Haberleşme Teorisi Sunum

7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum

1/50

YILDIZ TEKNK NVERSTESELEKTRK ELEKTRONK FAKLTES

ELEKTRONK VE HABERLEME MHENDSL BLM

HABERLEME TEORS DERS

EMI-EMC

retim yesi : Yrd.Do.Dr. N. zlem NVERD

07014092 M. Vahdet ETN06014051 Kerem GNLKIRMAZ

06014064 M. Esad YT

06014025 M. Faruk BULUT

1


2/50

erik

Giri ve Tarihe

Gnlk Hayatta EMI-EMC

Elektromanyetik Giriim (EMI) Elektromanyetik Uyumluluk(EMC)

EMC Standartlar

EMC Test ve lmleri TEMPEST

2


3/50

EMI-EMC GR VE TARHE

Mehmet Vahdet ETN

07014092 3


4/50

EMI NEDR?

Elektromanyetik Giriim (EMI): Bo alandayaylan veya g ya da sinyal kablolaryla

iletilen, telsiz navigasyon sistemlerinin veyabaka gvenlik hizmetlerinin almasn

tehlikeye atan veya lisansl telsiz iletiimhizmetini ciddi lde ktletiren, engelleyen

veya art arda kesintiye uratan her trl sinyalveya emisyondur.

4


5/50

EMC NEDR?

Elektromanyetik Uyumluluk(EMC): Bir sistemveya cihazn iinde bulunduu

elektromanyetik ortamda fonksiyonlarn, buortamda telafi edilemez bir bozulma

yapmakszn

yerine getirebilme yeteneidir.

5


6/50

TARHE Bir doa olay olan

yldrm dmesi zmretilen ilk

problemlerdendir.

6


7/50

19. yy de elektrik kullanmnn yaylmasylag kaynaklarndaki ksa devre hatalar nemli

sorun haline geldi. 20. yy` nin ilk yarsnda radyo iletiiminin

gelimesiyle yeni problemler ortaya kt.

7


8/50

2. Dnya Sava` ndansonra ise EMI-EMCalmalar askeri alana

kaymaya balad.zellikle uaklar, savagemileri, mobil aralar.

8


9/50

1970`den itibaren modern dijital devrelerinartmasyla EMI-EMC bir endie kayna halinegeldi.

1980` ler den itibaren de mobil iletiim vetelevizyon yaynlar artnca havadaki sinyalmiktar ok artt ve EMI-EMC ok nemli bir

konu haline geldi.

9


10/50

GNLK HAYATTA EMI-EMC

10


11/50

Karlalan veya karlalabileceksorunlar

Den bir yldrmn telefon sistemlerini,evlerdeki elektronik cihazlarn alamazduruma getirmesi,

Evdeki yada ofisteki bilgisayarn FM dalgaradyo yaynlarn bozmas,

Cep telefonunun TV` ler de karlanmaya

neden olmas,

11


12/50

Cep telefonlarnn kalp pillerini etkilemesi,

Radyo kulesi yaknnda uan bir helikopterinkontrolden kabilmesi,

Radyo dinlerken polis telsizlerinin arayagirmesi,

Havaalan radarlarnn dizst bilgisayardan,cep telefonundan etkilenmesi,

12


13/50

Cep telefonlarn aralarn ABS fren sistemini,klima sistemini kilitlemesi,

Klima her devreye girdiinde Video cihaznn

saatinin sfrlamas, Floresan lambalar yandnda bilgisayar

ekrannn krpmas,

13


14/50

ELEKTROMANYETK GRM

(Electromagnetic Interference-EMI)

Kerem GNLKIRMAZ

06014051

14


15/50

Electromagnetic Interference (EMI):Trkekarlk olarak, Elektromanyetik Giriim (EMG)

Elektronik aygtlarn says ve eitliliininyksek bir hzda artmas, elektromanyetikgiriim (EMI) olarak tanmlanan bir sorunu

teknik literatre sokmutur.

EMI sorunlarnn en temel sebebi, tm devreelemanlarnn dorusal olmayan davranlar

ve bu davranlarn gerek tasarmda, gerekseuygulamada gz ard edilmesidir.

