70
1 Hebreos Mamabʉinore coyʉiyebu iyoca paperayocare cũinácʉ põecʉ ʉ̃i toivacaino mácarõ ina judíova Jesúre jʉ aivʉ He- breos ãmicʉrivʉ bácavʉre. Caivʉ majibevʉ ñamene toiva- cayʉ bácʉre diyocare. Ʉbenita iyede majivʉ: Ñai toiva- cayʉ bácʉ diyocare jápiabedejaquemavʉ Jesúre, quénora jápiarejaquemavʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉipõeva má- cavʉre (2:3). Ʉ ̃ i toivacaimara ne cójijinocacʉ ãmene- jaquemavʉ (13:7). Copaiyʉrejaquemavʉ ʉ̃i toivacaimara ne yebai (13:19). Pablo bácʉi yóvaimaracacʉ bácʉ bare- jaquémavʉ (13:23). Italia ãmicʉrijoborõcavʉ Jesúre jʉ aipõeva mácavʉ ne yóvaimʉ marejaquémavʉ (13:24). Obedivʉ majidivʉ ne dápiaiyepe, Apolos bácʉ toivacare- jaquemavʉ diyocare (Hch 18:24-28). Apevʉ ne dápi- aiyepe, Lucas bácʉ toivacarejaquemavʉ diyocare, diyoca ãrojariyoca boje apeyoca pʉcayoca Lucas bácʉi toiva- caiye báquepe. Apevʉ ne dápiaiyepe, Bernabé bácʉ toivacarejaquemavʉ diyocare (Hch 11:22-26, Gá 2:11-21). Ã ́ ĩmarocavʉ bácavʉre mamarʉmʉre eaiyoca bácarõ diy- ocare máre, aru ã ́ ĩmaro ñai toivacayʉ bácʉ ʉ̃i cʉriĩmaro ʉ̃i toivacaiyede diyocare máre caivʉ majibevʉ. Apevʉ “Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉre” arĩ, aru apevʉ “Antio- quía ãmicʉriĩmarocavʉre” arĩ, apevʉ “Roma ãmicʉriĩ- marocavʉre” arĩ, aru apevʉ “Alejandría ãmicʉriĩmaro- cavʉre”, arĩ dápiaivʉbu. Toivacarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami Jerusalén ãmicʉriĩmarocad̶ãmi mácarõre churar- ava ne tʉvarĩ jarʉvarãjiye jipocai, que baru ãniʉjʉ bá- carõre 70 d.C. jipocare. Majidivʉ ne dápiaiyepe, toivacare- jaquemavʉ ãniʉjʉ bácarõre 66 d.C. Ñai toivacayʉ bácʉ diyocare toivacarejaquemavʉ ina

Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

1

HebreosMamabʉinore coyʉiyebu iyoca paperayocare cũinácʉ

põecʉ ʉi toivacaino mácarõ ina judíova Jesúre jʉ aivʉ He-breos ãmicʉrivʉ bácavʉre. Caivʉmajibevʉ ñamene toiva-cayʉ bácʉre diyocare. Ʉbenita iyede majivʉ: Ñai toiva-cayʉ bácʉ diyocare jápiabedejaquemavʉ Jesúre, quénorajápiarejaquemavʉ Jesús ʉi yávaiye méne coyʉipõeva má-cavʉre (2:3). Ʉi toivacaimara ne cójijinocacʉ ãmene-jaquemavʉ (13:7). Copaiyʉrejaquemavʉ ʉi toivacaimarane yebai (13:19). Pablo bácʉi yóvaimaracacʉ bácʉ bare-jaquémavʉ (13:23). Italia ãmicʉrijoborõcavʉ Jesúre jʉaipõeva mácavʉ ne yóvaimʉ marejaquémavʉ (13:24).Obedivʉ majidivʉ ne dápiaiyepe, Apolos bácʉ toivacare-jaquemavʉ diyocare (Hch 18:24-28). Apevʉ ne dápi-aiyepe, Lucas bácʉ toivacarejaquemavʉ diyocare, diyocaãrojariyoca boje apeyoca pʉcayoca Lucas bácʉi toiva-caiye báquepe. Apevʉ ne dápiaiyepe, Bernabé bácʉtoivacarejaquemavʉ diyocare (Hch 11:22-26, Gá 2:11-21).Ãĩmarocavʉ bácavʉre mamarʉmʉre eaiyoca bácarõ diy-ocare máre, aru ãĩmaro ñai toivacayʉ bácʉ ʉi cʉriĩmaroʉi toivacaiyede diyocare máre caivʉ majibevʉ. Apevʉ“Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉre” arĩ, aru apevʉ “Antio-quía ãmicʉriĩmarocavʉre” arĩ, apevʉ “Roma ãmicʉriĩ-marocavʉre” arĩ, aru apevʉ “Alejandría ãmicʉriĩmaro-cavʉre”, arĩ dápiaivʉbu. Toivacarejaquemavʉ Jʉmenijicʉicʉrami Jerusalén ãmicʉriĩmarocadãmi mácarõre churar-ava ne tʉvarĩ jarʉvarãjiye jipocai, que baru ãniʉjʉ bá-carõre 70 d.C. jipocare. Majidivʉne dápiaiyepe, toivacare-jaquemavʉ ãniʉjʉ bácarõre 66 d.C.

