Upload
kamil-varinca
View
251
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
1/112
Kmil B. VARINCAAdyaman niversitesi Mhendislik Fakltesi
evre Mhendislii Blm
12 Kasm 2012 Pazartesi 1
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
2/112
Londrada hava kirlilii
Tarih:5 Aralk 1952
Yer:Londra
Olay:Ani ve byk aplbir hava kirlenmesi
Sonu:4000 l
12 Kasm 2012 Pazartesi 2Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
3/112
Hava kirlilii nedir?Nasl tanmlanr?
Hava kirlilii niye olur?Nasl meydana gelir? Sebepleri, kaynaklar nelerdir?
Hava kirlilii olursa ne olur?Neticeleri nelerdir?
Hava kirlilii nlenemez mi? Nasl?
Ben ne yapabilirim?
12 Kasm 2012 Pazartesi 3
Akla gelen sorular
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
4/112
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm 12 Kasm 2012 Pazartesi4
Dnya
Ekvator ap:12.756,28 km
Ekvator evresi:40.075 km
Yzey alan:510.067.420 km2
Hacim:1,08 x 1012 km3
Yzey scakl:14-15C (287 K)
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
5/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 5
Hava
Hava, bir gaz karmdr.%78,084 azot, %20,946oksijen, %0,934 argon vegeri kalan %0,03768lkksmda ise karbondioksit
ve dier gazlardan oluur.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Atmosphere_gas_proportions.svg7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
6/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 6
Hava kirlilii
Kirlilik, dengeninbozulmasdr.
Hava kirlilii, havanndoal ieriinindeimesi, dengeninbozulmasdr.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
7/112
Gaz Kirleticiler
(CO, CO2, SOx, NOx, vb)
Kalc organik kirleticiler
(Dioksin/furan, PCB vb.)
Ar metaller
(Kurun, cva, kadmiyum, nikel vb.)
Partikler madde (PM)
Hava kirleticileri
12 Kasm 2012 Pazartesi 7Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
8/112
Gaz kirleticiler
Fosil yaktlarn yaklmas sonucu oluurlar. CO2yanmann, CO tam olmayan yanmann rndr. COnun esas
kayna tama aralardr. SO2nin antropojenik kayna kkrt ierikli fosil yaktlarn (kmr ve
ar yalar) yaklmas. Kkrt ierikli madenlerin erimesi, volkanlar veokyanuslar SO2nin doal kaynaklardr.
Azot oksitler genellikle NO olarak salnrlar ve atmosferde ozon veradikallerle hzl bir ekilde reaksiyona girerek NO2yi olutururlar.Bunun yannda atmosferin en alt tabakasnda NO2 ve uucu organikbileiklerin gne ile reaksiyona girmesiyle troposferik ozonoluur. Esas antropojenik kaynaklar hareketli ve noktasal yanma
kaynaklardr. Yanma sonucu oluan dier bir kirletici uucu organik bileiklerdir
(VOC). VOCler benzen gibi organik yapda kimyasal trleri ierirler.Gaz kirleticilerin byk ksm solunup ve solunum sistemini etkilerkenVOCler ise kansere neden olurlar.
12 Kasm 2012 Pazartesi 8Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
9/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 9
Karbondioksit (CO2)
17. yzyln balarndakefedilmi;
Renksiz, kokusuz;
Atmosferde %0,035
orannda bulunan; Karbon ieren maddelerinyaklmas ile ortaya kanbir gazdr.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/Carbon-dioxide-3D-vdW.png7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
10/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 10
Kkrt dioksit (SO2)
Renksiz, keskin kokulureaktif bir gaz, Kkrt ieren maddelerin
yaklmas, metal ergitmeilemleri ve dier
endstriyel proseslersonucu oluur. Hrltl solunum, gs
skmas ve kesik nefesalmaya sebep olur.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Sulfur-dioxide-3D-vdW.png7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
11/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 11
Azot dioksit (NO2)
Krmzms kahverengirenkli; Yanma sonucu oluur, Astm gibi solunum
hastal olan yetikinler
ve ocuklarda; ksrk,hrltl solunum ve kesiknefes alma gibi solunumbelirtilerine nedenolabilir. Ksa sreli
maruziyet dahi akcierfonksiyonunu etkiler.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Nitrogen-dioxide-3D-vdW.png7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
12/112
Kalc organik bileikler
Kimyasallarn toksik grubudurlar.
Uzun sre bozunmadan kalabilirler
Besin zincirinde birikirler.
Pestisitleri, dioksin/furan, PCB (poliklorlubifenil) ve dierklorlu organik trleri ierir.
Dioksinler tam olmayan yanma srasnda ve klor ierenmateryallerin yanmas ile oluurlar. Bu bileikler atmosferesalndktan sonra toprakta, suda ve canllarn ya
dokularnda birikirler.
