Upload
vuhanh
View
234
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
คมอการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต
(Guideline on Hemovigilance)
ฉบบพมพครงท 1 (1st edition)
ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย
ถนนองรดนงต เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330
โทร. 0 2263 9600-9, 0 2252 4106-9 โทรสาร 0 2255 5558
www.redcross.or.th, www.blooddonationthai.com
คาอธบายภาพหนาปก
ทมา: Hemovigilance
An effective tool for improving transfusion safety
Edited by Rene' R.P. de Vries and Jean-Claude Faber. 2012. page 6
Figure 2.1 This picture, from an edition printed in Brussels in 1649 and kept in the library of Leiden
University, the Netherlands, is from Saavedra's Idea de un Principe Politico Christiano (Idea of a Political-
Christian Prince) (http:www.emblematica.com/en/cd01-saavedra.htm).
The lion was a symbol of vigilance because he needs little sleep. If he dose sleep, it was believed that he
was doing so with his eyes open because he knows that he is not safe in his majesty (non majestate
securus). Reproduced from Biblitotheca Thysiana with permission from Leiden University Library.
พมพครงท 1 พ.ศ. 2558
จานวนพมพ 2,000 เลม
ลขสทธ ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย
การคดลอกสวนใดๆ ในหนงสอเลมนไปเผยแพรทกรปแบบตองไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจาก
ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย ยกเวนการอางถงขอความอนเปนอญพจนเพอการศกษาหรอวจารณ
พมพท : หางหนสวนจากด อดมศกษา
78 ซอกตรอกไข ถ.บารงเมอง แขวงสาราญราษฎร เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200
โทร.0 2222 2435, 0 2222 2762 โทรสาร 0 2224 8823
ออกแบบปกโดย : นายนฤพนธ สขพราหมณ
คานา โลหตเปนสงจาเปนทใชในการรกษาผปวยตามขอบงช ซงยงไมมววฒนาการใดมา
แทนท การบรจาคโลหตอาจพบภาวะแทรกซอนกบผบรจาค สวนการใหเลอดแกผปวยกอาจเกด
ภาวะแทรกซอนไดจากสาเหตตางๆ จงจาเปนตองมระบบการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต การ
เฝาระวงความปลอดภยของโลหตหรอ Hemovigilance เกดขนเพอใหมการเฝาระวงทกๆขนตอนของ
งานบรการโลหตซงอาจแบงออกไดเปนการเฝาระวงภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหตในผบรจาค
โลหต และการเฝาระวงภาวะแทรกซอนจากการรบเลอดในผปวย
สภากาชาดไทยไดแตงตงคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตแหงชาต
ประกอบดวยแพทยและนกวชาการทมความร มประสบการณดานบรการโลหต รวมกนดาเนนงาน
และผลกดนใหเกดระบบการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต โดยมศนยบรการโลหตแหงชาตเปน
แกนกลาง คณะกรรมการฯไดจดทา “คมอแนวทางการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต (Guideline
on Hemovigilance) ขน ประกอบดวยการกาหนดคาจากดความของภาวะแทรกซอนจากการบรจาค
โลหต ภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด กาหนดระดบความรนแรงของภาวะแทรกซอน การจดระดบ
ของความเกยวพนกบการเปนสาเหตใหเกดภาวะแทรกซอน (Grading of imputability) จดทาแบบ
รายงานภาวะแทรกซอนพรอมคาอธบาย และสรางกระบวนการดาเนนงานการเฝาระวงความ
ปลอดภยของโลหต (Hemovigilance work flow process and reporting system) โดยอางอง
ตามองคกรทเกยวของกบงานบรการโลหตระดบสากล
ทงน คมอนมวตถประสงคหลกใหผปฏบตงานไดใชคาจดความในการรายงาน
ภาวะแทรกซอนใหสอดคลองกนเ ปนหมวดหมเ ดยวกนท วประเทศ เ พอท จะนารายงาน
ภาวะแทรกซอนไปวเคราะหเปรยบเทยบกนไดอยางเปนระบบ คมอนจงมไดจดทารายละเอยด
เกยวของกบสาเหต กลไกพยาธสภาพ ตลอดจนการรกษา ซงผปฏบตงานสามารถคนควาไดจากตารา
เวชศาสตรบรการโลหต (Transfusion medicine) ฉบบอนๆ
คณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตแหงชาต จะจดอบรมการใชคมอและ
วธการรายงานภาวะแทรกซอนตามคาจากดความของ Hemovigilance ใหแกโรงพยาบาล เพอใหเกด
ความเขาใจและเกดความรวมมอในการสรางระบบเฝาระวงความปลอดภยของโลหตใหเกดขนอยาง
ยงยนในประเทศไทย นบเปนอกกาวหนงของการของการพฒนาดานการแพทยและการสาธารณสขซง
จะเปนผลดแกผปวยและประชาชน
ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย
มนาคม 2558
(ก)
สารบญ
เรอง หนา
บทนา การเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต 1
สวนท 1 ภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต 9
ก) การแบงหมวดหมและคาจากดความภาวะแทรกซอนของการบรจาคโลหต 10
1. ภาวะแทรกซอนทมอาการและอาการแสดงเฉพาะท 10
2. ภาวะแทรกซอนทมอาการและอาการแสดงทวไป 12
3. ภาวะแทรกซอนทเกดจากการทา apheresis 13
4. ภาวะแทรกซอนอนๆจากการบรจาคโลหต 14
ข) การจดระดบของความเกยวพนกบการเปนสาเหตใหเกดภาวะแทรกซอน 15
ค) คาจากดความทเกยวของอนๆ 17
สวนท 2 ภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด 19
1. เหตการณไมพงประสงค 20
2. Hemolytic transfusion reactions 26
3. Non hemolytic transfusion reactions 29
4. Transfusion-transmitted infection 33
5. ความรนแรงของภาวะแทรกซอนและปฏกรยาจากการรบเลอด 35
6. การจดระดบของความเกยวพนกบการเปนสาเหตใหเกดภาวะแทรกซอน 37
สวนท 3 กระบวนการดาเนนงานและการรายงานการเฝาระวงความปลอดภย 39
ของโลหต
ก) เครอขายทเกยวของของประเทศไทย 40
ข) กระบวนการดาเนนงานตามปกต 41
ค) การรายงานกรณเรงดวน 42
ง) บทเฉพาะกาลและทางเลอกในการปฏบต 43
สวนท 4 แบบรายงานภาวะแทรกซอน 47
เอกสารอางอง 52
รายชอคณะกรรมการและอนกรรมการ 54
(ข)
สารบญตาราง แผนภม และแบบรายงาน
เรอง หนา
ตารางท 1 เหตการณไมพงประสงค (Adverse event, AE) 22
ตารางท 2 Hemolytic transfusion reactions (HTR) 27
ตารางท 3 Non hemolytic transfusion reactions (NHTR) 31
ตารางท 4 Transfusion-transmitted infection (TTIs) 34
ตารางท 5 การจาแนกระดบความรนแรงของภาวะแทรกซอน 36
ไมพงประสงคจากการรบเลอด (IHN/SHOT/BCSH)
ตารางท 5.1 การจดระดบความรนแรงของปฏกรยาเมดเลอดแดงแตก 37
หลงไดรบเลอด (Severity grades for hemolytic transfusion
reactions)
ตารางท 6 การจดระดบของความเกยวพนกบการเปนสาเหตใหเกดภาวะ 38
แทรกซอน (Grading of imputability)
แผนภมท 1 แผนภมแสดงความสมพนธของ Adverse event, Incident, 21
Near miss และ Adverse reaction
แผนภมท 2 ขนตอนการรายงานคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภย 45
ของโลหตระดบชาต (workflow process)
แบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (NHV1) 48 แบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด (NHV2) 50
(ค)
บทนา
การเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต
National Hemovigilance
1
2
การเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต
National Hemovigilance
โลหตมคณประโยชนในการรกษา สามารถชวยชวตผปวย แตกอาจทาใหเกดอาการไมพง
ประสงคอยางรายแรงจนเปนเหตทาใหผปวยเสยชวต จากการเรยนรขอมลในอดตพบวาเหตการณไม
พงประสงคทเกดจากการใชยาสามารถควบคมและปองกนได ดวยวธการสาคญคอระบบการเฝา
ระวงตดตามปฏกรยาไมพงประสงคทเกดจากการใชยา ตงแตป พ.ศ.2516 ไดเกบรวบรวมอาการไม
พงประสงคและอบตการณทพบ เพอวเคราะหหาสาเหต รวมทงพฒนาวธการในการแกไขเยยวยาผล
ทเกดขนจากการใชยาอยางไมเหมาะสม และหามาตรการปองกนไมใหเกดเหตการณเชนนนซา
รปแบบการดาเนนงานดงกลาวจงไดพฒนาใหเปนตนแบบของการเฝาระวงความปลอดภยในการใช
โลหต
ในเวลา 20 ปตอมาบางประเทศ ไดนาระบบการเฝาระวงอาการไมพงประสงคทใชกบยามา
ใชกบงานบรการโลหต ระบบการเฝาระวงนซงในทนจะขอใชคาวาระบบ Hemovigilance (HV)
ระบบ HV ไดขยายไปครอบคลมหวงโซการบรการโลหต (blood transfusion chain) กลาวคอ เรม
ตงแตผบรจาคโลหต (donor vigilance) กระบวนการรบบรจาคโลหต ผลตภณฑโลหต กระบวนการ
การใหโลหต และผปวยทรบโลหต ระบบHV นไดแพรหลายไปทวทกภมภาคของโลก
เหตผลของการจดทาระบบ HV ในการใชโลหต สวนประกอบโลหตและผลตภณฑโลหต ก
เพอเปนการสรางความตระหนกในการเกดเหตการณทไมพงประสงคอนเนองมาจากการใหโลหต ทา
ใหเพมความเขาใจในภาวะแทรกซอนของการใหโลหต สามารถชชดและจดลาดบไดวาจะตอง
ปรบปรงเปลยนแปลงในเรองใด ซงจะนาไปสการปรบปรงความปลอดภยของโลหตอยางตอเนอง
รวมทงสามารถนาไปพฒนาเปนคาแนะนา แนวปฏบต ตลอดจนถงการตดสนใจ และการกาหนด
นโยบายบรการโลหตของประเทศ
ประวตความเปนมาของระบบการเฝาระวงปฏกรยาไมพงประสงคของงานบรการโลหต
(Hemovigilance milestones)
ประเทศตางๆไดจดทาระบบการเฝาระวงปฏกรยาไมพงประสงคจากงานบรการโลหตหรอ
national HV ตามลาดบคอ
3
ตงแต พ.ศ.2536 ประเทศฝรงเศสเรมจดทาระบบ HV เปนประเทศแรก โดยไดกาหนดเปน
กฎหมายเกยวกบความปลอดภยในการใหโลหตแกผปวย
พ.ศ.2539 ประเทศองกฤษ ไดจดทาระบบเฝาระวงทเรยกวา Serious Hazards of Blood
Transfusion หรอ SHOT อยางเปนทางการขน
พ.ศ.2545 กลมประเทศประชาคมยโรป จดตงเครอขายระบบการเฝาระวงตดตามปฏกรยาไม
พงประสงคหลงไดรบโลหต (European Haemovigilance Network) ขนและตอมาไดขยายไป
ครอบคลมประเทศอนๆ สรางเครอขายเปนระดบสากล (International Haemovigilance
Network) โดยไดรวมประเทศ ออสเตรย เบลเยยม โครเอเชย เดนมารก ฟนแลนด ฝรงเศส เยอรมน
กรซ ไอซแลนด อตาล ไอรแลนด ลกเซมเบรก มอลตา นอรเวย โปรตเกส สโลเวเนย สวเดน สเปน
สวตเซอรแลนด เนเธอรแลนด สหราชอาณาจกร ออสเตรเลย แคนาดา ญปน นวซแลนด สงคโปร
แอฟรกาใต และสหรฐอเมรกา โดยมองคกรหลกทเปนแกนนาไดแก International Society
of Blood Transfusion (ISBT), European Haemovigilance Network, International
Haemovigilance Network, American Association of Blood Banks (AABB), และองคการ
อนามยโลก (WHO)
EU Directive 2002/98/EC ไดจดทาขอกาหนด สาหรบ ระบบ HV และในปเดยวกนไดจดตง
เครอขายเพอทากจกรรมรวมกน รวมทงกาหนดคานยามใชรวมกนเพอประโยชนในการเปรยบเทยบ
ขอมลในชวงเวลาตางๆ ตดตามผลการเปลยนแปลงขอกาหนด นโยบายและรวมทงการเปรยบเทยบ
ผลสมฤทธระหวางประเทศเพอเปน มาตรฐานเปรยบเทยบในการปฏบตงาน
พ.ศ.2548 EU Directive 2005/61 เรมใชขอกาหนดอยางเปนทางการสาหรบระบบ HV ใน
ประเทศสมาชกประชาคมยโรป
ประเทศสหรฐอเมรกาเรมจดทาระบบนในป พ.ศ.2549 และในปพ.ศ.2551 ไดประกาศจดตง
ระบบ Biovigilance ซงครอบคลมการใช cells และ tissues เขาไปดวย
การดาเนนงาน
ประเทศตางๆไดจดตงองคกรเพอทาหนาทรบผดชอบดาเนนการระบบ HV โดยแตละประเทศ
จะมความแตกตางกน กลาวคอ ประเทศเยอรมน ฝรงเศส และสวตเซอรแลนด องคกรทรบผดชอบ
4
ระบบ HV คอองคกรควบคมเกยวกบโลหตของประเทศ (blood regulator) ประเทศสงคโปร ญปน