Ñai toivacayʉ bácʉ diyocare toivacarejaquemavʉ ina

Page 2: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 1:1 2 Hebreos 1:2judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepeayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ, mearore jínajivʉ Jʉmenijicʉre yópe ne jíyebáquepedeca ne Jesúre jʉ arãjiye jipocare. Toivacare-jaquemavʉ coyʉyʉ namácavʉre yópe ne oatʉvaiyepema-jibevʉre, Jʉmenijicʉi bojecʉbede daiye báque boje javede,Jesúi yainíburu nacajaiye báquede, ãniñami javecadãmiʉre mearore jíñami mácarõre, aru ãnina ʉre jícaiyedejípõeva, sacerdoteva bácavʉre, aru ãnina ãimara ʉre jí-caimaramácavʉremáre. Aru ʉi bojecʉbede daiyede caiyeiyede epedejaquemavʉ Jesúre cũinácʉra majare jícaiyedejíyʉre, aru epedejaquemavʉ Jesúi jivede cũinárora ʉrejícaiyede, aru epedejaquemavʉ cavarõmearore cũinároramaje ʉre mearore jíñamine. Que baru ñai toivacayʉ bácʉjãdovarejaquemavʉ Jʉmenijicʉ “Que darãjare”, ʉi ainopõevare Jesúque mearore ʉi aino mácarõ Moisés bácʉquepʉeno, aru Jesúvacari meacʉ bajure caivʉ Jʉmenijicʉrecoyʉcaipõeva mácavʉ pʉeno.

Jʉmenijicʉ ʉi coyʉino mamacʉque põevare(Mt 22.44; Jn 1.1-3; Col 1.15-17)

1 Javede Jʉmenijicʉ ʉi yávaiyede coyʉcaipõevamácavʉre coyʉicõjenejaquemavʉ. Majeñecuva mácavʉrecoyʉrejaquemavʉ. Obedinʉmʉa yávarejaquemavʉ.Apecʉ Jʉmenijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ apede coyʉrĩaru apecʉ máre apede, obedivʉ coyʉrejaquemavʉ. Queteni Jʉmenijicʉ põevare jãdovari bʉrejaquemavʉ aipeãrojacʉre. 2Ʉbenita caride, ijãravʉ bʉojaijãravʉare, majecʉrijãravʉare, Jesucristoi darĩburu yóbore, Jʉmenijicʉyávarĩ jebeibi majare mamacʉque. Ʉrecabe Jʉmenijicʉicʉedaicõjeimʉ mácʉ ijãravʉre aru caiye ijãravʉquede.Ʉrecabe Jʉmenijicʉ pʉrʉcʉvaicõjeimʉ mácʉ caiyede, ʉi

Page 3: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 1:3 3 Hebreos 1:6

cʉedaquiye jipocamia. 3 Ʉrecabe jãdovañʉ Jʉmenijicʉmeacʉ bajure. Coreóvaivʉbu aipe ãrojacʉre Jʉmenijicʉremamacʉi daiyeque aru ʉi coyʉiyeque máre. Ʉrecabecũinátʉrʉ jípacʉ Jʉmenijicʉque. Ʉrecabe caiyede cʉredayʉ, ʉi cõjeiyeque, ʉi yávaiye parʉéque, caiye nʉquiyepeayʉ yópe Jʉmenijicʉi ʉrõpe. Ʉrecabe jarʉvayʉ bácʉmaje ãmeina teiyede, Jʉmenijicʉi ãrʉmetequiyepeayʉ diede, maje cʉrãjiyepe ayʉ yópe docʉcʉbevʉpemaje ũmei. Que teniburu yóboi, ʉrecabe dobacʉ bácʉjípacʉ Jʉmenijicʉ parʉcʉ caivʉ pʉeno ʉi meapũravʉicavarõ mearoi, ʉi cʉvae boje caiye jípacʉi parʉéde ʉpe,jabotecʉyʉ caiyede. Aru nore cʉbi caride. 4 Jʉmenijicʉmamacʉre parʉre darejaquemavʉ caivʉ ángeleva pʉeno,ʉi jaboteicõjeiyede ʉre caiyede. Aru quédeca Jʉmenijicʉãmidorejaquemavʉ mamacʉre “jímacʉ”, jãdovacʉyʉ ʉreparʉcʉre ina ángeleva pʉeno.

