geçecek büyüklükte bir karton halka ya da parmağı sıkmayacak bir halka lastikyapıştırılır. Bu halka parmağa geçirilir ve parmak dik tutulup hareket ettirilerek yüzük kuklası konuşturulur.Yüzük kuklaları, ince plastik, asetat, çeşitli artık malzemeler vb. ile değişik şekillerde yapılabilir.

Parmak kukla: Parmağa geçirilerek oynatılan kuklalardır. Külah yapılmış kâğıtlar, küçük dikdörtgenilaç kutuları, eskimiş eldivenlerin parmakları gibi malzemeleri boyayarak, artık malzemeleri yapıştırarak,gereken yerleri kesip çıkararak kukla tamamlanır ve parmaklara geçirilerek oynatılırlar. Hiçbir kuklayapmaksızın, yalnızca parmaklar boyanarak da konuşturulabilir.

El kuklası: Ele geçirilerek oynatılan kuklalardır. Eski temiz çoraplara, kese kâğıtlarına, parmaksızeldivenlere vb. boyalarla, artık malzemelerle çeşitli ilaveler ve kesip çıkarmalar yapılarak kukla şekliverilip ele takılarak oynatılabilir.

Çomak kukla: Çomak takılarak oynatılan kuklalardır. Çomak yerine ince rulo yapılarak sağlamlaştırılmışkartonlar kullanılabilir. Bu tür kuklalarda, yumurta (küçük bir kısmı kırılıp içi boşaltılarak) ya da plastiktoplar (küçük bir bölümü kesilerek), seramik hamuru ya da kâğıt hamuruyla ince bir tabaka hâlindekaplanıp baş formu oluşturulabilir. Yüz unsurları boyanarak, artık materyaller ilave edilerek vb. başkısmı tamamlanır. Daha sonra, bir çomağın etrafına pamukları, kumaşları dolama vb. yöntemlerledolgunluk oluşturulup, çomak, baş kısmında bırakılan boşluktan içeriye sokulur ve sabitleştirilir.Dolgunlaştırılmış olan kısımların üzerine kâğıtlardan, kumaşlardan elbiseler giydirilebilir. Çomak kuklalar,(öğrencinin yaratıcılığını kullanmasına imkân tanınarak) kâğıt dolgu tekniğiyle, artık malzemelerle vb.değişik formlarda oluşturulabilir. Kukla, çomağından tutularak oynatılır.

İpli kukla: İpli kuklalar, parçalı bir şekilde oluşturulur, böylece eklemlerinden hareket etmesi sağlanır.Parçalar birleştirildiğinde, eklemlerinin oynar hâle getirilmesi kaydıyla, her türlü malzeme kullanılabilir.

188

Özellikle baş formları, çomak kuklada olduğu gibi çeşitli yoğurma malzemeleriyle, plastik toplarlaboyanarak vb. oluşturulabilir. Kumaşların içine pamuk yerleştirilip yuvarlanarak uzun rulolar oluşturulduktansonra, çeşitli aralıklarla ip kullanarak boğumlar yapılıp gövde, kollar ve bacaklar oynar hâle getirilebilir.Kartonlarla da ipli kuklalar oluşturulabilir. Örneğin, yapılmak istenen kuklanın parçaları mukavva üzerineçizilip kesilir. Her parçanın üzeri renkli kâğıtlarla, kumaşlarla boyanarak yüz unsurları, elbise desenlerivb. oluşturulur. Her bir parça, diğerinin üzerine 1'er cm bindirilerek ayaklı raptiyelerle (kanatları ikiyana doğru açılan raptiye türü) birleştirilir ve böylece tamamlanan kuklalar, eklem yerlerinden ipgeçirilerek oynatılır.

MASKE

Kâğıt hamuru ile maske: 2,5 litrelik meşrubat şişesi naylonla kaplandıktan sonra, üzerine incebir tabaka hâlinde kâğıt hamuru yayılır ve parmakla ıslatılarak düzeltme ve kaynaştırmalar yapılır. Butabaka şişeden en az on gün sonra çıkarılmalıdır, aksi hâlde kıvrılmalar olabilir. Maskenin kenarları,yüz yuvarlağına ya da yapılmak istenen yüz formuna uygun vaziyette düzeltilir. Üzerine, yine kâğıthamuru ile eklemeler yapılarak yüz unsurları oluşturulur ve su bazlı bir boya (tercihen guaj boya) ileboyanır. İstenirse, artık malzemelerle saç, sakal, bıyık, şapka vb. ilave edilebilir.

Kil ile maske: Kil ile yapılmış olan maskeyi, seramik fırınında pişirme imkânı yoksa bir miktar beyazplastik tutkal ilave edilerek dayanıklı hâle getirilebilir. Kullanıma hazır hâle getirilmiş olan kil, tahtamerdane ile eşit kalınlıkta açıldıktan sonra (İnce çıtalar arasında açılarak eşit kalınlık sağlanabilir.),genel yüz formunu oluşturacak şekilde plastik bıçakla kesilir. Kil ekleme yöntemiyle yüz unsurlarıoluşturulur ve plastik bıçakla düzeltmeler yapılır. İstenirse ağız ve göz boşlukları oyulabilir, burundelikleri oluşturulabilir. Yüksek olan kısımlar, maske ters çevrilerek hafifçe oyulmalıdır. Aksi hâlde“maskeyi pişirme imkânı varsa” fırında patlayabilir. Tamamlanan çalışma, su bazlı boyalarla boyanabilir.

Kâğıtlarla maske: Yapılmak istenen maske, renkli bir karton üzerine ana hatlarıyla çizilereksınırlarından kesilir. Karton dikey olarak tam ortasından katlanıp açıldıktan sonra kaş, göz, ağız, burungibi unsurlar istenen renklerdeki kartonlara çizilerek kesilir. Bu unsurların ilavesinden önce kartonunkatlanıp açılması, maskeye kavis kazandırmak içindir. Yüz unsurlarının biçimlendirme ve yapıştırılmasındakıvırmalar ve katlamalarla üç boyutluluk etkisi yaratılabilir. Şeritler hâlinde kesilen kartonlar, plastikbıçakla ya da cetvelin kenarıyla çekilerek -rafya kıvırır gibi- kıvrılabilir. Bunlarla saç, sakal vb.oluşturulabilir. İstenirse renkli kalemlerle, artık malzemelerle çeşitli ilaveler de yapılabilir.

Artık malzemelerle maske: Öğrenciler, yaratıcılıklarını kullanarak her çeşit artık malzemeylemaskeler oluşturabilir, isteğe göre de boyayabilirler.

SERAMİK

Kil ile biçimlendirilmiş ve fırınlaşmış her tür eşyadır. Ancak ülkemizdeki ilköğretim okullarında, kildenyapılmış çalışmaları pişirme imkânı genellikle bulunmamaktadır. Bu nedenle, yapılan çalışmalarınkuruduktan sonra kolayca ufalanmasını engellemek için kil, içerisine bir miktar plastik tutkal katılarakda yoğrulabilir. Seramiğin biçimlendirilmesinde çok çeşitli teknikler kullanılmaktadır. Ancak burada,yalnızca ilköğretim okulları için uygun olanlar özet bir şekilde ele alınacaktır. Oluşturulan formlara,kazıyarak, kili ekleyerek, baskı yaparak ve boyayarak süslemeler yapabilirler. Kil ile biçimlendirmede,ilköğretim seviyesinde şu teknikler kullandırılabilir:

Çubuk (fitil) tekniği: Kilden oluşturulan çubukların, aralarına çapraz çentikler atılıp balçık (hafifsulandırılmış çamur) sürülerek birleştirildiği seramik tekniğidir.

Levha tekniği: Bez üzerine yayılan kilin, levhada kullanılmak istenen kalınlıktaki çubuklar arasınayerleştirilerek tahta merdane yardımıyla açılması, oluşturulan kil levhaların kenarlarına çapraz çentikleratılıp balçık sürüldükten sonra birleştirilerek form oluşturulmasıdır.

Kalıp kullanarak çalışma: Hem çubuk hem de levha tekniği ile kalıp kullanma işlemi gerçekleştirilebilir.

189

Levha şeklinde açılan seramiğin, bir kalıba (örneğin, rulo yapılmış gazeteye, bir şişeye, tabağa vb.)sarılarak biçimlendirilmesi işlemidir. Kil kurumadan önce, içindeki kalıbın çıkarılması gerekir. Aksi hâlde,kuruyan kilin küçülmesi nedeniyle çatlama ve kırılmalar olacaktır. Çubuk tekniğinde de bu yöntemledeğişik tabaklar yapılabilir. Örneğin, ters çevrilip naylonla kaplanan tabağın üzeri, kilden oluşturulanminik toplar, çubuklardan çiçekler, spiraller vb. ile kaplanır. Daha sonra, plastik bir bıçakla aşağıdanyukarıya doğru çekilerek birleştirmeler yapılır. Kurumasına izin vermeden, biraz bekletilip kalıptançıkarılır. Tabağın iç kısmında, oluşturulan desenler görülecektir.

Para tekniği: Küçük bir parça kil, avuç içinde yuvarlanıp misket hâline getirildikten sonra, bastırarakyassıltılır. Kabın tabanını oluşturacak bu “para”nın çevresine de aynı yöntemle oluşturulmuş çamurparalar yapıştırılır. Formun yükseltilmesi, bir birimin bir sonraki sırada iki birimi ortalayacak şekilde“balık pulu” dizilişi diyebileceğimiz sistemde yapıştırılmasıyla gerçekleşir.

Çimdik tekniği: Avuç içinde hareket ettirilebilecek büyüklükteki kil, muntazam bir top hâline getirilir.Başparmak ile, topun merkezinden bastırılarak derin bir çukur oluşturulur. Sol avuç içine yerleştirilentop, sağ elin başparmağı içeride olmak üzere, diğer dört parmağın da dışarıdan desteğiyle hafif hafifsıkılarak döndürülür. Böylece, içerideki çukur genişletilirken kabın kenarları da incelmeye devam eder.Yeterli inceliğe ulaştığında, kâsemiz tamamlanmış demektir.

HEYKEL

Öğrenciler, yaratıcılıklarını kullanarak her çeşit yoğurma maddesiyle değişik heykeller yapabilirler.Örneğin, yapılacak olan heykelin iskeleti, renkli plastik kablolarla oluşturulduktan ve kumaş, pamuk,artık kâğıtlar vb. ile dolgunlaştırıldıktan sonra kâğıt hamuru ile kaplanarak biçimlendirilir. Ortaya çıkançalışmalar, boyanarak ve çeşitli malzemeler yapıştırılarak tamamlanabilir.

Heykel çalışmalarında -kesinlikle- metal teller kullandırılmamalıdır.

Renkli karton, oluklu mukavva gibi kâğıt çeşitleriyle yaratıcı çalışmalar yaptırılabilir. Oluklu mukavvanındokusu, heykel çalışmalarında olumlu etkiler yaratır. Her türlü hazır ve artık malzeme çocukların hayalgücünü harekete geçirilebilir. (Öğrenciler, renkli plastik kablolarla çizgisel heykeller veya pamuk, ip,kumaş, kurdele gibi tekstil malzemelerini, artık kutuları, plastik şişeleri vb. kullanarak değişik heykelçalışmaları yapabilirler.)

MİMARİ VE İNŞA

Mimari ve inşa alanıyla ilgili olarak öğrencilere, konut, sokak, mahalle, kent, oyun parkı tasarımlarıve modüler inşa (konstrüksiyon) çalışmaları gibi değişik projeler yaptırılabilir. Malzeme olarak öğrencilerinher çeşit kâğıt ve kartondan, ilaç kutuları ve karton rulolar gibi artık malzemelerden, yoğurmamaddelerinden, ahşap materyallerden vb. yararlanmaları sağlanabilir.

OYUNCAK

Öğrenciler, yaratıcılıklarını kullanarak kendi oyuncaklarını yapıp oynamaya teşvik edilmelidir. Buamaçla, kâğıt dolgu, alçı döküm tekniği gibi farklı tekniklerle çeşitli yoğurma maddeleri ve artıkmalzemeler kullandırılabilir.

Kâğıt dolgu tekniği ile çeşitli hayvan figürleri (kelebek, kuş, kedi gibi), bebekler, sevdikleri nesnelervb. oyuncaklar yaptırılabilir. Tercih edilen biçim, iki kat kâğıt üzerine çizilerek sınırlarından kesilir.Böylece, aynı biçimden iki tane elde edilir ve yapılmak istenen biçime uygun boyanır. Bu iki kâğıt,kenarlarından tel zımba ile birleştirilir. Birkaç yerinde zımbalanmadan bırakılan küçük boşluklardaniçeriye, kırıştırılarak oluşturulmuş kâğıt toplar doldurulur. Daha sonra, açık yerler de zımba ile birleştirilerekoyuncak tamamlanır.

Alçı döküm ile de oyuncaklar yapılabilir. Küçük karton kutular, kibrit kutusu çekmeceleri, plastikçikolata kalıpları, yumurta kartonlarındaki çukurlar, kullanılmaz durumdaki eski küçük kâseler vb.içerisine bir kapta su ile karılan alçı dökülür. Alçı donduktan sonra kalıplardan çıkarılır ve guaj boya,tutkallı boya, sulu boya gibi su bazlı boyalarla boyanır. Bu şekilde ortaya çıkan kalıp oyuncaklar, oyunesnasında çocukların yaratıcılığını harekete geçirecektir.

190

ORİGAMİ

Kâğıt katlama sanatıdır. Origamide, kâğıt katlanmaya hazır hâle getirildikten sonra makas kullanılmaz,tüm aşamalar katlayarak gerçekleştirilir. Öğrencilere (origamide bilinen biçimlerden öğretilip uygulamalarısağlandıktan sonra) kendilerinin de kâğıdı katlayarak değişik çalışmalar ortaya koyabilmeleri için fırsatsağlanmalı, öğrenciler bu yönde teşvik edilmelidir.

YOĞURMA MADDELERİ

Kil: Yumuşak bir toprak çeşididir. Çömlek atölyelerinden, kiremit ve tuğla fabrikalarından, arazidebulunan bir kil yatağından ve bazı kırtasiyelerden temin edilebilir. Kullanıma hazır hâlde alınmış olankil, eğer pişirilecekse içindeki hava kabarcıklarını çıkarmak için, misinayla kesilip birbirine çarpma veyoğurma işlemleri gerçekleştirildikten sonra kullanılır. Hava ile temas eden çamur kuruyacağı içinçalışma esnasında poşet içerisinden koparılarak çalışılır. Her çamur parçasının diğerine yapıştırılmasıişlemi, bir bardağın içine konan bir parça kile çok az su ilave edilerek oluşturulan balçık (bulamaç)kullanılarak yapılır.

Oyun hamuru: “Oyun hamuru” adıyla piyasada hazır olarak satılan “plastilin”, elastiki bir yoğurmamaddesidir; çeşitli renkleri vardır. El sıcaklığı ile yumuşar ve zamanla sertleşmez. Renkler birbirinekarıştırılmadığı taktirde defalarca kullanılabilir.

Oyun hamuru öğrenciler ya da -öğrencinin yaş düzeyine göre- veli veya öğretmen tarafından dahazırlanabilir. Un, plastik tutkal, çok az tuz, zeytinyağı ve istenirse bir miktar toz boya ilave edilerekbir kap içerisinde yoğrulur. İçerisine bir miktar nişasta ilave edilirse çatlama riski azalır. Böylece, çokince açılabilme ve detaylı çalışmalarda kullanılabilme imkânı sağlar. Hazırlanan oyun hamurununkuruyarak sertleşme özelliği, onu piyasada satılan plastilinden ayırır ve dayanıklı olması gerekençalışmalarda kullanılabilme imkânı verir. Ancak her hazırlanan oyun hamuru, bir kerelik kullanılabilir.Un, tuz, su, bir miktar toz boya ve sıvı yağın iyice yoğrulması ile de çocukların oynayabilecekleri birhamur hazırlanabilir.

Ağaç talaşı elekten geçirildikten sonra, plastik tutkal ve sıvı yağ ilave edilerek yoğrulup talaş hamuruoluşturulabilir. Bu hamur, daha çok dokulu çalışmalar için uygundur.

Tüm hamurlara kum ilave edilerek de dokulu hamurlar elde edilebilir. Hazırlanan hamur, havaalmayacak poşet içerisinde buzdolabına yerleştirilerek iki haftaya kadar muhafaza edilebilir.

Kâğıt hamuru: Bir kova içerisine sıcak su doldurulur. İçine küçük parçalar hâlinde yırtılan gazetekâğıtları atılır ve yaklaşık 5-6 gün bekletilir. Suda yumuşamış olan kâğıtlar, elle küçük parçalara ayrılır.Yarım bardak un serpiştirildikten sonra, iki su bardağı beyaz tutkal ilave edilerek hamur hâline getirilenekadar yoğrulur. Hazırlanan hamur, bir naylon poşet içerisine konulup hava almayacak şekilde ağzı sıkıbir şekilde bağlanarak muhafaza edilebilir. Ölçüler, ihtiyaca göre orantılı bir şekilde değiştirilebilir.Gerek tutkal gerekse kâğıt, ihtiyaca göre belirlenmelidir.

Alçı: Hızlı ve geç kuruyan türleri vardır. Görsel sanatlardaki kullanımında, genellikle çabuk kuruyantürdeki alçı tercih edilir. Bir leğene ya da kovaya, yapılacak çalışma için gerekli olan miktarda sudoldurulur. İki avuç arasına alınan toz alçı, topakların ezilmesi için, eller ovuşturularak su yüzeyininortasına dökülür. Suyun ortasında tepecik oluşuncaya kadar alçı dökmeye devam edilir. Daha sonrasuyu dalgalandırmadan su ile alçı, topak kalmayacak biçimde elle karıştırılır. Bu aşamada plastik eldivenkullanılabilir. Hazırlanan alçı, istenen kalıba dökülür. Alçının kırılma özelliği vardır. Bu nedenle (eldeedilmek istenen alçı bloğun boyutları büyük ise) kırılmayı engellemek için, alçıyı dökerken arasınakendir lifleri yerleştirilir ve bu şekilde sertleşmeye bırakılır (Bu aşamada alçı, önce ısınmaya başlayacak,sonra da soğuyacaktır.). İyice kuruduktan sonra kalıptan çıkarılır.

ARTIK MALZEMELERLE ÇALIŞMALAR

Artık malzemeler, masraf gerektirmeyen, ekonomik malzemelerdir. Biçimler hazır olduğu içinzamandan kazanç sağlar ve çalışmayı kolaylaştırırlar. Hazır biçimlerin çeşitliliği ve bolluğu, öğrenciyiçok yönlü düşünmeye, denemeye, malzemenin imkânlarını araştırmaya sevk eder ve yaratıcılığını

191

körükler. Malzemeyi tekniğe uygun kullanma yeteneğini ve el becerisini geliştirir.

Artık malzemelerin, çalışmaya başlamadan hemen önce, bol miktarda ve çeşitte elde edilmesi kolayolmayacağından; öğretmen, eğitim-öğretim yılı başından itibaren öğrencileri artık malzemeleribiriktirmeleri konusunda yönlendirmelidir. Malzemeler, çeşidine göre farklı karton kutularda, çekmecelerdevb. biriktirilecek şekilde tasnif edilmelidir. Bu tasnif, kâğıt, ahşap, plastik, metal ve doğal ürünlerşeklinde yapılabilir. Artık malzemenin temiz ve sağlık şartlarına uygun olmasına çok dikkat edilmelidir.

KÂĞIT VE KÂĞIT TÜRLERİNİN İMKÂNLARINDAN YARARLANMA

Kâğıt -kolaylıkla katlanabilir, kıvrılabilir, kırıştırılabilir, yırtılabilir, kesilebilir, delinebilir, boyanabilirve yapıştırılabilir olma özelliklerinden dolayı- çok çeşitli çalışma imkânları sunan ve eğitici değeri yüksekbir malzemedir. Kâğıtla hem iki hem de üç boyutlu çalışmalar yapılabilir. Kolay biçim alma özelliği,çok çeşitli denemeler yapılabilmesine ve kâğıtla yapılan araştırmanın kısa sürede sonuçlanmasınaimkân verir. Kâğıt çeşitleri oldukça fazladır: Dosya kâğıdı, resim kâğıdı, gazete kâğıdı, kraft kâğıdı(kahverengi renkte, kese kâğıdına benzeyen ve ambalaj yapmakta kullanılan kaba kâğıt), kreponkâğıdı, jelatin kâğıdı, el işi kâğıdı, parşömen kâğıdı, mulaj kâğıdı, duvar kâğıdı, kuşe kâğıt, teksirkâğıdı, pelür kâğıt, yağlı kâğıt, fon kartonu, karbon (kopya) kâğıdı, bristol, mukavva, oluklu mukavvavb.

SORU-CEVAP

Anlamayı kontrol etmede başvurulan önemli bir tekniktir. Sorular tüm sınıfa yöneltilmeli, öğrencileresorunun cevabını düşünmeleri için yeterli zaman verilmelidir. Cevaplamaları için, öncelikle gönüllüöğrencilere fırsat tanınmalıdır. Doğru cevaplar anında pekiştirilmelidir. Yanlış cevap veren öğrencilerküçük düşürülmemeli, doğru cevabı bulmaları için yönlendirilmelidir. Öğrencilere tek tek sorularsoruluyorsa cevaplama belli bir sıraya göre değil rastgele (random) yöneltilmelidir. Sorular, açık uçludüşünmeye yönlendirecek türden olmalıdır.

DRAMA

Doğaçlama, canlandırma vb. tiyatro ya da drama teknikleri ile öğrencilerin bir yaşantıyı, bir olayı,bir fikri, bir kavramı ya da bir beceriyi; grup çalışması içinde ön bilgilerini kullanarak yapılandırması,anlamlandırması ve canlandırmasıdır. Drama süreci şu aşamalarla oluşmaktadır:

Isınma çalışmaları: Müzik ya da ritim eşliğinde yürüme, koşma, zıplama, gösterilen hareketeuygun ritim tutma gibi çalışmalar yaptırılabilir.

Oyun: Bu aşamada çalışma grubunun özelliklerine göre oyunlar seçilir ve oynanır.

Doğaçlama: Bir metne bağlı olmadan içten geldiği gibi aniden gelişen durumdur. Bireysel grupyaratıcılığının en çok ortaya çıktığı durumdur. Çünkü yazarak ya da kaydederek değil zihinde canlandırarakyaşanır. Ayrıntılar önceden saptanmadığı için de özgün bir süreç olarak gerçekleşir.

Oluşum: Isınma çalışmaları ile başlayan, oyunlarla sürdürülen, doğaçlamalarla geliştirilen sınıfetkinliklerinde ulaşılması hedeflenen en son aşamadır. Bu süreçte etkinliklerin nasıl gelişeceği ve nereyevaracağı önceden belirlenemez. Çalışmaların beklenenden daha kapsamlı yaşanması ve belirlenendendaha uzun sürmesi bu aşamada yaratıcılık sürecini işlemesi ile açıklanabilir.

Değerlendirme çalışmaları: Rahatlama çalışmaları, öğrencilerin sakinleştirilmesi ve olayıntamamlandığını hissettirmek amacıyla etkinliklerin sonunda kullanılır. Değerlendirme de ise amaç, oyunsüresince neler hissettiklerinin sorularak öğrencilerin kendi davranışları hakkında bilinçlenmeleri vediğerlerinin davranışları üzerinde düşünerek empati geliştirmelerini sağlamaktır.

TARTIŞMA

Bir grup öğrencinin, belli bir konunun kavranması amacıyla, ele alınan konuyu karşılıklı görüşler,fikirler, eleştiriler üreterek, kapsamlı ve ayrıntılı olarak irdelemesidir. Öğrencileri belli bir konu üzerinde

192

GÖRSEL SANATLARDA ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

düşünmeye yöneltmek, konu ile ilgili anlaşılmayan noktaları aydınlığa kavuşturmak, öğrencilerin konuile ilgili ön bilgilerini öğrenmek ve yeni öğrendikleri bilgileri pekiştirmek amacıyla kullanılabilir.

ANLATIM

Bir konuya giriş yaparken, bilgi aktarırken ya da özetlerken sıkça başvurulan bir yöntemdir. Buyöntemin uygulanmasında görsel ve işitsel araçlardan yararlanılmasına, öğrencilere söz hakkı verilmesine,öğrencilerin not tutmalarına ve soru sormalarına imkân verilmelidir. İşlenilen konuların öğrencilerinyaşantılarıyla bağlantısı kurulmalıdır. Basit, kısa ve tam cümlelerle anlatım yapılmalıdır.

BEYİN FIRTINASI

Öğrencilerin bir konu, olay ya da sorun hakkında düşünmeleri için, çok sayıda fikir üretmeleri vemantıklı olup olmadığı endişesine kapılmadan kendilerini ifade etmeleri anlayışına dayanır. Birden fazlakonu üzerine beyin fırtınası yapılmaz. Temel amaç, öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmektir.Başarı, sunulan bütün fikirlerin kaydedilmesi ile sağlanır. Fikir ve görüşlerin rahatlıkla söylenebileceğibir ortam sağlanmalıdır. Öğrenciler sınırsız düşünmeye özendirilmelidir. Beyin fırtınası için en fazla onbeş dakika süre ayrılmalıdır. İleri sürülen fikirler herkes tarafından duyulmalı, asla eleştirilmemeli veamacına göre değerlendirilerek sınıflandırılmalıdır.

GEZİ-GÖZLEM

Gözlem metodu, her çocukta var olan araştırma eğiliminin değerlendirilmesi olarak ortaya çıkmıştır.Eğitim-öğretimde gözlem, varlık ve olayların kendi tabiî ortamlarında planlı ve amaçlı olarak incelenmesidemektir.

Gözlem metodu, genelde eğitsel ders gezileri şeklinde uygulanmaktadır. Öğrenciler fabrika, müze,kütüphane, çeşitli devlet kurumları, dağ, orman, göl gibi yerlere götürülerek, oralarda doğrudan gözlemyaptırılarak bilgi toplanabilir. Bunun yanında, gözlem sınıflarda da yapılabilir; sınıfa getirilecek bir madenparçası, bir model, bir tablo, film vb. incelendikten sonra gözlem sonuçları alınabilir.

Öğretimde daha fazla duyuyu etkileyen metot daha iyi olduğuna göre, yapılacak gözlemlerinöğrencilerin daha fazla duyusuna hitap etmesi sağlanmalıdır. Bu itibarla, metodun adı gözlem olmasınarağmen, göz yanında başka duyularla da bilgi sağlanmaya çalışılmalı; göze, kulağa, koku almaya vedokunmaya yönelik gözlemlere de önem verilmelidir. Daha çok duyuyu etkileyen gözlemin, gözlemcilerindaha fazla ilgisini çektiği ve daha kalıcı öğrenme yaşantısı sağladığı bilinmektedir. En sağlam veunutulmayan bilgilerin, doğrudan doğruya nesnelerden ve olaylardan sağlandığı unutulmamalıdır.Gözlem yoluyla öğrenciler, olay ve nesneleri gerçek biçimleriyle doğru olarak öğrenirler.

Gözlem yeteneği, öğrencinin yaşı arttıkça gelişir. Gözlemde algı ve dikkatin gelişmesi çok önemlidir.Bunu geliştirmek için yazma, çizme vb. şekillerde sürekli alıştırmalar yapılmalı, öğrenciler gözlemekişisel olarak da hazırlanmalıdır.

GRUP ÇALIŞMASI

Öğretmenlerin, genellikle sınıf içerisinde kullandığı tekniklerden olan grup çalışması, gruba dâhilolan üyelerin (öğrencilerin); kendi ilgi ve istekleri doğrultusunda, topluluk hâlinde, belirlenmiş amaçveya amaçlara yönlendirilmeleridir. Grup çalışmasının özünde, öğrencilerin bir konu ile ilgili olarakbirlikte çalışmaları ve yaratıcı çözüm yollarını aramaları vardır.

Planlı ve programlı birer faaliyet olarak yürütülen grup çalışmalarında; grup üyeleri arasındakiiletişimin sağlıklı olması, tekniğin etkililiğini artıran önemli faktörlerdendir.

Grup çalışmaları, öğrencilerin iş birliği yapma, paylaşma, tartışarak ortak bir noktada buluşma,sorumluluk alma ve birbirine karşı saygı duyma özelliklerini geliştirir. Bilhassa içe dönük çocuklarındiğer öğrencilerle iletişim sağlayabilmesi açısından, grup çalışmaları büyük önem taşır. Ancak baskınkaraktere sahip öğrencilerin gruptaki diğer çocuklar üzerinde baskı kurmasına, tamamen kendi kurallarınıdikte etmesine izin verilmemeli; bütün öğrencilerin fikirlerini söyleyebileceği, özgürce çalışabileceğisağlıklı bir ortak çalışma ortamı sağlanmalıdır.

GÖSTERİ (DEMONSTRASYON)

Öğretmenin, öğrencilerin önünde bir şeyin nasıl yapıldığını göstermek ya da prensibi açıklamak içinyaptığı işlemlerdir. Gösteride, hem görsel hem işitsel iletişim kullanılır.

193

Gösteri, dinleyicilere hem görebilecekleri hem de duyabilecekleri bir ortamda materyalin tanıtıldığı,yeniliklerin sınıfa gösterildiği; ilke ve uygulamaları açıklayıcı gösterilerle konunun açıklandığı bir tekniktir.Bu noktada öğrenciden, öğrendiklerini atölye, sınıf ya da her hangi bir öğrenme ortamında uygulamasıistenir. Gösterinin en önemli faydası, bir işin en uygun biçimde ve ustaca nasıl yapılabildiğini göstermesidir.Demonstrasyon, genellikle devinimsel davranışların öğretiminde kullanılmaktadır. Gösteriyi öğrenciler,öğretmen, kaynak kişiler ve bunların birleşmesinden oluşan ikili ya da üçlü gruplar yapabilir.

ARAŞTIRMA

Araştırmada amaç, bir sorunu ortaya çıkartmak, soruna çözüm getirmek veya ışık tutmaktır. Araştırmasonucunda elde edilecek bulguların güvenilir ve geçerli olması için bilimsel yöntemlerden gereğinceyararlanması gerekir. Araştırma yöntemi için, “araştırmada izlenecek ana yol veya yapılabilecekleringenel toplamı” denilebilir.

GÖSTERİP YAPTIRMA

Bir işlemin uygulanmasını, bir araç-gerecin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama; sonra da öğrenciyealıştırma ve uygulama yaptırarak öğretme yoludur. Gösteri öğretmen, yapma öğrenci merkezlidir.Öğrencilerin daha çok devinimsel becerileri kazanmalarında etkilidir. Öğrenciler becerileri yaparak-yaşayarak öğrenirler.

BENZETME

Öğrencilerin, sınıf içinde bir olayı gerçekmiş gibi ele alıp üzerinde eğitici çalışma yapmalarına imkânsağlar. Uygulamada, zaman ve mekân genel olarak sınırlanmakta ve oluşturulmak istenen gerçekdurumun anlamlı yönleri seçilmektedir. Uçuş öncesi, pilotların ve astronotların yapay şartlarda,simülasyonlarla eğitim görmeleri, benzetme tekniğine birer örnektir. Bu teknik, öğrenmeyi soyutluktankurtarmakta, yaparak-yaşayarak öğrenmeyi sağlamaktadır.

EĞİTİCİ OYUNLAR

Öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesini ve daha rahat bir ortamda tekrar edilmesini sağlayan bir öğretimtekniğidir. Oyunlar, öğrencilere neşeli ve rahat bir ortam sağlar ve sınıf içi çalışmalara değişiklik getirir.Oyunlar yoluyla en pasif öğrencilerin bile etkinliklere katılımı sağlanabilir. Oyunlar, öğrencilerin farklıseviye ve yeteneklerine uyarlanabilecek esneklikte, basit, kolay ve ilginç olmalıdır.

GÖRÜŞME

Bir konu ya da sorunla ilgili olarak bir kişi ya da uzmanın görüşlerini alma işidir. Sınıf dışı etkinliklerdeöğrenciler, çeşitli konularda uzman kişilere gidip bilgi alma yoluyla görüşme tekniğini kullanabilirler.Görüşme tekniğinde, daha çok planlı görüşme yolları öğretilmelidir. Güdümlü görüşmede sorulacaksorular önceden belirlenmelidir.

PROJE

Proje, öğrencilerin yaratıcılığını geliştiren; onları düşünmeye, incelemeye, araştırma yapmayayönlendiren bir tekniktir. Proje, “öğrencilerin genellikle somut bir ürüne ulaşmak için tek başlarına yada küçük gruplar hâlinde, bir görev üzerinde uzun süreli bireysel ya da birlikte çalışmaları” şeklindetanımlanır. Öğrencilerin kendi öğrenmelerinden sorumlu olduklarını ve öğrenmek için enerji doluolmalarını görmek, projelerin en iyi olan tarafıdır. Projelerin öncesinde, öğrencilere konu hakkında nebildiklerini ve ne bilmek istediklerini listelemek için beyin fırtınası yaptırılabilir. Bu sayede, öğrencilerinprojelerini nasıl organize edeceklerini düşünmeleri de sağlanmış olur. Projeler, öğrencilere önemlikonularda kendi başlarına karar almalarını öğretir ve onların kendilerine olan güvenlerini artırır.

ÖRNEK OLAY İNCELEMESİ

Gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin sınıf ortamında çözülmesi yoluyla öğrenmenin sağlanmasıdır.Öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğrencilere bir beceriyi kazandırmak, o konuda uygulama yaptırmakya da günlük hayatta karşılaşılan gerçek bir problemin çözümünü göstermek amacıyla kullanılır. Örneğinöğrencilerden sorunlu bir olaya aktif olarak katılmaları, olayın sebepleri hakkında fikirler ve çözümönerileri üretmeleri istenebilir (Sorunlu olay, gerçek ya da hayalî olabilir.).

194

Görsel sanatlar dersinde öğrencilerin, öğrenme-öğretme sürecinde uygulama yaparken, etkinliklereyönelik belirlenecek çeşitli araç-gereçleri kullanmaları gerekmektedir. Bu nedenle öğretmenlerin,öğrenme-öğretme sürecinde kullanılmasını önerecekleri araç-gereçleri özenle seçmeleri; ortamı,öğrencilerin sağlığına ve güvenliğine uygun bir şekilde düzenlemeleri gerekmektedir. İlköğretimdeöğrenme-öğretme sürecinde, uyulması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri şunlardır:

• Sınıf veya atölye ortamının, ders öncesinde ve esnasında iyi bir biçimde havalandırılması gereklidir.

• Sınıf veya atölye ortamının, aydınlık, tozsuz ve rutubetsiz olmasına özen gösterilmelidir.

• Sınıf veya atölye ortamının temizliğinin, her uygulama sonrası yapılması gerekmektedir.

• Sınıf veya atölye ortamında, mutlaka ilk yardım dolabı ve çöp kutusu olmalıdır.

• Sınıf veya atölye ortamında, öğrencilerin araç-gereçlerini koyabileceği, malzeme dolabı veyadeposu olmalıdır.

• Sınıf veya atölye ortamında, araç ve gereçlerin kullanımı hakkında açıklayıcı panolar ve levhalarbulunmalıdır.

• Araç-gereçlerin kullanımı hakkında öğrenciler, uygulama öncesi bilgilendirilmelidir.

• Uygulama öncesi, sıra veya masaların üzerinde muşamba örtüler kullandırılmalıdır.

• Uygulamalarda, maket bıçağı gibi kesici ve delici aletleri ilköğretim birinci kademedeki öğrencilerinkullanmasına engel olunmalıdır. Kesme işlemi için, ucu sivri olmayan kâğıt makası kullanılmalıdır. Dahaüst sınıflarda ise maket bıçağının kullanımını gerektiren durumlarda, öğretmen gözetimi ve rehberliğiyapılmalıdır. Sıra veya masa üzerine duralit yerleştirerek maket bıçağının sıralara zarar vermesiengellenmelidir.

• Öğrenciler, uygulama sonrası, el ve tırnak temizliğini bol su ve sabun ile yapmalıdır.

• Artık malzemenin kullanılması gereken uygulamalarda, artık malzemeler temiz ve sağlığa zararvermeyecek özellikte olmalıdır.

• Uygulama için kullanılacak olan yapıştırıcı malzemeler kokusuz olmalıdır. Mum tipi katı yapıştırıcılar,plastik tutkal, öğretmen ya da veli tarafından hazırlanacak olan kola kullanılmalıdır. Asetonlu ve kokuluyapıştırıcıların zararları öğrencilere anlatılmalı, gerekli uyarılar yapılmalıdır.

• Sentetik boya, vernik, terebentin gibi uçucu ve keskin kokulu malzemeler, ilköğretim birincikademede kesinlikle kullanılmamalıdır.

• İlköğretim okullarında sentetik, selülozik tiner ve benzin türü eriyikler hiçbir şekilde kullanılmamalıdır.

• Öğretmen, çekiç gibi araç-gereçlerin kullanımında rehberlik yapmalıdır.

• Sınıf veya atölye içerisindeki prizlerin kullanımı, öğretmen tarafından yapılmalıdır.

• Öğretmen, sınıf veya atölye dışı etkinliklerde, çevre ve ortam şartlarının gerektirdiği sağlık vegüvenlik önlemleri konusunda öğrencileri bilgilendirmelidir.

195

SAĞLIK TEMİZLİK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Resim 1

“Tahtında Oturan Ana Tanrıça Heykelci¤i”

Piflmifl toprak, MÖ 6. bin y›l›n ilk yarısı

(Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara)

197

Resim 2

“‹kiz ‹dol”

Altın (yük: 3,1 cm), Alacahöyük, ‹lk Tunç Ça¤ı


Resim 3

“Çift Bafllı, Çift Boyunlu, Kufl Gövdeli ‹dol”

Piflmifl toprak


198

Resim 4Piflmifl toprak, “Ceylan Biçimli Kap”

(Anadolu Medeniyetleri Müzesi)

Resim 5“Kuca¤ında Çocuk ile Tanrı Ana”

Altın takı, MÖ 14 - 13. yy. Hatti ve Hitit Uygarlıkları(Metropolitan Museum, New York)

199

Resim 6Vincent Van Gogh (1853-1890), “Sarı Baflaklar”

Resim 7Vincent Van Gogh (1853-1890), “Selvi A¤açlı Yol”

200

Resim 8Paul Cézanne (1839-1906), “Natürmort”

Resim 9Edgar Degas (1834-1917), “Balerinler”

201

Resim 10Edgar Degas (1834-1917), “Desen”

202

Resim 11Edvard Munch, “Çocuklar”

(1863-1944)

Resim 12Jean François Millet (1814-1875), “Baflak Toplayan Kadınlar”

203

Resim 13Pablo Picasso (1881-1973), “‹spanyol”

204

Resim 14Wassily Kandinsky (1866-1944), “Pano 3”

205

Resim 15

Paul Klee (1879-1940), “Minik Cücenin Minik Masalı”

206

Resim 16Jackson Pollok, “Doğa” (1912-1956)

Resim 17Osman Hamdi Bey (1842-1910), “Portre”

207

Resim 19

fieker Ahmet Pafla (1841-1907), “Natürmort”

Resim 18

Süleyman Seyyit Bey (1842-1913), “Kavunlu Natürmort”

208

Resim 20Fikret Mualla Saygı (1903-1967), “Bir eseri”

209

Resim 21Piet Mondrian (1872-1944), “Kompozisyon”

210

Resim 22Turgut Zaim (1906-1974), “Yörükler”

Resim 23Turgut Zaim (1906-1974), “Atatürk ve Silah Arkadaflları”

211

Resim 24Turgut Zaim (1906-1974), “Ürgüp”

212

Resim 25Orhan Peker (1927-1978), “Portre”

213

Resim 26Sabri Berkel (1907-1993), “Soyutlama”

Resim 27fieref Akdik (1899-1972), “Okula Kayıt”

214

Resim 28fieref Akdik (1899-1972), “Atatürk Telgraf Baflında”

215

Resim 29Neflet Günal (1923-2002), “Anne ve Çocuk”

Resim 30Neflet Günal (1923-2002), “Duvar Dibi”

216

Resim 31Bedri Rahmi Eyubo¤lu (1913-1975), “Gecekondular”

217

Resim 32Mustafa Pilevneli (1940- ...), “Kibele”

218

Resim 33Nuri Abaç (1926-2008), “Balıkçı”

219

Resim 34Nuri Abaç (1926-2008), “Lokantada”

220

Resim 35‹brahim Balaban (1921- ...), “Bereket Ana”

221

Resim 36Mürflide ‹çmeli (1930 - ...), “Umut Dünyası”

222

Resim 37Ferruh Bafla¤a (1914 - ...), “Kompozisyon”

223

Resim 38

Hasan Pekmezci (1945 - ...), “Kafes Kufllar›”

224

Resim 39Söbütay Özer (1949-2007), “Güvercinler”

225

Resim 40

Emin Barın (1913-1987), “Özgün Yazı”

226

Resim 41‹hap Hulisi Görey (1898-1986), “Beykoz Kunduraları” (Afifl)

227

Resim 42Sadık Karamustafa (1946- ...), “‹stanbul Film Festivali” (Afifl)

228

Resim 43Yurdaer Altıntafl (1935- ...), “‹stanbul Film Festivali” (Afifl)

229

Resim 44Yurdaer Altıntafl (1935-), “‹stanbul Film Festivali Afifli”

230

Resim 45Mengü Ertel (1931-2000), Tiyatro Afifli

231

Resim 46Mengü Ertel (1931-2000), Moskova Olimpiyatları Afifl Yarıflması

Üçüncülük Ödülü (1980)

232

Resim 47Levnî (17. yy. - 1732), “Gül Koklayan”

233

Resim 48Matrakçı Nasuh (?-1564), “Süleymanname”

234

Resim 49Matrakçı Nasuh (?-1564), “Süleymanname”

235

Resim 50“Karagöz - Hacivat”

236

Resim 51Nusret Hepgül (1920- ...), “Ebru Örne¤i” (XX. yy.)

237

Resim 52Resim-Heykel Müzesi (Ankara)

Resim 53Anıtkabir, mozale bölümüne bakıfl

238

Resim 54Heinrich Krippel (1883-1945), “Atatürk Heykeli” (Ulus, Ankara)

239

Resim 55Auguste Rodin (1840-1917), “Düflünen Adam”

240

Resim 56

“Mozaik Örne¤i” (Hatay Arkeoloji Müzesi, Antakya)

241

Resim 59

242

Resim 60

243

Resim 61

244

Resim 62

245

Resim 63

246

247

Türkiye'deki Müzeler

Anıtkabir Müzesi

http://www.tsk.mil.tr/anitkabir/index.html

Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi

http://www.bodrum-museum.com

Rahmi Koç Endüstri Müzesi

http://www.rmk_museum.org.tr

Vehbi Koç Sadberk Hanım Müzesi

http://www.sadberkhanimmuzesi.org.tr

Sanal Müze

http://www.sanalmuze.com

Alacahöyük

http://rehber.ankararehberi.com/alacahoyuk.asp

Alagöz Karargahı

http://rehber.ankararehberi.com/alagoz.asp

AKM

http://rehber.ankararehberi.com/akm.asp

Atatürk'ün Evi

http://rehber.ankararehberi.com/ataevi.asp

Beypazarı

http://rehber.ankararehberi.com/beypazari.asp

Cumhuriyet

http://rehber.ankararehberi.com/cumhuriyet.asp

Çatalhöyük

http://rehber.ankararehberi.com/catalhoyuk.asp

Doğa Tarihi

http://rehber.ankararehberi.com/dogatarihi.asp

Etnografya

http://rehber.ankararehberi.com/etnografya.asp

Gordion

http://rehber.ankararehberi.com/gordion.asp

Hattuşaş

http://rehber.ankararehberi.com/hattusas.asp

Kayseri

http://rehber.ankararehberi.com/kayseri.asp

Kurtuluş Savaşı

http://rehber.ankararehberi.com/kurtulusm.asp

MÜZELERİN İNTERNET ADRESLERİ

248

Resim Heykel

http://rehber.ankararehberi.com/resimheykel.asp

Yazılı Kaya

http://rehber.ankararehberi.com/yazilikaya.asp

İstanbul’daki Müzeler

http://www.bigglook.com/biggtravel/mistanbul.asp

Ankara’daki Müzeler

http://www.bigglook.com/biggtravel/mankara.asp

Bursa’daki Müzeler

http://www.bigglook.com/biggtravel/mbursa.asp

İzmir

http://www.izmirturizm.gov.tr/t_muzeler.html

Adana Arkeoloji Müzesi

http://www.kultur.gov.tr

Adana Atatürk Müzesi


Adana Etnografya Müzesi


Adana - Misis Mozaik Müzesi


Adana Ören Yerleri


Adıyaman Müzesi


Afyon Müzesi


Ağrı İshak Paşa Sarayı


Aksaray Müzesi (Zinciriye Medresesi) ve Bağlı Ören Yerleri


Amasya Müzesi


Ankara - Agustus Tapınağı


Ankara - Anadolu Medeniyetleri Müzesi


Ankara - Atatürk Kültür Merkezi Cumhuriyet Devri Müzesi


Ankara - Etnografya Müzesi


249

Ankara - Gordion Müzesi


Ankara - II. Türkiye Büyük Millet Meclisi Cumhuriyet Müzesi


Ankara - Kurtuluş Savaşı Müzesi (I.TBMM Binası)


Ankara - Şefik Bursalı Müze Evi


Ankara - Resim Heykel Müzesi


Ankara - Roma Hamamı


Antalya Müzesi


Antalya - Alanya Müzeleri ve Ören Yerleri


Antalya - Alanya Dim Mağarası


Antalya - Noel Baba Kilisesi


Antalya - Perge


Antalya - Side Müzesi


Aydın Müzesi


Aydın - Afrodisias Müzesi


Aydın - Milet Müzesi


Aydın Ören Yerleri


Balıkesir - Bandırma Arkeoloji Müzesi


Balıkesir - Kuvayı Milliye Müzesi


Bartın - Amasra Müzesi


Bilecik Söğüt Müzesi


Bitlis Ahlat Müzesi


Bolu Müzesi


250

Burdur Müzesi


Bursa Müzeleri


Bursa - İznik Müzesi


Çanakkale Müzesi


Çankırı Müzesi


Çorum Müzeleri


Çorum İli Ören Yerleri


Denizli Müzeleri ve Ören Yerleri


Diyarbakır Müzeleri ve Tarihi Kültürel Değerleri


Diyarbakır Ören Yerleri


Edirne Müzesi


Elâzığ Müzeleri ve Ören Yerleri


Erzincan Müzesi


Erzurum Arkeoloji Müzesi


Erzurum Atatürk Evi Müzesi


Erzurum - Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi (Yakutiye Medresesi)


Eskişehir Müzeleri


Eskişehir - Seyitgazi Müzesi


Gaziantep Müzeleri


Gaziantep - Hasan Süzer Etnografya Müzesi


Giresun Müzesi


251

Hatay Müzesi


Isparta Müzesi


Isparta - Yalvaç Müzesi ve Ören Yerleri


İçel - Anamur Müzesi ve Ören Yerleri


İçel - Mersin Atatürk Evi Müzesi


İçel - Mersin Müzesi


İçel - Silifke Müzesi


İçel - Silifke Atatürk Evi


İçel - Tarsus Müzesi


İstanbul - Arkeoloji Müzesi


İstanbul - Aya İrini(St.İrene)


İstanbul - Ayasofya Müzesi


İstanbul - Ayasofya Müzesi I. Mahmut Kütüphanesi


İstanbul - Büyük Saray Mozaikleri Müzesi


İstanbul - Divan Edebiyatı Müzesi (Galata Mevlevihanesi)


İstanbul - Fethiye Müzesi (Pammakaristos)


İstanbul - İmrahor Anıtı (İlyas Bey Camii) St.Studios Manastırı

Hagios Ionnes Prodromos Bazilikası


İstanbul - Kariye Müzesi


İstanbul - Türk ve İslam Eserleri Müzesi


İstanbul - Rumelihisarı Müzesi, Yedikulehisarı Müzesi, Anadoluhisarı Müzesi


252

İstanbul - Tekfur Sarayı


İstanbul - Topkapı Sarayı Müzesi


İstanbul - Yıldız Sarayı


İzmir - Agora


İzmir - Bergama Müzesi


İzmir - Birgi Çakırağa Konağı


İzmir - Efes Müzesi


İzmir - Efes-Selçuk


İzmir - Meryem Ana Evi


İzmir - Arkeoloji Müzesi


İzmir - Atatürk Müzesi


İzmir - Çeşme Müzesi


İzmir - Etnografya Müzesi


İzmir - Ödemiş Müzesi


İzmir - Tire Müze Müdürlüğü


Kahramanmaraş Müzesi


Karaman Müzesi


Kars Müzesi


Kastamonu Müzeleri


Kayseri Müzesi


Kırklareli Müzesi


Kırşehir Müzesi


253

Kocaeli Müzeleri ve Ören Yerleri


Konya - Akşehir Müzesi


Konya - Kilistra


Konya - Mevlana Müzesi


Konya Müzeleri ve Ören Yerleri


Malatya Müzesi


Manisa Müzesi


Mardin Müzesi


Muğla - Bodrum Su Altı Arkeoloji Müzesi


Muğla - Fethiye Müzesi


Muğla - Milas Müzesi


Muğla - Marmaris Kalesi ve Arkeoloji Müzesi


Muğla Müzesi ve Ören yerleri


Nevşehir Müzesi ve Ören Yerleri


Niğde Müzesi


Ordu Etnografya Müzesi


Osmaniye Karatepe-Aslantaş Geç Hitit Kalesi


Sakarya Müzesi


Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi


Sinop Müzesi


Sinop - Le Musée De Sinop


254

Sivas Müzeleri


Şanlıurfa Müzesi


Tekirdağ Müzesi


Tokat Müzesi ve Ören Yerleri


Trabzon Müzesi


Trabzon Ayasofya Müzesi


Uşak Müzeleri


Van Müzesi ve Ören Yerleri


Zonguldak Müzeleri



Ankara - Atatürk'ün Mekânı Müze Köşk


Ankara - Anıtkabir


Ankara - 100. Yıl Kız Teknik Öğretim Müzesi


Ankara - Atatürk Evi


Ankara - MTA Tabiat Tarihi Müzesi


Ankara - Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu Müzesi


Ankara - TRT Müzesi ve Ulusal Kurtuluş Sergisi


Ankara - T.C. Ziraat Bankası Müzesi


Ankara - ODTÜ Müzesi


Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi "Oyuncak Müzesi"


Ankara - Eğit-Der Eğitim Özel Müzesi


255

Ankara - Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi


Ankara - Mehmet Âkif Ersoy Evi


Ankara - Beypazarı Kültür ve Tarih Müzesi


Ankara - Hacı Bayram Camii


İstanbul - Orhan Kemal Müzesi


İstanbul - Rahmi M. Koç Müzesi


İstanbul - Sadberk Hanım Müzesi


İstanbul - Tekel Müzesi


Edirne - Sultan II. Bayezit Külliyesi Sağlık Müzesi


Edirne - Türk Psikiyatri Tarih Müzesi


Erzincan Kemaliye Ocak Köyü Özel Müzesi


Erzurum - 23 Temmuz Kongre Salonu Müzesi


Karabük Kardemir Demir Çelik Müzesi


Konya Büyükşehir Belediyesi A.R. İzzet Koyunoğlu Müzesi


Suna-İnan Kıraç Kaleiçi Müzesi


256

Yurt Dışındaki Müzeler

Aedes Gallery Berlin

http://www.aedes-galerie.de

American Museum of Naturel History

http://www.amnh.org

ARCAM: Architecture Center Amsterdam

http://www.arcam.nl

Bienvenue (Web Museum, Paris)

http://www.ibiblio.org/wm

Exploratorium (The Museum of Science, Art and Homan Perception)

http://www.exploratorium.edu

Guggenheim Museum

http://www.moma.org

Musèe du Louvre

http://www.louvre.fr

Museum of Science

http://www.mos.org

Museum of Finnish Architecture

http://www.mfa.fi

National Postal Museum

http://www.postalmuseum.si.edu

NMSI: The National Museum of Science and Industry

http://www.nmsi.ac.uk

Smithsonian American Art Museum

http://www.nmaa.si.edu

Smithsonian National Air and Space Museum

http://www.nasm.si.edu

The British Museum

http://www.thebritishmuseum.ac.uk

The Metropolitan Museum of Art

http://www.metmuseum.org

The Museum of Modern Art

http://www.moma.org

The Natural History Museum (London, England)

http://www.nhm.ac.uk

UCMP: UC Museum of Paleotology

http://www.ucmp.berkeley.edu

United States Holocaust Memorial Museum

http://www.ushmm.org

V&A: Victoria and Albert Museum

http://www.vam.ac.uk

257

afiş: Önemli bir olayı, günü, özel durumu ya da yeni çıkan bir ürünü tanıtmak için, fotoğraf veçeşitli baskı tekniklerinin olanaklarından yararlanılarak yapılan, yazılı ve resimli görsel bir (grafik) sanatürünü.

ahenk: Uyum.

akım: Ortak sanat görüşünün özelliklerini gösteren, ortak davranış ve tutum içindeki sanatçı veyasanat yapıtlarının gruplandığı kategori.

akrilik: İçinde sentetik özellikler içeren su ile inceltilebilen bir sulu boya türü.

alegori: Bir olayın semboller-imgeler yoluyla özelleştirilerek (şahıslaştırılarak) doğada gerçekteolmayan bir biçimde betimlenmesi [Antik dönemde, mitolojide resim ve heykellerde sıkça görülür.].

algılamak: Bir olayı veya bir nesnenin varlığını duyum yoluyla yalın bir biçimde bilinç alanına almak,idrak etmek.

altın oran: İlk kez, Antik Çağda geliştirilen en yetkin oranlamaya ait matematik kuramı ve bukurama bağlı olarak Romalı bir mimarın kullandığı klasik ölçü sistemi (Evrensel anlamda uyumun,idealin ve erdemin bu ölçüye bağlı olduğu düşünülür. Çoğunlukla “küçük parça ile büyük parça arasındakiilişkinin, büyük parçayla bütün arasındaki ilişkinin aynı olması” doğrultusunda hareket ederek çizgilerve dikdörtgenlerin parçalara bölünmesi için yaygın olarak kullanılmıştır. Bu mantığa göre bölünmüşbir çizgide, küçük kısmın büyük kısma oranı, büyük kısmın bütüne oranına eşittir.).

amblem: Bir şeyi simgeleyen biçim, bir konunun yazı veya resimle sembolleştirilmesi.

anatomi: 1. İnsan ve hayvan vücudunu oluşturan ögeleri inceleyen bilim dalı. 2. Kas ve kemiksisteminin araştırılmasıyla, etüdüyle uğraşan bilimsel bir disiplin alanı.

anıt: Abide (“Anmak” kökünden türetilen anıt sözcüğü, bir olayı hatırlatmak, önemli bir kişinin\kişilerin ya da kültürün anısını yaşatmak; askerî bir başarıyı, toplumun değer verdiği bir ilke, düşünce,kavram ya da ülküyü yüceltmek, simgelemek amacıyla, konuyla ilgili bir yere, bir meydana, geniş biralandan görülebilecek biçimde çevreye egemen bir konuma yerleştirilen yazıt, sütun, heykel ya damimari yapıtları tanımlar.).

antika: Eski uygarlıklardan kalma, kültürel ve sanatsal değer taşıyan, taşınabilir nitelikte eşya venesneler.

asimetrik denge: Eşit ya da eşit olmayan görsel ağırlıktaki ve çekicilikteki ögelerin düzenlenmesi.

astar boya: Daha az emici hâle getirmek için yüzeye sürülen, kalınlık veya saydamlık verecek birtabaka olarak kullanılan sıvı (Özellikle “tutkallı astar” sıkça kullanılır.).

batik: Kumaş deri veya kâğıt süslemede kullanılan bir baskı tekniği.

betimleme: Tasarlama, bir şeyi sözle veya yazıyla anlatma, göz önünde canlandırma, tasvir.

bezeme: Herhangi bir yüzeyi motifle süsleme, tezyin.

biçim: Bir nesnenin görme ya da dokunma organları ile algılanabilmesini sağlayan, kendine özgügerçekçiliği olan şekil.

bilişsel alan: Öğrencilerin bilim, hatırda tutma, sebep ve sonucu anlama, bilgilerini yaşantısındakullanma, öğrendiği bilgileri analiz edip araştırma, sentezleyip yeni düşünsel bilgiler üretme, yargılayarakdeğerlendirme gibi zihinsel süreçlerinin bütünüyle ilgilenen ve bu süreçlerle açıklanan öğrenme ürünlerihakkında bilgi veren alan.

boşluk: bk. Espas.

cam mozaik: Küçük renkli cam parçacıklarıyla yapılan mozaik.

çini: Duvar kaplaması olarak kullanılan renkli ve genellikle bezeli ve sırlı seramik plak.

deformasyon: Bir konuyu, özelliğini bozmadan, daha etkili anlatabilmek için bazı yerlerini olduğundanfazla göstermek.

TERİMLER VE KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ

258

dekorasyon: Mekânı oluşturan ögelerin ve yüzeylerin düzenlenmesi eylemi.

dekoratif: Değişiklik göstermeyen, sınırlı uzunluk ve genişliğe sahip süsleyici unsur.

denge: 1. Ögelerin birbirleri ile olan ilişkilerinin resim düzen içindeki ifadesi. 2. Bir kompozisyondarenk, biçim, yön, ölçü gibi değerlerin kendi içerisindeki karşıt değerlerini birbirine yaklaştıran ya dabir bütün içinde algılatan bir tasarım sonunda elde edilmiş olan nitelik.

desen: 1. Çizgi resim. 2. Görsel bir etki yaratmak amacıyla yapılmış çizgi resimlerin hepsi.

devinim: Yer değiştirme, bir noktanın uzaydaki bir durumdan başka bir duruma geçişi, zaman içindedurum değiştirme, hareket.

dogma: Doğruluğu sınanmadan, doğru diye öne sürülen öğreti.

dogmatik: Güven ve otoriteyi savunan, katı, kuralcı.

doku: Bir nesnenin yapı özelliklerine bağlı, onun tümünü kapsayan veya temsil eden; görülebilen,dokunulabilen görsel ve dokunsal etki.

dört boyutlu: Derinlik, genişlik ve uzunluk kadar zamana da bağlı olan, bu kavramların hepsiniiçeren boyut ölçüsü.

duyuş: Bir algının insan ruhunda bıraktığı iz.

ebru: Tuz ve çeşitli maddelerle yoğunlaştırılmış suya damlatılan ya da serpilen özel boyaların, üzerineyatırılan bir tabaka kağıda aktarılması ile oluşturulan hareli bezeme tekniği.

eleman: Bir sanat eserini oluşturan ve kendi başına da varolabilen parça, unsur, öge (Örneğinresimde, renk ve çizgi birer elemandır.).

empresyonizm: Avrupa resminde ilk olarak geleneksel resimden ayrılmayı başaran ve Rönesanstanberi izlenilen atölye resminin siyah-beyaz, ışık-gölge ve bilimsel perspektif kurallarının çözülmesindebaşlangıç sayılan sanat eğilimi (1877'de Paris'te sergilenen ve “Soleil Levant” adını taşıyan bir tabloyayapılan eleştiride alay olarak yazılan “Impressionist” sözcüğünden doğmuştur, akımın öncüleri Seuartile Signac'tır.).

enteriyör: İç mekân resmi, bina içini gösteren resimlere denir.

endüstri ürünü: Günlük kullanım amaçlı üretilen, çoğaltılabilen ürün.

epik: Destansı.

eskiz: Bir tasarımın ya da planın bütün hatlarının özelliklerini gösteren genel çizim.

espas: Resimde derinlik etkisi, mekân.

estamp: 1. Baskı resim tekniği. 2. Çinko, bakır, lito taşı, tahta ya da linolyum üzerine yapılmış olanresim çalışmalarından kâğıda basılmış olanlar.

estetik: Güzelliğin insan aklı ve duyuları üzerindeki etkilerini konu olarak ele alan felsefe dalı.

etüt: Bir kompozisyon ya da figürün, bir kısmının ya da tamamının ayrıntılı betimlemesi.

figür: Resim ya da heykel sanatlarında, betimlenmiş gerçek ya da hayal ürünü her tür varlık veyanesne.

figüratif: 1. Resim ve heykelde, doğayı ve nesneleri biçim olarak gösteren eser. 2. Son zamanlardasoyut sanatın ortaya çıkmasıyla yaygınlaşan, eserde doğadan istifade edildiğini belli etmek, sanatçınındoğacı anlayışını açıklamak için kullanılan terim.

form: Işık, gölge, renk, anatomi, çizgi ve doku gibi elemanların hepsinin birden oluşturulduğugörünüm.

fovizm: 1905-1907 yılları arasında meydana gelen, bir grup ressamın öncülük ettiği özgün bir sanatakımı (Fouve: Fr. Vahşi hayvan. - Tanımlamayı ilk kez sanat eleştirmeni Louis Vauxcelles kullandı. Busanatçıların “Fouve” olarak tanımlanmalarının nedeni ise onların boyayı tüpten çıktığı gibi kullanmalarıydı.