แอฟรกาใต และเดนมารก องคกรทรบผดชอบระบบ HV คอ หนวยงานทผลตและบรการโลหต
(blood manufacturer) ประเทศเนเธอรแลนดและองกฤษมสมาคมวชาชพเปนผรบผดชอบ
ประเทศแคนาดา กระทรวงสาธารณสขรบ ผดชอบ ประเทศสหรฐอเมรกา จดระบบ
USA-Biovigilance Network ทดาเนนการโดยภาครฐและเอกชนเปนหนสวนรบผดชอบรวมกน
สาหรบประเทศไทย ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย และกระทรวงสาธารณสขเปน
ผรบผดชอบจดสรางและพฒนาระบบ HV ตามนโยบายบรการโลหตแหงชาต พ.ศ. 2553
ชอระบบและการรายงานของประเทศตางๆ
การเรยกชอระบบการเฝาระวงความปลอดภยของการใหโลหตนน ประเทศสวนใหญ ไดแก
ประเทศฝรงเศส ออสเตรย อตาล เดนมารก และสงคโปร เรยกวา Hemovigilance บางประเทศใช
ชอเฉพาะ เชน ประเทศองกฤษ เรยกวา SHOT (Serious Hazards of Blood Transfusion)
เนเธอรแลนด เรยกวา TRIP (Transfusion Reaction in Patient) และแคนาดา เรยกวา TTISS
(Transfusion Transmitted Injuries Surveillance System)
เพอปองกนปญหาทางกฎหมายทเกดจากการรายงานในประเทศ การสงรายงานสวนใหญจง
ปกปดชอสถาบนทรายงาน และสวนนอยทใหสงรายงานโดยไมตองระบชอสถาบน ทกระบบไมมการ
ลงโทษผกระทาความผดหรอบกพรอง การรายงานเกอบทงหมดเปนแบบสมครใจ ยกเวนประเทศ
ฝรงเศสประเทศเดยวทใชกฎหมายบงคบใหตองรายงานอบตการณทกราย เนองจากระบบ HV เปน
ตามความสมครใจ จงพบวามอตราการรายงานคอนขางตาในทกประเทศ โดยเฉพาะในระยะแรกเรม
ดงนนการใหการศกษา ความร และความเขาใจแกผปฏบตงานจงมความสาคญและจาเปน
โดยเฉพาะอยางยง เพอทาใหผเขารวมโครงการเหนวาไดนาผลการวเคราะหขอมลไปใชประโยชนใน
การแกปญหาไดอยางเปนรปธรรมและมผลดตองานบรการโลหตขององคกรและประเทศนนๆ
ประโยชนของระบบ Hemovigilance
เมอมการเฝาระวงความปลอดภยในทกขนตอนของหวงโซของงานบรการใหโลหต เราสามารถ
ใชประโยชนจากขอมลเหลานเพอชวยในการระบหรอกาหนดประเดนปญหา โดยพจารณาจาก
ความถและความรนแรงหรอความสาคญของเหตการณ นาไปวเคราะหสาเหต ทาใหสามารถกาหนด
5
มาตรการไปพฒนาระบบการทางานใหมความปลอดภยมากขน หรอกาหนดเปนนโยบายใหมเพอ
แกปญหาทประสบอยรวมทงสามารถใชตดตามประสทธผลของการแกไขปรบปรง ตวอยางทเหนได
ชดเจน ไดแก ประเทศฝรงเศสและแคนาดาไดแกไขเรองการสอบกลบขอมล (traceability)
ของการใหเลอดผดหม (ABO mistransfusion) และการปนเปอนเชอแบคทเรย (bacterial
contamination) ประเทศองกฤษไดแกไขเรอง ABO mistransfusion และ TRALI (Transfusion-
related acute lung injury) โดยประเทศองกฤษไดกาหนดนโยบายใหมใหใชพลาสมาเฉพาะของผ
บรจาคเพศชายเทานน ซงนโยบายนสามารถลดอตราการเกด TRALI ไดอยางชดเจนเนองจากสาเหต
สวนใหญของ TRALI เกดจาก HLA antibody ทมกพบในผหญงทเคยตงครรภมากอน
การสรางและพฒนาระบบ Hemovigilance ระดบชาต (National Hemovigilance)
ประเทศไทยมศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทยเปนองคกรหลกในการจดหาโลหต
และจดทาสวนประกอบโลหตชนดตางๆ เพอแจกจายใหกบโรงพยาบาลตางๆทวประเทศ นอกจากน
ยงจดทาการแปรรปพลาสมาเปนผลตภณฑพลาสมาเพอใชกบผปวยโรคและภาวะตางๆ จงมความ
จาเปนทจะตองจดทาระบบ HV เพอสามารถนาไปสการพฒนาปรบปรงดานความปลอดภยของ
โลหต และงานบรการโลหตในภาพรวมของประเทศตอไป
การรเรมระบบ HV ของศนยบรการโลหตแหงชาตนน ดานผบรจาคโลหต ฝายเจาะเกบโลหต
ไดเกบขอมลผบรจาคทเกดปฏกรยาจากการบรจาคโลหตทกราย ทงภายในศนยบรการโลหต
แหงชาตและหนวยเคลอนท ซงไดตพมพเผยแพรสถตระหวาง พ.ศ.2552–2554 และในพ.ศ.2554-
2555 ศนยบรการโลหตฯไดจดทาโครงการนารองเพอใหผบรจาคโลหตตอบแบบสอบถามกลบ
หลงจากบรจาคโลหตไปแลว 1 สปดาหเพอใหไดขอมลปฏกรยาทเกดขนทงทนท ระหวาง และหลง
บรจาค รวมกบทอาจเกดลาชา (delayed reactions) รวมทงการสอบถามถงพฤตกรรมการดมนา
กอนการบรจาคโลหต และการรบประทานธาตเหลกเสรมหลงการบรจาคโลหต ผลทไดจากขอมล
เหลาน สามารถนามาปรบเปลยนกลยทธในการปฏบตงานเพอเพมประสทธผล และพฒนาจาก
โครงการนารองมาเปนโครงการถาวรตอไป สาหรบผปวยทรบโลหต คณะอนกรรมการวชาการ ใน
คณะกรรมการจดหาและสงเสรมผใหโลหตของสภากาชาดไทย ไดสารวจขอมลการเกดปฏกรยาจาก
การรบโลหตของโรงพยาบาลระดบตางๆทงในกรงเทพฯและตางจงหวด ซงแตละโรงพยาบาลได
6
บนทกเกบขอมลเหลานอยแลวในระบบคณภาพของโรงพยาบาล และรายงานอตราการเกดอาการท
ไมพงประสงคจากการรบเลอด รวมทงเหตการณการตดเชอหลงการรบเลอดทไดผานการตรวจตาม
มาตรฐานแลวซงพบการตดเชอทอาจเกดจากการไดรบเลอดในระยะ window period ระหวาง
พ.ศ. 2544-2551 เปนระยะเวลา 8 ป
อยางไรกตามการสารวจขอมลทผานมาพบวาอตราการตอบแบบสารวจขอมลมนอยคอ
ประมาณรอยละ 20–40 ของแบบสอบถามทงหมดทสงออก ขอมลทไดจงไมสามารถสะทอนความ
เปนจรง ศนยบรการโลหตแหงชาตจงยตการสารวจขอมลนารอง แลวพจารณายกระดบการเฝาระวง
ความปลอดภยของโลหตใหเปนภารกจระดบชาต ทตองอาศยความรวมมอจากทกฝายทเกยวของ
ตามนโยบายบรการโลหตแหงชาต พ.ศ. 2553 ทระบเรองมาตรการเพอทาใหมนใจในความปลอดภย
ของโลหตวาตองมการจดตงคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยในการใชโลหต (National
hemovigilance committee) ดงนนสภากาชาดไทยจงไดแตงตงคณะกรรมการเมอวนท 7
พฤศจกายน พ.ศ. 2555 เพอสรางและพฒนาระบบ HV ตอไป
สรป
กญแจสาคญทจะทาใหระบบการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตสมฤทธผล เรมจากตอง
กาหนดเปนนโยบายในทกระดบตงแตระดบชาต ระดบกระทรวง กรม กอง และสถาบนตางๆท
เกยวของ ใหความรความเขาใจแกบคลากรทเกยวของทกระดบในทกองคกร เพอสรางความ
ตระหนกถงความเสยงทเกดขนในหวงโซของการบรการโลหต ทตองปลอดภยทงผบรจาคโลหตและ
ผปวยทรบเลอด และสรางความเขาใจอยางถองแทวาไมใชทาเพอประโยชนของผใดหรอองคกรใด
โดยเฉพาะ โดยจะตองทาใหทกฝายเหนประโยชนอยางไมมขอสงสยในการนาผลการวเคราะหมา
กาหนดเปนนโยบายเพอแกไขปญหา และเพอความปลอดภยของโลหตทจะใหแกผปวยรวมกน ทา
ใหมความเตมใจในการนาระบบ HV ไปใชอยางครอบคลมเพอใหไดขอมลทมากพอทสามารถสะทอน
ปญหาหรอนามาตงเปนโจทยตางๆ เพอวเคราะหหาทางแกไขและปองกน รวมทงนามาพฒนางาน
บรการโลหตอยางตอเนอง ผลลพธคองานบรการโลหตของประเทศในภาพรวมมความปลอดภย
ยงขน.
7
8
สวนท 1
ภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต
(Complications related to blood donation)
9
ภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต
(Complications related to blood donation)
ก) การแบงหมวดหมและคาจากดความภาวะแทรกซอนของการบรจาคโลหต
1. ภาวะแทรกซอนทมอาการและอาการแสดงเฉพาะท (Complications mainly with local
symptoms) หมายถงภาวะแทรกซอนทเกดขนโดยตรงจากการแทงเขมเพอเจาะเกบโลหต ซงอาจ
แสดงอาการทมเลอดออกนอกหลอดเลอด หรอแสดงอาการเจบปวดบรเวณทเจาะเกบ
1.1 มเลอดออกนอกหลอดเลอด
1.1.1 อาการหอเลอดเขยวชา (bruise), กอนเลอดขง (hematoma)
หมายถง การมเลอดออกทเนอเยอนอกหลอดเลอด ซงจะมอาการบวม แดง
หรอเขยวคลา และเจบปวดเฉพาะท
อาการหอเลอดและกอนเลอดขงเปนภาวะแทรกซอนทอาจพบไดจากการ
บรจาคโลหต ซงเกดจากการทมเลอดซมออกมานอกหลอดเลอดบรเวณทเจาะเกบ
และขงอยในเนอเยอบรเวณใกลเคยง หากมเลอดซมออกมามากจะมอาการบวม และ
มการกดบรเวณเนอเยอรอบๆ ความรนแรงของการกดขนกบขนาดของกอนเลอด
และความออนตวของเนอเยอ หากแรงกดกระทาตอเสนประสาท อาจมอาการทาง
ระบบประสาทดวย เชน เจบปวดราวไปตามแขนและมอรวมกบอาการปวดแปลบๆ
ทปลายประสาท อาจมอาการชาในกรณทมกอนเลอดขงลกลงไปในชนกลามเนอและ
เอน อาจไมเหนหอเลอดทผวหนง การกดทบทรนแรงจะทาใหมอาการทางระบบ
ประสาท หรออาการของกลมกลามเนอทเรยกวา compartment syndrome ได
1.1.2 การสอดเขมเจาะเกบโลหตพลาดเขาหลอดเลอดแดง (Arterial puncture)
หมายถง การเจาะเกบทผดพลาดไปเขาหลอดเลอดแดง brachial artery
หรอแขนงของหลอดเลอด
อาการแสดง มอาการเจบทบรเวณขอพบศอก ผเจาะเกบโลหตอาจสงเกต
พบวาเลอดทเจาะเกบมสแดงออนกวาปกต และอาจมการเตนเปนจงหวะตามชพจร
เลอดจะเตมถงเรวกวาปกต บางรายอาจไมมอาการหอเลอดใหเหน
ภาวะแทรกซอนทสาคญหลงการเจาะเกบพลาดเขาหลอดเลอดแดง ไดแก
การเกดกอนเลอดขงขนาดใหญซงเสยงตอการเกด compartment syndrome ของ
กลมกลามเนอแขน และอาจเกด bracial artery pseudoaneurysm และ arterio-
venous fistula ตามมาไดเชนกน
10
1.1.3 การมเลอดออกภายหลงการเจาะเกบเสรจแลว (Delayed bleeding)
หมายถง การมเลอดออกจากหลอดเลอดทเจาะเกบ หลงจากเสรจสนการ
บรจาคโลหตไปแลว อาจเกดขนหลงเจาะเกบไมนานหรออาจเกดภายหลงเมอผ
บรจาคโลหตออกไปจากสถานทรบบรจาคโลหตแลว
1.2 อาการเจบปวด
1.2.1 การระคายเคองตอเสนประสาท (Nerve irritation)
หมายถง อาการเจบปวดหรอระคายเคองตอเสนประสาททเนองมาจากม
กอนเลอดขงบรเวณทเจาะเกบ
อาการแสดง มอาการปวดราว เจบแปลบๆ และอาจมอาการชารวมทงหอ
เลอดรวมดวย อาจเกดอาการขนโดยทนททแทงเขม หรอบางครงอาจไมปรากฏให
เหนในระยะแรกแตจะมอาการเจบเกดขนภายหลงจากการมกอนเลอดขงขนาดใหญ
พอทจะกดเสนประสาท
1.2.2 การบาดเจบตอเสนประสาท (Nerve injury)
หมายถง การทเขมเจาะเกบโลหตพลาดไปโดนเสนประสาทในระหวางการ
สอดเขมเขาหรอการดงปลดเขมออก
อาการแสดง มอาการเจบปวดรวมกบอาการชา (paraesthesia) โดย
เจบปวดอยางรนแรง และแผราวไปตามทอนแขน เกดขนทนททสอดเขมหรอปลด
เขมออก
1.2.3 การบาดเจบตอเสนเอน (Tendon injury)
หมายถง การทเขมเจาะเกบโลหตพลาดไปโดนเสนเอน
อาการแสดง มอาการเจบปวดรนแรงมากจาเพาะท โดยไมแผราวและเกดขน
ทนททแทงเขม
1.2.4 อาการปวดแขน (Painful arm)
หมายถง ลกษณะอาการปวดราวทแขนขางทเจาะเกบ เกดขนหลงการเจาะ
เกบไปแลวเปนชวโมง ทไมสามารถระบรายละเอยดของอาการ หรออาการแสดงได
เพยงพอตอการจาแนกชนดของภาวะแทรกซอนทแสดงอาการหลกของความ
เจบปวดตามทกลาวแลวขางตน
11
1.3 ภาวะแทรกซอนทเกดเฉพาะทชนดอนๆ
1.3.1 การอกเสบของหลอดเลอด (Thrombophlebitis)
หมายถง การอกเสบของหลอดเลอดรวมกบการเกดกอนเลอด thrombus
อาการแสดง มอาการอกเสบ แดง รอน ปวดเฉพาะท กดเจบ และบวม หาก
เปนการอกเสบของหลอดเลอดในชนตนจะมอาการอกเสบแดงทผวหนง เปนลาและ
กดเจบ หากเปนการอกเสบของหลอดเลอดดาทอยลก มกมอาการอกเสบทรนแรง
และมไขรวมดวย
1.3.2 การแพเฉพาะท (Local allergy)
หมายถง การมปฏกรยาภมแพเฉพาะททผวหนงบรเวณทเจาะเกบโลหตอน
เนองมาจากสมผสสารทแพ เชน นายาทาความสะอาดผว และอปกรณอนๆทใชใน
กระบวนการเจาะเกบโลหต
อาการแสดง เปนผน อาจบวม คนบรเวณทเจาะเกบโลหต
2. ภาวะแทรกซอนทมอาการและอาการแสดงทวไป (Complications mainly with
generalized symptoms)
ปฏกรยา vasovagal (Vasovagal reaction) ประกอบดวยอาการไมสบาย ออนแรง
กระสบกระสาย วงเวยน คลนไส จนถงเปนลมหมดสต สวนใหญจะมอาการไมรนแรง จานวนนอยท
มอาการตอเนองและรนแรงมากขนจนหมดสต ชก กลนปสสาวะไมได
อาการแสดง ผบรจาคโลหตมอาการไมสบาย ออนแรง กระสบกระสาย วงเวยน คลนไส
เหงอออก อาเจยน ซด หายใจเรว ชก หมดสต อาการดงกลาวเกดจากการทางานของระบบประสาท
อตโนมต และนาไปสการกระตนปจจยดานจตประสาทอนๆตามมา อาจมความสมพนธกบปรมาณ