15


16/50

EMIdan Etkilenen Servisler

Radyo veya telsiz iletiim servisleri

Ticari AM/FM yaynlar

Televizyon Hcresel servisler

Radar

Hava trafik kontrol ar ve Kiisel letiim Servislerini (PCS)

16


17/50

Elektromanyetik Giriim 2 Yolla Olur:

letkenlik Yoluyla

17


18/50

Ima Yoluyla

18


19/50

Bir yariletken zerindeelektromanetik giriim rnei

inceleyelim;

19


20/50

20


21/50

ELEKTROMANYETK UYUMLULUK

(Electromagnetic Compatibility-EMC)

Mahmud Esad YT

06014064

21


22/50

Electromagnetic Compatibility (EMC):Trke karlkolarak, Elektromanyetik Uyumluluk(EMU)

Elektronik sistemlerin belirlenmi bir gvenliklimiti iinde ve tasarlandklar performansseviyesinde, EMI nedeniyle kabul edilemez

ktlemeye uramadanve ktlemeye yolamadan almas

Teknolojinin geliimi sonucunda, elektronikcihaz/sistem tasarmnda elektromanyetikuyumluluk, dier geleneksel tasarm kriterlerikadar nemli bir tasarm kriteri haline gelmitir.

22


23/50

Sivil Standartlar :

Global : CISPR (Comite International Special de

Pertuberations Radiotechnique)

Avrupa : CENELEC(Comite Europeen deNormalisation Electrotechnique)

Trkiye : TSE (Trk Standardlar Enstits) CEareti

Askeri Standartlar : Cihaz Seviyesi : MIL-STD-461E

Sistem Seviyesi : MIL-STD-464

Ortam Seviyesi : MIL-STD 6051D23


24/50

EMC nin salanmas iin :

EMI kaynaklarn gerektii kadar bastrlmas

Kuplaj yollarnn kesilmesi veya azaltlmas Etkilenebilecek sistemlerin kuvvetlendirilmesi

gerekir

24


25/50

Topraklama (Grounding)

Topraklama elektrik/elektronik cihaz ile toprakarasnda dk direnli bir yol oluturarak(istem d) oluan EMI akmlarnn sistemi

etkilememesini salar. Topraklama cihazlarn EMI etkisinden

korunmas ve kiilerin yldrm,ksa devre vb.nedenlerle oluacak yksek akmlarnoluturaca elektrik soku ve yanmaya karskorunmas iin en temel nlemlerden biridir.

25


26/50

Ekranlama (Shielding)

Elektromanyetik ekranlama, iletim veya almhattnda bulunan ince metal levha veya aekline yapdr.

Yksek iletkenlikli maddeler alc devrelerinetrafnda kullanlarak elektromanyetik alan

yanstlabilir

26


27/50

Ekranlamada iki temel ama :

Dardan gelen yaylm engellemekDarya yaylm engellemek

27


28/50

Balama (Bonding)

Eer iki metalik yap elektriksel olarakbirbirlerine bal deillerse baz frekanslardaaralarnda bir potansiyel fark oluur. Bu

potansiyel fark bir ark oluturabilir. ki noktay kalc balama ile birbirine

balamak noktalar arasnda sabit bir empedanssalarve deien empedansn iine doru akanakmdan dolay oluan yapay voltajlar elimineeder.

28


29/50

EMC Test ve lmleri

Inm Yoluyla Yaylm (Radiated Emissions)

29


30/50

Inm Duyarll (Radiated Susceptibility)

30


31/50

Test Antenleri

31


32/50

Yansmasz Oda(Anechoic chamber)

32


33/50

33


34/50

TEMPEST

M. Faruk BULUT

06014025

34


35/50

Ortama, kullancnn istei dndaelektromanyetik enerji yayan cihazlar bakalartarafndan ele geirilmesi istenmeyen bilgileriileyebilir, iletebilir veya saklayabilirler.

35


36/50

Bakalar tarafndan ele geirilmesi istenmeyen gizlibilgileri ileyen, ileten veya saklayan cihazlardan yaylanve kontrol edemediimiz enerji, bu bilgileri ile ilgili

iaretleri de ierebilir. Bu iaretler istenmeyen kiilertarafndan ele geirilip, ilerindeki gizlilik dereceli bilgizlrse bilgi gvenlii ihlal edilmi olur. Bu daTEMPEST problemi oluturur.