259

Modern resmin renk anlayışında köklü değişiklikler yapan, renk alışkanlıklarını kırmakla modern sanattaâdeta bir devrim gerçekleştiren “fovlar”, bir ağacın gövdesini ya da denizi pekâlâ kırmızı olarakbetimleyebiliyorlardı.).

frontal görünüş: Bir kişinin ya da nesnenin, vesikalık fotoğraflarda olduğu gibi önden görünüşü.

fütürizm: 1909'da İtalya'da önce şiirde sonra resimde ortaya çıkan, zamana bağlı çeşitli durumve yaşantıları birleştiren bir görüş, sanat akımı.

goblen: Fransa'da duvarlara asılmak üzere yapılan renkli, resimli halılar.

Gotik: Avrupa'da Orta Çağ sanatına ait bir üslup devresi (Bu ismin ortaya çıkmasında İtalyan ressamıGhiberti'nin rolü olmuştur. Gotik Dönemin zaman bakımından devamı çeşitli ülkelerde değişik olmuştur.Kendi içinde “Erken, Yüksek ve Geç Gotik” olmak üzere üç devrede incelenir.).

grafik sanatlar: Tahta baskı, bakır, çinko gravür ve litografi gibi çeşitli basım ve çoğaltma tekniklerikullanılarak yapılan resimleri ele alan sanat türleri.

gravür: Metal bir plak üzerinde, asit ya da bir uç yardımıyla oyulan yerlere mürekkep yedirilerekyapılan oyma desenin, bir pres yardımı ile kağıt üzerine geçirilmiş baskısı.

hataî: Filiz ve çiçek motiflerinin stilize edilerek birbirine dolaşması ile meydana gelen, Orta Asyaçıkışlı Türk tezyinatına verilen isim.

höyük: Aynı yerleşim merkezine farklı dönemlerde kurulan şehirlerin yıkılması ve her yıkılan yapıkatmanının bir öncekinin üstüne binmesi sonucu oluşan yapay tepeler.

içerik: Bir sanat eserinde betimlenen olayların, aktarılan bilgilerin tümü.

idealizm: Hayalî düşüncelere yani idelere göre eser yaratma görüşü (Descartes, Gothe ve Hegelbu felsefenin öncüleridir.).

idol: İlkel kavimlerde, tapınılan küçük heykellere verilen ad.

ikon: Hristiyanlıkta Hz. İsa, Hz. Meryem ya da azizeleri betimleyen resimlere verilen ad.

illüstrasyon: 1. Kitap resimleme sanatı. 2. Kitap resmi.

imge: 1.Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey, düş, hayal, hülya. 2. İnsan bilincineduyumlar yoluyla gelen nesnelerin yansıması.

informel sanat: 1945-1960 yılları arasında ortaya çıkan bütün soyut sanat akımlarını tanımlayansanat terimi (İnformel sanat, figürü kesin bir biçimde reddeder.).

ipek baskı: Kumaş, bez vb. üzerine yapılan bir çeşit baskı tekniği (Bir kasnak altına gerilen incedokulu ipek bir bezin yüzeyinde, çizilen bir resme uygun olarak boya gelecek kısımları açık bırakılır.Boya gelmeyecek kısımlar ise yağlı boya ile kapatılır. Bu işten sonra, kasnak içine boya konur ve cetvelgibi bir tahta ile boya kasnak içine yaydırılır. Daha sonra, bezin kapatılmamış olan yerlerinden sızdırılarakkasnak altına konan resim kâğıdı ya da bez üzerine geçirilir. Bu teknik ile kasnaklar çoğaltılıp her renkiçin ayrı kalıp yapılarak çok renkli ipek baskı resim yapılır.).

izlenimcilik: bk. Empresyonizm.

kakma: Düz bir zemini oyup içine o oyulan yer kadar renkli parçalar yerleştirme tekniği.

karikatür: İnsan çehrelerinin belli karakterlerini, politik olayları, toplumdaki çeşitli durumları,gülünçleştirme ya da eleştirme amacıyla, deformasyona uğratarak resimleme işi (İt.caricare-abartmalısözcüğünden yapılmıştır.).

kazıma gravür: Metal, tahta, linolyum vb. maddelerden yapılan oyma için elverişli yüzeylere, çelikoyma aletleri ile kazınan resim üzerine mürekkep sürülmesi yoluyla yapılan basım tekniği (Kazınmışyüzeylerin oyulmamış düz kısımlarına mürekkep sürülerek yapılan baskıya “düz baskı”, kazınmış yerleremürekkep yedirilerek yapılan baskıya ise “derin baskı” denir.).

kiç: Değersiz eser.

klasisizm: 16. yüzyılda Andre Palladdio tarafından İtalya'da ortaya konan ve 17. yüzyılda, İtalya

260

dışında özellikle Fransa ve İngiltere'de gelişmiş olan mimari akım.

kolay baskı: Toplanan doğal malzemelerin üzerlerine boya sürülerek bir yüzey üzerine iz bırakacakşekilde yapılan baskı.

koleksiyon: 1. Herhangi bir malzemenin çeşit, özellik, nitelik vb. bakımlardan toplanarak tasnifedilmesi. 2. Öğrenme, yarar sağlama veya zevk amacıyla bir araya getirilmiş ve özeliklerine göresınıflara ayrılmış nesnelerin bütünü.

kompozisyon: Bir sanat eserinde, sanatın elemanlarının sanatın ilkelerine göre düzenlenmesi.

konservasyon: Arkeolojide bir eseri olduğu gibi muhafaza etme tekniği.

konstrüksiyon: Yapı, bir yapıda taşıyıcı nitelikte olan ve bir araya gelerek bir yapıyı oluşturan ögelerbütünü.

konstrüktivizm: 1913 yılından sonra gelişen ve saf geometrik biçimleri benimseyen resim anlayışı(Maleviç, Tatlin ve Rodjenko'nun dikdörtgen, çember ve doğruların düzenlenmesine dayanan resimlerini1913'te Moskova'da sergilemeleri sonucu ortaya çıktı.).

kontur: Resimde nesneyi belirgin gösteren çevre çizgisi.

kurgan: Tarih öncesi çağlarda (Tunç ve Demir çağları), bugünkü Altay ve Güney Rusya bölgelerinde,eski Türk mezar yapıları.

kübizm: 1907 yılında Cezanne'ın hatırasına saygı olarak Fransız Hükûmeti tarafından açılanretrospektif bir sergide, Picasso ile Braque'ın kendi aralarında yaptıkları eleştiri ve yorumlar ile ortayaçıkan bir sanat akımı (Doğa görünüşlerini geometrik bir parçalanmaya tabi tutup tablo yüzeyini doğaunsurlarından kurtararak yeniden inşa etme amacını güder. Figürün tümünü basitleştiren geometrikinşaya “sentetik kübizm”, bir figürün her taraftan görünüşünü dikkate alarak yapılan parçalamaya ise“analitik kübizm” denir.).

lak: “Rhus vernicifera” denilen bir ağacın öz suyundan elde edilen bir tür vernik.

lavi: Tek renk sulu boya ya da mürekkep ile yapılan leke etkili bir resim tekniği (Daha çok ağaç uçlayapılmış desenlerde, leke ile kontrast olanakları ve oylum etkisi sağlanması için kullanılır.).

leke: Bir yüzey üzerinde yüzeyin renk ve tonundan daha farklı renk ve tonda fark edilen daha küçükyüzey.

litografi: Düz baskının en yaygınlarından olan bir çeşit taş baskı tekniği (Bavyera ile İsviçre'deçıkarılan ve yağı emen bir çeşit taş üzerine perdah yapıldıktan sonra, yağlı kalem ve mürekkeplerlesulu boya veya yağlı boya etkisinde istenilen resim çalışması yapılır. Resim kuruduktan sonra ulu Arapzamkı-nitrik asit karışımı bir sıvı, taş üzerindeki resme sürülür. Böylece taşın resim yapılmamış kısımlarınıntekrar yağ almasına karşı hassaslığı bozulur. Taşa mürekkep verildikten sonra üzerine konulan kâğıtile presten geçirilince taşın üzerindeki resim kâğıt üzerine çıkar.).

megaron: Önünde bir giriş, hol kısmı ve içinde yalnız bir odası olan taştan yapılmış Yunan evi.

mekân: Sanatta mekân iki ya da üç boyutlu olabilir. Fon ile objeler ve figürler arasındaki her türlüilişki.

menhir: Megalit anıtlarının bir çeşidi, herhangi bir kişi ya da olay anısına dikilen yontulmamış yüksektaşlar.

minimal sanat: 1965 yılında Richard Wolheim tarafından ortaya atılan ve Amerikan sanatı çevresiiçinde soyut ekspresyonizme ve “pop-art”a tepki sonucu gelişen bir sanat anlayışı (Minimal sanatobjeleri basit, seri olarak imal edilmiş ve hatta sıralanmış biçimde kompoze edilmelidir. Temelde, makineile üretilmiş ve kişiliksiz olmaları önem taşımaktadır.).

mimesis: İlk sanat kuramında taklit, yansıtma.

minimalizm: ABC sanatı olarak da adlandırılan, Amerika'da 1960'lı ve 1970'li yıllarda etkili olanve sanatsal biçimin aşırı yalınlığını savunan sanat anlayışı (“Minimalizm” terimi, ilk olarak 1965 yılındaRichard Wolheim tarafından kullanıldı.).

261

minyatür: Çok ince işlenmiş, küçük boyutlu resimler için kullanılan terim (Latince “kırmızı” anlamınagelen “miniare” kelimesinden gelmektedir. Bir kitapta, konu başlıkların kırmızı ile belirtmek için kullanılan“miniare” terimi, zamanla yazılı metni süsleyen ve destekleyen resimler için de kullanılmaya başladı.).

modernizm: Bilinen teknikler içinde, çağdaş anlayışa uygun olarak sanat yapma görüşü ve mesleği,çağcılık.

modele etme: Resim ve heykelde, form verme ve üç boyutlu gösterme işi (Resimde oylum duygusuuyandırma işidir.).

monografi: Bilimsel alanlarda özel bir konu veya sorun üzerine yapılan inceleme.

monokrom: Tek bir rengin açık-koyu değerleri ile yapılan resim tekniği.

monotipi: Tek bir baskı olanağı veren grafik tekniği.

motif: Bezeme ve süslemede bütün oluşturan parçalardan her birine verilen ad.

naif: 1. Saf, doğal, yapmacıksız. 2. Bir sanat alanında, eğitimsiz sanatçılar ve onların yaptıklarıeserleri tanımlamak için kullanılan terim.

natürmort: 1. “Ölü doğa” olarak da adlandırılan, konu olarak cansız varlıkların seçildiği resim türü.2. Çeşitli seramik ya da cam kapılar, meyveler, çiçekler, kitaplar, kumaşlar vb. nesnelere ait resimler.

natüralizm: Güzel sanatlarda, doğanın ışık-gölge, oranlar, renk değerleri ve karakteri, optik görünüşiçinde detaylarıyla yansıttırılması şeklindeki anlayışı.

nonfigüratif resim: 1. Figürsüz resim. 2. Wassily Kandisky'in çalışmalarıyla biçimlenen, soyutsanatı tanımlamak için kullanılan terim. Terim olarak objesiz olmayı değil figürsüz olmayı gösterir(Kandisky'ye göre resim, artık doğanın ya da nesnelerin bir ifadesi değil sanatçının resimsel elemanlarlameydana getirdiği kendine özgü bir varlıktır. Bu anlayışla birlikte, sanatın doğa ile ilişkisi gittikçe azalmış;bir resim, önce doğanın bir soyutlaması yani deformasyonu, daha sonra ise resimdeki ögelerin tamamenilkeler doğrultusunda düzenlendiği bir varlık olmuştur. Obje, dış dünyadaki bilinen nesne değil, renkve çizgilerin renk-biçim ya da matematik düzenidir.).

nötr renkler: İki komplementer rengin karışımından ortaya çıkan renkleri tanımlamak için kullanılanterim (Kırmızı ile yeşil, mavi ile turuncu, sarı ile morun karışımından nötr renkler otaya çıkar.).

obje: 1. İnsan bilincinin dışında var olan gerçeklik, maddi şey, nesne. 2. Üzerinde fikir üretilebilenve kendi grubundaki varlıkların ayrı değerlendirilebilen ve konumlandırılabilen varlık.

op art: 1. Optik sanat. 2. Amerika ve Avrupa'da 1960'lı yıllarda ortaya çıkan ve gözün optik kısmındayanılsama yaratmayı amaçlayan sanat akımı (“Op art”da optik yanılsama, resme hareketlilik etkisiverir.).

oran: İki ya da daha fazla benzer şey arasındaki büyüklük, miktar ve derece ilişkisi.

orantı: 1. Bütün içindeki parçaların ilişkilerini düzenleyen kurallar. 2. Derece, nicelik ya da ölçüyleilgili olan bir parçanın diğeriyle ya da bütünle olan karşılaştırmalı ilişkisi.

oyma baskı: Çinko, bakır ve tahta gibi plaklara kazıma olarak yapılan resimleri kâğıda basmatekniklerinin verilen ad.

örge: Bir bezemeyi meydana getiren ana ögelerden her biri.

panorama: Bir noktadan, bütün çevrenin görünüşünü gösteren manzara resimleri.

panoramik: Bir noktadan, bütün çevreyi içine alan görünüşler.

perspektif: Resmin iki boyutlu ortamında, üçüncü boyut (derinlik) yanılsaması vermek için kullanılanteknik (İki tür perspektif tekniği vardır: çizgi ve hava perspektifi. Çizgi perspektifinde, oylum ve onuniçindeki nesneler aynı görüş noktasına göre bir yüzey üzerine yansıtılır. Bu yansıtma sonucu, nesnelerbakış noktasından uzaklıklarına göre gerçek boyutlarından daha büyük ya da ufak gözükür. Bu görüşegöre, oylumun ve eşyaların tespiti, çizgi perspektifini oluşturur. Hava perspektifi adı verilen renkperspektifi ise ilk olarak Japon resminde kullanılmıştır. Bakış noktasından uzaklaştıkça, gözlemci venesneler arasında artan ışığın yansımasını etkileyen atmosfer tabakası yüzünden, nesnelerin renginin

262

daha mavileştiği gözlenmiştir.).

peyzaj: Manzara resmi.

piktografi: 1. Prehistorik (tarih öncesi) ve antik dönemlerde üretilen resim yazılarını tanımlamakiçin kullanılan terim. 2. Trafik işaretleri gibi açık bir şekilde anlaşılan göstergeler.

piktogram: Bir Hiyeroglif vb. yazı sistemlerinde bir kavramın karşılığı olarak kullanılan resimselöge.

plastik sanatlar: Yontma, oyma, kesme, biçme, birleştirme, örme yöntemleri ile biçimlendirmeyedayanan sanat dalı.

pop art: (İng.) Popüler sanatın kısaltılmış adı (1954'te İngiliz sanat eleştirmeni Lawrence Allowaytarafındın kullanıldı. Bu akım sanatçıları, endüstri ürünü artıklardan gazete parçalarına, insan ile diğercanlı ve eşyalardan alınmış hazır doğa nesnelerine değin ne varsa çalışmalarında kullanmışlardır.).

portfolyo: Taşınabilir koleksiyon.

portre: Resim sanatında genel olarak bir insan figürün sadece omuzlardan itibaren yüzünün konualındığı resimler.

prototip: Model olarak ele alınan, esas, orijinal.

puantilizm: Noktacılık (Georges Seurat, empresyonizm yöntemlerinden yararlanarak renk görüntüsününbilimsel kuramını incelemiş, resimlerini katışıksız renklerle yani renkleri palet üzerinde karıştırmadannoktalar hâlinde yan yana getirerek mozaik gibi boyayarak yapmıştır.).

rakursi: 1. Kısa görünüş. 2. İnsan, nesne, varlık vb. resmi yaparken derinlik yanılsaması oluşturmak,resmedilen ögenin mekânda geriye doğru gidişini göstermek için kullanılan bir betimleme yöntemi.

realizm: 1839 yılında ortaya atılan, konu ve üslup bakımından yaşamı ve doğayı olduğu gibiyansıtma, biçimleme anlayışı (Realist sanatçılar, “Gerçek, işte güzel olan şey…” sözünü ilke edinmişlerdi.Bu sanat anlayışına göre plastik sanatlarda, doğadaki oranlar; özlük, renk ve ışık değerleri aynenyansıtılmaya çalışılır.).

renk: İnsan gözünün görebildiği ışık tayfının dalga boyu (Üzerine ışık düşen her nesne ışık tayfınınbelli bir kısmını emer ve diğer kısmını yansıtır. Işığın yansıyan kısmı renk olarak ortaya çıkar.).

renk çemberi: Renkleri karıştırma, seçme ve tanımlamada yardımcı olan; renklerin ve ara renkleringösterildiği radyal grafik [A: Birincil (ana) renk; B: İkincil (ara) renk; C: Üçüncül (teriari) renk; 1: Sıcakrenk. 2: Soğuk renk.].

renk değeri: bk. Valör.

renk tonu: 1. Bir rengin en açıktan en koyuya doğru değişen renk yoğunlukları. 2. Bir rengin açıkya da koyu değeri için kullanılan genel terim.

replik: Tiyatroda, diğer oyuncunun sözüne göre verilmesi gereken karşılık.

restorasyon: Bir sanat yapıtını ya da insanlık tarihine tanıklık eden herhangi bir nesneyi korumakve gerektiğinde olabildiğince ilk hâline getirmek amacıyla, bu yapıtı, bu nesneyi sağlamlaştırmaya vebunların yıpranma sürecini durdurmaya yönelik işlemlerin tümü.

retrospektif sergi: “Geriye bakış” anlamına gelen sanat terimi, bir sanatçının sanat yaşamı boyuncayaptığı çalışmaların toplu olarak sergilenmesi.

ritim: 1. Gözle görülebilir devamlı biçimlerin tekrarı ile elde edilen akıcılık veya devamlılık. 2. Görseltempo, ölçülü vurguların kullanılması. 3. Hareket hissi ya da görünüşü üretmek için sanatın elemanlarınındüzenli tekrarına gönderme yapan sanatsal ilke.

rokoko: 1700 ve 1760 yılları arasında, hem barok sanata hem de zarafete düşkünlüğe tepki olarakönce Fransa'da, daha sonra da İngiltere'de ortaya çıkan bir resim tarzı (Resimsel nitelikler açısındanzayıflık, yumuşaklık ve yüzeyselliğin hakim olduğu bu tarz, özellikle resim sanatında ve iç mekândekorasyonunda varlık göstermiş, çarpıcı renkler, dekoratif motifler, abartılı manzaralar çalışmalardasıkça kullanılmıştır.).

263

(Romantizmde önemli olan olay değil olayda doğmuş olan duygulardır. Bu akım ressamları, dramatik,duygulu konuları zengin renkler ve enerjik fırça vuruşları ile betimlemişler; resimler, canlı renklerledaha parlak hâle getirilmiştir.).

rölyef: 1. Düz bir yüzeyden bir parçanın ya da yüzeyin tamamının dışarı uzaması için yapılan tasarım,kompozisyon. 2. Kabartma.

röprodüksiyon: 1. Bir sanat eserinin orijinal formuna ve elemanlarına sadık kalarak kopyasınınüretilmesi. 2. Bir sanat ürününün gerçek boyutları ve tekniği göz önünde bulundurulmadan üretilenkopyası.

sanat: İnsanların doğa karşısındaki duygu ve düşüncelerini çizgi, renk, biçim, ses, söz ve ritim gibiaraçlarla güzel ve etkili bir biçimde, kişisel bir üslupla ifade etme çabasından doğan ruhsal bir faaliyettir.

sanatçı: Sanatla profesyonel bir şekilde uğraşan kimse.

sanat eğitimi: Bireyin zihinsel, duygusal, bedensel eğitiminin ve estetik duygularının bütünlükiçinde geliştirilmesi, yeteneğinin olgunlaştırılması ve yaratıcılığının artırılması için yapılan eğitim çabası.

sanat eleştirisi: Bir sanat çalışmasının tanımlanması, analiz edilmesi, değerlendirilmesi, yorumlanması,açıklanması ve yargılanması.

sanat eseri: Yüksek sanatsal nitelikteki resim, heykel, grafik, mimari vb. eserler.

sanatın elemanları: Sanatçının sanat eseri üzerinde kullandığı temel ögeler: renk, yoğunluk, değer(valör-renkli/renksiz), nokta, çizgi, doku, biçim/form, boşluk (mekân).

sanat sosyolojisi: Belli bir sosyal ilişki içinde sanatın işlevini saptamaya çalışan, artistik üretimve tüketim içinde genelleştirilebilir örnekler saptamayı ve bunları belli verilere sahip bir sosyal düzeninyapısal dinamikleriyle ilişkilendirmeyi sağlayan bilim dalı.

sembolizm: 1880 sonrasında önce edebiyatta, sonra resimde ortaya çıkan ve düşünceyi sembollerleifade etmeyi deneyen sanat görüşü (Sembolistler, dinî ve mistik ögelere ağırlıklı olarak yer vermişlerdir.).

sentez: Farklı parçaları birleştirerek tutarlı ve yeni bir bütün biçimlendirme ve bunu yapma yeteneği.

serigrafi: bk. İpek baskı.

sezgi: Sanatta duyuş suretiyle bir şeyi anlama (Sanat eseri yapımında, bütün anlayışlara varmadaya da bir buluşa ulaşmada sezginin önemi büyüktür.).

silüet: 1. Siyah kâğıttan kesilerek çıkarılmış profil portre. 2. Bir objenin ya da figürün siyah içinde,mekân ayrıntıları olmadan betimlendiği sanat eseri.

simetri: Bir eksene göre iki yanda, aynı mesafede karşılıklı olarak yer alma.

simetrik denge: Bir eksene göre ögelerin aynı durumda tekrar etmesi.

simge: İletişim kurma ya da ileti aktarma, bilgi verme amacı içeren gösterge; başka bir şeyi temsileden edim ya da şey.

soyut sanat: Doğa görüntülerine bağlı olmayan sanat (20. yy resim ve heykel anlayışında yeni birdünya görüşüdür. Soyut sanat eşya, doğa ve canlıların görünüşlerinden faydalanmayı reddeder; resimderenk, çizgi ve düzelmeleri düzenleyerek bunlara heyecan verici kompozisyonlara ulaşmayı amaç edinir.Soyut sanatı ilk ortaya atan ve 1910 yılında eserini veren Kandinsky'dir. Kandinsky'e göre müzikkompozitörü nasıl ses birimleri olan notaları kompoze ediyor ve soyut bir anlamda heyecanınıanlatabiliyorsa resim de renk lekeleri, siyah beyaz tonlar ve boya maddesinin işleniş olanakları ileheyecan uyandırıcı anlatımlara ulaşabilir.).

spiral: Kıvrımlı, yılankavi biçim, helezonik.

stilize: 1. Karakterin kaybolmadan basitleştirilerek tezyini ile şematik hâle sokulmuş biçim ya damotif. 2. Üsluplaştırılmış.

süprematizm: Soyut geometriciliği benimseyen bir resim anlayışı (Bu terimi Maleviç, kendi geometriksoyutlaması için kullanmıştır. O, bu sonuca 1913'te “kübizm” yolundan geçerek varmıştır: “…1913'tesanatı, objeye bağlı görüşten kurtarmak için yaptığım endişeleri çabalarım sırasında kare biçiminekaçtım...” demiştir. Süprematistler eserlerinde açı, çember, dikdörtgen ve haç biçimlerini kullanmışlardır.).

264

sürrealizm: 1924'te Andre Breton tarafından ortaya atılan, doğanın mantıksal görüşünü değil insanınbilinçaltı ve rüyalarındaki dünyasını ön plana çıkaran sanat akımı.

strüktür: Bir yapının taşıyıcı bölümü.

şablon: Oyulmuş kalıp.

taslak: Resim veya heykeli yapılacak şeylerin esas renk, çizgi ve biçimlerini koruma (Daha küçükebatta ve sanatçının ilk tasarımını veren çalışmalara ise “eskiz” denir. bk. eskiz.).

taş baskı: bk. Litografi.

telkâri: Tel durumundaki gümüşü, altını örerek veya bir şeyin üzerine kakarak yapılan iş.

temperra: Yağ, reçine, yumurta akı, kazin gibi yapıştırıcı maddeleri madeni boyalarla karıştırarakyapılan karışım boyalar.

ton: Bir rengin çeşitleri (kobalt mavisi, turkuaz mavisi gibi).

ören yeri: İnsanın alet yapan atalarının ortaya çıktığı Alt Paleolitik Çağdan günümüze kadar uzanansüreç içinde kurulmuş uygarlıklardan herhangi birinin ya da birkaçının maddi kalıntılarının bulunduğuyer (Ören yerleri anıtsal kalıntıları içerebilecekleri gibi herhangi bir döneme ait tek bir kalıntıyı ya dailk bakışta göze çarpmayan, ancak bilimsel yüzey araştırmaları ve arkeolojik kazılar sonucu saptanabileceknitelikte buluntu topluluklarını da içerebilirler.).

üslup: Bir devrin ya da bir sanatçının kişiliği; teknik, renk, kompozisyon, biçim ve anlatım bakımındanözellikleri.

valör: Aynı rengin en koyusundan en açığına kadar dereceleri.

vitray: İstenen deseni verecek biçimde düzenlenmiş kayıtlar arasına renkli ya da boyalı camdanparçalar yerleştirilerek yapılan “pencere” bezemesi tekniği.

yanılsama: 1. Yanlış algılama ve duygu yanılması. 2. Bir şeyi zihinde canlandırmak, imgesinioluşturmak.

yüksek baskı: Ağaç, linolyum gibi malzemelerden yapılmış düz plakların öbür yerleri oyularakçıkarılarak ve yalnız basılacak bölümleri bırakılıp mürekkeplenerek basılan baskı türü.

zanaatçı: Daha çok teknik yeteneğe ve ustalığa dayanarak üretim yapan kimse.

265

GÖRSEL SANATLAR KAYNAKÇASI

ABACI, O., Okul Öncesi Dönem Çocuklarda Görsel Sanat Eğitimi, MORPA Kültür Yay., İstanbul, 2000.

ABACI, O., ALAKUŞ, M.GÖKAY, N. K. MACCARIO, S. TUNA, İlköğretim Sanat Eğitimi Kuramlarıve Yöntemleri, Görsel Sanatlar Eğitimi Derneği Yay., Ankara.

ARAL, N.; A. KANDIR, M. CAN YAŞAR, Okul Öncesi Eğitimi ve Okul Öncesi Eğitimi Programı(Geliştirilmiş İkinci basım), YA - PA Yay., İstanbul, 2002.

ARTUT, K., Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri, Anı Yay., Ankara, 2002.

ASLANAPA, O., Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2005.

BECER, E., İletişim ve Grafik Tasarım, Dost Kitabevi, Ankara, 1997.

BERGER, J., Görme Biçimleri, (çev.:Yurdanur SALMAN), Metis Yay., İstanbul, 1986.

BOYDAŞ, N., Sanat Eleştirisine Giriş, Gündüz Yay., Ankara, 2004.

BUYURGAN, S.; BUYURGAN, U., Sanat Eğitimi ve Öğretimi, Dersal Yay., Ankara, 2001.

CHARLES, M. C., Öğretmenler İçin Piaget İlkeleri (çev.: Gülten ÜLGEN), Lazer Ofset Matbaacılık,Ankara, 1992.

ÇAĞLARCA, S., Resim - Heykel - Plastik Ögeler, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 1999.

ÇETİN, A., Sanat ve Uygarlık, Bizim Büro Yay., Ankara, 1981.

ÇOBAN, B.; E. NACAR, Eğitsel Oyunlar, Nobel Yay., Ankara, 2006.

DEMİREL, Ö; Eğitimde Program Geliştirme, Kardeş Yay., Ankara, 1998.

DOĞAN, H. M., Estetik, Dokuz Eylül Yay., İzmir, 2001.

DOĞAN, İ., Sosyoloji - Kavramlar ve Sorunlar, Sistem Yay., Ankara, 1999.

Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Yapı Endüstri Merkezi Yay., İstanbul, 1997.

ERİNÇ, S., Sanat Psikolojisine Giriş, Ütopya Yay., Ankara, 2004.

ERİNÇ, S., Sanatın Boyutları, Çeviri - Çınar Yay., İstanbul, 1998.

ERNST, F., Sanatın Gerekliliği, (çev.: Cevat ÇAPAN), PAYEL Yay., İstanbul, 2003.

ETİKE, S., Türk Sanat Eğitiminin Tarihsel Gelişim Süreci İçinde Ortaokul Resim Eğitimi veResim Öğretmeni Yetiştirme (1923 - 1950), Yayınlanmamış Doktora Tezi, AÜ Sosyal BilimlerEnstitüsü, Ankara, 1990.

GENÇAYDIN, Z., “Ortaöğretim Kurumlarında Resim - İş Öğretimi ve Sorunları”, Sanat EğitimininDüşünsel Temelleri, TED VIII. Öğretim Toplantısı, 10 - 11 Mayıs 1990 (hzl.: İnci San ve diğerleri),TED Bilim Dizisi: Nu. 8, Ankara, 1990.

GENÇAYDIN, Z., Ortaöğretim Kurumlarında Resim - İş Öğretimi ve Sorunları, Şafak Matbaası,Ankara, 1990.

GOMBRICH, E. H., Sanatın Öyküsü, (çev.: Erol ERDURAN, Ömer ERDURAN), Remzi Kitabevi,İstanbul, 1997.

GÖKAYDIN, N., Eğitimde Tasarım ve Görsel Algı, MEB Yay., İstanbul, 1998.

GÜRTUNA, S., Çocuk ve Sanat Eğitimi, MORPA Kültür Yay., İstanbul, 2004.

GÜVENÇ, B., İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, Ankara, 2003.

GÜVENÇ, B., Kültürün Konusu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1985.

GÜVENÇ, B., Kültürün ABC'si, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2004.

IŞINGÖR, M.; E. ETİ, M. ASLIER, Resim I - Temel Sanat Eğitimi: Resim Teknikleri, Grafik Resim,TTK Basımevi, Ankara, 1986.

İÇLİ, G., Sosyolojiye Giriş, Anı Yay., Ankara, 2005.

İLHAN, A. Ç., “Ortaöğretim Kurumlarında Resim - İş Öğretimi Sorunları”, OrtaöğretimdeSanat Eğitimi Sorunları, TED VIII. Öğretim Toplantısı, 10 - 11 Mayıs 1990 (hzl.: İnci San vediğerleri), TED Bilim Dizisi: Nu. 8, Ankara, 1990.

KAYNAKÇA

266

İLHAN, A. Ç., Cumhuriyet Döneminde Sanat Eğitimi, Millî Eğitim (Eğitim Sanat - Kültür) DergisiCumhuriyetin 60. Yılı Özel Sayısı, s. 62, Ankara, 1993.

İLHAN, A. Ç., Temel Eğitimin İkinci Basamağında (Ortaokullarda) Plastik Sanatlar Eğitimi,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1985.

İlkokul Programı, MEB Basımevi, Ankara, 1948.



İlköğretim Görsel Sanatlar (1 - 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu, MEB Yay., Ankara,2006.

İlköğretim Kurumları Resim - İş Dersi Öğretim Programı, MEB Yayınları Mevzuat Dizisi: Nu.234, MEB Basımevi, Ankara, 1992.

KESER, N., Sanat Sözlüğü, Ütopya Yay., Ankara, 2005.

KILIÇKAN, H., Resim Bilgisi, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2002.

KIRIŞOĞLU, O., Sanatta Eğitim, Görmek, Anlamak, Yaratmak, Demircioğlu Matbaacılık, Ankara, 1991.

KIRIŞOĞLU, O., Sanatta Eğitim ve Görmek, Öğrenmek, PEGEM A Yay., Ankara, 2002.

KIRIŞOĞLU, O.; M. STOKRCKİ, İlköğretimde Sanat Eğitimi, YÖK / Dünya Bankası Yay., Ankara,1997.

KONGAR, E., Kültür Üzerine, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999.

KURTULUŞ, Y., Sanat Eğitiminde İşbirlikçi Öğrenme, Hacettepe Üniversitesi Eğitim FakültesiDergisi, s. 20, Ankara, 2001.

KURTULUŞ, Y., Türkiye'de Sanat Eğitimi Tarihi (1950 - 1999), Yayımlanmamış Doktora Tezi,Ankara Üniversitesi, Ankara, 2000.

MACGREGOR, C., Okul Sonrası 365 Aktivite, (çev.: Ayşe Ceren ATMACA), Rota Yay., İstanbul, 2004.

MÜLAYİM, S., Sanata Giriş, Bilim Teknik Yay., İstanbul, 1994.

OGUZKAN, Ş., Okul Öncesi Yaratıcılık Eğitimi, YA - PA Yay., İstanbul, 2001.

Ortaokul Programı, Millî Eğitim Basımevi, Ankara, 1962.

ÖNDER, M., The Museums of Turkey, Türkiye İş Bankası Yay., Ankara, 1999.

ÖZSOY, V., Görsel Sanatlar Eğitimi, Gündüz Eğitim ve Yay., Ankara, 2003.

ÖZSOY, V., Resim (Sanat) Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri, Ders Notları, Ankara, 2001.

ÖZSOY, V., Sanat (Resim) Eğitiminde Müze ve Okul İş Birliği ve Müzeye Dayalı Bazı ÖğretimYöntemleri, Millî Eğitim Dergisi, s.: 153 - 154, Kış - Bahar 2002.

PARRAMON, J. M., Resimde Renk ve Uygulanışı, (çev.: Erol DURAN), Remzi Kitabevi, İstanbul, 1975.

PARRAMON, J. M., Çizim ve Resim Sanatı, (çev.: Gönül Sipahi ÇAPAN), Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999.

PEKMEZCİ, H., Anadolu Güzel Sanatlar İçin Desen, Saray Matbaacılık, Ankara, 2003.

ROBİNSON, Sir K., Yaratıcılık, Aklın Sınırlarını Aşmak, Kitap Yay., İstanbul, 2003.

SABAN, A., Öğrenme Öğretme Süreci, Yeni Teori ve Yaklaşımlar, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2005.

SAN, İ., Sanatsal Yaratma ve Çocukta Yaratıcılık, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara, 1979.

SAN, İ., Sanat Eğitimi Kuramları, Ütopya Yay., İstanbul, 2003.

SARIKAVAK, N., Sayısal Tipografi, Başkent Üniversitesi Yay., Ankara, 2006.

SÖZEN, M., TANYELİ, U., Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1986.

STRIKER, S., Çocuklarda Sanat Eğitimi, (çev.: Azize AKIN), Epsilon Yayınevi, İstanbul, 2005.

SUNGUR, N., Yaratıcı Düşünce, Özgür Yayın-Dağıtım, İstanbul, 1992.

TANİLLİ, S., Uygarlık Tarihi, Adam Yay., İstanbul, 2005.

TANSUĞ, S., Türk Resminde Yeni Dönem, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1990.

TANSUĞ, S., Resim Sanatının Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1993.

TEKİN, H., Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Yargı Kitap ve Yay., Ankara, 1996.

267

İş Öğretimine Genel Bir Bakış, TED VIII. Öğretim Toplantısı 10 - 11 Mayıs 1990 (Yay. hzl.:

TELLİ, H., “Ortaöğretim Kurumlarında Resim - İş Öğretimi ve Sorunları”, Türkiye'de Resim- İnci San ve diğerleri), TED Bilim Dizisi: Nu. 8, Ankara, 1990.

TEPECİK, A., Kız Teknik Öğretim Okulları Baskı Teknikleri, MEB Yay., Ankara, 1999.

TUNALI, İ., Estetik, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2005.

TURANİ, A., Sanat Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1993.

TURANİ, A., Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı, Türkiye İş Bankası Yay., Ankara, 1977.

TURGUT, O., Cumhuriyet Dönemi İlk ve Ortaöğretim Programları ve Bu Programlardan AlınanÖğretim Belgelerinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Sosyal

Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1992.

TURGUT, İ., Felsefenin Temel Sorunları, Akademi Yay., İzmir, 1991.

Türkçe Sözlük, TDK Yay., Ankara, 2005.

YETKİN, S. K., Estetik ve Ana Sorunları, İnkılap ve Aka Kitabevleri, İstanbul, 1979.

YILDIRIM, R., Öğrenmeyi Öğrenmek, Sistem Yay., İstanbul, 2004.

YILMAZ, M., Görsel Sanatlar Eğitiminde Uygulamalar, Gündüz Eğitim Yay., Ankara, 2005.

VURAL, B., Öğretim Faaliyetlerinde Yöntem Teknik ve Etkinlikler, Hayat Yay., İstanbul, 2004.

WOLFFLIN, A., Sanat Tarihinin Temel Kavramları, (çev.: Hayrullah ÖRS), Remzi Kitabevi, İstanbul,1985.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME KAYNAKÇASI

AIRASIAN, P. W., Classroom Assessment (2nd ed.), McGraw - Hill Inc., NY, 1994,

ATILGAN H.; A. KAN, N. DOĞAN, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Anı Yayıncılık, 2006.

BAYKUL, Y., İlköğretimde Ölçme ve Değerlendirme, MEB Yay., 1999.

BERBEROĞLU, G., Sınıf İçi Ölçme Değerlendirme Teknikleri, MORPA Yay., 2006.

HALADYNA, T. M., Writing Test Items to Evaluate Higher Order Thinking, Allyn and Bacon, Boston,1997.

KUBISZYN, T.; G. BORICH, Educational Testing and Measurement: Class-room Application andPractice, John Wiley & Sons Inc., USA, 2003.

NOVAK, J. D., Learning, Creating, and Using Knowledge: Concept Maps as Facilitive Tools inSchools Corporations, Lawrence Erlbaum Associates Publisher, New Jersey, 1998.

ÖZÇELİK, D. A., Eğitim Programları ve Öğretim (4. baskı), ÖSYM Yay., Ankara, 1998.

TEKİN, H., Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Yargı Kitap ve Yayınevi, Ankara, 1996.

YARARLANILAN İNTERNET ADRESLERİ

(Bu bilgiler, http://www.alka.com.tr/alphtml/modernresim/dogus.htm İnternet adresinden alınmıştır.)(www.itudergi.itu.edu.tr/asp/oku.asp?gorev=sayac&makale).

www.mimarlarodasiankara.org

www.sanart.org.trBu bilgiler http://www.renk.gen.tr/content/view/93/ İnternet adresinden alınmıştır.)

KAZANIM TABLOLARIVE

ÖRNEK DERS ‹fiLEN‹fiLER‹

38

A. DERSE HAZIRLIK

Derse hazırlık aşaması; öğretmen ve öğrenci hazırlığından (düşünsel ve duyuşsal hazırlık ile teknikhazırlık) oluşmaktadır. Bu süreçte yapılması gereken çalışmalar aşağıda açıklanmıştır.


Eğitimde, öğretmenin ders için ön hazırlığı, amaca ulaşmada en önemli etkenlerdendir. Bu sebepleöğretmen;• Öğrenme-öğretme sürecini planlamalı, zamanı iyi ayarlamalıdır.• Her dersten en az bir hafta öncesinde yapılacak çalışma ile ilgili dokümanları, kullanılacak teknikleilgili getirmeleri gereken malzemeleri öğrencilere bildirmelidir.• Ele alınacak konuyla ilgili olarak öğrencilerin düşünsel ve duyuşsal hazır bulunuşluluğunu sağlayacakhazırlıkları yapmalıdır.• Öğrencilerin ilgili dersten edinmesi planlanan kazanımlara ilişkin etkinlik örneklerini programdanseçmeli ya da kazanımlara yönelik etkinlikleri kendisi hazırlamalıdır. Bu etkinlikleri hazırlarken çevreselve kültürel faktörleri, coğrafi özellikleri; öğrencilerin gelişim düzeylerini, ilgi ve ihtiyaçlarını, ekonomikşartlarını göz önünde bulundurmalıdır.• Öğretmen kendisinin yeterince hazırlanmadığı, inanmadığı, benimsemediği, duygusal ilişki kurmadığıbir konuyu, öğrencilerine benimsetmesinin mümkün olmadığının bilinci içinde olmalıdır.• Öğrencilerin sağlığı ve güvenliği için uygulama öncesinde öğrencilere ve çalışma mekânlarına yönelikgerekli güvenlik önlemlerini mutlaka almalıdır.• Uygulama yaptırılacaksa çalışma sırasında öğrencilere dinletmek üzere klasik müzik kaseti, CD'sivb. temin etmelidir.


Öğrenme alanlarının ilgili kazanımlarına ulaşılabilmesi için öğrencilerin derse hazırlık yapmalarıgereklidir. Bu hazırlıklar şunlardır:

2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlık: Öğrenciler, ele alınacak konu ile ilgili küçük araştırmalaryapmaya yönlendirilmelidir. Bununla birlikte öğrencilerden çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir,mâni, hikâye, masal, efsane, atasözü, fotoğraf, resim, afiş gibi ürünlerinden birini veya birkaçını sınıfagetirmeleri istenmelidir. Bulduklarının yanı sıra öğrencilere kendi yazdıkları hikâye, masal, şiir, şarkısözü; çektikleri fotoğraf vb. belgeleri getirebilecekleri de söylenmelidir.

2.2. Teknik Hazırlık: Öğrencilerin, öğretmen tarafından önceden söylenen, belirlenen teknik veyönteme uygun araç-gereç ve temizlik malzemelerini temin ederek derse hazırlıklı gelmeleri sağlanmalıdır.

B. UYARANLAR (Motivasyon)

Bu süreç, öğrencilerin önceden edindikleri bilgileri harekete geçirmeye yönelik olmalıdır. Temelamaç, öğrencinin derse karşı güdülenerek istekli hâle getirilmesidir.• Bu bölüm, öğrencilerin düşünsel ve duyuşsal hazırlık amacıyla yaptıkları araştırmalardan edindikleribilgileri; buldukları ya da kendi ürettikleri şiir, şarkı, masal vb. çalışmaları sundukları bölümdür.• Süreç içerisinde, ele alınacak konu ile ilgili sorular sorulmalı, bu sorular yoluyla öğrencilerin günlükhayatlarıyla ilişki kurulmalı, onların önceden edindikleri bilgileri hatırlamaları sağlanmalıdır. Böyleceöğrenciler öğrendiklerini cesaretle, kendilerine güvenerek ve istekle uygulamaya hazır hâle geleceklerdir.• Öğrencilerin yeni edinecekleri bilgi ve becerilere ait özel önem taşıyan kavram ve kelimeler üzerindebilgi, deneyim, fikir ve görüşleri belirlenmelidir. Onlara fikir ve görüşlerini çeşitli yollarla (sözlü olarak,drama aracılığıyla vb.) özgürce ifade etme fırsatı verilmelidir.• Bütün sanat dersleri, algılama, hissetme ve sezgi ekseninde düşünülmelidir. Motivasyon aşaması,bu sebeple öğrencinin tüm duyu organlarının harekete geçirildiği, ilgi ve isteğin kışkırtıldığı bir aşamaolarak gereğince değerlendirilmelidir.• Ders süresince, öğrencilere öğrenecekleri bilgiyi hayatlarında nerelerde kullanacakları ya da onlarahangi yeterlikleri kazandıracağı hakkında bilgi verilmeli; bu bilgilerin günlük hayatla bağlantısı kurularaköğrenciler derse karşı güdülenmelidir.

ÖĞRENME - ÖĞRETME SÜRECİ İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

39


Bu süreç, öğrencilerin derste yapacakları çalışmalarla ilgili bilgilerin ortaya konduğu ve paylaşıldığıbölümdür. Yeni bilgilerle ilgili gerekli açıklamalar, örnekler üzerinden yapılmalıdır. Bu süreçte önemliolan, bilgilerin sadece ortaya konması değil öğrencilerin daha önceki bilgilerinin yeni konularla olanbağlantılarının kurulmasıdır.• Öğrenciler yöneltilen sorularla, verilen örneklerle önceki bilgilerinden yola çıkarak zihinlerinde yenibilgileri yapılandıracakları alanı oluşturmaktadırlar. Bilgilerin bu alana transfer edilmesi ve kalıcılığınsağlanması için öğrencilere yeni bilgileri keşfedecekleri, rahatça ulaşabilecekleri öğrenme yaşantılarıoluşturulmalıdır.• Bu bölümde, ders sürecinde kullanılacak yöntem ve tekniklerle ilgili gerekli açıklamalar yapılmalıdır.Yapılacak olan açıklamalarda, yine bazı kural ve önlemleri öğrencilerin kendilerinin keşfetmesi sağlanabilir.• Yeni bilgilerin sunulmasında, sadece bilgi aktarımı ile yetinilmemelidir. Öğrenciler aktif kılınmalı,görüşleri alınmalıdır. Geri bildirimler anında verilmelidir. Bu yolla, öğrencilerin zihinlerinde yanlış bilgileriyapılandırmalarının da önüne geçilmiş olur.

Ç. UYGULAMA

Bu aşamada öğretmen;• Öğrencilerin ele alınan konuyu özgürce çalışarak ortaya koymaları için gereken ortamı hazırlamalıdır.• Çalışmalarda zorlayıcı olmamalı, ancak tüm öğrencilerin çalışmaya etkin katılımını sağlayarak birkaçilgi çekme noktası ve uyaranı geliştirmelidir. Öğrencilerin çalışmalarına müdahale etmeden onlarıyönlendirecek bir rehber konumunda olmalıdır.• Ders boyunca dikkatlerini dağıtmadan ve onlara hissettirmeden öğrencileri denetlemeli, gözlemyapmalı ve güvenlik önlemlerini almalıdır.• Malzemesi olmayan ya da eksik olan öğrenciler için sınıfta bir paylaşım ortamı oluşturmalıdır. Ancak,malzemesiz ya da eksik malzeme ile derse gelmeyi alışkanlık hâline getirmemeleri için öğrencilerikırmadan, rencide etmeden gereken önlemleri almalıdır.• Çalışmalar, duruma göre bireysel olarak ve grup çalışmaları şeklinde yürütülmelidir. Uygulamalarda,grup çalışmalarına sık sık yer verilmelidir.• Derse katılmak istemeyen, çeşitli sebeplerle derse dikkatlerini verememiş öğrencilerin; bireyselfarklılıklarına uygun, ilgilerini çekecek öğrenme ortamları hazırlanarak derse katılımları sağlanmalıdır.Katılımın sağlanmasında zorlayıcı olunmamalı, öğrencilerin hoşlandıkları, ilgilerini çekebilecek konulardanyola çıkmalıdır.• Öğrencilerin, yaptıkları çalışmalar hakkında duygu ve düşüncelerini paylaşmaları sağlanmalıdır.• Çalışmaların tamamı mutlaka sergilenmelidir. Böylece öğrenciler öz güven duygusu kazanacak,eserlerinin sergilenmesinden haz alacak ve onur duyacaklardır. Panoya asılan çalışmaların sürekli aynıöğrencilere ait olmamasına dikkat edilmeli, panoda her öğrencinin çalışmasına yer verilmelidir.• Öğrencilere, birinci sınıftan itibaren karşılıklı duygu, düşünce ve bunların bir ürünü olan çalışmalarasaygı duymaları gerektiği kavratılmalıdır. Tamamlanan çalışmalarla ilgili duygu ve düşüncelerin paylaşımısırasında, öğrencilerin birbirlerini kesin yargı ve olumsuz ifadeler kullanarak eleştirmeleri engellenmelidir.• Süreç içerisinde ele alınan konu, gerekli yerlerde Atatürkçülük, diğer dersler ve ara disiplinlerleilişkilendirilmelidir.• Dersin sonunda sınıf/atölye mutlaka temizlenmelidir.

D. DEĞERLENDİRME

Bu bölümde süreç ve sonuç değerlendirmeleri yer almalıdır. Süreç değerlendirmesi zamanındayapılmalıdır. Değerlendirmede performans değerlendirme amacıyla hazırlanan çeşitli formlar, çeşitlisorular, yapılan çalışmalar, araştırma sonuçları, ürün dosyaları kullanılmalıdır. Öğrencilerin çalışmalarıkesinlikle birbiriyle kıyaslanmamalıdır. Öğretmen, öğrencilerin yaptıkları çalışmalara ilişkin yorumyaparken olumsuz eleştirilerde ve kesin yargılarda bulunmamaya özen göstermelidir. Öğrencileri farklıdeneyimlere ve öğrenme yaşantılarına sevk etmeli, değişik yöntem ve teknikleri kullanmalarına özendiricirehber rolünde olmalıdır. Burada asıl olan, öğrencilerin çalışmalara katılması ve gösterdikleri çabadır.Çalışmalarda, genel seviyenin üstünde ilgi ve çabalar gösteren, kazanımlar çerçevesinde ilginç yaklaşımlarıolan öğrenciler dikkatle ve titizlikle izlenmeye alınmalıdır. Böylesi bir yaklaşım olmadığında, bu öğrencilersınıfın genel seviyesi içinde sıkışıp kalırlar. Bu tür öğrenciler için velileri ile özel görüşmeler yapılarakyönlendirmelere gidilmelidir. Bu yönlendirmeler, gizli ve diğer öğrencilere yansıtılmadan gerçekleştirilmelidir.İlginç yaklaşımlar geliştiren ve farklı bir coşku ile çalışan öğrencilerin, bu yönlerini daha çok ortayaçıkarmak ve atak yapmalarını sağlamak amacıyla öğrenci velisiyle görüşülerek malzeme, kitap, katalogdesteği sağlanmalı; böyle öğrenciler, sınıfın genel seviyesinin üstünde çalışmalar yapmaları yönündeteşvik edilmelidir.

Değerlendirme ile ilgili açıklama ve ölçekler, programın ölçme ve değerlendirme bölümünde yer almaktadır.

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

R D

ER

Sİ

ÖĞ

RETİM

PR

OG

RA

MI

1.

SIN

IF K

AZ

AN

IM T

AB

LO

SU

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

1.

Çeşi

tli

sanat

ala

n-

larının

şar

kı, tü

rkü, ş

iir,

öykü,

masa

l, a

nı

gib

itü

rler

inde

n y

arar

lanar

akgör

sel s

anat

çal

ışm

alar

ıya

par

.2

. G

örse

l çal

ışm

alar

ında

çizg

iyi ku

llanır.

3. D

okulu

çal

ışm

alar

ya-

par

ak d

eğiş

ik d

okula

rın

fark

ına

varır.

4. G

örse

l çal

ışm

alar

ında

“uzu

n-k

ısa”,

“b

üyük-

küçü

k”,

“kal

ın-i

nce

”unsu

rlar

ı ku

llanır.

5.

Değiş

ik m

alz

em

ele

rara

sında g

örs

el

iliş

ki

kura

r.6

. D

uygu,

düşü

nce

ve

izle

nim

lerini çe

şitli gör-

sel

sanat

teknik

leri

yle

ifad

e ed

er.

7. Çal

ışm

alar

ını s

ergile

-m

ekte

n v

e bu d

uyg

uyu

çevre

sindekile

rle p

ay-

laşm

akta

n h

az a

lır.

� 2

, 6

. Ü

flem

e O

yu

nu

Kâğ

ıt ü

zerine

dam

latıla

n s

ulu

boy

a ya

da

renkl

i müre

kkep

leri p

ipet

lerle

üfle

yere

kdeğ

işik

yön

lerd

e çi

zgis

el d

ağılı

mla

r ol

uşt

uru

rlar

. Pi

pet

bulu

nam

az is

e öğ

renci

ler

kart

onla

rı ince

cik

rulo

yap

arak

ken

dile

ri d

e pip

et y

apab

ilirler

.�

2,

6.

İple

rle R

esi

mKâğ

ıt ü

zerinde

artık

iple

ri y

ürü

tere

k se

vdik

leri b

ir n

esne

veya

fig

ür

oluşt

ura

cak

şeki

lde

ya d

a s

erbes

t hare

ketler

le d

iledik

leri

düze

nde

yapış

tırı

rlar. İ

ster

lers

eka

lan b

oşl

ukl

arı boy

ayar

ak y

a da

baş

ka a

rtık

mal

zem

eler

i ku

llanar

akta

mam

laya

bili

rler

.�

2,

5,

6.

Çiz

gil

eri

n Y

olc

ulu

ğu

Olu

klu

mukavva

üze

rine t

utk

allı

boya

ları

fır

ça y

ard

ımıy

la y

a d

a a

kıt

ara

köğ

renci

lerin u

ygula

mal

arı v

e ol

ukl

ardan

aka

n b

oyal

arın

çiz

gile

ri o

luşt

urd

uğunu

fark

etm

eler

i sa

ğla

nab

ilir.

� 3

, 5

. En

Sevd

iğim

Can

lı…

Çü

nkü

...

Öğre

nci

lerd

en,

en s

evd

ikle

ri a

ğacı

n,

çiçe

ğin

, hay

vanın

hangis

i old

uğunu v

ese

bebi

ni a

çıkl

amal

arı i

sten

ir. D

oğa

ile il

gili

duyg

ular

ını,

düşü

ncel

erin

i, gö

zlem

lerini

ark

adaşl

arı

ile

payla

şmala

rı s

ağla

nır.

Gaze

te,

derg

i ve

bro

şürl

erd

eki

renkli

foto

ğra

f ya

da

resi

mle

rden

sev

dik

lerini yı

rtar

ak y

a da

kâğıt m

akas

ıyla

kes

erek

yüze

y üze

rine ist

edik

leri

düze

nde y

apış

tırı

rlar. K

ala

n b

oşl

ukl

arı

renkl

i re

sim

yapar

ak tam

amla

rlar

. Ö

ğre

nci

ler

aynı k

onuyl

a ilg

ili ç

eşitli

yoğurm

a m

addel

eriy

lekü

çük

hey

kelc

ikle

r ol

uşt

ura

rak

ya d

a biç

imle

ndirdik

leri h

amurlar

ı her

han

gi bir

yüze

y üze

rine

yapış

tıra

rak

röly

ef ç

alış

mas

ı da

yapab

ilirler

.�

3,

4,

6 .

Do

ğad

an

Nesn

ele

rle K

ole

ksi

yo

nÖ

ğre

nci

ler, g

ezi sı

rası

nda

topla

dık

ları ç

akıl

taşı

, m

idye

kab

uğu,

koza

lak,

ağaç

kabuğu y

a d

a k

uru

muş

yapra

k, d

al gib

i doğal m

alz

emel

erin

her

bir

ini şe

ffaf

min

ik p

oşet

lere

yer

leşt

irirle

r. D

aha

sonra

bunla

rı p

oşet

lerin a

ğız

kıs

ımla

rından

bir

kart

on p

anoya

zım

bala

rlar. B

unun y

eri

ne,

nesn

ele

ri k

ibri

t kutu

ları

nın

çekm

ecel

erin

e ya

pış

tırd

ıkta

n s

onra

yin

e bir k

arto

n p

anoy

a is

tedik

leri d

üze

nde

sabitle

yere

k de

çalış

may

ı ta

mam

laya

bili

rler

.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

ger

eçle

r en

az

bir d

ers

önce

sinden

öğre

nci

lere

bild

irilm

eli,

ara

ç-gere

çve

tekn

ik s

eçi

mle

rinde

öğre

nci

lerin il

gi v

e is

tek-

leri

dik

kate

alın

malıd

ır.(!

) Ata

türk

çülü

k ile

İlg

iliKon

ula

r (6

. Kaz

anım

, 1.

Konu)

1.

Sın

ıfta

müzi

k,

şiir,

öykü

, m

asal

, an

ı, ör

nek

-le

ri s

unula

rak

öğre

nci

-le

rin d

uygu v

e h

ayal

düny

alar

ı zen

ginle

ştirili

r.D

aha

sonra

öğre

nci

lerin

sunula

n ese

ri dra

ma

yolu

yla

ifa

de e

tmele

risa

ğla

nır.

Sunula

n e

ser-

lerd

en y

ola

çıkı

lara

k gö

r-se

l ça

lışm

alar

yap

tırı

lır.

6.

Öğre

tmen ö

ğre

nci

yim

üm

kün o

lduğunca

çok

çeşit

li

malz

em

e

ve

tekn

ikle

tanış

tırm

alıd

ır.

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

40

41

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İ

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

AÇ

IKLA

MA

LA

R

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

� 3

, 4

, 6

. D

oğ

ad

an

Nesn

ele

rle K

ola

jÖ

ğre

nci

lerl

e d

oğada b

ir g

ezi

düze

nle

nir

ya d

a o

kul

bahçe

sinde k

üçü

k b

irgez

intiye

çık

ılır. Ç

evre

yi d

ikka

tlic

e in

cele

yip,

doğ

adan

çeş

itli

nes

nel

eri e

din

erek

bir po

şete

dol

durm

alar

ı ist

enir.

Öğr

enci

ler,

kendi

lerine

zara

r ve

rece

k nes

nel

erde

n,

dik

enli

bitki

lerd

en u

zak

durm

alar

ı, d

oğad

aki ka

rınca

, böc

ek v

b. ca

nlıl

ara

zara

rve

rmem

ele

ri,

ağaçl

ard

an ç

içek v

e y

eşi

l ya

pra

k k

oparm

am

ala

rı k

onusu

nda

uya

rılır

. Renkl

i kâ

ğıtla

rı d

iledik

leri

gib

i büyü

klü k

üçü

klü y

ırta

rak

ya d

a k

âğıt

mak

asıy

la k

eser

ek r

esim

kâğ

ıdı ü

zerine

iste

dikl

eri d

üze

nde

tutk

al il

e ya

pışt

ırırla

r.D

oğad

an t

opla

dık

ları n

esnel

eri;

kâğ

ıt ü

zerinde

kala

n b

oşlu

klar

a, y

apış

tırd

ıkla

rıre

nkl

i kâğ

ıtla

rın ü

zerine

vb. yi

ne

iste

dik

leri g

ibi y

erle

ştirer

ek tutk

alla

sab

itle

rler

.Son o

lara

k tu

tkallı

boy

a y

a d

a a

krili

k gib

i akı

şkan b

ir b

oya,

bard

akt

an y

a d

afır

ça y

ardım

ıyla

har

eket

li bir ş

ekild

e ak

ıtıla

rak

çalış

man

ın ü

zerinde

gez

dirile

bili

r,dam

latm

a y

a d

a s

ıçra

tmala

r ya

pıla

bili

r. B

u iş

için

tutk

allı

boya

yer

ine,

tutk

al

ilave e

dilm

eksi

zin y

aln

ızca

su v

e t

oz

boya

karı

şım

ı da k

ulla

nıla

bili

r. F

ırça

dokunuşl

arı

yla

boya

ma y

apm

a y

olu

na g

idilm

em

elid

ir. A

ksi

hâld

e y

apış

an

nes

nel

er y

erin

den

kopab

ilir.

� 4

, 5

, 6

. G

ezm

eye G

idiy

oru

mÖ

ğre

nci

lere

değ

işik

ren

kler

de

kum

aş p

arça

ları v

erili

r. B

u p

arça

ların h

er b

irin

ien

sev

dikl

eri k

işile

rin (

örneğ

in, an

nea

nne,

kuze

n v

b.)

evi o

lara

k is

imle

ndi

rmel

eri

iste

nir.