เลอดทเจาะเกบเทยบกบปรมาณเลอดในรางกาย
ปฏกรยา vasovagal พบไดบอยทสดในภาวะแทรกซอนของการบรจาคโลหตแบบเฉยบพลน
ภาวะแทรกซอนทนบวามความรนแรงมากคอการเกดปฏกรยา vasovagal รวมกบอบตเหต
โดยเฉพาะอยางยงในรายทเปนลมหมดสตหลงจากทผบรจาคโลหตออกจากบรเวณสถานทรบบรจาค
โลหตไปแลว ปฏกรยา vasovagal อาจแบงไดเปน
2.1 ปฏกรยา vasovagal แบบเกดขนเฉยบพลน (Immediate vasovagal reaction)
เกดอาการขณะทผบรจาคโลหตยงอยในบรเวณสถานทรบบรจาคโลหต
2.2 ปฏกรยา vasovagal แบบเกดขนเฉยบพลนรวมกบการบาดเจบ (Immediate
vasovagal reaction with injury) ผบรจาคโลหตมปฏกรยา vasovagal รนแรงและหมดสต
12
โดยเกดอาการขณะทผบรจาคโลหตยงอยในบรเวณสถานทรบบรจาคโลหต แลวไดรบบาดเจบ
เนองจากลม หรอหมดสต
2.3 ปฏกรยา vasovagal แบบเกดขนชา (Delayed vasovagal reaction)เกดอาการ
หลงจากผบรจาคโลหตออกจากบรเวณสถานทรบบรจาคโลหตไปแลว
2.4 ปฏกรยา vasovagal แบบเกดขนชารวมกบการบาดเจบ (Delayed vasovagal
reaction with injury )ผบรจาคโลหตมปฏกรยา vasovagal รนแรงและหมดสต โดยเกดอาการ
หลงจากผบรจาคโลหตออกจากบรเวณสถานทรบบรจาคโลหตไปแลว แลวไดรบบาดเจบเนองจาก
ลม หรอหมดสต
3. ภาวะแทรกซอนทเกดจากการทา apheresis ไดแก
3.1 ปฏกรยาจากสารกนเลอดแขงตวซเทรต (Citrate reaction)
เกดจากระดบแคลเซยมในเลอดตาชวขณะในระหวางบรจาคสวนประกอบเลอด ดวยวธ
apheresis เนองจากนายากนเลอดแขงตว citrate ทใชในกระบวนการ apheresis ไปจบแคลเซยม
ในกระแสเลอดแบบชวคราว
อาการแสดง มอาการชาเลกนอยทหนา รอบรมฝปาก ปลายมอ เทาและหนาวสนสามารถ
แกไขโดยใหยาแคลเซยม และลดปรมาณนายากนเลอดแขงตวรวมกบปรบลดอตราการไหลของเลอด
หากมอาการมากอาจตองยตการบรจาค อาการตางๆ จะหายไปไดเอง
3.2 เมดเลอดแดงแตก (Hemolysis)
เกดจากมการแตกของเมดเลอดแดงเนองจากกระบวนการบรจาคสวนประกอบเลอด ดวยวธ
apheresis ดวยเครอง blood cell separator มการปนแยกสวนประกอบของเลอด อยางไรกตาม
ภาวะดงกลาวแทบจะไมพบ เนองจากเครองมอไดพฒนาใหมความปลอดภยสง
อาการของ hemolysis คอ ปวดหลง ปวดกลามเนอ แนนหนาอก เสยดทอง ปสสาวะสคลา
หายใจเหนอยหอบและอาจชอคได
3.3 ปฏกรยาภมแพแบบทวไป (Generalized allergic reaction)
เกดจากการแพสาร ethylene oxide ทใชอบฆาเชอชดอปกรณเจาะเกบ (set) รวมถงอาจ
แพนายาทาความสะอาดผวหนง และพลาสเตอร
อาการ มผนคน แดงเฉพาะบรเวณทเจาะเกบ ในรายทแพอยางรนแรงอาจมอาการบวมของ
ผวหนงบรเวณลาคอ หนงตา ใบหนาและอาการบวมของเนอเยอเชนลน หลอดลมและเยอบทางเดน
หายใจตองใหการรกษาอยางเรงดวน
13
3.4 การเกดฟองอากาศในหลอดเลอด (Air embolism)
เกดจากมฟองอากาศเขาเสนเลอดผบรจาคขณะคนเลอดกลบในกระบวนการ apheresis
อาการแสดงคอเจบแนนหนาอก หายใจเหนอยหอบ แตปจจบนแทบไมพบอบตการณดงกลาว
4. ภาวะแทรกซอนอนๆจากการบรจาคโลหต
4.1 Hypovolemia คอ ภาวะทมปรมาตรเลอดไหลเวยนลดลงอยางรวดเรวจนทาใหเกด
อาการเปนลม ซงตองวนจฉยแยกจาก vasovagal reactions ซงมอาการแสดงคลายกนคอเปนลม
การตรวจพบทแตกตางกนคอ vasovagal reactions ชพจรจะชา ความดนโลหตตา สวน
hypovolemia ชพจรจะเรว การบรจาคโลหตตามปกตเสยเลอดประมาณ 450 มล.หรอไมเกน 10%
ของปรมาณเลอดไหลเวยนในรางกาย ซงไมควรเกด hypovelemia แตถาผบรจาคโลหตมภาวะทาง
รางกายทไมพรอมสาหรบการบรจาคโลหตเชนพกผอนไมเพยงพอ ดมนานอย เสยเลอด ทองเสย
ขาดนาเปนตน กอาจเกด hypovolemia และเปนลมหลงการบรจาคโลหต ซงการรกษาตองใหสาร
นาเพอเพมปรมาณสารนาในหลอดเลอดและรางกาย
4.2 ผบรจาคโลหตอาจมอาการแสดงออกทางรางกายอนเปนผลจากภาวะทางจตใจและ
ความเครยด เชน มอาการหายใจแรงแบบ hyperventilation
14
สรปการแบงหมวดหมภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต
ข) การจดระดบของความเกยวพนกบการเปนสาเหตใหเกดภาวะแทรกซอน (Grading of
complication severity and imputability)
1. การจดระดบความรนแรง (Grading of severity) ภาวะแทรกซอนของการบรจาคโลหตอาจ
แบงไดเปน 2 ระดบ คอ ระดบไมรนแรง (non-severe)และระดบรนแรง (severe) โดยขนอยกบ
ความจาเปนทตองใหการบาบดรกษาและผลลพธทเกดขนกบผบรจาคโลหตการกาหนด grading of
severity ควรสมพนธกบระบบทใชในระดบสากลของแตละกลมประเทศ (เชน ISBT for grading
of adverse reactions to blood transfusion, European Commission for grading of
transfusion reaction, FDA for grading of drug adverse events)
1. Local
symptoms
1.1 Blood outside vessels
1.1.1 Hematoma
1.1.2 Arterial puncture
1.1.3 Delayed bleeding
1.2 Pain Specified as
1.2.1 Nerve injury
1.2.2 Tendon injury
Or not specified 1.2.3 Painful arm
1.3 others 1.3.1 Thrombophlebitis
1.3.2 Allergy (local)
2. Generalized
symptoms Vasovagal reaction
2.1 Immediate
2.2 Immediate with injury
2.3 Delayed
2.4 Delayed with injury
3. Related to apheresis
3.1 Citrate reaction
3.2 Hemolysis
3.3 Generalized allergic reaction
3.4 Air embolism
4. Others 4.1 Hypovolemia
4.2 Hyperventilation
15
1.1 ภาวะแทรกซอนทไมรนแรง (Non-severe complications) เมอผบรจาคโลหต
เกดภาวะแทรกซอน แตไมจาเปนตองไดรบการบาบดรกษาตามเงอนไขของsevere complications
ในขอ 1.2 ใหจดเปน non-severe complications ทงนอาจแบงออกเปน 2 ระดบยอย คอ
ระดบออน (mild) และระดบปานกลาง (moderate) ตามรายละเอยดดงน
1.1.1 อาการหอเลอด, มกอนเลอดขง (Hematoma)
ระดบ mild: มอาการหอเลอดเขยวชาปวดตงเลกนอยหรอมกอนเลอดขงเขยวชา
ขนาดเลกกวา 2x2 นว
ระดบ moderate: มอาการเชนเดยวกบระดบ mild และมอาการไมสามารถใชงาน
แขนขางทเจาะเลอดไดตามปกต
1.1.2 การเจาะถกหลอดเลอดแดง (Arterial puncture)
ระดบ mild: ไมมอาการแสดงหรออาจมความรสกตงๆบรเวณทเขมเจาะเลกนอย
และ / หรอมกอนเลอดขง
ระดบ moderate: ยงคงมอาการตงๆ หรอมกอนเลอดขงตอเนองไปหลงบรจาค
โลหตแลวระยะหนง
1.1.3 อาการปวดแขน (Painful arm)
ระดบ mild: มอาการปวดแขนนอยกวา 2 สปดาห หลงบรจาคเลอด
ระดบ moderate: มอาการปวดแขนมากกวา 2 สปดาหแตนอยกวา 1 ป
1.1.4 ปฏกรยา vasovagal
ระดบ mild: มอาการแสดงทไมเดนชดแตผบรจาคโลหตรสกได (subjective) ไดแก
กระสบกระสาย ออนเพลยวงเวยนศรษะ คลนไส
ระดบ moderate: มอาการแสดงทชดเจนมากขน ผปฏบตงานสามารถสงเกตหรอ
ตรวจพบได (objective) ไดแก หนาซด เหงอออก ความดนตาชพจรชา เปนลมแต
ยงไมหมดสต
1.2 ภาวะแทรกซอนทรนแรง (Severe complications) เมอผทบรจาคโลหตทม
ภาวะแทรกซอนรายนนๆ ตองไดรบการบาบดรกษา หรอมสภาวะอยางนอย 1 ขอ ดงน
1.2.1 ไดรบการบาบดรกษา เพอปองกนมใหเกดอนตรายตอสขภาพหรอการทางาน
ของอวยวะและรางกายอยางถาวร หรอเพอชวยชวต
1.2.2 ไดเขารบการรกษาในโรงพยาบาล
1.2.3 อาการแสดงของภาวะแทรกซอนทาใหเกดการสญเสยสมรรถภาพซงคงอย
เปนเวลานานมากกวา 1 ป หลงการบรจาคโลหต
16
1.2.4 เสยชวตโดยการเสยชวตภายหลงการเกดภาวะแทรกซอนนนมความเปนไปได
หรออาจเปนไดวามสาเหตสมพนธกบการบรจาคโลหต
2. การจดระดบของความเกยวพนกบการเปนสาเหตใหเกดภาวะแทรกซอน (Grading of
imputability) ควรพจารณาวาภาวะไมพงแทรกซอนทเกดขนกบผบรจาคโลหต มสาเหตมาจาก
การบรจาคโลหตหรอไม กลาวโดยสรปคอ
NA = ประเมนไมได หรอมขอมลไมเพยงพอสาหรบการนาเขาสการประเมน
0 = Excluded ไมใชสาเหตเกยวของ
1 = Unlikely (doubtful) สงสยวาจะเกยวของแตไมนาจะเปนไปได
2 = Possible มความเปนไปได
3 = Probable (likely) นาจะใชสาเหตเกยวของ
4 = Definite (certain) เปนสาเหตเกยวของแนนอน
(รายละเอยดจะกลาวในสวนท 2 ภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด หวขอท 6 ตารางท 6)
ค) คาจากดความทเกยวของอนๆ
นยามศพท
1. สถานทรบบรจาคโลหต (Donation site) หมายถง บรเวณสถานททใชในการรบบรจาค
โลหตและสวนประกอบเลอด ซงผปฏบตงานรบบรจาคโลหตสามารถสงเกตและดแล
รบผดชอบในการใหการรกษาพยาบาลแกผบรจาคโลหตทมภาวะแทรกซอน 2. ภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (Complication related to blood
donation) หมายถง ภาวะแทรกซอนหรอเหตการณทไมพงประสงคเกดขนชวคราว
เนองจากการบรจาคโลหต
3. ภาวะแทรกซอนทเกดทนท (Immediate complication) หมายถง ภาวะแทรกซอนท
เกดจากการบรจาคโลหตทเกดขนกอนออกจากสถานทรบบรจาคโลหต
4. ภาวะแทรกซอนทเกดขนภายหลง (Delayed complication) หมายถง
ภาวะแทรกซอนทเกดภายหลงจากออกจากสถานทรบบรจาคโลหตไปแลว
17
18
สวนท 2
ภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด
(Adverse transfusion reactions)
19
ภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด
(Adverse transfusion reactions)
คาจากดความทเกยวของกบการเฝาระวงความปลอดภยและภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด
ไดแก
เลอด หมายถงเลอดและสวนประกอบของเลอด
เหตการณไมพงประสงค (Adverse events, AE) หมายถง เหตการณทไมคาดคด หรอไม
ตงใจใหเกดขน กอน ระหวาง และหลงการใหเลอดหรอสวนประกอบของเลอดแกผปวย ซงอาจเกด
จากความผดพลาด ความพลงเผลอ หรออบตเหต ซงอาจทาใหเกดหรอไมเกดปฏกรยาในผปวย
อบตการณ (Incident) หมายถง เหตการณผดพลาดทเกดขนกบผปวยทรบเลอด โดยไม
เปนไปตามทตงใจ ไมเหมาะสม ไมเปนไปตามมาตรฐานและวธปฏบต ซงอาจเปนการใหเลอดผดคน
หรอเตรยมเลอดผดชนดของสวนประกอบเลอด ผดเวลา หรอผดจากการสงการของแพทย ซงอาจ
ทาใหเกดหรอไมเกดปฏกรยาไมพงประสงคจากการรบเลอดในผปวย
เหตการณเกอบผดพลาด (Near miss) หมายถง ความผดพลาดหรอคลาดเคลอนจาก
นโยบาย มาตรฐาน หรอแนวทางปฏบต แตไดถกคนพบกอนทจะดาเนนการใหเลอดแกผปวย ซงการ
คนพบเหตการณอาจกระทาโดยเจาหนาทหองปฏบตการ แพทย พยาบาล ญาตผปวย หรอตวผปวย
เอง
ภาวะแทรกซอน หรอปฏกรยาไมพงประสงคจากการรบเลอดในผปวย (Adverse
reactions, AR) หมายถง ผลไมพงประสงคทเกดแกผปวยทไดรบเลอดหรอสวนประกอบของเลอด
อาจเกยวเนองกบอบตการณ (incident) หรอไมกได
ภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด อาจแบงเปน 2 กลมใหญๆคอ non-infectious adverse
reactions กบ transfusion-transmitted infections (TTIs)
ความสมพนธของ Adverse events, incident, near miss และ adverse reactions ไดแสดงไว
ในแผน
ภมท 1
1. เหตการณไมพงประสงค Adverse events ไดแก
1.1 การใหเลอดผด (Incorrect blood component transfused, IBCT หรอ Wrong
blood transfused)
1.2 การไมปฏบตตามขอกาหนด (Specific requirements not met, SRNM)
20
1.3 การใหเลอดทไมเหมาะสม (Inappropriate transfusion) ไดแก การใหเลอดโดยไมมขอ
บงชหรอไมจาเปน (unnecessary transfusion) มความลาชาในการใหเลอด (delayed
transfusion) และการใหเลอดในปรมาณนอยกวาทควร (under transfusion)
1.4 ความผดพลาดในการปฏบตเกยวกบถงเลอดและการจดเกบสวนประกอบของเลอด
(Handling and storage errors, HSE)
1.5 การใหเลอดถกชนด ผปวยถกคนแตกระบวนการทางานไมถกตอง (Right blood right