TEMPEST kelimesinin bir ksaltmay ifade edip etmedii,ediyorsa hangi kelimelerin ksaltmas olduu da oldukatartlan bir konudur. Ancak Amerikan HavaKuvvetlerinin gizliliini kaldrarak yaynlad bir

dokmanda TEMPEST, Transient ElektromagneticPulse Emanation Standart ifadesini oluturankelimelerin ba harfleri olarak tanmlanmtr. Bazenbilgi ieren kaaklar ile e anlaml olarak da kullanlr.

36


37/50

TEMPESTN BELL LABARATUARITARAFINDAN KEF

kinci Dnya Sava boyunca kara ve deniz gizli telekshaberleme sistemlerinin omurgasn tek kullanmlkeritler ve basit kripto cihazlar (SIGTOT)oluturmaktayd. U sistemler kripto ilemini 131-B2olarak adlandrlan Bell-telefon kartrcsn kullanarakgerekletirmekteydi. 1943 ylnda, bu kartrclardanbirisi Bell laboratuarlarnda test edilirken biraratrmac laboratuar ierisindeki uzak bir noktadabulunan bir osiloskobun ekrannda, salt rastlantsal

olarak, her ilem admnda bir darbe iareti fark etti. Budarbe iaretlerini dikkatlice incelediinde, ak bilgiyielde edebileceini anlad. Bylece ilk TEMPEST kaabelirlenmi oldu.

37


38/50

TEMPEST LE LGL BAZI TERMLER

KIRMIZI: Kriptolanmam gizli bilgi tayankablolar, optik fiberleri, elemanlar, cihazlar,sistemleri ve KIRMIZI cihazlarn bulunduu

blgeleri ifade eden bir terimdir. SYAH: Gizli iaretlerin bulunmad kablolar,

optik fiberleri, elemanlar, cihazlar ve sistemleri

veya gizlilik dereceli bilginin kriptolu olaraktand kablolar, optik fiberleri, elemanlar,cihazlar ve sistemleri ifade eden bir terimdir.

38


39/50

TEMPEST LMLER VE KAAKFORMLARI

TEMPEST, elektronik veelektromekanik cihazlar iintanmlanr ve bu cihazlarntasarm eitliiyle orantlolarak da ok sayda bilgiieren kaak ekilleri vardr.Bunlarn en genel olanlar;

temel bant kaaklar, genlikmodlasyonlu (AM) kaaklarve darbe kaaklardr.

39


40/50

1-Temel Bant Kaaklar

Bu eit kaaklarda, ilenen gizli bilgiyi ieren iaret, sadecegenlik zayflamasna ve toplamsal grlt etkisine urar. Genelolarak; iletkenlik yolu kaaklar olarak grlr ve gizli bilgiyi ileyendevrelerle ortak balant noktas olan veya ortak bir g kaynakullanan devre hatlar zerinden yaylr.

2-AM Modlasyonlu Kaaklar Bu eit kaakta, ilenen gizli bilgiyi ieren iaret yksek

frekansl bir radyo frekans tayc modle ederek yksek frekanslbir yayn haline gelir ve uzaklara yaynlanr.

40


41/50

3-Darbesel Kaaklar

Saysal iaret ileyen cihazlarda grlebilecek bir kaaktrdr. Kare dalgann ykselme ve dme anlarnda ortayakmaktadr.

4-Bilgisayar Ekran Kaaklar TEMPEST kavramnn kamuoyu tarafndan ilk olarak

duyulmas, 1985 ylnda Hollandal aratrmac Van Ecktarafndan gereklemitir. Van Eck bilgisayar ekranlarndanyaylan emisyonlar ileyerek, orijinal grntnn eldeedilebilirliini gstermitir.

41


42/50

42


43/50

TEMPEST NLEMLER

Bilgi gvenliinin tehlikeye sokan istenmeyen yaylmlar nlemek,TEMPEST almalar ile salanr. TEMPEST konusu, elektromanyetikortamdaki gizli bilgilerin korunmasn, bu bilgileri ileyen veelektromanyetik enerji yayan sistemlerin bilgi gvenlii asndan nederece gvenilir olduklarnn test edilmesini ve bu testler ile ilgiliyntemleri ierir.