Bu e

vler

i kâ

ğıt ü

zerinde

dile

dik

leri y

ere

yakı

n e

vler

, uza

k ev

ler, b

üyü

kevl

er, k

üçü

k evl

er

ola

rak

yapış

tırm

ala

rı ist

enir.

Kala

n b

oşl

ukl

ara

bol pla

stik

tutk

al y

a da

öğr

etm

en tar

afın

dan h

azırla

nan

kol

a sü

rülü

r. D

aha

sonra

öğr

enci

lere

atık i

ple

r ve

rilir

. İl

k ö

nce

gitm

ek i

stedik

leri

evden b

aşl

aya

rak r

enkli

iple

rle

gez

mey

e çı

karl

ar. S

evdik

leri

ni ka

ç ke

z zi

yare

t et

mek

ist

iyorl

ars

a iple

ri e

vler

ara

sında o

kadar

sayıd

a d

ola

ştır

ara

k d

iledik

leri

zam

an e

vle

rine d

önerl

er.

Boşl

ukla

rı,

sevdik

leri

boya m

alz

em

esi

yle

resi

m y

apara

k d

old

ura

bilir

ler.

� 5

, 6

. C

an

ım A

tatü

rk'ü

mÖ

ğre

nci

lerd

en,

Ata

türk

ile

ilg

ili r

esim

ve

foto

ğra

flar

get

irm

eler

i is

tenir.

Sın

ıfta

arka

daş

ları

yla

bir

likte

“Ata

türk

Köşe

si”

olu

şturu

rlar

. Etr

afın

ı kr

epon k

âğıtla

rı,

fon k

arto

nla

rı v

b. r

enkl

i kâğ

ıtla

rı b

oyay

arak

, biç

imle

ndirer

ek, k

urd

elel

er a

sara

kya

da d

eğiş

ik m

alz

emel

erle

dile

dik

leri

gib

i sü

sler

ler. A

ynı ça

lışm

a,

öğre

nci

ler

oku

ma y

azm

a ö

ğre

ndik

ten s

onra

Ata

türk

'ün s

özl

eri, a

nıla

rı,

Ata

türk

ile

ilg

ilişi

irle

r, ş

arkı

sözl

eri vb

. ile

zen

gin

leşt

irile

bili

r.

Kola

j: H

er t

ürlü m

alze

-m

enin

bir y

üze

y üze

rine

yeri

bir

kom

pozi

syon

olu

ştura

cak düze

nde

yapış

tırılm

asıy

la y

apıla

nre

sim

tek

niğ

idir.

(bk.

s.

186)

Ko

la:

Gen

iş y

üze

yler

inya

pış

tırılm

asın

da

kulla

-nı

lır.

Ko

lan

ın H

azır

lan

ışı:

Niş

ast

a i

le s

u d

eva

mlı

karı

ştır

ılara

k m

uhalle

bi

kıva

mın

a ge

lince

ye k

adar

kayn

atılı

r. S

oğuyu

nca

yaka

dar

da k

abuk

bağla

-m

am

ası

içi

n s

ık s

ık k

a-

rışt

ırılm

alıd

ır.

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1.

Doğada g

ezi

yolu

yla

edin

diğ

i iz

lenim

leri

ni

pay

laşı

r.2

. Ç

evre

sin

i çir

kin

-le

ştir

en o

lum

suzl

ukla

rıfa

rk e

der

.3

. D

oğayı

sevm

eyi

ve

ona

sayg

ı duym

ayı gör-

sel ola

rak

ifad

e ed

er.

4.

Doğadan ç

eşitli

nes

-nele

r se

çere

k görs

el

tasa

rım

lar

yapar

.5

. Kendi ya

şam

ala

nın

ıdüze

nle

rken

doğal çe

v-re

yi

koru

manın

gere

k-lil

iğin

i ka

bul ed

er.

6. Evi

ni, o

das

ını, o

kulu

-nu,

sınıfın

ı düze

nli v

ete

miz

tutm

anın

önem

ini

kabul ed

er.

� 1

, 2

, 3

, 4

. G

ezi

nti

Öğre

nci

lerl

e,

yakın

çevre

de/o

kul

bahçe

sinde g

ezi

yapılır.

Gezi

sır

ası

nda

öğre

nci

lerd

en d

oğay

ı dik

katli g

özle

mle

mel

eri, g

ezer

ken il

gile

rini ç

eken

var

lıkla

rı(h

ayva

n, bi

tki v

b.)

göst

erm

eler

i, sö

ylem

eler

i ist

enir.

Doğ

anın

, in

sanla

ra s

undu

ğuim

kân v

e ko

layl

ıkla

r hakk

ında k

onuşu

lur. D

oğay

ı ko

rum

azs

ak

yaşa

nabile

cek

olu

msu

zlukl

ar ö

rnek

leri ile

açı

klan

ır. D

aha

sonra

doğad

aki çe

şitli nes

ne

ya d

aca

nlıl

ara

insa

nla

rın v

erd

iği za

rarı

konu e

din

ilen b

ir d

ram

a y

aptırı

lır.

Her

bir

öğre

nci

hangi

canlıy

ı ya

da n

esn

eyi

canla

ndır

mak i

stiy

ors

a o

rolü

ala

bili

r.Ard

ından

konuyl

a ilg

ili g

örs

el s

anat

çal

ışm

alar

ı ya

ptırıla

bili

r.�

4.

Yap

raklı

Resi

mÖ

ğre

nci

lere

dök

üle

n k

uru

ve

yeşi

l ya

pra

klar

top

latılır

. “D

oğa”

kon

ulu

bir r

esim

yaptırılır

. Ye

şil ya

pra

klar

ı ke

sere

k ya

da

iste

dik

leri g

ibi yı

rtar

ak k

uru

yap

rakl

arı

ise

ufa

laya

rak

olu

şturd

ukl

arı

res

im ü

zeri

ne

dile

dik

leri

gib

i ya

pış

tırı

rlar. K

ala

nkıs

ımla

rı s

evdik

leri

bir

renkli

boya

ma t

ekniğ

ini

kulla

nara

k d

old

ura

bili

rler.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

ger

eçle

r en

az

bir

der

sönce

sinden

öğre

nci

lere

bild

irilm

eli,

ara

ç-gere

çve

tekn

ik s

eçi

mle

rinde

öğre

nci

lerin il

gi v

e is

tek-

leri

dik

kate

alın

malıd

ır.5

. İn

san H

akla

rı v

eVat

andaş

lık,

56.

6. Reh

berlik

ve

Psik

o-lo

jik

Dan

ışm

a, 3

.

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

42

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

7.

Göst

eri

len ese

rde

nel

er g

ördüğünü s

öyle

r.8

. G

öst

eri

len e

ser

ile

ilgili

duygu v

e d

üşü

n-

cele

rini aç

ıkla

r.9. G

öste

rile

n es

eri y

apan

sanatç

ının

adın

ı bilgi

dağ

arcı

ğın

a ka

tar.

10

. G

öste

rile

n e

serler

inko

nusu

, re

nkl

er, fig

ürler

,ne

snel

er v

b. u

nsur

lard

anyola

çı

kara

k kendin

eöz

gü g

örse

l sa

nat

çal

ış-

mal

arı ya

par

.

� 8

. B

en

Ols

ayd

ım…

Öğre

tmen,

öğre

nci

lere

“Ç

ok k

üçü

k b

oyutlu o

lduğunuzu

ve e

ser

içeri

sinde

gezi

ntiye

çık

tığı

nız

ı düşü

nün. N

erey

e gi

derd

iniz

? Kim

in y

erin

de o

lmak

iste

rdin

iz?

O m

ekân

da

han

gi s

esle

ri d

uya

rdın

ız?

Ese

rin a

dın

ı bir h

arek

etle

, ko

kuyl

a ve

yata

tla n

ası

l ifade

eder

din

iz?

Bu e

sere

sahip

olm

ak

iste

r m

iydin

iz?

Eğer

sahip

olm

ak is

ters

eniz

evi

niz

in h

angi

köş

esin

de s

ergi

lerd

iniz

?” g

ibi s

orula

r yö

nel

tere

kduyg

u v

e düşü

nce

lerini ifad

e et

mel

erin

e ya

rdım

cı o

labili

r.

1,

2,

3,

4.

Hayat

bilgis

i ders

i, “

Dün,

Bugün,

Yarı

n”

tem

ası

,“M

evsi

m d

eğiş

iklik

lerine

bağlı o

lara

k c

anlıla

rın

yaşa

mla

rındak

i değ

işik

-lik

leri f

ark

eder

.”3

,4.

Türk

çe ders

i,“K

onuşm

a”

öğre

nm

eala

nı, “

Duygu d

üşü

nce

ve

hayall

eri

ni

sözlü

ola

rak

ifa

de

ed

er.

” 6

. H

ayat

bilg

isi d

ersi

,“O

ku

l H

ey

eca

nım

”te

mas

ı, “S

ınıfı

nı, ok

ulun

uve

çevre

sin

i te

miz

tutm

ak v

e ko

rum

ak iç

inso

rum

lulu

k

alı

r.”

ve

“Benim

Eşs

iz Y

uvam

”te

mas

ı “Kiş

isel

eşy

alar

ını

öze

nli

kulla

nır.

”7

.Tü

rkçe

d

ers

i,“K

onuşm

a”

öğre

nm

eala

nı, “

Konuşm

ala

rında

beti

mle

mele

r yapar.”

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

43

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1. M

üze

, sa

nat

gal

eris

i, ör

enyeri

, ta

rihî

ese

r, a

nıt

vb.

hakkın

da f

ikir

sahib

i olu

r.2

. M

üze

, sa

nat

gal

eris

i, ör

enye

ri,

tari

hî es

er,

anıt v

b.

ileilgili

edin

dik

leri

kart

lar,

post

erle

r gib

i görs

el b

elge-

lerle

müz

e kö

şesi

yap

mak

tan

haz

duya

r.3. M

üze,

san

at g

aler

isi,

ören

yeri

, ta

rihî es

er,

anıt v

b.

ileilg

ili i

zlenim

leri

ni

payla

şır.

4.

Müze

ler, s

anat

gal

erile

ri,

anıtla

r, ör

en y

erle

ri v

e çe

vre-

sinden

edin

diğ

i iz

lenim

lerl

egörs

el t

asar

ımla

r ya

par

.

� 1

. Ö

ren

Yeri

nd

en

Mü

zeye

Öğre

tmen,

öğre

nci

leri

öre

n y

eri

ne g

ötü

rür

ya d

a o

nla

ra ö

ren

yeri fot

oğra

fı gö

ster

ir. Ö

ğren

cile

re ş

u s

orula

rı y

önel

tebi

lir:

“Bura

danel

er g

örüyo

rsunuz?

Siz

ce b

u g

örüntü

ler

ney

e ben

ziyo

r? E

skid

enbura

da

insa

nla

r ya

şam

ış o

labili

rler

mi?

Ner

eden

anla

dın

ız?

Siz

cebura

da daha önce

yaşa

mış

ola

n in

sanla

r hangi

eşy

ala

rıku

llanıy

orla

rdı?

Kulla

ndık

ları e

şyal

ar s

izce

şim

di n

ered

e? B

ulu

nan

eşya

lar

ner

eye

götü

rülm

üş

ola

bili

r?”

gib

i so

rula

rla ö

ğre

nci

leri

nör

en y

eri v

e m

üze

hak

kında

fik

ir s

ahib

i olm

alar

ı sağ

lanır.

Yön

eltile

nso

n so

ruya

hiç

bir öğ

renc

iden

“m

üze”

cev

abı a

lınam

azsa

öğr

enci

lere

bu e

serler

in n

erey

e göt

ürü

lmüş

olab

ilece

ği s

orusu

nu b

üyü

kler

ine

sorm

alar

ı ist

enir.

Böy

lece

öğr

enci

lerd

e m

erak

uya

ndı

rıla

rak

bilg

iye

ula

şma

iste

ği ya

ratılır

.�

1.

“An

ısın

a”

Öğre

tmen

, öğre

nci

leri

bir

anıta g

ötü

rür

ya d

a b

ir a

nıt f

oto

ğra

fıgöst

erir.

Daha s

onra

“Bura

da n

e görü

yors

unuz?

Hangi am

açl

aya

pılm

ış o

labili

r? B

ir h

ikây

esi o

labili

r m

i?”

soru

larıyl

a öğ

renci

lerin

tahm

inle

rini a

ldık

tan s

onra

göt

ürd

üğü y

a da

foto

ğra

fını g

öste

rdiğ

ianıt

la i

lgili

öyküyü a

nla

tır. A

rdın

dan “

Siz

ce y

erl

eşt

irm

ek i

çin

neden b

ura

sı s

eçi

lmiş

ola

bili

r?”

soru

sunu y

önelt

ere

k a

nıt

lar

hakk

ında ö

ğre

nci

leri

n f

ikir

sahib

i olm

ala

rını sa

ğla

r. Ö

ğre

nci

ler,

anıtın

ken

dis

inden

ya

da

öyk

üsü

nden

yola

çık

arak

görs

el s

anat

çalış

mal

arı ya

pab

ilirler

.�

: 1

, 3

, 4

. “M

üze

yi

Tan

ıyo

rum

”M

üze

yi tan

ıtıc

ı gör

sel d

oküm

anla

r ve

mat

erya

ller

(fot

oğra

f, b

roşü

r,ka

rtpost

al v

b.)

ince

lenir.

Yak

ın ç

evre

de

bulu

nan

bir m

üze

, öre

nye

ri,

tarihî ya

pı, a

nıt v

b.

ziya

ret

edili

r. Ö

ğre

nci

ler, m

üze

de

veya

öre

n y

erle

rinde

görd

ükl

erin

i anla

tırl

ar. “

Nel

er g

örd

ünüz?

Nel

erhis

sett

iniz

? En ç

ok d

ikkatiniz

i çe

ken e

ser

hangis

iydi?

Neden?

Sev

dik

leriniz

in d

e gittiğin

iz m

üze

yi g

örm

esin

i ist

er m

isin

iz?”

gib

iso

rula

rla ö

ğre

nci

leri

n m

üze

ile

ilg

ili izl

enim

leri

ni payl

aşm

ala

rısa

ğla

nır.

Daha s

onra

izl

enim

leri

ne y

önelik

resi

m y

aptırı

labili

r.

[!]

İmkâ

n d

âhili

nde

ve

“Müze

ler

Ha

fta

sı”

(1

8-2

4

Ma

yıs

)kapsa

mın

da,

yakın

çe

vre

de

bulu

nan b

ir m

üze

, öre

n y

eri

,ta

rihî

yapı

veya a

nıt

ziy

are

ted

ilmel

idir.

[!]

Yakın

çevre

de m

üze

veya

öre

n y

eri

ne z

iyare

t gerç

ekl

eş-

tiri

lem

ediğ

i ta

kdir

de,

sın

ıfiç

eris

inde

müze

yi t

anıtıc

ı gör

sel

bel

gel

er v

e m

ater

yalle

r in

cele

n-

mel

idir.

2.

Türk

çe d

ersi

, “K

onuşm

a”öğ

renm

e al

anı, “

Bilg

i ed

inm

ekam

acıy

la s

oru

sora

r.”3

. Türk

çe d

ers

i, “

Konuşm

a”

öğ

ren

me

a

lan

ı,

“Gö

rgü

kura

lları

na v

e değ

erle

re (

mill

î,m

anev

i, k

ültüre

l, a

hla

ki, so

syal

vb.)

uyg

un k

onuşu

r.”4. Tü

rkçe

der

si, “G

örse

l Sun

u”öğre

nm

e al

anı, “

Bilg

i, d

üşü

nce

ve izl

enim

leri

ni re

sim

, şe

kil ve

sem

bol k

ulla

nar

ak g

örse

lleşt

irir.

” B

ütü

n ö

ğre

nm

e a

lanla

rında

açık

uçl

u so

rula

r, de

rece

lend

irm

eölç

ekle

ri,

kontr

ol

liste

leri

, öz

değ

erle

ndir

me

ve g

rup d

eğer

-le

ndir

me

form

ları

, gözl

em

form

ları

, pro

je ö

devl

eri

, sü

reç

dosy

ası vb

. ku

llanıla

rak

değ

er-

lendirm

e ya

pıla

bili

r.

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

44

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

� 2

. M

üze

Pan

osu

Sın

ıf v

eya

okul

için

de,

tüm

öğre

nci

leri

n k

atılım

ı ile

müze

lerl

eilgili

görs

el

doküm

anla

rla p

ano d

üze

nle

mesi

yaptı

rıla

bilir.

� 4

. “E

vci

lik O

yu

nu

”Ö

ğren

cile

r m

üze

veya

san

at g

aler

ilerind

e gö

rdük

leri v

e be

ğend

ikle

rise

ram

ik ö

rnek

lerinden

edin

dik

leri izl

enim

lerle

kil, o

yun h

amuru

gibi

yoğ

urm

a m

adde

lerini k

ulla

nar

ak v

azo,

tab

ak, çö

mle

k, b

arda

kvb

. biç

imle

ndir

mele

r ya

parl

ar. İ

sterl

ers

e ç

alış

mala

rını su

bazl

ıboy

alar

la r

enkl

endireb

ilirler

. O

rtay

a çı

kan ü

rünle

rle

“mis

afirci

lik”

oynar

lar.

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

45

46

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 1Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanatlarda Biçimlendirme (GSB).Kazanımlar : 1. Çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, öykü, masal, anı, efsane gibi türlerinden

yararlanarak görsel çalışmalar yapar (GSB).6. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder (GSB).7. Çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleriYöntemler : Grup çalışması, soru-cevap, gösteri (demonstrasyon), araştırma

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) “Salyangoz ve Evi” isimli masal sınıfta okunmak üzere hazırlanır.b) Masalda geçen hayvanların fotoğrafları ya da çizimleri (kitap resmi) sınıfa getirilmek üzere

hazırlanır.c) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alınır (bk. s. 195.).ç) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.

SALYANGOZ VE EVİ

Salyangozları bilir misiniz? Onlar da tıpkı kaplumbağalar gibi evlerini sırtlarında taşır. Bir zamanlarevini sırtında taşımaktan hoşlanmayan sevimli bir salyangoz yaşarmış. Üstelik evinin rengini de hiçbeğenmezmiş. Bizim salyangoz, kelebek ve uğur böceğini çok severmiş. Arada bir onlarladertleşir, evini şikâyet edermiş. “Ah keşke evimi sırtımda taşımak zorunda olmasaydım.Hadi taşıyorum bari sizin elbiseleriniz gibi bol desenli ve renkli olsaydı.”Kelebek ve uğur böceği bir gün salyangoza “Sevimli arkadaşımız hani evim renkli olsundiyorsun ya, biz onun bir çaresini bulduk. Ressam olan bir tırtıl var. Seni ona götürürsekevini rengârenk boyar.”

Salyangoz buna çok sevinmiş. “Ne duruyoruz. Hemen gidelim.” demiş. Böylece düşmüşleryola. Tırtılın kapısını çalmışlar. Gelen misafirleri dinleyen tırtıl boyalarını ve fırçasını alıpçalışmaya başlamış. Sonunda tırtıl salyangozun evini çok güzel desenlerle bezemiş.Salyangoz yeni görüntüsünü beğenmiş beğenmesine ama yine de evinin sırtında olmasınaçok üzülüyormuş.

Dönüş yolunda üç arkadaş şiddetli bir yağmura yakalanmış. Kelebek ve uğur böceğiöyle ıslanmışlar ki sele kapılmaktan son anda kurtulmuşlar. Oysa salyangoz böcekhemencecik evine girmiş. Yağmur dinip de evinden dışarı çıkınca arkadaşlarının perişan hâlinigörüp üzülmüş. Sonra da kendi kendine şöyle düşünmüş: “İyi ki saklanabileceğimbir evim var. Rengi olmasa da beni yağmurdan koruyor ya.” Sevimlisalyangoz bu olaydan sonra bir daha evini sırtında taşımaktanşikâyetçi olmamış.

NotBu masal http://www.memocal.com/Cocuklar/SalyangozveEvi.asp İnternetsitesinden alınmıştır. Masalı yayınlayan İnternet sitesi yazarını belirtmemiştir.

47

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal HazırlıkÖğrenciler salyangoz, kelebek, kaplumbağa, tırtıl ya da uğur böceğinin biçimsel özellikleri ve

yaşamları ile ilgili bir hafta öncesinden araştırma yaparlar; bunlarla ilgili çeşitli görsel materyalleri biraraya toplayarak sınıfa getirirler.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, parmak boya, akrilik), pastel boya, fırça, su, su

kabı, resim kâğıdı/resim defteri, renkli kartonlar, resim kalemi (HB kurşun kalem), kâğıt makası,yapıştırıcı.


B. UYARANLAR (MOTİVASYON)1. Öğrencilerin yaptıkları araştırmaları arkadaşlarıyla paylaşmaları sağlanır.2. “Salyangoz ve Evi” masalı öğretmen tarafından okunur.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Masal okunduktan sonra gönüllü birkaç öğrenciden masalı sözlü olarak özetlemesi istenir.2. Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilir:

a) Masalı sevdiniz mi? Neden?b) Masalda geçen hayvanları daha önce gördünüz mü? Nerede?c) Sizce tırtıl, salyangozun evine nasıl resimler yapmış olabilir? Hangi renkleri kullanmış olabilir?ç) Siz de salyangozun evine resimler yapmak ister misiniz?

3. Öğrencilerin görüşleri alınır.4. Öğrencilerden araç-gereçlerini hazırlamaları istenir.5. Seçilen müzik eşliğinde uygulamaya geçilir.

Ç. UYGULAMA1. Öğrenciler sınıf mevcuduna göre 4-5 kişilik gruplara ayrılır.2. Her grup kendi içinde görev dağılımı yapar [malzemeleri düzenleme, çizim yapma, renklendirme,

(paspartu) ve etiketleme vb.]. Duruma göre bu görevlerden bazıları grup üyelerinin hepsinin katılımıylada gerçekleştirilebilir.

3. Masaldan yola çıkarak bir salyangoz resmi çizilir ve renklendirilir.4. Görsel çalışmalar renklendirilirken su bazlı boyalar (parmak boya, sulu boya, guaj boya vb.) veya

pastel boyayı tercih edebilecekleri söylenir.5. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri göz önünde bulundurulur (s. 195). Uygulama

sonrası malzemelerin toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.6. Tercih edilen boyaların kullanımı hakkında gerekli rehberlik yapılır (bk. s. 183).7. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgürlüğünü etkileyecek doğrudan

yönlendirme yapılmaz.8. Yapılan tüm çalışmalara öğrencilerin isimleri yazılarak sınıf/okul panolarında sergilenmesi sağlanır.9. Çalışmalar sergilendikten sonra ürün dosyasına konur.

48

1. İşlenişlerin ölçme ve değerlendirilmesinde “kontrol listesi” kullanılabilir.2. Kontrol listesinde yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf

mevcudu, etkinliğin uygulanış şekli vb. ne uygun olarak yeniden yapılandırılabilir. 3. Ölçütler belirlenirken her etkinlikte izlenmesi gereken adımlar dikkate alınarak sıralanmalıdır.4. Etkinliğe katılım, isteklilik, iş birliğinde bulunma, yardım isteme, kaynaktan yararlanma vb.


D. DEĞERLENDİRME

Notlar

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

Kontrol Listesi

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ölçütün karşısına


Tarih

Evet Hayır


Evet Hayır


2. Yaptığı araştırmayı arkadaşlarıyla paylaştı.

3. Konuya uygun malzemeleri getirdi.

4. Malzemeyi konuya uygun olarak kullandı.

5. Grup arkadaşlarıyla uyum ve iş birliği içinde çalıştı.

6. Farklı uygulama yöntemleri denedi.




10. Ürünü sergilemeye hazır hâle getirdi.

11. İş bitiminde ortamı temiz ve düzenli bıraktı.

1. Kontrol

Tarih

2. Kontrol

ÖLÇÜTLER

49

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 1Süre : 4 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanat Kültürü (GSK), Görsel Sanatlarda Biçimlendirme Kazanımlar : 3. Doğayı sevmeyi ve ona saygı duymayı görsel olarak ifade eder (GSK).

4. Doğadan çeşitli nesneler seçerek görsel tasarımlar yapar (GSK).5. Kendi yaşam alanını düzenlerken doğal çevreyi korumanın gerekliliğini kabul eder (GSK).6. Evini, odasını, okulunu, sınıfını düzenli ve temiz tutmanın önemini kabul eder (GSK).7. Çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : İnşa, kolaj, renkli resim teknikleriYöntemler : Soru-cevap, gösterip yaptırma, drama, gezi ve gözlem, grup çalışması, benzetme

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Öğretmen strafor (köpük), toplu iğne, sprey boya (vernikli) gibi araç-gereçleri uygulamada (inşa)

kullanılmak üzere hazırlar.b) “Doğal çevrenin korunması” konusunda doküman (CD ve görsel materyaller) toplar.c) Ders için seçilen müzik CD’sini sınıfa getirir.ç) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemlerini alır (bk. s. 195).d) “Orman” konulu bir şiir belirler.


a) “Ormanda yaşam” konusu ile ilgili düşünmeleri istenir. Var olan tüm canlıları (hayvanları,bitkileri vb.) hayallerinde canlandırmaları ve daha sonra da bu canlıların arasındaki ilişkileri anlatmalarısağlanır.

b) Bu uygulamanın ardından öğrencilerden kendilerini birer ağaçmış gibi düşünmeleri istenir.Öğretmen öğrencilerinden ağaç rolünü oynamalarını istemeden önce sınıfın ortasına gelir ve “ağaçmışgibi” durur. Ağaç olduğunu söyler. Bir ağacın yaşam öyküsünü kendi hazırladığı bir metinle anlatır.Öğretmenin ardından öğrenciler rüzgâr, kuş, ağaç altında oynayan çocuklar, yaprak vb. rollericanlandırırlar. Öğretmen rehberliğinde birkaç gönüllü öğrenci, ağaç rolünde “kendi yaşam öyküsünü”anlatır.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Dallar, yapraklar, ağaç kabukları, tutkal, kozalak, kuş maketleri (zorunlu

tutmamak kaydıyla), rafya, renkli kartonlar, sulu boya, kurşun kalem, kâğıt makası vb.Temizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

B.UYARANLAR (MOTİVASYON)

Öğretmen “orman” konulu bir şiiri müzik eşliğinde öğrencilere okur.

50

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğretmen orman yaşantısı ve ağaçlar hakkında (Ağaç Diyor ki) şiiri okuduktan sonra öğrencilere

aşağıdaki yönergeyi uygular:a) Öğrenciler ağaçlar gibi dizilir (Hedef öğrencilerin ağaç olarak yaşayabilmeleri için bir diğer

ağacın kapladığı alanı gözetmeleri gerektiğini fark etmelerini sağlamaktır.).b) Öğrencilerin bir kısmı ağaç rolü oynamaktan çıkarılıp aşağıdaki varlıkları canlandırmak için

görev dağılımı yapılır: Kuş, sincap, kaplumbağa, kartal, tilki, tavşan, kelebek vb. (Hedef, ağaçlarınüstünde yaşayan diğer canlıların da bir yaşam alanı olduğunu fark etmelerini sağlamaktır.)

c) “Tüm canlılar nefeslerini tutsun ve içinden beşe kadar saysın.” komutu verilir. Daha sonranefes alabilecekleri söylenir (Amaç, yaşayabilmek için nefes almanın önemini kavratmaktır.). Öğrencilere“Bir süre daha nefes almazsak ne olur?” sorusu yöneltilir, öğrencilerden gelen cevaplar üzerine canlılarınyaşaması için nefes alıp vermenin önemine değinilir.

ç) Çevrelerindeki ağaçtan yapılmış eşyaları söylemeleri istenir.d) Bir “sınıf ağacı” yaptırılır.

Ç. UYGULAMA1. Öğretmen, plaka hâlindeki straforu keserek ve birbirine ekleyerek ağacın gövdesini oluşturur.

Bu gövdeyi daha önceden hazırlanan bir karton kutunun üzerine öğrencilerin de yardımıyla sabitler.Sabitlenen gövdeye öğrencilerin de görüş ve yardımlarını alarak dallar ekler.

2. Öğrenciler eklenen bu dalların üstüne çevrelerinden topladıkları ağaç kabukları, yapraklar, uzunlukısalı dal parçaları vb. gerçek materyalleri öğretmen yardımıyla yapıştırırlar.

3. İsteğe göre renkli kartonlara ağaç yaprakları veya meyveleri de çizilip boyanarak ağaca eklenir.4. Ağaç dalları üstüne, kuşlar, kelebekler vb. figür maketleri hazırlanarak ya da hazır var ise yuvaları

da yapılarak yerleştirilir.5. Öğretmen, maketlerin yerleri belirlendikten sonra ağacı öğrencilerin olmadığı bir zamanda sprey

boya ya da vernikle dayanıklılığını arttırmak üzere kaplar. Ağaç kuruduktan sonra (kuş maketi, yaprak,kozalak vb.) yerleştirilir.

6. Öğrencilerle birlikte ağaca farklı renklerdeki rafya, kurdele vb. materyaller de eklenerek ağaçsüslenir.

7. Ağaç, sınıfta eğitim-öğretimi engellemeyecek bir yere yerleştirilir.8. Zaman içinde öğrenciler okuma yazma öğrendikçe duygu, düşünce ve eleştirilerini bir kâğıda

yazarak yine kendilerinin hazırlayacağı kapalı zarfın içine koyarak ağaca iliştirebilirler. Belli aralıklarlabu notlar sınıfça açılıp okunabilir.

9. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgürlüğünü etkileyecek doğrudanyönlendirme yapılmaz.

10. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrası malzemelerintoparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.

Kuşlar mutlu şarkısınıHep dalımda söylerler,Şen arılar vızır vızır,Kokuma koşup gelirler.

Ben küçücük bir ağacım,Yurdumun bir bahçesinde,Topraklar tüterken görün,Dallar da çiçeklensin de.

Ağaç Diyor ki

Her şeyimle yararlıyım,İnsanoğluna dünyada,Çiçeğim, yaprağım, gölgemİri dallı zerdalimle.

Sakın sakın dalımızı,Çocuklar çekip kırmayın.Çakınızla gövdemizdeDerin yaralar açmayın.

Halim Yağcıoğlu

51

Notlar

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................


mevcuduna, etkinliğin uygulanış şekline vb. uygun olarak yeniden yapılandırılabilir. 3. Ölçütler belirlenirken her etkinlikte izlenmesi gereken adımlar dikkate alınarak sıralanmalıdır.4. Etkinliğe katılım, isteklilik, iş birliğinde bulunma, yardım isteme, kaynaktan yararlanma vb.


Kontrol Listesi

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ölçütün karşısına


D. DEĞERLENDİRME

Evet Hayır


Evet Hayır

1. Ormanda yaşam konusunda duygu, düşünceve izlenimlerini arkadaşlarıyla paylaştı.

2. Doğadaki canlıları canlandırmada aktif rol aldı.


4. Doğadan topladığı dal, ağaç kabukları vb.malzemelerle ağaç modelinin hazırlanmasındaçalıştı.



7. Ürünü sergilemeye hazır hâle getirmedearkadaşlarıyla iş birliği yaptı.

1. Kontrol 2. Kontrol

ÖLÇÜTLER

Tarih Tarih

52

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 1Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı: Müze Bilinci (MB), Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 3. Müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. ile ilgili izlenimlerini paylaşır (MB).

4. Müzeler, sanat galerileri, ören yerleri, anıtlar ve çevresinden edindiği izlenimlerle görsel tasarımlar yapar.6. Duygu, düşünce ve izlenimlerini çeşitli görsel sanat teknikleriyle ifade eder (GSB).7. Görsel çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleriYöntemler : Soru-cevap, gösterip yaptırma, drama, gezi-gözlem

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Öğretmen, öğrencileri müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. yerlerden hangisine

götürmeyi planlamış ise gezi öncesi ziyaret eder.b) Gezi programı oluşturur. Oluşturduğu programı yasal çerçevede işleme koyar.c) Müze gezisi öncesi, müze ziyareti esnasında ve sonrasında yapılacak çalışmaları planlar.ç) Ders için seçilen müzik CD’sini sınıfa getirir.d) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemlerini alır (bk. s. 195).

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilere bir hafta öncesinden müze, sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. yerlerden

birinin ziyaret edileceği söylenir.b) Okul, sınıf ve evde uyulması gereken kuralların neler olduğunu düşünmeleri için yeterli zaman

verilir. Daha sonra, sınıfta bu konular üzerinde küçük tartışmalar ve bilgi alışverişi yapılır.c) Tıpkı okul, sınıf ve evde uyulması gereken kurallar olduğu gibi toplu yaşam alanlarında da uyulması

gereken genel kurallar olduğu öğretmen tarafından vurgulanır.ç) Müzelerde sessiz olmanın müze ve galerilerde eserlere dokunulmaması gerektiğinin, açık alanlarda

da birlikte gruptan kopmadan hareket etmenin çok önemli olduğu hatırlatılır. Bu davranışları kazandırmakiçin de küçük bir canlandırma yapılır.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, parmak boya, akrilik), fırça, su, su kabı veya pastel

boya, resim kâğıdı/resim defteri, renkli kartonlar, resim kalemi (HB kurşun kalem), kâğıt makası,yapıştırıcı.

Temizlik gereçleri: Öğrencilerden, sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucuönlük vb. getirmeleri istenir.

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)Gezi Öncesi

Öğretmen yakın çevresinde yer alan sanat galerisi, ören yeri, tarihî eser, anıt vb. yerlerin ziyaretedilmesi sırasında uyulması gereken kurallar hakkında öğrencilere “kırkayak” oyununu oynatır. Oyundabirlikte ve dağılmadan hareket etmenin önemine değinilir. Öğretmen oyunun ilk denemesinde liderkonumundadır ve kırkayağın başıdır. Kırkayağın bedenini ise öğrenciler oluşturur. Öğrenciler birbirlerineel ele tutuşarak bağlanırlar. Öğretmen öğrencilere bulundukları yeri unutmamaları için ayak numarasıverir. Gövdenin kopmaması için dikkatli olmaları, sabit hızla ve kırkayağın başının komutlarına göre

53

hareket etmeleri gerektiği öğrencilere sık sık hatırlatılır. Bu şekilde ilk önce sınıfın içinde -sessiz birşekilde- sıraların arasında dolaşırlar. Burada amaç, herhangi bir sıraya, ortada bulunan herhangi bircisme temas etmeden ve gruptan kopmadan yürümektir. Daha sonra tenefüs zili çaldığında öğrencilerdiğer öğrencilere çarpmadan ve onların grubu bozmalarına izin vermeden tüm okulu dolaşırlar. Günboyunca her tenefüste lider değiştirerek oyunu tekrar etmeleri istenir.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMAGezi Süresince1. Öğrencilerin en çok beğendikleri ya da dikkatlerini çeken her bir eser etrafında halka olmaları sağlanır.2. Rehber eşliğinde o eserlere ilişkin bilgi alışverişinde bulunulur.3. Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilerek birikimlerini paylaşmaları sağlanır:

a) Bu çalışmaları/eserleri nasıl buldunuz? Beğendiniz mi? Beğenmediğiniz yönler nereler?b) Beğendiğiniz eser üzerinde şekiller var mı? Varsa neye benzemektedir?c) Eser üzerindeki şekilleri başka nesneler üzerinde de gördünüz mü?ç) Sizler de böyle çalışmalar yapmak ister misiniz?

4. Öğrencilerin görüşleri dinlenir.5. Seçilen müzik eşliğinde uygulamaya geçilir.

Ç. UYGULAMAGezi Sonrası1. Gezi yapılan yer hakkındaki öğrenci görüşleri dinlenir.2. Birkaç öğrenci tarafından gezi özetlenir.3. Her öğrenci zihninde kalan eseri ya da eserleri renkli kartonlar üzerine dilediği boya malzemesi

ile resimler.4. Öğretmen yardımıyla resimler siyah fon kartonun üzerine yapıştırılır.5. Resimler etiketlenerek okul panolarında ya da uygun alanlarda sergilenir.6. Çalışmalar sergilendikten sonra ürün dosyasına konur.

54

Notlar

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................




D. DEĞERLENDİRME

Kontrol Listesi

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini, ölçütün

karşısına “ ” koyarak işaretleyiniz.

Evet Hayır


Evet Hayır

1. Gezi öncesi oynanan oyunun kurallarına uygundavranışlar sergiledi.

2. Müze rehberiyle esere ait bilgi alışverişindebulundu.

3. Gezi esnasında kurallara uygun davrandı.

3. Gezilen yer hakkındaki düşünceleriniarkadaşlarıyla paylaştı.

4. Yaptığı araştırmayı arkadaşlarıyla paylaştı.


7. Farklı uygulama yöntem ve teknikleri denedi.

8. Konuya uygun ürün çıkardı ve okul ortamındabir müze köşesi hazırlamada etkin rol aldı.




1. Kontrol 2. Kontrol

ÖLÇÜTLER

Tarih Tarih

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

R D

ER

Sİ

ÖĞ

RETİM

PR

OG

RA

MI

2.

SIN

IF K

AZ

AN

IM T

AB

LO

SU

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1.

Çeşi

tli

sanat

ala

n-

ları

nın

şark

ı, t

ürk

ü,

şiir,

öykü

, m

asal

, an

ı gib

i tür

-le

rinden y

ara

rlanara

kgörs

el ç

alış

mal

ar y

apar

.2

. Ç

evre

sinden doku

örn

ekle

ri

göst

ere

rek

çeşi

tli y

üze

yler

de d

eğiş

ikm

alze

mel

erle

far

klı d

oku

çalış

mal

arı ya

par

.3

. Bas

it g

eom

etrik

şeki

l-le

ri t

anır.

4.

Basit

g

eo

metr

ikşe

kille

ri g

örse

l çal

ışm

ala-

rında

kulla

nır.

5.

Ana v

e a

ra r

enkle

rita

nır.

6.

Yığ

ma,

diz

me

ve

yerl

eşt

irm

e i

şlem

leri

ni

yapar

.7

. D

uygu,

düşü

nce

ve

izle

nim

lerini ç

eşitli

görs

elsa

nat

tek

nik

leri il

e ifad

eed

er.

8. Çal

ışm

alar

ını se

rgile

-m

ekte

n v

e bu d

uyg

uyu

çevr

esin

deki

lerle

payl

aş-

mak

tan h

az a

lır.

� 1

, 7

. K

ukla

Tiy

atr

osu

Öğre

nci

ler

yaptıkl

arı çe

şitli ku

klal

arı oy

nat

ırla

r. E

lleri

ne

geç

irdik

leri

esk

i am

ate

miz

, aç

ık r

enkt

e bi

r ço

raba

düğm

eler

, m

inik

kum

aş p

arça

ları, ip

ler

yapı

ştırar

akya

da b

oya

ma y

olu

ile

yüz

unsu

rları

yaparl

ar. Y

ün iple

ri y

apış

tıra

rak

saçl

arı

olu

şturu

rlar. A

yrıc

a k

ese

kâğıd

ı ile

ayn

ı yö

nte

mle

vey

a y

üz

unsu

rları

nı ke

sip

çıka

rara

k el

kukl

ala

rı o

luşt

ura

bili

rler

. H

er k

ukl

a içi

n d

eğiş

ik s

esle

r uyd

ura

rak

kukl

alar

ı dile

dik

leri g

ibi ko

nuşt

ura

bili

rler

.�

1,

7,

8.

İzin

deyiz

Öğre

tmen,

öğre

nci

lerd

en g

örs

el

çalış

mala

rında k

ulla

nm

ak ü

zere

Ata

türk

foto

ğra

fları

getirm

ele

rini is

ter. S

ınıfta

Ata

türk

'ün a

nıla

rı,

sözl

eri

, Ata

türk

ile

ilgili

şiir

ler ok

unur;

şar

kıla

r, m

arşl

ar s

öyle

nir.

Öğr

enci

ler ge

tird

ikle

ri fot

oğra

flard

anAta

türk

'ün o

lduğu b

ölüm

leri d

üzg

ünce

kes

erek

kâğ

ıt y

üze

yinde

dile

dik

leri y

ere

yapış

tırı

rlar. D

aha s

onra

duygu v

e d

üşü

nce

leri

ni

anla

tan r

enkli

bir

“ko

laj”

yapar

lar. A

rdın

dan

çal

ışm

alar

ını se

rgile

rler

.�

2,

5,

7.

Gö

kyü

zün

deki

Uçu

rtm

ala

rÖ

ğre

nci

ler, g

ökyü

zünde

gör

dükl

eri h

akkı

nda

konuşt

uru

lur. D

aha

sonra

onla

rdan

bir

“gök

yüzü

” re

smi y

apm

alar

ı ve

göky

üzü

nü d

iledi

kler

i şek

ilde

renkl

endi

rmel

eri

iste

nir.

Öğre

nci

ler, s

arı

, kı

rmız

ı ve

mav

i re

nkl

i kâ

ğıtla

rdan b

üyü

klü k

üçü

klü

par

çala

r yı

rtar

lar

ve b

u p

arça

ları u

çurt

ma

olar

ak g

ökyü

zü ü

zerine

serp

iştirirler

.Elle

rine

veri

len a

tık

iple

ri y

apış

tıra

rak

veya

kale

mle

rle,

boya

malz

emel

eriy

leçi

zere

k uçu

rtm

alar

a ip

yap

abili

rler

.�

2.

İz B

ırakm

a O

yu

nu

Öğre

nci

ler, y

oğurm

a m

alz

emel

erin

i bir

yüze

y üze

rine

yayd

ıkta

n s

onra

çeş

itli

nes

nel

eri bas

arak

far

klı doku

etk

ileri e

lde

edeb

ilirler

.�

2.

Do

ku

ları

n D

an

sıPa

rmak

boy

ayı yü

zeye

yay

dık

tan s

onra

esk

i ta

rakl

arı çe

şitli yö

nle

rde

har

eket

ettire

rek

kazı

ma

yapar

lar. İ

ster

lers

e baş

ka b

ir k

âğıd

ı, o

luşa

n d

okunun ü

zerine

kapat

ıp k

aldırar

ak b

askı

sını al

abili

rler

. Ayn

ı iş

lem

i ta

rak

yerine

par

mak

larıyl

ada y

apabili

rler. A

yrıc

a p

arm

ak

boya

yı y

üze

ye y

aydık

tan s

onra

parm

akl

arı

nı

süre

kli ola

rak

bast

ırıp

kald

ırara

k boya

topla

nm

ala

rından v

e o

luşa

n izl

erd

en

ilgin

ç doku

etk

ileri o

rtay

a çı

kara

bili

rler

.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

gere

çler

en a

z bir

ders

önce

sinden

öğre

nci

lere

bild

irilm

eli,

ara

ç-gere

çve te

knik

se

çim

inde

öğre

nci

lerin il

gi v

e is

tek-

leri

dik

kate

alın

malıd

ır.2

. D

oku

: Bir

nesn

enin

yapı öze

llikl

eri

ne b

ağlı,

onun t

üm

ünü k

apsa

yan

veya

tem

sil e

den

; gör

ü-

lebilen,

dokunula

bilen

gör

sel v

e dok

unsa

l etk

i.3

. B

asit

Ge

om

etr

ikŞ

ek

ille

r: K

are

, dair

e,

üçg

en,

dik

dört

gen v

b.

5.

An

a R

en

kle

r:D

oğad

a sa

f hâl

de

bulu

-nan

ren

kler

:Sar

ı, k

ırm

ızı, m

avi

Ara

R

en

kle

r:

An

are

nkle

rin

birb

iriy

le k

arış

ı-m

ınd

an

eld

e

ed

ilen

renkl

er:

Sarı

+K

ırm

ızı=

Turu

ncu

Sar

ı+M

avi=

Yeş

ilK

ırm

ızı+

Ma

vi=

Mo

r

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

55

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

� 2

. P

ayla

şıla

n D

oku

lar

Belir

gin

dokulu

kum

aş

parç

ala

rı,

esk

i dante

ller, ö

rgü b

ezl

er

ve k

abart

ma

muşa

mba ö

rtüle

r, d

am

arl

arı

belir

gin

yapra

kla

r gib

i çe

şitli

dokula

ra s

ahip

obje

ler

sınıfa

get

irili

r. Ö

ğren

cile

rin b

u o

bjel

eri b

irbi

rler

i ile

pay

laşm

alar

ı sağ

lanır.

Daha s

onra

, se

çile

n o

bje

ler

boya

malz

em

ele

ri i

le r

enkle

ndir

ilere

k b

ask

ıça

lışm

alar

ı ya

ptırıla

bili

r.�

3

, 4

. R

en

kli

Kağ

ıtla

rla O

yu

nÖ

ğre

nci

ler

çeşi

tli re

nkl

i kâ

ğıtla

rı,

geo

met

rik

şeki

ller

hâl

inde

kâğıt m

akas

ıyla

(ucu

küt

makas)

büyüklü

küçü

klü

kese

rek b

ir y

üze

y ü

zeri

nde d

iledik

leri

biç

imde d

üze

nle

yere

k y

apış

tırı

rlar. İ

stedik

leri

yerl

ere

, geom

etr

ik b

içim

ler

kaza

ndır

dık

ları

nesn

ele

ri b

oya

yıp

kart

on b

ask

ı, s

ebze

bask

ısı vb.

yapara

kça

lışm

ayı ta

mam

laya

bili

rler

.�

3

, 4

. M

isafi

rcil

ikÖ

ğren

cile

r, g

eom

etrik

biçi

mle

re s

ahip

çeş

itli

düğm

eler

i vb.

nes

nel

eri k

ulla

nar

akyü

zey

üze

rinde

dile

dik

leri g

ibi d

üze

nle

me

yapar

lar. Ç

eşitli

renk

ve k

alın

lıkla

rda

iplik

leri g

eom

etrik

nes

nel

er a

rası

nda

dol

aştıra

rak

“mis

afirci

lik”

oynay

abili

rler

.

4

. Tü

rkçe

ders

i,“G

örse

l Sunu”

öğre

nm

eal

anı, “

Bilg

i, d

üşü

nce

ve

izle

nim

lerini r

esim

sem

-bol

kullanara

k g

örs

el-

leşt

irir.

”

7.

Tü

rkçe

ders

i,“G

örse

l Sunu”

öğre

nm

eal

anı, “D

uyg

u, düşü

nce

ve b

ilgile

rini

görs

elle

ş-tir

med

e re

nkle

ri k

ulla

nır.”

3, 4

. Mat

emat

ik d

ersi

,“G

eom

etri

k Cis

imle

r ve

Şekille

r” a

lt ö

ğre

nm

eal

anı, “

Kar

e dik

dör

tgen

,üç

gen

ve ç

embe

r m

odel

-le

ri o

luşt

uru

r.”

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

56

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

�

3,

4,

6,

7,

8.

Hayali

md

eki

Yer

Öğre

nci

ler

gru

pla

ra a

yrılı

r. H

ayalle

rindeki

oyu

n b

ahçe

si y

a d

a h

erh

angi bir

mek

ânı olu

şturm

ak ü

zere

haz

ırlık

yap

arla

r. B

u ç

alış

ma

için

çeş

itli

kutu

lar

vekart

on r

ulo

lard

an (

kâğıt h

avlu

, tu

vale

t kâğıd

ı ru

losu

, alü

min

yum

foly

o v

est

reç

film

rulo

ları g

ibi) y

arar

lanab

ilirler

. B

üyü

k bir fon

kar

tonu ü

zerine

büyü

klü

küçü

klü,

uzu

nlu

kısa

lı ka

rton

kut

ular

la b

inal

ar o

luşt

urur

lar.

Bin

alar

ı yap

ıştır

mad

anönce

ist

erl

ers

e p

ence

re,

kapı vb

. unsu

rları

oya

rak

çıka

rtır

lar. H

azı

rladık

ları

bu b

inala

rın ü

zeri

ne

ya d

a e

trafına k

art

on r

ulo

lard

an y

aptıkl

arı

tüp g

eçitle

r,ço

cuk

park

ı oyu

nca

kları

, ka

ydırakl

ar, t

ünel

ler, t

aşı

ma a

raçl

arı

vb.

nes

nel

eri

yapış

tıra

rak y

erl

eşt

irir

ler. A

rtık

iple

rle,

rafy

ala

rla y

olla

r ya

pabili

r; k

ala

nboşl

ukl

arı

, ça

lışm

ada k

ulla

nm

ak

iste

dik

leri

diğ

er o

bje

ler

ve f

igürl

erin

ren

kli

resi

mle

rini ya

par

ak t

amam

laya

bili

rler

.

7.

Öğre

tmen ö

ğre

nci

yi

müm

kün o

lduğunca

çok

çeşit

li

malz

em

e

ve

tekn

ikle

tanış

tırm

alıd

ır.

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

57

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1.

Yaşa

dığ

ı çe

vren

indüze

nle

nm

esin

e ili

şkin

olu

mlu

ve

olu

msu

zörn

ekle

r ve

rir.

2.

Beğ

endiğ

i sa

nat

eser

leri v

eya

kendi

çalış

mal

arıy

la b

ulu

ndu

ğuort

amla

rı g

üze

lleşt

irir.

3.

Çev

resi

ndek

i ki

rlili

ği

ve d

üze

nsi

zliğ

ionay

lam

adığ

ını görs

elsa

nat

lar

yolu

yla

ifad

eed

er.

4.

Güze

l bir ç

evre

de

yaşa

man

ın ö

nem

ini

kavr

ar.

5.

Ese

rde

görd

üğü

unsu

rlar

ı görs

el a

çıdan

değ

erle

ndirir.

6.

Göst

erile

n e

serd

ebeğ

endiğ

i ve

beğ

enm

ediğ

i unsu

rlar

ıned

enle

ri ile

ifa

de

eder

.7

. G

öst

erile

n e

serd

enyo

la ç

ıkar

ak d

uyg

ula

rını,

düşü

nce

lerini,

hay

alle

rini

ve izl

enim

lerini ifad

eed

en g

örs

el t

asar

ımla

rya

par

.

� 1

. Eşy

ala

rım

ı D

üze

nli

yo

rum

Öğre

nci

lerd

en,

kendi

eşy

ala

rını

sıra

ları

nın

üze

rinde r

ast

gele

yerl

eşt

irm

ele

ri,

daha s

onra

bunun s

onucu

nda m

eydana g

ele

ndüze

nsi

zliğ

e ka

rşı duyg

u v

e düşü

nce

leri

ni ifade

etm

eler

i is

tenir.

Ard

ından,

öğre

nci

ler

eşya

ları

nı ye

nid

en d

üze

nle

rler

ve

görü

şler

ial

ınır.

� 1

, 2

, 3

, 4

. Ç

evre

miz

i Tem

iz T

uta

lım

Kar

t, b

roşü

r, fot

oğra

f vb

. gör

sel m

ater

yalle

rden

de

yara

rlan

ılara

k“g

üze

l ve

ya k

irli

çevr

e” ö

rnek

lendirili

r. “

Nas

ıl bir ç

evre

güze

ldir?”

konulu

tart

ışm

a i

le ö

ğre

nci

leri

n f

ikir

alış

veri

şinde b

ulu

nm

ala

rısa

ğla

nır.

Çev

rele

rinde

kirl

i ve

tem

iz b

uld

ukl

arı ye

rler

i ve

bunun

ned

enin

i sö

ylem

eler

i sa

ğla

nır.

Öğre

nci

lerd

en,

“kirli-

tem

iz ç

evre

”,“d

üze

nli-

düze

nsi

z çe

vre

, okul, s

ınıf”

konulu

görs

el

tasa

rım

lar

yapm

ala

rı i

stenebilir.

Öğre

nci

ler,

yaptı

kla

rı b

u ç

alışm

ala

r ve

edin

dik

leri

sanat

ese

rleri

ile

yaşa

dık

ları

mekâ

nı güze

lleşt

irir

ler.

� 5

, 6

. A

nn

e v

e Ç

ocu

kS

ınıf

a,

Neşe

t G

ünal'ın

“A

nne v

e Ç

ocu

k”

isim

li t

ablo

sunun

röpro

düks

iyonu g

etir

ilir. E

ser, ö

ğre

nci

leri

n g

öre

bile

ceği bir

yer

eası

lır.

Çeşi

tli

soru

lar

soru

lara

k ö

ğre

nci

leri

n e

serd

eki

obje

ve

figürl

eri

n ö

zelli

kle

rini

söyle

mele

ri s

ağla

nır.

Ard

ından,

ese

rde

kulla

nıla

n b

eğendik

leri

veya

beğenm

edik

leri

nesn

e v

e f

igürl

eri

,re

nkle

ri s

öyle

mele

ri;

bunla

rın n

eden h

oşl

arı

na g

itti

ğin

i veya

gitm

ediğ

ini açı

kla

mala

rı v

e e

sere

isi

m v

erm

ele

ri ist

enir.

D

aha

sonra

ese

ri içs

elle

ştirer

ek “

Ben

ols

aydım

…”

ile b

aşla

yan c

üm

lele

rku

rmal

arı sa

ğla

nır.

Edin

dik

leri izl

enim

lerd

en y

ola

çık

arak

görs

elsa

nat

çal

ışm

alar

ı ya

ptırıla

bili

r.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

gere

çler

en a

zbir

ders

ön

cesi

nden

öğre

nci

lere

bildir

ilm

eli,

ara

ç-gere

ç ve te

knik

seçi

mle

rinde

öğr

enci

lerin il

gi v

e is

tekl

eri

dik

kate

alın

mal

ıdır.

5,

6.

Ese

rde

görd

üğü r

enkl

er,

çizg

iler,

dokula

r, ş

ekill

er

vb.

görs

el

unsu

rları

saya

r ve

bunla

rdan h

oşl

anıp

hoşl

an-

madığ

ını

sebeple

riyle

if

ade eder.

(!)

Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

onula

r (1

,3,

4.

Kaz

anım

, 2.

Konu)

3. R

ehbe

rlik

ve

Psik

oloj

ik D

anış

ma,

18.

1, 2

. H

ayat

bilg

isi d

ersi

, “O

kul H

eye-

canım

” te

mas

ı, “O

kul v

e sı

nıf

eşya

larını

neden ö

zenli

kulla

nm

ası

gere

kti

ğin

iaç

ıkla

r.”, “O

kulu

, öğ

retm

eni v

e ar

kada

ş-la

rı i

le i

lgili

duygu v

e d

üşü

nce

leri

ni

zam

an iç

eris

inde

nas

ıl de

ğişt

iğin

i gör

sel

mat

erya

ller

tasa

rlay

arak

açı

klar

”; “

Dün

- Bug

ün-Y

arın

” te

mas

ı, “Y

aşad

ığı ç

evre

yite

miz

tutm

ası

nın

kendi

sağlığı

ve

geliş

imiy

le i

lişkili

old

uğunu k

avra

r.”3

. H

ayat

bilg

isi der

si, “D

ün -

Bugün

Yarın”

tem

ası, “

Yaşa

dığ

ı çe

vrey

i te

miz

tutm

asın

ın k

endi sa

ğlığ

ı ve

gel

işim

iyle

ilişk

ili o

lduğunu k

avra

r.”3

. Türk

çe d

ers

i, “

Görs

el

Sunu,”

öğre

nm

e a

lanı,

“B

ilgi

düşü

nce

ve

izle

nim

leri

ni

resi

m,

şekil

ve s

em

bol

kulla

nar

ak g

örs

elle

ştirir.

”5

, 6

. Türk

çe ders

i, “K

onuşm

a”

öğre

nm

e ala

nı,

“K

onuşm

ala

rında

bet

imle

mel

er y

apar

.”

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

58

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1. M

üze

, sa

nat

gal

eris

i,öre

n y

eri

, ta

rihî

yapı,

anıt v

b.

yerl

eri

n k

ura

l-la

rına u

ygun d

avra

nır.

2.

Müze

deki

ve s

anat

gal

erile

rindek

i ese

rler

in,

Öre

n y

erl

eri

nin

, ta

rihî

yapıla

rın,

anıt

ları

n v

b.

önem

ini ka

vrar

.3

. M

üze

, sa

nat

gal

eris

i,öre

n y

eri

, ta

rihî

ese

r,anıt v

b.

ile i

lgili

görs

el

tasa

rım

lar

yapar

.4

. Ü

lkem

izin

müze

, ör

enye

ri, ta

rihî e

ser, a

nıt v

b.zen

gin

likle

re

sa

hip

olm

asın

dan g

uru

r du

yar.

� 1

, 2

. M

üze

miz

e H

oş

Geld

iniz

!Ö

ğre

nci

lerd

en e

n s

evdik

leri

eşy

ala

rı s

ınıfa g

etirm

ele

ri i

stenir.

Getiri

len e

şyala

rın k

ime a

it o

lduğu,

ne z

am

an a

lındığ

ı, h

angi

mal

zem

eden

yap

ıldığ

ı hak

kında

notlar

yaz

ılara

k sı

rala

rın ü

stüne

yerl

eştiri

lir.

Öğre

nci

ler

aras

ında

müze

ziy

aret

çile

ri v

e göre

vlile

riola

rak i

ş bölü

mü y

apılı

r. E

serl

ere

dokunm

am

ak,

sess

izlik

gib

im

üze

de

uyu

lmas

ı ger

eken

kura

llar

hat

ırla

tıla

rak

bir m

üze

ziy

aret

ica

nla

ndırıla

bili

r.�

1,

2,

3.

Mü

zem

ize D

avetl

isin

izÖ

ğre

nci

lere

, ol

uşt

uru

lan m

üze

ile

ilgili

, bas

kı v

e ko

laj te

knik

lerini

kulla

nabile

cekle

ri b

ir p

ost

a k

art

ı ve

ya d

ave

tiye

hazı

rlatıla

bili

r.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

ger

eçle

r en

az

bir

ders

önce

sinden ö

ğre

nci

lere

bildir

ilm

eli,

ara

ç-gere

ç ve t

eknik

seçi

mle

rinde ö

ğre

nci

leri

n i

lgi

ve

iste

kler

i dik

kate

alın

mal

ıdır.

1,

2,

3,

4.

İmkân d

âhilin

de v

e“M

üze

ler

Haft

ası

” (1

8 -

24 M

ayıs

)ka

psa

mın

da,

yak

ın ç

evre

de

bulu

nan

bir m

üze

, ör

en y

eri, t

arih

î ese

r ve

yaan

ıt z

iyar

et e

dilm

elid

ir.[!

] Ya

kın ç

evr

ede m

üze

veya

öre

nye

rine

ziya

ret

ger

çekl

eştiri

lem

ediğ

ita

kdir

de,

sınıf

içe

risi

nde m

üze

yi

tan

ıtıc

ı görs

el

dokü

man

lar

ve

mat

erya

ller

ince

lenm

elid

ir.

Bütü

n ö

ğre

nm

e a

lanla

rında a

çık

uçlu

sor

ular

, de

rece

lend

irm

e öl

çekl

eri,

kontr

ol

liste

leri

, öz

değerl

endir

me

ve g

rup d

eğerl

endir

me f

orm

ları

,gö

zlem

for

mla

rı, pr

oje

ödev

leri, sü

reç

dosy

ası

vb.

kullanılara

k değer-

lendirm

e ya

pıla

bili

r.

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

59

60

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 2Süre : 8 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 5. Ana ve ara renkleri tanır (GSB).

8. Çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan hazalır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleriYöntemler : Soru-cevap, gösterip yaptırma

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Öğretmen her bir kenar uzunluğu 7,5 cm olan altıgen şeklinde karton şablon hazırlar.b) Sarı, kırmızı ve mavi renklerde toz boya ya da kumaş boyası getirilir.c) Altı şeffaf su bardağının sınıfa getirilmesi sağlanır.ç) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.d) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alınır. (bk. s. 195)e) Değerlendirme ölçütleri önceden hazırlanarak öğrencilere bildirilir.

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilere “Sınıfımızın/odanızın hangi renk olmasını isterdiniz?” sorusu yöneltilir.b) Öğrencilere “Siyah-beyaz bir dünya nasıl olurdu?” sorusu yöneltilir ve renkler ve renklilik hakkında

düşünmeleri; düşündüklerini sözle ifade etmeleri sağlanır.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler : Toz boya, kurşun kalem, resim kâğıdı, kâğıt makası, cetvel, tutkal, vb.Temizlik gereçleri : Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)Öğretmen “Gökkuşağı’nın Hikâyesi”ni öğrencilere okur.