12 Kasm 2012 Pazartesi 12Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
13/112
Ar metaller
Metal elementlerini ierir.
Dnyann kabuundaki doal bileenlerdir.
Metaller indirgenemez ya da paralanamazlar. Ancak hava
araclyla (atmosferik tama) tanp toprak, su veinsanlarn besinlerine girebilirler.
Bunun yannda metaller yanma ve atksu dearj gibi evreyeok eitli kaynaklardan girebilmektedirler.
Metallerin ok kk bir ksm insan vcuduna iz element
olarak girer ve bu iz elementler normal metabolikreaksiyonlar iin gereklidir. Yksek konsantrasyonlardametaller toksik olabilirler.
Metabolize edilmeleri ve vcuttan atlmalar ok yavaolduu iin vcutta hzl bir ekilde birikirler.
12 Kasm 2012 Pazartesi 13Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
14/112
Partikler madde
Hava iinde askda halde bulunan paralardr.
Doal ve antropojenik faaliyetler sonucu oluur.
Esas kaynaklar fabrikalar, enerji tesisleri, yakma tesisleri,
inaat faaliyetleri, yangnlar ve rzgrdr. PMin sala etkilerini deerlendirmek iin nemli roloynayan parametreler partikl ap, yzeyi, kompozisyonuve saysdr. Ultra ince ve ince partikller salk etkisibakmndan kaba partikllerden daha tehlikelidir.
12 Kasm 2012 Pazartesi 14Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
15/112
Partikllerin boyutu ok deiiktir ve farkl kategorilerdetanmlanabilirler.
Ultra ince (ultra fine) aerodinamik ap 0,1 mden kkolanlar
nce (fine) partikller aerodinamik ap 1 mden kk olanlar
Kaba (coarse) partikller ap 1 mden byk olanlardr. PM2,52,5 mden kk olan ince partikller
Tm yanma prosesleri ve baz endstriyel prosesleri ierir.Solunum sistemi iine girerek alveollarde birikim yaparlar.
PM1010 mden kk olan kaba partikller Kaba partikl kaynaklar ise krma, tme ilemleri,
yollardan kalkan tozlardr. st solunum sistemindebirikirler.
12 Kasm 2012 Pazartesi 15
Partikler Madde (PM)
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
16/112
Hava kirliliinin kaynaklarn snfa ayrabiliriz.
Nokta Kaynak Byk emisyon kaynaklar, endstri kurulular
izgi Kaynak (Hareketli Kaynak)
Karayollar vb
Alan Kaynak
Meskun alanlar
12 Kasm 2012 Pazartesi 16
Hava kirliliinin kaynaklar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
17/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 17
Nokta kaynaklar
Tek bana olduka fazla miktarda kirlilie sebep olan tesisler
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
18/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 18
izgi kaynaklar (hareketli kaynaklar)
Karayollarnda aralardan kaynaklanan emisyonlardr.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
19/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 19
Alan kaynaklar
Meskun mekanlarnda iinde bulunduu yayl emisyonkaynaklar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
20/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 20
Dalm - Dispersiyon
E: salm, C: evre konsantrasyon, D: kme
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
21/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 21
Hava kirliliinin neticeleriHava kirlilii
Asityamurlar
Canl-cansz
varlklarzerinde
tahribat vetahriat
HavaKalitesininbozulmas
Solunumrahatszlklar
Hastalklar
Zehirlenmeler
lmler
OzonTabakasnnncelmesi
Scaklkdeiimleri
Buzulerimeleri
Basn
merkezlerindedeiim
Sera etkisi
Denizseviyesindeykselme
Rzgar kuaklarndadeiim
Kresel Isnma
klim Deiiklii
U meteorolojikolaylar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
22/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 22Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
23/112
Hava kirleticilerinin hepsi solunum yollarnetkiler.
Konsantrasyon ve maruz kalma sresi etkiyi
belirler. Grlen belirtiler; burun ve boazda tahri,
akcierlerde dz kaslarn evresinin skmasndandolay hava yollarnn daralmas, ksrk, hrlt,
ksa nefes alma gibi problemleri oluturur. Sonuta akcier fonksiyonunu azaltr, astm,
anfizem ve akcier kanserine neden olurlar.
Solunum Sistemi
12 Kasm 2012 Pazartesi 23Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
24/112
Karbonmonoksit (CO) hemoglobine balanr ve onunoksijen tama kapasitesini azaltr. Bu durum oksijeneldesini azaltarak farkl organlarn, zellikle yksek
miktarda oksijen tketen (kalp, beyin) organlarnfonksiyonunu etkiler.
Partikler madde kanda phtlamaya neden olur vekan damarlarn etkiler. Bu da bir eit kalp hastalolan (angina) ve mikrokardiyal bozulmalara nclk
eder. Taikardi, kan basnc ve kanszlk da (anemi) art ar
metal (cva, nikel, arsenik vb) kirlilii sonucu grlr.