Jʉmenijicʉi mácʉ parʉcʉ caivʉ ángeleva pʉeno(Mt 22.44; Mr 12.36; Lc 20.42-43)

5Ácʉ ángele cʉbebi ʉre, yópe arĩ, Jʉmenijicʉi toivaicõ-jeino mácarõre:Jímacʉrecabu mʉ. Caride caivʉ ne jápiainoi yʉvacari

jaboteicõjeivʉ mʉre, arejaquemavʉ Jʉmenijicʉmamacʉre.

Quédeca ácʉ ángele cʉbebi ʉra, yópe arĩ, bedióva apenoJʉmenijicʉi toivaicõjeino mácarõre:Yʉ bacʉyʉmu ʉi pacʉ. Aru ʉmacʉyʉme jímacʉ, arejaque-

mavʉ Jʉmenijicʉ, ʉi daroquiyede mamacʉre.6 Aru Jʉmenijicʉ ʉi daroquiye jipocamiareca mamacʉparʉcʉre, caivʉ ne puedarãjimʉre, bedióva ijãravʉi, yópearĩ, coyʉcʉyʉme:

Page 4: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 1:7 4 Hebreos 1:11Caivʉ ina ji ángeleva mearore jíjarãri ʉre, Jʉmenijicʉ

mamacʉrã acʉyʉme.7 Que baru ángelevacapũravʉ ne borore yópe arĩ,

toivaicõjenejaquemavʉ Jʉmenijicʉ:Jʉmenijicʉ ʉi daroimara ángeleva ũmevʉpe paivʉre daibi

náre. Náre, ʉre memecaivʉre, toa uruinopepaivʉre daibi ʉ, ne nʉraiye boje ne memecaiyedeʉre, arĩ coyʉrejaquemavʉ.

Que arĩ, jãdovarejaquemavʉ ángeleva oatʉvaivʉre arudajocaivʉre ne memecaiyede ʉre. 8 Ʉbenita mamacʉ-capũravʉre yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉmenijicʉ:Mʉ, Jʉmenijicʉ baju, cainʉmʉa põevare jabotecʉyʉmu

mʉ. Mʉtamu meacʉ baju. Que baru cainʉmʉapõevare jabotecʉyʉmu mʉ ména. Aru náremearore dare dacʉyʉmu yópe mi ʉrõpe. 9Mearodaiyede daiyʉvʉ mʉ. Cainʉmʉa daivʉ mʉ yópeji daicõjeiyepe. Aru ãmeno daiyede daiyʉbevʉmʉ. Cainʉmʉa dabevʉ mʉ yópe ji daicõje-mepe. Que baru yʉ, Jʉmenijicʉ, mi mearore jímʉ,beoivʉ mʉre, caivʉ ne puedaimʉ macʉyʉre, mijaboteiyede náre. Yʉ epeivʉ mʉre parʉcʉre caivʉmi yóvaimara, ina ángeleva pʉeno. Aru mʉrene puedarãjimʉ mae boje pare torojʉre daivʉyʉ mʉre aru ina ángeleva mi yóvaimarare máre,Jʉmenijicʉ arĩ coyʉrejaquemavʉ mamacʉre.

10 Bedióva cojedeca Jʉmenijicʉ, yópe arĩ, coyʉrejaque-mavʉ mamacʉre:Mʉ, caivʉ ne jabocʉ yʉque, mamarʉmʉre mʉvacari

cʉedarejavʉ yo põevai cʉrijoborõre. Aru mʉ-vacari cʉedarejavʉ cavarõre máre. 11 Caiyeiye mi cʉedaiye báque cũiquíyebu. Ʉbenitamʉcapũravʉ cainʉmʉa cũimécʉbu. Quénoracʉcʉyʉmu cainʉmʉa. Caiye iye mi cʉedaiye

Page 5: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 1:12 5 Hebreos 2:1báque yópe cuitótecaje javecacajepe pojequiyebu.12 Yópe põeva ne pẽpejeiyepedeca ne cuitóte-caje javecacajede, ne doiyede mamacaje cuitóte-cajede, nopedeca mʉvacari pẽpejene dacʉyʉmucaiye mi cʉedaiye báquede, mi epeiyede joborõmamarore aru cavarõ mamarore máre. Yópepõeva ne oatʉvaiyepe ne cuitótecajede, nope-deca mʉvacari oatʉvacʉyʉmu caiye mi cʉedaiyebáquede. Ʉbenita mʉcapũravʉ oatʉvabecʉbucainʉmʉa. Bʉcʉtebecʉbu. Aru yaibécʉbu mʉ, arĩtoivaicõjenejaquemavʉ Jʉmenijicʉ.