GÖKKUŞAĞI'NIN HİKÂYESİ

Dünyanın bütün renkleri bir araya toplanmışlar ve hangi rengin en önemli, en özel olduğunu tartışmayabaşlamışlar.

Yeşil söze başlamış: “Elbette ben en önemli rengim. Ben yaşamın ve umudun rengiyim! Çimenler,yapraklar, ağaçlar için seçilmişim. Yeryüzüne şöyle bir bakın, her taraf benim rengimle kaplı.”

Mavi oradan atılmış: “Sen sadece yeryüzünün rengisin, ya ben? Ben hem denizin hem gökyüzününrengiyim. Gökyüzündeki mavi insanlara huzur verir ve huzur olmadan da siz hiçbir şey yapamazsınız!”

Sarı söze karışmış: “Siz dalga mı geçiyorsunuz? Ben güneşin rengiyim, bu dünyaya sıcaklık verenim.Ben olmasam hepiniz soğuktan donardınız!”

Turuncu onun sözünü kesmiş: “Ya ben? Ben direncin ve sağlığın rengiyim. İnsanın yaşamasıiçin gerekli vitaminler benim rengimde bulunur. Portakalı, havucu düşünün. Pek ortalarda görünmeyebilirim,ama güneş doğarken ve batarken gökyüzüne o güzelim rengi veren benim unutmayın!”

Kırmızı dayanamayıp söz almış: “Ben hepinizden üstünüm! Ben kan rengindeyim! Kan olmadanyaşam olur mu? Hem ben cesaret ve tehlikenin rengiyim! Savaş ve ateş rengindeyim! Aşk ve tutkubenimledir! Bensiz bu dünya bomboş kalırdı!”

Mor ayağa kalkmış: “Hepinizden üstün olan benim! Ben gücün ve asaletin rengiyim. Bütün liderlerve krallar beni seçmişler. Otorite ve bilgeliğin rengi benim. İnsanlar beni sorgulamaz.” Onun yerine

61

dinler ve itaat ederler.Ve bütün renkler bir ağızdan konuşmaya devam edip kavgaya tutuşmuşlar. Her biri diğerini itip

kakıyor ve “En üstün benim.” diyormuş.Derken bir anda şimşekler çakmaya ve yağmur damlaları gökten inmeye başlamış... Bütün renkler

neye uğradıklarını şaşırıp korkuyla birbirlerine sarılmış ve yağmur'un sesi duyulmuş... “Bu kavganızınanlamı ne? Bu üstünlük kavganız neden? Siz bilmiyor musunuz ki her biriniz farklı bir görev için varsınız,birbirinizden farklısınız ve her biriniz çok özelsiniz... Haydi, şimdi el ele tutuşup bana gelin!..” Renklerbu sözlerden çok utanmışlar. El ele tutuşup gökyüzüne doğru havalanmışlar ve bir yay şeklinde orayayerleşmişler. Yağmur, “Bundan sonra her yağmur yağdığında siz birleşip bir renk cümbüşü olarakgökyüzünden yeryüzüne doğru uzanacaksınız. İnsanlar sizi gördükçe huzur duyacak güç bulacaklar.İnsanlara yarınlar için bir umut olacaksınız... Gökyüzünü bir kuşak gibi saracaksınız ve size gökkuşağıdiyecekler. Anlaştık mı? Bu yüzden ne zaman dünyamızı yağmur yıkasa ardından gökkuşağı belirir. Bizde gökkuşağındaki o renkler gibi birbirimizden farklı ve hepimiz çok özeliz. Bunun farkında olmalı veuyum içinde yaşamalıyız.”

Yılmaz ODABA I

(Düzenlenmiştir.)

Öğretmen öğrencilerden beğendikleri rengi içinden tutmalarını ister. Öğrencilere sıra ile söz verereko rengin özelliklerini çevrelerinden örnekler vererek açıklamalarını ister.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğretmen renk ve renklerin özellikleri hakkında kısa bir hatırlatma yaptıktan sonra öğrencilere

aşağıdaki adımları uygular:• Rengin oluşabilmesi için ışığın olması gerektiğini söyler.• Ana renklerin doğada katışıksız hâlde bulunduğunu belirtir.• Sarı, kırmızı, mavi renkli toz boyaları şeffaf cam bardaklar içinde sulandırarak söyler.• Bir miktar sarı ve kırmızı renk boş bir bardağa aktarıldığında turuncu rengin elde edildiğini gösterir.• Aynı işlemleri sarı-mavi, mavi-kırmızı renkleri için uygular. Boş bir bardakta karıştırdığı renklerle

yeşil ve mor ara renklerini de elde eder.

5.Bir ve üç rakamlarının arasında kalan üçgeni (2 numaralı) bir ve üç rakamınadenk gelen boyaların karışımından elde edilen ara renkle boyamaları sağlanır.6. İşlemler diğer bölümler için de uygulanır.7. Merkeze yakın bir yere kalemi hafifçe bastırarak bir çember çizilir (Bunun için

metal paralar kullanılabilir.).8.Ana ve ara renkler elde edildikten sonra ortaya çizilen çembere kadar her

köşegen kâğıt makası ile kesilir.

12

34

56

9. Üçgenin her bir dış kenarı orta noktaya bir köşesinden çekilerek yapıştırılır.10. Bu işlem tüm kenarlara uygulanır.11. Ana ve ara renkler ile rüzgârgülü oluşturulur.12. Rüzgârgülü orta noktasından toplu iğne ya da raptiye geçirilerek çubuklara (pipet vb.) monte edilir.13. Rüzgârgülleriyle birlikte hazırladıkları “rüzgârgülü şenliklerine” katılır.

Ç. UYGULAMA1.Öğretmen her bir kenar uzunluğu 7,5 cm olan kartondan yapılmış altıgen şablonu öğrencilerin sıra

ile resim kâğıtlarına geçirmelerini ister.2.Her bir köşeden karşı köşeye cetvel yardımı ile doğru çizmeleri istenir.3.Altı eşit parçaya ayrılan üçgen bölümlere birden başlanarak rakamla numara verilir (1, 2, 3, 4, 5,

6 gibi).4.Tek rakamlı olan üçgenlerin ana renklerle (seçilen boya ile) boyanması istenir.

62

D. DEĞERLENDİRME

1. İşlenişlerin ölçme ve değerlendirilmesinde “dereceli puanlama anahtarı” kullanılabilir.2. Bu anahtarda yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf



Dereceler

Çok iyi(5)


ÖLÇÜTLER

4. Ara renkleri rüzgârgülünde gösterir.

Orta(3)

Yetersiz(1)

Ara renklerirüzgârgülündenet ve temizboyar.

Tam ve doğruolarak anarenklerinhepsini sayar.Tam ve doğruolarak ararenklerinhepsini sayar.

Ana renklerirüzgârgülündenet ve temizboyar.

Ara renklerielde ederkenkirlenmeleroluşur.

Ana ve ararenkleri birbi-rine karıştırır.

Ana renklerikullanırkenrenk kayıplarıve kirlenmeleroluşur.

Ana ve ararenkleri birbi-rine karıştırır.

Ara renklerinet ve temizelde edemez.

Ana ve ararenkleri doğruolarak saymaz.

Ana ve ararenkleri doğruolarak sayamaz.

Ana renklerinet ve temizboyayamaz.

1. Ana renkleri söyler.

2. Ara renkleri söyler.

3. Ana renkleri rüzgârgülünde gösterir.

TOPLAM

GENEL TOPLAM

Dereceli puanlama anahtarıDereceler orta ve üstü çıkarsa bir sonraki kazanımlar için öğrenciler hazır demektir.Öğrenci bu dereceli puanlama anahtarının uygulanmasında yetersiz bulunursa öğretmen öğrenci ilebirlikte tamamlama eğitimini planlayabilir.Not: Daha üst sınıflarda öğrencinin kendi öğrenmesindeki eksik ve yanlış yönlerin giderilmesine yönelikplanlamanızı yapınız.

Notlar

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

Dereceli Puanlama Anahtarı

Açıklama : Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıylahazırlanmıştır. Bu anahtar, aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğinizkonusunda size bilgi vermektedir. Anahtardaki ilgili bölümlere “ ” koyarak değerlendirmeyi tamamlayınız.

63

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 2Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 1. Çeşitli sanat alanlarının şarkı, türkü, şiir, öykü, masal, anı gibi türlerinden

yararlanarak görsel çalışmalar yapar (GSB).4. Basit geometrik şekilleri görsel çalışmalarında kullanır.6. Yığma, dizme ve yerleştirme işlemlerini yapar (GSB).8. Çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, inşa, kolajYöntemler : Soru-cevap, drama, grup çalışması

A. DERS HAZIRLIĞI1. Öğretmen Hazırlığı

a) Grimm Kardeşler (Jacob Grimm-Wilhelm Grimm)'in “Bremen Mızıkacıları” isimli eseri öğrencilereokunmak üzere hazırlanır.

b) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.c) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alınır (bk. s. 195).


2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilerden, bir bina, ev ya da benzeri bir mimari yapıyı oluşturan malzemeler ve bu malzemelerin

nasıl bir araya gelip bu yapıları oluşturduğu hakkında düşünmeleri istenir.b) Öğrencilerin birikimlerini araştırmalarla desteklemeleri için yeterli süre verilir (Öğrenciler bir hafta

öncesinden bu konuda araştırma yapabilirler.).c) Yapılarda olduğu gibi üst üste/yan yana yığma, dizme ve yerleştirme sonucu meydana gelen bal

peteği, örümcek ağı, ipek kozalağı gibi bir tekrar sonucu oluşan doğal (insan eli değmeden) yapılarınoluşumu (nasıl oluştuğu) ve bu yapıları oluşturan ana hücrenin şeklini (iplik, ağ, geometrik şekiller)düşünmeleri ve düşüncelerini söylemeleri istenir.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, parmak boya, akrilik), fırça, su, su kabı, pastel

boya, resim kâğıdı, renkli kartonlar, resim kalemi (HB kurşun kalem), kâğıt makası, yapıştırıcı, tutkalvb. (Boyalar seçimliktir.)


64

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. “Bremen Mızıkacıları” öğretmen tarafından okunur.2. Hikâye okunduktan sonra birkaç öğrenci sözel olarak hikâyeyi özetler. Hikâyede geçen hayvanların

sözleri öğrenciler tarafından tekrarlanır.3. Öğrencilere örnek resimler ve yaptıkları araştırmalar sonucu yan yana veya üst üste yığma, dizme

ve yerleştirme ile oluşmuş doğal ve insan eliyle üretilmiş yapılarla hikâye arasında bir ilişki olup olmadığısorulur.

4. Öğrencilere bu hikâyedeki hayvanları (karakterleri) resimlemek isteyip istemedikleri sorulur.5. Öğrencilerin görüşleri dinlenir.6. Öğrencilere hikâye hakkında fikirlerini söyleme ve paylaşma fırsatı verildikten sonra uygulama

yapabilmeleri için araç-gereçlerini hazırlamaları sağlanır.7. Seçilen müzik eşliğinde uygulamaya geçilir.

BREMEN MIZIKACILARI

Bir zamanlar yaşlı ve yorgun bir eşek varmış. Sahibinin onu artık daha fazla beslemek istemediğiortaya çıkmış. "En iyisi buralardan gitmek" diye düşünmüş eşek. "Bremen'de şarkıcılık yaparım. Bazılarıanırmamı pek bir beğenirdi zaten." Böylece bir sabah erkenden yola çıkmış. Bir süre yürüdükten sonraiki büklüm bir köpekle karşılaşmış. "Artık sahibime avda yardımcı olamayacak kadar yaşlandım." demiş,köpek eşeğe. "Sahibim de artık beni beslemiyor." Eşek gülmüş: "Benimle Bremen'e gelsene şarkıcıoluruz." demiş. Yola koyulmuşlar. Çok geçmeden bir damın üzerinde üzgün oturan bir kedi görmüşler."Çok yaşlandım, fareler bile dalga geçiyorlar." demiş kedi. "Sen de bizimle gel." demiş eşek. "Sesinhâlâ güçlü çıkıyor, şarkı söyleriz Bremen'de."

Bağıra bağıra şarkılar söyleyerek yola devam etmişler. Bir çiftlik evinin yakınlarından geçerken kendiseslerinden yüksek bir sesle irkilmişler. "Kuk-ku-ri-kuuuuuuuuu! Sonum geldi!" diyormuş iri bir horoz.Sonra eşek, köpek ve kediye yana yakıla anlatmış: "Bu akşam sahibimin konukları gelecek. Öylehissediyorum ki beni pişirip yiyecekler." Eşek, "Endişelenme, seninki gibi bir ses bize çok şey katar.Haydi, gel şarkıcı olalım." demiş. Akşam olduğunda hepsi çok yorulmuş. Bir şeyler yemek ve uyumakistiyorlarmış. İlerde penceresinden ışık süzülen bir kulübe görmüşler. Horoz uçup pencereden içeribakmış. "Dört soyguncu görüyorum, nefis bir sofranın başındalar." demiş. "Bir planım var." demiş eşek.Birbirlerinin sırtına tırmanmışlar. En altta eşek, sonra köpek, onun üstünde kedi ve nihayet en tepede

de horoz. Pencereye yaklaşıp çıkarabilecekleri en yüksek sesle bağırmaya başlamışlar."İmdaaaaaat! Bu bir hayalet!" demiş soygunculardan birisi."," Bence bir canavar!"demiş ötekisi. "Bence cadılar bastı!" demiş öteki. "Annemi istiyorum." demişsonuncusu. Birkaç dakika sonra dört şarkıcımız soygunculardan kalan sofradaymışlar.Geceleyin onlar uyurken soyguncular geri gelmişler. Ama hayvanlar hazırlıklıymış.

Soyguncular içeri girer girmez, eşek "Şimdi!" demiş ve saldırıya geçmişler.Soyguncular bir daha hiç dönmemecesine kaçmışlar oradan. Şarkıcılarımızda bu sevimli küçük kulübeye yerleşmişler. Bremen'e gitmeyi de bir süreertelemişler ama her gün şarkı söylemeyi unutmuyorlarmış. Eğer bir günonları dinleme şansınız olursa Bremen sakinlerinin ne büyük bir tehlikeatlattıklarını anlamanız güç olmaz.


65

Kontrol Listesi

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ölçütün karşısına“ ” koyarak işaretleyiniz.

Ç. UYGULAMA1. Öğrenciler dört kişilik gruplara ayrılır.2. Her gruba, birbirine eşit ebatlarda dört karton kutu kullanacakları ve yaptıkları hayvan figürünü

bu kartonların üzerine yapıştırıp bu kartonları üst üste koyarak hikâyeyi canlandıracakları uygulamaöncesinde söylenir.

3. Her bir öğrenci grup içinde anlaşarak dört hayvan karakterinden birinin figürünü yapmak üzereiş bölümü yapar.

4. Öğrencilere kullandıkları malzeme ve teknik hakkında gerekli rehberlik yapılır.5. Biten çalışmalar kuruduktan sonra arkası etiketlenir.6. Karton yüzeyleri öğretmen yardımıyla el işi kâğıtları ya da fon kartonları ile kaplanır.7. Kaplanan karton kutunun yüzeyine, yapılan resim yapıştırılır.8. Hikâye bir kez daha okunduktan sonra hangi figürün altta, hangisinin üstte olduğu konuşulur ve

öğretmen yardımıyla her grup kendi “Bremen Mızıkacıları” sütununu oluşturur.9. Daha sonra sınıf mevcuduna göre oluşan bu sütunlar yan yana dizilerek yıldız şeklinde ya da

öğrencilerin tercihlerine göre farklı düzen ve formlar oluşturularak sergilenebilir.10. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgünlüğünü etkileyecek doğrudan

yönlendirme yapılmaz.11. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrası malzemelerin

toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.12. Mümkünse bu çalışmalar okulun içinde uygun bir alanda çevresi de düzenlenerek sergilenir.




D. DEĞERLENDİRME




4. Örneklerdeki birim tekrarlarını fark etti.






Tarih

Evet Hayır


Evet Hayır

1. Kontrol

Tarih

2. Kontrol

ÖLÇÜTLER

66

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 2Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı: Görsel Sanat Kültürü, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 5. Eserde gördüğü unsurları görsel açıdan değerlendirir (GSK).

6. Gösterilen eserde beğendiği ve beğenmediği unsurları nedenleri ile ifade eder (GSK).7. Gösterilen eserden yola çıkarak duygularını, düşüncelerini, hayallerini ve izlenimleriniifade eden görsel tasarımlar yapar (GSK).8. Çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleriYöntemler : Soru-cevap, gösteri (demonstrasyon)

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Namık İsmail'e ait “Harman” adlı eserin röprodüksiyonu sınıfa getirilir.b) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.c) Ders ile ilgili gerekli güvenlik ve sağlık önlemleri alınır (bk. s. 195).ç) Değerlendirme ölçütleri önceden hazırlanarak öğrencilere bildirilir.


a) Ekmeğin serüveni konusunda düşünmeleri istenir (Buğdayın, ekiminden hasatına kadar geçirdiğisüreci anlatmaları istenir.).

b) Öğrencilere “Bu süreçte (ekimden hasata kadar) yer alsaydınız katkınız ne olurdu, hangiaşamada bulunmak isterdiniz?” sorusu yöneltilir.

c) “Yediğiniz ekmeği üretmek ister misiniz?” sorusu öğrencilere yöneltilir. Günümüz koşullarınıda düşünerek ekmek üretmek için hangi malzemeleri kullanabileceklerini düşünmeleri istenir. Dahasonra bu düşündükleri üzerine öğrencilerin fikir alışverişinde bulunmaları ve düşüncelerini eskizdefterlerine, resim kâğıtlarına ya da resim defterlerine yazı ile ifade etmeleri sağlanır.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, parmak boya, akrilik boya), fırça, eskiz defteri, su,

su kabı, resim kâğıdı/resim defteriTemizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)1. Seçilen eserin röprodüksiyonu tahtaya ya da tüm öğrencilerin oturdukları yerden rahatça

görebilecekleri bir yere asılır.2. Eserin sanatçısının kim olduğu yüksek sesle söylenir (Sanatçı ve eserin yapıldığı dönem hakkında

çok kısa bilgi verilir.).3. Öğretmen tarafından “Ekmek” isimli şiir öğrencilere okunur.

67

a) Eserde neler görüyorsunuz?b) Eserde ilk dikkatinizi çeken nedir?

Neden?c) Eserde hangi renkler en çok kullanılmış?ç) Eserde en çok hangi şekiller kullanılmış-

tır (dikdörtgen, kare, üçgen vb.)?d) Eserdeki figürler neler yapıyor?e) Eserde zıtlıklar (renk, doku, şekil vb.)

kullanılmış mı? Nerelerde ve nasıl kullanılmış?f) Eserde neleri sevdiniz/sevmediniz?

Niçin?g) Bu eser sizce neden önemli olabilir?

Hasan Âli Yücel

Çiftçi sürer tarlayı,Sonra eker buğdayı,Boy verir azar azarSaplar gittikçe uzar.

Başaklar olgunlaşır,İçleri dolgunlaşır.Yazın artınca başakSararır her bir başak.Biçerler ekinleriŞenlenir harman yeriOlup bitince harman,Ayrılır buğday saptan.

Bitmedi işler geneOradan değirmeneBuğdayı götürürlerDeğirmen taşı döverEzer un yapar bunuSu, maya kor yoğururYapar bir güzel hamur,Sonra fırına atar,Pişirir bize satar.

Güzel kokulu ekmek,Olmaz seni sevmemekSensin her yemeğe baş,Her yemeğe arkadaş!

Ekmek


Namık İsmail, “Harman”

2. Öğrencilerin görüşleri dinlenir. Görüşler öğretmen tarafından konu, renk, figür gibi unsurlara göredeğerlendirilir. Bu eserin neden önemli olduğu konusunda öğrenci görüşleri dinlenirken öğretmeninsanat tarihimizde yeri olan bu eseri sevip sevmemek konusunda herkesin özgür olduğunu ancak bueserin “sanat eseri” niteliği taşıdığı için başlı başına bir “değer” olduğunu vurgulaması gerekir.

3. Öğrencilere eser hakkında fikirlerini söyleme ve paylaşma fırsatı verildikten sonra onlardanuygulama yapabilmeleri için araç ve gereçlerini hazırlamaları istenir.

1. Sınıfa getirilen eseri öğrencilerin incelemeleri için yeterli süre verilir.

68

Çok İyi(5)

Öğrencinin Adı Soyadı:

1. Eserde gördüğü unsurlarısöyledi.

2. Eseri beğenip beğenmediğinisebepleri ile söyledi.

3. Resim için uygun malzemeyiseçti ve kullandı.

4. Resminde özgünkompozisyonlar oluşturdu.

5. Çalışmalarını sergilemeyehazır hâle getirdi.

6. Zamanı verimli kullandı.

TOPLAM

GENEL TOPLAM

ÖLÇÜTLER

DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

1. İşlenişlerin ölçme ve değerlendirilmesinde “derecelendirme ölçeği” kullanılabilir.2. Derecelendirme ölçeğinde yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi, öğretmen tarafından

sınıf mevcuduna, etkinliğin uygulanış şekline vb. uygun olarak yeniden yapılandırılabilir. 3. Ölçütler belirlenirken her etkinlikte izlenmesi gereken adımlar dikkate alınarak sıralanmalıdır.4. Etkinliğe katılım, isteklilik, iş birliğinde bulunma, yardım isteme, kaynaktan yararlanma vb.


Derecelendirme Ölçeği

Öğrencinin Adı ve Soyadı :Sınıfı : Açıklama: Aşağıdaki derecelendirme ölçeği, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır.Bu ölçek aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğiniz konusunda size bilgivermektedir. Ölçekteki ilgili bölüme “ ” koyarak değerlendirmeyi tamamlayınız.

D. DEĞERLENDİRME

Ç. UYGULAMA1. Her öğrenci günümüz koşullarını da gözeterek hayalinde üretip yazıya döktüğü ekmeği, yazdığı

kompozisyondan yola çıkarak “ekmeğin serüveni” konulu bir resme dönüştürür.2. Öğrenciler yaptıkları resme kompozisyonlarını, şiirlerini ya da “ekmek” ile ilgili düşüncelerini küçük

notlar hâlinde yazarak bir zarf içinde eklerler (Zarfı resmin arkasına yapıştırıp notlarını, şiirlerini yada kompozisyonlarını bu zarfın içinde muhafaza edebilirler.).



5. Yapılan tüm çalışmaların etiketlenerek sınıf/okul panolarında sergilenmesi sağlanır.6. Sergilenen çalışmalar, sergi sonrasında ürün dosyasında muhafaza edilir.

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

R D

ER

Sİ

ÖĞ

RETİM

PR

OG

RA

MI

3.

SIN

IF K

AZ

AN

IM T

AB

LO

SU

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1. Çeş

itli

sanat

ala

nla

rının

şar

kı,

türk

ü,

şiir

, öyk

ü,

masa

l, a

nı, e

fsane

gib

i tü

r-le

rinden

yar

arla

nar

ak g

örs

el ç

alış

mal

arya

par

.2

. O

yunla

rında

kulla

ndık

ları ç

izgi çe

şit-

lerinden

örn

ekle

r ve

rir.

3. O

yunla

rla

çizg

isel

çal

ışm

alar

yap

mak

-ta

n h

az a

lır.

4. Ken

di y

aptığ

ı çal

ışm

alar

da, sa

natç

ıların

ese

rleri

nde ve günlü

k yaşa

mın

da

karş

ılaşt

ığı çi

zgi çe

şitler

ini ta

nır.

5.

Bir

yüze

yde o

yunla

rla leke

ler

olu

ş-tu

rur.

6. G

eom

etrik

şeki

llerle

gör

sel t

asar

ımla

rya

par

.7

. N

esn

ele

rin g

örü

nüm

leri

ni

lekese

lola

rak

algıla

r.8

. Çalış

mala

rında ç

izgi, r

enk,

biç

im v

ele

ke iliş

kile

rini ku

llanır.

9.

Ana v

e a

ra r

enkl

eri

görs

el ça

lışm

a-

larında

kulla

nır.

10. Ren

kler

i kar

ıştıra

rak

renk

zengi

nliğ

ini

keşf

eder

.1

1. Çev

resi

ndek

i çiç

ekle

r, e

vler

, bitki

ler,

kuşl

ar

vb.

varl

ıkla

rı b

elirl

eyere

k b

uva

rlık

ların b

irer

biç

imle

ri o

lduğunu far

ked

er.

12

. Çev

resi

nden

bel

irle

diğ

i biç

imle

rden

hare

ketl

e özg

ün ça

lışm

ala

r yapar.

13

. D

uygu,

düşü

nce

ve i

zlenim

leri

ni

çeşi

tli sa

nat

tek

nik

leriyl

e ifad

e ed

er.

14

.Yaptığı ça

lışm

ala

rını se

rgile

mek

ten

ve b

u d

uyg

uyu

çev

resi

ndek

ilerle

pay

laş-

mak

tan h

az a

lır.

� 1

. “I

lgaz”

Öğre

nci

lere

, “I

lgaz”

şark

ısı sö

ylenir.

Şark

ı sö

ylendik

ten s

onra

hay

alle

rinde c

anla

ndır

dık

ları

nı sö

ylem

ele

ri ist

enir.

Hay

alle

rinde

canla

ndırdık

larını re

smet

mel

eri is

tenir.

� 2

. “O

yu

nla

rım

da Ç

izg

i”Ö

ğre

nci

lere

han

gi oy

unla

rında

çizg

ileri k

ulla

ndık

ları s

oru

lur. S

ekse

k oy

unu, çi

zgi b

ulm

aca,

futb

ol s

ahas

ı çiz

gile

ri g

ibi o

yun a

lanla

rına

ait çi

zgile

ri h

atırla

mal

arı s

ağla

nır.

Dah

a so

nra

öğr

etm

en, at

ladı

klar

ıip

, bel

lerinde

çevi

rdik

leri ç

ember

ve

tırm

andık

ları a

ğaç

dal

ları v

b.

çizg

iye

ben

zeyi

p b

enze

med

iği hakk

ında ö

ğre

nci

leri

n g

örü

şler

ini

alır.

� 3

. “Ç

içekli R

en

kli D

allar”

Sın

ıfa

bol m

ikta

rda

kolla

rı o

lan k

uru

bir d

al p

arça

sı g

etirili

r. Y

ere

gaze

te k

âğıt

ları

seri

lir.

Öğre

nci

ler,

gru

pça

, çe

şitl

i re

nkle

rde

hazı

rlan

an tut

kallı

boy

a ya

da

akrilik

boy

ayla

kal

ın fırça

lar ku

llana

rak

dal

ları r

engâr

enk

boy

arla

r. D

alla

rın u

çlar

ına

min

ik t

opla

r hâl

inde

hazı

rlanan o

yun h

am

url

arı

ya d

a p

atl

am

ış m

ısır

lar

takılır.

� 3

. “Ç

izg

isel N

esn

ele

rle Ç

alışı

yo

rum

”Ö

ğre

nci

ler, b

ir y

üze

y üze

rine

kürd

an, ku

llanılm

ış k

ibrit

çöple

ri v

b.çi

zgi e

tkis

i yar

atan

mal

zem

eler

i yap

ıştıra

rak

düze

nle

me

yapar

lar.

Dile

rler

se ç

alış

may

ı boy

ayar

ak r

enkl

endireb

ilir

ya d

a ku

llandık

ları

mal

zem

eler

i önce

den

boy

alar

a bat

ırab

ilirler

.�

5.

“Dam

latm

a O

yu

nu

”Resi

m k

âğıd

ını

akan s

u a

ltın

a t

uta

rak k

ova

içe

risi

ndeki

suya

dald

ırıp

çık

art

ara

k ya

da

kalın

fır

ça v

eya

süngerl

erl

e ısl

atırl

ar.

Kâğ

ıdın

kuru

mas

ına

izin

ver

med

en, su

lu b

oya

renkl

erin

i ist

edik

leri

gib

i fırç

a y

ard

ımı

ile d

am

lata

rak l

ekese

l hoş

dağılı

mla

r e

lde

eder

ler. A

ynı ça

lışm

a, r

enkl

i m

üre

kkep

lerl

e ve

ya s

u v

e to

z boy

aka

rışı

mın

dan

el

de

edile

n b

oyal

arla

da

yaptırıla

bili

r.

[!]

Te

rcih

ed

ilen

ara

ç-gere

çler

en az

bir

ders

önce

sinden

öğre

nci

lere

bild

i-rilm

eli;

ara

ç-ger

eç v

e te

knik

seçi

mle

rinde

öğre

nci

lerin il

gi

ve ist

ekle

ri d

ikka

te a

lınm

a-

lıdır.

3. Ö

ğre

nci

lerin k

onuyu

kav

-ra

yabilm

esi i

çin t

el, ip

, el

ek-

trik

direğ

i vb. çi

zgis

el e

tkiy

esa

hip

nes

nel

erden

örn

ekle

rve

rile

bili

r.7

. N

esnel

erin

lek

esel

ola

rak

algıla

nm

ası; a

yrın

tısı

z, s

ilüet

hâl

inde

alg

ılanm

ası a

nla

mın

agel

ir.Le

ke

: B

ir y

üze

y ü

zeri

nde,

yüze

yin

renk v

e t

onundan

daha f

ark

lı r

enk v

e t

onda

fark

edi

len

daha

küç

ük y

üzey

.9. A

na R

en

kle

r: D

oğad

a sa

fh

âld

e

bu

lun

an

re

nkle

r:Sar

ı, k

ırm

ızı, m

avi

Ara

Ren

kle

r: A

na

renkl

erin

bir

bir

iyle

karı

şım

ından e

lde

edile

n r

enkl

er:

Sa

rı+

Kır

mız

ı=Tu

run

cu

Sar

ı+M

avi=

Yeş

ilKırm

ızı+

Mav

i=M

or

14

. Ö

ğre

tmen öğre

nci

yi

müm

kün old

uğunca

ço

kçe

şitli m

alz

em

e v

e t

ekn

ikle

tanış

tırm

alıd

ır.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

69

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

� 5

,8.

“İz

ler”

Öğre

nci

ler

bir

kâğıt

üze

rine r

enkli

müre

kkep d

am

latı

rlar. O

luşa

n l

ekeyi,

benze

ttik

leri

herh

angi bir

varl

ığa d

önüşt

ürü

rler. Ö

rneğin

, le

ylek

gövd

esi

ne

benze

ttik

leri le

keye

ren

kli k

alem

lerle

boyu

n, ga

ga, ba

cak,

kuyr

uk

vb. ek

leye

rek

tam

am

lam

a y

aparl

ar. A

ynı iş

lem

, pek

çok

leke

yi f

ark

lı va

rlık

lara

ben

zete

rek

tekr

arla

nır.

� 7

. “G

ölg

e R

esi

mle

r”Ö

ğre

nci

lere

, ko

nuyu

peki

ştir

mek

için

leke

etk

isi bol ola

n m

ağara

resi

mle

rigöst

erile

bili

r.�

9.

“Ren

kle

r”Ö

ğre

nci

lerd

en b

ir k

âğıt ü

zeri

ne d

iledik

leri

gib

i düze

nsi

z, s

erb

est

biç

imle

rçi

zmel

eri i

sten

ir. D

aha

sonra

ana

renkl

erle

ve

bunla

rı k

arış

tıra

rak

elde

ettikl

eri

ara

renkl

erl

e o

luşt

urd

ukl

arı

serb

est

biç

imle

ri b

oya

yara

k re

nk

ara

ştır

mala

rıya

pm

alar

ı sa

ğla

nır.

9.

“Ren

kle

rle O

yn

uyo

rum

”Ö

ğre

nci

ler, r

esim

kâğ

ıdı ya

da

siya

h fon

kar

tonu ü

zerine

sarı, kı

rmız

ı ve

mav

ipas

tel boy

alar

la r

esim

yap

arla

r. P

amuk

ya d

a kâ

ğıt m

endili

sürt

erek

ren

kler

iyaydık

ları

nda,

çeşi

tli

ala

nla

rda a

ra r

enkle

rin o

luşt

uğunu g

öre

bilir

ler.

� 9

. “R

en

kle

rin

Dü

ğü

nü

”Ö

ğre

nci

ler, k

art

on ü

zeri

ne m

avi, y

eşi

l, m

or, s

arı

, kır

mız

ı, t

uru

ncu

kurd

ele

rafy

a

ve

iple

r yapış

tıra

rak

sark

açl

ı pan

o

dü

zen

lem

esi

yaparl

ar.

� 9

,10

. “K

âğ

ıt B

ati

k”

Öğre

nci

ler, iki ayrı

bard

ak içi

ne b

irer

ana r

enkte

n s

u v

e t

oz

boya

karı

şım

ıhaz

ırla

rlar

. Kâğ

ıt m

endil

ya d

a kâ

ğıt h

avlu

yu is

tedik

leri g

ibi k

atla

r ve

kat

lanm

ışkâ

ğıd

ı dile

dik

leri y

erin

den

önce

bir r

enge,

sonra

da

baş

ka b

ir y

erin

den

diğ

erre

nge

bat

ırırla

r. Bu y

olla

, kâ

ğıt m

endi

li aç

tıkl

arın

da ren

kler

in ç

akış

an k

ısım

larında

ara

renkl

erin

olu

ştuğunu g

öreb

ilirler

. D

iğer

ara

ren

kler

i de

baş

ka m

endill

erle

,ay

nı yö

nte

mle

çık

arab

ilirler

. Ayr

ıca

çalış

mal

arın

da,

ren

k ve

biç

imle

rde

oluşa

nte

krar

ları d

a göre

bili

rler

.

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

70

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

� 1

1,

12

, 1

3.

“Heykel Y

ap

ıyo

rum

”Ö

ğre

nci

ler, r

enkl

i pla

stik

kab

lola

rı b

üke

rek

insa

n,

hay

van,

bitki

ya

da

çeşi

tli nes

nel

erin

hey

kelle

rini ya

par

lar.

� 1

3,

14

. “A

tatü

rk A

lbü

mü

”Ö

ğre

nci

ler, A

tatü

rk'ü

n a

nne

ve b

abası

na a

it f

oto

ğra

fları

, Ata

türk

'ün a

sker

ve

sivi

lfo

toğra

flar

ını bula

rak

sınıfa

get

irirle

r. R

esim

kâğ

ıdı ya

da

renkl

i fo

n k

arto

nla

rını ay

nı

boy

utlar

da

kesi

p ü

st ü

ste

koya

rlar

. G

etirdik

leri fot

oğra

flar

ı, v

arsa

tar

ih s

ıras

ına

gör

eyo

ksa

tahm

inen

sıray

a ko

yara

k sa

yfal

ara

yapış

tırırlar

. Ya

pış

tırm

a iş

lem

inden

sonra

kala

n b

oşlu

klar

ı ren

kli k

alem

lerle,

çeş

itli

boy

a m

alze

mel

eriy

le d

iledik

leri g

ibi s

üsl

erle

r.Ard

ından

bu k

âğıtla

rı s

ol ya

da

üst

ken

arın

dan

del

geç

le d

eldik

ten s

onra

, is

tedik

leri

renkt

e bir k

urd

ele

geç

irer

ek b

ağla

rlar

.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

71

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

1.

Güz e

l buld

uğu v

arlık

-la

rla

ilgili

gör

sel t

asar

ım-

lar

yapar

.2

. Beğ

enile

rdek

i far

klılı

ğasa

ygı duya

r.3

. G

örs

el ç

alış

mal

arın

da

yara

rlan

dığ

ı es

eri ya

pan

sanatç

ı hakkın

da b

ilgi

edin

ir.4

. G

öst

eri

len e

serd

eki

renkle

rin,

biç

imle

rin,

figürl

eri

n v

e o

bje

leri

nnas

ıl ku

llanıld

ığın

ı açı

klar

.5

. G

öste

rile

n e

serle

ilgili

duygu v

e d

üşü

nce

leri

ni

ifad

e ed

er.

6. Ya

pac

ağı gör

sel sa

nat

çalış

mal

arın

da

gös

terile

nes

erle

rden

yar

arla

nır.

� 1

, 2

. “H

ayvan

at

Bah

çesi

”Ö

ğre

nci

ler, ç

evre

leri

nde,

hay

vanat

bahçe

sinde

görd

ükl

eri ya

da t

ele

vizy

ondan izl

edik

leri

hay

vanla

rdan g

üze

l buld

ukl

arı

nı

konu e

din

en b

ir k

om

pozi

syon y

apabili

rler. B

unun içi

n r

enkli

der

gile

rden

çeş

itli

hay

van foto

ğra

flar

ı ya

da

resi

mle

ri k

eser

ekya

da

yırt

arak

çık

arırla

r. B

unla

rı b

ir y

üze

y üze

rine

yapış

tırd

ıkta

nso

nra

dile

dikl

eri y

erle

re tam

amla

ma

resi

mle

r ya

parlar

. Ard

ında

n,

çalış

mal

arın

da k

onu

edin

dikl

eri h

ayva

nlar

ı ned

en g

üzel

bul

dukl

arı

hak

kında

konuşu

rlar

.�

3,

4,

5,

6.

“Lo

kan

tad

a”

Öğre

nci

lere

N

uri

A

baç'

ın “L

okanta

da”

isim

li ese

rinin

röpro

düks

iyon

u g

öste

rilir

. Ö

ğre

nci

lerd

en “E

serd

e han

gi r

enkl

erku

llanılm

ış?

Ese

rde

han

gi figürler

var

? Ese

rde

han

gi nes

nel

erva

r? B

u y

er n

eres

i ola

bilir

? O

rada

olm

ak is

ter

miy

diniz

? İn

sanla

rne y

apıy

or?

Ese

r si

zin o

lsaydı

adın

ı ne k

oya

rdın

ız?

Ese

rden

hoş

landın

ız m

ı? E

n ç

ok n

e hoş

unuza

gitti?”

gib

i sor

ula

ra c

evap

verm

eler

i is

tenir.

Göst

erile

n r

esim

ası

ldığ

ı ye

rden

kal

dırılı

r ve

eser

den

edin

dik

leri iz

lenim

lerd

en, es

erde

beğ

endik

leri h

erhan

gi

bir b

ölüm

den

ya

da

eser

le il

gili

duyg

u v

e düşü

nce

lerinden

yol

açı

kara

k görs

el ç

alış

mal

ar y

aptırıla

bili

r.�

3,

4,

5,

6.

“Hare

ketl

i R

esi

m Y

ap

ıyo

rum

”Ö

ğre

nci

lere

, Ja

ckso

n P

ollo

ck'u

n y

aptığı ak

siyo

n r

esim

lerinden

bir

i göst

erili

r. R

esim

dek

i re

nkl

er,

leke

ler, ç

izgile

r vb

. unsu

rlar

hak

kında

öğre

nci

lerin fik

irle

rini s

öyle

mel

eri s

ağla

nır.

Res

imdek

ibu

ele

man

ların n

asıl

kulla

nıld

ığın

a ba

kara

k re

sim

değ

erle

ndi

rilir

.D

aha

sonra

, çe

şitli re

nkl

erde

haz

ırla

nm

ış t

utk

allı

ya d

a ak

rilik

boya

larla

dam

latm

a, s

ıçra

tma,

akı

tma

vb. yö

nte

mle

ri k

ulla

nar

akke

ndi re

sim

lerini ya

pab

ilirler

.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

ger

eçle

r en

az

bir

ders

önce

sinden öğre

nci

lere

bildir

ilm

eli,

ara

ç-gere

ç ve t

eknik

seçi

mle

rinde ö

ğre

nci

leri

n i

lgi

ve

iste

kler

i dik

kate

alın

mal

ıdır.

(!)

Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

onula

r (2

.Kaz

anım

, 3.

Konu)

(!)

Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

onula

r (5

.Kaz

anım

, 4.

Konu)

1.

Öğre

nci

leri

n b

eğenile

ri i

le i

lgili

gör

üşl

erin

e m

üdah

ale

edilm

emel

idir.

2. G

iriş

imci

lik 1

. “

Kiş

iler ar

asın

daki

fark

lılık

ları t

anır.

”

1. H

ayat

bilg

isi d

ersi

, “B

enim

Eşs

izYu

vam

” te

ması

, "H

ayalindeki

evi

pla

nla

r ve

san

at y

olu

yla

ifad

e ed

er.”

2.

Hayat

bilgis

i ders

i, “O

kul

Heyeca

nım

” te

ması

, “B

aşk

ala

rının

duya

rlılı

klar

ına

sayg

ı gös

tere

rek

kendi

ihtiya

çlar

ını, is

tekl

erin

i ve

gör

üşl

erin

iifad

e ed

er.”

1.

Türk

çe d

ers

i, “

Görs

el

Sunu”

öğre

nm

e a

lanı, “

Bilg

i, d

üşü

nce

ve

izle

nim

leri

ni re

sim

, şe

kil ve

sem

bol

kulla

nar

ak g

örs

elle

ştirir.

”

3. Tü

rkçe

der

si, “K

onuşm

a” ö

ğre

n-

me a

lanı, “

Konuşm

ala

rında b

eti

m-

lem

eler

yap

ar.”

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

72

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

1.

Müz e

dek

i es

erle

rin

koru

nm

asın

ın ö

nem

ini

kavr

ar.

2.

Müze

, sa

nat

gal

eris

i,öre

n y

eri, a

nıt v

b.

yerler

ile t

arih

î es

erle

rle

ilgili

araş

tırm

a ya

pab

ilmen

inyo

llarını ke

şfed

er.

3. M

üze

dek

i ese

rler

le il

gili

duyg

u v

e düşü

nce

lerini

görs

el ç

alış

mal

arla

ifa

de

eder

.4

. Ü

lkem

izin

müze

, öre

nye

ri,

tarihî es

er,

anıt v

b.

zengin

likle

re s

ahip

olm

asın

dan

guru

r duya

r.

� 1

, 4

. “2

00

Yıl

So

nra

…”

Öğre

nci

lerd

en, günüm

üzd

en 2

00 y

ıl so

nra

ki insa

nla

rın

bula

cağı bir

oda h

ayal etm

ele

ri v

e içi

ne b

ugün n

ele

rye

rleş

tirm

ek is

teye

cekl

erin

i düşü

nm

eler

i ist

enir.

Fik

irle

rial

ındık

tan s

onra

, od

anın

için

e ye

rleş

tirm

ek is

teye

cekl

eri

eşy

ala

r, y

apıla

r vb

. ile

ilg

ili r

esi

m ç

alış

ması

yaptırı

lır.

Dah

a so

nra

odan

ın k

apıs

ının

kili

tlen

diğ

i, a

nah

tarın b

irağ

acı

n d

ibin

e göm

üld

üğü v

e ar

adan

200 y

ıl geç

tikt

enso

nra

anah

tarı t

esad

üfe

n b

ir in

sanın

buld

uğu v

e od

aya

girdiğ

i anla

tılır

. Ard

ından

, “S

izce

bu o

day

a 200 y

ıl so

nra

gir

en v

e k

arş

ısın

da b

izim

yerl

eşt

irdiğ

imiz

yapıları

,eşy

ala

rı v

b.

göre

n k

işi

biz

imle

ilg

ili n

e g

ibi

bilg

iler

(yaşa

dığ

ımız

kültür, ö

zelli

kle

rim

iz,

teknolo

jim

iz v

b.)

edin

irdi?

” g

ibi so

rula

r yöneltili

r. A

lınan c

eva

pla

rdan

yola

çık

arak

müze

lerin k

ültür

miras

ımız

ın k

oruyu

culu

ğu

ve y

eni

kuşa

kla

ra a

kta

rım

ındaki

ara

ç olm

a i

şlevle

rivurg

ula

nabili

r ve m

üze

deki

ese

rleri

n k

oru

nm

ası

nın

önem

i ka

vrat

ılabili

r.�

2.

“Bil

giy

e Y

olc

ulu

k”

Öğre

nci

lerd

en y

akı

n ç

evr

esi

nde b

ulu

nan m

üze

, öre

nye

ri, ta

rihî y

apı,

anıt g

ibi k

ültür

miras

larında

n b

ildik

lerini

söyle

mele

ri i

stenir.

Bu e

serl

erl

e i

lgili

bilg

ilere

nası

lula

şıla

bile

ceği so

rulu

r. F

ark

lı so

rula

rla y

önle

ndir

ilere

köğ

renci

lerin İnte

rnet

ort

amın

dan, da

ha

önce

gid

ip g

ören

kiş

iler

ve y

etk

ilile

r gib

i ca

nlı

kaynakla

rdan,

gaze

te,

der

gi ve

bro

şürl

erden

, kü

tüphanel

erden

yara

rlanara

kya d

a b

izza

t kendileri

nin

bu e

serl

erl

e i

lgili

bilgi

edin

ebile

cekl

eri s

onucu

na

ula

şmal

arı s

ağla

nır.

İst

enirse

konuyla

ilg

ili,

bilgiy

e u

laşm

a s

üre

cini

kapsa

yan

canla

ndırm

alar

yap

tırıla

bili

r.

[!]

Ter

cih e

dile

n a

raç-

ger

eçle

r en

az

bir d

ers

önce

sinde

n ö

ğren

cile

re b

ildirilm

eli,

araç

-ger

eçve

teknik

seçi

mle

rinde ö

ğre

nci

leri

n i

lgi

veis

tekl

eri dik

kate

alın

mal

ıdır.

1,

2,

3,

4.

İmkân d

âhilin

de v

e “

Müze

ler

Haf

tası

” (1

8 -

24 M

ayıs

) ka

psa

mın

da,

yak

ınçe

vred

e bulu

nan b

ir m

üze

, öre

n y

eri, t

ari

hî

ese

r veya a

nıt

ziy

are

t edilm

elidir.

Yakın

çevre

de m

üze

veya ö

ren y

eri

ne z

iyare

tger

çekl

eştirile

med

iği t

akdirde,

sın

ıf iç

eris

inde

müze

yi t

anıtıc

ı gör

sel d

oküm

anla

r ve

mat

er-

yalle

r in

cele

nm

elid

ir.1

. İn

san H

akla

rı v

e Vat

andaş

lık, 21. “O

rtak

mir

asın

koru

nm

ası

gere

kti

ğin

i b

ilir

.”1

, 2

. H

aya

t bilg

isi

ders

i, “

Dün,

Bugün,

Yarın”

tem

ası, “

Müze

lerd

en v

e ta

rihî m

ekân

-la

rdan b

ir e

ğitim

ort

am

ı ola

rak y

ara

rlanır

;nes

nel

erin

müze

lerd

eki e

ski h

âli i

le y

eni h

âlin

ika

rşıla

ştırar

ak z

aman

için

deki

değ

işim

i kav

rar.”

2. Tü

rkçe

der

si, “K

onuşm

a” ö

ğren

me

alan

ı,“G

örgü

kura

llarına

ve d

eğer

lere

(m

illî,

man

evi,

kültüre

l, a

hla

ki, so

syal

vb.)

uyg

un k

onuşu

r.”,

“Duyg

u,

düşü

nce

ve

hay

alle

rini sö

zlü o

lara

kifad

e ed

er.”

Büt

ün ö

ğren

me

alan

larınd

a aç

ık u

çlu

soru

lar,

der

ecel

endirm

e öl

çekl

eri, k

ontr

ol lis

tele

ri, öz

değerl

endir

me ve gru

p değerl

endir

me

form

ları

, gözl

em

form

ları

, pro

je ö

devle

ri,

süre

ç dos

yası

vb. ku

llanıla

rak

değ

erle

ndirm

eya

pıla

bili

r.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

73

74

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 3Süre : 8 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 5. Bir yüzeyde oyunlarla lekeler oluşturur (GSB).

7. Nesnelerin görünümlerini lekesel olarak algılar (GSB).8. Çalışmalarında çizgi, renk, biçim ve leke ilişkilerini kullanır (GSB).13. Yaptığı çalışmaları sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, gösteri (demonstrasyon), araştırma, gösterip yaptırma

A. DERS HAZIRLIĞI


a) Öğrencilere düşünsel ve duyuşsal hazırlıkta dağıtılmak üzere 3-4 tane kalın karton tabaka getirilir.

b) Ağaç tutkalı, tutkalı renklendirmek için toz boya (kumaş boyası) ve boya karışımlarını öğrencileredağıtmak için 4-5 tane boş atık kutu, boyaları kaptan alıp kullanmak için öğrenci sayısı kadar uzunçubuklar (açılmamış kurşun kalem, atık çubuklar veya mangal için kullanılan ağaç şişler, çay karıştırmakiçin kullanılan plastik aparatlar vb. olabilir.) getirir.

c) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.ç) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alınır (bk. s.195).d) Değerlendirme ölçütleri öğrencilere dersin başında bildirilir.



a) Öğrencilere aşağıdaki eserler gösterilerek eserler hakkında düşüncelerini paylaşmaları sağlanır.

Robert Motherwell"Üç Şiir"

W. Baumeister“Kozmik Dünya”

Jackson Pollock “Kompozisyon”

Bunun için;Bu resimlerde neler görüyorsunuz?Bu resimlerde çizgiler kullanılmış mı, kullanılmışsa (yatay, düz, eğik vb.) nasıl kullanılmış?Hangi renkler kullanılmış?Şekiller neye benziyor?Sizce bu resimler güzel mi? Neden?Bu eserler size ait olsaydı nerede sergilemek isterdiniz?Bu resimlerde en çok dikkatinizi çeken nedir?Siz de bunlara benzer bir çalışma yapmak ister misiniz?

sorularına cevap aranır.

75

Öğrencilerin düşünceleri dinlenir ve ardından karton tabakalar sınıf düzenine göre cam kenarı, ortasıra ya da duvar kenarı olmak üzere gruplara ayrılan öğrencilere dağıtılır. Öğretmen öğrencilerle birliktetoz boyayı tutkallara karıştırarak dilediği sayıda rengi, atık kutulara istifler ve herkesin rahatlıklaulaşabileceği bir yere yerleştirir. Çubuklar dağıtılır. Öğrenciler, hareketli bir müzik eşliğinde boyalarıçubuklarla alıp kâğıt yüzeyine yayarak, çizgiler ya da şekiller oluşturarak karton yüzeyinde gelişigüzelrenkli düzenlemeler yaparlar. Öğretmen, her kartonun yanına gelerek öğrencilerin uyumlu, birbirleriniengellemeden ve bir oyun oynuyormuşçasına serbest kompozisyonlar oluşturmaları yönünde yönlendirmeve yüreklendirmeler yapar. Daha sonra kartonlar kurumaya bırakılır ve bir sonraki derste kullanılmaküzere kaldırılır.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Resim kâğıtları, resim kalemi (HB kurşun kalem), ellerine sığabilecek ve kalem

gibi kullanabilecekleri boyutlarda mum, çini mürekkebi/sulu boya, pastel boya, fon kartonu vb.Temizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

B. UYARANLAR (Motivasyon)

1. Bir önceki derste oluşturulup grup sayısına göre hazırlanan kompozisyonlar herkesin görebileceğibir yere asılır ve bu örnekler üzerinde öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilerek düşünceleri alınır.

Bu resimlerde neler görüyorsunuz?Bu resimlerde çizgiler kullanılmış mı? Nasıl kullanılmış?Hangi renkler kullanılmış?Şekiller neye benziyor?Sizce bu resimler güzel mi? Neden?Bu resimleri nerelerde sergilemek istersiniz?Gelişigüzel boyaları çubuklarınıza alarak özgürce, herhangi bir şeye benzetme kaygısı gütmeden

çizgiler, şekiller oluşturdunuz ve renkleri kullandınız. Benzer bir çalışmayı bu kez etrafınızda gördüğünüzya da zihninizde oluşturduğunuz şekillere benzeterek tek renk ve mum kullanarak tekrarlamak istermisiniz?

Resim kâğıtlarına mumla çiçekler yaparlar. Mum yağlı olduğu için boyayı alta geçirmez ve yüzey,mürekkeple boyanırken mumlu olan yerler beyaz kalır. Kâğıtlar da mum da çoğunlukla beyaz olduğuiçin ilk çizim aşamasında öğrencilerin çizdiği şekiller çoğunlukla seçilemez. Bu nedenle öğrencileredikkatli hareket etmelerini, çizdikleri şekillerin içini tamamen mumla doldurmamalarını, bazı yerleriboş bırakmalarını, mürekkebin bu alanlarda görüneceğini hatırlatınız. Öğrenciler mumla şekillendirmeleryaptıktan sonra mürekkebi sulandırarak ya da şişeden direkt kullanarak farklı değerlerdeki rengi kâğıdıntüm yüzeyine fırça ile yayarlar. Sonuçta, mumlu kısımları beyaz, diğer bölümler ise kullanılan mürekkebinya da sulu boyanın renginde aynı rengin pek çok farklı değerini içeren bir görüntü elde edilir.

Biten çalışmalar kuruduktan sonra aşağıdaki sorular yöneltilerek öğrencilerin kendi kendilerinideğerlendirmeleri istenir (Öğrenciler bu değerlendirmeyi yazılı olarak yaparlar.).

Çalışmaya başlarken ne yapmak istemiştiniz?Uygulama sonrasında elde ettiğiniz ürün, hayalinizde canlandırdığınıza benziyor mu?Sizce bu çalışmayı daha güzel hâle getirmek için neler yapılabilir?Çalışmanızdaki çiçekler günlük hayatınızda gördüğünüz çiçeklere benziyor mu? Nasıl?

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Şimdiye kadarki süreçte oyunlarla gelişigüzel şekiller (lekeler) oluşturup daha sonra benzetme

kaygısı ile etraflarında gördükleri ya da zihinlerinde canlandırdıkları nesneleri yine leke olarak resmettikleriöğrencilere hatırlatılır. Bir sonraki aşamada öğrencilere leke ile ilgili yaptıklarını çizgi, biçim ve renkgibi sanatın elemanları ile birleştirip yeni bir uygulama yapacakları söylenir.

76

Ç. UYGULAMA1. Öğrenciler mumlu çalışma kâğıtlarını öğretmen yardımıyla kâğıt makası ile gelişigüzel kesip çeşitli

formlarda kâğıtlar oluştururlar.2. Kesilen parçaların bir bölümü yeni bir kompozisyonla başka bir kâğıdın üzerine yapıştırılır.3. Boş kalan yerler pastel boya ile eğik, düz, kırık çizgilerle tamamlanır (Bu tamamlama, tarama,

şekiller oluşturma vb. biçimlerde yapılabilir.).4. Renk, çizgi ve lekeleri birlikte kullanarak yeni bir şekil ya da form arayışına uygun olarak

kompozisyonlar oluştururlar.5. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgürlüğünü etkileyecek doğrudan


toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.7. Biten çalışmalar paspartulanarak etiketlenir.8. Resimler sınıf ve okul panolarında sergilenir.9. Sergileme sonrasında çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.

1. İşlenişlerin ölçme ve değerlendirilmesinde “derecelendirme ölçeği” kullanılabilir.2. Ölçekte yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi, öğretmen tarafından sınıf mevcuduna,



D. DEĞERLENDİRME

1. Oyunlarla leke çalışmalarıyaptı.

2. Mumla, tek renk ve orengin değerlerini kullanarakkompozisyon oluşturdu.

3. Mumlu çalışmalarınıyeniden biçimlendirdi.

4. Çalışmayı zamanında bitidi.

5. Çalışmayı sergilemeyehazır hâle getirdi.

TOPLAM

GENEL TOPLAM

Çok İyi(5)

Öğrencinin Adı Soyadı:ÖLÇÜTLER

DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)




77

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 3Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanat KültürüKazanımlar : 2. Beğenilerdeki farklılığa saygı duyar (GSK).Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, araştırma

Nedeni NedeniBeğendiklerin Beğenmediklerin

Sevdiğin renkler

Beğenmediğin yönlerin(fiziksel özellikler,davranışlar vb.)

Kendinle ilgili beğenmediğin ve değiştirebileceğin davranışlar için neler yapabilirsin?

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

Beğendiğin yönlerin(fiziksel özellikler,davranışlar vb.)

...............................

...............................

Sevdiğin şarkılar

...............................

...............................

Beğendiğin sanatçılar

...............................

...............................

Sevdiğin oyunlar

...............................

...............................

...............................

...............................

Hoşlanmadığın renkler

...............................

...............................

Sevmediğin şarkılar...............................

...............................

Sevmediğin oyunlar...............................

...............................

Beğenmediğin sanatçılar

...............................

...............................

...............................

...............................

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen HazırlığıÖğretmen öğrencilere uygulamak üzere hazırlanan aşağıdaki formu, kendi öğrenci grubunun

özelliklerini de gözeterek ekleme ve çıkartmalar yapmak suretiyle yeniden düzenler.


78

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar, (sulu boya, parmak boya, akrilik boya), fırça, su, su kabı, resim

kâğıdı/resim defteri, yapıştırıcı, makasTemizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)1. Öğrencilere farklı kültürlere ait çeşitli fotoğraflar gösterilir. Öğrenciler, bu fotoğraflar üzerinde

gördükleri hakkında fikir yürütürler. Öğretmen, rehber konumunda, öğrencilerin doğru çıkarımlaryapabilmeleri için sorularıyla yönlendirici olmalıdır.

Senin beğenmediğin veya yapmaktan hoşlanmadığın bir davranışı/nesneyi en yakın arkadaşınya da ailenden birileri yapıyor/kullanıyor veya beğeniyorsa nasıl davranırsın?

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

Hayatta her şeyi kendi beğeni ve seçimlerinle yönlendirmen mümkün mü? Mümkünse nasıl?

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

Sevdiğin, beğendiğin şeyleri düşün. Aklına yukarıda, senden istenilenlerden başka şeylergeliyorsa onları da çalışmana ekleyebilirsin. Çünkü senden, sevdiğin şeyleri içeren ve senianlatan görsel bir çalışma yapmanı istiyorum. Bu çalışmayı yapar mısın? Çalışman tamamlandığındaarkadaşlarının çalışmalarıyla birlikte duvara asılacak. Tamamlamış olduğun çalışmanın karşısınageçip bakacağız ve birbirimizi daha da yakından tanımış olacağız. Ne dersin?

79

Avustralya yerlisiAborjin

Afrika yerlileri

JaponyaKimonolu kadın

Alaska/ABDEskimo çocukları

Amerika yerlisi

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğrencilere “Türkler hangi spor dallarında

başarılıdır? Genel olarak hobileri (ilgileri) nelerdir?”soruları yöneltilir.

2. Öğrenciler kendilerini özgürce ifade ettiktensonra, öğrencilerden özellikle bir yöre (Türkiye'ninbir ili ya da bölgesi olabileceği gibi yurt dışındanbir ülke de olabilir.) seçmelerini ve bu yöreye ilişkinkültür (yemek kültürü, inanışı, dili, el sanatları,geçim kaynakları vb.) konularında araştırma yap-maları istenir.

3. Öğrencilerin seçimlerine doğrudan müda-hale edilmemelidir. Ancak, kültür yapısı renkli veyafarklı yörelerin araştırılması yönünde yönlendirmeleryapılır.

4. Öğrencilerin yaptıkları araştırmaları, yazılıve görsel dokümanlardan oluşan bir arşiv hâlindedosyalamaları sağlanır.

Ç. UYGULAMA

1. Öğrencilerden oluşturdukları arşivden yarar-lanarak görsel bir düzenleme yapmaları ve seçtikleriyöreyi görsel yolla tanıtmaları istenir.

2. Kolaj ve tamamlama tekniklerinin kullanılacağıbu uygulamada öğrencilere renkleri, çizgileri,formları birbirine uygun kullanmaları yönünderehberlik edilir.

3. Düzenlemede yazıların kullanılmasına izin verilebilir.4. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrası malzemelerin

toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.5. Yapılan tüm çalışmalar etiketlenerek sınıf/okul panolarında sergilenir.6. Sergilenen tüm çalışmaların farklılığına dikkat çekilerek beğenilerdeki farklılığa saygı duymanın

gereği üzerinde durulur.

Aborjin: Avustralya kıtası yerlilerine verilen ad.Kimono: Japonya tören kıyafeti.