Dolam Sistemi
12 Kasm 2012 Pazartesi 24Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
25/112
Sinir sistemi ar metaller ve dioksinlerdenetkilenmektedir.
Arsenik, cva ve kuruna maruz kalma sonucunda
bellek karkl, uyku dzensizlii, fke,yorgunluk, el titremesi, bulank grme, hecelerikartrarak okuma gibi belirtilerin grldbelirlenmitir.
Dioksinler sinir iletim hzn azaltrlar veocuklarn zihinsel geliimini bozarlar .
Sinir Sistemi
12 Kasm 2012 Pazartesi 25Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
26/112
Dioksinler karacierde hcre hasarna nedenolurlar, sindirim sistemi ve karacier kanserlerineneden olurlar.
Ar metaller bbrekte hasara neden olurlar.Dk molekl arlkl proteinlerin vcuttanatlmn artrr, ta oluumunu ve kanser riskiniarttrrlar.
Sindirim ve Boaltm Sistemi
12 Kasm 2012 Pazartesi 26Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
27/112
12 Kasm 2012 Pazartesi27
Kirlilik haritalar (NO2)
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
28/112
HK, yaadmz evredeki hava kalitesinin gnlkolarak rapor edilmesi iin kullanlan bir indekstir.
Yaadmz blgenin havasnn ne kadar temiz
veya kirli olduu ve ne tr salk etkilerininoluabilecei konusunda bilgiler verir.
HK, kirli havann solunmasndan bir ka saatsonra veya bir ka gn iinde oluabilecek salk
etkilerini belirtir.
12 Kasm 2012 Pazartesi28
Hava Kalite ndeksi (HK)
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
29/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 29
HK snflandrmalar
Hava Kalitesi ndeksi(HK)
Salk Seviyesi Renkler
HK belirtilen aralktaolduunda ...Hava kalitesi ... renk ile sembolizeedilir
0 - 50 yi Yeil51 - 100 Orta Sar
101 150 Hassas gruplar iin salksz Turuncu151 - 200 Salksz Krmz201 - 300 ok Salksz Pembe301 - 500 Tehlikeli Kahverengi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
30/112
CO iin HKnin 100 olmas, 9400 g/m3 (9 ppm) COseviyesine karlk gelir. (ortalama 8 saat)
SO2iin HKnin 100 olmas, 383 g/m3 (0.14 ppm)
SO2seviyesine karlk gelir. (ortalama 24 saat) NO2nin ksa sreli salk etkileri, HK deeri 200n
zerine kncaya kadar olumaz. Bu nedenle, HK,NO2iin 201in altnda hesaplanmaz. NO2 iin
HKnin 201 olmas, 1242 g/m3
(0,65 ppm). NO2seviyesine karlk gelir. (ortalama 24 saat)
PM10iin HKnin 100 olmas, 150 g/m3 PM10seviyesine karlk gelir. (Ortalama 24 saat)
12 Kasm 2012 Pazartesi30
HK deerleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
31/112
12 Kasm 2012 Pazartesi31Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
32/112
12 Kasm 2012 Pazartesi32Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
33/112
Nedir? Ne yapar?
12 Kasm 2012 Pazartesi33Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
34/112
Asit yamuru asidik kimyasallarn yamur, kar, sis, iveya kuru paracklar halinde dmesine verilenisimdir.
Atmosfere yaylan kkrt dioksit ve azot dioksitgazlarnn kimyasal dnmlerden getikten sonrabulutlardaki su damlacklar tarafndan emilmesi ileoluur. Daha sonra bu damlacklar yeryzne yamur,kar gibi yollarla derler.
Bu topran asitlik miktarn arttr ve tatl su
kaynaklarnn kimyasal dengesini bozar. Havadaki tipikkarbondioksit konsantrasyonunda oluan yamurun pH'5,6 civarnndadr. Bu yzden pH'5,6'nn altndakiyamur asit yamuru olarak nitelendirilir.
12 Kasm 2012 Pazartesi34
Asit yamurlar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
35/112
Dnden bugne Dnyann scaklk deiimi ve dourduu sonular
12 Kasm 2012 Pazartesi35Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
36/112
12 Kasm 2012 Pazartesi
36
Dnyann Scaklk Deiimi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
37/112
Dnyann durum ve hareketindeki deiiklikler
Kta kayma hareketleri ve da oluumlar
Yanarda faaliyetleri
Gneteki deiimler
12 Kasm 2012 Pazartesi 37
Scaklk deiiminin sebepleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
38/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 38
Dnyann hareketinin deimesi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
39/112
Kta kayma hareketleri ve da oluumlar okyanusaknt sistemi ve rzgar sistemlerini
deitirdiinden iklime etki yaparlar.