13 Aru ácʉ ángele cʉbebi ʉre, yópe arĩ, Jʉmenijicʉitoivaicõjeino mácarõre:Dobajacʉ jimeapũravʉi, mi cʉvae boje parʉéde yʉpedeca.

Aru yʉ epecʉyʉmu mi mauvare mi cʉboba cãchi-noi. Que teni mʉre vainí jarʉvare dacʉyʉmu yʉnáre, mi jabotequiyepe ayʉ náre, arĩ coyʉrejaque-mavʉ Jʉmenijicʉ mamacʉre.

14Ʉbenita caivʉ ina ángelevacapũravʉ torojʉrivʉ meme-caivʉbu Jʉmenijicʉre aru mearore jívʉbu ʉre. NámuJʉmenijicʉi daroimara, põeva ne jãmemara, cadatenajivʉmaja ʉi meadaimara márajivʉre, cʉvarãjivʉre caiye iyeméne Jʉmenijicʉi dacaquiyede majare.

2Jʉmenijicʉ ʉi meadaino majare me baju(Hch 2.22; 2 Co 12.12)

1Caride coreóvaivʉbumaja Jʉmenijicʉi mácʉ parʉcʉrecaivʉ ina ángeleva pʉeno. Que baru pʉeno bajume jápiarĩadaiye jaʉvʉ majare iye ʉi yávaiyede jãvene maje jápiaiyebáquede, maje ñájimenajiyepe aiye maje jápiarĩ adabeboje. Diede jʉ arĩ, daiye jaʉvʉ majare yópe maje jápiaiye

Page 6: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 2:2 6 Hebreos 2:4báquepedeca. Que daivʉ baru, jʉ are nʉri, ãrʉmetebe-najivʉbu aipe daiye jaʉrõre majare, maje bíjabenajiyepeaivʉ maje ũmene. Ʉbenita maje jʉ aiyede dajocarĩ bʉivʉbaru, bíjare nʉrajivʉbu maja maje ũmene.

2 Javede Jʉmenijicʉ ʉi ángelevare coyʉicõjenejaque-mavʉ ʉi daicõjeiyede Moisés bácʉre, ʉi toivarĩ epe-quiyepe ayʉ diede majeñecuva mácavʉre, ne majina-jiyepe ayʉ diede. Iye ángeleva ne coyʉiye báque Jʉmeni-jicʉi yávaiye jãve marejaquémavʉ. Que baru caivʉ vainítʉivʉ bácavʉ diede ñájinejaquemavʉ ne vainí tʉiye báqueboje, yópe Jʉmenijicʉ “Ina vainí tʉivʉ ji daicõjeiyedeñájinajarama”, ʉi aiye báquepedeca. Aru caivʉ diede jʉabevʉ bácavʉ máre ñájinejaquemavʉ ne jʉ abe báqueboje, yópe Jʉmenijicʉ “Ina jʉ abevʉ yʉre ñájinajarama”,ʉi aiye báquepedeca. 3 Que baru coreóvaivʉbu maja jãveñájivʉ bácavʉre ina jápiarĩ adabevʉ bácavʉ ángelevaiyávaiyede. Pʉeno baju coreóvaivʉbu maja jãve ñájina-jivʉre majare, jápiarĩ adabevʉ baru Jʉmenijicʉi yávaiyemamaene, ʉi coyʉiyede caiye iye ʉi mearo dacaquiyedemajare, ʉi meadaiyede majare me.

Yópe epedejaquemavʉ majare ʉi yávaiye mamaene.Maje jabocʉ Cristovacari mamarʉmʉcacʉ coyʉrejamedaJʉmenijicʉi meadaiyede põevare me baju. Aru ina ʉrejápiaivʉ bácavʉ coreóvare darejaima majare Cristoi yá-vaiyede jãvene ne coyʉiyede diede majare. 4Aru Jʉmeni-jicʉmáre coreóvare daibi majare Cristoi yávaiyede jãveneʉi dare daiyeque diede coyʉipõevare caijĩe põeva ne darĩmajibede, ne jãmene, aru ʉi daiye parʉéde máre, aru ʉijíni coavaiyeque ʉi Espíritu Santoi majiécarõre ʉi põevareyópe ʉi ʉrõpe, ne cadatenajiyepe ayʉ apevʉre.