Yandaki fotoğraflarda en çok dikkatinizi çekennedir?

Size göre bu insanlar neden böyle giyinmişolabilirler?

Sizce görüntülerdeki kıyafet seçimi ile iklim vecoğrafi koşullar (yaşanılan yer, mekân) arasındabir ilişki var mı? Nasıl?

80

D. DEĞERLENDİRME

Notlar

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

1. İşlenişlerin ölçme ve değerlendirilmesinde “değerlendirme formu” kullanılabilir.2. Formda yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf mevcuduna,



Değerlendirme Formu

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini, ölçütün karşısına


ÖLÇÜTLER Herzaman

Arasıra

Hiçbirzaman


2. Kendini ve arkadaşlarını tanımaamaçlı formu doldurdu.

3. Formun yönergesine uygunnitelikte ürün çıkardı.

4. Seçtiği yöreyi tanıma amaçlıformu doldurdu.

5. Amacına uygun malzemekullandı.

6. Farklı kültürlerin değişikbeğenilere sahip olduğunu fark etti.Bu farklılıklara saygı duydu.

7. Seçtiği yörenin kültürünü görselsanat çalışmalarıyla ifade etti.

8. Görsel sanat çalışmalarındakarşılaştığı sorunlara, özgünçözümler üretti.


Sınıfı:Her

zamanArasıra

Hiçbirzaman

Tarih:

1. Gözlem 2. Gözlem

Tarih: Tarih:

81

Hacivat ve Karagöz Müzedeler

HACİVAT — Aman Karagöz'üm burası da ne böyle?KARAGÖZ — Müze Hacı cav cav müze!HACİVAT — Füze mi? Hiç böyle füze görmedim.KARAGÖZ — Füze değil müze, hani eski eserlerin konulup sergilendiği yerler var ya!HACİVAT — Ha anladım. Tam yerine gelmişiz.KARAGÖZ — Evet bizden önce yaşamış uygarlıkları tanıyacağız.HACİVAT — Bence sen bu müzeye çok yakışırsın?KARAGÖZ — Nasıl yakışacağım?HACİVAT — Seni de burada sergileyebiliriz.KARAGÖZ — Ben tarihî eser miyim?HACİVAT — Görünüşüne bakılırsa tarihî kalıntı sayılabilirsin. Tarihî eser saymıyorum seni zaten.KARAGÖZ — Ben tarihî eser de tarihî kalıntı da olmak istemiyorum.HACİVAT — Şaka şaka Karagöz’üm, tarihî eserler içeride.KARAGÖZ — Öyleyse girelim içeri.HACİVAT — Girelim de kimler gelmiş kimler geçmiş topraklarımızdan öğrenelim. KARAGÖZ — Önce ben gireyim.

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 3Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Müze Bilinci, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 1. Müzedeki eserlerin korunmasının önemini kavrar (MB).

3. Müzedeki eserlerle ilgili duygu ve düşüncelerini görsel çalışmalarla ifade eder (MB).13. Yaptığı çalışmalarını sergilemekten ve bu duyguyu çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Kolaj, renkli resim teknikleriYöntemler : Soru-cevap, drama, grup çalışması

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) İnternet üzerinden müze araştırması yapar.b) Öğretmen müze ile ilgili bilgi ve görsel doküman derler.c) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirir.ç) Renkli fon kartonları getirir.d) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alır (bk. s. 195).

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrenciler, bulundukları bölgenin gelenek ve göreneklerini araştırırlar. Yapılan araştırmayı rapor

hâline getirirler.b) Öğrencilerden, aile büyüklerinden kalma giysiyi ya da kullandıkları herhangi bir eşyayı (taşınabilir

ise kendisini ya da fotoğrafını) sınıfa getirmeleri istenir.c) Müze ziyareti Karagöz oyunu ile canlandırılmaya çalışılır.ç) Karagöz oyunu sonrasında müze ve müze kavramları hakkında ön bilgi edinmeleri ve edindikleri

bilgileri not etmeleri sağlanır.d) Drama sonrasında öğrencilerden oyun hakkındaki düşüncelerini sözel olarak ifade etmeleri istenir.e) Öğretmen önceden yaptığı görev dağılımının uygulanması için sınıf ortamını öğrencilerle hazırlar.

82

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, parmak boya, akrilik), fırça, su, su kabı, pastel

boya, resim kâğıdı, renkli kartonlar, müzeyi tanıtıcı dokümanlar, resim kalemi (HB kurşun kalem), kâğıtmakası, yapıştırıcı, tutkal vb.


B. UYARANLAR (MOTİVASYON)1. Sanal ya da reel ortamda bir müze seçilir ve bu müzeye gezi düzenlenir.2. Müzede yer alan eser örnekleri öğrencilere gösterilir (Etnografya Müzesi, Anadolu Medeniyetleri

Müzesi gibi müzelerde yer alan eser örnekleri).3. Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilir:

Sizce, bu eserler günümüze kadar nasıl ulaşmıştır?Bu eserleri başka bir yerde gördünüz mü? Gördüyseniz nerede?Günümüzde bu eserlerin kullanıldığı yerler var mı?Bu eserlerin günümüzde gelişmiş modelleri var mı?

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Hacivat ve Karagöz arasında geçen konuşma öğretmen tarafından tekrar okunur.2. Metin birkaç öğrenci tarafından özetlenir. 3. Öğrencilere müzede yer alan eserler ve özellikleri hakkında bilgi verilir.4. Öğrencilerin eser örnekleri hakkındaki görüşleri dinlenir.5. Öğrencilere, fikirlerini söyleme, paylaşma fırsatı verildikten sonra araç ve gereçlerini hazırlamaları

için süre verilir.6. Seçilen müzik eşliğinde uygulamaya geçilir.

HACİVAT — Hayır, sıra ile yavaş yavaş eserleri inceleyerek gezeceğiz.KARAGÖZ — Kâğıt kalem hazırlayalım mı? Not almamız gerekir mi?HACİVAT — Gerekir gerekir. Hatta fotoğraf bile çekebilirsin.KARAGÖZ — Haydi sessizce müzeye girelim.HACİVAT — Bak bak bunlar da ne böyle! Kemikten dikiş iğnesi.KARAGÖZ — Çok kalın, hangi kumaşı dikiyorlarmış bu iğne ile ninem bile ipliği geçirebilir bu iğneden.HACİVAT — O zaman iplikler deriden şeritler kesilerek yapılıyormuş.KARAGÖZ — Nereden biliyorsun?HACİVAT — İşte iğnelerin yanında deri şeritler duruyor.KARAGÖZ — Öyleyse şurada duran deri giysi, böyle iğne ve iplikle

dikilmiştir değil mi?HACİVAT — Tabii ki! KARAGÖZ — Dokunayım, çok mu sert?HACİVAT — Sakın dokunma! Her merak eden dokunsaydı

bunun parçası bile kalmazdı. Dokunmasınlar diye camekân içine koymuşlar.

KARAGÖZ — Camekâna da mı dokunmayacağım?HACİVAT — Dokunursan kirletirsin. Haydi, ilerleyelim

göreceğimiz çok eser var.KARAGÖZ — Keser mi, nerede?HACİVAT — Keser demedim. Eser eser!KARAGÖZ — Bu eserler günümüze kadar nasıl ulaşmış acaba?HACİVAT — Müzeler sayesinde cancağızım.KARAGÖZ — Bir gün bir tarihî eser bulursam ben de onu

müzeye teslim edeceğim.HACİVAT — Tarihî eserler sokakta bulunmuyor Karagöz’üm.KARAGÖZ — Bir kere de hevesimi kırmasan!HACİVAT — Ben seni ileride müze müdürü olarak görmek

istiyorum! Osman YILDIRIM(Bu kitap için yazılmıştır.)

83

Ç. UYGULAMA

1. A4 boyutunda müzeyi tanıtıcı bir el broşürü/kitapçığı hazırlayacakları söylenir.2. Öğrencilere, derledikleri renkli ya da siyah beyaz fotoğrafları çalışmalarında kullanılabilecekleri

söylenir.3. Öğrenciler dört kişilik gruplara ayrılır.4. A4 boyutundaki renkli fon kartonunu kurşun kalemle üç eşit parçaya bölmeleri istenir.5. Öğrencilere kullandıkları malzeme ve teknik hakkında gerekli rehberlik yapılır.6. Müzelerden edindikleri renkli fotoğraf ve imitasyon türü materyalleri, tutkal yardımı ile yüzey

üzerinde belirledikleri yerlere sabitlerler.7. Öğrenciler çalışmalarında müzeyi tanıtıcı slogan kullanabilirler.8. Fotoğraf, yazı ve tercih ettikleri boya malzemesi ile yüzey üzerinde istedikleri düzenlemeyi yaparlar.

Bu düzenlemede müzede sergilenen eserlerle ilgili duygu ve düşüncelere de yer verilmesi istenir.9. Broşür üzerinde müzeye ulaşım planı, irtibat telefonu, İnternet adresine yer verilebileceği

konusunda yönlendirmeler yapılır.10. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrası malzemelerin

toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.11. Yapılan tüm çalışmalar etiketlenerek sınıf/okul panolarında sergilenir.12. Sergileme sonrasında, çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.

D. DEĞERLENDİRME


mevcuduna, etkinliğin uygulanış şekline vb. uygun olarak yeniden yapılandırılabilir. 3. Ölçütler belirlenirken her etkinlikte izlenmesi gereken adımlar dikkate alınarak sıralanmalıdır.4. Etkinliğe katılım, isteklilik, iş birliğinde bulunma, yardım isteme, kaynaktan yararlanma vb. ölçüt-

lere de değerlendirme formlarında yer verilmesi uygun olur.

Kontrol Listesi

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini, ölçütün karşısına“ ” koyarak işaretleyiniz.

Tarih:

Evet Hayır


Evet Hayır

1. Kontrol

Tarih:

2. Kontrol

ÖLÇÜTLER


2. Karagöz oyununa katıldı.

3. Karagöz oyunundaki müze ve kavramlarınıçalışma kâğıtlarına not etti.

4. Çalışma esnasında arkadaşlarıyla ve grupla işbirliği yaptı.







GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

R D

ER

Sİ

ÖĞ

RETİM

PR

OG

RA

MI

4.

SIN

IF K

AZ

AN

IM T

AB

LO

SU

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1.

Çeşi

tli

sanat

ala

nla

rının

şark

ı, tü

rkü, ş

iir, öy

kü, m

asal

,anı, e

fsane g

ibi

türl

eri

nden

yara

rlan

arak

gör

sel ç

alış

mal

arya

par

.2

. Ren

kler

in ış

ığa

gör

e değ

iş-

tiğin

i fa

rk e

der

.3

. B

ir re

ngin

değerl

eri

ni

kulla

nar

ak r

esim

yap

ar.

4. Ren

kler

in d

uyg

u v

e düşü

n-

cele

rle

iliş

kis

ini

tart

ışır

.5

. D

oğal

ve

yapay

(üre

tilm

iş)

nes

nel

eri ay

ırt

eder

.6

. Çev

resi

nde

ki b

enze

r bi

çim

-le

re ö

rnek

ler

verir.

7.

Çevr

esi

ndeki

biç

im z

ıtlık

-la

rının

nele

r ola

bilece

ğin

ita

rtış

ır.8

. Çev

resi

ndek

i örn

ekle

rden

yola

çık

arak

mer

kezî

ve

sim

et-

rik

den

gey

i fa

rk e

der

.9

. İk

i ve

üç

boy

utlu ç

alış

ma-

larında

çizg

ileri k

ulla

nm

akta

nhaz

alır

.1

0. Ü

ç boy

utlu b

asit g

eom

et-

rik biç

imle

rle in

şa yapar.

11

. N

esn

ele

rin f

ark

lı b

akış

açıla

rıyl

a gör

üle

bile

ceğin

i far

ked

er.

� 2

, 3

, 1

4.

“R

en

kle

rle O

yn

uyo

rum

”Ö

ğre

nci

lerd

en b

ir r

enk

seçm

eler

i is

tenir.

Seç

tikl

eri re

ngi ned

en t

erci

het

tikl

eri hak

kında

konuşm

alar

ı is

tenir.

Öğre

nci

ler, t

erci

h e

ttik

leri b

oya

mal

zem

eler

ine

gör

e se

çtik

leri r

engi, far

klı k

apla

rda

önce

bey

azla

, so

nra

siya

hla

ayrı

ayrı

karı

ştır

ara

k y

a d

a s

ula

ndır

ara

k r

esi

m y

aparl

ar. B

uça

lışm

ayla

bir ren

gin d

eğer

lerini e

lde

etm

iş o

lurlar

. Ç

alış

mal

ar b

ittiği

nde

,sı

nıf p

anosu

na

yapm

ış o

ldukl

arı re

sim

ler

asıla

bili

r.�

5,

12

, 1

3.

“Den

iz A

ltın

da Y

aşa

m”

Öğre

nci

lerd

en,

den

iz a

ltın

ı hay

al et

mel

eri ve

ora

da n

eler

ola

bile

ceği

konusu

nda k

onuşm

ala

rı ist

enir.

Daha s

onra

doğay

a ç

ıkıla

rak

değ

işik

çakıl

taşl

arı

, m

idye

kabukla

rı,

ağaç

kabuğu,

bahçe

topra

ğı, ç

eşi

tli

yapra

klar, ince

ağaç

dalla

rı v

b.

topla

nır.

Topla

nan m

alz

emel

er,

den

izaltın

ı ca

nla

ndır

aca

k d

üze

nde r

esi

m k

âğıd

ına y

apış

tırı

lır.

Öğre

nci

ler,

den

iz a

ltın

da

yaşa

dığ

ını d

üşü

ndükl

eri c

anlıl

ara

ait

resi

mle

ri d

ergile

rden

kese

rler

ve k

âğıt ü

zeri

nde d

iledik

leri

yerl

ere

yapış

tırı

rlar. A

rdın

dan,

boş

kala

n a

lanla

rı s

ulu

boy

ayla

boy

ayar

ak r

esm

i ta

mam

larlar

.�

7.

“Yu

varl

ak -

Kö

şeli

Oyu

n”

Öğre

tmen,

öğre

nci

lerd

en ç

evre

leri

nde b

ulu

nan y

uva

rlak v

e k

öşe

libiç

imle

rden

örn

ekle

r ve

rmel

erin

i is

ter.

“Örn

eğin

, m

eyve

ler

yuva

rlak

hatlı, s

ırala

r kö

şelid

ir. K

itap,

def

ter

köşe

li; ş

apka

lar

yuva

rlakt

ır.”

gib

iör

nek

lerle

biç

im z

ıtlık

larının

, te

mel

düze

yde,

far

kına

varm

alar

ını s

ağla

r.�

8.

“Mo

tifl

eri

mi

Olu

ştu

ruyo

rum

”Çev

redek

i m

erke

zî d

engey

e sa

hip

örn

ekle

r in

cele

nir.

Sonra

ren

kli bir

kâğıt ü

çgen

olu

ştura

cak

şeki

lde,

bir

köşe

si ç

apra

zındaki

köşe

ile

üst

üst

e ge

tirile

rek

katlan

ır. K

atla

ma

işle

mi b

irka

ç ke

z te

krar

lanır.

Kat

lam

alar

sonucu

olu

şan s

on ü

çgenin

ort

ası

ndan,

kenarl

arı

ndan d

eğiş

ik m

inik

biç

imle

r ke

sip ç

ıkart

ılır. K

âğıt k

at

yerl

erin

den

açı

ldığ

ında,

mer

kezd

endış

arıy

a doğru

dağ

ılan d

isip

linli

tekr

arla

r görü

lece

ktir.

[!]

Terc

ih e

dilen a

raç-

gere

çler

en a

z bir

ders

önce

sinden ö

ğre

nci

lere

bild

irilm

eli, a

raç-

ger

eç v

ete

knik

seçi

mle

rinde ö

ğ-

renci

leri

n ilg

i ve

ist

ekle

ridik

kate

alın

mal

ıdır.

3. R

engin

Değ

eri (

valö

r):

Bir r

enge

bey

az v

e si

yah

ekle

nere

k o

reng

in y

oğun

-lu

ğunun a

zaltılm

ası ve

yaar

tırılm

ası.

5. D

oğal N

esn

ele

r: A

ğaç

kabuğu,

yapra

k,

kum

,kaya

lar

gib

i doğaya

ait

nes

nel

er.

Yap

ay N

esn

ele

r:Bar

dak

, ta

bak

, ip

, ku

maş

gib

i üre

tilm

iş n

esn

ele

r.6

. B

en

zer

biç

imle

rin

tesp

iti,

se

zgi

yolu

yla

ah

en

k

ilkesi

ne

tem

el

sevi

yede

bir g

iriş

yap

mak

için

dir.

7.

Biç

im

zıt

lıkla

rın

ınte

spit

i,

sezg

i yolu

yla

den

ge

ilkesi

ne

tem

el

sevi

yede

bir g

iriş

yap

mak

için

dir.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

84

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

12

. G

örse

l çal

ışm

alar

ında

doğal

ve y

apay n

esn

e-

lerd

en y

arar

lanab

ilece

ği-

nin

far

kına

varır.

13

. D

uygu,

düşü

nce

ve

izle

nim

lerini ç

eşitli

gör

sel

sanat

teknik

leri

yle

ifa

de

eder

.1

4. Çal

ışm

alar

ını s

ergile

-m

ekte

n v

e ar

kadaş

larının

yaptı

ğı

çalış

mala

rı i

zle-

mek

ten z

evk

alır.

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

� 8

.“ B

ird

i İk

i O

ldu

!”Ö

ğre

nci

ler, r

esi

m k

âğıtla

rını

ort

adan i

kiy

e k

atlayıp

aça

rlar. K

âğıd

ın b

irta

rafına

fırç

a ya

rdım

ıyla

ter

cih e

dile

n r

enkl

erde

guaj

boy

a, s

ulu

boy

a ve

yatu

tkallı

boy

a ile

dam

lata

rak

fırç

a ile

ser

bes

t le

kele

r, b

içim

ler

olu

ştura

rak

bir

çalış

ma y

aparl

ar. D

aha s

onra

, kâğıd

ın d

iğer

tara

fı ü

zeri

ne k

apatılıp

iyic

e b

ast

ırıldık

tan s

onra

tekra

r açı

lır.

Bu y

olla,

renkle

rin t

esa

düfi

dağılı

mla

rından d

a f

aydala

nıla

rak

çift

yönlü

ilg

inç

görü

ntü

ler

elde

edili

r.Böyl

ece,

öğre

nci

leri

n k

om

pozi

syonla

rında s

imet

rik

den

gey

i his

setm

eler

isa

ğla

nır.

� 8

. “Ç

ele

nk Y

ap

ıyo

rum

”Ö

ğre

tmen,

bir

masa

nın

etr

afına y

erl

eşt

irilm

iş s

andaly

ele

rden o

luşa

ngörü

ntü

nün,

men

dil

kapm

aca

oyunundak

i düze

nin

vb.

mer

kezî

den

gey

eör

nek

ola

bile

ceğin

i sö

yley

erek

öğre

nci

lerd

en k

onuyl

a ilg

ili b

aşka

örn

ekle

rve

rmel

erin

i is

ter. M

erke

zî d

engen

in t

emel

düze

yde

anla

şılm

ası

sağla

nır.

Ard

ından

, in

ce b

ir t

elle

büyü

k bir yu

varlak

olu

şturu

lur. D

aha

sonra

ren

kli

krep

on k

âğıtla

rını b

üke

rek,

kat

laya

rak,

kırış

tıra

rak,

top

lar

hâl

ine

get

irer

ekçi

çekle

r ya

pılı

r. B

u ç

içekle

r te

l yuva

rlağa t

utt

uru

lara

k ç

ele

nk m

eydana

get

irili

r.�

9.

“Heykel”

Öm

er

Ulu

ç'un s

piral boru

larl

a ç

alış

tığı üç

boyu

tlu e

serl

eri

nden ö

rnekl

er

göst

erile

bili

r. Ö

ğre

nci

ler, r

enkl

i sp

iral boru

lar, r

enkl

i pla

stik

kablo

lar

vb.

mal

zem

eler

i ku

llanar

ak ü

ç boy

utlu ç

alış

mal

ar y

apar

lar.

� 9

. “K

âğ

ıt Ç

ub

ukla

rla H

eykel

Yap

ıyo

rum

”Kulla

nılm

ış d

eft

er

ve g

aze

te k

âğıt

ları

nı

ince

sopala

ra d

ola

yara

k k

âğıt

çubukla

r eld

e e

dili

r ve ç

ekile

rek i

çeri

deki

sopa ç

ıkart

ılır. B

antl

anara

kru

lonun a

çılm

ası

engel

lenir.

Ayn

ı iş

lem

süre

kli te

krarl

anara

k ço

k sa

yıda

kâğıt ç

ubuk

eld

e e

dili

r. İ

htiya

ca g

öre

bu ç

ubukl

ar

uzu

nlu

kıs

alı

ola

bili

r.Ç

ubukla

r ya

tay,

dik

ey,

eğik

yönle

rde k

oli

bandıy

la b

irbir

ine e

kle

nere

kheyk

el ça

lışm

ası

yapılı

r. B

u h

eyk

el, s

erb

est

biç

imle

ndir

meyl

e y

a d

a b

irnesn

eye

benze

tme a

macı

yla y

apıla

bili

r. S

onuç,

çiz

gis

el etk

iye s

ahip

bir

hey

kel ola

cakt

ır. B

u y

önte

mle

büyü

k boy

utlu h

eyke

ller

de

inşa

edile

bili

r.

8.

Sim

etr

ik D

en

ge:

Bir

ekse

ne

gör

e ög

eler

in a

ynı

duru

mda

tek

rar

etm

esid

ir.M

erke

zî D

enge:

Mer

kezd

enke

narlar

a ritm

ik t

ekra

r. En

çok

doğada

rast

lan

ırPo

rtak

al, el

ma,

vb.

11

.Bakış

Açı

ları

: Altta

nbakış

, karş

ıdan bakış

(cep

he)

, üst

ten b

akış

(ku

şbakış

ı),

yandan bakış

(pro

fil)

13

. Ö

ğre

tmen ö

ğre

nci

yi

müm

kün o

lduğunca

çok

çeşi

tli

malz

em

e v

e t

ek-

nik

le t

anış

tırm

alıd

ır.

14

. Ö

zel

eğit

im,

6.

“Kendin

i ifade e

debilm

ebec

eris

i gel

iştirir.”

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

85

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

� 1

0,

11

, 1

2,

13

. “T

ek T

ek Ç

ıkara

k”

Öğre

nci

ler, ç

alış

may

ı hız

landır

mak

ve

kola

ylaş

tırm

ak a

mac

ıyla

geo

met

rik

etki

siola

n h

azı

r biç

imle

rden b

irim

moti

f ola

rak y

ara

rlanabili

rler. Ö

rneğin

, kart

on

kutu

lard

an o

luşa

n b

irim

mot

ifle

ri k

ulla

nar

ak ü

ç boy

utlu d

üze

nde

tekr

arla

mal

arla

inşa

çalış

mala

rı y

apabili

rler. B

u b

irim

leri

çalış

ma ö

nce

sinde r

enkl

endir

ebili

rler.

Pla

stik

bard

akla

rı k

ulla

nara

k d

a m

odüle

r in

şa ç

alış

ması

yapabili

rler. Ö

rneğin

,pla

stik

bar

dak

ları iç

erid

en d

ışar

ıya

doğ

ru m

andal

larla

tutt

ura

rak

küre

olu

ştura

cak

şeki

lde

birle

ştireb

ilirler

.�

12

. “Ç

ağ

rışı

m'

Gen

el h

atları

yla s

om

ut

bir

obje

yi ç

ağrı

ştıran b

ir t

aş

bulu

nur. Ç

akı

l ta

şları

bu iş

için

en u

ygun t

aşl

ar

ola

bili

r. B

u t

aşı

n ü

zeri

ne

bey

az

guaj

boya

ile

ast

ar

çeki

lir.

Taşı

n ç

ağrışı

m y

aptığı o

bje

vey

a fig

ür, taş

üze

rine

kurş

un k

alem

le ç

izile

rek

iste

nen

renkle

rde b

oya

nır.

Çiz

ilen b

içim

leri

n b

elir

gin

olm

ası

içi

n,

ince

fır

ça y

ard

ımıy

lasi

yah v

eya

uyg

un g

örü

len b

ir r

enkt

e ko

ntu

r ku

llanıla

bili

r. G

erek

görü

lürs

e çe

şitli

mal

zem

eler

yap

ıştırıla

rak

ilave

ler

yapıla

bili

r.�

13

, 1

4.

“Ata

türk

Takvim

i”Ö

ğre

nci

lerd

en,

Ata

türk

foto

ğra

fları

ve r

enkl

i fo

n k

art

onla

rı g

etirm

ele

ri ist

enir.

Gru

p ç

alış

mas

ı ya

pıla

cağı iç

in,

her

gru

bun b

irer

fon k

arto

nu g

etirm

esi ye

terlid

ir.Fo

toğra

flar

ın b

oyutlar

ına

ve y

erle

ştirm

e düze

nin

e gör

e, b

ir k

arto

ndan

iki

tak

vim

yapra

ğı olu

şturu

labili

r. B

una g

öre

öğre

nci

ler

altış

ar

kiş

ilik g

rupla

ra a

yrı

labili

r.Kart

onla

r eşi

t büyü

klükt

eki

yapra

klar

hâlin

e g

etiri

ldik

ten s

onra

foto

ğra

fları

ve

boya

lar

kulla

nıla

rak r

esi

m t

am

am

lam

a,

kola

j gib

i yönte

mle

rle k

art

on ü

zeri

ne

düze

nle

me

yapılı

r. A

y ve

gün ç

izel

gel

eri bilg

isay

ard

a h

azı

rlanara

k ya

da b

aşk

abi

r ta

kvim

den fot

okop

i yol

uyl

a ço

ğaltıla

rak

öğre

nci

lere

dağ

ıtılı

r. Ö

ğren

cile

r çi

zelg

eyi

takv

im s

ayfa

sında

önce

den

tas

arla

mış

old

ukl

arı y

ere

yapış

tırırlar

. Kal

an b

oşlu

klar

ıdiledik

leri

m

alz

em

eyle

sü

slem

ele

r yapara

k ta

mam

layabilir

ler.

Ta

kvim

tam

am

landık

tan s

onra

sayf

ala

r üst

üst

e y

erl

eşt

irili

p d

elg

eçl

e d

elin

ir. K

urd

ele

,re

nkl

i ip

, re

nkl

i te

l vb

. ta

kılıp

bir

leşt

irile

rek

bütü

n t

akv

imle

r sı

nıfın

kulla

nış

lı bir

yere

ası

lır. Ö

ğre

nci

ler

iste

diğ

i tak

dirde,

hed

iye

edile

rek

okul k

orid

oru, öğ

retm

enle

rodas

ı, idar

eci odal

arı, k

ardeş

sın

ıfla

r vb

. ye

rler

e as

ılabili

r.

8. M

atem

atik

der

si,

“Geom

etr

i” ö

ğre

nm

eal

anı,

“Sim

etri”

alt öğ

-re

nm

e al

anı,

“Düzl

em-

sel ş

ekill

erdek

i sim

etri

doğru

larını bel

irle

r ve

çize

r.”5

. Fe

n v

e te

knolo

jide

rsi,

“Mad

de v

e D

eği-

şim

” ö

ğre

nm

e a

lanı,

“M

addeyi

Tanıy

alım

”ünitesi

“D

oğal, işl

en-

miş

ve y

apay m

adde

kavra

mla

rın

ı ayır

ted

er.”

4.

Türk

çe ders

i,“K

onuşm

a ”

öğre

nm

eala

nı,

“K

onuşm

ala

-rında

seb

ep-s

onuç

iliş-

kile

ri k

ura

r.”

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

86

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

1. İk

i v e

üç

boy

utlu g

örse

lsa

nat

ese

rler

ini ay

ırt

eder

.2. Üç

boyu

tlu

eser

lere

far

klı

yönle

rden bakıldığ

ında,

değ

işik

görü

nüm

leri

old

u-

ğunu f

ark

eder

.3

. Ya

şam

daki

her

varl

ığın

kendin

e özg

ü b

ir g

üze

lliği

old

uğunu k

abul ed

er.

4.

Bulu

nduğu y

öre

ye a

itbi

r el

san

atı ü

rününü if

ade,

biçi

m, re

nk,

özg

ünlü

k ba

kı-

mın

dan

ince

ler.

5.

Yöre

sel

el

sanatl

arı

ürü

nle

rinin

hangi

açı

dan

önem

li old

uğunu te

spit

eder

.6

. B

ulu

nduğu y

öre

ye a

itbi

r el

san

atı ü

rünü

nden

yol

açı

kara

k g

örs

el

tasa

rım

lar

yapar

.7. Res

im il

e fo

toğr

af a

rası

n-dak

i fa

rkı bili

r.

� 1

, 2

. “

Üçü

ncü

Bo

yu

t”Ö

ğre

nci

lerd

en,

önce

likle

çev

rele

rindek

i eş

yala

rı ince

lem

eler

i is

tenir

ve b

u y

olla

üç

boyu

tlulu

ğu f

ark

etm

eler

i sa

ğla

nır.

Daha s

onra

kuş,

bal

ık, çi

çek,

kurb

ağa,

gem

i vb

. figür

ve n

esnel

erin

res

imle

ri ç

izili

r ve

renkl

endirili

r. Ö

ğre

nci

ler, r

esm

ini ya

ptıkl

arı nes

nel

eri, k

âğıt k

atla

ma

(ori

gam

i) t

ekniğ

i ile

veya

yoğurm

a m

alz

em

ele

ri (

kil,

alç

ı, o

yun

ham

uru

vb.)

kulla

nar

ak ü

ç boy

utlu h

âle

get

irirle

r.�

3.

“Sü

rpri

z”Ö

ğre

tmen

, öğre

nci

lere

sev

ip s

evm

edik

leri

can

lılar

ın n

eler

old

uğunu

sora

r. Ö

ğre

nci

lerin g

enel

inin

hoş

lanm

adığ

ını d

üşü

ndüğü b

ir h

ayva

nın

,ör

neğ

in y

ılandan

bir k

esit, ço

cukl

ara

yıla

n o

lduğunu h

isse

ttirm

eyec

ekşe

kild

e, r

enkl

i fot

okop

iyle

büyü

tere

k sı

nıfa

get

irir.

Ayn

ı işl

em s

alya

ngo

zka

buğunun k

esiti vb

. iç

in d

e ger

çekl

eştirile

bili

r. B

u g

örüntü

ler, ç

eşitli

bili

m-t

ekn

ik d

erg

ileri

nden y

a d

a İnternet

ort

am

ından s

ağla

nabili

r.Ö

ğre

tmen

sın

ıfa

elin

dek

i ke

siti g

öst

erer

ek “

Bundan

hoşl

andın

ız m

ı?Siz

ce b

u g

örüntü

dek

i ren

kler

, çi

zgile

r, b

içim

ler

güze

l mi?

” gib

i sor

ula

ryönelt

ilere

k ö

ğre

nci

leri

n h

er

canlın

ın k

endin

e ö

zgü b

ir g

üze

lliği

ola

bile

ceği fikr

ine

ula

şmal

arı sa

ğla

nır.

� 4

, 5

, 6

. “M

oti

fleri

n D

ili”

Öğre

nci

ler

halı,

kili

m,

yazm

a,

takı, s

era

mik

vb.

yöre

sel

ürü

nle

rin

motif, r

enk

ve b

içim

lerini in

cele

dik

ten s

onra

ken

di özg

ün m

otifler

ini

olu

şturu

rlar. B

ask

ı te

knik

leri

ni

ya d

a ç

izim

teknik

leri

ni

kulla

nara

kdüze

nle

mel

er y

apab

ilirler

.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

gere

çler

en a

z bir

ders

önce

sinden

öğre

nci

lere

bild

irilm

eli, a

raç-

ger

eç v

e te

knik

seç

imle

rinde

öğre

nci

leri

n i

lgi

ve i

stekle

ridik

kate

alın

mal

ıdır.

(!)

Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

o-

nula

r (3

. Kaza

nım

, 5.

Konu)

2. İk

i B

oyu

t: E

ni, b

oyu o

lan.

Üç

Boyu

t: E

ni,

boyu

, de

rinliğ

iola

n,

pla

stik

.O

rig

am

i: K

atl

am

a y

olu

yla

kâğıd

a b

oyut

kaza

ndır

ma.

1,

2.

Mat

emat

ik d

ersi

,“G

eom

etr

i” ö

ğre

nm

e a

lanı,

“Geom

etr

ik C

isim

ler”

alt

öğre

nm

e a

lanı,

“İzo

metr

ikkâ

ğıtta

ki ç

izim

leri e

ş kü

ple

rle

olu

şturu

r.”

2. Tü

rkçe

der

si, “K

onuş

ma”

öğre

nm

e a

lanı, “

Konuşm

a-

larınd

a ka

rşıla

ştırm

alar

yap

ar.”

4.

Mo

tif:

Beze

me v

e s

üsl

e-

med

e bütü

n o

luşt

ura

n p

arça

-la

rdan h

er b

irin

e ve

rile

n a

d.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

87

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

1.

Yakın

veya uza

kçe

vre

sinde bulu

nan

öre

n y

eri

, ta

rihî ese

r,a

nıt

g

ibi

ye

rle

rin

öze

lliğ

i hakkın

da ö

nbilg

i ed

inir.

2.

Müze

leri

n i

çerd

iği

ese

rlere

göre

Resi

mM

üze

si,

A

rke

olo

jiM

üze

si,

Etn

ogra

fya

Müze

si v

e Bili

m M

üze

sigib

i sı

nıfla

ndır

ıldığ

ını

fark

eder

.3

. Ö

ren y

eri

, ta

rihî

eser

, an

ıtla

r ve

müze

-le

rden

yola

çık

arak

iki

veya

üç

boy

utlu g

örse

lta

sarım

lar

yapar

.4

. O

riji

nal

ese

r ile

röpro

düks

iyon a

rası

n-

dak

i fa

rkı bili

r.5

. Ü

lkem

izin

müze

,öre

n y

eri

, ta

rihî ese

r,anıt v

b.

zengin

likle

resa

hip

olm

ası

ndan g

u-

rur

duya

r.

� 1

, 3

. “T

akvim

”Bu ç

alış

mad

a her

bir y

apra

ğın

da

bir a

yın y

er a

ldığ

ıon ik

i yapra

klı bir

ta

kvim

yapılaca

ktı

r. S

ınıf

mevcu

duna g

öre

ikiş

er,

üçe

r kiş

ilik

on i

ki

gru

pol

uşt

uru

lur.

Ard

ında

n ö

ğren

cile

r yı

l içe

risi

nde

n d

oğum

günle

rine

ya d

a se

vdik

leri m

evsi

me

ait bi

r ay

seç

erle

r.H

er ö

ğren

ci y

akın

çev

resi

ndek

i bir m

üzed

en b

eğen

diği

bir e

serin r

enkl

i fot

oğra

fını t

emin

eder

. H

ata

yapm

aih

tim

alin

e k

arş

ı fo

toko

pi

ile ç

oğalt

ma y

apıla

bili

r.Ö

ğre

nci

bu fot

oğra

fı k

ulla

nar

ak “

bir p

arça

sı y

ırtılm

ışfo

toğra

fı t

am

am

lam

a”

çalış

ması

yapabili

r, b

irden

fazl

a fo

toğra

fı b

ir a

raya

get

irip

kola

j ya

pab

ilir

veya

foto

ğraf

taki

ese

rin r

esm

ini ç

izip

boy

ayar

ak b

ir tak

vim

yapr

ağı o

luşt

ura

bilir

. Ard

ında

n ç

alış

mal

arın

ı bir k

arto

nüze

rine y

apış

tırı

r. B

u ç

alışm

ala

rda h

er

öğre

nci

sera

mik

, re

sim

, heyke

l, m

oza

ik g

ibi ayrı

ala

nla

raai

t es

erle

r üze

rinde

yoğ

unla

şabi

lir. H

er ö

ğren

ci g

örse

lta

sarı

m y

apara

k o

luşt

urd

uğu t

akvim

yapra

ğın

ınal

tına

seçt

iği a

yın g

ünle

rden

olu

şan ç

izel

ges

ini k

esip

yapış

tırı

r ya

da k

endis

i olu

şturu

r. O

rtay

a ç

ıkarı

lan

bütü

n a

yla

r bir

leşt

irile

rek o

n i

ki

yapra

klı

bir

sın

ıfta

kvim

i m

eydan

a get

irili

r.� 2

. “K

ole

ksi

yo

n”

Öğre

nci

ler, s

evdik

leri

nesn

ele

ri b

irik

tiri

rler. S

onra

bu n

esn

ele

ri s

ınıfla

ndır

ara

k k

ole

ksi

yon y

apm

aya

yönle

ndir

ilirl

er. M

üze

leri

n d

e s

undukla

rı e

serl

ere

göre

sın

ıfla

ndır

ıldığ

ını, y

aptı

kla

rı b

u ç

alışm

ayla

ilişk

ilendirer

ek k

avra

yabili

rler

.

[!]

Terc

ih e

dilen a

raç-

gere

çler

en a

z bir

ders

önce

sinden ö

ğre

nci

lere

bild

irilm

eli,

ara

ç-gere

ç ve

teknik

seçi

mle

rinde ö

ğre

nci

leri

n i

lgi

ve i

stekle

ridik

kate

alın

mal

ıdır.

1.

İmkân d

âhili

nde v

e “

Müze

ler

Haft

ası

” (1

8 -

24

May

ıs)

kaps

amın

da, ya

kın ç

evre

de b

ulu

nan

bir m

üze

,öre

n y

eri

, ta

rihî ese

r ve

ya a

nıt z

iyare

t edilm

elid

ir.[!

] Ya

kın

çevre

de m

üze

veya

öre

n y

eri

ne z

iyare

tger

çekl

eştirile

med

iği t

akdirde,

sın

ıf iç

eris

inde

müze

yita

nıtıc

ı görs

el dokü

manla

r ve

mate

ryalle

r in

cele

n-

mel

idir.

2. M

üze

Çeşi

tleri

: San

at, ta

rih,

ark

eolo

ji, e

tnog

rafy

a,bili

m,

teknolo

ji,

bası

n,

açı

k h

ava

müze

leri

, ask

erî

müze

ler

vb.

Kole

ksi

yon

: H

er h

angi

bir m

alze

men

in ç

eşit, öz

ellik

,nitel

ik v

b. b

akım

lard

an t

opla

nar

ak t

asnif

edilm

esid

ir.B

ilim

: Evre

nin

bir

bölü

münü k

onu o

lara

k s

eçe

n,

deney

sel y

önte

mle

re v

e ge

rçek

liğe

daya

nar

ak y

asal

arçı

karm

aya ç

alış

an d

üze

nli

bilg

i. 2

- Türl

ü d

uyg

usa

lya

şantıla

rın m

antıkç

a b

ir ö

rnek

düşü

nce

diz

ges

ine

uyduru

lması

içi

n g

öst

eri

len ç

abala

ra v

eri

len a

d.

Ark

eo

loji

: İl

k u

ygarl

ıkla

rı a

raşt

ıran v

e i

nce

leye

nbili

m.

4.

Ori

jin

al

Ese

r: İ

lk,

tek,

çoğalt

ılmam

ış,

ese

rin

kendis

i.R

öpro

dü

ksi

yon

: Bir s

anat

yap

ıtın

ın o

rijin

al for

muna

ve e

lem

anla

rına s

adık

kalın

ara

k ü

reti

len k

opya

sı

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

88

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

� 2

. “E

tno

gra

fya M

üze

si K

uru

yo

ruz”

Öğre

nci

ler, y

akın

çev

rede

var

ise

bir

etn

ogra

fya

müze

sine

götü

rülü

r,yo

k is

e öğ

renci

lerin s

anal

ort

amda

etn

ogra

fya

müze

si z

iyar

eti y

apm

alar

ıve

müze

öze

llikl

eri hak

kında

bilg

i sa

hib

i ol

mal

arı sa

ğla

nır.

Dah

a so

nra

öğre

nci

lerd

en n

inel

erin

e, d

edel

erin

e, y

aşlı

kom

şula

rına,

çocu

kluk

vegençl

ik y

ılları

ndaki oyunca

kla

r, k

ıyafe

tler

ve k

ulla

ndık

ları

eşy

ala

rın

nel

er o

lduğunu v

e bu e

şyal

arın

öze

llikl

erin

i sor

mal

arı i

sten

ir. A

rdın

dan

,bü

yükl

erin

den y

ardı

m a

lara

k da

ha

sonra

iade

etm

ek ü

zere

bula

bild

ikle

riesk

iden k

ulla

nılm

ış b

ez

bebekle

r, g

az

lam

bala

rı,

yazm

ala

r, y

azm

aoy

alar

ı, y

öre

sel kı

yafe

tler

, yö

rese

l doku

mal

ar,

dan

telle

r, b

akır k

apla

r,pa

ra k

eses

i, ku

maş

men

dil v

b. e

şyal

arı s

ınıfa

get

irirle

r. G

etirile

n e

şyal

arka

yıt

altın

a a

lınara

k num

ara

landır

ılır, e

şyanın

adı ve

müm

künse

kaç

yıl ön

cesi

ne

ait

olduğunun v

b. ya

zıld

ığı et

iket

lerle

sınıfın

ya

da

okulu

nbir k

öşe

sinde

müze

ort

amı haz

ırla

nır.

� 2

, 3

. “B

il B

akalı

m”

Öğre

nci

lerd

en, der

s ön

cesi

müze

çeş

itle

ri h

akkı

nda

küçü

k bir a

raşt

ırm

aya

par

ak g

elm

eler

i ist

enir.

Kuru

laca

k ol

an m

üze

çeş

idin

in s

ayıs

ına

gör

eöğ

renci

ler gr

upl

ara

ayrılır

. M

üze

çeş

itle

rinin

adl

arı a

yrı k

âğıtla

ra y

azıla

rak

kura

çek

ilir. Ö

ğre

tmen

, çe

ktik

leri

kura

da ç

ıkan m

üze

çeş

idin

in a

dın

ıgru

p d

ışın

dan

hiç

kim

seye

söy

lem

emel

erin

i ist

er. Ö

ğre

nci

ler, y

aptıkl

arı

araş

tırm

alar

dan y

arar

lanar

ak k

ura

cakl

arı m

üze

nin

öze

llikl

erin

i lis

tele

rler

.G

rup s

özc

üle

rinden

biri bel

irle

dik

leri ö

zelli

kler

den

bir t

anes

ini sö

yler

.Sın

ıf, b

u ö

zelli

ğin

hangi m

üze

çeşi

din

e a

it o

lduğunu b

ilmeye

çalış

ır.Bile

mez

lers

e, g

rup s

özc

üsü

, ik

inci

öze

lliği sö

yler

. O

yun,

müze

çeş

idi

bulu

nunca

ya k

adar

bu ş

ekild

e dev

am e

der

. D

aha

sonra

diğ

er g

rupla

rası

ra g

elir.

Etk

inliğ

in a

rdın

dan g

rupla

r, k

onu ile

ilg

ili g

örs

el ç

alış

mala

rya

pab

ilirler

.� 4

. “K

arş

ılaşt

ırm

a”

Öğre

nci

ler, h

erh

angi bir

resi

m m

üze

sinde e

seri

n o

rijinali

ile m

üze

yita

nıtıc

ı ka

talo

gdan

kıy

asla

ma

yapab

ilirler

.

1,2

. Sos

yal b

ilgile

r de

rsi,

“Kül

tür

ve M

iras

” öğ

renm

e al

anı, “

Geç

mi-

şim

i Öğr

eniy

orum

” ünites

i, “K

ültür

ögele

rinin

geçm

işte

n bugüne

değ

işer

ek taş

ındığ

ına

ilişk

in y

akın

çevre

sinden k

anıt

lar

göst

eri

r.”

1.

Türk

çe d

ers

i, “

Konuşm

a ”

öğre

nm

e a

lanı, “

Bilgi

edin

mek

amac

ıyla

soru

lar

sora

r.”

2.

Türk

çe d

ers

i, “

Konuşm

a ”

öğre

nm

e a

lanı,

“B

ilgi

verm

ek

amac

ıyla

konuşu

r.”

Bütü

n ö

ğren

me

alan

larında

açı

kuçl

u so

rula

r, dere

cele

ndir

me

ölç

ekle

ri,

kontr

ol lis

tele

ri,

öz

de-

ğerl

endir

me v

e g

rup d

eğerl

en-

dir

me

form

ları

, gözl

em f

orm

ları

,pro

je ö

dev

leri,

süre

ç dosy

ası vb

.ku

llanıla

rak

değe

rlen

dirm

e ya

pıla

-bili

r.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

89

90

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 4Süre : 4 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 3. Bir rengin değerlerini kullanarak resim yapar (GSB).

8. Çevresindeki örneklerden yola çıkarak merkezî ve simetrik dengeyi fark eder (GSB).14. Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı eserleri izlemekten zevk alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Grup çalışması, soru-cevap, gösteri (demonstrasyon), araştırma, gösterip yaptırma

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Bir rengin değeri (valör) konusunda kavramsal bilgi derler.b) Tek renk ve o rengin değerleri ile yapılan çalışma örneklerini öğrencilere

sunmak üzere getirir.c) İnsanı şema olarak gösteren görseller (Fen ve teknoloji

kitaplarından alınabilir.), portakal, şemsiye, merkezî vesimetrik dengeye örnek teşkil edebilecek çeşitli eserlerinröprodüksiyonları, fotoğraflar vb. derlenir.

ç) Öğrencileri “simetri” konusunda düşünsel olarakhazırlamak için ayna getirir.

d) Ders için seçilen müzik CD’sini sınıfa getirir.e) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik

önlemlerini alır (bk s. 195).f) Öğretmen bu ders sürecinde kullanılacak olan

değerlendirme ölçütlerini hazırlar ve ders öncesinde öğrencilere bildirir.

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Bir ayna yardımıyla öğrenciler, kendilerini, ellerini ya da ayna önüne yerleştirilen bir nesnenin

aynısının görüntüsünün oluştuğunu uygulayarak görürler.Öğretmen bu uygulamanın bir “simetri” oluşturma işlevi olduğunu söyler. Öğretmenin getirdiği

görseller incelenerek simetri konusuna dikkat çekilir. Öğrencilerin simetri konusunu kavramaları içinaşağıdaki yönerge benzer başka maddeler de eklenerek uygulanabilir.

Ortadan ikiye böldüğünüzde birbirinin aynı olan nesnelere örnek veriniz.İnsan ve hayvanlarda da bir simetri olup olmadığını tartışınız.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Resim kalemi (HB kurşun kalem), guaj boya (tercih edilen herhangi bir renk,

siyah ve beyaz), su kabı (plastik bardaklar), sulu boya fırçası, peçete, guaj boya cam şişede tercihedilirse boyayı kaptan çıkarmak için kürdan vb. materyaller, ön çalışma (eskiz) kâğıtları, palet


91

8. Çalışmalar kuruduktan sonra aynı rengi seçenöğrencilerin çalışmaları yan yana konulur.

9. Yan yana konulan çalışmalardaki nüanslar yada elde edilen farklı renklere dikkat çekilereköğrencilere bunun nedeni sorulur.

10. Öğrencilerin yanıtları müdahale edilmedendinlenir. Renk karışımlarında karıştırılan renkmiktarının oranının ne kadar mühim olduğu ve minikbir miktar farkının bile büyük renk farkı yaratabileceğivurgulanır.

11. Bir sonraki derste simetrik ve merkezîdengenin esas alınacağı ve tek rengin nüansları ilerenklendirilecek bir kompozisyon oluşturulacağısöylenir.

Ç. UYGULAMA1. Seçilen müzik eşliğinde uygulamaya geçilir. 2. Resim kâğıdı veya defterinin üzerine kurşun kalemle desenler çizilir. Bu desenlerin şemsiyede

olduğu gibi merkezden eşit uzaklıktaki çeşitli şekillerin bir araya gelmesinden oluşabileceği gibi çeşitliaçılarda kesit alınıp birbirinin simetriği şeklinde de oluşturulabileceği söylenir. Öğrenci isterse kâğıdınbir bölümünde simetrik dengeyi bir bölümünde de merkezî dengeyi esas alarak tasarımlar oluşturabilir.

3. Çizim bittikten sonra renklendirmede renk tercihi öğrencilere bırakılır ve öğrencilerin oluşturduklarıkompozisyonları tek rengin değerlerine göre renklendirmeleri sağlanır.

4. Uygulama bittikten sonra çalışmalar kurumaya bırakılır. Paspartulanarak etiketlenir.5. Tamamlanan çalışmalar sınıf ve okul panosunda sergilenir.6. Sergileme sonrasında, çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.7. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgürlüğünü etkileyecek doğrudan


toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Çalışma kâğıdı ve boyalar, üç ayrı bardakta su, fırça ve diğer malzemeler sıranın üzerine hazırlanır.2. Çalışma kâğıdının üzerine (beşer) dikdörtgenden oluşan iki şerit hâlinde alt alta kutucuklar çizilir.3. İlk kutucuklara seçilen renk, şişeden/tüpten çıktığı hâliyle sürülür.4. Üst kutucuğa seçilen renk ile beyaz, palet üzerinde iyice karıştırılarak sürülür. Son kutucuğun

beyaz oranı ikinci kutucuktan her zaman daha fazladır. Amaç, renge beyaz karıştırarak yavaş yavaşkırmızıdan beyaza gitmektir.

5. Alt kutucuğa da seçilen renk siyahla karıştırılarak aynı işlem tekrarlanır.6. Boyaların karıştırılması ve kâğıda sürülmesi esnasında suyun temiz olmasına özen gösterilmelidir.

Beyaz hazırlanırken kullanılan su ile siyah karışımı elde etmek için kullanılan su her zaman ayrılmalıdır.7. Çalışma bittikten sonra çalışma kâğıtları kurumaya bırakılır.

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)a) Tek renk ve o rengin değerleri ile yapılan çalışma örnekleri öğrencilere gösterilir.b) Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilir:Bu çalışmada/çalışmalarda kaç farklı renk görüyorsunuz?Sizce bu renk değerleri nasıl elde edilmiş olabilir?c) Öğrencilerin düşünceleri dinlendikten sonra öğretmen aslında çalışmalardaki renklerin, tek bir

renk ve o rengin siyah ve beyazla çeşitli oranlarda karışımından elde edildiğini ve bu yolla da o renginnüanslarının elde edildiğini söyler (Örneğin, seçtiği renkler; kırmızı ya da mavidir. Resimdeki kırmızınınçeşitli derecelerde nüansları -pembeler, bordolar vb.- vardır ama hepsinin özü kırmızıdır.).

92

Çok İyi(5)


DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

1. Merkezî ve simetrik dengeyikullanarak kompozisyonoluşturdu.

2. Seçtiği rengi beyaz vesiyahla karıştırarak birbirindenfarklı nüansları elde etti.

3. Çalışmayı zamanında bitirdi.

4. Çalışmayı sergilemeye hazırhâle getirdi.

TOPLAM

GENEL TOPLAM

Notlar

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................


Öğrenci Adı ve Soyadı :Sınıfı : Açıklama: Aşağıdaki derecelendirme ölçeği, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır.Bu ölçek aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğiniz konusunda size bilgivermektedir. Ölçekteki ilgili bölüme “ ” koyarak değerlendirmeyi tamamlayınız.




D. DEĞERLENDİRME

93

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 4Süre : 4 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanat Kültürü, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 4. Bulunduğu yöreye ait bir el sanatı ürününü ifade, biçim, renk, özgünlük

bakımından inceler (GSK).5. Yöresel el sanatları ürünlerinin hangi bakımdan önemli olduğunu tespit eder (GSK).6. Bulunduğu yöreye ait bir el sanatı ürününden yola çıkarak görsel tasarımlar yapar (GSK).14. Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı çalışmaları izlemekten zevk alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolaj, inşaYöntemler : Soru-cevap, gösteri (demonstrasyon), araştırma

A. DERS HAZIRLIĞI


a) Öğretmen yöresel el sanatları hakkında bilgi ve görsel doküman derler.

b) El sanatı ürününü/ürünleri ya da fotoğrafları sınıfa getirir (seramik, çorap, kilim, telkâri, bebek,yazma vb.).

c) Ders için seçilen müzik CD’sini sınıfa getirir.

ç) Ders ile ilgili gerekli güvenlik ve sağlık önlemlerini alır (bk s. 195).

d) Bu ders sürecinde kullanılacak olan değerlendirme ölçütlerini hazırlar ve ders öncesinde öğrencilerebildirir.



a) Öğrenciler bulundukları bölgede yapılan el sanatları ürünlerini araştırırlar. Yaptıkları araştırmayırapor hâline getirirler.

b) Öğrenciler bulundukları bölgede yapılan el sanatları ürünlerinden birini seçerler [Ürünün kendisinikendisini ya da fotoğrafını okula getirirler.]. Seçtikleri ürünün hangi açıdan önemli olduğunu araştırırve raporlarına eklerler.


Araç ve gereçler: Oluklu mukavva, fon kartonu, makas, cetvel, tutkal, resim kâğıdı/resim defteri,kurşun kalem



Öğretmen daha önceden derlediği telkâri örneklerini, resimleri öğrencilerin görebileceği bir yereasar. Bu örnekler üzerinde özgürce konuşmalarına fırsat verir. Hiçbir müdahalede bulunmadan olumlu-olumsuz eleştiri yapmada öğrencilerin birbirleriyle konuşmalarına zemin hazırlar.

94


1. Örnekleri plastik açıdan çözümlemek için aşağıdaki sorular yöneltilir:

Ne görüyorsunuz?

Bu ürünler hangi malzemeden yapılmış olabilir?

Ürünlerin üzerinde şekiller var mı? Varsa neye benziyor?

Bu şekilleri nerelerde gördünüz?

Bu ürünlerin işlevi nedir (Kullanım amaçlı, süsleme amaçlı vb.)?

Sizce bu eserler güzel mi? Neden?

2. Öğrencilerin yaptıkları araştırmaların raporlarını sunmaları sağlanır.

3. Araştırmalar sonucu ulaşabildikleri el sanatı örneklerini ve bu ürünlerin özelliklerini anlatmaları istenir.

95







Çok İyi(5)


DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

1. Yöresel el sanatları ile ilgiliaraştırma yaptı.

2. Yaptığı araştırmayıraporlaştırdı.

3. Özgün motifler üretti.

4. Ürettiği motifle/motiflerlebir düzenleme yaptı.



TOPLAM

GENEL TOPLAM

D. DEĞERLENDİRME

Ç. UYGULAMA


2. Oluklu mukavva (Karton kutuların içindeki oluklu kısımlardan da yararlanılabilir.) 0,5/1 cmkalınlığında şeritler hâlinde kesilir.

3. Daha sonra karton üzerindeki kurşun kalemle çizilmiş desene göre oluklu karton şeritler bükülerekdöndürülerek şekillendirilir. Sabitlemek için tutkal kullanılır. Tutkalı motifin üzerine yaydıktan sonramukavvaya şekil verip yerine yerleştirmek idealdir.

4. Çalışmalar bittikten sonra kurumaya bırakılır.

5. Etiketler hazırlanır ve çalışmanın arkasına yapıştırılır.



8. Yapılan tüm çalışmaların etiketlenerek sınıf/okul panolarında sergilenmesi sağlanır.

9. Sergileme sonrasında, çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.

96

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 4Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Müze Bilinci, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 2. Müzelerin içerdiği eserlere göre Resim Müzesi, Arkeoloji Müzesi, Etnografya

Müzesi ve Bilim Müzesi gibi sınıflandırıldığını fark eder (GSB).3. Ören yeri, tarihî eser, anıtlar ve müzelerden yola çıkarak iki veya üç boyutlu görsel tasarımlar yapar (MB).14. Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı çalışmaları izlemekten zevk alır (GSB).

Teknikler : Kolaj, renkli resim teknikleriYöntemler : Soru-cevap, gösteri (demonstrasyon), araştırma, eğitici oyunlar

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Müzelerin sınıflandırması ile ilgili kavramsal bilgi derler.b) Müzelerin koleksiyonlarından görsel dokümanlar edinir. Mümkünse çok sayıda örnek eser içeren

bir sunu (Powerpoint vb.) hazırlar.c) Çeşitli müzelerin koleksiyonlarına ait eserlerin fotoğraflarını ya da röprodüksiyonlarını fotokopide

küçülterek 10 cm’lik kartonların üzerine yapıştırır.ç) Bir kartona müze çeşitlerinin isimlerini bir şema hâlinde yazar.d) Ders için seçilen müzik CD’sini sınıfa getirir.e) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemlerini alır (bk. s. 195).f) Bu ders sürecinde kullanılacak olan değerlendirme ölçütlerini hazırlar ve ders öncesinde öğrencilere

bildirir.

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilerden, okul çantaları içinde ne varsa hepsini sıranın üstüne istiflemeleri sağlanır.b) Her masanın (sıralarda genellikle 2 veya 3 öğrenci oturduğunu düşünülürse) üzerinde istiflenen

ve karışık hâlde bulunan bu eşyaların nasıl düzenleneceği konusunda fikirlerini söylemeleri istenir.c) Her sıra kendi arasında problemi bir iki dakika tartışır ve sonrasında her sırayı temsilen bir öğrenci

düşüncelerini sınıfla paylaşır.ç) Öğrencilere kullanım amaçlarına göre bir istifleme yapma kararı almaları yönünde yönlendirmeler

ve rehberlik yapılır.d) Sıraların üzerindekileri kullanım amaçlarına göre ayrı ayrı gruplanmaları sağlanır.e) Daha sonra, gruplamanın aradığımızı bulmada, zamanı iyi kullanmada, gruplama sonucunda

ortamdaki düzenin psikolojik olarak bireyleri rahatlatmada vb. konularda insanlara yardımcı olduğuvurgulanır. Eşyalar öğrenciler tarafından ait oldukları yerlere yerleştirilir.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, akrilik, guaj boya), fırça, su, su kabı, pastel boya,

resim kâğıdı, renkli kartonlar, resim kalemi (HB kurşun kalem), kâğıt makası, yapıştırıcı, tutkal vb.Temizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

97

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)1. Tahtaya büyük harflerle resim, arkeoloji, arkeolog, bilim, teknoloji, tarih, sanat, etnografya,

müze, heykel kelimeleri yazılır.2. Bu kelimeleri daha önce duyup duymadıkları sorulur.3. Bu kelimelerin anlamlarını bilip bilmedikleri sorulur. Öğrencilerin yanıtları yorum yapmadan,

yanlışlar düzeltilmeden dinlenir.4. Bir sonraki derse bu kelimelerin anlamlarını öğrenerek gelmeleri ve yaptıkları araştırmaları bir

sayfalık rapor hâline getirmeleri istenir.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğretmen öğrencilerin yaptıkları araştırmaları sunmalarını sağlar.2. Öğretmen müze çeşitleri ile ilgili hazırladığı sunuyu öğrencilerle paylaşır.3. Öğretmen öğrencilerin sunuyla ilgili “varsa” sorularını yanıtlar ve resim defterlerine notlar almalarını

sağlar.4. Bütün öğrencileri ortaya çekilen öğretmen masasının etrafında toplar.5. Öğretmen şeffaf olmayan bir kutu ya da poşetin içinden çeşitli müzelere ait örneklerin küçültülmüş

fotoğraflarını öğrencilere göstererek hangi müzeye ait olabileceğini sorar.6. Doğru yanıt gelene kadar sormaya devam eder ve doğru cevabı aldıktan sonra cevabı tekrarlayarak

şemada ilgili müzenin altına yerleştirir. Tüm örnekler yerlerine yerleştirilene kadar bu oyun devameder.

7. Öğretmen, öğrencilere müzeleri tanıtıcı bir afiş hazırlayacaklarını ve bunun için kendilerine birmüze seçmelerini söyler. Bunun için Kültür Bakanlığının İnternet sitesinden yararlanabileceklerinihatırlatır. Seçilen müzeye ait görsel dokümanlar ve/veya müzenin koleksiyonuna ait görsel dokümanlarderlemelerini söyler.