patient, RBRP)
1.6 เหตการณทเกอบจะเกดความผดพลาด (Near miss)
แผนภมท 1 แผนภมแสดงความสมพนธของ Adverse event, Incident, Near miss และ
Adverse reaction
21
ตา
รางท
1 เห
ตการ
ณไม
พงปร
ะสงค
(Adv
erse
eve
nts,
AE)
คาศพ
ท คา
จากด
ความ
สง
ทราย
งาน
หมาย
เหตแ
ละอน
ๆ
1.1
การใ
หเลอ
ดผด
(Inco
rrect
blo
od c
ompo
nent
tran
sfus
ed, I
BCT
หรอ
Wro
ng b
lood
tran
sfus
ed)
ผปวย
ไดรบ
สวนป
ระกอ
บของ
เลอด
ผดพล
าด เ
ชน
ก. ผ
ปวยไ
ดรบเ
ลอดผ
ดหมเ
ลอด
ข. ใ
หเลอ
ดผปว
ยผดค
นและ
หมเล
อดไม
เขาก
น
ค. ใ
หเลอ
ดผปว
ยผดค
นแตห
มเลอ
ดเขา
กนได
ง. ได
รบสว
นประ
กอบข
องเล
อดผด
ชนด
เชน
แพทย
สงเม
ด
เลอด
แดง แ
ตผปว
ยไดร
บเกล
ดเลอ
ด
1.1.1
ผปว
ยทได
รบสว
นประ
กอบข
องเล
อดผด
พลาด
เนอง
จาก
(1)
การ
ตรวจ
ทางห
องปฏ
บตกา
รผดพ
ลาด
(ยกเ
วน
เมอก
ารให
เลอด
นนเป
นไปอ
ยางต
งใจแ
ละรว
า
ไมตร
งตาม
ทควร
จะเป
นเพร
าะมค
วามร
บดวน
จากอ
าการ
ผปวย
)
(2)
ผดพล
าดใน
การจ
ายเลอด
และก
ารให
เลอด
ผปวย
1.1.2
ผปว
ยทได
รบสว
นประ
กอบข
องเล
อดผด
หม ซ
ง
สาเห
ตอาจ
รวมถ
งการ
เจาะ
เลอด
ผดคน
(wro
ng b
lood
in
tube
,WBIT
) หรอ
เนอง
จากผ
ปวยม
หมเล
อดเป
ลยนจ
าก
เดมห
ลงจา
กไดร
บการ
ปลกถ
ายไข
กระด
ก
1.1.3
ผปว
ยทได
รบสว
นประ
กอบข
องเล
อดไม
ตรงช
นด
ตามแ
พทยส
ง (เช
น ได
รบเก
ลดเล
อดแท
นเมด
เลอด
แดง)
1.1.4
ผปว
ยทได
ร บสว
นประ
กอบข
องเล
อดผด
หม โด
ย
ความ
ผดพล
าดเก
ดในธ
นาคา
รเลอ
ด เช
น
(1)
หยบ
หลอด
ตวอย
างทด
สอบผ
ด
(2)
ตรว
จหม
ABO/
RhDผ
ด
(3)
หยบส
วนปร
ะกอบ
ของเลอ
ดมาเตร
ยมผด
(4)
มคว
ามผด
พลาด
ของก
ารทด
สอบอ
นและ
ขนตอ
นการ
ทดสอ
บผดพ
ลาด
อนเป
นเหต
ให
การเลอ
กและ
การจ
ายเล
อดไม
ถกตอ
ง
ผปวย
ทไมไ
ดรบเ
ลอดช
นดทไ
ดระบ
เงอน
ไขตา
มขอก
าหนด
เพมเ
ตม เช
น
การใหเ
มดเล
อดแด
งหมพ
เศษ
เลอด
ผานก
ารฉา
ยรงส
แกมม
า หรอ
สวนป
ระกอ
บของ
เลอด
ทมผล
CM
V-
sero
nega
tiveเ
ปนตน
หากเ
กด
อบตก
ารณ ให
รายง
านใน
หวขอ
1.2
SRNM
22
คาศพ
ท คา
จากด
ความ
สง
ทราย
งาน
หมาย
เหตแ
ละอน
ๆ
1.2 การ
ไมปฏ
บตตา
มขอก
าหนด
(Spe
cific
requ
irem
ents
not m
et, S
RNM
)
เมอผ
ปวยไ
ดรบส
วนปร
ะกอบ
ของเลอ
ดทไม
เปนไ
ปตาม
ท
กาหน
ด
รายง
านกา
รใหส
วนปร
ะกอบ
ของเลอ
ดทไม
เหมา
ะสมต
ามขอ
ควรป
ฏบตข
องผล
ตภณฑช
นดนน
หรอไ
มไดป
ฏบตต
ามขอ
บงช
ทางก
ารแพ
ทย ต
วอยา
งเชน
1.2.1
ไมได
ใหสว
นประ
กอบเ
ลอดท
ผลตร
วจ C
MV
nega
tive
ในผป
วยทม
ขอบง
ช
1.2.2
ไมได
ใหสว
นประ
กอบข
องเล
อดทผ
านกา
รฉาย
รงส
เมอ
มขอบ
งช
1.2.3
ไมได
ใหเก
ลดเล
อดทม
ชนด
HLA
เขาก
นได
เมอม
ขอ
บงช
1.2.4
ไมได
ใหเม
ดเลอ
ดแดง
ทตรว
จไมพ
บแอน
ตเจน
ในผป
วยท
รแลว
วามแ
อนตบ
อด
1.2.5
ไมได
ใหเม
ดเลอ
ดแดง
ทตรว
จหมเ
ลอดพ
เศษเ
พมเต
ม
สาหร
บผปว
ยบาง
โรคต
ามแน
วทาง
กาหน
ด เช
น ผ
ปวยธ
าลสซ
เมย
1.2.6
ไมได
ใหสว
นประ
กอบข
องเล
อดตา
มขอก
าหนด
ในเด
ก
แรกเ
กด
1.2.7
ไมได
ใชเค
รองอ
นเลอ
ดเมอ
มการ
กาหน
ดไว
1.2.8
ใชวธ
ele
ctro
nic
cros
smat
chอย
างไม
ถกตอ
ง
เหมา
ะสม
1.3
การใ
หเลอ
ดทไม
เหมา
ะสม
(Inap
prop
riate
tran
sfus
ion)
ไดแก
การ
ใหเล
อดโด
ยไมม
ขอบง
ชหรอ
ไมจา
เปน
(unn
eces
sary
trans
fusio
n) ม
ความ
ลาชา
ในกา
รใหเ
ลอด
(del
ayed
trans
fusio
n) แ
ละกา
รใหเ
ลอดใ
นปรม
าณนอ
ยกวา
ทควร
(und
er
trans
fusio
n)
เหตก
ารณทค
วรหล
กเลย
ง ไดแ
ก
ก.เม
อดาเนน
การใหเ
ลอดต
ามทแ
พทยส
ง จดเ
ลอด/
สวนป
ระกอ
บของ
เลอด
ทเหม
าะสม
และเขา
กนได
กบผป
วย
แตเก
ดขอบ
กพรอ
งในก
ารตด
สนใจ
ทจะใ
หเลอ
ดกบผ
ปวย
ข. เม
อมขอ
บงชท
างคล
นกทต
องให
เลอด
/สวน
ประก
อบเล
อด
แตไม
ไดให
หรอใ
หลาช
า (ทา
ใหเก
ดผลเ
สยรน
แรงต
อผป ว
ย)
ค.กา
รใชเ
ลอดห
ม Oท
ใชกร
ณฉก
เฉน
ทงๆท
ผปวย
นนมผ
ลการ
ตรวจ
หมเล
อดหร
อมเล
อดท
cros
smat
ched
อยแล
ว
รายง
านขอ
ผดพล
าดกล
มน ได
แก
1.3.1
การ
สงสว
นประ
กอบข
องเล
อดทไ
มเปน
ตามก
าหนด
หรอไ
มเหม
าะสม
เนอง
จากผ
ลการ
ตรวจ
ทางห
องปฏ
บตกา
ร
ผดพล
าด ห
รอคด
ลอกผ
ลผด
หรอว
นจฉย
โรคผ
ด
1.3.2
การ
สงใช
เลอด
ทไมม
ขอบง
ชทเห
มาะส
ม
1.3.3
การ
สงใ ช
เลอด
ในขน
าดหร
ออตร
าการ
ใหเล
อดไม
เหมา
ะสมก
บควา
มตอง
การข
องผป
วย (ไ
มรวม
ถงผป
วย
Ttra
nsfu
sion
asso
ciate
d cir
cula
tory
ove
rload
: TA
CO)
23
คาศพ
ท คา
จากด
ความ
สง
ทราย
งาน
หมาย
เหตแ
ละอน
ๆ
1.3.4
การ
ไมสา
มารถ
ใหเล
อดได
เมอม
ขอบง
ช ห
รอให
เลอด
ปรมา
ณไม
เพยง
พอหร
อใหล
าชาเกน
ไมวา
จะเป
นสาเหต
จาก
หองป
ฏบตก
ารหร
อหอผ
ปวย
1.4
มควา
มผดพ
ลาดใ
นการ
นาสง
และจ
ดเกบ
สวนป
ระกอ
บของ
เลอด
(Han
dlin
g an
d st
orag
e er
rors,
HSE
)
ใหเล
อดแก
ผปวย
ถกตอ
งตาม
แพทย
สงแล
ะใหถ
กคน
แตเล
อด
หรอส
วนปร
ะกอบ
ของเลอ
ดนน
ถกจด
เกบห
รอนา
สงผด
พลาด
จากข
อกาห
นด จ
นมผล
เสย
ทาให
เลอด
ยนตน
นไมป
ลอดภ
ย
ตอผป
วย
การน
าสงแ
ละกา
รจดเ
กบเล
อดแล
ะสวน
ประก
อบขอ
งเลอ
ดท
ไมถก
ตอง ไ
ดแก
1.4.
1 ค
วามผ
ดพลา
ดของ
หวงโซอ
ณหภ
ม (b
lood
co
ld
chain
) เช
น กา
รวาง
ถงเล
อดไว
นอกต
เยน
นาน
เกนไ
ป หร
อ
จดเก
บไมเ
หมาะ
สม ห
รอเค
รองม
อทใช
เกบม
ปญหา
1.4.2
ใหเล
อดแล
ะสวน
ประก
อบขอ
งเลอ
ดทหม
ดอาย
1.4.3
ใชเวลา
นานม
ากกว
า
1.4.4
มข
อผดพ
ลาดท
างเท
คนค
เชนใ
ชชดใ
หเลอ
ดทไม
ถกตอ
ง หรอ
ใช in
fusio
n pu
mp
อยาง
ไมถก
ตอง
1.4.5
มกา
รใหเ
ลอดท
ไดผล
จากก
ารตร
วจตว
อยาง
เลอด
ไม
ถกตอ
ง
1.4.6
มกา
รผสม
ยาเข
าไปใ
นถงส
วนปร
ะกอบ
ของเลอ
ดทให
หรอใ
หยาแ
ละสว
นประ
กอบข
องเล
อดทา
งเสน
เดยว
กน
1.4.7
ใหสว
นประ
กอบข
องเล
อดทส
งเกต
พบคว
ามผด
ปกต
1.5
ใหเล
อดถก
ชนดแ
กผปว
ยถกค
น แต
กระบ
วนกา
รปฏบ
ตงาน
คลาด
เคลอ
นจาก
ขอกา
หนด(
Right
blo
od ri
ght p
atien
t, RB
RP)
เหตก
ารณเม
อผปว
ยไดร
บเลอ
ดทเต
รยมส
าหรบ
ผปวย
อยาง
ถกตอ
ง แตก
ระบว
นการ
หรอ
ขนตอ
นดาเนน
งาน
เกดค
ลาดเ
คลอน
จากข
อกาห
นด ได
แก ก
ารระ
บตวผ
ปวยไ
ม
ถกตอ
งหรอ
คาสง
ใหเล
อดไม
ถกตอ
ง หรอ
มเหต
อนๆท
อาจ
นาไป
สการ
ใหเล
อดผด
กระบ
วนกา
ร หร
อขนต
อนดา
เนนง
าน ท
อาจค
ลาดเ
คลอน
จาก
ขอกา
หนด
ไดแก
1.5.1
ใหเล
อดโด
ยทตด
ฉลาก
ไมถ ก
ตอง ไ
มสมบ
รณ ห
รอ
รายล
ะเอย
ดไมค
รบถว
น
1.5.2
ฉลา
กถงเลอ
ดสลบ
กนใน
ถงเล
อด ท
ประส
งคจะ
ให
ผปวย
รายเ
ดยวก
น
1.5.3
ผปวย
ไมมป
ายระ
บตวบ
คคล
(เชน
wrist
band
)
1.5.4
ใหสว
นประ
กอบเ
ลอดท
เตรย
มสาห
รบผป
วยแต
ไมม
คาสง
จากแ
พทยท
เปนล
ายลก
ษณอก
ษร
24
คาศพ
ท คา
จากด
ความ
สง
ทราย
งาน
หมาย
เหตแ
ละอน
ๆ
1.6
เหตก
ารณทเ
กอบจ
ะเกด
ความ
ผดพล
าด (N
ear m
iss)
คอ ค
วามผ
ดพลา
ด หร
อสงท
ไมเป
นไปต
ามมา
ตรฐา
นหรอ
ไม
เปนไ
ปขอก
าหนด
ของ
กระบ
วนกา
รหรอ
ขนตอ
นตาง
ๆ ซง
จะ
นาไป
สการ
ใหเล
อดทผ
ด หร
อเกด
ปฏกร
ยาจา
กการ
ไดรบ
เลอด
แต
ตรวจ
พบได
กอนท
จะเรมใ
หเลอ
ด
รายง
านทก
กรณทเ
กดอบ
ตการ
ณ ท
พบขอ
ผดพล
าดท
เกยว
ของก
บมาต
รฐาน
หรอข
อกาห
นดทา
งธนา
คารเลอ
ด
กอนใ
หเลอ
ดแมว
าจะไ
มไดใ
หเลอ
ด
25
2. Hemolytic transfusion reactions (HTR)
หมายถง ภาวะแทรกซอนจากการรบเลอดทผปวยมอาการหรออาการแสดงของการทมเมด
เลอดแดงแตกทาลาย สมพนธกบการรบเลอด มผลการตรวจทางหองปฏบตการสนบสนน การแตก
ทาลายของเมดเลอดแดงอาจเกดภายในหลอดเลอด (intravascular) หรอนอกหลอดเลอด
(extravascular) เกดขนอยางเฉยบพลน (acute or immediate) หรอเกดขนชา ภายหลงการรบ
เลอดระยะหนง (delayed)
Hemolytic transfusion reactions (HTR) ประกอบดวยปฏกรยาดงน
2.1 Acute hemolytic transfusion reaction (AHTR)
หมายถง ปฏกรยา HTR ทเกดขนภายใน 24 ชวโมง หลงรบเลอดโดยมอาการทางคลนกและ
ผลการตรวจทางหองปฏบตการทแสดง hemolysis
2.2 Delayed hemolytic transfusion reaction (DHTR)
หมายถงปฏกรยา HTR ทเกดขน หลงการรบเลอดไปแลวนานเกนกวา 24 ชวโมง โดยม
อาการและผลการตรวจทางหองปฏบตการแสดงวาม hemolysis อาจมอาการหรออาการแสดง
ตางๆคลายคลงกบ AHTR แตรนแรงนอยกวา ผปวยบางรายอาจเกดอาการ DHTR หลงรบโลหตเปน
เวลานาน หรอหากพบวาระดบฮโมโกลบนหลงการใหเลอด ไมสงขนตามทควรจะเปน กควรนกถง
DHTR และควรไดรบการตรวจทางหองปฏบตการ เพอใหการวนจฉยโดยละเอยด
สวนการตรวจพบ red cell antibodies ทมความสาคญทางคลนก มระดบสงขนเมอ
เทยบกบกอนการรบเลอดโดยไมมอาการทางคลนก หรอผลการตรวจหองปฏบตการไมแสดง
hemolysis อาจเรยกวา delayed serological reaction (DSTR) หรอ alloimmunization
26
ตา
รางท
2 H
emol
ytic
reac
tions
tra
nsfu
sion
(HTR
)
คาศพ
ท คา
จากด
ความ
สง
ทราย
งาน
หมาย
เหตแ
ละอน
ๆ
2.1
ปฏกร
ยาเม
ดเลอ
ดแดง
แตก
เฉยบ
พลน
(Acu
te h
emol
ytic
trans
fusio
n
reac
tion,
AHT
R)
นยาม
ของ a
cute
hem
olyt
ic tra
nsfu
sion
reac
tion
(AHT
R)คอ
ผปว
ย มไ
ขรวม
กบอา
การ/
อากา
รแสด
งของ
เมด
เลอด
แตกท
นทหร
อภาย
ใน 2
4 ชว
โมงห
ลงได
รบเล
อด ซง
หมาย
รวมถ
ง im
mun
ologic
al แล
ะ non
-imm
unolo
gical
caus
es /
reacti
onsโด
ยมอา
การ /
อาก
ารแส
ดง แล
ะผลก
าร
ตรวจ
ทางห
องปฏ
บตกา
รตาม
รายล
ะเอย
ด
AHTR
อาจ
เกดจ
าก er
ythro
cyte
auto
-antib
odies
หรอ
มภาว
ะ
อนๆท
ไมเกยว
กบ im
mun
ologic
al fac
tors
เชน
mec
hanic
al
facto
rs ทม
ผลให
เมดเลอ
ดแตก
ทาลา
ย ไดแ
ก กา
รใช
trans
fusion
pum
p กา
รใชเคร
องปอ
ดหวใจเทย
มระห
วางก
าร
ผาตด
การ
อนเลอด
การ
ใช h
ypot
onic
solut
ion รว
มกบก
ารให
เลอด
เปนต
น
2.1.1
ผปว
ยAHT
R คว
รราย
งานอ
าการ
รวมก
นกบผ
ลการ
ตรวจ
ทางห
องปฏ
บตกา
ร
2.1.2
ราย
งานค
วามร
นแรงขอ
งปฏก
รยาต
ามตา
รางท
4.1
อากา
รทสา
คญขอ
ง AHT
R ไดแ
ก
• Fe
ver
• Ch
ills/rig
ors
• Fa
cial fl
ushin
g
• Ch
est p
ain
• Ab
dom
inal p
ain
• Ba
ck/fl
ank p
ain
• Na
usea
/vom
iting
• Dia
rrhea
• Hy
pote
nsion
• Pa
llor
• Ja
undic
e
• Ol
iguria
, anu
ria
• Dif
fuse
blee
ding
• Da
rk ur
ine
ผลกา
รตรว
จทางหอ
งปฏบ
ตการ
ทพบบ
อย ค
อ
• He
mog
lobine
mia
• He
mog
lobinu
ria
• De
creas
ed se
rum
hap
toglo
bin
• Un
conju
gate
d hy
perb
ilirub
inem
ia
• Inc
rease
d LD
H an
d AS
T lev
el
• De
creas
ed h
emog
lobin
leve
l
หมาย
เหต
1. ไม
จาเป
นตอง
พบอา
การห
รอผล
ตรวจ
ทางห
องปฏ
บตกา
รครบ
ทกรา
ยการ
27
คาศพ
ท คา
จากด
ความ
สง
ทราย
งาน
หมาย
เหตแ
ละอน
ๆ
2.
ตรวจ
พบ d
irect
ant
i-glo
bulin
tes
t (D
AT)
ใหผล
บวกแ
ละ re
peat
cros
smat
ch
ใหผล
บวกอ
ยางไรก
ตาม
หากต
รวจเปน
ผลลบ
กไม
สามา
รถตด
สาเหตจ
าก A
HTR ไ
ด
2.2 ป
ฏกรย
าเมดเลอ
ดแดง
แตกอ
ยาง
ชาภา
ยหลง
ไดรบ
เลอด
(Del
ayed
hem
olyt
ic tra
nsfu
sion
reac
tion,
DHT
R)
ผปวย
มอาก
าร/อาก
ารแส
ดงขอ
งเมดเลอ
ดแดง
แตก
เกดภ
ายหล
ง
จากไ
ดรบเ
ลอดเ
กนกว
า 24
ชวโม
ง แตม
กไมเ
กน 1
เดอน
ผปวย
อาจม
ไขหร
อไมม
ไขรว
มดวย
การต
รวจท
าง
หองป
ฏบตก
ารชว
ยสนบ
สนนก
ารวน
จฉย
DHTR
2.2.