Jesucristo põevare meadaipõecʉ(Fil 2.6-11; He 12.2)

Page 7: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 2:5 7 Hebreos 2:105 Jápiarĩ adaiye jaʉvʉ majare iye Jʉmenijicʉi yávaiye

mamaene, ʉi coyʉicõjeiye báquede Cristore, maje jabote-najiye boje Cristoque. Ángeleva ãmenejaquemavʉ Jʉ-menijicʉi jaboteicõjeimara ʉi jaboteinocavʉre mama-jãravʉ edaquijãravʉ baquinóre, ijãravʉ ji mʉjare yávai-jãravʉre. 6Quénora maja põeva marejaquémavʉ Jʉmeni-jicʉi jaboteicõjeimara ʉi jaboteinocavʉre mamajãravʉedaquijãravʉ baquinóre. Yópe arĩ, toivaicõjenejaque-mavʉ Jʉmenijicʉ ʉi yávaiyede:Mʉ, Jʉmenijicʉ, põeva parʉbevʉreca mi jãinoi aru ãrʉé

jaʉbenovacari mʉre náre, ãrʉri dápiayʉbu mʉnáre. Põeva parʉbevʉreca mi jãinoi aru cor-eiye jaʉbenovacari mʉre náre, coreyʉbu mʉ náre.7Obebenʉmʉa epeivʉ mʉ põevare quĩjino parʉcʉángeleva cãchijinomia. Ʉbenita que dayʉvacari,epeivʉmʉ ina põevare meara baju caivʉ ne jãinoi.Aru caivʉ puedadama náre. 8 Que teni jabotededaivʉ mʉ ina põevare caiye mi cʉedaiye báquede,arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉmenijicʉ.

Que arĩ, Jʉmenijicʉ põevare jaboteicõjenejaquemavʉcaiyede. Ye jaboteino cʉbeno aiyʉrõtamu no. Ʉbenitacaride jãmevʉ maja põevare caiyede jaboteivʉre.9 Quénora coreóvaivʉbu maja Jesúrã. ObebenʉmʉaraJʉmenijicʉ epedejaquemavʉ ʉre quĩjino parʉcʉ ángelevacãchijinomia. Nópe darejaquemavʉ Jʉmenijicʉ ʉi ʉe bojecaivʉ põevare, Jesús ʉi yaicáquiyepe ayʉ majare boje.Ʉbenita caride coreóvaivʉbu maja Jesúre Jʉmenijicʉiepeimʉre meacʉ bajure aru maje puedaimʉre máre, ʉiñájiye báque boje ʉi yaiyede.

10 Jʉmenijicʉ ye jaʉrõ cʉbecʉ darejaquemavʉ Jesúre,ʉi ñájiyede earĩ bʉojare dacʉyʉ obedivʉ põevare Jʉmeni-jicʉi mára márajivʉva, maje cʉrãjiyepe ayʉ meara baju

Page 8: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 2:11 8 Hebreos 2:15Jʉmenijicʉque cavarõ mearo ʉi cʉrõi. Meavʉ Jʉmeni-jicʉ, ñai cʉedayʉ bácʉ caiyede ʉi cʉvaiyʉe boje diede,ʉi eavare daiye majare ʉi yebai ʉi mára márajivʉva.Aru Jesúrecabe yópe ʉi jipocateni nʉvaiyepe ʉi mái,majare meadarĩ eare dayʉ caiye iye Jʉmenijicʉi mearodacaquiyede majare. 11 Majare meadarĩ, Jʉmenijicʉ jinatede daibi Jesús. Ñai jipocateyʉ põevare Jʉmenijicʉ yebaiaru maja ʉi jipocateimara máre cũinátʉrʉ cʉvarivʉbumajepacʉ Jʉmenijicʉre. Que baru Jesúvacari “mʉja, jívʉ”ayʉ majare, cʉyebebi ʉ. 12 Yóbecʉe ʉi coyʉiyede, Jesús“jívʉ”, arĩ coyʉrejaquemavʉ maje borore, ʉre jʉ aipõe-vare. Apenʉmʉ yópe arejaquemavʉ jípacʉ Jʉmenijicʉre:Coyʉcʉyʉmu mi borore jívʉre. Ne cójijiyede, mearore

jínajivʉ mʉre, yʉriacʉyʉmu yʉ, mearore jícʉyʉmʉre, arejaquemavʉ jípacʉ Jʉmenijicʉre.

13Yópe máre arejaquemavʉ:Yʉvacari jʉ acʉyʉmu jipacʉ Jʉmenijicʉre jãve, yópe ina

jívʉ ne jʉ aiyepe ʉre, arejaquemavʉ ʉ.Aru cojedeca yópe máre arejaquemavʉ:Yui cʉvʉ yʉ jívʉque, ina põeva Jʉmenijicʉi jímara má-

cavʉque, arejaquemavʉ ʉ, coyʉyʉ maje borore, ʉieavarãjimarare Jʉmenijicʉ yebai.