8. Öğrenciler seçimlerini yaptıktan ve gerekli dokümanları topladıktan sonra uygulama için araç-gereçlerini hazırlarlar.


Ç. UYGULAMA1. Öğrenciler önce seçtikleri müzeyi ya da eseri tanıtan bir slogan belirlerler. Bu sloganın kısa, net,

kolay anlaşılır olması yönünde öğretmen rehberlik eder.2. Slogan belirlendikten sonra yapılacak afişte yazı (slogan) ile resmin birlikteliğinin sağlanması

açısından yapılacak görsel tasarımın yazının yeri ile birlikte düşünülmesi gerektiği, afişteki yazınıntasarımının da başlı başına o afişin başarısında etkili bir öge olarak anlaşılması gerektiği vurgulanır.

3. Görsel tasarımlar (afişler), kolaj tekniğinde hazırlanır. Boşluklara tamamlama resimler veyarenklendirmeler yapılabilir. Slogan yazısı bilgisayarda hazırlanarak veya harf harf gazete ya da dergilerdenkesilerek tasarım üzerine yapıştırılır.

4. Afiş çalışması tamamlandıktan sonra fon kartonu üzerine yapıştırılır.5. Benzer müzelerle ilgili çalışma yapanların işleri kendi aralarında gruplanır.6. Gruplanan çalışmalar okulun uygun yerlerine asılarak sergilenir.7. Sergileme sonrasında çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.8. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgürlüğünü etkileyecek doğrudan



98

Notlar

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

1. İşlenişin ölçme ve değerlendirilmesinde “derecelendirme ölçeği” kullanılabilir.2. Ölçekte yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf mevcuduna,




Öğrencinin Adı ve Soyadı :Sınıfı :Açıklama: Aşağıdaki derecelendirme ölçeği, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır.Bu ölçek aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğiniz konusunda size bilgivermektedir. Ölçekteki ilgili bölüme “ ” koyarak değerlendirmeyi tamamlayınız.

Çok İyi(5)


DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

1. Kavram araştırması yaptı.

2. Yaptığı araştırmayıraporlaştırdı.

3. Raporunu sundu.

4. Bulmaca oyununa katıldı.

5. Görsel tasarıma uygunslogan buldu.

6. Resim ve yazıyı ahenkli birşekilde bir araya getirdi.



TOPLAM

GENEL TOPLAM

D. DEĞERLENDİRME

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

R D

ER

Sİ

ÖĞ

RETİM

PR

OG

RA

MI

5.

SIN

IF K

AZ

AN

IM T

AB

LO

SU

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1.

Çeşi

tli

sanat

ala

nla

rının

şark

ı, t

ürk

ü, ş

iir, öy

kü, m

a-sa

l, a

nı, e

fsan

e gib

i türler

in-

den

yara

rlan

arak

gör

sel ç

alış

-m

alar

yap

ar.

2. N

okta

etk

isi ya

rata

n v

ar-

lıkla

ra ç

evre

sinden

örn

ekle

rgöst

erer

ek n

okt

a, b

enek

ve

leke

lerl

e re

nkl

i özg

ün k

om

-pozi

syonla

r ya

par

.3

. N

okta

ve

çizg

i etk

isi v

eren

üç

boyutl

u m

alz

em

ele

rle

özgü

n ç

alış

mal

ar y

apm

akta

nze

vk a

lır.

4.

Soğuk v

e s

ıcak r

enkle

riay

ırt

eder

.5

. Z

ıt r

enkle

ri k

ullanara

kgörs

el

çalışm

ala

r yapar.

6. Çev

resi

ndek

i ren

k uyu

m-

suzl

ukla

rının

fark

ına v

arı

r.7

. M

erk

ezî

, si

metr

ik ve

asim

etrik

denge

yi ç

alış

mal

a-rında

kulla

nır.

8. G

örse

l dok

u o

luşu

munda

nokt

a,

çizg

i, r

enk,

biç

im v

ele

ke tek

rarlar

ının

etk

isin

i far

kedere

k ç

alış

mala

rında k

ul-

lanır.

9. D

uygu

, düş

ünce

ve

izle

nim

-le

rini

çeşi

tli

görs

el

sanat

teknik

leri

yle

if

ade eder.

10. Çal

ışm

alar

ını s

ergi

lem

ek-

ten v

e ar

kadaş

larının

yap

tığı

çalış

mal

arı iz

lem

ekte

n z

evk

alır.

� 1

. “M

ân

ileri

miz

”Ö

ğre

nci

leri

n b

ildik

leri

, duyd

ukl

arı m

ânile

ri s

ınıfla

pay

laşm

alar

ı sa

ğla

nır.

Her

öğre

nci

nin

sev

diğ

i mân

iyi r

enkl

i çal

ışm

alar

la if

ade

etm

esi s

ağla

nab

ilir.

� 2

, 4

. “R

en

kli

Ben

ekle

rle O

yu

n”

Öğre

nci

ler, p

arm

akla

rını

çeşi

tli

boya

lara

batı

rara

k r

esi

m k

âğıt

ları

nın

üze

rine

iste

dik

leri g

ibi p

arm

ak b

askı

sı y

apar

lar. O

luşa

n ir

i ben

ekle

r, r

enkl

ika

lem

lerle

çeşi

tli nes

ne

ve f

igürler

e ben

zetilir

. Ö

rneğ

in e

traf

ından

çık

anko

llarla

ahta

pota

, örü

mce

ğe;

baş

, ku

yruk,

bac

akla

r ila

ve e

dile

rek

çeşi

tli

kuşl

ara

ya d

a ç

aydanlık

, bard

ak,

masa

gib

i nes

nel

ere

dönüşt

ürü

lebili

r.Bu k

onu,

sıca

k ve

soğuk

renkl

erle

de

ilişk

ilendirile

bili

r.�

2,

4.

“Ben

ek B

en

ek”

Parm

ak b

ask

ı, f

ırça

bask

ısı

ya d

a n

okta

etk

isi

yara

tan,

delg

eçl

e e

lde

edile

n k

âğıt p

ulla

r, hububat

, çe

kird

ek, gaz

oz k

apak

ları g

ibi m

alze

mel

erle

kola

j ya

ptırı

labili

r. A

nca

k, b

u t

arz

kola

jda k

âğıd

ı dold

urm

a m

ecburi

yeti

get

irilm

emel

i, m

alze

mel

er tek

tek

yap

ıştırm

a ye

rine

tutk

allı

yüze

y öz

erin

ese

rpiş

tirile

rek

sabitle

nm

elid

ir.�

3.

“No

kta

lı -

Çiz

gil

i Tab

ağ

ım”

Küçü

k bir

kâse

ters

çevr

ilere

k bir

nay

lonla

gerg

in b

ir ş

eki

lde k

apla

nır.

Kâs

enin

tab

anın

ın o

rta

nokt

asın

dan

baş

laya

rak

kild

en o

luşt

uru

lan m

inik

topla

r ve

düz,

kıv

rım

lı, s

piral

şek

line

get

irile

n k

ilden

çubukl

ar,

müm

kün

olduğunca

boş

luk

bırak

mak

sızı

n y

erle

ştirile

rek

kâse

nin

dış

kıs

mı k

apla

nır.

Topl

arın

ve

çubu

klar

ın a

ynı ç

apta

olm

asın

a (o

rtal

ama

1 c

m)

özen

gös

terilir

.D

aha

sonra

, bir c

etve

lin in

ce k

enar

ıyla

aşa

ğıd

an y

uka

rıya

doğ

ru ç

ekm

eler

yapıla

rak m

otifleri

n t

am

am

en b

irle

şmesi

sağla

nır.

Bu i

şlem

çok f

azl

abas

tırm

adan

yap

ılmal

ıdır.

Yak

laşı

k 10-1

5 d

akik

a so

nra

sında,

kil

ile k

âse

birbirin

den

ayr

ılır. K

âsen

in iç

kıs

mın

da

nok

talı

çizg

ili d

esen

ler

gör

üle

cekt

ir.İm

kân v

ars

a b

u ç

alış

ma s

era

mik

fır

ının

da p

işir

ilere

k s

ağla

mla

ştır

ılır.

� 4

. “G

ün

eşi

n R

en

kle

ri”

Öğre

nci

ler, g

üneş

le il

gili

bild

ikle

ri v

e hay

al e

ttik

leri h

akkı

nda

konuşt

uru

lur.

Dah

a so

nra

sar

ı, k

ırm

ızı ve

turu

ncu

ren

kler

dek

i oy

un h

amurlar

ıyla

ince

lika

lınlı,

uzu

nlu

kıs

alı ç

ubukl

ar h

azırla

nır v

e bunla

rla

ışın

lar

saça

n b

ir g

üneş

motifi o

luşt

uru

lur. B

u y

olla

, sı

cak

renkl

erin

niç

in b

öyl

e is

imle

ndirild

iğin

i,ned

en s

ıcak

den

ildiğ

i öğre

nci

lere

kav

ratılm

ış o

lur.

[!]

Terc

ih e

dilen a

raç-

gere

çler

en a

z bir

ders

önce

sinden ö

ğre

nci

lere

bild

irilm

eli, a

raç-

ger

eç v

ete

knik

seç

imle

rind

e öğ

ren-

cile

rin il

gi v

e is

tekl

eri d

ik-

kate

alın

mal

ıdır.

[!]

Kale

mle

nokt

a ç

alış

-m

alar

ı kes

inlik

le y

apılm

a-m

alıd

ır. Ö

ğren

cinin

sab

rını

zorlay

an, sı

kıcı

ve

yoru

cuça

lışm

ala

r asl

a y

aptı

rıl-

mam

alıd

ır.(!

) Ata

türk

çülü

k ile

İlg

iliKon

ula

r (7

-9. Kaz

anım

, 6.

Konu)

4. S

ıcak R

en

kle

r: G

üne-

şe y

akın

, gü

neş

in ren

kler

i:S

arı

, kır

mız

ı, tu

runcu

So

ğu

k R

en

kle

r: M

avi,

yeşi

l, m

or

5.

Zıt

Ren

kle

r:•

Sar

ı x

Mor

•Kırm

ızı x

Yeşi

l•

Mav

i x

Turu

ncu

7. A

sim

etr

ik D

enge: Eş

itya

da

eşit o

lmay

an g

örse

lağ

ırlık

taki

ve

çeki

cilik

teki

ögel

erin

düze

nle

nm

esid

ir.9

. Ö

ğre

tmen ö

ğre

nci

yi

müm

kün o

lduğunca

çok

çeşi

tli m

alze

me

ve tek

nik

-le

tan

ıştırm

alıd

ır.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

99

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

� 4

, 5

. “P

arm

akla

rım

Ko

nu

şuyo

r”Ö

ğren

cile

r, iş

aret

par

mak

larının

ikis

ini d

e bi

rbirin

in k

ontr

astı o

lan r

enkl

erle

boy

arla

r ve

onla

rı b

irer

kar

akte

rmiş

gib

i hay

al d

ünya

larına

göre

konuş-

turu

rlar

. D

aha

sonra

bu r

enkl

eri ku

llanar

ak p

arm

ak b

askı

sı y

apab

ilirler

.Ö

ğre

nci

ler

ayn

ı etk

inliğ

i, ç

eşi

tli parm

akl

arı

nı sı

cak

ve s

oğuk

renkl

ere

boy

ayar

ak d

a ger

çekl

eştire

bili

rler

.�

5.

“Z

ıtlı

kla

r”Ö

ğren

cile

r, çe

şitli b

üyü

klükl

erde

yırtt

ıkla

rı/k

estikl

eri s

arı s

ünge

r pa

rçal

arın

ı,m

or

kart

on ü

zerine

iste

dik

leri d

üze

nde

yapış

tırırlar

.�

7.

“Ata

türk

'ün

Gen

çliğ

e H

itab

esi

”Ö

ğre

nci

ler, “

Ata

türk

'ün G

ençl

iğe

Hitab

esi”

nin

, re

nk

uyu

mu g

özet

erek

ve

mer

kezî

den

gey

i es

as a

lara

k gör

sel ol

arak

tas

arım

ını ya

par

lar. G

ençl

iğe

hitab

eyi ta

sarım

ilk

eler

i göze

tere

k ya

zarlar

, re

nkl

endirirle

r.�

7.

“A

sim

etr

ik İ

zler”

Öğre

tmen

, bir ö

ğre

nci

yi t

ahta

ya ç

ıkar

arak

diğ

er ö

ğre

nci

lerin h

arek

etsi

zve

dik

dura

n insa

nın

sim

etrik

den

gey

e sa

hip

old

uğunu t

espit e

tmel

erin

isa

ğla

r. D

aha

sonra

bu ö

ğre

nci

den

sim

etriyi

boz

acak

duru

şlar

yap

mas

ını

iste

r. Ö

rnek

ler

çoğaltıla

rak

öğre

nci

leri

n a

sim

etri

k den

gey

i ka

vram

ala

rısa

ğla

nır.

Dah

a so

nra

öğre

nci

lerd

en a

sim

etrik

duru

şa s

ahip

insa

n fig

ürler

ire

sim

lem

eler

i is

teneb

ilir.

� 9

. “H

ayali

md

eki

Oku

l”Ö

ğre

tmen,

öğre

nci

lere

herk

esi

n k

endi

öğre

nm

e m

ekânın

ı ke

ndis

inin

belir

lem

esi

ni, b

u k

onuda h

er

türl

ü h

ayali

kura

bile

cekl

eri

ni, b

unun b

ir“d

üşl

eri

ni

gerç

eğe d

önüşt

ürm

e p

roje

si”

old

uğunu s

öyle

r. Ö

ğre

nci

ler

gru

pla

ra a

yrılı

r. H

er g

rup,

ken

di i

çinde

hay

alle

rindek

i oku

lda

nel

er o

lmas

ıgere

ktiğ

ini ta

rtış

ır. V

arı

lan s

onuçl

ard

an y

ola

çık

ılara

k çe

şitli yo

ğurm

am

addele

ri,

art

ık m

alz

em

ele

r, k

art

on k

utu

lar, a

hşa

p m

ate

ryalle

r, b

oya

malz

em

ele

ri v

b.

ile “

Haya

limdeki

Oku

l” p

roje

sini gerç

ekl

eşt

irebili

rler.

4. Tü

rkçe

der

si, “G

örse

lO

kum

a”

öğre

nm

e a

lanı,

“Renkle

ri t

anır,

anla

m-

landır

ır ve yoru

mla

r.”

7.

Mate

mati

k d

ers

i,“G

eom

etr

i”

öğ

ren

me

alan

ı, “S

imet

ri”

alt öğ

ren-

me a

lanı, "

Çokgenle

rin

sim

etri d

oğru

larını b

elirle

rve

çiz

er.”,

“Düzl

emse

l bir

şeklin veri

len si

metr

idoğru

suna g

öre

sim

et-

riğin

i çi

zer."

9. Tü

rkçe

der

si, “G

örse

lS

unu”

öğre

nm

e a

lanı,

“Du

yg

u,

dü

şü

nce

ve

bilg

ilerini

gör

selle

ştirm

ede

renkl

eri ku

llanır.

”9. Tü

rkçe

der

si, “G

örse

lS

unu”

öğre

nm

e a

lanı,

“Bilg

i, d

üşü

nce

ve i

zle-

nim

leri

ni re

sim

, şe

kil ve

sem

bol k

ulla

nar

ak g

örse

l-le

ştirir.

”

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

100

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

1.

Bir

ese

rin,

görs

el

sanatları

n h

angi dalın

aai

t ol

duğunu a

yırt

eder

.2

. Ayn

ı kon

unun d

eğiş

ikte

knik

, m

alz

em

e ve

anla

tım

biç

imle

riyl

e ifa

-de e

dile

bile

ceğin

i bili

r.3

. Beğenile

rin z

am

an,

eğitim

, kü

ltür

vb.

etk

en-

lere

göre

değ

işeb

ilece

-ğin

i fa

rk e

der

.4

. U

zak

ve y

akın

çev

re-

sindeki

doğal

ve t

ari

hî

güze

llikl

eri ta

nır.

5. U

zak

ve y

akın

çev

re-

sindeki

doğal

güze

l-lik

lerin,

kül

türe

l yap

ıların

öze

llikl

eri

nin

bozu

lma-

mas

ı ger

ektiğin

i ned

en-

leri ile

açı

klar

.6

. U

zak

ve y

akın

çev

re-

sinin

doğal

ve ta

rihî

gü

zellik

leri

ni

görs

el

çalış

mala

rında k

aynak

ola

rak

kulla

nır.

7. San

atçı

-zan

aatç

ı ayr

ı-m

ını ya

par

.

� 2

. “

Hayd

i Fark

lı A

nla

talı

m”

Öğre

tmen sı

nıf

ta bir

cü

mle

sö

yle

r. B

ir öğre

nci

,öğre

tmenden s

onra

cüm

lenin

deva

mı

ola

n b

aşk

a b

ircü

mle

kura

r. H

er

öğre

nci

kendis

inden önce

kin

incü

mle

siyl

e bağ

lantılı

baş

ka b

ir c

üm

le s

öyle

r ve

oyu

n b

iröykü o

luşt

uru

lunca

ya k

adar

deva

m e

der. Ö

ğre

nci

ler

orta

ya ç

ıkan

öyk

ü ile

ilg

ili, dile

dik

leri t

ekniğ

i ku

llanar

akgörs

el

sanat

çalış

mala

rı y

aparl

ar. A

ynı

konudan y

ola

çıkılm

ış o

lması

na r

ağm

en,

uygula

ma s

onra

sında,

çalış

mal

arda

kulla

nıla

n far

klı t

eknik

ve

anla

tım

biç

imle

rita

rtış

ılabili

r.�

3.

“Beğ

en

ilerd

eki

Fark

lılı

kla

r”Ö

ğre

nci

lerd

en,

aile b

üyükle

rine ç

eşi

tli

konula

rdaki

beğ

enile

rini s

orar

ak b

ir li

ste

oluşt

urm

alar

ı ist

enir.

Sın

ıfa

getiri

len l

iste

ler, t

ahta

ya y

azı

lara

k s

ınıf i

le p

ayla

şılır

.Ta

hta

ya y

azıla

nla

r ok

unar

ak ö

ğre

nci

ler, k

endi b

eğen

ileri

ile a

ile b

üyü

kleri

nin

beğenile

rini ka

rşıla

ştır

ırla

r. D

aha

sonra

, beğeni

fark

lılıkla

rını

konu a

lan b

u e

tkin

liği

arka

daş

ları ile

de

yapar

lar.

� 7

. “S

an

atç

ı -

Zan

aatç

ı”Ü

nlü

sa

natç

ılara

ait

rö

pro

düksi

yonla

r, sa

natç

ılar

hakkın

daki

gaze

te b

roşü

rleri

, yazı

lar,

film

ler

vb.

doküm

anla

ra u

laşı

labili

r ve

bunla

rdan y

ara

rlanıla

rak

sanat

çının

önem

i vu

rgula

nab

ilir. T

ek v

e or

ijin

al b

ir e

ser

ort

aya k

oya

n k

işiy

e sa

natç

ı den

ildiğ

i; e

lde

üre

tile

n v

eel iş

çiliğ

i ile

çoğaltıla

bile

n ü

rünle

ri y

apan k

işile

rin ise

zana

atçı

old

ukla

rı v

urgu

lanm

alıd

ır. Ö

rneğ

in, m

aran

gozl

uk,

duva

rcılı

k, b

akır işç

iliği, d

okum

acılı

k vb

. Anca

k, z

anaa

türü

nle

rini ta

sarlay

anla

rın (

çize

nle

rin)

birer

“ta

sarım

cı”

old

uğu v

urg

ula

nm

alıd

ır.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

ger

eçle

r en

az

bir

der

sön

cesi

nden

öğre

nci

lere

bild

irilm

eli, a

raç-

ger

eçve t

eknik

seçi

mle

rinde ö

ğre

nci

leri

n i

lgi

ve

iste

kler

i dik

kate

alın

mal

ıdır.

1.

Görs

el S

an

atl

arı

n D

alları

: Res

im, gra

fik,

bas

kı r

esim

, hey

kel, s

eram

ik,

mim

ari, t

ekst

il,fo

toğra

f, k

arik

atür

3.

Kü

ltü

r: B

ir t

oplu

mu y

a d

a h

alk

ı duyuş,

düşü

nüş

ve y

aşay

ış b

akım

ından

öbürler

inden

ayıran

ve

gere

k öz

deks

el g

erek

tin

sel a

lanla

rda

olu

şturu

lan ü

rünle

rin t

üm

ü.

2. Ö

zel E

ğitim

, 1. “K

işile

rin y

eten

ek, bec

eri

ve g

üçl

eri

nin

değiş

ik o

labile

ceğin

in f

ark

ına

varır.”

4. İ

nsan

Hak

ları v

e Va

tand

aşlık

, 56.

“Çev

reni

nko

runm

ası ve

gel

ecek

kuşa

klar

a ak

tarılm

asın

ıbir v

atan

daş

lık g

öre

vi o

lduğuna

uyg

un

dav

ranış

lar

göst

erir.

”(!

) Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

onula

r (1

. Kaz

anım

,7.

Konu)

7.

San

atç

ı: S

anatla p

rofe

syonel

bir

şekild

euğra

şan k

imse

.Z

an

aa

tçı:

Daha ç

ok t

eknik

yete

neğe v

eust

alığa d

ayanara

k ü

reti

m y

apan k

imse

. 4

. Sosy

al bilg

iler

ders

i, “

Kültür

ve M

iras”

öğre

nm

e ala

nı, “

Adım

Adım

Türk

iye”

ünites

i, “

Çev

resi

ndek

i ve

ülk

emiz

in ç

eşitli

yerler

indek

idoğal va

rlık

lar

ile t

ari

hi m

ekânla

rı,

nes

nel

eri

ve y

apıtl

arı t

anır.

”, “

Ülk

emiz

in ç

eşitl

i yer

lerind

eki

kültüre

l öze

llikl

ere

örn

ekle

r ve

rir.”

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

101

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

1.

Müze

, öre

n y

eri

, ta

rihî

eser

, an

ıt v

b. z

iyar

etle

ri y

ap-

may

a is

tek

duya

r.2

. M

üze

, öre

n y

eri

, ta

rihî

eser

, an

ıt v

b.

yerler

de

edin

-di

ği b

ilgile

ri v

e gö

rdüğü

ese

r-le

rin tar

ihle

iliş

kisi

ni a

rkad

aş-

ları ile

tar

tışı

r.3

. “R

esto

rasy

on”

ve “

konse

r-va

syon”

kavra

mla

rını

tanır.

4. G

ördüğü t

arih

î ese

rler

den

yola

çık

arak

gör

sel t

asar

ımla

rya

par

.5. Ülk

emiz

in m

üze,

öre

n ye

ri,

tari

hî ese

r, a

nıt v

b.

zengin

-likle

re sa

hip

olm

ası

ndan

guru

r duya

r.

� 1

,2.

“Mü

zeye G

idiy

oru

m”

Yakı

n ç

evre

de

ya d

a im

kân d

âhili

nde

gid

ilebile

cek

fark

lı çe

şitt

eki m

üze

(sanat,

tari

h,

ark

eolo

ji,

etn

ogra

fya,

bili

m,

tekn

olo

ji,

bası

n,

açı

k hav

am

üze

leri v

e as

kerî m

üze

ler)

ve

gal

erile

re ö

ğre

nci

lerin z

iyar

eti sa

ğla

nır.

� 3

. “K

azı

Çalı

şması

”Ö

ğre

tmen v

azo

, çö

mle

k,

test

i vb.

gib

i sa

ğla

m b

ir s

era

mik

ürü

nünü

öğre

nci

lerle

birlik

te k

ırar

ak p

arça

larını o

kul b

ahçe

si iç

inde

bel

li bir a

lana

öğre

nci

lerin g

örm

ediğ

i bir z

aman

da

göm

er. D

aha

sonra

öğre

nci

lerin b

upar

çala

rı e

vler

inden

get

irdik

leri d

iş fırça

sı, kü

rdan

, dal

par

çası

gib

i kırıla

nparç

ala

ra z

ara

r ve

rmeye

cek

ara

çlar

yard

ımıy

la h

er

bir

ini bulm

ala

rını

sağla

r. B

ulu

nan

par

çala

r num

aral

andırıla

rak

kayı

t al

tına

alın

ır. P

arça

lar

özen

le s

ınıfa

taş

ınır.

Bir k

azın

ın c

anla

ndı

rıld

ığı b

u ç

alış

may

ı, sı

nıf

orta

mın

daya

pışt

ırıc

ı mad

dele

rle

birleş

tirm

ek s

ure

tiyl

e ba

sit bi

r re

stor

asyo

n ç

alış

mas

ıger

çekl

eştirile

bili

r.

1.

İmkân d

âhilin

de v

e“M

üze

ler

Haf

tası

” (1

8 -

24

May

ıs)

kaps

amın

da, ya

kın

çevr

ede

bulu

nan

bir m

üze,

ören

yer

i, tar

ihî e

ser

veya

anıt

ziy

are

t edilm

elidir.

[!]

Müze

vey

a ör

en y

erin

ezi

yare

t ge

rçek

leşt

irile

mez

-se

, sı

nıf

içer

isin

de

müze

yita

nıt

ıcı

görs

el

doküm

an

ve m

ater

yalle

r in

cele

nm

e-lid

ir.3

. R

est

ora

syo

n:

Bir

sa-

nat

yap

ıtın

ı ya

da

insa

nlık

tarihin

e ta

nık

lık e

den

her

-ha

ngi b

ir n

esne

yi k

orum

akve

gere

ktiğin

de o

labild

i-ğin

ce ilk

hâlin

e get

irm

ekam

acı

yla

, bu y

apıtı/

nes-

ney

i sağ

lam

laşt

ırm

aya

veyı

pran

ma

süre

cini d

urd

ur-

maya

yönelik

işl

em

leri

ntü

mü.

Ko

nse

rva

syo

n:

Ark

eo-

lojid

e bir e

seri o

lduğu g

ibi

muhaf

aza

etm

e yö

nte

mi.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

102

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

� 4

. “M

oza

ik Y

ap

ıyo

rum

”Ö

ğre

nci

lere

, bir

haft

a ö

nce

sinden “

Anta

kya m

oza

ikle

ri”

ile ilg

ili k

üçü

kbir

ara

ştır

ma y

apm

ala

rı s

öyl

enir.

Sın

ıfa g

etir

ilen A

nta

kya m

oza

ikle

rine

ait

foto

ğra

flar

ince

lenir.

Moza

ik e

serl

eri

n b

içim

sel

öze

llikle

ri,

küçü

kparç

ala

rın n

ası

l bir

ara

ya g

etiri

lere

k e

seri

olu

şturd

uğu v

b.

hakkın

da

öğre

nci

ler

konuşt

uru

lara

k öğ

renci

lerin b

u tek

niğ

in m

ozai

k ol

duğu

bilg

isin

eula

şmal

arı sa

ğla

nır.

Dah

a so

nra

ken

di m

ozai

k ça

lışm

alar

ını ya

par

lar. B

irka

rton

kutu

nun tab

anın

a ya

pılm

ak is

tenen

res

im (

Bu r

esim

dah

a ön

cede

nöğre

nci

leri

n t

asa

rladık

ları

bir

çalışm

a o

labilece

ği

gib

i bir

ese

rin

röpro

düks

iyonu d

a ola

bili

r.)

yerleş

tirilir

. Res

min

üze

rine

aset

at k

onulu

r.Ren

kli t

aşla

r, a

seta

t üze

rine,

res

me

uyg

un o

lara

k ye

rleş

tirile

rek

yapı

ştırılı

r.Ayr

ı bir k

apta

su il

e ka

rıla

n a

lçı, k

alın

lığı i

ki p

arm

ağı g

eçm

eyec

ek ş

ekild

eku

tunun içi

ne d

ökü

lür. K

uru

dukt

an s

onra

kutu

ters

çevr

ilere

k ça

lışm

aku

tunun içi

nden ç

ıkarı

lır.

Büyü

klü k

üçü

klü ç

ıkın

tıla

r olu

ştura

n y

üze

yeder

z dol

gusu

ya

da

çok

ince

sıv

ı al

çı d

öküle

rek

yüze

y düzl

eştirilir

. Yüze

yku

rudukt

an s

onra

bir b

ezle

sili

nir.

2.

Türk

çe d

ers

i, “

Ko-

nuşm

a”

öğre

nm

e a

lanı,

“Bilgi

verm

ek a

macı

yla

konuşu

r.”

Bütü

n ö

ğre

nm

e a

lan-

ları

nda

açık

uçl

u s

oru

lar,

der

ecel

endirm

e öl

çekl

eri,

kontr

ol li

stel

eri,

öz d

eğer

-le

ndir

me

ve g

rup d

eğer

-le

ndi

rme

form

ları, gö

zlem

form

ları

, pro

je ö

devle

ri,

süre

ç dos

yası

vb.

kulla

nı-

lara

k de

ğerlen

dirm

e ya

pı-

labili

r.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

103

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 5Süre : 4 ders saatiÖğrenme Alanı: Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 2. Nokta etkisi yaratan varlıklara çevresinden örnekler göstererek, nokta, benek

ve lekelerle renkli özgün kompozisyonlar yapar (GSB). 4. Soğuk ve sıcak renkleri ayırt eder (GSB). 5. Zıt renkleri kullanarak görsel çalışmalar yapar (GSB). 10. Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı çalışmaları izlemekten zevk

alır (GSB).Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Grup çalışması, soru-cevap, gösteri (demonstrasyon), araştırma, gösterip

yaptırma


a) Çevresinden nokta ve leke etkisi veren örnek dokümanlar derlenir.b) Renk çemberi hazırlanır.c) Sıcak-soğuk ve zıt renk armonilerinin kullanıldığı eserlerin röprodüksiyonları derlenir.ç) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.d) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alınır (bk s. 195).e) Bu ders sürecinde kullanılacak olan değerlendirme ölçütleri hazırlanır ve ders öncesinde

öğrencilere bildirilir.2. Öğrenci Hazırlığı

2.1. Düşünsel ve Duyuşsal HazırlıkÖğrenciler ders öncesinde çevrelerinde gördükleri nokta, benek ve leke etkisi veren materyaller

toplarlar. Bunlar gazete ve dergilerden kesilmiş fotoğraflar, çeşitli eser röprodüksiyonları vb. olabilir.2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Renk çemberi, resim kalemi (HB kurşun kalem), silgi, resim kâğıdı/resim defteri,

guaj boya, sulu boya fırçası, plastik bardaklar, kâğıt peçete, çalışma kağıtları, palet vb.Temizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)1. Öğrencilere, nokta, benek ve leke etkisi veren eser örnekleri ile günlük hayatta karşılaşabilecekleri

görsel materyaller gösterilerek bu örnekler üzerinde tartışılır. Aşağıda bazı örnekler verilmiştir.

Benek Örnekleri

104

Nokta ÖrnekleriGökyüzündeki yıldızlar, üzüm taneleri, kuru yemişçideki leblebiler vb.

Leke Örneği

Böylelikle ışıklı ve daha çok ışıklı ya da ışık almayan(koyu) renkte beyaz, gri ve siyah değerdeki şekillerle birkompozisyon oluşur.

Çalışmalar bittikten sonra tercih edilen renkte bir fonkartonu üzerine yapıştırılır ve etiketlenir.

4. Öğrencilere bir sonraki ders kara kalemle çalıştıklarıbu ya da yeni üretecekleri bir başka kompozisyonu guajboya ile renklendirecekleri söylenir.

5. Öğrencilere hangi renklerle çalışmak istediklerisorulur. Neden bu renkleri tercih ettiklerini açıklamalarıistenir.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğretmen daha önceden hazırlamış olduğu renk

çemberini öğrencilerin rahatça algılayabileceği bir boyutabüyütür ve görebilecekleri bir yere yerleştirir.

105

Tülay Çellek, “Kolaj”

Kompozisyon

Nuri yem, “Balıkçılar”

2. Öğrenciler nokta, leke ve benekleri kullanarak kara kalemle bir kompozisyon oluştururlar.3. Bunun için işlem basamakları şu şekilde özetlenebilir:

Kurşun kalemle içi boş, dolu, büyük küçük noktalar, benekler ve lekeler çizerler. Çizdikleri şekilleriniçlerini kalemi hafif ya da sert kullanarak tonlama yaparlar. Kimi şekiller boş bırakılır.

2. Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilerek sıcak, soğuk ve zıt renklerin kavratılmasına çalışır: Ana renkleri sayınız (sarı, kırmızı, mavi). Ara renkleri sayınız (turuncu, yeşil, mor). Sıcak renkler denilince aklınıza neler geliyor?

Sıcak renkler güneşin renkleridir. Bildiğiniz gibi doğal ısı ve ışık kaynağımız olan güneş tepede iken sarı, gün batımında ise turuncu ve kırmızı renkleri alır. O hâlde sıcak renkler sarı, turuncu ve kırmızıdır.

Soğuk renkler denilince aklınıza neler geliyor?Soğuk renkler denizin renkleridir. Soğuk denilince suyu düşünebiliriz. Denizin renkleri ise mavi,

yeşil ve mordur. Zıt renkler denilince aklınıza neler geliyor?

Bunu renk çemberinde görebilirsiniz. Altıgenin içindeki ana ve ara renkler bakın. Bir rengin tamkarşısında bulunan renk onun zıt rengidir. O hâlde;

sarının zıttı mor, kırmızının zıttı yeşil,

mavinin zıttı turuncudur.Bunu bir başka yoldan daha görebiliriz. Matematiksel yazım ile gösterelim:sarı+kırmızı = turuncumavi+sarı = yeşilkırmızı+mavi = morYukarıdaki eşitliklere dikkatlice bakınız.Turuncunun içinde (karışımında) hangi renk yok (mavi)?Yeşilin içinde (karışımında) hangi renk yok (kırmızı)?Morun içinde (karışımında) hangi renk yok (sarı)?Lütfen, bu sonuçları bir genelleme cümlesi hâline getiriniz.“İki ana rengin karışımından oluşan renk, karışıma girmiyen ana rengin zıttıdır.”

Uyarı: Yukarıdaki soruların cevaplarını öğrencilerinizden almadan cevapları söylemeyiniz.3. Öğrencilere bu derste öğrendiklerini çeşitli kaynaklardan da araştırarak not etmeleri, küçük bir

renk çemberi çizmeleri ve sıcak, soğuk ve zıt renkleri renk çemberinin altına çizecekleri kutucuklariçinde boyayıp göstermeleri söylenir. Boya seçimi konusunda, öğrencilerin tercih edeceklerini ancakpastel ve guaj boya ile iyi sonuç alabileceklerini hatırlattıktan sonra bir sonraki aşamaya geçilir.

Ç. UYGULAMA1. Müzik eşliğinde uygulamaya geçilir. Öğrenciler, daha önce kara kalemle çizdiklerinden yola çıkarak

ya da bu çalışmalardan bağımsız özgün bir kompozisyon tasarlayarak resim defteri/resim kâğıdınaçizimlerini yaparlar.

2. Nokta, leke ve benek gibi tasarım elemanlarının gözetildiği bu kompozisyonlar guaj boya ilerenklendirilir.

3. Öğretmen öğrencilere renklendirme yaparken öğrencilerin sıcak, soğuk ya da zıt renklerle burenklerin nüanslarını yakalayabilmek için siyah ve beyazı kullanabileceklerini söyler.

4. Öğretmen öğrencilere guaj boyanın kullanımı ile ilgili rehberlik eder (bk. s. 183). Boyayıkararlaştırılan alana sürmeden önce mutlaka bir başka kâğıt (çalışma kâğıdı) üzerinde rengin denenmesigerektiği ve suyun çok fazla kirlenmemesi için açık renklerden koyuya doğru ve mümkünse birdenfazla plastik bardak ile çalışılması gerektiğini mutlaka hatırlatır.



7. Tamamlanan çalışmalar kurumaya bırakılır.8. Kuruyan çalışmalar uygun renkte bir fon kartonu ile paspartulanır ve etiketlenir.9. Öğrenci çalışmaları sınıf ve okul panolarında sergilenir.10. Sergileme sonrasında çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.

106

Notlar

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................




Derecelendirme ÖlçeğiÖğrencinin Adı ve Soyadı :Sınıfı :


Çok İyi(5)


2. Konuya uygun malzemeler getirdi.

3. Kara kalemle nokta ve lekeleryaptı.

4. Sıcak, soğuk ve zıt renkleri araştırdıve bu renkleri çalışmasında kullandı.

5. Özgün kompozisyonlar oluşturdu.

6. Sıcak, soğuk ve zıt renkarmonilerinden biriyle çalışmalarınırenklendirdi.


TOPLAM

GENEL TOPLAM


İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

D. DEĞERLENDİRME

107

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 5Süre : 4 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanat Kültürü, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 4. Uzak ve yakın çevresindeki doğal ve tarihî güzellikleri tanır (GSK).

5. Uzak ve yakın çevresindeki doğal güzelliklerin, kültürel yapıların özelliklerinin bozulmaması gerektiğini nedenleri ile açıklar (GSK).6. Uzak ve yakın çevresinin doğal ve tarihî güzelliklerini görsel çalışmalarında kaynak olarak kullanır (GSK).10. Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı çalışmaları izlemekten zevk alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, gösteri (demonstrasyon), araştırma


a) Uzak ve yakın çevredeki doğal ve tarihî güzellikler araştırılır.b) Uzak ve yakın çevredeki doğal ve tarihî güzelliklerle ilgili broşür, afiş, tanıtım CD'si, gazete kupürü

vb. belgelerden bilgiler derlenir.c) İnternet yoluyla ya da kütüphanelerden Türkiye ve dünyada ilgi gören doğal ve tarihî güzelliklerin

görsel dokümanlarını ve kısa bilgilerini içeren bir tanıtım sunusu (Powerpoint vb.) hazırlanır.ç) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.d) Ders ile ilgili gerekli güvenlik ve sağlık önlemleri alınır (bk. s. 195).e) Bu ders sürecinde kullanılacak olan değerlendirme ölçütleri hazırlanır ve ders öncesinde öğrencilere

bildirilir.

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilere yakın ve uzak çevrelerindeki doğal ve tarihî güzellikleri araştırmaları söylenir.b) Öğrencilerin yaptıkları araştırmaları, edinebiliyorlarsa araştırdıkları yerlerin görsellerini de ekleyerek

raporlaştırmaları istenir.2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, guaj boya, akrilik boya) veya pastel boya, fırça, su,

su kabı, resim kâğıdı/resim defteri, renkli fon kartonuTemizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)1. Öğrenciler yaptıkları araştırmanın raporlarını, edindikleri görsellerle birlikte kısaca sunarlar.2. Öğretmen, yakın ve uzak çevresindeki tarihî ve doğal güzelliklerle ilgili olarak yaptığı araştırmanın

sunumunu yapar. Öğrencilerinin yaptığı araştırmaları da kısaca özetlemelerini ister.3. Öğretmen öğrencilere çevrelerinde böyle doğal ve tarihî güzelliklerin olmasının kendilerine, o

çevrede yaşayanlara ve genel olarak o topluma ve dünyaya ne gibi katkılar sağladığını sorar. Konuşmalarıve fikirlerini söylemeleri için öğrencileri yüreklendirir.

4. Düşüncelerini özgürce paylaşmalarını sağladıktan sonra doğal ve tarihî güzelliklerin önemi, bunlarınkorunmasının gerekliliği, doğal ve tarihî güzelliklerin kültürün tanıtımı açısından ne gibi işlevleri olduğukonusunda öğrencilere bilgi vererek kısaca konuyu özetler.

108

B. BİLGİYİ PAYLAŞMAÖğretmen, öğrencileri yapacakları uygulamaya hazırlayabilmek için “Dünyanın Yedi Harikası” hakkında

derlediği bilgi ve belgeleri öğrencilerle paylaşır. Aşağıda Dünyanın Yedi Harikası hakkında kısaca bilgiverilmiştir.

Dünyanın Yedi Harikası (ya da Antik Dönemin Yedi Harikası), ilk olarak MÖ 5. yüzyılda tarihçi Heredottarafından ortaya atılan bir fikirdir ve MÖ 4. yüzyılda Sidonlu Antipatros tarafından ilk olarak "DünyanınYedi Harikası Üzerine" adlı eserle oluşturulmuştur.

Keops Piramidi

Sanıldığının aksine Giza Piramit-leri’nin üçü de dünyanın yedi hari-kası listesine dâhil değildir. Piramit-lerden sadece Keops Piramidi bulisteye girmiştir. Keops Piramidi,4. Hanedanlık zamanında MÖ 2560yılında Firavun Khufu (Keops)tarafından yaptırıldı. Yapımının 20yılı aştığı sanılmaktadır. Piramityapıldığında 145,75 m yüksek-liğindeydi. Yapıldığından itibaren43 yüzyıl boyunca dünyadaki enyüksek yapı olarak kayıtlarageçmiştir. Keops Piramidi,Dünyanın Yedi Harikası arasındailk inşa edilen eser olarak ayaktaduran tek yapıdır.

Babil'in Asma Bahçeleri

Çorak Mezopotamya çölünün ortasında, ağaçlar,akan sular ve egzotik bitkilerin bulunduğu çok katlıbir bahçedir. Coğrafyacı Strabon Babil’in AsmaBahçeleri’ni şöyle anlatmaktadır: "Bahçeler birbiriüzerinde yükselen kübik direklerden oluşuyordu.Bunların içleri çukurdu ve büyük bitkilerin veağaçların yetişebilmesi için toprakla doldurulmuştu.Kubbeler, sütunlar ve taraçalar pişmiş tuğla veasfalttan yapılmıştı. Yüksekteki bahçeleri sulamakiçin Fırat Nehri’nden zincir pompalarla su yukarılaraçıkarılıyordu. Bu şekilde üst seviyelere taşınan su,bahçeleri sulayarak teraslardan aşağıya doğruakıyordu." Milattan önce 7. yüzyılda Babilonya KralıNebukadnezar tarafından yaptırılmıştır. Söylentiyegöre Nebukadnezar bu yapıyı sıla hasreti çeken karısı Semiramis için yaptırmıştır. Semiramis MedesKralı’nın kızıdır. Söylentiye göre Mezopotamya’nın düz ve sıcak ortamı onu bunalıma itmiş, kral dakarısının hasretini sona erdirmek için yapay dağların olduğu, suların aktığı yemyeşil bir bahçe yaptırmıştır.Eser, bu yüzden “Semiramis'in Asma Bahçeleri” olarak da anılır.

109

Rodos Heykeli

32 m yüksekliğinde, demir ve taşla desteklenmişbronzdan yapılmış bir heykeldir. Rodoslular tarafındanGüneş Tanrısı Helios'a ithafen yapılmıştır. Yapılışındanyok oluşuna kadar yalnızca 56 yıl ayakta kalmasınarağmen, Rodos Heykeli dünyanın yedi harikasından biriolmayı başarmıştır. Bunun en büyük sebebi, devasabir heykel olmasının yanı sıra Rodos Adası’ndaki insanlariçin beraberliğin simgesi olması idi. Rodos Heykeli'ninyapılması tam 12 yıl sürmüş ve heykel MÖ 282 yılındabitirilmiştir. Liman girişinde bulunan heykel MÖ 224yılında bir deprem sonucunda en zayıf noktası olandizinden kırıldı. Rodoslular, Firavun III. PtolemyEurgetes'den restorasyon için yardım teklifi aldılarsada bir kâhine başvuruldu ve yardım reddedildi.Neredeyse 900 yıl boyunca heykel harabe hâlinde kaldı.654 yılında Araplar Rodos'u fethettiler. Heykeldenkalanları ise Suriyeli bir Yahudi'ye sattılar. Söylentiyegöre heykelin bütün parçaları Suriye'ye 900 deveninsırtında taşınmıştır.

Babil'in Asma Bahçeleri’nin günümüze gelen kesin izleri yoktur. Fakat, bölgede araştırma yapanarkeologlar, Babil'deki sarayın kuzeydoğusunda görünüşü garip olan temel ve tonozlar buldular. BunlarınBabil'in Asma Bahçeleri’ne ait olduğu düşünülmektedir. Babil'in Asma Bahçeleri, klasik yazarlar tarafındanayrıntılı bir şekilde tanımlanmıştır. Günümüzde bu tanımlara göre çizilen resimler bulunmaktadır.Küçükken sandığımız gibi bu efsanevi bahçeler bir yerlere asılı filan değildir, sadece sütunlarla desteklenentaraçalar üzerinde kurulmuştur.

Zeus Heykeli

Zeus Heykeli MÖ 450 yıllarında, adına olimpiyatoyunları düzenlenen tanrıların Kralı Zeus için olimpiyatlaraismini veren Olimpia'da yapılmıştır. Zeus Heykeli, birtahta iskelet üzerine altın, fildişi ve metal parçalaryerleştirilerek Parthenon'un içinde yapılmıştır. Heykelinoturduğu taban 6,5 m genişliğinde ve 1 m yüksekliğinde,heykelin kendisi ise 13 m yüksekliğindeydi. Olimpiyatoyunları 391 yılında 1. Theodosius tarafından putperestlikolarak değerlendirilip sona erdirilince Zeus Tapınağı da

kapatıldı. Heykel, zengin Yunanlılar tarafından stanbul’ataşındı ve 462 yılındaki büyük yangında yok olana dekorada kaldı. Bugün bu eserden geriye kalan temeller,birkaç yıkılmış kolon ve enkaz kalıntılarıdır.

110

İskenderiye Feneri

Tehlikeli kıyı şeridi boyunca gemicileri yönlendirmekamacı ile İskenderiye kenti kıyısındaki Faros (Pharos)Adası’nda yapılmıştır. Proje, Büyük İskender'in komutanlarıPtolemy Soter zamanında MÖ 290 yılları sonunda başlamış,ölümünden sonra oğlunun hükümdarlığı zamanındabitirilmiştir. Şehrin batı limanında bulunan fener yaklaşık166 m yüksekliğindedir. Bugüne kadar yapılmış fenerlerinen yükseğidir. Gemicilik için güvenli bir ortam sağlamakisteyen Yunanlı tüccar Sostratus tarafından finanseedilmiştir. Fenerin en gizemli yanı, gündüzleri bile güneşışığını denize yansıtmak amacı ile tasarlanmış cilalı bronzaynalardır. Geceleri ise aynaların önünde ateşler yakılıyor,böylece aynanın yansıttığı ışık gece yaklaşık 50 kmmesafeden görülebiliyordu. Yapı bir dizi depreme kadarbozulmadan kaldı. Fakat depremler ve doğal şartlarsonunda çökmüştür. Üst kısmı 955 yılında bir deprem vefırtınada kopan fenerin gövde kısmı da 1302'de başka birdepremde çökmüştür.

Artemis Tapınağı

Artemis Tapınağı'nın temelleri MÖ 7.yüzyıla kadar gitmektedir. Tanrıça Artemis'eithafen yapılmıştır. Tamamıyla mermerdenoluşuyordu. Lidya Kralı Croesus tarafındanyaptırılan yapı, Yunan mimar Chersiphrontarafından tasarlanmıştı ve dönemin en büyükheykeltıraşları Pheidias, Polycleitus, Kresilasve Phradmon tarafından yapılmış olan bronzheykellerle süslenmişti. Tapınak hem birpazar yeri hem de bir dinî müessese olarakkullanılıyordu. Artemis Tapınağı MÖ 21Temmuz 356'da adını ölümsüzleştirmekisteyen Herostratus adlı bir Yunanlı tarafındanyakıldı. Aynı gece Büyük İskender doğmuştur.

111

Büyük İskender Anadolu'yu fethettiğinde Artemis Tapınağı'nın yeniden yapılması için yardım teklif etmişfakat reddedilmiştir.

Halikarnas Mozolesi

Halikarnas Mozolesi, Kral Mausollos için karısı ve kız kardeşitarafından yaptırılmış bir mezardır. Bodrum civarında yapılmış veyapımı MÖ 350 yılında tamamlanmıştır. Tabanın üstünde kenarlarıheykellerle süslenmiş basamaklı bir podyum bulunuyordu. Süslüsu mermerinden yapılmış lahit ve mezar odası, podyumun üstündebulunuyordu ve İyon tarzı kolonlarla çevrilmişti. Sıra sütunlar, yineheykellerle süslenmiş bir piramit çatıyı destekliyordu. Dört savaşatıyla çekilen bir savaş arabası heykeli ise piramidin tavanınıdonatıyordu. Halikarnas Mozolesi'nin toplam yüksekliği 45 m idive dört tarafındaki dört heykelin her birini ayrı bir heykeltıraş

Ç. UYGULAMA1. Öğrencilere, “Dünyanın Yedi Harikası” içinde yer alabilecek, Türkiye'deki doğal ve tarihî kültürel

mirası tanıtıcı bir kart hazırlamaları söylenir.2. Hazırlanacak olan kartların yaklaşık boyutunun 35x50 cm olacağı, önemli olanın kart boyutundan

çok, içerdiği görsel materyal ve görsel materyalin sunuluş biçimi olduğu vurgulanır.3. Öğrenciler seçtikleri yerlere ilişkin yaptıkları araştırmalardan da yararlanarak bir tanıtıcı yazı ve

yazıyla bütünleşmiş bir kompozisyon hazırlarlar.4. Daha sonra bu kompozisyonu tercih ettikleri boyalarla renklendirirler. Öğrenciler diledikleri yerlere

kolaj tekniğinde fotoğraf vb. materyaller ekleyebilirler.5. Çalışmalar bittikten sonra uygun renkteki kartonlarla paspartulanır ve etiketlenir.6. Yapılan tüm çalışmaların sınıf/okul panolarında sergilenmesi sağlanır.7. Sergileme sonrasında çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.8. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgürlüğünü etkileyecek doğrudan

yönlendirme yapılmaz. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrasımalzemelerin toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.

yapmıştı. 16 yüzyıl boyunca Halikarnas Mozolesi iyi bir durumda korundu. 15. yy’da Haçlı Seferlerisırasında St. John şövalyeleri bölgeye geldiler ve bugün Bodrum Kalesi olarak geçen büyük bir kaleyaptılar. Bu kalenin yapımında Halikarnas Mozolesi'nin nerdeyse bütün taşları kullanıldı.

112

Notlar

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

Notlar

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................







D. DEĞERLENDİRME

Çok İyi(5)

Öğrencinin Adı Soyadı:

1. Uzak ve yakın çevresindekidoğal ve tarihî güzellikleriaraştırdı.2. Yaptığı araştırmalarıraporlaştırdı ve sundu.3. Yaptığı araştırmaları görselçalışmalarında kaynak olarakkullandı.4. Özgün kompozisyonlaroluşturdu.5. Çalışmalarını sergilemeyehazır hâle getirdi.6. Zamanı verimli kullandı.

TOPLAM

GENEL TOPLAM

ÖLÇÜTLER

DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

113

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 5Süre : 5 ders saatiÖğrenme Alanı : Müze Bilinci, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 3. “Restorasyon” ve “konservasyon” kavramlarını tanır (MB).

4. Gördüğü tarihî eserlerden yola çıkarak görsel tasarımlar yapar (MB).10. Çalışmalarını sergilemekten ve arkadaşlarının yaptığı çalışmaları izlemekten zevk alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, eğitici oyunlar, grup çalışması, araştırma, sunum, gösteri


a) “Restorasyon” ve “konservasyon” kavramları araştırılır.b) Müzelerin işlevleri (restorasyon ve konservasyon) konusunda yapılan çalışmalar hakkında bilgi

toplanır.c) “Restorasyon” ve “konservasyon”la ilgili olarak İnternet ve çeşitli kurumlardan (Kültür Bakanlığı,

müzeler, özel kuruluşlar vb.) örnek çalışmaların fotoğrafları vb. dokümanlar derlenir.ç) Seramik bir kap, vazo vb. bir materyal sınıfa getirilir. Getirilen malzemenin fotoğrafı çekilir.d) Bu ders sürecinde kullanılacak olan değerlendirme ölçütlerini hazırlar ve ders öncesinde öğrencilere

bildirir.

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilerden müzelerin işlevleri konusunda araştırma yapmaları istenir.b) Yaptıkları araştırmayı bir rapor hâline getirmeleri gerektiği belirtilir.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler : Kürdan, diş fırçası, ameliyat eldiveni, kâğıt, kalem, yapıştırıcıTemizlik gereçleri : Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

B. UYARANLAR (MOTİVASYON)1. Öğrenciler yapmış oldukları araştırmaların raporlarını sınıfla paylaşır, raporlarını kısaca sunar ve

ardından arkadaşlarından gelen soruları yanıtlarlar. Öğretmen öğrencinin cevaplayamadığı soru olursagerekli yönlendirmeyi yapar, soruları cevaplar.

2. Öğretmen “restorasyon” ve “konservasyon”la ilgili olarak edindiği görselleri tahtaya asar. Öğrencilerene gördüklerini sorar. Öğrencilerin yanıtlarını dinler ve gerekli yerlerde yönlendirmeler yaparak konuyagiriş yapar.


1. Öğretmen kendi derlediği bilgileri tahtadaki görselleri de kullanarak öğrencileriyle paylaşır.2. Müzelerin “restorasyon” ve “konservasyon” işlevlerine vurgu yapar. Aşağıda öğretmene yardımcı

olabilecek özet niteliği taşıyan bilgiler ve sınırlı sayıda görseller sunulmuştur:

RESTORASYON: Restorasyon, aslını bozmadan onarmaktır. Celal Esad Arseven (profesör, yazar,sanat tarihçisi, ressam, milletvekili ve kıdemli yüzbaşıdır. 1875-1971 yıllarında yaşamıştır.) restorasyonu“sanatça tamir” olarak tanımlar. Bu da normal tamir işleriyle restorasyonu birbirinden ayırt etmek içinönemlidir.

114

Restorasyon, tablo, mimari eser veya heykel gibi herhangi bir sanat eserinin zamanla veya başkabir nedenle zarar görmüş, bozulmuş kısımlarını o eserin sanat değerine ve eski şekline zarar vermeksizinsanat bakımından tamir ve ıslah (rehabilite) etmektir. Normal bir tamirden çok farklı olan restorasyonbüyük bir bilgi ve uzmanlık işidir. Bu yüzden her mimar restorasyon yapamaz. Restorasyon yaparkenesere kendinden bir şeyler katmak ve şahsi şekillerde binayı daha güzelleştirmeye ve tamamlamayakalkışmayacak kadar da eski sanata saygılı olmak gerekir. Restorasyon kelimesi aynı zamanda krallığıson bulmuş bir hanedanın tekrardan tahta çıkması için kullanılmış bir tabirdir. Fransa'da Bourbon'larıntekrar tahta çıktıkları zaman için kullanılmıştır. Mimariye uyarlarsak eserin tekrardan canlandırılması,hayat bulması olarak değerlendirilebilir. Tamir ile restorasyonu birbirinden mutlaka ayırmak lazımdır.Restorasyon aynı zamanda bir sanat değeri de taşımaktadır.

Restorasyon, yapılar için bir gençlik iksiri gibidir. Restorasyon zamanın ve diğer etkenlerin etkisindenkurtularak yapının yeni bir hayata başlaması demektir. Restorasyonla yapıdaki bozulmalar durdurularakömrünün uzaması sağlanmış olur. Yani restorasyon eserin yıpranmasını durdurur ve zamana karşıkoyma gücünü kazandırır (http://www.restorasyon.org).

Beyazıt Kulesi, İstanbul, Restorasyon çalışmalarından izlenimler

KONSERVASYON: Türkiye'de yeni yeni literatüregiren “konservasyon” kelimesinin “konservasyon bilimi”alanındaki tanımı, bu meslekteki uygulamalarınkapsamını ve sınırını da belirler: “Objenin maddeselve teknolojik özelliklerini, yapısını ve taşıdığı dekoratifögeleri özgün niteliklerine bağlı kalarak korumak,bozulmasına yol açan nedenleri ve etkileri açığaçıkarmak, en uygun ve etkili koruma yöntemlerini vemalzemeleri saptayarak bunları objeye uygulamak,fiziksel ve estetik bütünlüğü aslına bağlı kalaraksağladıktan sonra stabil hâldeki eseri sergileme veyadepolama için hazırlamaktır. Konservasyon bilimi kendiiçinde 'aktif' ve 'pasif' konservasyon olarak ayrılır.”Laboratuvar ortamında ve konunun uzmanı kişilercedoğrudan objeye yapı lan muamele “akt i fkonservasyon”u, aktif konservasyonun öncesinde ve

Levha Konservasyonu

sonrasında objenin taşınması, paketlenmesi, depolanması, bulunduğu ortamın nem, ısı ve ışık değerlerinindüzenlenmesi ile bunların sürekli kontrolü “pasif konservasyon”u oluşturur (Ersoy,1996:2).

Belgelerin aktif konservasyon işlemlerinin tamamlanmış olması, bunların uzun süreli korunması içinyeterli değildir. Bu nedenle belgeler pasif olarak da korunmalı, çevre etkenlerinden ve kullanımdankaynaklanabilecek hasarların oluşumu engellenmelidir.

115

3. Konservasyon kavramı, öğrencilerle oynanacak küçük bir oyunla kavratılır. Öncelikle seramik birvazo ya da bir kap sınıfa getirilir. Öğrencilerle birlikte birkaç parçaya parçalanan kap, öğrencilerinolmadığı bir zamanda ve göremeyecekleri bir şekilde okul bahçesinin belirli bir alanına gömülür.

4. Öğrenciler arasında iş bölümü yapılır. Öğrenciler, kazı çalışmasına katılırlar, çıkan malzemelerinumaralandırırlar, numaralandırılan materyalleri saklama poşetlerine yerleştirirler, poşetlenen malzemelerizarar vermeden sınıf ortamına taşırlar, sınıfta malzemelerin bir araya gelmesinde görev alırlar, sergilemeile görevliler vb. şekilde iş bölümü yaparlar. Tüm görevliler, hem malzemeye hem de sağlıklarına zarargelmesin diye mutlaka eldiven takmaları hususunda bilgilendirilir.

5. Gömülen malzemelere zarar vermeyecek materyallerle vazonun parçaları gömülü alan bulunarakoradan çıkarılmaya çalışılır. Diş fırçası benzeri araçlarla tozlarından arındırılır.

6. Parçalar numaralandırılır. Tek tek poşetlenerek ilgili öğrencilerce sınıfa götürülür.7. Sınıfa götürülen bu parçalar, aslına ait fotoğraflara bakılarak aslına uygun biçimde tekrar

birleştirilmeye çalışılır.8. Yapıştırılıp bir araya getirilen vazo/kap, tıpkı müzedeki gibi özel bir alanda korumaya alınarak

kısa bir süre (o gün ya da o hafta içinde) sergilenir.9. Konservasyon (pasif konservasyon) süreçleri birkaç öğrenci tarafından özetlenir. Burada kavramlar

arasındaki farkın öğrenciler tarafından söylenmesi sağlanır.10. Yapılacak araştırma esnasında ilgili yapıya ait görselleri mutlaka edinmeleri ve uygulamada bu

görsellerden yararlanmaları söylenir.

Her belgeye uygulanan konservasyon işlemi o belgenin fiziksel niteliklerine, bozulmanın türüne vederecesine göre değişir. Aynı başlık altında anılan işlemlerin uygulanış şekilleri çoğu zaman farklıdır.Boyu 1,5 m'yi geçen belgeler, arkasına yeşil keçeli kalem ile yazı yazılmış olanlar, kendinden yapışkanetiketler, kıvrılmış ve sert belgeler, geniş alanlı parça kayıpları, eski onarımlarda kullanılmış yapıştırıcıve kâğıtlar konservasyon uygulamalarında işlemleri güçleştiren etkenlerdir.

Kuru temizlik, asitten arındırma ve nemli temizlik, kat yerlerinin/dalgalanmaların/kıvrılmalarındüzeltilmesi, etiket/selobant gibi eski onarımların uzaklaştırılması, eski yapıştırıcıların temizlenmesi,pres, yırtıkların yapıştırılması, eksik kısımların tamamlanması ve sağlamlaştırma belgelere uygulanankonservasyon işlemleridir.

Ç. UYGULAMA

1. Öğrenciler herhangi bir eserin ya da yapının restorasyondan önceki ve sonraki hâlinin fotoğraflarınısınıfa getirirler. Bu yapının sanat tarihi için ne gibi bir önem arz ettiğini yapmış oldukları araştırmalarışığında kısaca sunarlar.