1 ผ
ปวยท
มลกษ
ณะด
งนยา
ม ให
รายง
านรว
มกบ
รายง
านผล
การส
บคนท
างหอ
งปฏบ
ตการ
และ
แอนต
บอดท
พบ
2.2.2
ควา
มรนแ
รงขอ
งปฏก
รยา แ
ละบน
ทกตอ
งประ
เมน
ระดบ
ความ
รนแร
งของ
ปฏกร
ยาเม
ดเลอ
ดแดง
แตก
ดงตา
ราง 4
.1
การต
รวจท
างหอ
งปฏบ
ตการ
ชวยส
นบสน
นการ
วนจฉ
ย ได
แก
• ฮโ
มโกล
บนลด
ลงหร
อไมเ
พมขน
• คา
บลรบ
นเพม
ขน
• ตร
วจพบ
หมเล
อดไม
เขาก
น ซง
ไมพบ
กอนก
ารให
เลอด
• DA
T ผล
บวก
และต
รวจพ
บ un
expe
cted
ant
ibod
y ซง
กอนใ
หเลอ
ด
ตรวจ
ไมพบ
หมาย
เหต
• กา
รตรว
จทาง
หองป
ฏบตก
ารอา
จพบข
อใดข
อหนง
• ถา
ตรวจ
พบเฉ
พาะ
DAT
ใหผล
บวกแ
ละ/ห
รอพบ
un
expe
cted
antib
ody โด
ยไมพ
บ he
mol
ysis
ใหรา
ยงาน
“Al
loim
mun
izatio
n”
28
3. Non hemolytic transfusion reactions (NHTR)
3.1 Febrile non hemolytic transfusion reaction (FNHTR)
หมายถง ภาวะแทรกซอนหลงไดรบเลอด ทผปวยมอาการไข มากกวาหรอเทากบ 38
องศาเซลเซยส หรอมอณหภมรางกายสงกวาระดบกอนรบเลอด มากกวาหรอเทากบ
1 องศาเซลเซยส และ/หรอมอาการหนาวสน และอาจมอาการปวดหวคลนไสรวมดวย
อาการเกดขนภายใน 4 ชม. หลงการรบเลอด โดยตดสาเหตอนๆออกไป เชน HTR ตด
เชอแบคทเรย หรอเหตอนๆ
3.2 Allergic reaction
หมายถง ภาวะแพตอเลอด ซงแบงระดบความรนแรง เปน 4 ระดบ รายละเอยดตาม
ตารางท 5
3.3 Transfusion associated graft-versus-host disease (TA-GVHD)
หมายถง ภาวะแทรกซอนจากการรบเลอดทผปวยมอาการ/อาการแสดงของ GVHD
ภายใน 1-6 สปดาห โดยไมมสาเหตอนรวมดวย
3.4 Post transfusion purpura (PTP)
หมายถง ภาวะเกลดเลอดตาหลงการไดรบเลอด
3.5 Transfusion-related acute lung injury (TRALI)
หมายถง ภาวะปอดไดรบอนตรายหรออกเสบเฉยบพลนทเกดหลงการไดรบเลอด
ภายใน 6 ชวโมง โดยกอนหนานนไมมอาการและไมมเหตชกนาความเสยงอนๆทอาจ
ทาใหเกดปอดอกเสบอยางเฉยบพลน (alternate risk factors for acute Ling
injury –ALI)
3.6 Transfusion associated dyspnea (TAD)
หมายถง ภาวะการหายใจลาบากทเกยวของกบการไดรบเลอด
3.7 Transfusion associated circulatory overload (TACO)
หมายถง ภาวะปรมาณเลอดไหลเวยนมากเกน เปนผลจากการไดรบเลอด
3.8 Hypotensive transfusion reaction
หมายถง ภาวะความดนเลอดตาอยางรวดเรวสมพนธกบการรบเลอด
29
3.9 Other transfusion reactions
a) Hemosiderosis
b) Hyperkalemia
c) Unclassifiable complication of transfusion (UCT)
d) การใหanti-D immunoglobulin (Ig)
3.10 การใช cell salvage
30
ตา
รางท
3 N
on h
emol
ytic
trans
fusio
n re
actio
ns (N
HTR)
คาศพ
ท คา
จากด
ความ
สง
ทราย
งาน
หมาย
เหตแ
ละอน
ๆ
3.1
Feb
rile
non
hem
olyt
ic
trans
fusio
n re
actio
n, F
NHTR
หมาย
ถง ป
ฏกรย
าทผป
วยหล
งไดร
บเลอ
ด มอ
าการ
ไข ม
ากกว
าหรอ
เทาก
บ
38 อ
งศาเซล
เซยส
หรอ
มอณหภ
มราง
กายส
งขนก
วาระ
ดบกอ
นการ
รบเล
อด
มากก
วาหร
อเทา
กบ 1
องศ
าเซล
เซยส
หรอ
มอาก
ารหน
าวสน
และ
อาจม
อากา
รปวด
หวคล
นไสร
วมดว
ย อ
าการ
เกดข
นภาย
ใน 4
ชม.หล
งการ
รบเล
อด
โดยต
ดสาเหต
อนๆอ
อกไป
เชน
HTR
ตดเช
อแบค
ทเรย
หรอ
เหตอ
นๆ
รายง
านผป
วยทม
อากา
รหรอ
อากา
รแสด
งเขา
ได
กบ F
NHTR
และ
รายง
านผล
การต
รวจท
าง
หองป
ฏบตก
ารทเ
กยวข
อง
3.2
Alle
rgic
reac
tions
หม
ายถง
ภาว
ะแพต
อเลอ
ดแบง
ความ
รนแร
ง 4 ระด
บ ดง
น
ก) ร
ะดบค
วามร
นแรง
1:
non
seve
re o
r min
or a
llerg
ic re
actio
ns
หมาย
ถง ป
ฏกรย
าภมแ
พหลง
การร
บเลอ
ด ทม
อากา
รและ
อากา
รแสด
ง
ทางผ
วหนง
และเยอ
บ (m
ucoc
utan
eous
) ได
แก
• M
orbi
llifo
rm ra
sh w
ith p
rurit
us
• Ur
ticar
ia (h
ives)
• Lo
caliz
ed a
ngio
edem
a
• Ed
ema
of li
ps, t
oung
e an
d uv
ula
• Pr
iorb
italp
riritu
s, er
ythe
ma
and
edem
a
• Co
njun
ctiva
l ede
ma
โดยอ
าการ
เกดข
นภาย
ใน 4
ชม.ขอ
งการ
ใหเล
อด ต
อบสน
องตอ
การร
กษาด
วย
anti-
hista
min
e หร
อ ste
roid
ข) ร
ะดบค
วามร
นแรง
2: s
ever
e
alle
rgic
reac
tionม
ความ
รนแร
งมาก
ขน ม
ผลตอ
ระบบ
ทางเดน
หายใ
จ
ทาให
หายใ
จลาบ
าก ท
างเด
นหาย
ใจอด
ตน ระบ
บหวใ
จหลอ
ดเลอ
ด ทา
ให
ความ
ดนเล
อดลด
ลง
ค) ร
ะดบค
วามร
นแรง
3: l
ife-th
reat
enin
g
มปฏก
รยาแ
บบ a
naph
ylac
tic re
actio
n
ง) ร
ะดบค
วามร
นแรง
4: d
eath
รายง
านผป
วยทม
อากา
รหรอ
อากา
รแสด
งเขา
ได
กบAl
lergi
c re
actio
ns ระด
บควา
มรนแ
รง
และร
ายงา
นผลก
ารตร
วจทา
งหอง
ปฏบต
การท
เกยว
ของ
31
คาศพ
ท คา
จากด
ความ
สง
ทราย
งาน
หมาย
เหตแ
ละอน
ๆ
3.3
Tra
nsfu
sion
asso
ciate
d gr
aft-
vers
us-h
ost d
iseas
e, T
A-GV
HD
ผปวย
มอาก
ารหร
ออาก
ารแส
ดง ค
อ มไ
ข ผน
แดง ต
บทาง
านผด
ปกต
อจจา
ระ
รวง จ
านวน
เซลล
เมดเ
ลอดท
กชนด
ลดลง
(pan
cyto
peni
a) แล
ะตรว
จพบไ
ข
กระด
กฝอ
(bon
e m
arro
w hy
popl
asia)
เกดข
นภาย
ใน 3
0 วน
หลง
จาก
ไดรบ
เลอด
สาเห
ตเกด
จากม
การต
ด gra
ft แล
ะเพม
ขยาย
จานว
น
lymph
ocyte
จาก
เลอด
ผบรจ
าคใน
รางก
ายผป
วย (e
ngra
ftmen
t and
clon
al e
xpan
sion)
รายง
านผป
วยทม
อากา
รหรอ
อากา
รแสด
งเขา
ได
กบTA
-GVH
D ระ
ดบคว
ามรน
แรงแ
ละรา
ยงาน
ผลกา
รตรว
จทาง
หองป
ฏบตก
ารทเ
กยวข
อง
การว
นจฉย
ทาได
โดยม
ขอมล
สนบส
นนจา
กผลต
รวจ
skin
และ
bone
mar
row
biop
sies
ของผ
ปวย
หรอ
ยนยน
โดยผ
ลการ
ตรวจ
พบ D
NA ห
รอ c
hrom
osom
e ขอ
งผบร
จาคท
พบใน
เลอด
และ/
หรอเ
นอเย
อของ
ผปวย
3.4
Pos
t tra
nsfu
sion
purp
ura
, PTP
ภา
วะเก
ลดเล
อดตา
ทเกด
ขนใน
5-1
2 วน
หลงจ
ากได
รบสว
นประ
กอบเ
ลอด
เชน
เมดเ
ลอดแ
ดงหรอ
เกลด
เลอด
รวม
กบกา
รตรว
จพบแอ
นตบอ
ดตอ
เกลด
เลอด
(พบ
allo
antib
odie
s ตอ
hum
an p
late
let a
ntige
n, H
PA
allo
antib
ody)
รายง
านผป
วยทม
อากา
รหรอ
อากา
รแสด
งเขา
ได
กบPT
P ระ
ดบคว
ามรน
แรงแ
ละรา
ยงาน
ผลกา
ร
ตรวจ
ทางห
องปฏ
บตกา
รทเก
ยวขอ
ง
ผปวย
ทเกล
ดเลอ
ดลดต
าลงก
วา 50
% หลง
ไดรบ
สวนป
ระกอ
บเลอ
ด
ควรไดร
บการ
ตรวจ
sero
logy
ของ
เกลด
เลอด
และร
ายงา
นผลก
าร
ตรวจ
3.5
Tra
nsfu
sion-
rela
ted
acut
e lu
ng
inju
ry, T
RALI
ผปวย
มการ
หายใ
จลาบ
ากเฉ
ยบพล
นรวม
กบภา
วะออ
กซเจ
นตา(l
ower
oxyg
en sa
tura
tion)
และ
ม in
filtra
tion
ในปอ
ดทงส
องขา
ง ระห
วางใหเ
ลอด
หรอภ
ายใน
6 ช
วโมง
ของก
ารให
เลอด
โดย
ไมได
มสาเหต
มาจา
กการ
ไดรบ
ปรมา
ณเล
อดมา
กเกน
ในระ
บบไห
ลเวย
น หร
อจาก
สาเห
ตอน
(ศกษ
าราย
ละเอ
ยดเพ
มเตม
เรอง
TRA
LI, A
LI, a
ltern
ative
risk
fact
ors,
poss
ible
TRA
LI, T
oron
to T
RALI
Conc
ensu
s Pan
el)
รายง
านผป
วยทม
อากา
รหรอ
อากา
รแสด
งเขา
ได
กบTR
ALI ร
ะดบค
วามร
นแรง
และร
ายงา
นผล
การต
รวจท
างหอ
งปฏบ
ตการ
ทเกย
วของ
เกณฑก
ารวน
จฉย
TRAL
I ไดแ
ก
1. Ac
ute
onse
t
2. Hy
poxe
mia
a. Pa
O2 /
FiO2
<300
mm
Hg o
r
b. o
xyge
n sa
tura
tion
is <
90%
on
room
air
or
c. ot
her c
linica
l evid
ence
3. Bil
ater
al in
filtra
tes o
n fro
ntal
che
st ra
diog
raph
y
4. No
evid
ence
of l
eft a
trial
hyp
erte
nsio
n
5. No
tem
pora
l rel
atio
nshi
p to
an
alte
rnat
ive ri
sk
fact
or fo
r ALI
durin
g 6 h
rs of
com
plet
ed
trans
fusio
n
ผปวย
ทสงส
ย TR
ALI
ใหปร
กษาแ
พทย
ธนาค
ารเล
อดหร
อ
แพทย
tran
sfusio
n m
edici
ne ผ
ใหบร
การโลห
ต แ
ละรา
ยงาน
ขอมล
สนบส
นนอน
ๆ แ
มวาผ
ลการ
ตรวจ
ทาง s
erol
ogy จะ
ไม
สามา
รถสร
ปได
32
4. Transfusion-transmitted infection (TTIs)
4.1 การตดเชอไวรส (Transfusion transmitted viral infection, TTVI)
ตองทาการตรวจสบคนวาผปวยมการตดเชอหลงจากการรบเลอด โดยมหลกฐานทางคลนก
และการตรวจทางหองปฏบตการไมพบการตดเชอดงกลาวกอนการรบเลอด และจะตองตรวจพบวา
สวนประกอบของเลอดทผปวยไดรบนน ไดมาจากการบรจาคของผบรจาคทตดเชอชนดเดยวกน
หรอสวนประกอบของเลอดทผปวยไดรบนนมการตดเชอไวรสจรง
4.2 การตดเชอแบคทเรย (Transfusion transmitted bacterial infection, TTBI)
การตดเชอแบคทเรยจากการรบเลอด ผปวยมกมไขมากกวา 39 องศาเซลเซยส หรอมการ
เปลยนแปลงอณหภมรางกายทวดกอนและหลงการรบเลอด สงขนมากกวา 2 องศาเซลเซยส และม
อาการหนาวสน หวใจเตนเรวเกนกวา 120 ครงตอนาท หรอเปลยนแปลงเพมขนหลงการรบเลอด
มากกวา 40 ครงตอนาท ความดนโลหต systolic เพมขนหรอลดลง 30 มม.ปรอท ในเวลา 4 ชวโมง
ทมการรบเลอด ระดบของความเชอมนในการวนจฉย TTBI ไดแก
4.2.1 เปนไปไดทมการตดเชอแบคทเรยจากการรบเลอด (Possible TTBI)
ประกอบดวยหลกฐาน คอ
(a) ตรวจพบเชอแบคทเรยในสวนประกอบโลหตทใหผปวย โดยใชวธการตรวจท
เชอถอได แตไมพบในกระแสเลอดผปวย หรอ
(b) ตรวจพบเชอแบคทเรยในกระแสเลอดผปวย แตไมพบในสวนประกอบโลหตท
ใหแกผปวย โดยไมมเหตผลอนๆททาใหตรวจพบการตดเชอในผปวย
4.2.2 ยนยนไดวามการตดเชอแบคทเรยจากการรบเลอด (Confirmed TTBI)
ประกอบดวยหลกฐานการตรวจพบ แบคทเรยสายพนธเดยวกนในกระแสเลอดผปวยและใน
สวนประกอบของเลอดทใหผปวย โดยใชวธการตรวจทเชอถอได
4.3 การตดเชอปรสตจากการรบเลอด (Transfusion transmitted parasitic
infection, TTPI)
ตองมหลกฐานการตรวจพบเชอปรสตในผปวยทไดรบเลอด เปนชนดเดยวกนกบเชอปรสต
หรอภมตานทานตอปรสตนนในเลอดของผบรจาค
33
ตา
รางท
4 T
rans
fusio
n-tra
nsm
itted
infe
ctio
n (T
TIs)
คา
ศพท
คาจา
กดคว
าม
สงทร
ายงา
น หม
ายเห
ตและ
อนๆ
4.1
การ
ตดเช
อไวร
ส (V
iral i
nfec
tion,
TTV
I)
หมาย
ถง ก
ารตด
เชอไ
วรสจ
ากกา
รรบเ
ลอด
รายง
านผป
วยทร
บเลอ
ด แล
ะผบร
จาคโ
ลหตท
ตดเช
อ
รวมท
งสวน
ประก
อบขอ
งเลอ
ดทพบ
การต
ดเชอ
ตองท
าการ
ตรวจ
สบคน
วาผป
วยมก
ารตด
เชอ
หลงจ
ากกา
รรบเ
ลอด
โดยม
หลกฐ
านทา
งคลน
กและ
การต
รวจท
างหอ
งปฏบ
ตการ
วาไม
พบกา
รตดเ
ชอ
ดงกล
าวกอ
นการ
รบเล
อด แ
ละจะ
ตองต
รวจพ
บวา
สวนป
ระกอ
บของ
เลอด
ทผปว
ยไดร
บนน
ไดมา
จาก
การบ
รจาค
ของผ
บรจา
คทตด
เชอช
นดเด
ยวกน
หรอ
สวนป
ระกอ
บของ
เลอด
ทผปว
ยไดร
บนนม
การต
ดเชอ
ไวรส
จรง
4.2
การ
ตดเช
อแบค
ทเรย
(Bac
teria
l inf
ectio
n, T
TBI)
หมาย
ถง ก
ารตด
เชอแ
บคทเ
รยจา
กการ
รบเล
อด
ผปวย
มกมไ
ขมาก
กวา 3
9 อง
ศาเซ
ลเซย
ส หร
อมกา
ร
เปลย
นแปล
งอณหภ
มราง
กายว
ดกอน
และห
ลงกา
รรบเ
ลอด
สงขน
มากก
วา 2
องศ
าเซล
เซยส
และ
มอาก
ารหน
าวสน
หวใจ
เตนเ
รวเก
นกวา
120
ครง
ตอนา
ท หร
อเปล
ยนแป
ลง
เพมข
นหลง
การร
บเลอ
ด มา
กกวา
40
ครงต
อนาท
ควา
มดน
โลหต
systo
lic เพ
มขนห
รอลด
ลง 3
0 มม
.ปรอ
ท ใน
เวลา
4
ชวโม
งทมก
ารรบ
เลอด
รายง
านผป
วยทร
บเลอ
ด แล
ะผบร
จาคโ
ลหตท
ตดเช
อ
รวมท
งสวน
ประก
อบขอ
งเลอ
ดทพบ
การต
ดเชอ
Poss
ible
TTB
I
• ตร
วจพบ
เชอแ
บคทเ
รยใน
สวนป
ระกอ
บโลห
ตท
ใหผป
วย โด
ยใชว
ธการ
ตรวจ
ทเชอ
ถอได
แตไ
ม
พบใน
กระแ
สเลอ
ดผปว
ย ห
รอ
• ตร
วจพบ
เชอแ
บคทเ
รยใน
กระแ
สเลอ
ดผปว
ย
แตไม
พบใน
สวนป
ระกอ
บโลห
ตทให
แกผป
วย
โดยไ
มมเห
ตผลอ
นๆทท
าใหต
รวจพ
บการ
ตดเช
อ
ในผ ป
วย
Conf
irmed
TTB
I
• กา
รตรว
จพบแ
บคทเ
รยสา
ยพนธ
เดยว
กนใน
กระแ
สเลอ
ดผปว
ยและ
ในสว
นประ
กอบข
อง
เลอด
ทใหผ
ปวย
โดยใ
ชวธก
ารตร
วจทเ
ชอถอ
ได
4.3
การ
ตดเช
อปรส
ตจาก
การร
บเลอ
ด (T
TPI)
หมาย
ถง ก
ารตด
เชอป
รสตจ
ากกา
รรบเ
ลอด
รายง
านผป
วยทร
บเลอ
ด แล
ะผบร
จาคโ
ลหตท
ตดเช
อ
รวมท
งสวน
ประก
อบขอ
งเลอ
ดทพบ
การต
ดเชอ
ตองม
หลกฐ
านกา
รตรว
จพบเ
ชอปร
สตใน
ผปวย
ท
ไดรบ
เลอด
เปนช
นดเด
ยวกน
กบเช
อปรส
ตหรอ
ภม
ตานท
านตอ
ปรสต
นนใน
เลอด
ของผ
บรจา
ค
34
5. ความรนแรงของภาวะแทรกซอนและปฏกรยาจากการรบเลอด (Severity) อาจแบงออกได
เปน 4 ระดบดงน
Grade 1: Non-severe
หมายถง ผปวยทรบเลอด เกดภาวะแทรกซอนทตองไดรบการบาบดรกษาทางการแพทย ซง
เปนการรกษาตามอาการ (symptomatic treatment) แตไมมอนตรายอยางถาวรตอระบบอวยวะ
(non-permanent damage) หรอระบบรางกายสญเสยการทางาน
Grade 2: Severe
หมายถง ผปวยไดรบเลอดแลวเกดภาวะแทรกซอนจนตองไดรบการรกษาในโรงพยาบาล