14 Maja põevatamu. Que baru Jesúvacari “Põecʉtecʉyʉmu” arĩburu, majape páyʉreca tedejaquemavʉʉ. Põevape ãrojarejaquemavʉ ʉ. Que tedejaquemavʉparʉbede dacʉyʉ ñai abujuvai jabocʉre, ñai cʉvacʉ ʉicõjeimarape caivʉ põeva jidʉrivʉ ne yainájiyede, neboropateiyede, ne ãmeina teiye boje. Jesús ʉi yaiyedeparʉbede darejaquemavʉ ñai abujuvai jabocʉre. 15 Quetenimeadaibi põevare. Javedemaje cʉe báquede abujuvaijabocʉi cõjeimara cʉrejavʉ maja, maje jidʉé boje yainore.Ʉbenita yópe ne jodeiyepe cõjeimarare, nopedeca Jesúsĩnejaquemavʉ majare abujuvai jabocʉi parʉéde jocarĩ,

Page 9: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 2:16 9 Hebreos 3:1maje jidʉbenajiyepe ayʉ yainore. Ʉi bojedaiye báque bojecaiye maje ãmeina teiyede ʉi jiveque, boropatebevʉbumaja caride. Que baru jidʉbevʉbu maje yainájinore.

16Me coreóvaivʉbu maja iyede: Jesús põetebedejaque-mavʉ, cadatecacʉyʉ ángelevare. Quénora põetedejaque-mavʉ, cadatecacʉyʉ maja põevare, Abrahammácʉi pãra-menare, maje jʉ aiye boje Jʉmenijicʉre. 17 Nópe dacʉyʉbaru, cũinátʉrʉ teiye jaʉrejaquemavʉ Jesúre yópe ʉ jivʉJʉmenijicʉre jʉ aivʉpe. Cũinátʉrʉ majapedeca tebecʉbaru, sacerdotevare jaboteipõecʉ teni bʉojabejebu ʉ, Jʉ-menijicʉi cõjeiyepe dacayʉ põevare boje, ʉi me jãquiyepeayʉ majare. Cũinátʉrʉreca majape páyʉ teni, cõmajeãroje jãri, aru dajocabecʉva darĩ ʉre daiye jaʉéde, sacer-dotevare jaboteipõecʉ teni bʉojarejaquemavʉ ñai Jesús.Memecarejaquemavʉ Jʉmenijicʉre, ʉi ãrʉmetequiyepeayʉ maje ãmeina teiyede aru ʉi me jãquiyepe ayʉ ma-jare, Jesúi jícaiye báque boje ʉi bajure Jʉmenijicʉre.18 Jesúvacari abujuvai jabocʉi jʉjovaiyʉmʉ maridure-jaquemavʉ. Aru ñájinejaquemavʉ diede. Que baru carideʉrecabe cadateni bʉojayʉ majare, abujuvai jabocʉi jʉjo-vaiyʉmarare.

3Jesús parʉcʉ Moisés bácʉ pʉeno

1 Caiye iye ji coyʉiye mʉjare jãvetamu. Que baru mʉja,jívʉ, Jesúre jʉ aivʉ aru Jʉmenijicʉ jina, yʉpe paivʉbumʉja máre Jʉmenijicʉi cutuimara mácavʉ ʉ jina mára-jivʉ, cʉvarãjivʉ caiye iye Jʉmenijicʉi mearo dacaquiyedemajare. Me ãrʉjara mʉja Jesúre, coreóvarãjivʉ me aipeãrojacʉre aru aipe dayʉre. Ʉrecabe Jʉmenijicʉi daroimʉ

Page 10: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 3:2 10 Hebreos 3:6mácʉ, ʉre coyʉcaipõecʉ, majide dacʉyʉ majare Jʉmeni-jicʉ “Que darãjare” ʉi aino mácarõre majare. Aru sac-erdotevare jaboteipõecʉbe ʉ, cadatecʉyʉ majare, majedarãjiyepe ayʉ yópe maje aiyepedeca, maje jʉ aiye bojeJʉmenijicʉre. 2 Jʉmenijicʉ beorejaquemavʉ Jesúre ʉrememecaipõecʉva.