12 Kasm 2012 Pazartesi 39
Kta hareketleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
40/112
Dnyann en souk blgesi,
Avustralyann iki kat byklnde,
15 milyon yldr %98i buz,
Dnyadaki buzullarn %90i, temiz suyun %70iburada,
Buz kalnl 1,5-4,5 km,
Gelen nn %80-85ini yanstr,
Dnya ikliminin soutma sistemidir,
Rzgar sistemi ve okyanus aknt sistemini etkiler
12 Kasm 2012 Pazartesi 40
Antarktika
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
41/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 41
Okyanus aknt sistemi - tayc bant
Okyanuslar aras su al-veriini salar,
Dnyadaki rmaklarn 20kat kadar su tar,
Is transferini salar,
Bat Avrupa bu bantsayesinde 10 derece dahascak
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
42/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 42
Yanarda faaliyetleri
Yanarda patlamalarylaatmosfere ok bykmiktarlarda toz ykselir.
Bu tozlar, gne
nlarnn geiiniengelleyen bir tabakaoluturur ve bylecednyann scakl dader.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
43/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 43
Scaklk-Aerosol ilikisi
1991de Filipinlerdeki Pinatubo yanardann patlamasylatonlarca kkrt dioksit stratosfere yaylm ve orada slfrik asitdamlacklarna dnmt. Tm dnyaya yaylan bu ayresolbattaniyesi, gelen gne nlarn yanstt gibi dnyann ssnda souruyordu. Bu yznden de bir yl boyunca dnyannortalama scaklnda bir d yaanmt.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
44/112
Gne'in manyetik alanndaki deiimler ve Gnelekeleri, yaylan enerji miktarn etkiler.
Bu da doal olarak Dnya'nn ald enerjimiktarnn deimesine yol aar ve iklimleretkilenir.
12 Kasm 2012 Pazartesi 44
Gneteki deiimler
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
45/112
Bugn aslnda, bundan 50 milyon yl nce balamolan souk dnemin iindeki ksa sreli scak
vahalardan birindeyiz. Byk bir olaslkla davahann sonu grnmeye balad.
Buna gre dnya u anda artk souma eilimindeolmal. Ancak son 150 yllk gzlemler, bir eylerin
sanki ters gittiini gsteriyor. Soumuyor, snyoruz.
12 Kasm 2012 Pazartesi 45
Isnyoruz
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
46/112
Scaklk kaytlar
Gl ve akarsulardaki scaklk art
Buzul erimeleri
Deniz kabarmalar
Atmosferde scakln 0 dereceye indiiyksekliin artmas
1970ten bu yana her sene 4,5 m artyor
12 Kasm 2012 Pazartesi 46
Isnmann delilleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
47/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 47
Scaklk kaytlar
1860-2000 yllar arasnda 0,7 derecelik bir art
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
48/112
Yeni Zelanda'daki buzullar yalnzca 20 ylda ktlelerininn yitirdiler,
spanyada 1980'de 27 olan buzul says bugn 13e dmdurumda,
Peru Andlar'ndaki Qori Kalis buzulu, 1963-78 yllararasnda, ylda 4 metre kadar geri ekilirken, 1995'tebuzulun yllk geri ekilme hz 30 metreye ulat,
Afrika'da Kilimanjaro Da'ndaki buzul, 20. yzyldaktlesinin yaklak drtte n yitirdi,
Ayn dnemde Kafkaslardaki buzullarn ktlesi yarya indi,
in-Rusya snrnda, Tiyen an Dalar'ndaki buzullarsa son40 ylda yaklak % 20 kldler.
12 Kasm 2012 Pazartesi 48
Buzullarn erimesi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
49/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 49
Buzul erimeleri
Dnyamzn snyor olduuna ilikin en gzel delillerinden biri, orta
ve alak enlemlerde dalardaki buzullarn geri ekilmeleridir. Bu geriekili, zellikle son yirmi ylda hz kazanmtr. Buzullardanbuharlaan sular da denizlerin dzeylerinin ykselmesine yol aar. Budeer 20. yzylda 10-25 cmdir.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
50/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 50
Buzul erimeleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
51/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 51
Buzul erimeleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
52/112
Nedir? Nerededir?
12 Kasm 2012 Pazartesi 52Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
53/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 53
Ozon bilgisinin zamansal geliimi
1840 : Ozon kefedildi, 1880 : Gnein ultraviyole
nlarna kar bir filtrevazifesi yapt vestratosferde bulunduu farkedildi,
1920 : Ozon tabakas ileilgili ilk sistematik lmlerbalad,
1985 : Ozon deliikefedildi,
1987 : Montreal Szlemesiimzaland.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
54/112
12 Kasm 2012 Pazartesi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm 54
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
55/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 55Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
56/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 56
yi-Kt ozon
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
57/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 57
Ozon tabakasnn incelmesi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
58/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 58
Ozon tabakasn
zledim!