หรอตองอยในโรงพยาบาลนานกวาเดม เนองจากภาวะแทรกซอนจากการรบเลอดในครงน และ/
หรอภาวะแทรกซอนไมพงประสงคนน เปนผลใหเกดการสญเสย หรอเสยความสามารถของระบบ
การทางานของรางกายท เ ปนอยนานหรอชดเจน และ/หรอ ผปวยทไ ดรบเลอดและเกด
ภาวะแทรกซอน จนตองไดรบการรกษาเพอปองกนอนตรายหรอการเสยความสามารถของระบบ
รางกายอยางถาวร อนเกยวของโดยตรงกบภาวะแทรกซอนของการรบเลอดในครงน
Grade 3: Life-threatening
หมายถง ผปวยไดรบเลอดแลวมภาวะแทรกซอนวกฤต จนตองไดรบการรกษาดวยวธการท
สาคญเพอชวยชวต เชน ใหยาชวยเพมความดนเลอด (vasopressors) ใสทอชวยการหายใจ หรอ
จาเปนตองยายเขารบการรกษาในหอผปวยหนก ไอ ซ ย เปนตน
Grade 4: Death
หมายถง ผปวยเสยชวตเนองจากภาวะแทรกซอนของการรบเลอด ทงนการรายงานระดบ
ความรนแรง grade 4 น ตองมหลกฐานชดเจนวาภาวะแทรกซอนของการรบเลอดเปนสาเหตททา
ใหเสยชวต แตหากผปวยทรบเลอดนนมภาวะแทรกซอนแลวเสยชวตจากโรคทเปนหรอจากสาเหต
อน ตองพจารณารายงานระดบความรนแรงท grade 1, 2 หรอ 3 เทานน
การพจารณาความรนแรงของภาวะแทรกซอนจากการรบเลอดในระบบอนๆอาจพจารณา
ตามระบบของ International haemovigilance network (IHN), Severe hazard of blood
transfusion (SHOT), และ British committee for standards in haematology (BCSH) ซง
แสดงรายละเอยดไวในตารางท 5
35
ตา
รางท
5 ก
ารจา
แนกร
ะดบค
วามร
นแรง
ของภ
าวะแ
ทรกซ
อนไม
พงปร
ะสงค
จากก
ารรบ
เลอด
(IHN
/SHO
T/BC
SH)
ชนดป
ฏกรย
า 1.
อากา
รรนแ
รงนอ
ย (m
ild)
2. อ
าการ
รนแร
งปาน
กลาง
(mod
erat
e)
3. อ
าการ
รนแร
งมาก
(sev
ere)
1. ป
ฏกรย
าไข
(Feb
rile
type
reac
tion)
มไ
ขขน
อณหภ
ม >
38° C
และส
งขนร
ะหวา
ง
1 - 2° C
เปรย
บเทย
บกอน
ใหเล
อด ไม
แสดง
อากา
ร
อน
มไข
อณหภ
มสงข
น 2° Cข
นไป
หรอม
ไข 3
9°C
ขนไป
รวมก
บม
อากา
รหนา
วสน
มอาก
าร อ
นรวม
ดวย
เชน
ปวดก
ลามเ
นอ ห
รอ
คลนไ
ส ซง
ทาให
ตองห
ยดกา
รใหเ
ลอด
อณหภ
มสงข
น 2°
Cข
นไปห
รอมอ
าการ
อน เช
นหนา
วสนห
รอไข
39° C
ขนไป
หรอ
มอาก
ารอย
างอน
เชน
ปวดก
ลามเนอ
หรอ
คลน
ไส
ซงทา
ใหตอ
งหยด
ใหเล
อด ท
าใหต
องตร
วจสอ
บเพมเ
ตมทน
ท
และ/
หรอม
ผลโด
ยตรง
ใหผป
วยตอ
งอยโ
รงพย
าบาล
นานข
น
2. ป
ฏกรย
าแพเ
ลอด
(Alle
rgic
type
reac
tion)
หนาแ
ดงตว
แดง
ลมพษ
หรอ
ผน
มหอบ
หด หรอ
บวม
(ang
ioed
ema)
อาจ
มหรอ
ไมมอ
าการ
หนา
แดง /
ลมพ
ษ / ผ
น แต
อากา
รทาง
ระบบ
หายใ
จหรอ
ความ
ดน
เลอด
ตาไม
รนแร
ง
หลอด
ลมหด
เกรง
, มเส
ยง st
ridor
, บวม
(ang
ioed
ema)
หรอ
ม
ปญหา
ของร
ะบบไ
หลเวยน
ซงตอ
งการ
รกษา
เรงดว
น และ
/หรอ
มผลท
า
ใหผป
วยนอ
นโรงพย
าบาล
นานข
น หร
อม an
aphy
laxis (
ปฏกร
ยาภม
ไว
เกนข
องรา
งกาย
ทวไป
อาจร
นแรงถง
แกชว
ตมกม
การเปล
ยนแป
ลง
ทางผ
วหนง
และเยอ
บรวม
ดวย)
3. ป
ฏกรย
าแพเ
ลอดร
วมกบ
มไข
(Rea
ctio
n wi
th b
oth
alle
rgic
and
febr
ile)
มปฏก
รยาไข
และแ
พเลอ
ด เล
กนอย
ปฏ
กรยา
แพเลอด
และม
ไข ม
อากา
รรนแ
รงปา
นกลา
งอยา
งนอย
หนง
อากา
ร
ปฏกร
ยาแพ
เลอด
และม
ไข ม
อากา
รรนแ
รงมา
ก อย
างนอ
ยหนง
อากา
ร
4. ค
วามด
นเลอ
ดตา
(Hyp
oten
sive
reac
tion)
คว
ามดน
เลอด
systo
lic ตา
อยางเดยว
โดยล
ดลง 3
0 mm
/Hg
ขนไป
เกดข
นระห
วางให
เลอด
หรอภ
ายใน
1 ชว
โมงห
ลงได
รบเลอด
และ
ความ
ดนเลอด
systo
lic เท
ากบ
80 m
m/H
g หรอ
ตากว
า โดยไมม
อากา
รแพ
หรอ a
naph
ylaxis
และ ไ
มจาเป
นตอง
รกษา
เพมเตม
หรอต
องกา
รรกษ
า
เพยง
เลกน
อย
ความ
ดนเล
อดตา
มผล
ทาให
เกดช
อค โด
ยไมม
อากา
รแพห
รออา
การ
อนๆ
ผปว
ยตอง
การก
ารรก
ษาฉก
เฉน
สาหร
บการ
พจาร
ณาจ
ดระด
บควา
มรนแ
รงโด
ยใชผ
ลการ
ตรวจ
ทางห
องปฏ
บตกา
รเปน
เกณฑ
อาจจ
าแนก
ตามร
ายละ
เอยด
ในตา
รางท
5.1
36
ตารางท 5.1 การจดระดบความรนแรงของปฏกรยาเมดเลอดแดงแตกหลงไดรบเลอด(Severity
grades for hemolytic transfusion reactions)
Grading of severity รายละเอยดทตรวจพบ
1 = DAT without haemolysis ผปวยตรวจพบ DAT ใหผลบวกอยางเดยว ควรรายงานในกลม ‘alloimmunization’
2 = อาการเลกนอย (mild) พบอยางนอย 2 ขอ
• คา Hb ลดลง
• DAT ใหผลบวก
• พบ spherocytes
3 = อาการปานกลาง (moderate) • คาฮโมโกลบนลดลง
• คาบลรบนเพมขน
• DAT ใหผลกากงบวกลบ
• พบหรอไมพบ spherocytes
4 = อาการรนแรงมาก (severe) • คาฮโมโกลบนลดลง
• คาบลรบนเพมขน
• DAT ใหผลบวกหรอลบ
• การทางานของไตเสยไป (Renal impairment)
• พบหรอไมพบ spherocytes
6. การจดระดบของความเกยวพนกบการเปนสาเหตใหเกดภาวะแทรกซอน (Grading of
imputability)
กอนทการตรวจสบคนหาสาเหตของภาวะแทรกซอนหลงการรบเลอด จะสมบรณและไดรบ
การสรปวาเปนภาวะแทรกซอนท เกดจากการรบเลอดหรอไมนน ควรประเมนระดบของ
ความสมพนธวาภาวะแทรกซอนในผปวยนน เกยวของกบการรบเลอดมากนอยเพยงใด เปนลาดบ
ดงสรปในตารางท 6
37
ตา
รางท
6 G
radi
ng o
f im
puta
bilit
y
ขอ
มลทน
าเขา
วเคร
าะห
ประเมน
ไมได
มข
อมลไ
มเพย
งพอส
าหรบ
การน
าเขา
สการ
ประเมน
Exclu
ded
ตดออ
กหรอ
ไมนา
ใช
เมอม
หลกฐ
านสน
บสนน
ทสรป
ไดวา
เหตก
ารณไม
พงปร
ะสงค
เกดจ
ากสา
เหตอ
นชดเ
จน
Unlik
ely
(dou
btfu
l)
สงสย
แตไ
มนาจ
ะเปน
ไปได
เมอม
หลกฐ
านทน
าพอใ
จวาเหต
การณ
ไมพง
ประส
งคเก
ดจาก
สาเห
ตอนน
อกเห
นอจา
กการ
ไดรบ
เลอด
หรอส
วนปร
ะกอบ
เลอด
Poss
ible
เปนไ
ปได
เมอห
ลกฐา
นตดส
นไมไ
ดวา ปฏ
กรยา
ไมพง
ประส
งคเก
ดจาก
การไดร
บเลอ
ดหรอ
สวนป
ระกอ
บเลอ
ด หร
ออาจ
เปนจ
ากสา
เหตอ
น(in
dete
rmin
ate)
Prob
able
(like
ly)
นาจะ
เปน
เมอห
ลกฐา
นบงช
ชดวา
ปฏกร
ยาไม
พงปร
ะสงค
นาจะ
เกดจ
ากกา
รไดร
บเลอ
ดหรอ
สวนป
ระกอ
บเลอ
ด
Defin
ite (c
erta
in)
แนนอ
น
เมอห
ลกฐา
นสรป
ไดชด
เจน
วาปฏ
กรยา
ไมพง
ประส
งคเก
ดจาก
การไดร
บเลอ
ดหรอ
สวนป
ระกอ
บเลอ
ด
38
สวนท 3
กระบวนการดาเนนงานและการรายงาน
การเฝาระวงความปลอดภยของโลหต
(Hemovigilance work flow process
and reporting system)
39
กระบวนการดาเนนงานและการรายงานการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต
(Hemovigilance work flow process and reporting system)
ก) เครอขายทเกยวของของประเทศไทย (Thai hemovigilance network)
1. องคกร โรงพยาบาลหรอสถาบน ทมกจกรรมการรบบรจาคโลหต และการใหเลอดแก
ผปวย
1.1 ระดบผปฏบตงานจะตองมธนาคารเลอด ซงมบคลากรทมคณวฒเหมาะสม
ปฏบตงาน สาหรบหอผปวยและหนวยงานทางคลนกทดแลรกษาผปวย จะตองมแพทย พยาบาล
และเจาหนาทอนๆ ทมคณวฒเหมาะสมและไดรบมอบหมายใหรบผดชอบเกยวกบการบรการโลหต
บคลากรระดบปฏบตการดงกลาว เมอพบเหตการณไมพงประสงคหรอภาวะแทรกซอนเกยวกบการ
บรจาคโลหต หรอการรบเลอดในผปวย จะตองบาบดแกไข ตรวจสบคน สรปวเคราะห ตาม
กระบวนการทองคกร โรงพยาบาล หรอสถาบนกาหนดและมอบหมายหนาทใหปฏบต
1.2 ระบบคณภาพในองคกร โรงพยาบาล หรอสถาบน จะตองจดตงหนวยงาน
หรอคณะกรรมการในระบบคณภาพเพอการเกบขอมลความเสยง เหตการณไมพงประสงคและ
ภาวะแทรกซอน ทาการประเมน และพฒนาคณภาพ ไดแก คณะกรรมการการใชเลอดของ
โรงพยาบาล (Hospital transfusion committee,HTC) คณะกรรมการความเสยง คณะกรรมการ
ดแลผปวย (Patient care team, PCT) และมผจดการระบบคณภาพ เปนตน เมอมเหตการณไมพง
ประสงค และหรอ ภาวะแทรกซอนทเกยวของกบบรการโลหตซงบคลากรระดบปฏบตการรายงาน
มาแลว คณะกรรมการขางตนจะพจารณารวบรวมขอมล วเคราะห แกปญหา จดทาแนวทางการ
พฒนาอยางตอเนอง แลวจดทาแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (NHV1) และ
แบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด (NHV2) ตามกรอบระยะเวลาทคณะกรรมการเฝา
ระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาตกาหนด แลวเสนอตอผบรหารสงสดขององคกร เชน
ผอานวยการ ผจดการ หรอคณบด
1.3 ระดบผบรหารสงสดขององคกร เชนผอานวยการผจดการ หรอคณบด เปนผม
อานาจในการสงแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (NHV1) และแบบรายงาน
ภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด (NHV2) ตามกรอบระยะเวลาทคณะกรรมการเฝาระวงความ
40
ปลอดภยของโลหตระดบชาตกาหนด มายงคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต
ตอไป
2. ระดบชาต สภากาชาดไทยไดแตงตง คณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต
ระดบชาต (National hemovigilance committee, NHC) ดงน
2.1 องคประกอบ ประกอบดวยผแทนจากศนยบรการโลหตแหงชาตสภากาชาดไทย
กระทรวงสาธารณสข ธนาคารเลอดในโรงพยาบาล และธนาคารเลอดของโรงพยาบาลมหาวทยาลย
2.2 หนาทของคณะกรรมการ ไดแก สรางแนวทางการเฝาระวงความปลอดภยของ
โลหตระดบชาต ใหเปนไปในแนวทางเดยวกนทวประเทศ โดยใชองคความรและแนวทางทเปน
มาตรฐานสากล สรางเครอขายการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต ใหครอบคลมถายทอด
องคความรและฝกอบรม รวบรวมขอมลรายงานจากองคกร โรงพยาบาล สถาบนทมงานบรการโลหต
เพอวเคราะห ระดมความรจากนกวชาการเพอแกปญหาทงกรณเรงดวนและไมเรงดวนจดทาแนว
ทางแกไขและปองกนจดทารายงานประจาปสรางความเขมแขงและยงยนในกระบวนการเฝาระวง
ความปลอดภยของโลหตใหทดเทยมระดบนานาชาต และมงมนในการเขารวมเปนสมาชกเครอขาย
การเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบนานาชาต เชน International hemovigilance
network, IHN เพอเปนชองทางแลกเปลยนขอมล ความรและประสบการณ ใหเกดการพฒนาและ
ยกระดบงานบรการโลหตของประเทศใหไดมาตรฐานสากล
ข) กระบวนการดาเนนงานตามปกต (Ordinary work flow)
1. ผปฏบตงานทเกยวของกบงานบรการโลหต เมอพบภาวะแทรกซอน หรอเหตการณไมพง
ประสงคในกระบวนการของงานบรการโลหต จะตองปฏบตตามแนวทางหรอคมอปฏบตงานทองคกร
โรงพยาบาล และสถาบนนนๆกาหนดขนอยางถกตองตามหลกวชาการ ซงครอบคลมดานการ
บาบดรกษา การแกไขปญหา การสารวจหาสาเหต การตรวจวนจฉยผประสบเหต การตรวจวนจฉย
ทางหองปฏบตการ การวเคราะหและสรปผล การสรางแนวทางปองกนปญหาทไดรบการยอมรบใน
ระดบองคกร
องคกร โรงพยาบาล และสถาบนจะตองสรางแบบรายงาน แบบบนทก ใบขอสงตรวจ และ
เอกสารทเกยวของไวใชบนทกกระบวนการตางๆ และพรอมทจะรวบรวมรายงานตามแบบรายงาน
41
ภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (NHV1) และแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด
(NHV2) ของคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาตสรางขน
2. คณะกรรมการในระบบคณภาพขององคกร โรงพยาบาล และสถาบน เมอไดรบ
รายงานภาวะแทรกซอน หรอเหตการณไมพงประสงคในกระบวนการของงานบรการโลหตจากระดบ
ผปฏบตงานแลว ใหทางานรวมกบผปฏบตงานตามรายละเอยดในขอ 1 แลวรวบรวมจานวนรายท
เกดขนตามกรอบระยะเวลาทกาหนด จดทารายงานตามแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการ
บรจาคโลหต(NHV1) และแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด (NHV2) ของคณะกรรมการ
เฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาตสรางขน เสนอตอผบรหารสงสดขององคกร
3. ผบรหารสงสดขององคกร เชนผอานวยการ ผจดการ หรอคณบด สงแบบรายงาน
ภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (NHV1) และแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด
(NHV2) มายงคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต ศนยบรการโลหตแหงชาต
สภากาชาดไทย ตามกรอบระยะเวลาทกาหนด โดยกาหนดชนความลบตามความเหมาะสม
4. คณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต รวบรวมรายงาน วเคราะห
สรางแนวทางปองกนแกไขในระดบภาพรวม สรางนโยบาย จดทารายงานประจาปทไมเปดเผยชอ
ผรายงานและสถาบนทรายงาน
ค) ระบบการรายงานเรงดวน (Rapid alert system)
ตามปกตคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต ศนยบรการโลหต
แหงชาต สภากาชาดไทยจะกาหนดใหองคกร โรงพยาบาล และสถาบนรวบรวมสงแบบรายงาน
ภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต(NHV1) และแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด
(NHV2) มาทคณะกรรมการตามกรอบระยะเวลาทกาหนด แตหากองคกร โรงพยาบาล และสถาบน
พบเหตการณหรอประเดนปญหาทมความรนแรง มการแพรกระจายและสงผลกระทบอยางรวดเรว
และกวางขวาง กอใหเกดผลไมพงประสงคตอผบรจาคโลหต ผปวย หรอประชาชนทวไป จาเปนตอง
รายงานเรงดวนเพอการแกไขปญหาอยางทนทวงท ผบรหารสงสดขององคกรเชนผอานวยการ
ผจดการ หรอคณบดใหรายงานมายงประธานคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต
ระดบชาต ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทยโดยตรง
42
ง) บทเฉพาะกาลและทางเลอกในการปฏบต
ถงแมระบบการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตจะเปนองคความรทผปฏบตงานดาน
บรการโลหตคนเคยมานานแลว และไดใชระบบดงกลาวในการใหบรการผบรจาคโลหตและผปวยใน
โรงพยาบาลจนเกดความปลอดภยและมการพฒนาอยางตอเนอง แตการสรางระบบในภาพรวมของ
ประเทศยงอยในระยะเรมตน เพอขบเคลอนใหเกดระบบการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต
ระดบชาต จงควรดาเนนการอยางคอยเปนคอยไป โดยกาหนดใหมทางเลอกในการปฏบตดงน
1. การรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต ใหรายงานทกหวขอตามแบบ
รายงาน
2. การรายงานภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด ใหรายงานทกหวขอตามแบบรายงาน
ยกเวนหวขอท1 เหตการณไมพงประสงค Adverse events ทยงไมเกด Adverse reactions ใน
ผปวย ประกอบดวยขอยอย 1.1-1.6 ใหรายงานตามความสมครใจ ไดแก
การใหเลอดผด (Incorrect blood component transfused ,IBCT หรอ
Wrong blood transfused)
การไมปฏบตตามขอกาหนด (Specific requirements not met ,SRNM)
การใหเลอดทไมเหมาะสม (Inappropriate transfusion) ไดแก การใหเลอด
โดยไมมขอบงชหรอไมจาเปน (unnecessary transfusion) มความลาชาในการ
ใหเลอด (delayed transfusion) และการใหเลอดในปรมาณนอยกวาทควร
(under transfusion)
ความผดพลาดในการปฏบตเกยวกบถงเลอดและการจดเกบสวนประกอบของ
เลอด (Handling and storage errors ,HSE)
การใหเลอดถกชนด ผปวยถกคน แตกระบวนการทางานไมถกตอง (Right
blood right patient ,RBRP)
เหตการณทเกอบจะเกดความผดพลาด (Near miss)
43
3. ขอบเขตความครอบคลมของการดาเนนงานระบบการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต
ระดบชาต จะเรมจากความสมครใจ (voluntary) ไปสภาคบงคบ (mandatory) โดยมหนวยงานนา
รองตามลาดบคอ
โรงพยาบาลสงกดมหาวทยาลยและโรงพยาบาลเอกชนขนาดใหญทใชมาตรฐาน
นานาชาต โรงพยาบาลสงกดกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข
โรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาลทวไป กระทรวงสาธารณสขและโรงพยาบาลใหญท
สงกดกระทรวงกลาโหม
โรงพยาบาลภาครฐทงหมด ทกกระทรวง
โรงพยาบาลเอกชนทงหมด
44
แผนภมท 2 ขนตอนการรายงานคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต
(workflow process)
1. ผปฏบตงานทเกยวของกบงานบรการโลหต ไดแก แพทย พยาบาล ธนาคารเลอด
1.1 มกระบวนการภายในเพอจดการกบภาวะแทรกซอน หรอเหตการณไมพงประสงคในกระบวนการ
ของงานบรการโลหต โดยจะตองสรางแบบรายงานภายใน เชน แบบบนทก ใบขอสงตรวจ และเอกสาร
ทเกยวของไวใชบนทกกระบวนการตางๆ อยางเหมาะสมของแตละองคกร
1.2 ทาการบาบดรกษา การแกไขปญหา การสารวจหาสาเหต การตรวจวนจฉยผประสบเหต การตรวจ
วนจฉยทางหองปฏบตการ แลวบนทกขอมลลงในแบบรายงานภายใน
1.3 วเคราะหและสรปผล แลวรายงานใหคณะกรรมการในระบบคณภาพขององคกร โรงพยาบาล และ
สถาบนทราบ
2. คณะกรรมการในระบบคณภาพขององคกร โรงพยาบาล และสถาบน
2.1 รบรายงานภาวะแทรกซอน หรอเหตการณไมพงประสงคในกระบวนการของงานบรการโลหตจาก
ระดบผปฏบตงาน
2.2 รวบรวมจานวนรายทเกดขนตามกรอบระยะเวลาทกาหนด จดทารายงานตามแบบรายงาน
ภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต(NHV1) และแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการรบเลอด
(NHV2) ของคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาตสรางขน
2.3 เสนอตอผบรหารสงสดขององคกร
3. ผบรหารสงสดขององคกร ไดแก ผอานวยการ ผจดการ หรอคณบด
3.1 สงแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (NHV1) และแบบรายงานภาวะแทรกซอน
จากการรบเลอด (NHV2) มายงคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต ศนยบรการ
โลหตแหงชาต สภากาชาดไทย ตามกรอบระยะเวลาทกาหนด โดยกาหนดชนความลบตามความ
เหมาะสม
4. คณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหตระดบชาต
4.1 รวบรวมรายงาน วเคราะห
4.2 รายงานใหองคกร โรงพยาบาล สถาบนทราบ
4.3 จดทารายงานประจาปทไมเปดเผยชอผรายงานและสถาบนทรายงาน
4.4 สรางนโยบายและแนวทางปฏบตทมผลตอการพฒนาความปลอดภยของโลหต
45
46
สวนท 4
แบบรายงานภาวะแทรกซอน
47
ภาวะแทรกซอน
จานวนราย
non severe severe รวม
mild moderate
1. ภาวะแทรกซอนทมอาการและอาการแสดงเฉพาะท (Complications mainly with local symptoms)
1.1 มเลอดออกนอกหลอดเลอด
1.1.1 อาการหอเลอดเขยวชา (Bruise), กอนเลอดขง (Hematoma)
1.1.2 การสอดเขมเจาะเกบโลหตพลาดเขาหลอดเลอดแดง (Arterial puncture)
1.1.3 การมเลอดออกภายหลงการเจาะเกบเสรจแลว (Delayed bleeding)
1.2 อาการเจบปวด
1.2.1 การระคายเคองตอเสนประสาท(Nerve irritation)
1.2.2 การบาดเจบตอเสนประสาท (Nerve injury)
1.2.3 การบาดเจบตอเสนเอน (Tendon injury)
1.2.4 อาการปวดแขน (Painful arm) นานกวา 1 ชม ไมทราบสาเหต
1.3 ภาวะแทรกซอนเฉพาะทชนดอนๆ
1.3.1 การอกเสบของหลอดเลอด (Thrombophlebitis)
1.3.2 การแพเฉพาะท (Local allergy)
รวม (1) ภาวะแทรกซอนทมอาการและอาการแสดงเฉพาะท
2. ภาวะแทรกซอนทมอาการและอาการแสดงทวไป (Complications mainly with generalized symptoms)
ปฏกรยา Vasovagal reactions (VVR) ประกอบดวยอาการไมสบาย ออนแรง กระสบกระสาย วงเวยน คลนไส อาจมอาการรนแรงขนจนหมดสต เปนลม
2.1 ปฎกรยา vasovagal แบบเกดขนเฉยบพลน (Immediate vasovagal reaction)
เกดในบรเวณสถานทรบบรจาคโลหต (Immediate VVR)
2.2 ปฎกรยา vasovagal แบบเกดขนเฉยบพลนรวมกบการบาดเจบ เกดในบรเวณ
สถานทรบบรจาคโลหต (Immediate VVR with injury)
2.3 ปฎกรยา vasovagal แบบเกดขนชา เกดอาการหลงจากผบรจาคโลหตออกจาก
บรเวณสถานทรบบรจาคโลหตไปแลว (Delayed VVR)
2.4 ปฎกรยา vasovagal แบบเกดขนชารวมกบการบาดเจบ เกดอาการหลงจากผ
บรจาคโลหตออกจากบรเวณสถานทรบบรจาคโลหตไปแลว (Delayed VVR with
injury )
รวม (2) ภาวะแทรกซอนทมอาการและอาการแสดงทวไป
3. ภาวะแทรกซอนทเกดจากการทา apheresis
3.1 ปฎกรยาตอซเตรต (Citrate reaction)
3.2 เมดเลอดแดงแตก (Hemolysis)
3.3 ปฏกรยาภมแพแบบทวไป (Generalized allergic reaction)
3.4 การเกดฟองอากาศในหลอดเลอด (Air embolism)
รวม (3) ภาวะแทรกซอนทเกดจากการทา apheresis
4. ภาวะแทรกซอนอนๆจากการบรจาคโลหต
4.1 อาการ อาการแสดงของ Hypovolemia
4.2 Hyperventilation
4.3 อนๆ.......................................................................................................
รวม (4) ภาวะแทรกซอนอนๆ
รวมทงหมด (1)+(2)+(3)+(4)
แบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (NHV1)
ชอหนวยงานทรายงาน………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………
การบรจาคเลอดธรรมดา การบรจาคแบบ Apheresis
ชวงเวลาทบนทก วนท ............................................................ ถง ........................................................... รวมจานวนผบรจาคทงหมด ...................... คน
ดคาอธบายการกรอกแบบรายงานในหนา 2
หนาท 1
48
คาอธบายการกรอกแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (NHV1)
1. แบบรายงานนจดทาขนโดยคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย โดยมวตถประสงคเพอใช
รวบรวมจานวนภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต ตามรอบระยะเวลาทคณะกรรมการฯกาหนด เพอนามาวเคราะหและกาหนดมาตรการปองกน
แกไขและพฒนาอยางตอเนอง เพอใหเกดความปลอดภยสงสดแกผบรจาคโลหต
2. ศนยบรการโลหตแหงชาต ภาคบรการโลหตแหงชาต และโรงพยาบาลทมการรบบรจาคโลหต มหนาทรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต
ตามรอบระยะเวลาทคณะกรรมการฯกาหนด โดยใชแบบรายงานน และควรสรางแบบบนทกเหตการณภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหตรายวน
ตามคาจากดความใน “คมอแนวทางการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต จดทาโดยคณะกรรมการฯ พ.ศ.2558” ใหสอดคลองกบแบบรายงานน
3. ลาดบขนตอนการรายงานตามปกต ประกอบดวย
ผปฏบตงานรบบรจาคโลหต ธนาคารเลอด บนทกเหตการณภาวะแทรกซอนรายวน และนาเสนอหนวยงานระดบองคกร
โรงพยาบาล หรอสถาบน
ผรบผดชอบในดานความเสยงหรอระบบคณภาพระดบองคกร ไดแก ผจดการคณภาพ หรอคณะกรรมการการใชโลหตของ
โรงพยาบาล หรอคณะกรรมการปองกนความเสยง หรอ Patient care team เปนตน ทาการวเคราะหแลวรวบรวมตามกรอบ
เวลาทกาหนดนาเสนอรายงาน โดยใชแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาคโลหต (NHV1) นเสนอตอผบรหารสงสด
ขององคกร
ผบรหารสงสดขององคกร ไดแก ผอานวยการ ผจดการ คณบด เปนตน สงแบบรายงานภาวะแทรกซอนจากการบรจาค
โลหต (NHV1) มาทคณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย
คณะกรรมการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย วเคราะหและรวมรวมจดทา
รายงานประจาป รวมทงสรางมาตรการเพอการปองกน แกไขและพฒนาอยางตอเนองเพอใหเกดความปลอดภยตอผบรจาค
โลหต
4. คาจากดความ และความหมายอนๆทเกยวของกบการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต และภาวะแทรกซอนจากการรบบรจาคโลหต ใหเปนไป
ตาม “คมอแนวทางการเฝาระวงความปลอดภยของโลหต จดทาโดยคณะกรรมการฯ พ.ศ.2558” ซงอางองตามมาตรฐานสากล
5. คาจากดความเกยวกบระดบความรนแรง แบงเปน 2 กลมใหญ คอ non severe และ severe
ภาวะแทรกซอนทง 4 ประเภท ท “ไมรนแรง (non severe)” แบงเปน mild และ moderate ตามคาจากดความในคมอ
ภาวะแทรกซอนทง 4 ประเภท ทนบวา “รนแรง (severe)” จะตองเขาเกณฑคอ ผทบรจาคโลหตทมภาวะแทรกซอนรายนนๆตองการ
บาบดรกษา หรอมสภาวะอยางนอย 1 ขอ ดงน
ไดรบการบาบดรกษา เพอปองกนมใหเกดอนตรายตอสขภาพหรอการทางานของอวยวะและรางกายอยางถาวร หรอเพอ
ชวยชวต
ไดเขารบการรกษาในโรงพยาบาล
อาการแสดงของภาวะแทรกซอนทาใหเกดการสญเสยสมรรถภาพซงคงอยเปนเวลานานมากกวา 1 ป หลงการบรจาคโลหต
เสยชวต โดยการเสยชวตภายหลงการเกดภาวะแทรกซอน ทมความเปนไปได หรออาจเปนไดวามสาเหตสมพนธกบการบรจาค
โลหต
6. การจดระดบของความเกยวพนกบการเปนสาเหตใหเกดภาวะแทรกซอน (Grading of imputability) คอ
NA = ประเมนไมได หรอมขอมลไมเพยงพอสาหรบการนาเขาสการประเมน
0 = Excluded ไมใชสาเหตเกยวของ
1 = Unlikely (doubtful) สงสยวาจะเกยวของแตไมนาจะเปนไปได
2 = Possible มความเปนไปได
3 = Probable (likely) นาจะใชสาเหตเกยวของ
4 = Definite (certain) เปนสาเหตเกยวของแนนอน
สาหรบการสรปในแบบรายงานนใหผรายงานวเคราะหแลวรายงานเฉพาะภาวะแทรกซอนทม Grading of imputability 2 ขนไป
หนาท 2
49
Reac
tions
/Eve
nts
Tota
l Se
verit
y Im
puta
bilit
y 1
Non-
seve
re
2Se
vere
3 L
ife-
thre
aten
ing
4De
ath
N/A
0 1
2 3
4
1. A
dver
se e
vent
s
Tota
l
1
.1 In
corre
ct b
lood
com
pone
nt tr
ansfu
sed
(IBCT
)
1
.2 Sp
ecific
requ
irem
ents
not m
et (S
RNM
)
1
.3 In
appr
opria
te tr
ansfu
sion
1
.4 Ha
ndlin
g and
stor
age
erro
rs (H
SE)
1.5
Right
blo
od ri
ght p
atien
t (RB
RP) b
ut in
cor
rect
ed p
roce
ss
1
.6 N
ear m
iss
2. He
mol
ytic
trans
fusio
n re
actio
ns (H
TR)
T
otal
2.1 A
cute
hem
olyt
ic tra
nsfu
sion
reac
tion
(AHT
R)
2.2
Del
ayed
hem
olyt
ic tra
nsfu
sion
reac
tion
(DHT
R)
3.