2. Daha sonra öğretmen tarafından öğrencilere bir takvim yaprağı hazırlayacakları bildirilir. Buçalışmada her öğrenci bireysel çalışabileceği gibi 12 kişi bir araya gelip bir yılın takvimini de oluşturabilirler.Bunu sınıftaki öğrencilerin tercihi belirler.

3. Öğrenciler seçtikleri yapının önceki ve sonraki hâlini gösteren fotoğrafları bir takvim yaprağıüzerine yerleştirir (Takvim yaprağı üzerinde olması gerekenlere yer verilir.).

4. Çalışmalara, öğrenciler renkli resim tekniklerini kullanarak eklemeler yaparlar.5. Yazılar ya elle ya da bilgisayarda yazılarak veya dergi/gazetelerden harf kesilerek belirlenen yerlere

yapıştırılır ve çalışma tamamlanarak uygun renkteki bir fon kartonuna yapıştırılır. Biten çalışmalaretiketlenir.

6. Eğer öğrenciler bir araya gelip bir yılın takvimini oluşturdularsa bu yapraklar delgeçle delinir vekurdeleler geçirilerek sınıf/okul panosuna asılır.

7. Eğer öğrenciler bireysel çalışıp tek bir ayın yaprağını oluşturdularsa çalışmaları okul ya da sınıfpanolarında sergilenir.

8. Sergileme sonrası çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.9. Öğrencilere kullandıkları malzeme ve teknik hakkında gerekli rehberlik yapılır ancak uygulama

aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgünlüğünü etkileyecek doğrudan yönlendirme yapılmaz.10. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrasında kullanılan

malzemelerin toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.

116

D. DEĞERLENDİRME

1. İşlenişin ölçme ve değerlendirilmesinde “dereceli puanlama anahtarı” kullanılabilir.2. Anahtarda yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf mevcuduna,





Açıklama: Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıylahazırlanmıştır. Bu anahtar aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğinizkonusunda size bilgi vermektedir. Ölçekteki ilgili bölüme “ ” koyarak değerlendirmeyi tamamlayınız.

Notlar

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

Dereceler

Çok iyi(5)


ÖLÇÜTLER

4. Restore ya da konservasyon uygulanmış eserfotoğraflarından yararlanarak bir takvim yaprağıhazırladı.

Orta(3)

Yetersiz(1)

1. Konuya ilişkin araştırma yaptı.

3. “Restorasyon” ve “konservasyon” kavramlarınıaçıkladı.

5. Malzemelerini israf etmeden kullandı.

2. Raporlaştırdığı araştırmayı sundu.

TOPLAM

GENEL TOPLAM


117

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

R D

ER

Sİ

ÖĞ

RETİM

PR

OG

RA

MI

6.

SIN

IF K

AZ

AN

IM T

AB

LO

SU

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1.

Nokta

ve ç

izgi

etk

isin

i üç

boyu

tlu

çalış

mal

arın

da k

ulla

nır.

2.

Sanatç

ıları

n,

mekânı

be-

lirtm

ek iç

in ış

ık v

e gö

lgey

i nas

ılku

llandığ

ını ta

rtış

ır.3

. K

om

pozi

syonla

rında üç

boyutl

ulu

k e

tkis

i ya

ratm

ada

ışık

ve

gölg

eyi ku

llanır.

4.

San

at e

serl

erin

dek

i den

ge

unsu

runu t

artışı

r.5

. D

uyg

u v

e ru

h h

âlle

rini y

an-

sıt

mad

a

ren

kle

rin

etk

ili

old

uğunu f

ark

eder

.6

. İk

i ve

üç

boyu

tlu ç

alış

ma-

ları

nda b

enze

rlik

, zı

tlık

ve

tekr

arla

rı k

ulla

nır.

7.

Her

ren

gin

bir

lek

e değ

eri

oldu

ğunu

far

k ed

erek

ren

kler

inaçı

k-ort

a-k

oyu d

eğerl

eri

ile

kom

pozi

syonla

r ya

par

.8

. Ç

alı

şm

ala

rın

da

diğ

er

ala

nla

rın m

üzi

k,

şiir,

öykü,

masa

l, a

nı, e

fsane

gib

i ürü

n-

lerinden

esi

nle

nir.

9. Çal

ışm

alar

ını s

ergi

lem

ekte

nve b

aşk

ala

rının

serg

ilediğ

iça

lışm

alar

ı izl

emek

ten m

utlu-

luk

duya

r.

� 1

. “U

zay M

erd

iven

i”Ç

öp ş

iş v

eya

kürd

anla

r, r

enkli

oyun h

am

url

arı

ndan y

apıla

n k

üçü

k t

opla

rabat

ırıla

rak

ekle

nir.

Öğre

nci

ler, is

teğe

gör

e çö

p ş

iş v

eya

kürd

anla

rı u

zunlu

kıs

alı

kıra

rak

ve far

klı yö

nle

rde

kulla

nar

ak g

rupla

inşa

çal

ışm

ası ya

pab

ilirler

. Zem

inol

arak

çöp

şiş

leri b

atırm

a ko

layl

ığın

dan d

olay

ı köp

ük

(str

afor

) pa

no

kulla

nılm

ası

uyg

undur.

� 3

. “E

tüt

Çalı

şması

”Ö

ğre

nci

lerd

en, ok

ul bah

çesi

ve

yakı

n ç

evre

den

top

ladık

ları d

oğal

(bitki

, ağ

açkabuğu,

ot

vb.)

ve

yapay (

naylo

n p

arç

ala

rı,

kart

on k

utu

lar, ş

işele

r vb.)

malz

emel

eri sı

nıfa g

etir

mel

eri is

tenir.

Get

irile

n m

alz

emel

erden

seç

tikl

eri bir

tanes

i kâ

ğıt ü

zeri

ne

kurş

un k

alem

le a

yrın

tılı

ola

rak

bet

imle

nir.

Çal

ışm

alar

da

ışık

lı-göl

gel

i böl

üm

ler, s

ık v

e se

yrek

çiz

gile

rle

leke

lerle

his

sett

irilm

eye

çalış

ılır.

Ben

zer

çalış

mal

ar r

enkl

i ola

rak

da

yaptırıla

bili

r.�

5.

“Mu

tlu

luk,

Ko

rku

, H

üzü

n,

Hast

alık”

Öğre

nci

lere

, re

nkl

erin

psi

kolo

jik

etki

lerini ka

vrat

ma

amaç

lı ar

aştırm

a göre

vive

rilir

. Ö

nce

ki h

afta

öğre

nci

lerd

en, der

se s

evdik

leri r

engi v

e bu r

engin

en ç

oknere

lerd

e k

ulla

nıld

ığın

ı düşü

nere

k g

elm

ele

ri i

stenir.

Ard

ından,

renkle

rin

psi

kolo

jik

anla

mla

rına,

tart

ışara

k ula

şmala

rı s

ağla

nır.

Öğre

nci

ler, r

enkl

eri

npsi

kolo

jik a

nla

mla

rını g

öz ö

nünde

bulu

ndura

rak

gör

sel t

asar

ımla

r ya

pab

ilirler

.�

5.“

Yıl

dız

lı G

ece

”Van

Gog

h’u

n “

Yıld

ızlı

Gec

e” t

ablo

su ince

lener

ek k

ulla

nıla

n r

enkl

erle

duyg

u v

eru

h h

âlle

ri a

rası

nda

ilişk

i ku

rula

bili

r.�

7.

“Bir

Ren

gin

Hik

âyesi

”Ö

ğre

tmen

, sı

nıfa

renkl

i bir r

öpro

düks

iyon v

e si

yah b

eyaz

foto

kopis

ini get

irir.

Röpro

düksi

yonda b

elir

lenen r

enkle

ri s

iyah b

eya

z fo

toko

pid

e s

iyah,

gri

ve

beya

z (a

çık-

ort

a-k

oyu)

ola

rak g

örü

rler. B

öyle

ce,

örn

eğin

tam

değeri

ndeki

moru

n k

oyu l

eke

değeri

ne,

sarı

nın

ise

açı

k l

eke

değeri

ne s

ahip

old

uğunu

gör

ecek

lerd

ir. D

aha

sonra

, her

ren

gin

ken

di i

çerisi

nde

de

fark

lı le

ke d

eğer

lerine

sahip

ola

bile

ceğin

i “l

avi”

çal

ışm

ası ile

kav

raya

bili

rler

.�

8.

“Gü

lpem

be”

Barı

ş M

anço

'nun ş

ark

ıları

sın

ıfça

söyl

enir.

Öğre

nci

ler

seçt

ikle

ri B

arı

ş M

anço

şark

ılarından

birin

i görs

el b

içim

lendirm

e yo

lu ile

ifa

de

eder

ler.

[!]

Renkli ç

alış-

mal

ar, te

rcih

edi

len

ara

ç-gere

ce g

öre

yapılm

alıd

ır. T

erci

hed

ilen a

raç-

ger

eç-

ler

en a

z bir

ders

önce

sinden

öğre

n-

cile

re b

ildir

ilmeli,

ara

ç-g

ere

ç

ve

teknik

seçi

min

de

öğre

nci

lerin ilg

i ve

iste

kle

ri dik

kate

alın

mal

ıdır.

2. M

ekân (

Boşl

uk,

Esp

as):

Sanatt

am

ekân

iki y

a da

üç

boyu

tlu o

labi

lir. Fo

nil

e

nesn

ele

r ve

figürl

er a

rası

ndaki

her

türl

ü

iliş

ki

ola

rak d

eğerl

en-

dirile

bili

r.5

. Ö

ğre

nci

lerd

en,

renkl

erin

psi

kolo

jiket

kisi

ni ar

aştırm

a-la

rı is

tenm

elidir.

Lavi:

Tek

ren

k su

luboy

a ya

da

müre

k-ke

p il

e ya

pıla

n le

keet

kili

bir r

esim

tek

-niğ

idir.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

118

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1. “S

anat

ese

ri”

ve “

en-

düst

ri ü

rünü”

aras

ındak

ifa

rkı sö

yler

.2

. U

lusa

l kü

ltür

miras

ı-m

ızdan ö

rnekle

r veri

r.3

. U

lusl

arı

n t

anın

ma-

sında g

üze

l sa

natl

arı

nönem

ini ta

rtış

ır.4

. U

lusa

l kü

ltürü

yan

sı-

tan v

e t

anıt

an g

örs

el

çalış

mal

ar y

apar

.5

. G

öste

rile

n s

anat

ese

-rinde

anla

tıla

n v

e an

la-

tılm

ası

müm

kün o

lan

fikirle

r ve

duyg

ula

rı tah

-m

in e

der

.6. G

öste

rile

n sa

nat es

er-

leri

nden e

din

diğ

i iz

le-

nim

lerd

en y

ola

çık

ara

kgör

sel t

asar

ımla

r ya

par

.7

. San

atta

ki n

itel

iği in

-sa

n e

li ve

duya

rlığ

ının

belir

lediğ

ini

fark

eder.

8. D

oğad

aki güze

llik

ilesa

nat

taki

güze

lliği

kar

şı-

laşt

ırır.

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

� 2

. “S

ud

a Y

üze

n R

en

kle

r”Ö

ğre

nci

ler, g

ele

neks

el sa

natları

mız

dan “

ebru

sanatı v

e s

anatç

ıları

”hak

kında

bilg

i ed

inir.

Sın

ıfa

get

irile

n e

bru

çal

ışm

alar

ı in

cele

nir.

Dah

aso

nra

bir

leğen içe

risi

ne d

old

uru

lan s

u,

tuz

atıla

rak y

oğunla

ştır

ılır.

Ayr

ı bar

dak

lard

a birka

ç dam

la k

okusu

z te

reben

tinle

ezi

lere

k sı

vı h

âle

getirile

n d

eğiş

ik r

enkl

erde

ki y

ağlı

boya

lar, fırça

lar

yard

ımıy

la s

u ü

zerine

dam

latılır

. Su y

üze

yinde

renk

karışı

mla

rının

olu

ştuğu g

örüle

cekt

ir. S

uyüze

yin

de o

luşa

n g

örü

ntü

nün ü

zeri

ne r

esi

m k

âğıt

ları

kapatı

lıp

kald

ırılara

k b

ask

ısı

alınır.

Bu i

şlem

, yüze

yde d

eğiş

ik d

ağılım

lar

olu

şturu

lara

k t

ekra

rlanabili

r. K

irle

nen s

u y

üze

yi gaze

te k

âğıtla

rına

em

dir

ilere

k te

miz

lendik

ten so

nra

yeni

çalışm

ala

r yapılabilir.

� 2

, 4

. “G

üze

l Ü

lkem

”Ö

ğren

cile

rden

, de

rste

n bi

r ha

fta

önce

sın

ıfa, ül

kem

izin

tar

ihî g

üzel

likle

rini

tanı

tan

ve a

çıkl

ayan

yaz

ılar,

kart

lar,

broş

ürle

r vb

. m

alze

mel

er g

etirm

eler

iis

tenir.

Getiri

len m

alz

em

ele

r, d

aha s

onra

öğre

tmen r

ehberl

iğin

de,

büyü

k bir m

uka

vvay

a, k

arto

na

ya d

a sı

nıf-

okul p

anos

una

este

tik

kayg

ıgöze

tere

k v

e s

anats

al

düze

nle

me i

lkele

rine g

öre

yerl

eşt

irile

bili

r.�

2,

6.

“Şeff

af

Ren

kle

r”Ö

ğre

nci

ler, g

elen

ekse

l vi

tray

ve

cam

boy

ama

sanat

ları

mız

hak

kında

bilg

i ed

inirle

r. S

ınıfa

get

irile

n r

öpro

düks

iyon

lar

ince

lenir.

Dah

a so

nra

,ka

lın tab

lalı

uçl

a (t

erci

hen

beş

num

aral

ı) y

a da

kalın

keç

e uçl

u k

alem

lere

sim

kâğıd

ı üst

üne b

ağla

ntılı

çizg

ilerl

e d

eta

ysı

z bir

kom

pozi

syon

çize

rler

. Kâğ

ıdın

bey

az k

ısım

ları k

esile

rek

çıka

rtılı

r. Ç

izgile

rden

ibar

etka

lan is

kele

tin a

rkas

ından

ren

kli j

elat

in k

âğıtla

rı y

apış

tırıla

rak

çalış

ma

tam

am

lanır.

O

rtaya

çık

an ç

alış

mala

r pence

rele

re y

apış

tırı

ldığ

ında

ışığ

ı geç

iren

ren

kli görü

ntü

ler

ort

aya

çıka

r.�

2,

4,

5,

7.

“Ulu

sal

Kü

ltü

r Ü

rün

leri

miz

”M

inya

tür, h

at

sanatı,

çini, s

eram

ik,

halı-

kilim

, ya

zmacı

lık v

b.

ulu

sal

kült

ür

ese

rleri

miz

den y

ola

çık

ara

k g

örs

el

tasa

rım

lar

yapılabilir.

1. S

an

at

ese

ri:

San

atsa

l nitel

ik-

teki

res

im, hey

kel,

graf

ik, m

imar

ivb

. es

erle

re d

enir.

En

dü

stri

ürü

nü

: G

ünlü

k ku

lla-

nım

am

açlı

üre

tile

n, ço

ğaltıla

bile

nürü

nle

rdir.

(!)

Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

onula

r(2

. Kaz

anım

, 8.

Konu)

(!)

Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

onula

r(3

-4.

Kaz

anım

lar, 9

. Konu)

2. İ

nsan

Hak

ları v

e Va

tand

aşlık

,6. “Y

akın

çev

resi

ndek

i ort

ak m

iras

ürü

nle

ri h

akkın

da b

ilgi

topla

r.” 2

, 3

Sosy

al

bilgiler

ders

i,“K

ültür

ve M

iras

” öğ

renm

e al

anı,

“İpek Y

olu

nda T

ürk

ler”

ünitesi

,“O

rta

Asy

a ilk

Türk

dev

letler

i ve

Türk

-İsl

am

devle

tleri

nin

Türk

kültür,

sanat

ve

este

tik

anla

yışı

na

katk

ıları

na k

anıt

lar

göst

eri

r.”

3. S

osya

l bilg

iler de

rsi,

“Kür

esel

Bağ

lant

ılar”

öğr

enm

e al

anı,

“Ülk

e-m

iz v

e D

ünya

” ünites

i, “

Ulu

slar

-ara

sı k

ültür, s

anat,

fuar

ve s

por

etki

nlik

lerini

n to

plum

lar ar

ası e

tki-

leşi

mdeki

rolü

nü d

eğerl

endir

ir.”

[!]

Öğr

etm

en ö

ğren

ciyi

müm

kün

old

uğunca

çok ç

eşi

tli

malz

em

eve

tek

nik

le t

anış

tırm

alıd

ır.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

119

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1.

Müze

deki

ese

rlerl

e,

bu e

serler

in a

it o

ldukl

arı

dön

em

lerd

eki

san

at

anla

yış

ı ara

sında i

lişki

kura

r.2

. D

eğiş

ik k

ült

ürl

ere

sayg

ı duya

r.3

. Ese

rler

ara

cılığıy

laA

nadolu

uygarl

ıkla

rını

tanır.

4. G

örse

l tas

arım

larında

Anadolu

uygarl

ıkla

rına

ait es

erle

rden

yar

arla

nır.

5. M

üze

dek

i ese

rler

den

yola

çık

arak

çeş

itli

gör

-se

l tas

arım

lar

yapm

anın

kendi kü

ltür

bir

ikim

ine

katk

ısın

ı ta

rtış

ır.6. Ülk

emiz

in m

üze,

öre

nye

ri, ta

rihî e

ser, a

nıt v

b.ze

ngin

likle

re s

ahip

ol-

mas

ından

guru

r duya

r.

� 1

.“B

u E

ser

Han

gi

Kü

ltü

re A

it?”

Müze

ziy

are

ti s

onra

sı s

ınıfta

çeşi

tli kü

ltürl

ere

ait e

serl

eri

n f

oto

ğra

fları

gös

terilir

ve

öğre

nci

lerd

en e

serler

in a

it o

lduğu k

ültürler

i tah

min

etm

eler

iis

tenir.

Örn

eğin

, Li

dya

lılara

ait s

ikke

, H

ititle

re a

it “

Güneş

Kurs

u”

gib

ibel

irgin

öze

llikl

eri ola

n e

serler

göst

erile

bili

r.�

3,

4,

5.

“An

ad

olu

”A

nadolu

uygarl

ıkla

rına a

it e

serl

erd

en (

İkiz

İdol, G

üneş

Kurs

u v

b.)

yara

rlan

arak

yoğ

urm

a m

alze

mel

eri (

kil, o

yun h

amuru

vb.

) ile

üç

boy

utlu

veya

bir

yüze

y ü

zeri

ne ç

izip

renkle

ndir

ere

k i

ki

boyutl

u ç

alışm

ala

rya

pab

ilirler

.�

4,

5.

“Sik

ke B

ası

yo

rum

”Ö

ğre

nci

leri

n,

müze

lerd

en y

a d

a f

oto

ğra

flard

an ç

eşi

tli

sikke

örn

ekle

rigörm

eler

i ve

konu h

akkı

nda

gen

el b

ilgi ed

inm

eler

i sa

ğla

nır.

Görd

ükl

eri

örnek

lerd

en e

sinle

ner

ek y

a da

tam

amen

özg

ün b

içim

lendirm

e yö

nte

mle

riile

tasa

rladık

ları

sik

kele

ri,

yoğurm

a m

addele

rinden y

aptıkla

rı p

ara

lar

üze

rine

bas

kıla

r ya

par

ak o

luşt

urm

alar

ı is

tenir.

� 5

. “M

ask

e Y

ap

ıyo

rum

”Ö

ğre

nci

ler, A

frik

a ye

rlile

rine,

Kız

ılder

ilile

re, Ja

pon

kültürü

ne

vb. ai

t m

aske

örn

ekle

rinin

foto

ğra

fları

na u

laşa

rak

mask

eler

in n

e am

açl

a k

ulla

nıld

ığı,

ait

old

uğu k

ültürle

ilgili

öze

llikl

eri vb

. ko

nula

rda

bir a

raşt

ırm

a ya

par

lar.

2,5

litr

elik

meş

rubat

şiş

esi, b

ir n

aylo

nla

kap

landık

tan s

onra

kâğ

ıt h

amuru

yoğru

lur. N

aylo

n k

aplı

şişe

nin

bir y

arıs

ı yüz

yuva

rlağ

ı olu

ştura

cak

şeki

lde

yarı

m s

antim

etr

e k

alın

lığın

da p

arm

akl

a y

ayıla

rak

kapla

nır.

Bir

bard

ak

içer

isin

dek

i su

ya b

atır

ılan p

arm

ak,

yayı

lan z

emin

üze

rinde

gez

dir

ilere

kka

ynaş

tırm

a ve

düze

ltm

eler

yap

ılır.

Ham

urla

yüz

unsu

rlar

ı olu

şturu

ldukt

anso

nra

, ilg

ili y

erle

re tutk

al s

ürü

lere

k ek

lenir.

D

aha

sonra

sulu

boy

a, tutk

allı

boy

a, g

uaj

boy

a ya

da

akrilik

gib

i akı

şkan

boy

alar

la r

enkl

endirm

e ya

pılı

r.Ya

şken k

ıvrı

lmala

rı e

ngelle

mek i

çin,

mask

ele

r on g

ün s

onra

şiş

eden

çıka

rılır

. Ya

ptıkl

arı m

aske

lerle

canla

ndırm

a ya

pab

ilirler

.

1,

2,

3.

İmkân d

âhili

nde v

e“M

üze

ler

Haft

ası

” (1

8-2

4M

ayıs

) kapsa

mın

da,

yakın

çevre

de b

ulu

nan b

ir m

üze

,ör

en y

eri, tar

ihî e

ser

veya

anıt

ziya

ret ed

ilmel

idir.

Yak

ın ç

evre

-de m

üze

veya ö

ren y

eri

ne

ziya

ret

gerç

ekle

ştir

ilem

ediğ

ita

kdirde

, sı

nıf i

çerisi

nde

müz

eyi

tanıtıc

ı görs

el d

okü

man

lar

vem

ate

ryaller

ince

lenm

elidir.

3. U

ygarl

ık: 1. İn

sanlığ

ın e

lde

ettiği u

ygula

yım

sal, d

üşü

nse

l,sa

nats

al ve

tin

sel başa

rıla

rın

belli

bir

zam

an n

okta

sındaki

düze

yi.

2.

Belli

bir

toplu

mun

öze

lliği ola

n u

ygula

mal

ar,

dü-

şünc

eler

, bi

lgile

r, ür

ünle

r, tu

tum

ve d

avra

nış

lar

düze

ni.

Bütü

n ö

ğre

nm

e al

anla

rında

açı

k uçl

u so

rula

r, dere

ce-

lendir

me ö

lçekle

ri,

kontr

ol

liste

leri

, öz

değ

erle

ndir

me

vegru

p d

eğer

lendir

me

form

ları

,gözl

em

form

ları

, pro

je ö

dev-

leri

, sü

reç

dosy

ası

vb.

kulla

-nıla

rak d

eğerl

endir

me y

apı-

labili

r.

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

120

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 6Süre : 4 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 6. İki ve üç boyutlu çalışmalarında benzerlik, zıtlık ve tekrarları kullanır (GSB).

7. Her rengin bir leke değeri olduğunu fark ederek renklerin açık, orta, koyu değerleriile kompozisyonlar yapar (GSB).9. Çalışmalarını sergilemekten ve başkalarının sergilediği çalışmaları izlemekten mutluluk duyar (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, gösteri (demonstrasyon)


a) Öğrencilere göstermek üzere benzerlik, zıtlık ve tekrarların vurgulu olarak kullanıldığı eserröprodüksiyonları getirilir.

b) Renklerin vurgulu olarak kullanıldığı eser röprodüksiyonları ve bu eserlerin siyah-beyaz fotokopilerigetirilir.

c) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.ç) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alınır (bk. s. 195).d) Bu ders sürecinde kullanılacak olan değerlendirme ölçütleri hazırlanır ve ders öncesinde öğrencilere

bildirilir.

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal HazırlıkÖğrencilere ders öncesinde çevrelerinde gördükleri görsel zıtlıkları, tekrarları ve benzerlikleri not

ederek gelmeleri söylenir [Örnek: Gece karanlık, gündüz aydınlık (zıtlık); okul binası dikdörtgen, camçerçeveleri de dikdörtgen (benzerlik) vb.].

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Resim kâğıdı, guaj boya, aseton şişesi, tutkal, ağaç verniği, geniş fırça, sulu

boya fırçası, su kabı, peçete vb.Temizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.


1. Öğrencilere aşağıdaki resim örnekleri gösterilir.

Henri Matisse, “Kırmızıdaki Armoni”

121

Claude Monet,“Etratat Kayalıkları” Van Gogh,

“Teras Kafe”

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğrencilere aşağıdaki resimler ve bu resimlerin siyah beyaz kopyaları gösterilir.

Sabri Berkel’in bir eseri

2. Aşağıdaki sorular yöneltilerek resimler görsel açıdan çözümlenmeye çalışılır:

• Resimde ne/neler görüyorsunuz?• Hangi renk baskın?• Zıtlıklar var mı (renk, şekil, doku, çizgi vb.)?• Tekrarlar var mı (renk, şekil, doku, çizgi vb.)?• Benzerlikler var mı (doku, şekil, renk, çizgi vb.)?Benzer sorular her bir resim için ayrı ayrı sorulur. Sorular sözel olarak yöneltilebildiği gibi aşağıdaki

aşamalar izlenerek her öğrencinin katılımı da sağlanabilir:• Önceden hazırlanan sorular öğrencilere dağıtılır. Sorular üç kopya hâlinde alt alta yazılmış olmalıdır.

Öğrencilerden her bir resim için bu soruları ayrı ayrı cevaplamaları istenir.• Daha sonra öğretmen her bir resim için öğrencilerden gelen cevaplar hakkında kısa bilgi verir.• Öğrenciler, kendi cevap kâğıtlarındaki eksiklerini tamamlarlar. Bu yolla tekrar, zıtlık ve benzerlikler

farklı örnekler üzerinde kavratılmış olur.

122

Vassily Kandinsky, “Kumaştaki Boya”

Bedri Rahmi Eyuboğlu, “Balık”

2. Öğrencilerden gönüllü olanlar, resimlerin asılı olduğu yere gelip aşağıdaki soruları cevaplar.Açıktan koyuya doğru renk alanlarına dikkat çekilir ve bu alanların hangi renklere denk geldiğini

asılları üzerinden söylemeleri istenir.3. Öğrencilerin yanıtları dinlenir ve bu arada gerekli yönlendirme öğretmen tarafından yapılır.

Öğretmen, bir eser üzerinde, birbirinden farklı renklerin de aynı rengin nüansları ya da renk karışımlarındanelde edilen tonlarının da birer leke değeri olduğunu vurgulayarak konuyu özetler.

4. Öğrencilere şekil, renk, doku ve çizgi gibi görsel sanat elemanları ile bir kompozisyon oluşturacaklarıve bir sonraki derse kompozisyon eskizleri ve ders malzemeleri ile gelmeleri gerektiği söylenir.

Ç. UYGULAMA1. Öğretmen öğrencilerin yapmış olduğu ön çalışmalara (eskizlere) bakar ve gerekli yönlendirmeyi

yapar.2. Kara kalemle resim kâğıdına aktarılan desenlerin dış hatları, tutkalla doldurulmuş olan aseton

şişesinin ucundan akıtılan tutkalla tekrar belirlenir. İstenirse tutkala toz boya karıştırılarak bu konturlarrenklendirilebilir.

3. Tutkalın ince sürülmesine dikkat edilmelidir, aksi takdirde kuruması çok zaman alır. Tutkalkuruduktan sonra sınırlanan bölgenin içi guaj boya ile renklendirilir.

4. Resim kuruduktan sonra geniş uçlu bir fırça yardımıyla resim yüzeyi ince bir vernik (ağaç verniği)katmanı ile kaplanır.

5. Vernikli resimler tozsuz bir ortamda kurutulur.6. Kuruyan resimler uygun renkteki fon kartonu ile paspartulanıp etiketlenir.7. Biten çalışmalar sergilenir. Sergileme sonrasında çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.8. Kullanılan renkli resim teknikleri konusunda öğrencilere gerekli rehberlik yapılır. Uygulama

aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgürlüğünü etkileyecek doğrudan yönlendirme yapılmaz.9. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrası malzemelerin


123

Notlar

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................



Açıklama: Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıylahazırlanmıştır. Bu ölçek aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğiniz konusundasize bilgi vermektedir. Ölçekteki ilgili bölüme “ ” koyarak değerlendirmeyi tamamlayınız.

1. İşlenişin ölçme ve değerlendirilmesinde “dereceli puanlama anahtarı” kullanılabilir.2. Anahtarda yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi, öğretmen tarafından sınıf mevcuduna,



D. DEĞERLENDİRME

Çok iyi(5)

ÖLÇÜTLER Orta(3)

Yetersiz(1)


2. Yaptığı araştırmaları raporlaştırdı.

3. Benzerlik, zıtlık ve tekrarları örneklerüzerinde gösterdi.

4. Renk değerlerini kullanarak özgünkompozisyonlar oluşturdu.

5. Kompoziyonlarında çizgi, şekil, renk,doku gibi görsel sanat elemanlarını kullandı.

6. Çalışmalarını sergilemeye hazır hâlegetirdi.

7. Malzemelerini israf etmeden kullandı.


TOPLAM

GENEL TOPLAM

124

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 6Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanat Kültürü, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 2. Ulusal kültür mirasımızdan örnekler verir (GSK).

4. Ulusal kültürü yansıtan ve tanıtan görsel çalışmalar yapar (GSK).8. Çalışmalarını sergilemekten ve başkalarının sergilediği çalışmaları izlemekten mutluluk duyar (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, gösteri (demonstrasyon), grup çalışması

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Yakın çevredeki doğal ve tarihî güzellikleri ve varsa bunların hikâyeleri araştırır.b) Yakın çevredeki doğal ve tarihî güzelliklerle ilgili broşür, afiş, tanıtım CD'sini, gazete kupürü vb.

belgeler ile bilgi derlenir.c) İnternet yoluyla ya da kütüphanelerden dünyada ve Türkiye’de ilgi gören doğal ve tarihî kültürel

mirasımıza ait görseller ve bunlar hakkında kısa bilgiler içeren bir tanıtım sunusu (Powerpoint vb.)hazırlanır.

ç) Dünya kültür miras listesinde yer alan eserler hakkında bilgi toplanır.d) “Ulusal kültür” kavramı öğrencilere açıklanır. Bu açıklama yapılırken farklı uluslara ait olmasına

karşın ülke topraklarında yer alan tüm eserlerin “ulusal kültür mirası” olduğuna yönelik çıkarımdabulunmalarını sağlayacak vurgular yapılır.

d) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.e) Ders ile ilgili gerekli güvenlik ve sağlık önlemleri alınır (bk. s. 195).

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilere dünya kültür mirası ve kültür mirası içinde yer alan doğal ve tarihî güzellikleri

araştırmaları söylenir.b) Öğrencilerden yaptıkları araştırmaları ve edinebiliyorlarsa araştırdıkları yerlerin dökümanlarını

da ekleyerek raporlaştırmaları istenir.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, parmak boya, akrilik boya), fırça, su, su kabı, resim

kâğıdı/resim defteri, renkli fotoğraflar vb.Temizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.


1. Öğrenciler yaptıkları araştırmanın raporlarını sunarlar.2. Öğretmen, dünya kültür mirası içinde yer alan tarihî ve doğal güzelliklerle ilgili sunum yapar.3. Öğretmen, öğrencilerin düşüncelerini özgürce paylaşmalarını sağlar.4. Öğretmen tarihî ve doğal güzelliklerin önemi, korunması gerektiği ve bu yerlerin ülkenin kültürel

tanıtımı açısından önemine değinerek konuyu özetler.

125

Göreme Millî Parkı

Nemrut Dağı Millî Parkı’ndanbir görünüm

Hattuşaş'ın Aslanlı Kapı Girişi

126

Sivas Divriği Ulu Cami ve ifanesi


Aşağıdaki bilgi ve belgeler öğrencilerle paylaşılır:Ulusal kültürün yaratıcı insan dehasının ürünü olması dolayısıyla;1. Mimarinin veya teknolojinin belli bir zaman diliminde veya kültürel mekânla (anıtsal sanatların

gelişiminde, şehirlerin planlanmasında veya peyzajların yaratılmasında vb.) insani değerler arasındakiönemli etkileşimi gösterdiği,

2. Belli bir geleneğin veya yaşayan ya da kayıp bir uygarlığın tek veya en azından istisnai tanıklığınıyaptığı,

3. İnsanlık tarihinin bir veya birden fazla anlamlı dönemini temsil eden yapı tipinin ya da mimari,teknolojik veya peyzaj topluluğunun değerli bir örneğinin sunulduğu,

4. Bir (veya birden fazla) kültürü temsil eden geleneksel insan yerleşimine veya toprağın kullanımınailişkin önemli örnekler sunduğu ve bu örneklerin, geri dönüşü olmayan değişimlerin etkisiyle dayanıklılığınıyitirdiği,

5. İstisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylarla, yaşayan gelenekler, fikir ve inançlarla, veyasanatsal ve edebî eserlerle doğrudan veya dolaylı bağlantılı olmasının ulusal kültür mirasının belirlenmesindebelirleyici olduğu açıklaması yapılır.

Geleneksel Safranbolu evi

Pamukkale Travertenleri

Truva şehrinin maket görünümü

Ç. UYGULAMA1. Öğrenciler kendi aralarında beşerli gruplara ayrılır.2. Öğrencilerden 35x50 cm ebatlarında resim kâğıdı kullanarak yakın çevrelerindeki ulusal kültür

mirası örneklerini tanıtıcı bir broşür hazırlamaları istenir.3. Öğrencilere broşürde yakın çevrelerinde yer alan tarihî ve doğal güzelliklerin fotoğrafları ve tanıtıcı

bilgilerini kullanabilecekleri söylenir. Konuyu etkili bir şekilde ifade eden bir sloganın kullanabileceğisöylenir. Uygulamada yırtma yapıştırma, su bazlı boyalar, o yöre veya tarihî eserle özdeşleşmiş imitasyonürünlerini de kullanabilecekleri hatırlatılır. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencininözgürlüğünü etkileyecek doğrudan yönlendirme yapılmaz.

4. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrası malzemelerintoparlanması ve çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.

5. Yapılan tüm çalışmaların etiketlenerek sınıf veya okul panosunda sergilenmesi sağlanır.6. Sergileme sonrasında çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.

Dünya kültür mirasında yer alan tarihî ve doğal güzellikler hakkında yeterince fikirlerini söyleme,paylaşma fırsatı verildikten sonra uygulama yapabilmeleri için gerekli araç-gereçlerini hazırlamalarısağlanır.

127

D. DEĞERLENDİRME

Notlar

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

1. İşlenişin ölçme ve değerlendirilmesinde “kontrol listesi” kullanılabilir.2. Kontrol listesinde yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf



Kontrol Listesi

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini, ölçütün karşısına“ ” koyarak işaretleyiniz.

128


2. Ulusal kültür mirası hakkında araştırma yaptı.

3. Yaptığı araştırmaları raporlaştırdı.



6. Kompozisyonlarında ulusal kültür mirasındanörnek fotoğraflar kullandı.



8. Ulusal kültür mirasımıza uygun slogan oluşturdu.




Tarih:

Evet Hayır


Evet Hayır

1. Kontrol

Tarih:

2. Kontrol

ÖLÇÜTLER

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 6Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Müze Bilinci, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 1. Müzedeki eserlerle, bu eserlerin ait oldukları dönemlerdeki sanat anlayışı arasında

ilişki kurar (MB).5. Müzedeki eserlerden yola çıkarak çeşitli görsel tasarımlar yapmanın kendi kültürbirikimine katkısını tartışır (MB).9. Çalışmalarını sergilemekten başkalarının sergilediği çalışmaları izlemekten mutluluk duyar (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, araştırma, grup çalışması

A. DERS HAZIRLIĞI

1. Öğretmen Hazırlığıa) Kültür Bakanlığı İnternet sitesinden ya da basılı yayınlar taranarak resim-heykel müzelerinden

biri seçilir.b) Ders işlenişine iki hafta daha eklenerek bir müze gezisi planlanabileceği gibi müze görsellerinden

derlenen bir sunu (Powerpoint vb.) hazırlanarak müze tanıtılabilir.c) Bu işlenişte Ankara Resim Heykel Müzesi seçilmiş ve burada yer alan Türk sanatı dönemlerine

ait örneklere kısaca değinilmiştir. Öğretmenlerimizden daha ayrıntılı ve geniş kapsamlı bilgi yapraklarıoluşturması beklenmektedir. Aşağıda çağdaş Türk resim sanatı tarihi ile ilgili kısa bilgi ve görsel mater-yaller sunulmuştur.

Türk resim sanatının gelişimi içinde, başlangıç aşamasında sanatçılar yurt dışına çıkanlar veçıkmayanlar olarak ikiye bölünmüştür.

1. Klasikler (Öncü Türk Ressamları): Hüseyin Zekâi Paşa, Şeker Ahmet Paşa, Halil Paşa, Ferik TevfikPaşa, Osman Hamdi

2. Türk Primitivleri (Türk İptidaileri): Çoğu mühendis okulu çıkışlıdır. Hüseyin Giritli, Osman Nuri,Hilmi Kasımpaşalı, Salih Molla Aşki, Ahmet Ziya, Hüseyin Ahmet Fevzi, Darüşşafakalı Şefik

PRİMİTİFLERFotoğraf tekniği 1840'lı yıllarda Osmanlı'ya girmiş,

birçoğu azınlıklardan olan kişilerin açtığı atölyeleryaygınlaşmaya başlamıştır: Abdullah Biraderler ve Sabahfotoğrafhaneleri bunlara örnektir. Bu dönemde İstanbul’aait çeşitli manzaralarının fotoğraflarından kopya ederekresim yapan bir grup ressamla karşılaşırız (Mesela,Hüseyin Giritli, Salih Molla Aşki, Ahmet Bedri, AhmetŞekür gibi birçok ismin, resimlerinde doğrudan fotoğraflarıkopya ettikleri anlaşılmaktadır.). Arseven, bu ressamlarhakkında bize yeterli bilgiyi vermektedir: "Fotoğrafilerdenbüyütmek veya basma resimlerden kopya etmek suretiyleyapılan bu resimler Göksu, Kâğıthane, Kız Kulesi, Beyler-beyi Sarayı, ormanlık gibi figürsüz, sırf manzara, meyveve çiçek resimleri idi. İnsan resimleri ile kompozisyonlaryapılmazdı. En ufak tafsilatına kadar işlenen bu resimlerbir sanat eserinden ziyade boyanmış birer fotoğrafımahiyetindeydiler." (ARSEVEN, Celal Esad, Sanat veSiyaset Hatıralarım, s. 46.)

Hüseyin Giritli, “Yıldız Sarayı Bahçesi”

129

KLASİKLER

Modern Türk resminin ilk örneklerini vermişlerdir (Sanayi-i Nefise-iMekteb-i Âlisi). Artan sayıda Türk ressamının üretim sürecine girdiği,yabancı sanatçıların sık sık ziyaret etmeye başladığı, tek tük sergilerindüzenlendiği, sanata olan ilginin bir parça olsun genişlediği bir ortamda,bir güzel sanatlar okulunun açılması gerekliliği giderek daha yükseksesle konuşulmaya başlanmıştır. Şeker Ahmet Paşa'nın düzenlediği ilkserginin gördüğü ilginin ardından bu tartışmalar iyice artmıştır. Guillemet'inBeyoğlu'nda açtığı desen ve resim akademisi de bu gerekliliğin birsonucudur. Askerî okullar dışında, 19. yüzyılın ikinci yarısında yaygınlaşanidadi okullarının bazılarında da ders programı içerisinde resim dersi yeralıyordu. Ancak Paris'teki Ecole des Beaux Arts benzeri, güzel sanatlareğitimi veren bir kurumun gerekliliği iyiden iyiye tartışılır olmuştu.

Böylece uzun süren resmî yazışmalar sonucunda Osman Hamdi Bey,Sadrazam Sait Paşa, devlet adamları Mithat Paşa ve Ahmet Vefik Paşa,Ticaret Nazırı Raif Paşa gibi isimlerin çabalarıyla 2 Mart 1883'te, bugünküEski Şark Eserleri Müzesinin bulunduğu binada mimarlık, resim ve heykelalanlarında eğitime başlandı. Okulun ilk müdürü Osman Hamdi Bey'dir.Resim bölümünün öğretim kadrosunda Warnia-Zarzecki (desen), Valeri(yağlı boya) yer almaktadır.

Bundan sonra günümüze değin Türk sanatına çok sayıda isim yetiştirenve Türk sanatının gelişiminde son derece önemli rol oynayan bir kurumolarak Sanayi-i Nefise-i Mekteb-i Âlisi'nde akademik anlamda resimeğitimi verilecektir. Kuruluşundan yaklaşık 100 yıl önce askerî bir okuldabaşlayan resim dersleri artık sivil bir kurum olan güzel sanatlar okulundaakademik bir anlayışla öğrenciler yetiştirecektir. Sanata ilgi duyangençlerin çoğu kez aileleri karşı çıkmasına rağmen bu ilgilerinideğerlendirebilecekleri bir kurum vardır. İlk yıllarda az sayıda öğrenci,sınırlı eğitim kadrosu, malzeme ve hatta model sıkıntısı ile süren eğitimtüm zorluklara karşın kısa sürede meyvelerini vermeye başlayacaktır.

Güzel Sanatlar Akademisi, salonları, sergileri, yerli ve yabancıressamları, atölyeleri ile İstanbul’da sınırlı fakat giderek hareketlenenbir sanat ortamına ev sahipliği yapmaya başlamıştır. Bu sırada Osmanlı,yeni toplumsal ve siyasal gelişmelerin eşiğindedir. Batılı ülkelerin siyasive ekonomik kıskacına giren ülkenin düzlüğe çıkması için toplumun bellikesimlerinden meşrutiyetin ilan edilmesi için baskı gelmektedir. Sonunda,II. Meşrutiyet 1908 yılında ilan edilir. Bu, Osmanlı’nın siyasal tarihiaçısından önemli bir gelişmedir. Ancak aynı zamanda Türk resim sanatınınseyrine yeni bir yön verecek olan bir kuşağın etkin olacağı bir sürecinbaşlangıcına da işaret eder.

Halil Paşa, “Deniz” Süleyman Seyit Bey,“Natürmort”

Şeker Ahmet Paşa, “Portre”

Osman Hamdi Bey,“Kaplumbağa Terbiyecisi”

Hoca Ali Rıza, “Manzara”

130

20. YÜZYIL İLK DÖNEMİ - 1914 KUŞAĞI RESSAMLARI

20. yüzyılın başlarında Osmanlı siyasi ve ekonomik olarak çıkmaza girmiştir. Namık Kemal (1840-1888) gibi düşünürlerin şiirlerinde dile getirdikleri hürriyet isteği, genç Osmanlı aydınları arasındagiderek yaygınlaşmaktadır. Hürriyet Kaside'sinde Namık Kemal şöyle seslenir:

“Ne efsunkâr imişsin ah ey didar-ı hürriyet,Esir-i aşkın olduk, gerçi kurtulduk esaretten” Meşrutiyet'in ilanıyla yayılan coşku insanlarda gerçekte olduğundan fazla bir özgürlük havası yaratmış

gözükmektedir. Böylece, yeni bir girişimcilik ruhu ortaya çıkmıştır. Bunun sanat alanındaki yansıması,1880'li yılların başlarında doğan bir grup genç ressamın kurduğu Osmanlı Ressamlar Cemiyetidir.Cemiyetin kuruluşu ile ilgili çalışmalar, Mehmet Ruhi Arel'in Şehzadebaşı'ndaki evinde yapılan toplantılarlasürdürülmüştür. Bu toplantılarda, Sanayi-i Nefise Mektebinin ilk mezunları arasında Ruhi Arel, Sami Yetik, HikmetOnat, İbrahim Çallı ve onlara sonradan katılan Nazmi Ziya, Avni Lifij, Mehmet Ali Laga, FeyhamanDuran, Vecihi Bereketoğlu, Namık İsmail, Celal Esat Arseven, Mihri Müşfik ve Müfide Kadri gibi isimlerbulunmaktadır. Hoca Ali Rıza, Ahmet Ziya Akbulut, Şevket Dağ, Osman Asaf ve cemiyete büyük desteksağlayan Şehzade Abdülmecit gibi yaşça daha büyük olan ressamlar da bu gençler arasında yeralmışlardır. Bununla beraber cemiyetin etkinliklerinin odağını, sonradan “14 Kuşağı” olarak tanınacakolan genç sanatçılar oluşturmaktadır.

II. Meşrutiyet'i izleyen iki yıl içerisinde, bir kısmı Sanayi-i Nefîsenin bursu, bir kısmı da önemlikişilerin sağladığı olanaklarla bazı genç ressamlar yurt dışına çıkmaya başlamıştır. Bunların çoğu 1914yılına kadar Paris'te kalmış ve böylece, burada küçük bir Türk sanatçı kolonisi oluşturmuşlardır. AvniLifij, Feyhaman Duran, Sami Yetik, Ruhi Arel, Ali Sami Boyar, Nazmi Ziya, İbrahim Çallı, Hikmet Onat,Namık İsmail gibi isimler burada Jean-Paul Laurens, Cormon gibi hocaların atölyelerinde eğitimgörmüşlerdir.

Paris serüveni, Birinci Dünya Savaşı'nın çıkmasıyla sona ermiştir. Buradaki sanatçılarımız, 1914 yılıiçerisinde yurda dönmüşler ve bu yüzden kendilerine “14 Kuşağı” adı verilmiştir. Yeni bir resim anlayışıolan izlenimciliği temsil eden bu sanatçılar, bazı kaynaklarda “Çallı Kuşağı” olarak anılır.

14 Kuşağı sanatçıları, İstanbul ve çeşitli doğa görünümlerine yeni bir duyarlılıkla yaklaşmışlardır.Bu dönemde, minyatür sanatına uzanan bir geleneğe sahip olan portreler yine yapılmaya devametmiştir.

14 Kuşağı'nın üretken olduğu bir diğer alan da natürmortlardır. Duvar resimlerindeki erken örneklerdeve bazı minyatürlü sayfalarda daha 18. yüzyılda gördüğümüz natürmort, Süleyman Seyyit ve ŞekerAhmet Paşa'yla tuval resmine taşınmıştır.

İbrahim Çallı, “Manolyalar”

Nazlı Ecevit, “Tütün Toplayanlar”

131

1923 yılında akademiden mezun olan öğrenciler bir araya gelerek“Yeni Resim Cemiyeti”ni kurarlar. 1924 yılında akademi bir Avrupasınavı açar ve bu sınavı kazananlar çeşitli ülkelere gönderilirler. Buöğrenciler 1928 yılına kadar çeşitli alanlardaeğitim görürler. 1928 yılında daha öncedenkurmuş oldukları Yeni Resim Cemiyetinifeshederek “Müstakil Ressamlar ve HeykeltıraşlarBirliği”ni kurarlar. Bu grubun içinde Şeref Akdik,Ali Avni Çelebi, Mahmud Cuda, Zeki Kocamemi,Elif Naci, Hale Asaf, Zühtü Müridoğlu ve NurullahBerk yer almıştır. Böylelikle Türkiye’de ilk defaheykel sanatı da gündeme gelmiştir.

Ali Avni Çelebi, “Yaralı Asker”Nurullah Berk,“Ütücü Kadın”

D GRUBU

Cumhuriyetin onuncu yılına denk gelen 1933'te, altı genç sanatçının (Cemal Tollu, Zeki Faik İzer,Abidin Dino, Nurullah Berk, Elif Naci ve heykeltraş Zühtü Müridoğlu) biraraya gelmesiyle oluşan grup,kendinden öncekilerden farklı olarak bir tüzük ya da nizamname ortaya koymamıştır. Türkiye'de kurulandördüncü grup olmalarından dolayı bu ismi almışlardır.

Müstakiller gibi D Grubu sanatçıları da cumhuriyetin ilk kuşak sanatçıları arasında yer alırlar. Temsilettikleri sanat anlayışı, Müstakillerin temsil ettiği sanat anlayışından çok farklı değildir. Zaten grup,belli bir sanat anlayışını temsil etme gibi bir anlayış içinde değildir. Amaçları modern sanatı sergileryoluyla göstermek, sanatı yaygınlaştırmak ve yenilikçi bir tutum ortaya koymaktır.

Nazmi Ziya Güran, “Boğazda Yelkenli”

Feyhaman Duran, “Natürmort”

“MÜSTAKİL RESSAMLAR VE HEYKELTIRAŞLAR BİRLİĞİ” DÖNEMİ

132

YURDU GEZEN RESSAMLAR (HALKEVİ RESSAMLARI)

1938 yılında başlayan ve 1944'e kadar süren yurdu gezen ressamlar uygulaması, sanata ve sanatçılarayönelik desteğin ilginç bir örneğidir. Her yıl belli sayıda sanatçının, yurdun çeşitli yörelerini gezerekülke gerçeklerini ve görünümlerini yansıtan resimler yapmaları amaçlanmıştır.

Bu program, hem sanatçılara maddi destek sağlanmasını hem de çağdaş sanatımıza yerel ögeleringirmesini sağlayacak hem de Anadolu'nun çeşitli yörelerinde çalışan sanatçılarımız bu yolla halka resimsevgisini aşılayacaklardı. Hikmet Onat, Mahmut Cuda, Avni Arbaş gibi farklı kuşaklardan 50'ye yakınsanatçının altı yurt gezisi süresince, Edirne'den Ağrı'ya kadar yurdun her köşesine dağılarak ürettiklerisayıları 700'e yaklaşan eser, her yıl Devlet Resim ve Heykel Sergisi ile birlikte düzenlenen sergilerleteşhir edilmiş ve resmî kurumlar tarafından satın alınmıştır.

Ferruh Başağa, “Soyut” Nuri İyem, “Portre”

Avni Arbaş, “Siyahlı Kadın”

ONLAR GRUBU

Cumhuriyetin ilk yıllarından beri devlet-sanatçı ilişkilerinde belirgin birçözülme gözlenmiştir. Buna karşılık yeni yetişen sanatçılar gerek içindebulundukları ortamın gerekse hocalarının yönlendirmeleriyle sanatsalanlayışlarını biçimlendirmişlerdir. Bunlardan bir kısmı, Bedri Rahmi Eyuboğlu'nunatölyesinde yetişen genç sanatçılardır. Onlar Grubu adı altında birleşereksergi düzenlemeye başlamışlardır. Grubun üyeleri Mustafa Esirkuş, NedimGünsür, Leyla Gamsız, Hulusi Sarptürk, Fahrünnisa Sönmez, Ivy Stangali veonlara sonradan katılan Turan Erol, Osman Oral, Fikret Otyam, Orhan Peker,Mehmet Pesen, Adnan Varınca’dır.

Bedri Rahmi Eyuboğlu,“Kahve Molası”

YENİLER

Cumhuriyetin ikinci kuşak sanatçıları olan Nuri İyem, Avni Arbaş, Selim Turan, Ferruh Başağa, FethiKarakaş, Agop Arad, Mümtaz Yener, Turgut Atalay ve Haşmet Akal gibi yirmili yaşlardaki bir grup gençsanatçı, Mayıs 1941'de, İstanbul Beyoğlu Matbuat Müdürlüğü salonlarında, ortak bir amaç ve görüşçerçevesinde bir araya gelerek bir sergi açmışlardır. Halkın arasına girmek, onların düşünce veyaşayışlarını paylaşarak sanatsal üretimlerini gerçekleştirmek amacını taşıyan bu sanatçılar, İkinciDünya Savaşı'nın bunalımlı ortamında, sanatlarına toplumsal gerçekçi bir yön vermişlerdir. İlk sergilerini,bir liman kenti olan İstanbul'da, denizcilerin arasında çalışarak hazırlamışlardır. Böylece, D Grubu'nunşekilciliğine karşı çıkan toplumsal içerikli resimleriyle, bu genç kuşak sanatçıları ilk sergilerini açmışlarve anlaşıldığı kadarıyla bir ölçüde de amaçlarına ulaşmışlardır.

133

1950'Lİ YILLAR

Batı’da soyut sanatın yaygınlaştığı savaş sonrası dönemde,Türkiye tekrar dış dünya ile ilişkilerini arttırmaya başlamıştır.Batı sanat merkezlerini daha yakından izlemekte olan Türksanatçıları, 1940'lı yılların sonlarında, soyuta yönelişin ilkipuçlarını vermişlerdir. Sanatçılarımızın yurt dışına çıkmayabaşlamaları, yurt dışından gelen sergilerin artması ve yabancıyayınların daha rahat izlenebilmesi, soyut sanatın kısa süredebenimsenmesinde etkili olmuştur. Daha 1947 yılında yurt dışınaçıkan Selim Turan, Avni Arbaş ve heykeltıraş İlhan Koman gibiisimlerle birlikte daha önceden yurt dışında bulunan Nejat MelihDevrim, yeni sanatsal gelişmeleri yerinde inceleme fırsatınıbulmuşlar, bunları daha sonra kısa süreli ziyaretlerle diğer bazısanatçılar takip etmiştir. 1947 yılında Paris'i ziyaret edensanatçılardan birisi de Nurullah Berk'tir.

Fikret Otyam, “Peri Bacaları”Orhan Peker, “Gülibik”

Nedim Günsür, “Portre”

İlk soyut resmi yapan Türk sanatçısı kim olursa olsun, Türkresmi 1950'lerle birlikte kısa sürede ve atak bir şekilde soyutanlayışı benimsemiştir. Sabri Berkel, Hakkı Anlı, Zeki Faik İzergibi cumhuriyetin ilk kuşak sanatçılarından Adnan Çoker, LütfüGünay, Ali Durukan gibi dönemin genç sanatçılarına değin farklınesillerden isimler soyut anlayışa yönelmişlerdir.

Sabri Berkel, “Soyutlama”

Adnan Çoker, “Minareler”

Cihat Burak, “Gelin”

134

Türk resim sanatı açısından 1960'dan bugüne uzanan süreç, daha önceki dönemlerin aksine, gruplar,dernekler ya da belli üsluplar çerçevesinde tanımlanamayacak bir bireysel zenginliği bünyesindebarındırmaktadır.

Akademi ve dışındaki sanat eğitim kurumlarından, hatta özel atölyelerden yetişen artan sayıdakisanatçı varlığı, sanatla ilgili kurum, yayın ve etkinliklerin çoğalması ve çok farklı yaşam biçimleri veetkilenmelerin gündeme gelmesi, bu bireysel zenginliği teşvik eden unsurlardan sadece birkaçıdır.

Daha çok belirgin sanatçı kimlikler, sanat yaklaşımları, etkinlik ve kurumlara değinilerek ele alınabilecek1960 sonrası dönem, genel hatlarıyla 60 İhtilalin’den, artan sayıda özel galerinin ilk kurumsal örnekleriningündeme geldiği 1973 yılına ve son 30 yılın sanat gelişmelerinde önemli rol oynayan özel galerilerinetkin olduğu 1973'den günümüze olmak üzere iki bölümde incelenebilir.

Her iki dönemde de sanat gelişmelerinin biçimlenmesinde Türkiye'nin toplumsal ve ekonomikgelişmeleri belirleyici bir etkiye sahip olmuştur. 1960 yılında yaşanan ihtilal, bu anlamda bir dönümnoktası olarak kabul edilebilir.

Orhan Peker, “Kedi”

Neşat Günal, “Duvar Dibi”

(Bu bilgi ve görsel dokümanlar Dr. Mehmet Üstünipek'in“http://www.lebriz.com”da yayımlanan “Türk ResimSanatı Tarihi” başlıklı yazısı ile yazarın Çağdaş TürkSanatı lisans dersi notlarından alınmıştır.)

1960'DAN GÜNÜMÜZE TÜRK RESMİ

1960 İhtilali’nin, siyasi yansımaları bir yana, bireyler ve toplum üzerindeki etkisi Türk sanatındaderinden hissedilmiştir. Aydın bir kimlik olarak Türk sanatçısı, ülke sorunlarının demokrasinin doğalakışı içerisinde çözümlenememesinden dolayı ciddi bir öz güven sorunuyla yüzleşmek durumundakalmıştır.

Yaşanan siyasi ve toplumsal dalgalanmalar, hızlı kentleşme ve gelir dağılımındaki dengesizliklerinbiçimlendirdiği farklı yaşam standartları sanatçıların yeni figüratif anlatım biçimleri geliştirmelerinekaynak oluşturmuştur: "1960'lardan bu yana Türkiye'de artan toplumsal çelişkiler ortamında kentleşmeolgularının yarattığı dramatik gerilim, sanatçıların yeni figüratif ifadeci keskinlikler aramalarına yol açanitici güç olmuştur." (TANSUĞ, Sezer, Çağdaş Türk Sanatı, s. 298.)

Figüratif yönelişin ağırlık merkezini, toplumsal konular ve bunun çevresinde gelişen üslup sorunlarıoluşturuyor gözükmektedir. Neşet Günal'ın orta Anadolu doğasından ve yaşamından izler taşıyantoplumsal içerikli resimleri bu anlamda dikkat çekicidir. Günal, resimlerini şu şekilde tanımlamaktadır:"1960'lardan sonraki resimlerimde geriye düşme risklerini de omuzlayarak ‘anlatım’ı baş ilke edindim.Yaşam çabalarını, tasalarını, acılarını, yoksulluklarını yaşadığım ‘toprak adamları’nın gerçeğinde kendigerçeğimi yeniden buldum... Önce içinden geldiğim toplumsal ve doğal ortamdan ayrı düşemezdim.Bu ortamın kişiliğimde oluşturduğu 'duyarlık' çevremle ilişkide hareket noktası oldu. Ve gene, içindengeldiğim toplumsal ortamın yaşantısını biçimlendiren sınıfsal sorunların etkisi altında olmam doğaldı.Ben bu ortamın ürünü olarak toprak adamlarının yaşamı ve psikolojisini biçimlendirmek çabasıiçindeyim."[GÜNAL, Neşet, Onuncu İstanbul Sanat Fuarı Onur Sanatçısı Neşet Günal (Katalog)]

135

ç) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.d) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alınır (bk. Görsel Sanatlar Dersi Öğretim

Programı ve Kılavuzu s.211).

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğretmen tarafından daha önceden hazırlanmış olan sunu öğrencilerle paylaşılır.b) Öğrencilere gösterilen slaytlar/görsel dökümanlar üzerinde tek tek durularak öğrencilerin ne

gördükleri, en çok dikkatlerini çeken ögelerin neler olduğu, hangi rengin baskın olduğu, eserleri beğenipbeğenmedikleri nedeni ile birlikte sorularak eserler değerlendirilir.

c) Öğrencilere sunular yapılırken dönemin özellikleri ve resimlerdeki konuların seçiminde o döneminsosyal ve siyasal yaşantısından nasıl etkilendiği mutlaka vurgulanmalıdır.

ç) Öğrencilere birikimlerini ve öğrendiklerini araştırmalarla desteklemeleri için yeterli süre verilir.2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, parmak boya, akrilik, guaj boya), pastel boya fırça,

su, su kabı, resim kâğıdı, renkli kartonlar, resim kalemi (HB kurşun kalem), kâğıt makası, yapıştırıcı,tutkal vb.



1. Öğrencilerin resim ve heykel müzesinde sergilenen eserler ve bu eserlerin yapıldığı dönemdekisanat anlayışı hakkında edindikleri bilgileri, yapmış oldukları araştırmayla destekleyerek kısaca sunmalarısağlanır.

2. Öğrencilere çağdaş Türk sanatı ile ilgili öğrendikleri dönemleri çalışmak üzere en az sekiz grubaayrılacakları söylenir.