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
59/112
Nedir? Nasl oluyor?
12 Kasm 2012 Pazartesi 59Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
60/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 60
Gelen enerjinin dalm
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
61/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 61
Doal Sera Etkisi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
62/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 62
Sera Gazlar
Su buhar (H2O)
Ozon (O3)
Karbondioksit (CO2)
Metan (CH4)
Azot oksit (N2O)
Kloroflorokarbonlar (CFC)
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
63/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 63
Kresel Isnmaya katklar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
64/112
1860dan bu yana meydana gelen 0,7 derecelikartn %60 karbondioksitten kaynaklanyor.
Atmosferdeki karbondioksit miktar son 200.000yln en st dzeyinde
Sorumlusu: nsanolu
12 Kasm 2012 Pazartesi 64
Karbondioksitin sera etkisi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
65/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 65
Karbondioksitteki art
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
66/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 66
Olaylarn karbondioksit art ile ba Yz elli yllk scaklk kaytlar,
Dnyann bu dnemde 0,5-0,7C kadar sndn ortayakoyuyor. Bilim adamlar,endstri devrimiyle birlikteatmosferde karbondioksit vemetan gibi sera gazlarndakiartmasnn bu snmayla ilikili
olduunu dnyorlar. nkbuz rnekleri zerinde yaplanalmalar, yz binlerce ylboyunca atmosferdeki sera gazoranlarnn Dnyannscaklyla birlikte artpazaldn gsteriyor.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
67/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 67
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
68/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 68
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
69/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 69
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
70/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 70
Kii ba karbondioksit salnm
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
71/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 71Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
h i i k b di k i d i
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
72/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 72
Tahmini karbondioksit dzeyi Kresel snmann
durdurulabilmesi iin tmlkelerin atmosfere saldklarCO2miktarnda ok ciddi birazalma olmas gerekiyor. Nevar ki ne sanayilemi lkelerne de gelimekte olanlar bu
ynde her hangi bir nlemalmyorlar. Karbon dioksitdzeyi de azalmak yle dursunsrekli olarak ykseliyor; buhzla giderse 2100de 1850dekidzeyinin 3 katna kmas
bekleniyor.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
M (CH )
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
73/112
12 Kasm 2012 Pazartesi73
Metan (CH4)
Havadan hafif, renksiz,
kokusuz, Atmosferde CO2miktarnn
1/200 kadar,
Is tutma kapasitesi CO2in
20 kat, Atmosferde kalma sresi 10
yl,
Kresel snmann %10-15inden sorumlu,
Her yl %1 orannda artyor.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
Kl fl k b l (CFC)
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
74/112
Kloroflorokarbonlar (CFC) 1928 ylnda yeni bir gaz tr olan
kloroflorokarbonlar bulunur. Ksaca CFColarak gsterilen bu gazlar ok ilginzelliklere sahiptir: Zehirli deil, korozifdeil, yanc deil, olduka kararl, uzunmrl ve uucu. Bu stn zelliklerindendolay harika gaz olarak adlandrlankloroflorokarbon gazlar, ksa zamanda
ok geni uygulama alan bulur. zelliklesoutucularda, iklimlendirmecihazlarnda, pskrtclerde ve kpkretiminde ok yaygn olarak kullanlr.Kullanldka ilevi biten gazlar ve atklarsrekli olarak havaya braklr. Bu gazlaruucu olduklarndan kolaylkla atmosfereyaylr. Kararl olduklarndan bozulmadanatmosferde uzun sre kalabilir vezamanla tm atmosfere yaylr. CFCgazlarnn atmosferdeki deriimi1950'lerden sonra hzla artar.
12 Kasm 2012 Pazartesi74
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
M k t bl
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
75/112
12 Kasm 2012 Pazartesi75
Mukayese tablosuCO2 CH4 N2O CFC'ler O3 H2O
sera etkisindeki rol yksek yksek yksek yksek yksek yksek
ozon tabakasnaetkisi
artrc-azaltc artrc-azaltc artrc-azaltc Azaltc yok Azaltc
balca doalkaynaklar
doal evrim sulak alanlartopraklar, tropikalormanlar
yok hidrokarbonlar buharlama
balca insanikaynaklar
fosil yaktlar,ormanszlatrma
pirin tarlalar,hayvanlar, fosilyaktlar, biomasyanmas
gbreler, toprakkullanmnda deiim
buzdolaplar,aerosoller,endstriyel ilemler
Nox'lihidrokarbonlar,biomas yanmas
sulama
kal sresi 50-200 yl 10 yl 150 yl 60-100 ylhaftadan ayakadar
gnler
endstri ncesiyounluk (ppb)
280.000 700 285 0 10 bilinmiyor
imdiki younluk 363.000 1.670 310CFC-11: 0,26 CFC-12: 0,52 CFC-113:0,08
20-40 (kuzeyyarmkrede)
3.000-6.000(stratosferde)
art hz 0,50% 0,90% 0,30% 4% %0,5-2 bilinmiyor
kresel snmayakatks
1 11 270 3400-7100 - -
insani seraetkisindeki pay
60% 15% 5% 12% 8% Bilinmiyor
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
76/112
Nedir? Ne oluyor?