Non
hem
olyt
ic tra
nsfu
sion
reac
tions
Tot
al
3.1
Feb
rile
non
hem
olyt
ic tra
nsfu
sion
reac
tion
(FNH
TR)
3.2
Alle
rgic
reac
tion
3.3 T
rans
fusio
n as
socia
ted
graft-
versu
s-hos
t dise
ase
(TA-
GVHD
)
3.4
Pos
t tra
nsfu
sion
purp
ura
(PTP
)
3.5
Tra
nsfu
sion-
rela
ted
acut
e lu
ng in
jury
(TRA
LI)
3.6
Tra
nsfu
sion
asso
ciate
d dy
spne
a (T
AD)
3.7
Tra
nsfu
sion
asso
ciate
d cir
cula
tory
ove
rload
(TAC
O)
3.8
Hyp
oten
sive
trans
fusio
n re
actio
n
3.9
Oth
er tr
ansfu
sion
reac
tions
and
adv
erse
eve
nts
3.1
0 Co
mpl
icatio
n fro
m c
ell s
alva
ge
4.
Tran
sfusio
n-tra
nsm
itted
infe
ctio
n (T
TIs)
T
otal
4.1
Vira
l inf
ectio
n, T
TVI
4.2
Bac
teria
l inf
ectio
n, T
TBI
4.3
Par
asite
infe
ctio
n,TT
PI
TOTA
L
แบบร
ายงา
นภาว
ะแทร
กซอน
จากก
ารรบ
เลอด
(NHV
2)
(ด
คาอธ
บายก
ารกร
อกแบ
บราย
งานใ
นหนา
2)
ชอหน
วยงา
นทรา
ยงาน
…………
…………
…………
…………
…………
…………
…………
…………
…………
…………
…………
…………
…………
…………
……….
ชวงเวล
าทบน
ทก
วนท
........
........
........
........
........
........
.... ถ
ง .....
........
........
........
........
........
........
........
.
รวมจ
านวน
ผปวย
ทรบโ
ลหต.
........
........
........
........
... รา
ย รว
มจาน
วน b
lood
tran
sfusio
n:
Re
d ce
ll………
…… u
nits
LP
PC……
………u
nits,
SDP
…………
…..…
. unit
s, P
C………
…………
…. u
nits
FFP…
……
……
…un
its, P
lasm
a……
……
… u
nits
, Cry
o……
……
……
…. u
nits
หนาท
1
50
1. แ
บบรา
ยงาน
นจดท
าขนโ
ดยคณ
ะกรร
มการ
เฝาร
ะวงค
วามป
ลอดภ
ยของ
โลหต
ศนย
บรก
ารโล
หตแห
งชาต
สภ
ากาช
าดไท
ย โด
ยมวต
ถประ
สงคเ
พอใช
รวบร
วมจา
นวนภ
าวะแ
ทรกซ
อนจา
กการ
รบเล
อด ต
ามรอ
บระย
ะเวล
าท
คณะก
รรมก
ารฯก
าหนด
เพอน
ามาว
เครา
ะหแล
ะกาห
นดมา
ตรกา
รปอง
กนแก
ไขแล
ะพฒนา
อยาง
ตอเน
อง เพ
อให
เกดค
วามป
ลอดภ
ยสงส
ดแกผ
ปวยท
รบเล
อด
2. อ
งคกร
โรงพ
ยาบา
ล แล
ะสถา
บนทม
การใ
หเลอ
ดแกผ
ปวย
มหนา
ทราย
งานภ
าวะแ
ทรกซ
อนจา
กการ
รบเล
อด
ตามร
อบระ
ยะเว
ลาทค
ณะก
รรมก
ารฯก
าหนด
โด
ยใชแ
บบรา
ยงาน
น แล
ะควร
สราง
แบบบ
นทกเ
หตกา
รณ
ภาวะ
แทรก
ซอนจ
ากกา
รรบเ
ลอดไ
วใชใ
นโรง
พยาบ
าล ต
ลอดจ
นแบบ
ฟอรม
อนๆท
เกยว
ของ เช
น ใบ
ขอสง
ตรวจ
รา
ยงาน
การส
บคนเ
ปนตน
ใหสอ
ดคลอ
งกบแ
บบรา
ยงาน
น ตา
มคาจ
ากดค
วามใ
น “ค
มอแน
วทาง
การเฝา
ร ะวง
ความ
ปลอด
ภยขอ
งโลห
ต จด
ทาโด
ยคณะก
รรมก
ารฯ
พ.ศ.
2558
”
3. ลา
ดบขน
ตอนก
ารรา
ยงาน
ตามป
กต ป
ระกอ
บดวย
ผปฏบ
ตงาน
ธนาค
ารเล
อดแล
ะหอผ
ปวย
บนทก
เหตก
ารณภา
วะแท
รกซอ
น ตล
อดจน
ผล
การต
รวจท
างหอ
งปฏบ
ตการ
การ
ตรวจ
สบคน
ฯลฯ
แลว
นาเส
นอหน
วยงา
นระด
บองค
กร
โรงพ
ยาบา
ล หร
อสถา
บน
ผร
บผดช
อบใน
ดานค
วามเ
สยงห
รอระ
บบคณ
ภาพร
ะดบอ
งคกร
ไดแก
ผจด
การค
ณภา
พ หร
อคณะก
รรมก
ารกา
รใชโ
ลหตข
องโร
งพยา
บาล
หรอค
ณะก
รรมก
ารปอ
งกนค
วามเ
สยง
หรอ
Patie
nt
care
te
am
เปนต
น ทา
การว
เครา
ะหแล
วรวบ
รวมต
ามกร
อบเวลา
ท
กาหน
ดนาเ
สนอร
ายงา
น โด
ยใชแ
บบรา
ยงาน
ภาวะ
แทรก
ซอนจ
ากกา
รรบเล
อด
(NHV
2) น
เสนอ
ตอผบ
รหาร
สงสด
ของอ
งคกร
ผบรห
ารสง
สดขอ
งองค
กร ได
แกผอ
านวย
การ ผจ
ดการ
คณบด
เปนต
น สง
แบบร
ายงา
นภา
วะแท
รกซอ
นจาก
รบเล
อด (N
HV2)
มาท
คณะก
รรมก
ารเฝ
าระว
งควา
มปลอ
ดภยข
อง
โลหต
ศนย
บรกา
รโลห
ตแหง
ชาต
สภาก
าชาด
ไทย
คณ
ะกรร
มการ
เฝาร
ะวงค
วามป
ลอดภ
ยของ
โลหต
ศนยบ
รการ
โลหตแ
หงช
าต
สภาก
าชาด
ไทย
วเคร
าะหแ
ละรว
มรวม
จดทา
รายง
านปร
ะจาป
รวม
ทงสร
างมา
ตรกา
รเพอ
การป
องกน
แกไ
ขและ
พฒนา
อยาง
ตอเน
องเพ
อใหเ
กดคว
ามปล
อดภย
ตอผป
วยทร
บโลห
ต
4. คา
จากด
ความ
และ
ความ
หมาย
อนๆท
เกยว
ของก
บการ
เฝาร
ะวงค
วามป
ลอดภ
ยของ
โลหต
และ
ภาวะ
แทรก
ซอน
จากก
ารรบ
เลอด
ใหเป
นไป
ตาม
“คมอ
แนวท
างกา
รเฝา
ระวง
ความ
ปลอด
ภยขอ
งโลห
ต จด
ทาโด
ยคณ
ะกร
รมกา
รฯ พ
.ศ.2
558”
ซงอ
างอง
ตามม
าตรฐ
านสา
กล
5. โร
งพยา
บาลท
สมคร
สงรา
ยงาน
น สา
มารถ
เลอก
ทจะร
ายงา
นหรอ
ไมรา
ยงาน
ในหว
ขอท
1 Ad
verse
eve
nts ก
ได แ
ตจะต
องรา
ยงาน
หวขอ
ท 2,
3 แล
ะ 4
6. ค
าจาก
ดควา
มเกย
วกบร
ะดบค
วามร
นแรง
แบง
เปน
5 ระ
ดบ ค
อ
Grad
e 1:
Non
-seve
re ห
มายถ
ง ผป ว
ยทรบ
เลอด
เกดภ
าวะแ
ทรกซ
อนทต
องได
รบกา
รบาบ
ดรกษ
าทาง
การแ
พทย
ซงเป
นการ
รกษา
ตามอ
าการ
(sym
ptom
atic
treat
men
t) แต
ไมมอ
นตรา
ยอยา
งถาว
รตอร
ะบบ
อวยว
ะ (p
erm
anen
t dam
age)
หรอ
ระบบ
รางก
ายสญ
เสยก
ารทา
งาน
Grad
e 2:
Sev
ere
หมาย
ถง ผ
ปวยท
ไดรบ
เลอด
และเ
กดภา
วะแท
รกซอ
นจนต
องได
รบกา
รรกษ
าใน
โรงพ
ยาบา
ล หร
อตอง
อยใน
โรงพ
ยาบา
ลนาน
กวาเดม
เนอง
จากภ
าวะแ
ทรกซ
อนจา
กการ
รบเล
อดใน
ครงน
แล
ะ/หร
อภาว
ะแทร
กซอน
ไมพง
ประส
งคนน
เปนผ
ลใหเ
กดกา
รสญเส
ย หร
อเสย
ความ
สามา
รถขอ
งระบ
บการ
ทางา
นของ
รางก
ายทเ
ปนอย
นาน
หรอช
ดเจน
/ หร
อ ผป
วยทไ
ดรบเ
ลอดแ
ละเก
ดภาว
ะแทร
กซอน
จนตอ
ง
ไดรบ
การร
กษาเพอ
ปองก
นอนต
รายห
รอกา
รเสย
ความ
สามา
รถขอ
งระบ
บราง
กายอ
ยางถ
าวร อน
เกยว
ของ
โดยต
รงกบ
ภาวะ
แทรก
ซอนข
องกา
รรบเ
ลอดใ
นครง
น Gr
ade
3 : L
ife-th
reat
enin
g ผป
วยทไ
ดรบเ
ลอดแ
ละมภ
าวะแ
ทรกซ
อน จ
นตอง
ไดรบ
การร
กษาด
วย
วธกา
รทสา
คญใน
การช
วยชว
ต
Grad
e 4:
Dea
th ผ
ปวยเ
สยชว
ตเนอ
งจาก
ภาวะ
แทรก
ซอนข
องกา
รรบเ
ลอด
ทงน
การร
ายงา
นระด
บควา
ม
รนแร
ง Gr
ade
4 น
จะตอ
งมหล
กฐาน
ชดเจ
นวาภ
าวะแ
ทรกซ
อนขอ
งการ
รบเล
อด เป
นสาเหต
ของก
าร
เสยช
วต
แตหา
กผปว
ยทรบ
เลอด
นน ม
ภาว
ะแทร
กซอน
แลวเ
สยชว
ตจาก
โรคท
เปนหร
อจาก
สาเห
ตอน
จะตอ
ง
พจาร
ณาร
ายงา
นระด
บควา
มรนแ
รงท
Grad
e 1,
2 หร
อ 3
เทาน
น 7.
การ
จดระ
ดบขอ
งควา
มเกย
วพนก
บการ
เปนส
าเหต
ใหเก
ดภาว
ะแทร
กซอน
(Gra
ding
of
im
puta
bilit
y) ม
รายล
ะเอย
ดคอ
NA
=
ประเมน
ไมได
หรอ
มขอม
ลไมเ
พยงพ
อสาห
รบกา
รนาเขา
สการ
ประเมน
0
= Ex
clude
d
ไมใช
สาเห
ตเกย
วของ
1 =
Unlik
ely
(dou
btfu
l) สง
สยวา
จะเก
ยวขอ
งแตไ
มนาจ
ะเปน
ไปได
2 =
Poss
ible
มควา
มเปน
ไปได
3 =
Prob
able
(like
ly)
นาจะ
ใชสา
เหตเ
กยวข
อง
4
= De
finite
(cer
tain
) เป
นสาเหต
เกยว
ของแ
นนอน
8.
ขยา
ยควา
มในแ
บบรา
ยงาน
ขอ 3
.9 Ot
her t
rans
fusio
n re
actio
ns a
nd a
dver
se e
vent
s ไดแ
ก
a) H
emos
ider
osis
b)
Hyp
erka
lem
ia
c) Un
class
ifiabl
e co
mpl
icatio
n of
tran
sfusio
n (U
CT)
d)
การ
ให A
nti-D
Imm
unog
lobu
lin (I
g)
หนาท
2
51
เอกสารอางอง
1. Chiewsilp P. Hemovigilance: What? Why? And How? J Hematol Transfus Med
2006;16:273-4.
2. Standard for surveillance of complicationsrelated to blood donation; Working group on
complications related to blood donation, International Society of Blood Transfusion
(ISBT) Working party on haemavigilance, European haemovigilance network, 2008.
3. Chiewsilp P. Hemovigilance: Thailand: Annual Report 2001-2004 and 2005-2008 . J
Hematol Transfus Med 2009;19:203-9.
4. Biovigilance Component; The National Healthcare Safety Network (NHSN) Manual, CDC, Atlanta, GA, USA , July 2010.
5. Proposed standard definitions for surveillance of non infectious adverse transfusion
reactions; International Society of Blood Transfusion (ISBT) Working Party on
Haemavigilance, International Haemovigilance Network (IHN), July 2011.
6. De Vries RP, Faber JC, Hemovigilance: An effective tool for improving transfusion safety.
Wiley-Blackwell, 2012.
7. Chiewsilp P, Phikulsod S. National Haemovigilance : Thailand: J Hematol Transfus Med
2012;22:229-31.
8. Ongtilanont K, Jeanantajit I, Rodpradub N, Manomaicharern N, Tong-Ou C, Chunaka B.
Adverse reactions in blood donors at National Blood Centre, Thai Red Cross Society
and mobile units. J Hematol Transfus Med2012; 22:233-9.
9. นโยบายบรการโลหตแหงชาต2553,ศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย
10. Serious hazards of blood transfusion. Available from: http://www.shotuk.org/home.
Accessed October 14, 2013.
11. EU Optimal Blood Use. Some features of different national haemovigilance
programmes. Available from : http://optimalblooduse.eu/content/43-some-features-
different-national-haemovigilance-programmes. Accessed October 14, 2013.
12. New Zealand Blood Service. Haemovigilance programme. Available from:
http://nzblood.co.nz/clinical-information/haemovigilance-programme. Accessed October
14, 2013.
52
13. National Blood Authority (NBA) Australia. Haemovigilance Reporting. Available from:
http://www.blood.gov.au/haemovigilance-reportings. Accessed October 14, 2013.
14. (U.S. Department of Health & Human Services). Biovigilance. Available from:
http://www.hhs.gov/ash/bloodsafety/biovigilance/index.html. Accessed October 14,
2013.
53
รายชอคณะกรรมการและอนกรรมการ
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63