Aru Jesús memecaibi Jʉmenijicʉre dajocabecʉva yópeʉre daiye jaʉrõpe, yópeMoisés bácʉimemecaiye báquepeJʉmenijicʉre dajocabecʉva, ʉi jaboteiyede Jʉmenijicʉipõeva Israecavʉ bácavʉre. 3 Ʉbenita Jesúre puedaiyejaʉvʉ Moisés bácʉre puedaiye pʉeno. Moisés bácʉcũinácʉ Jʉmenijicʉi põevacacʉ barejaquémavʉ. ɄbenitaJesús, caiyede cʉedayʉ bácʉ, Jʉmenijicʉi põevare máredarejaquemavʉ. Nopedeca põecʉi cʉramine darĩburuyóboi, pʉeno baju, “Ñai põecʉ cʉramine daiyede ma-jibi me”, põeva adama. Ʉbenita majiéda, “Cʉramimeadamimu”, adama na. Que baru, ñai dayʉ bácʉ nepuedaimʉme ʉi daiye báque pʉeno. Aru ñai cʉedayʉne puedaimʉme ʉi cʉedaimara pʉeno. 4 Cʉrami cʉbevʉpõecʉ diñamine dayʉ cʉbedu. Ʉbenita Jʉmenijicʉrecabecaiye ijãravʉquede cʉedayʉ bácʉ.

5 Moisés bácʉ, Jʉmenijicʉi põevacacʉ. Jʉmenijicʉrememecarejaquemavʉ, coreyʉ ʉi põevare. Ʉre meme-caiyʉrejaquemavʉ. Que baru dajocabecʉva darejaque-mavʉ yópe ʉre daiye jaʉrõpe. Moisés bácʉcapũravʉʉi coyʉiyeque aipe daiye jaʉrõre Jʉmenijicʉi põevare,coreóvare darejaquemavʉ náre jãvene iye Jʉmenijicʉicoyʉquiyede aipe daiye jaʉrõre obediʉjʉa yóboi Jesu-cristoque. 6Ʉbenita Cristocapũravʉ Jʉmenijicʉi mácʉbe.Aru jabocʉi mácʉbe parʉcʉ ʉre memecaipõecʉ pʉeno.Que baru Cristobe parʉcʉ Moisés bácʉ pʉeno. CarideCristorecabe dajocabecʉva coreyʉ Jʉmenijicʉi põevare,

Page 11: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 3:7-8 11 Hebreos 3:11

yópe ʉre daiye jaʉrõpe. Aru majamu Jʉmenijicʉi põeva,jidʉbevʉva aru torojʉrĩ dajocabevʉva napini coredenʉivʉ baru iye ʉi mearo dacaquiyede majare.

Jʉmenijicʉi põeva ne cãrijimequino(Ef 6.17)

7-8 Mʉjamu Jʉmenijicʉi põeva. Que baru me jãjaramʉja, yópe Jʉmenijicʉi coyʉcaicõjeiye báquepe ñai Es-píritu Santore:Caride mʉje jápiaiyede Jʉmenijicʉi coyʉiyede,

jápiaiyʉbevʉpe tebejarã mʉja, yópe mʉjeñecuvamácavʉ ne teiye báquepe. Na mácavʉcapũravʉjʉ abedejaquemavʉ Jʉmenijicʉre ne cʉedepõecʉbenoi. Ʉre jʉ abeni, ʉi ʉrõre majidivʉbácavʉvacari dabedejaquemavʉ na mácavʉ.“Ñájine dabecʉbe Jʉmenijicʉ majare, ʉre majejʉ abedu”, arĩ dápiarĩdurejaquemavʉ ʉbenina namácavʉ, arejaquemavʉ ñai Espíritu Santo.

9 Jʉmenijicʉ, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ ʉi coyʉiyebáquede:No põecʉbenoi mʉjeñecuva mácavʉ yʉre jʉ abeni, ji

ʉrõre majidivʉ bácavʉvacari dabedejaquemavʉ.Pare maucʉvarejaima yʉre, jãriduivʉ bácavʉ-vacari caiye ji daiyede põeva ne darĩ majibedecuarenta paiʉjʉa baju. 10 Que baru jorojĩni jãreja-cacʉ na mácavʉre. Yópe arĩ dápiarejacacʉ nára:“Cainʉmʉa ina põeva jápiaiyʉbema yʉre. Quebaru ji ʉrõre aru ji daiyede coreóvabenama na”,arĩ dápiarejacacʉ yʉ. 11Que baru pare baju jorojĩnijãñʉ, yópe arĩ dápiarejacacʉ yʉ: “Yʉbu Jʉmeni-jicʉ. Que baru yópe coyʉyʉbu jãve. No joborõji náre cãrijimene dájʉrorijoborõre ye eabenama

Page 12: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 3:12 12 Hebreos 3:17-18na”, arĩ dápiarejacacʉ yʉ, na mácavʉre jarayʉ, arĩcoyʉrejaquemavʉ Jʉmenijicʉ.