12 Kasm 2012 Pazartesi 76Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
77/112
Hava, herhangi bir yerde ve zamandaki atmosfer koullarnnksa sreli durumudur. Hava, yeryznn herhangi biryerindeki scaklk, ya, nem, gnelenme, sis, bulut,rzgar ve hava basnc gibi ok saydaki deikenin
birliktelii ile aklanr. klim, yeryznn herhangi bir yerinde uzun yllar boyunca
gzlenen hava koullarnn ortalama durumudur. Ancakiklim, yalnzca ortalamaya yakn koullar deil, u deerleri(ekstremleri) ve tm istatistiksel deiimleri de ierir.
klim deiiklii, nedeni ne olursa olsun (tabii yada insanfaaliyetler neticesinde) iklim koullarndaki byk lekli(kresel) ve nemli yerel etkileri bulunan, uzun sreli veyava gelien deiiklikler biiminde tanmlanr.
12 Kasm 2012 Pazartesi 77
Tanmlar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
78/112
Scaklk deiimleri,
Ya deiimleri,
Nem oranlarndaki deiimler,
Bulutluluk oranlarndaki deiimler, Rzgar kuaklarndaki deiimler,
Basn alanlarnda deiiklik,
Gnelenme oranlarndaki deiim,
Dier meteorolojik olaylardaki deiimler
12 Kasm 2012 Pazartesi 78
klim Deiikliinin gstergeleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
79/112
Matematik modelleme
Bilgisayar destekli modeller
Tm modeller bir kresel snma olacandabirleiyor.
Ancak ne kadar olaca ve etkileri konusundaki
ngrler deiiyor.
12 Kasm 2012 Pazartesi 79
Kresel iklim modelleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
80/112
Hidrolojik dngnn deimesi Enerji temin gvenlii Su kaynaklarnn hacminde ve kalitesinde azalma Kara ve deniz buzullarnn erimesi
Kar ve buz rtsnn alansal olarak daralmas Deniz seviyesinin ykselmesi Kuraklk ve seller klim kuaklarnn yer deitirmesi Yksek scaklklara bal salgn hastalklarn ve zararllarn
artmas sonucunda dnya leinde sosyo-ekonomiksektrleri, ekolojik sistemleri ve insan hayatn dorudanetkileyecek nemli deiiklikler
12 Kasm 2012 Pazartesi 80
Muhtemel etkiler
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
81/112
Kuzey kutbundaki buzullarn tamamnn eriyeceingrlyor,
Deniz seviyesinin 15-95 cm artaca ngrlyor,
Milyonlarca insann yaad Nil ve Yangtzedeltalar, Po ovas, ukurova, Banglade kylar,Pasifik'teki ada lkeleri sular altnda kalacak,evrede mlteci patlamas ve toplumsal
atmalar ortaya kacaktr. Temiz su kaynaklarnn denizlere karmas ve suskntlar
12 Kasm 2012 Pazartesi 81
Buzullarn erimesi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
82/112
Scaklktaki artn 1-3,5 derece olaca
ngrlyor,
Artan scaklktan dolay insan lmlerinde art, Scak dalgalar, kuraklk, ar yalar, seller,ortalama scaklklarda deiiklikler, vb. ar doaolaylarnda da bir art bekleniyor.
12 Kasm 2012 Pazartesi 82
Scaklk art
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
83/112
Aknt sistemi durabilir,
Akntnn stt yerler sour,
Akntnn getii yerlerde iklim farklar azalr, Yangnlar, ormanszlama, erozyon, sel, frtna ve
kasrgalarn artmas
12 Kasm 2012 Pazartesi 83
Tayc bandn deimesi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
84/112
Scak oktan kaynaklanan insan lmleri
Ozon tabakasnn incelmesinden kaynaklanan cilt
ve deri hastalklar, yanmalar Stma gibi salgn hastalklarn yaylmas
Virs eitliliinin ve dalmn artmas
12 Kasm 2012 Pazartesi 84
nsan sal
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
85/112
Bitki ve hayvanlarn yaam alanlarndadeiiklikler
Baz bitki ve hayvan poplasyonlarnda azalma Aalarn erken ieklenmesi, bceklerin erken
ortaya kmas, kularn erkenyumurtlamas
Bitki ve kara hayvan trlerinin drtte birinin yada1 milyondan fazlasnn yok olabilecek
12 Kasm 2012 Pazartesi 85
Canllara etkisi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
86/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 86
Dnyaya ka tane gkta arpt umurumdadeil, ben hala insan trnn ortadan kalkmasnakresel snmann neden olduuna inanyorum.