TEMPEST nlemlerinin belirleyebilmek iin, ilk olarak gizlilik derecelibilginin istenmeyen blgelere hangi yollarla ulaabileceini anlamamzgerekir. Bilgi ieren kaaklar iki ayr yolla istenmeyen blgelereulaabilirler:

UZAYSAL IIMA : Bu durumda yaylmlar havadan enerji yoluyla iletilirler ELEKTRKSEL LETKENLK: Bu durumda yaylmlar cihazn iaret veya g

kablolar yoluyla ya da cihazn yaknnda bulunan herhangi bir metaleleman (kalorifer borusu, su borusu, telefon kablolar vs.) yoluyla iletilir.

43


44/50

Herhangi bir anten kullanlarak uzaysal ma yoluyla veyabir akm sondas kullanlarak iletkenlerden elektrikseliletkenlik yoluyla yaylan yaylmlarn incelenmesimmkndr.

44


45/50

ELEKTROMANYETK GVENLK(EMSEC) VE KARI NLEMLER

EMSEC, TEMPESTi de iine alan genel bir kavramdr ve gizli bilgiileyen cihazlardan elektromanyetik olarak szan btn bilgileringvenliini ifade etmektedir. Bu tanmn ierisinde NONSTOP veHIJACK olarak Amerika tarafndan isimlendirilen, tanm ve detaylargizli tutulan iki kavramda eklenmektedir. Dolaysylaelektromanyetik kar nlemler denildiinde TEMPEST, NONSTOP veHIJACK saldrlarn nleme almalar dnlmelidir.

NONSTOP genel olarak, gizli bilgi ileyen bir cihazn yaknndabulunan radyo frekans verici zerinden gizli bilginin yaynlanmasolarak ifade edilmektedir. Bu kapsamda cep telefonu, telsiz, radar,kablosuz telefon, kablosuz klavye, kablosuz yerel a hub ve

kablosuz alarm sistemi gibi cihazlar gizli bilgi ileyen herhangi bircihazn yaknna yerletirilemezler. HIJACK ise kripto cihazlarnda ilenen saysal gizli bilgilerin,

kriptolanm ve d ortama ak hatlar zerinden yaynlanmasnifade eder.

45


46/50

UEKAEDE TEMPEST ALIMALARI

TEMPEST ve EMC konusunda Trk Silahl Kuvvetleristandartlarnn oluturulmas ve bu testlerin yaplabileceibir altyapnn kurulmas iin TBTAK UEKAE tarafndan1994 ylnda Dr. Temel YALIN nderliinde bir proje teklifiverilmitir. Genelkurmay Bakanl tarafndan kabul edilen

bu teklif sonucunda TEMPEST ve EMC LaboratuarKurulmas projesi 1995 ylnda balatlmtr. Bugn, TrkSilahl Kuvvetleri bnyesinde kullanlacak btn kriptocihazlar da bu laboratuarda test edilmektedir. TEMPESTzellikli bilgisayar, yazc, tarayc gibi cihazlar ve filtreler

tasarlanmakta ve gelitirilmektedir. Bilgi gvenliigerektiren durumlarda ekranlama almalar yaplmaktadr.

46


47/50

47


48/50

SONULAR

Gnmz sistemlerinde nemli sorunlarn banda EMI-EMCgelmektedir.

EMC, ok disiplinli ve tasarm - retimkullanm zincirinin herhalkasnda gz nnde tutulmas gereken bir mhendislikproblemidir.

Her EMI-EMC problemi kendine zgdr ve ancak modelle, l vedene-yanl tekniklerinin tm ile ba edilebilir. Gizli bilgileri ileyen cihazlarn alrken yaydklar elektromanyetik

enerjinin iinde, bu bilgilerin tekrar oluturulmasna olanak verenkaaklar bulunabilir. TEMPEST konusu, bu kaaklarn kontroledilmesi ve bu nedenle oluabilecek risklerin en aza indirilmesini

salar. Gizli bilgileri ilerken TEMPEST standart ve ynergelerineuyulmaldr.

48


49/50

KAYNAKA

TBTAK UEKAE Dergisi,Say 3

http://www.enerjiplatformu.org

http://www.wikipedia.org

49
http://www.enerjiplatformu.org/http://www.wikipedia.org/http://www.wikipedia.org/http://www.enerjiplatformu.org/


50/50

TEEKKRLER

?

Documents

Haberleşme Teorisi Sunum