3. Öğrenciler gruplara ayrılır ve her grup çağdaş Türk sanatındaki bir dönemi temsil eder. Öğrencilertemsil ettikleri grubu niçin seçtiklerini sözlü olarak açıklarlar. Bu dönemin sosyal, siyasi ve ekonomikşartlar bakımından özelliklerini çalışmalarında kullanmak üzere araştırırlar.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğrencilere yapmış oldukları araştırmaları, raporlaştırmaları ve hazırladıkları görsellerle birlikte

sunmaları için yeterli zaman verilir.2. Öğrenciler sunumlarında seçtikleri dönemin sanat anlayışını göz önüne alarak bu eserlerin neden

müzelerde olduğunu açıklarlar.3. Müzedeki bu eserleri tanımanın, onlara sahip çıkmanın, onları korumanın bireysel ve toplumsal

olarak ne yararı olduğu hakkında sınıfça tartışılır.4. Tartışmanın, söz konusu eserlerin kültürümüzün taşıyıcısı olduğu, tarihi anlamanın bir başka yolu

olduğu vb. sonuçlara varması yönünde öğretmen tarafından yönlendirmeler yapılır.5. Öğrencilere, bir sonraki derste bu dönemleri içeren ve çağdaş Türk sanatına ait özet bilgiler, her

dönemin birkaç sanatçısı ve eserlerini içeren bir tarih şeridi oluşturacakları söylenir.6. Öğrencilerin birbirleriyle yardımlaşmaları gerektiği, iş bölümü yapmaları durumunda zamanı ve

enerjilerini en iyi şekilde kullanabilecekleri hatırlatılır.7. Fikirlerini söyleme ve paylaşma fırsatı verildikten sonra öğrencilerden, uygulama yapabilmeleri

için, araç-gereçlerini hazırlamaları istenir.8. Seçilen müzik eşliğinde uygulamaya geçilir.

136

Açıklama: Bu form, grubunuzla yaptığınız etkinliği grup olarak değerlendirmeniz için hazırlanmıştır.Aşağıdaki ölçütlerin gerçekleştirilme seviyesini ölçütün karşısına “ ” koyarak işaretleyiniz.

1. İşlenişin ölçme ve değerlendirilmesinde “grup değerlendirme formu” kullanılabilir.2. Formda yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf mevcuduna,



Grup Değerlendirme Formu

Grup Adı :Grup Üyeleri :

Etkinlik adı :Sınıf :

Ç. UYGULAMA

1. Her grup, seçtiği dönemin özelliklerini, sanatçılarını ve sanatçıların eserlerini içeren araştırmadokümanlarını kendi içinde birleştirir. İlk hafta bu dokümanların hangilerinin ne şekilde kullanılabileceği,hangi örneklerin ne büyüklükte yer alacağı vb. problemler üzerine durulur ve kabaca bir tasarımoluşturulur.

2. Birden fazla fon kartonunun kullanılması gerekiyorsa öğretmen yardımıyla sıralar birleştirilerekkartonlar ters çevrilip kenarları boydan boya bantlanıp birleştirilir. Her dönemin (her grubun) bir renkfon kartonu kullanması yönünde yönlendirme yapılabilir.

3. Yazılar bilgisayarda yazılabileceği gibi tasarımın bir parçası olarak elde de yazılabilir. Ancakkartonların ve her bir grubun çalışmasının bir araya gelmesiyle oluşacak bu sanat tarihi şeridininbütünlüğü açısından grupların ortak kararı ile hareket edilmelidir.

Daha önceden seçilen fotoğraf ve yazılar yerine yerleştirilir. Resim tamamlama yoluyla yazılarınyapıştırılması en son aşamaya bırakılmalıdır.

4. Öğrencilere kullandıkları malzeme ve teknik hakkında gerekli rehberlik yapılır.5. Her grup şeridin kendine ait bölümünü tamamladıktan sonra, grup çalışmaları sergilenecek alanın

uzunluğuna ve geometrisine göre birleştirilir.6. Birleştirilen çalışmalar daha önceden belirlenmiş olan sınıf ya da okul duvarlarına raptiyelerle

tutturulur.7. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgünlüğünü etkileyecek doğrudan

yönlendirme yapılmaz. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrasımalzemelerin toparlanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.

D. DEĞERLENDİRME

1. Araştırdığımız ve ön çalışmayla oluşturduğumuzdokümanları paylaştık.

2. Çalışmaya grubun tüm üyeleriyle katıldık.

3. Görüşlerimizi özgürce ifade ettik.

4. Çalışmalarımız sırasında birbirimizi cesaretlendirdik.

5. Karşılaştığımız güçlükleri tartışarak aştık.

6. Karşılaştığımız sorunlarda yaratıcılığımızı kullandık.

7. Bu çalışmayla hedeflerimizi gerçekleştirdik.

EvetÖLÇÜTLER

DERECELER

Kısmen Hayır

137

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

R D

ER

Sİ

ÖĞ

RETİM

PR

OG

RA

MI

7.

SIN

IF K

AZ

AN

IM T

AB

LO

SU

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

ATLA

RD

A B

İÇİM

LEN

DİR

ME

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

1.

Çeşi

tli

sanat

ala

n-

larının

şar

kı, tü

rkü, şi

ir ,öy

kü, m

asal

, an

ı, ef

sa-

ne

gib

i türler

inden

ya-

rarlan

arak

gör

sel ç

alış

-m

alar

yap

ar.

2.

Nes

ne

ve f

igürl

erin

geo

met

rik

biç

imle

ri o

l-duğunu a

lgıla

r.3

. N

esn

e v

e f

igürl

eri

yalın

bir a

nla

yışl

a geo

-m

etr

ik b

içim

lere

dö-

nüşt

ürü

r.4

. Ç

alış

mala

rında v

eiz

lediğ

i sa

nat

ese

rle-

rinde

görs

el b

içim

len-

dir

me ö

gele

rini

ayır

ted

er.

5. San

atsa

l düze

nle

me

ilkele

rine d

oğadan v

eçe

vre

sinden ö

rnekle

rgöst

erir.

6. Kom

pozi

syon

larında

renk a

rmonileri

nden

yara

rlan

ır.7

. Pozi

tif

ve n

egati

fbiç

imle

rin

iliş

kis

ini

kura

r.8

. D

uyg

u, düşü

nce

ve

izle

nim

lerini ç

eşitli

gör-

sel sa

nat

tek

nik

leriyl

eifad

e ed

er.

9.

Yaptığı

çalış

mala

rıse

rgile

mek

ten v

e çe

v-re

sindeki

lerl

e p

ayla

ş-m

akta

n h

az a

lır.

� 1

. “

Kari

katü

r Y

ap

ıyo

rum

” “

Dili

diş

i kili

tlen

mek

” , “

etek

leri z

il ça

lmak

” , “

ağzı

ndan

bal

dam

lam

ak” , “

dili

nde

tüy b

itm

ek”,

“te

pesi

atm

ak”,

“ele

avuca

sığ

mam

ak”,

“a

ğzı

nı

ara

mak”

vb.

dey

imle

rden

yola

çık

arak

kar

ikat

ür

çalış

mas

ı ya

pıla

bili

r .�

2,

3.

“Sad

ele

ştir

me”

Öğre

nci

lere

, bir h

afta

önce

sinden

, sı

nıfa

çeşi

tli m

eyve

ve

sebze

ler

get

irm

eler

isö

ylen

ir. Ö

ğre

nci

lere

, sı

nıfa

get

irile

n b

u ü

rünle

rin h

angi geo

met

rik

biç

imle

rebenze

diğ

i so

rulu

r. A

yrı

ntı

lard

an a

rındır

ılmış

şekild

e,

resi

mle

rini

çizm

ele

riis

tenir.

Ayrı

ntıla

rın o

lmadığ

ı bu ç

alış

mala

r, d

aha s

onra

öğre

nci

leri

n t

erc

ihed

ecek

leri

boy

a ile

ren

k geç

işle

ri y

apılm

adan r

enkl

endir

ilir . B

u u

ygula

may

laam

ble

m ç

alış

mal

arın

a bir ö

n h

azırlık

yap

ılabili

r .�

2,

3.

“Ben

Bir

Gra

fikeri

m”

Öğre

tmen

, “B

ir r

ekla

m firm

asın

da

olar

ak ç

alış

tığın

ızı hay

al e

din

iz.

Müşt

erin

izsi

zden g

ıda f

irm

ası

içi

n b

ir a

mble

m t

asa

rlam

anız

ı is

tedi. D

aha ö

nce

den

sadel

eştird

iğin

iz ü

rünle

rden

birin

i se

çebili

rsin

iz.

Bu ü

rünün f

irm

anın

sim

ges

iol

acağ

ını,

y apı

laca

k ol

an a

mbl

emin

kuru

mun tüm

yaz

ışm

alar

ında

kulla

nıla

cağı

nı

(başl

ıklı

kâğıt,

zarf

vb.)

veya

kuru

mu y

azı

lı ve

görs

el bası

nda t

anıtaca

ğın

ıdüşü

nünüz.

Nası

l bir

am

ble

m y

apard

ınız

?” d

iyere

k ö

ğre

nci

yi

uygula

maya

hazı

rlar. Ö

ğre

nci

ler, s

ınıf d

üze

yin

e g

öre

ve a

maca

uygun o

lara

k v

e y

azı

ögel

erin

in b

ütü

nle

ştirild

iği y

azı i

le t

asar

ım (

logot

ype)

çal

ışm

ası d

a ya

pab

ilirler

.�

6

, 7

. “

Teb

rik K

art

ı”Ren

kli f

on k

arto

nla

rının

üze

rine

çizi

len ş

ekill

er m

aket

bıç

ağı y

ardı

mıy

la o

yula

rak

çıkarı

lır.

Başk

a r

enkte

ki

saydam

lar, j

ela

tinle

r, d

üzg

ün b

ir ş

ekild

e o

yula

nbölü

mle

re y

apış

tırılır

. O

yulu

p ç

ıkar

ılma

sonra

sı g

eriy

e ka

lan a

lanla

rın n

egat

ifal

anla

r, ç

ıkar

ılan b

ölüm

lerin ise

poz

itif p

arça

lar

olduğu ö

ğre

nci

lere

hat

ırla

tılır

.Po

zitif par

çala

r , k

artın a

rkas

ına,

için

e ve

ya ö

ğre

nci

nin

tas

arım

ına

gör

e is

tediğ

ibölü

mle

rine,

üze

rleri

çeşi

tli

dese

nle

rle r

enkle

ndir

ilere

k y

apış

tırı

lır.

Tebri

kka

rtın

ın m

etin

bölü

mü,

kart

on ü

zeri

ne

düzg

ün b

ir ş

ekild

e ya

zılır

ve

çalış

ma

tam

amla

nır.

� 7

. “B

oş

ve D

olu

”Ren

kli kâ

ğıtla

rı y

elpaz

e şe

klin

de

dile

dik

leri k

adar

kat

ladık

tan s

onra

ist

edik

leri

şekl

i kes

ip ç

ıkar

tırlar

. Kat

lanm

ış k

âğıd

ı açt

ıkla

rında

için

den

çık

an b

içim

poz

itif,

oyuld

ukta

n s

onra

kala

n k

ısım

negati

f ola

rak a

dla

ndır

ılır. İ

stendiğ

inde b

upar

çala

r, b

aşka

ren

ktek

i kâ

ğıtla

r üze

rine

yapış

tırıla

bili

r .�

7.

“Neg

ati

f-P

ozi

tif

Bask

ı”Ben

zer

çalış

mal

ar b

askı

tek

nik

leri y

olu

ile

den

eneb

ilir .

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

ger

eçle

r en

az b

ir d

ers

önce

sinden

öğre

nci

lere

bild

irilm

eli,

ara

ç-gere

ç ve

teknik

seçi

mle

rinde ö

ğre

nci

leri

n i

lgi

ve

iste

kler

i dik

kate

alın

mal

ıdır .

3.

Şekil

: Eni, b

oyu o

lan,

der

inliğ

iolm

ayan,

iki

boyutl

u biç

imle

r.Fo

rm:

Işık

gölg

e, r

enk,

anato

mi,

çizg

i ve d

oku g

ibi

ele

manla

rın

hep

sinin

birden

olu

şturu

lduğu g

ö-rü

ntü

vey

a biç

im.

4. G

örs

el B

içim

lendir

me Ö

gele

ri:

Nok

ta, çi

zgi,

renk,

dok

u, yo

ğunlu

k,değer

(valö

r -

renkli/

renksi

z),

şekil,

form

, le

ke,

mekân (

esp

as,

boşl

uk)

.5

. S

an

ats

al D

üze

nle

me İ

lkele

ri:

Denge,

değiş

iklik

, ahenk,

riti

m,

vurg

u, har

eket

, der

ecel

eme,

birlik

,ora

n-o

rantı.

6.

Öğre

nci

lerd

en,

görs

el

çalış-

mal

arın

da

açık

-koy

u,

sıca

k-so

ğuk

gib

i zı

t re

nk uyum

ları

nı

kul-

lanm

alar

ı bek

lenm

ekte

dir .

8.

Öğre

tmen ö

ğre

nci

yi

müm

kün

old

uğunca

çok

çeşi

tli m

alze

me

vete

knik

le t

anış

tırm

alıd

ır .2, 3

. Mat

emat

ik d

ersi

, “G

eom

etri”

öğre

nm

e al

anı,

“Düzg

ün ç

okge

nle

riin

şa e

der ve

çiz

er.”,

“Iş

ığın

prizm

ada

kır

ılara

k r

enkle

re a

yrı

labile

ceğin

ike

şfed

er.”

5,

6.

Fen v

e t

eknolo

ji d

ers

i,“F

izik

sel O

layl

ar”

öğre

nm

e a

lanı,

“Işı

k”

ünit

esi

, “R

enk f

iltre

leri

nin

kullanım

ına g

ünlü

k h

ayatı

ndan

örn

ekle

r ve

rir.”

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

138

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

GÖ

RS

EL S

AN

AT K

ÜLTÜ

RÜ

1. D

oğan

ın, sa

nat

ese

rinin

olu

şu-

mundak

i rol

ünü ö

rnek

ler

vere

rek

açık

lar.

2. D

uygu

ların

sana

tsal

yar

atıc

ılığa

katk

ısın

ı fa

rk e

der

.3

. Sanat

eser

leri

ndek

i so

yut

veso

mut ifa

de b

içim

lerini a

yırt

ede

r.4

. G

rafik t

asa

rım

ürü

nle

rinde

sem

bol

, iş

aret

, re

nk

ve lek

eler

iniş

levl

erin

i ay

ırt

eder

.5

. Pi

ktog

ram

ların e

vren

sel g

örse

lse

mbol

ler

olar

ak g

ünlü

k ya

şam

-dak

i önem

ini ka

vrar

.6

. G

öst

eri

len e

seri

n k

onusu

nu

göz

önünde

bulu

ndura

rak

sanat

-çı

nın

çevre

sinden n

ası

l etk

i-le

ndiğ

ini ta

rtış

ır.7

. S

anat

ese

rinin

to

plu

mla

sanatç

ısı

ara

sında b

ir i

leti

şim

arac

ı old

uğunu f

ark

eder

.8

. İlgi d

uyd

uğu s

anat

ese

rler

i ve

sanatç

ılar

hakkın

da a

raşt

ırm

aya

par

.9. G

üzel

lik k

avra

mın

ın ö

lçüt

lerini

nkü

ltürler

e gö

re far

klıla

şabi

lece

ğini

değ

er s

iste

min

e ka

tar.

10

. Ya

şadığ

ı çe

vre

nin

yöre

sel

özel

likle

rinde

n e

sinle

ner

ek g

örse

lta

sarım

lar

yapar

.

� 8

. “A

rşiv

”Ö

ğre

nci

ler, s

evdik

leri e

serler

in fot

oğra

f-la

rını, k

art

post

alları

nı

kullanara

k b

irdosy

a o

luşt

uru

rlar. B

u d

osy

ada,

ese

ris

mi, k

onusu

, sa

natç

ısı

vb.

hakkın

da

çeşi

tli bilg

iler

yer

alm

alıd

ır.�

9.

“Kü

ltü

rleri

n B

ulu

şması

”Ö

ğre

nci

lerd

en b

ir k

ültüre

ait b

elli

baş

lıöz

ellik

leri (

yaşa

dıkl

arı o

rtam

lar,

giyi

mle

ri,

mill

î re

nkle

ri v

b.)

ara

ştır

ması

ist

enir.

Seç

ikle

ri b

u k

ültüre

ait ö

zelli

kler

i ke

ndi

kültürl

eri ile

karş

ılaşt

ırm

ala

rı s

ağla

nır.

Yaşa

dıkl

arı o

rtam

lar,

beğe

nile

ri, gi

yim

leri,

örf

ve a

detl

eri

ile

güze

llik a

nla

yış

ları

aras

ında

ki b

elirgi

n fa

rklıl

ıkla

rı v

urgu

larlar

.Buna

gör

e her

uyg

arlığ

ın g

üze

llik

ölçü

t-le

rinin

kendi

kült

ür

öze

llikle

rine g

öre

değ

iştiğin

i an

lam

ası sa

ğla

nır.

[!]

Terc

ih e

dile

n a

raç-

ger

eçle

r en

az

bir d

ers

önce

sin-

den ö

ğre

nci

lere

bild

irilm

eli,

ara

ç-gere

ç ve t

eknik

seçi

mle

rinde ö

ğre

nci

leri

n i

lgi

ve i

stekle

ri d

ikkate

alın

mal

ıdır.

1.

Em

pre

syon

izm

(İz

len

imci

lik):

20 y

y. s

onunda

ort

aya

çık

an,

ışık

etk

isin

e d

aya

nara

k d

oğayı

anlık

görü

ntü

sü ile

res

imle

mey

e day

anan s

anat

akı

mıd

ır.(!

) Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

onula

r (9

. Kaza

nım

, 10.

Konu)

5. P

ikto

gra

m: Tr

afik

işar

etle

ri v

b. g

ibi a

çık

bir

şeki

lde

anla

şıla

n r

esim

sel göst

ergel

er.

8.

Öğre

nci

leri

n,

sanat

tari

hi

lite

ratü

rüne g

irm

iş,

müze

lerd

e es

erle

ri y

er a

lmış

Türk

ve

dünya

san

atçı

-la

rına

ait

eser

lere

ilg

i duym

ası sa

ğla

nm

alıd

ır. 2

. Reh

ber

lik v

e Ps

ikol

ojik

Dan

ışm

a, 4

. “D

uyg

u v

edüşü

nce

leri

ni ifade

etm

e yo

lları

nı ili

şkile

rinde

etki

libir b

içim

de

kulla

nır.

” 4

. G

iriş

imci

lik, 1. “E

lindek

i bilg

iyi g

rafik

vey

a ta

blo

biç

imin

de

göst

erir.

” 8

. Sos

yal b

ilgile

r de

rsi,

“Kültür

ve M

iras

” ö

ğren

me

ala

nı,

“Türk

Tari

hin

de Y

olc

ulu

k”

ünit

esi

,“Ş

ehir

ince

lem

esi

yolu

yla

, Türk

kült

ür, s

anat

ve e

steti

kanla

yışı

ndaki

değiş

im v

e s

üre

klili

ğe iliş

kin k

anıtla

rgöst

eri

r.”,

“Osm

anlı-

Avru

pa i

lişkile

ri ç

erç

evesi

nde

kültür, s

anat

ve

este

tik

anla

yışı

ndak

i et

kile

şim

i fa

rked

er.”

9.

Gü

zell

ik:

Görm

e ve

işi

tme

duyu

ları

ara

cılığ

ıyla

,ho

şum

uza

gide

n ve

biz

de h

ayra

nlık

duy

gusu

uya

ndıran

biç

im v

e ö

lçüle

rin o

luşt

urd

uğu u

yum

lu b

ütü

n.

Gü

zel:

Biç

imin

dek

i uyu

m v

e ölç

üle

rindek

i den

gey

lehay

ranlık

dugusu

uya

ndıran

ve

hoş

a gid

en (

yazı

, şi

ir,ya

pıt).

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

139

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

1. M

üze

lerin, ulu

sal v

e ev

rense

lkült

ür

ürü

nle

rinin

geçm

işte

ngele

ceğe t

aşı

ndığ

ı m

ekânla

rold

uğunu k

avra

r.2

. U

lusa

l kült

ürü

müze

sahip

çıkm

anın

önem

ini

kabul

eder.

3.

Tari

hî es

erle

rin v

e kü

ltürü

nta

şıyıc

ısı

nit

eliğin

deki

sanat

eser

lerinin

kay

ıt a

ltın

a al

ınm

a-sı

nın

gere

klil

iğin

i ve ö

nem

ini

fark

eder

.4

. Sanat

ese

rinin

öze

llikle

rini

kavr

ar.

5.

Tari

hî ese

rleri

n ö

zelli

kleri

ni

açık

lar.

6. Ta

rihî es

er ile

san

at e

serinin

özel

likle

ri a

rası

ndak

i far

kı b

elir-

ler.

7.

İlgi duyd

uğu s

anat

ese

rleri

hakkın

da ara

ştır

ma yapar.

8. Ta

rihî e

serler

imiz

e sa

hip

çık

ıl-m

ası

nın

herk

es

için

bir

ulu

sal

göre

v old

uğunu b

enim

ser.

9. Kültüre

l miras

ola

n e

serler

in,

kaça

kçılı

ğının

son

uçl

arın

ı tar

tışı

r.1

0. Ü

lkem

izin

müze

, ör

en y

eri,

tarihî e

ser,

anıt v

b. z

engi

nlik

lere

sahip

olm

asın

dan

guru

r duya

r.1

1.T

ari

hî

ese

rleri

n m

üze

lere

tesl

im e

dilm

esi

gere

kti

ğin

inbili

nci

ne

ula

şır.

� 4

, 5

, 6

. “P

an

o D

üze

nle

mesi

”Türk

ve

dünya

müze

lerinde

yer

alan

tar

ihî es

erle

re v

esa

nat

ese

rleri

ne a

it g

örs

el dokü

manla

r ile

sın

ıf v

eya

oku

l iç

eris

inde

pan

o d

üze

nle

neb

ilir.

� 4

, 5

, 6

. “B

il-B

ul”

Tari

hî

ese

r ve s

anat

ese

rleri

ile

ilg

ili ç

eşi

tli

görs

el

mat

erya

ller

get

irile

rek

sınıfa

asılı

r. K

üçü

k kâ

ğıtla

rdan

yapıla

n fiş

ler

üze

rine,

san

at e

serine

ve t

arih

î es

ere

ait

özel

likle

r ay

rı a

yrı y

azıla

rak

bir to

rba

içer

isin

de k

arış

tırılır

.Ö

ğre

nci

ler,

torb

adan s

eçt

ikle

ri f

işle

ri o

kurl

ar

ve

özel

likle

rin

tarihî

ese

re m

i, sa

nat es

erin

e m

i ait o

lduğ

unu

tahm

in e

der

ler. D

oğru

bulu

nan

fiş

ler

ait

olduğu e

serin

altına

yerleş

tirile

rek

bulm

aca

çözü

lür.

� 7

. “B

en

Han

gi

Ese

rim

?”

Her

bir

öğre

nci

müze

de i

lgile

ndiğ

i bir

sanat

ese

rini

bel

irle

yere

k fo

toğra

fını e

din

ir. E

ser

hak

kında

araş

tırm

aya

para

k biç

imse

l ve

işl

evs

el öze

llikl

eri

ni te

spit e

der.

Sın

ıf, g

rupla

ra a

yrılı

r. H

er g

rupta

n b

ir k

işi,

seçt

iği e

serin

foto

ğra

fın

ı göst

erm

eden

, ese

re

ait

öze

llik

leri

arka

daş

larına

okur. A

rkad

aşla

rının

ese

rle

ilgili

sor

ula

rını

yanıtla

r.

Oyun f

ark

lı öğre

nci

lerl

e d

önüşü

mlü

ola

rak

sürd

ürü

lür.

B

u ese

rlerd

en yola

çı

kara

k görs

el

biç

imle

ndirm

e ça

lışm

alar

ı ya

par

lar.

� 8

.“Ese

r A

vı”

Öğre

tmen

, önce

den

sın

ıf s

ayıs

ına

göre

müze

dek

i baz

ıes

erle

rin f

oto

ğra

fları

nın

foto

kopis

i çe

ktir

ir.

Bir

müze

ziyare

ti g

erç

ekle

ştir

ilir.

Öğre

tmen,

müze

yi

geze

nöğre

nci

lere

fark

lı ese

rleri

n f

oto

kopile

rini

dağıtır.

Bu

obje

leri

müze

de b

ulm

ala

rını is

ter. Ö

ğre

nci

ler, s

eçt

iği

eser

lerin b

ir tan

esin

in m

üze

ye n

asıl

ula

ştığ

ını a

raşt

ırırla

r.

1,

2,

3,

4,

5,

6.

İmkân d

âhili

nde v

e“M

üze

ler

Haft

ası

” (1

8-2

4

Mayıs

)ka

psa

mın

da,

yak

ın ç

evre

de

bulu

nan

bir

müze

, öre

n y

eri

, ta

rihî

ese

r ve

ya a

nıt

ziya

ret

edilm

elid

ir.2

. U

lusal

Kü

ltü

r: B

ir t

oplu

mda,

halk

kült

ürü

yle

seçk

in k

ült

ürü

nün b

irlik

teolu

şturd

ukla

rı ort

ak kült

ür

düze

ni.

Evre

nse

l K

ült

ür:

Bir s

anat

yap

ıtı y

a da

akım

ının

tek

bir t

opum

a öz

gü o

lam

ayan

tüm

dünya

için

geç

erli

olan

bir a

nla

yışı

nürü

nüdür.

[!]

Yakı

n ç

evre

de m

üze

vey

a ör

en y

erin

ezi

yare

t gerç

ekle

ştir

ilem

ediğ

i ta

kdir

de,

sınıf i

çeri

sinde m

üze

yi

tanıt

ıcı

görs

el

doküm

anla

r ve m

ate

ryaller

ince

len-

mel

idir.

(!)

Ata

türk

çülü

k ile

İlg

ili K

onula

r (5

-7.

Kaz

anım

, 11-1

2.

Konu)

4, 5

, 6

. Sos

yal b

ilgile

r de

rsi,

“Küre

sel

Bağla

ntı

lar

” öğre

nm

e a

lanı, “

Ülk

ele

rAra

sı K

öprü

ler”

ünites

i, “

Düşü

nce

, sa

nat

ve e

deb

iyat

ürü

nle

rinin

, doğ

al v

arlık

ların

ve t

ari

hî

çevre

leri

n o

rtak m

iras

ögesi

olar

ak y

aşat

ılmas

ında

insa

nlığ

ın s

orum

-lu

luğunun f

arkı

na

varır.”

Bütü

n ö

ğre

nm

e al

anla

rında

açık

uçl

uso

rula

r, de

rece

lendi

rme

ölçe

kler

i, ko

ntr

ollist

ele

ri,

öz

değerl

en

dir

me,

gru

pde

ğerlen

dirm

e fo

rmla

rı, gö

zlem

for

mla

rı,

pro

je ödevle

ri,

süre

ç dosy

ası

vb.

kulla

nıla

rak d

eğerl

endir

me y

apıla

bili

r.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

140

KA

ZA

NIM

LA

RETK

İNLİK

ÖR

NEK

LER

İA

ÇIK

LA

MA

LA

R

ÖĞ

REN

ME A

LA

NI:

MÜ

ZE B

İLİN

Cİ

� 8

, 1

0.

“Yera

ltın

dan

Mü

zeye”

Öğre

nci

ler

bulu

nan b

ir e

seri

n m

üze

ye t

eslim

edilm

e sü

reci

yle

ilgili

bir

araş

tırm

a ya

parlar

. Kon

uyl

a ilg

ili d

ram

a ya

ptırılı

r. H

er b

ir ö

ğren

ci o

ynam

akis

tediğ

i rol

ü a

lır. Can

landırm

ada,

ese

ri b

ula

n k

işi, b

uld

uğu e

seri e

n y

akın

müze

müdürl

üğüne g

ötü

rür.

Müze

müdürü

, ese

rin m

üze

ye h

ediy

eed

ilebile

ceğin

i ya

da

biç

ilece

k değ

ere

gör

e m

üze

ye s

atıla

bile

ceğin

i söy

ler.

Sat

may

a ka

rar

verirs

e es

erle

ilg

ili u

zman

ların y

er a

laca

ğı bir k

om

isyo

nol

uşt

uru

lur. B

u k

omis

yon e

serin e

skili

ğin

e, e

nder

bulu

nurluk

der

eces

ine

vb. gör

e bir d

eğer

biç

erek

ese

ri s

atın

alır

. M

üze

müdürü

, m

üze

ola

nak

ları

içeri

sinde e

seri

n k

oru

nm

ası

müm

kün d

eğilse

başk

a b

ir m

üze

ye

gönderi

lmesi

içi

n b

akanlık

la y

azı

şara

k b

ir k

ara

ra v

arı

r. C

anla

ndır

ma

sonra

sı ö

ğre

nci

ler, k

onuyl

a ilg

ili g

örs

el t

asar

ımla

r ya

par

lar.

� 9

. “E

serl

eri

miz

Nere

de?”

Öğre

nci

lerd

en,

Türk

iye'd

en k

açı

rıla

n e

serl

er

ve ş

u a

nda n

ere

de

bulu

ndukl

arı

yla ilg

ili b

ir a

raşt

ırm

a y

apm

ala

rı ist

enir.

Bulu

nan e

serl

erin

adı, h

angi uygarl

ığa a

it o

lduğu,

şu a

nda h

angi ülk

ede v

e m

üm

künse

hangi m

üze

de b

ulu

nduğu k

onusu

nda t

ahta

ya b

ir ç

izelg

e h

azı

rlanara

köğre

nci

ler

tara

fından u

laşı

lan b

ilgile

r çi

zelg

eye

işl

enir.

Ort

aya

çık

an

tablo

nun d

eğer

lendirm

esi y

apıla

rak

çıka

rım

lard

a bulu

nulu

r. A

rdın

dan

bu

eser

lerin a

it o

lduğu y

ere

iade

edile

bilm

esi i

çin n

eler

yap

ılabile

ceği k

onusu

tart

ışılı

r.

�

:Sın

ıf-oku

l iç

i et

kinlik

�

: O

kul dış

ı et

kinlik

[!

] :U

yarı �

:Der

s iç

i ili

şkile

ndirm

e �

:Diğ

er d

ersl

erle

iliş

kile

ndirm

e

:Ölç

me

ve D

eğer

lendirm

e

:Ara

dis

iplin

lerle

ilişk

ilendirm

e (

!):

Ata

türk

çülü

k

141

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 7Süre : 6 ders saatiÖğrenme Alanı : Görsel Sanatlarda Biçimlendirme, Görsel Sanat KültürüKazanımlar : 2. Nesne ve figürlerin geometrik biçimleri olduğunu algılar (GSK).

3. Nesne ve figürleri yalın bir anlayışla geometrik biçimlere dönüştürür (GSK).9. Yaptığı çalışmaları sergilemekten ve çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, gösteri (demonstrasyon), araştırma, gösterip yaptırma

A. DERS HAZIRLIĞI1.Öğretmen Hazırlığı

a) Basılı materyallerden ve İnternetten şirket veya kurumlara ait grafik tasarım, amblem, ambleminkullanıldığı ürünler, broşür, afiş, başlıklı kâğıt, zarf vb. örnekler sınıfta gösterilmek üzere derlenir.

b) Derlenen materyaller özelliklerine göre sınıflandırılır. c) Logo ve yazı karakterleri hakkında kitaplardan, konuya ilişkin İnternet sitelerinden örnekler

toplanır.ç) Grafik tasarım, amblem ve yazıyla tasarım (logotype) çalışma örnekleri (dünya ve Türk sanat-

çılarına ait) derlenir.d) Farklı geometrik biçimleri çağrıştıran sadeleştirilmiş nesnelerin örnekleri sınıfa getirilir.e) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alınır (bk. s. 195).f) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.


2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilerden çeşitli amblem, yazıyla tasarım vb. örnekleri araştırmaları ve bu örnekleri sınıfa

getirmeleri belirmeleri gerektiği belirtilir.b) Öğrencilerden TV reklamlarında, gazete ve dergilerde, günlük yaşamda karşılaştıkları örnekleri

(grafik tasarım, amblem ve yazı ile tasarım) incelemeleri; amblemlerin insanlar üzerinde bıraktığı etkiyi,bellekteki kalıcılığını çevrelerinden sorarak araştırmaları istenir.

c) Yazı karakterleri (font) ile ilgili olarak güzel yazı kitaplarından, İnternet vb. ortamlardan belgetoplamaları ve özelliklerine göre derlemeleri söylenir.

ç) Gözlemlerini ve araştırmalarını, “Hangi ürüne ait? Sembol, harf, yazı, biçim vb. gibi görsel ögeler,ürünü nasıl temsil etmektedir? Hangi renkler kullanılmış? Hangi biçime benziyor?” gibi sorularlatanımlamaları ve bunu raporlaştırmaları sağlanır.

d) Yapmayı düşündükleri [grafik tasarım, amblem, yazı tasarımı (logotype)] hayalî bir ürün, kurum,şirket vb. için tasarımlar düşünerek sınıfa hazırlıklı gelmeleri belirtilir.

e) Belirleyecekleri kurum, şirket veya ürünün grafik tasarım, amblem, yazıyla tasarım çizimindeyararlanmak üzere tercih edecekleri çeşitli nesnelerden örnekler seçerek (anahtarlık, sebze, meyveçeşitleri vb.) sınıfa getirmeleri söylenir.


a) Araç ve gereçler: Domates, portakal, biber vb. sebze ve meyveler ile çeşitli nesneler (anahtarlıkvb.); guaj, akrilik gibi su bazlı boyalar; değişik uçları olan keçeli kalemler, kalın ve ince fırçalar, çizimkalemleri, yazı şablonları, pergel takımı, resim kâğıdı vb.

b) Temizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

142


1. Çeşitli ürün ve belgelerin üzerinde yer alan grafik tasarım, amblem ve yazı ile tasarım örnekleriöğrencilere gösterilir. Amblem ve yazıyla tasarım farkını anlayabilecekleri örnekler birlikte incelenir.Öğrencilerden getirilen görseller üzerinde konu, renk, leke, biçim gibi unsurlar hakkında konuşmalarıistenir.

2. Öğrencilerin yaptıkları araştırmaları arkadaşlarına kısaca sunmaları sağlanır. Getirilen örneklerüzerinde aşağıdaki sorulara birlikte cevap aranır:

Gösterilen eser hangi ürünü veya kurumu çağrıştırmaktadır? Gösterilen eserdeki simge, biçim, sembol, harf ve yazılardan hangisi dikkatinizi çekti? Neden?

Gösterilen eserdeki tasarım, simge, biçim, sembol, harf, yazı vb. unsurlar, ürünün veya kurumunhangi yönünü ön plana çıkartmıştır?

Hangi renkler kullanılmış (zıt, ana, ara renkler vb.)?Seçilen renkler, yazıyla tasarım veya amblemin temsil ettiği markayı nasıl yansıtmaktadır?Yazı ile tasarım veya amblemde kullanılan renkler, çoğaltım tekniğine uygun mudur?Bir kurum ya da şirkete ait tasarım, simge, biçim, sembol, harf, yazı gibi grafik tasarım ögelerinin

başkaları tarafından taklit edilmesi ve kullanılması mümkün müdür?Tasarım, simge, biçim, sembol, harf, yazı gibi grafik tasarım veya amblemin tescil edilmesi gerekli

midir? Neden?3. Öğrencilerden bir tasarım bürosu ya da reklam ajansında grafik tasarımcı olarak çalıştıklarını

hayal etmeleri istenir. Bir müşterinin kendi gıda firması için özgün bir amblem ve yazı ile tasarım(logotype) örnekleri istediğini düşünmeleri söylenerek öğrenciler konuya hazırlanır.


1. Öğrencilere, yakın çevrelerinden sınıfa getirdikleri örnek nesnelerin hangi geometrik biçimlerebenzediği hakkında fikirleri sorulur. Farklı geometrik biçimleri çağrıştıran sadeleştirilmiş nesnelere aitörnekler üzerinde konuşmaları sağlanır.

2. Öğrencilerin, amblemin “kurumlara ya da kurumsal etkinliklere görsel kimlik kazandıran, sözcüközelliği göstermeyen, nesnel veya soyut görüntü veya harflerle oluşturulan sembol ya da işaretler”olduğunu; yazıyla tasarımın ise “kurumlar ya da kurumsal etkinlikler veya bunların ürün ya da hizmetleriniyazı ögeleriyle tanımlayan, yazıldığı dilde açık bir biçimde okunabilen ve genel geçer yazı biçimlerindenfarklılaşabilen özgün yazı tasarımları” olduğunu örnekler üzerinden sezerek söz konusu tanımlaraulaşmaları sağlanır.

3. Her iki alanda da amacın, adını taşıdığı ürün veya firmayı en özgün biçimde tanımlama olduğusöylenir. Amblemlerin, yazıyla tasarımların ilgili şirketin çalışma alanını, özelliklerini, kişiliğini biçim verenkleriyle ifade edebilmesinin gerekliliği hatırlatılır.

4. Öğrencilere, amblemin, Rönesansla birlikte ticaretin gelişmesine paralel olarak mal ve ürünlerin

143

kime ait olduğunu belirtme ihtiyacıyla ortaya çıktığı; üretilen mallar çoğaldıkça, bunların gemilerletaşınması esnasında, birbirleriyle karışmasını önlemek için amblem kullanımının yaygınlaştığı aktarılır.

5. Günlük hayatta, kitle iletişiminde tasarımın ne kadar önemli olduğu örneklerle anlatılır. Artıkgünümüzde bir ürünün tanıtım ve satışının ilk aşamasının iyi ve özgün bir tasarım çalışmasından geçtiğisöylenir.

6. Amblem ve yazı ile tasarımda ayrıntılardan arındırılmış, sade, akılda kalıcı ve benzerlerinden(firma kurum ve kuruluşların, diğer üreticilerinin kullandıkları amblemlerden) farklılık taşıyan etkilibiçimler oluşturulmasının gereği anlatılır.

Ç. UYGULAMA

1. Hayal ettikleri bir şirket veya ürüne göre seçtikleri çeşitli nesnelerin (sebze, meyve gibi) örnekleriniöncelikle doğal hâli ile çizmeleri ve renklendirmeleri, daha sonra, benzedikleri biçimlere göresadeleştirmeleri gerektiği açıklanır. Seçecekleri renklerle yapmış oldukları sadeleşmiş biçimlerirenklendirebilecekleri söylenir. İki veya üç renkten fazla renk kullanımının çoğaltımda sıkıntılaryaratabileceği hatırlatılır.

2. Öncelikle biçimler sadeleştirilir. Sadeleştirme çalışmalarında ayrıntıya girilmemesi gerektiğihatırlatılır. Öğrencilerden tasarımlarını, biçimler arasında boşluk-doluluk ilişkisini gözeterek guaj boya,keçeli kalem vb. boyalar ile renklendirmeleri istenir. Bunu yaparken tasarımlarına uygun olan çizimve boyama gereçleri, ince-kalın fırçalar ve keçeli kalemleri tercih etmeleri gerektiği hatırlatılır.Öğrencilerden sadeleştirilen biçimlerin konturlarını belirginleştirmeleri istenir.

3. Tercih edilen boyaların ve malzemelerin kullanımı hakkında gerekli rehberlik yapılır (bk. s. 183).

4. Hazırlamış oldukları amblemlere, hayal ettikleri şirketin veya ürünün ismini, amblem ile yazıtipinin bütünlüğünü gözeterek ekleyebilecekleri söylenir. Uygulama aşamasında, öğretmen tarafındanöğrencinin tercihlerini etkileyecek doğrudan yönlendirme yapılmamalıdır.

5. Öğretmen, “mükemmel bir iş” beklentisi içinde olmamalıdır. Çünkü öğretmenin mükemmelliğiile öğrencinin birikiminin getirdiği mükemmellik farklı olabilmektedir.

6. Önemli olan, öğrencinin bu tür bir etkinliğe katılması ve içinden gelerek bir çalışmada yeralabilmesidir. Çalışma sonrasında, öğrencinin yaptığını eleştirmesi, çalışmasının kendi beklentilerinikarşılayıp karşılamadığını ifade etmesi sağlanır.

7. Biten çalışmalar sınıf/okul panolarında sergilenir.

8. Sergileme sonrası çalışmalar ürün dosyasında muhafaza edilir.

9. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir.

10. Uygulama sonrasında malzemeler toparlanır ve çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.

144

D. DEĞERLENDİRME

Notlar

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

1. İşlenişin ölçme ve değerlendirilmesinde “kontrol listesi” kullanılabilir.2. Kontrol listesinde yer alan ölçütler aynı şekilde kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından sınıf



Kontrol Listesi

Açıklama: Aşağıdaki ölçütlerin gerçekleştirilme seviyesini ölçütün karşısında bulunan yere ( ) koyarakişaretleyiniz.

EvetÖLÇÜTLER

Hayır

ÖğrencininAdı ve Soyadı :Sınıfı :

Tarih: Tarih:

Evet Hayır

1. Konuya ilişkin araştırma yaptıve raporlaştırdı.

2. Hazırladığı raporu sundu.


4. Görsel sanat çalışmaları yoluylakendini ifade etti.

5. Sanatçıların, kendisinin ve diğeröğrencilerin sanat çalışmalarınıinceledi.

6. Amacına uygun malzeme seçtive kullandı.

145

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 7Süre : 4 ders saatiÖğrenme Alanı: Görsel Sanat Kültürü, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 1. Doğanın sanat eserinin oluşumundaki rolünü örnekler vererek açıklar (GSK).

3. Sanat eserlerindeki soyut ve somut ifade biçimlerini ayırt eder (GSK).9. Yaptığı çalışmaları sergilemekten ve çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleri, kolajYöntemler : Soru-cevap, araştırma, grup çalışması

A. DERS HAZIRLIĞI1. Öğretmen Hazırlığıa) İzlenimcilik (empresyonizm) sanat akımı ile ilgili bilgi ve görsel doküman derler. Aşağıda özet

bilgiler ve sınırlı sayıda görsel dokümanlara yer verilmiştir.

İZLENİMCİLİK (EMPRESYONİZM): 19. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmış ve bütün sanat dallarınıetkilemiş bir akımdır. Doğadaki unsurların kişinin içinde yarattığı izlenimleri, duygusal izleri yansıtmayıhedefler. Bu akım içerisinde yer alan sanatçılar, doğayı objektif bir gerçek olarak değil kendilerindeyarattığı izlenimini resme (veya edebî esere) aktarırlar.

Resimde izlenimciliğin özellikle ışık ve renkten kaynaklanan görsel izlenimlerin tanımlanmasınaadanmış olduğu söylenebilir. Bu akımı takip edenler tarafından, resmedilen nesne veya olaydan çokgünün belirli bir zamanı, belirli bir ışıkta sanatçı üzerindeki izlenimlere önem verilmektedir. Akımınöncüleri Claude Monet ve Camille Pissarro olarak kabul edilmektedir. Onlara göre sanatçı doğrudandoğruya, gerçeği değil de gördüklerinin kendisinde uyandırdığı duygu ve düşünceleri esas almış ayrıcavarlığın gerçekçiliği ve nesnelliği ikinci plana atılarak kişisel yorum ön plana çıkarılmıştır.

Camille Pissaro,“Montmartre Bulvarı”

Edouard Manet, “Kayıkta Resim Yapan Monet”

146

Pierre-Auguste Renoir, “Tekne Gezisinde Öğle Yemeği”Claude Monet, “St. Lazare Tren Garı”

b) Soyut sanat akımı ile ilgili bilgi ve görsel doküman derler. Aşağıda özet bilgiler ve sınırlı sayıdagörsel dökümanlar kullanımınıza sunulmuştur.

SOYUT SANAT: Soyut sanat genel anlamıyla doğada varolan gerçek nesneleri betimlemek yerine,biçimler ve renklerin, temsilî olmayan veya öznel kullanımı ile yapılan sanata denir. “Nonfigüratif sanat”terimi ile değişmeli olarak kullanılır. 20. yüzyıl başında bu terim, gerçek biçimleri sadeleştirilmiş veyadeğiştirilmiş hâlleriyle imgelere indirgeyen kübist ve fütürist sanatı tanımlamak için de kullanılmıştır.

Temsilî olmayan sanat, aslında bir 20. yüzyıl icadı değildir. İslam ve Musevi geleneklerinde insanlarınresmedilmesinin yasak olması nedeniyle bu kültürlerde süsleme sanatları önemli derecede gelişmiştir.Bunlara örnek olarak gösterilebilecek kaligrafi ve hat sanatı da nonfigüratif sanatlardır. Batı kültüründede soyut tasarımların kökü eskilere dayanır. Bunlara rağmen, soyut sanat süsleme sanatlarından farklıolarak “dekoratif” değil “güzel sanatlar” adı altında incelenir. Bunun nedeni, soyut sanat eserinin kendibaşına, sanatçının sadece eserin kendisine yoğunlaşmasıyla ortaya çıkmasıdır.

Wassily Kandinsky, doğadaki dinamik kuvvetlerle uğraşarak madde hakkında bilgimizi artıran biliminyanında, sanatın görsel dünyanın ardındaki spiritüel güçleri göstermesi gerektiğine inanıyordu. Kandinskyile Kasimir Malevich ilk defa tamamen soyut olarak nitelendirilebilecek resimler yapmışlardır.

Konstrüktivizm (1915) ve De Stijl (1917) soyutlamayı heykel ve mimarinin üçüncü boyutuna taşımışparalel akımlardır. 1940'lardan 1960'lara süregelen Soyut dışavurumculuk ve 1960'larda yaygın olanop-art, minimalizm akımları da soyut sanat akımlarıdır. Günümüzde ise sanat eserlerinin genel olarakakımlardan bağımsız olarak incelenmesi yaygındır. Buna örnek olarak Gerhard Richter'in aynı dönemlerdeyapıp bir arada sergilediği tamamen nonfigüratif resimler ile fotogerçekçi resimler gösterilebilir.

Doğa görüntülerine bağlı olmayan bu sanat akımı, 20. yy.ın resim ve heykel anlayışında yeni birdünya görüşüdür. Soyut sanat, eşya, doğa ve canlıların görünüşlerinden faydalanmayı reddedip resimderenk, çizgi ve düzlemleri düzenleyerek bunlarla heyecan verici kompozisyonlara ulaşmayı amaçlar.Soyut sanatı ilk ortaya atan 1910 yılında ilk eserini veren Kandinsky olmuştur. Soyut sanat ile nonfigüratifsanatı birbirinden ayrı tutmak sorun olmuştur. Bu sanatın başlangıcı doğadandır, sonu ise doğadantamamen uzaklaşmıştır. Oysa nonfigüratifte, başlangıçtan itibaren, doğaya bağlı olmadan bir çalışmasöz konusudur. Bu akımın öncü sanatçıları, Kandinsky ve Mondrian'dır.

147

Piet Mondrian, “Kompozisyon”Paul Klee, “Senecio”

Paul Jackson Pollock, “Pollock’un Evreni”Alexander Calder, “Düzenleme”

c) Bilgi ve görsel dokümanı sunum için hazırlar.ç) Ders için seçilen müzik CD’sini sınıfa getirir.d) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemlerini alır (bk. s. 195).

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal Hazırlıka) Öğrencilere bir hafta öncesinden “doğanın sanata ve sanat eserinin oluşumuna ne gibi katkılar

sağladığını” düşünmeleri ve bu konuda araştırma yaparak gelmeleri söylenir.b) Öğrencilerin yaptıkları araştırmaları ve araştırmalarını destekleyecek görsel dokümanları

dosyalamaları istenir.2.2. Teknik Hazırlıka) Araç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, parmak boya, akrilik, guaj boya) veya pastel

boya fırça, su, su kabı, resim kâğıdı, renkli kartonlar, resim kalemi (HB kurşun kalem), kâğıt makası,yapıştırıcı, tutkal vb. (Boyalar seçimliktir.)

b) Temizlik gereçleri: Sıraların üzerine serilmek üzere muşamba örtüler, koruyucu önlük vb.

148


1. Öğrencilerin yaptıkları araştırmaları sunmaları ve düşüncelerini rahatça paylaşmaları için uygunortam hazırlanır. Öğrencilere doğanın sanat eserinin oluşumunda “ilham” olduğu, hemen hemen hersanat akımında doğanın kendisinden olmasa bile yine doğada var olan renk ve formlardan esinlenerekeserler verildiği, biçimsel özellikleri bakımından doğanın sanat eseri için vazgeçilmez bir kaynak olduğuvb. bir sonucuna varmaları için rehberlik ve yönlendirme yapılır. Ancak sanat eserinin arka planında(tinsel içeriğinde) durumun farklı olabileceği, sanatçının aslında yine doğanın bir parçası olan kendisindenya da sadece biçim ve renkleri ön plana çıkarmak için kendi armonisini yarattığı düzenlemeler olabileceğide vurgulanır.

2. Öğretmen tarafından daha önceden hazırlanmış olan empresyonizm sanat akımı sunusu öğrencilerlepaylaşılır. Aşağıdaki sorular yöneltilerek doğanın bu sanat akımındaki eserlerin oluşumundaki rolütartışılır:

Burada ne/neler görüyorsunuz?Bu resimlerin konuları ne olabilir?Sizce sanatçı/sanatçılar neden böyle bir konu seçmiş olabilir?Bu eser/eserler günlük hayatta karşılaştığımız konu ve görüntüleri yansıtıyor mu? Nasıl?Bu eserlerin oluşumuna doğanın etkisi ne olabilir? Tartışınız.3. Öğretmen soyut sanat akımına ait görselleri ve hazırladığı sunuyu öğrencilerle paylaşır. Aşağıdaki

soruları yönelterek soyut ve somut ifade biçimlerini eserler üzerinde örneklendirmeye çalışır.Burada ne/neler görüyorsunuz?Gördükleriniz günlük hayatta karşılaştığınız görünümlere, şekillere ya da biçimlere benziyor mu?Sizce sanatçı neden böyle bir ifade yolu seçmiş olabilir?Bu eserlerin oluşumunda doğanın etkisi var mıdır? Varsa ne olabilir? Tartışınız.

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Öğrencilerin gösterilen eserler üzerinde duygu ve düşüncelerini paylaşmalarına imkân verildikten

sonra bu iki eser grubunun hangi sanat akımlarına ait oldukları ve bu akımlar hakkında kısaca bilgiverilir.

2. Öğrencilere hangi üslubun onlara daha ilgi çekici ve güzel geldiği sorulur. Öğrenciler nedenleriile birlikte bu soruyu yanıtlarlar.

3. Okul bahçesindeki/sınıftaki gruplardan birine rehberlik yapmak üzere diğer öğretmenlerden yada yöneticilerden yardım istenir.


Ç. UYGULAMA1. Okul bahçesinde çalışanlar, gün ışığının o anki durumundan faydalanıp görünümleri gerçekçi

olarak kendi ruh hâllerini de yansıtacak biçimde hızlıca uygulama yaparlar.2. Sınıftaki öğrenciler ise tamamen renk, şekil, çizgi vb. tasarım elemanlarını kullanarak herhangi

bir şeye benzetme kaygısı gütmeden, estetik bir düzenleme yaparlar (Boya tercihi öğrenciye bırakılır.). 3. 40 dakikanın sonunda çalışmalar sınıfta toplanır. Paspartulanıp etiketlenir.

4. Bir sonraki derste, sınıf duvarlarına asılan bu çalışmaların her birinin önünde sırasıyla durularaköğrencilerden ne gördükleri, gördüklerini nelere benzettikleri, hangi renklerin baskın olarak kullanıldığıkonusunda kimseyi rencide etmeden görüş belirtmeleri istenerek çalışmalar sınıfça çözümlenmeyeçalışılır. Bu esnada çalışmanın sahibi ne anlatmak istediğini asla açıklamaz. Arkadaşlarının, öğretmenininyorum ve eleştirilerini tarafsızca, nezaketle ve hoşgörüyle dinler (Bu konuda etkinlik başlamadan önceöğretmen mutlaka uyarı yapmalı, neden bir eser/öğrenci çalışmasının sahibi tarafından açıklanmamasıgerektiğini iyice anlatmalıdır.).

5. Çalışmalar okul/sınıf panolarında sergilenir.6. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgünlüğünü etkileyecek doğrudan

yönlendirme yapılmaz.7. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrasında malzemeler

toplanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.

149

D. DEĞERLENDİRME

Notlar

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................







Çok İyi(5)


DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

1. Konu ile ilgili araştırma yaptı.

2. Yaptığı araştırmayı veedindiği görselleri dosyaladı.

3. Dosyaladığı görsel dokümanve bilgileri sundu.

4. Konuya uygun malzemegetirdi.

5. Çalışmasını sergiye hazırhâle getirdi.

6. Çalışmasını seçtiği akımınözelliklerine uygun olaraktamamladı.


TOPLAM

GENEL TOPLAM

150

DERS PLANI

Ders : Görsel SanatlarSınıf : 7Süre : 4 ders saatiÖğrenme Alanı : Müze Bilinci, Görsel Sanatlarda BiçimlendirmeKazanımlar : 3. Tarihî eserlerin ve kültürün taşıyıcısı niteliğindeki sanat eserlerinin kayıt altına

alınmasının gerekliliğini ve önemini fark eder (MB).4. Sanat eserinin özelliklerini kavrar (MB).5. Tarihî eserin özelliklerini açıklar (MB).8. Tarihî eserlerimize sahip çıkılmasının herkes için bir ulusal görev olduğunu benimser (MB).11. Tarihî eserlerin müzelere teslim edilmesi gerektiğinin bilincine ulaşır (MB).9. Yaptığı çalışmaları sergilemekten ve çevresindekilerle paylaşmaktan haz alır (GSB).

Teknikler : Renkli resim teknikleriYöntemler : Soru-cevap, araştırma, grup çalışması, drama

A. DERS HAZIRLIĞI1. Öğretmen Hazırlığıa) “Sanat eseri” ve “tarihî eser” kavramları ve bunların özellikleri hakkında farklı kaynaklardan bilgi

derlenir.b) Tarihî eserlerin ve sanat eserlerinin kayıt altına alınması ve müzelere teslim süreci araştırılır ve

varsa görsel dokümanlar edinilir.c) Çok sayıda tarihî eser ve sanat eserine ait fotoğraf, kart, röprodüksiyon vb. derste sunmak üzere

hazırlanır.ç) Eser örneklerine ait bilgiler (konusu, kullanılan renkler, şekiller, çizgiler vb.) küçük kartlara yazılarak

bir poşetin içinde sınıfa getirilir.d) Değerlendirme kriterleri ders öncesinde öğrencilere bildirilir.e) Ders için seçilen müzik CD’si sınıfa getirilir.f) Ders ile ilgili gerekli güvenlik, sağlık ve temizlik önlemleri alınır (bk. s. 195).

2. Öğrenci Hazırlığı2.1. Düşünsel ve Duyuşsal HazırlıkDers öncesinde bir ya da iki öğrenci, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nu

İnternetten bularak çıktısını alır. Kanun, sınıfın tümüne çoğaltılarak dağıtılır. Öğrencilerden bu Kanun’uokuyarak derse gelmeleri istenir.

2.2. Teknik HazırlıkAraç ve gereçler: Su bazlı boyalar (sulu boya, parmak boya, akrilik, guaj boya) veya pastel boya,

fırça, su, su kabı, resim kâğıdı, renkli kartonlar, resim kalemi (HB kurşun kalem), kâğıt makası,yapıştırıcı, tutkal vb.


B. UYARANLAR (MOTİVASYON)1. Sanat eseri ve tarihî eser örnekleri tahtaya ya da panoya sınıfın tümünün rahatlıkla görebileceği

biçimde asılır.2. Öğretmen sıraların arasında gezerken rastgele seçtiği öğrencilere kartlardan birer tane çektirir.

Kartı çeken öğrenci kartın üzerindekileri yüksek sesle okur ve öncelikle hangi eser olduğuna; dahasonra da bunun tarihî eser mi, sanat eseri mi olduğuna karar verir. Öğretmen hem tarihî değere sahiphem de sanat eseri niteliği taşıyan eserleri de mutlaka bu örneklerin içine serpiştirmelidir. Böylelikleöğrencilerin konuyu kavraması ve analiz yapabilmeleri daha kolay olur.

151

C. BİLGİYİ PAYLAŞMA1. Drama: Öğrencilerin her birinin rolü ve repliği daha önceden hazırlanır ve öğrencilere hazırlanmaları

için yeterli süre verilir. Eseri bulan kişi en yakın müze müdürlüğüne götürür. Müze müdürü istersebulduğu eseri müzeye hediye edebileceğini ya da biçilecek değere göre müzeye satabileceğini söyler.Eğer kişi satmaya karar verirse hemen uzmanlıklarına göre bir komisyon kurulur ve bu komisyon esereyaşı, ender bulunuşluluğu, özgünlüğü vb. özelliklerine göre bir paha biçer. Müze müdürü olanaklarıdeğerlendirerek var olan şartlar dâhilinde eseri bu müzede sergiler, mümkün değilse Kültür Bakanlığıile yazışmalar yapar ve gerekiyorsa eserin naklini ister. Rol almayan diğer öğrenciler izleyici konumundadırlar.

2. Dramanın sonunda her bir öğrenciye rollerini oynarken ne hissettikleri sorulur. Öğrenciler böyleliklebaşkalarının yerine kendilerini daha iyi koyarlar (empati yaparlar).

3. İzleyicilere oyunu değerlendirmeleri için söz verilir.4. Eğer arzu edilirse “tarihî eser kaçakçılığı” ile ilgili bölümler de eklenerek oyunun kapsamı

genişletilebilir.5. Öğretmen tüm öğrencilere teşekkür eder. Bir sonraki derste bir eserin bulunduğu andan müzeye

götürülüş sürecine kadar yaşanabilecekleri konu alan bir resim yapacakları söylenerek malzemelerinihazırlamaları istenir.


3. Öğretmen, bir sonraki derste tarihî eser ya da sanat eserini bulunduğu yerden alıp müzeyeulaştırma sürecinde yaşanabilecekleri ve bu süreçte başvurulması gereken mercileri canlandıracaklarınısöyler. Bunun için öğrencilerden yardım ister. Öncelikle her öğrencinin elinde bulunan ve daha öncekiderste okudukları 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’ndan ilgili bölümleri bulmalarınısöyler. Öğrencilerle birlikte rol dağılımı yapılır. Hikâye de öğrencilerle birlikte yine bu ders saatindeoluşturulur.

Ç. UYGULAMA1. Öğrenciler seçtikleri enstantaneyi aslına uygun “gerçekçi” bir üslupla resmetmeye çalışırlar.2. Kullanılacak malzeme öğrencinin tercihine bırakılmalı, öğretmen teknik hakkında gerekli

yönlendirmeyi yapmalıdır.3. Çalışmalar bittikten sonra paspartulanan resimler mutlaka etiketlenmelidir.4. Etiketlen çalışmalar öncelikle okul, mümkün değilse sınıf panosunda mutlaka sergilenir.5. Sergilenen çalışmalar daha sonra ürün dosyasında muhafaza edilir.6. Uygulama aşamasında öğretmen tarafından öğrencinin özgünlüğünü etkileyecek doğrudan

yönlendirme yapılmaz.7. Uygulama süresince temizlik ve güvenlik önlemleri gözetilir. Uygulama sonrasında malzemeler

toplanarak çalışma ortamının temizlenmesi sağlanır.

152

D. DEĞERLENDİRME







153

Çok İyi(5)


DERECELER

İyi(4)

Orta(3)


Başarısız(1)

1. Konu ile ilgili araştırma yaptı.

2. Kart oyununa katıldı.

3. Drama çalışmalarına katıldı.

4. Derse uygun araç-gereçseçti ve bunları derste hazırbulundurdu.

5. Sanat eserinin özelliklerinikavradı.

6. Tarihî eserin özellikleriniaçıkladı.

7. Konuya uygun resim yaptı.


9. Resmi sergiye hazır hâlegetirdi.

TOPLAM

GENEL TOPLAM

Documents

Görsel Sanatlar Program ve Öğretmen Klavuz Kitabı