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
87/112
Farkl ya sistemleri tarm alanlarnndeimesini salayacak,
Maliyet artacak, Kuraklk artan yerlerde tarm azalacak,
12 Kasm 2012 Pazartesi 87
Tarmdaki deiimler
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
88/112
Fosil yakt yerine alternatif enerji kaynaaraylar
Temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarna verilennemin artmas
12 Kasm 2012 Pazartesi 88
Enerji sektrne etki
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
89/112
Scak iklim kuanda, ani basn farklarndankaynaklanan ve hzlar saatte 100 - 150 kmyekadar kabilen ok iddetli rzgrlardr.
Daha ok okyanuslar zerinde oluurlar. Belirliyollar izleyerek karalarn zerine de sokulurlar.
Sarmal hava hareketleri halinde olduklarndan,genellikle hortumlara sebep olurlar. evrelerine
byk zarar verirler.
12 Kasm 2012 Pazartesi 89
Kasrga
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
90/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 90
Kasrgalar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
91/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 91
Kasrgalar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
Kasrgalarn neticeleri
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
92/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 92
Kasrgalarn neticeleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
Kasrgalarn neticeleri
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
93/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 93
Kasrgalarn neticeleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
94/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 94
Kasrgalarn neticeleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
95/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 95
Kasrgalarn neticeleri
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
96/112
Tedbirler, szleme ve anlamalar
12 Kasm 2012 Pazartesi 96Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
97/112
Yakt deiimi
Enerji kayna olarak daha evreci yaktlarkullanmak
Teknoloji deiimi Yakma sistemlerinde teknolojik yeniliklerkapsamnda deiiklikler
Artma
Emisyonlarn azaltlmas iin atk gazlarn artlmas
Kanuni dzenlemeler
Kanun, ynetmelik ve uluslararas szlemeler
12 Kasm 2012 Pazartesi 97
Kirlilik nleme mekanizmalar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
98/112
1979 : WMO I. Dnya klim Konferans Eyll 1987 : Montreal Szlemesi
Ozon tabakasna zarar veren kimyasallarn azaltlmas
1988 : Deien Atmosfer Toronto Konferans BM klimin Korunmas Karar
1990 : WMO II. Dnya klim Konferans 1992 : BM evre ve Kalknma Konferans (Yeryz
Zirvesi)
BM klim Deiiklii ereve Szlemesi Ama: Atmosferdeki sera gaz birikimlerini, insanniklim sistemi zerindeki tehlikeli etkilerini nleyecekbir dzeyde durdurmak
12 Kasm 2012 Pazartesi 98
Toplantlar - Szlemeler
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
99/112
Hkmetler aras klim Deiiklii Paneli (IPCC) Nisan 1995 Almanya : 1. Taraflar Konferans
DS Berlin Buyruu Aralk 1997 Japonya : 2. Taraflar Konferans
DS Kyoto protokol Gelimi Taraf lkeler insan kaynakl karbondioksit
(CO2) edeer sera gaz salmlarn 2008-2012dneminde 1990 dzeylerinin toplam olarak en az % 5altna indireceklerdir
Kasm 1998 Arjantin : 3. Taraflar Toplants DS Buenos Aires Eylem Plan
12 Kasm 2012 Pazartesi 99
Toplantlar - Szlemeler
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
100/112
1991 ylnda Rio evre ve Kalknma Konferansnda kabuledilip 50 lkenin onaylamasn mteakip 21 Mart 1994teyrrle girmitir.
Szlemenin amac; atmosferde tehlikeli bir boyuta varan
insan kaynakl sera gaz emisyonu konsantrasyonunun iklimsistemi zerindeki olumsuz etkisini nlemek ve belli birdzeyde tutulmasn salamak.
Ek II listesi: 1992de OECD yesi 24 lke, Avrupa Birliilkeleri
Ek I listesi: Ek II listesine ek olarak Pazar ekonomisine geisrecinde olan lkeler
12 Kasm 2012 Pazartesi 100
klim deiiklii ereve szlemesi
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
101/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 101Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
102/112
DSnin yetersiz olduu dnlerekykmllklerin daha sk hale getirilmesi ve yasalbalayc bir belge olmas amacyla KyotoProtokol hazrlanm olup 16 Mart 1998-15 Mart1999 tarihleri arasnda imzaya ak kalmtr.
Protokole gre Ek I listesinde yer alan lkeler2008-2012 birinci taahht dnemi sonunda toplamsera gaz emisyonlarn ortalama olarak 1990 ylseviyesinin en az %5,2 altna indirmeykmlln kabul etmitir.
12 Kasm 2012 Pazartesi 102
Kyoto Protokol
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
103/112
Protokoln yrrle girmesi iki arta baldr; Birincisi; protokoln 55 lke tarafndan
onaylanmas kincisi; 1990 ylnda hesaplanan toplam CO2
emisyon miktarnn en az %55inden sorumlu Ek Ilkelerinin bu 55 lke iinde yer almas %36,1 paya sahip ABD imzalamamtr. %17lik paya sahip Rusya Federasyonunun
imzalamas ile 16 ubat 2005 tarihinde protokolyrrle girmitir.
Protokol bugne kadar 141 lke ve Avrupa Birliitarafndan onaylanmtr.
12 Kasm 2012 Pazartesi 103
Kyoto Protokol
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
104/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 104Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
105/112
Emisyon ticareti
Madde 17, Ek I lkeleri arasnda emisyon ticaretinimmkn klmaktadr.
Ortak uygulama Madde 6, Sera gaz azaltmn amalayanprojelerden Emisyon Azaltma Kredisi elde edilir.
Temiz kalknma mekanizmas
Madde 12, Ek I lkelerinin Ek I d lkelerdegerekletirecekleri projelerden"Sertifikalandrlm Emisyon Azaltm Kredisi eldeetmeleri
12 Kasm 2012 Pazartesi 105
Esneklik mekanizmalar
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
106/112
Isnmadan Kaynaklanan Hava KirliliininKontrol Ynetmelii, 07/02/2009-27134
Trafikte Seyreden Motorlu Kara Tatlarndan
Kaynaklanan Egzoz Gaz Emisyonlarnn KontrolneDair Ynetmelik, 08/07/2005-25869
Sanayi Kaynakl Hava Kirliliinin KontrolYnetmelii, 16/10/2009-27277
Hava Kalitesi Deerlendirme ve YnetimiYnetmelii, 05/05/2009-27219
12 Kasm 2012 Pazartesi 106
Trkiyedeki kanuni dzenlemeler
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
107/112
12 Kasm 2012 Pazartesi 107
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
108/112
Akll ve gereki olmal,
Gelimeleri yakndan takip etmeli,
Frsatlar deerlendirmeli, Esneklik mekanizmalarn iyi kullanmal,
Milli menfaatleri n planda tutmal,
lke gereklerini iyi tahlil etmeli
12 Kasm 2012 Pazartesi 108
Trkiye ne yapmal?
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
109/112
Hayat alkanlklarmz gzden geirelim,
Doal ve sade yaam tercih edelim,
Ne yaptmzn farknda olalm, sraftan kanalm,
Geri dnme, geri kazanma katkda bulunun,
Bildiklerimizi bakalar ile paylaalm,
Aa dikelim, dikmeyi zendirelim
12 Kasm 2012 Pazartesi 109
Biz ne yapalm?
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
110/112
Ampulnz deitirin Standart akkor ampulnz tasarruf ampul ile
deitirin, ylda 75 kg CO2tasarrufu salayn. Daha az araba kullann
Daha sk yryn, bisiklet kullann ve toplu tamaaralarndan daha ok faydalann. Arabakullanmadnz her 2 km iin 0,75 kg CO2 tasarrufedeceksiniz.
Lastiklerinizi kontrol edin
Dzgn iirilmi lastiklerle litre bana aldnz yol%3 orannda artacaktr. Her 4 litre benzin tasarrufu 10kg CO2i atmosferimizden uzak tutar.
12 Kasm 2012 Pazartesi 110
Biz ne yapalm?
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
111/112
Daha az scak su kullann Suyu stmak iin ok fazla enerji gerekmektedir.
Daha az su tketen bir du bal ile 175 kg,giysilerinizi souk ya da lk suda ykayarak da 250
kg CO2 tasarrufu yapabilirsiniz. Ambalajlar fazla olan rnlerden kann pnz %10 orannda azaltarak 600 kg CO2
tasarrufu yapabilirsiniz. Bir aa dikin
Bir aa mr boyunca 1 ton CO2 emer.
12 Kasm 2012 Pazartesi 111
Biz ne yapalm?
Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre
Mhendislii Blm
7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)
112/112
Kmil B. Varnca
Adyaman niversitesi Mhendislik Fakltesi
evre Mhendislii Blm02040, Altnehir / Adyaman
Telefon: +90 (416) 223 3800E-posta: [email protected]: http://kamilvarinca.wordpress.com
Teekkrler
mailto:[email protected]:[email protected]://kamilvarinca.wordpress.com/http://kamilvarinca.wordpress.com/http://kamilvarinca.wordpress.com/http://kamilvarinca.wordpress.com/mailto:[email protected]