12Que baru mʉja, jívʉ, Jesúre jʉ aivʉ, me dajarã, mʉja-cacʉ cũinácʉ ʉi ãmeina dápiabequiyepe aivʉ ʉi ũmei, da-jocaiyʉcʉ ʉi jʉ aiyede ñai Jʉmenijicʉ apʉcʉre. 13Quénoraparʉre dajarã mʉja, cadatenajivʉ mʉjacavʉre, parʉrõnʉre darãjivʉ mʉje jʉ aiyede Jʉmenijicʉre. Nópe dajarãmʉja, “Jesúre jʉ are nʉivʉ bájarã”, caijãravʉa mʉje cʉedecãreja “caride”, Jʉmenijicʉi yávaiyede coyʉiye báquepe.Mʉjacacʉ cũinácʉ yávaiyede jãvene jápiaiyʉbecʉpe tebe-jacʉrĩ, abujuvai jabocʉi jʉjovaiye báque boje ʉre ʉiborocʉede coyʉiyeque Jʉmenijicʉrã. Nópe dayʉ baru,ãmeina tejebu. Aru ãmeina teyʉ baru, dajocajebu ʉi jʉaiyede Jesúre. 14 Cainʉmʉa maje cʉede cãreja ijãravʉidajocabevʉva jʉ are nʉiye jaʉvʉ majare Jesúre parʉéque,yópe maje mamarʉmʉre jʉ aiye báquepedeca ʉre. Nópedaiye jaʉvʉ caivʉmajare, yóvarãjivʉre Cristore, memena-jivʉre ijãravʉi ʉque, aru cʉrãjivʉre cavarõmearo Jʉmeni-jicʉi cʉrõi. 15 Que baru yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉJʉmenijicʉ:Caride mʉje jápiaiyede Jʉmenijicʉi coyʉiyede, jápi-

aiyʉbevʉpe tebejarã mʉja, yópe mʉjeñecuva má-cavʉ ne teiye báquepe. Na mácavʉcapũravʉ Jʉ-menijicʉre jʉ abedejaquemavʉ, arejaquemavʉ ʉ.

16 Caivʉ ina majeñecuva mácavʉ, Moisés bácʉijipocateimara mácavʉ Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ,Jʉmenijicʉi coyʉiyede jápiaivʉ bácavʉvacari jʉ abenimaucʉvarejaquemavʉ ʉre. 17-18 Aru caivʉ ina jʉ abevʉbácavʉre ʉi cõjeiyede yópe pare baju arejaquemavʉJʉmenijicʉ: “Yʉbu Jʉmenijicʉ. Que baru yópe coyʉyʉbujãve. No joborõ ji náre cãrijimene dájʉrorijoborõre yeeabenama na”, arejaquemavʉ. Aru Jʉmenijicʉ ãmeina

Page 13: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 3:19 13 Hebreos 4:4jorojĩnejaquemavʉ na mácavʉque ne ãmeina teiye bojecuarenta paiʉjʉa baju. Que baru yaidé darejaquemavʉna mácavʉre no põecʉbenoi. 19 Que baru coreóvaivʉbumaja aipe vaiye báquede na mácavʉre. No joborõ necãrijimejʉrorijoborõre eabedejaquemavʉ na mácavʉ, nejápiaiyʉbeni jʉ abe báque boje Jʉmenijicʉre.

41 Aru Jʉmenijicʉ “Que dacacʉyʉmu yʉ jãve” arĩ, cãri-

jimene daiyʉbi majare máre ʉque, yópe ʉi cãrijimenedaiyʉrĩduiye báquepe majeñecuva mácavʉre. Que barume jãiye jaʉvʉ majare Jʉmenijicʉ ʉi eaicõjemequiyepeaiye cũinácʉmʉjacacʉre ʉi cãrijimene daiyede yópe “Jãvedacacʉyʉmu”, ʉi aiye báquepedeca. 2 Yópe majeñecuvamácavʉ ne jápiaiye báquepe iye yávaiye méne Jʉmeni-jicʉi cãrijimene daiyʉede põevare, nopedeca maja márejápiaivʉ bácavʉbu iye yávaiye méne. Ʉbenita na mácavʉdiede jápiarĩduivʉvacari, jʉ abedejaquemavʉ diede. Quebaru na mácavʉ barejaquémavʉ Jʉmenijicʉi cadatebe-mara. 3 Ʉbenita maja Jesúre jʉ aivʉrecabu Jʉmenijicʉicãrijimene daimara. Jʉmenijicʉrecabe cãrijimene daiyemajicʉ. No cãrijimene daiyede Jʉmenijicʉ, yópe arĩ,coyʉrejaquemavʉ:Jorojĩni jãñʉ pare baju, yópe arĩ dápiarejacacʉ: “Yʉbu

Jʉmenijicʉ. Que baru yópe coyʉyʉbu jãve. Nojoborõ ji náre cãrijimene dájʉrorijoborõre yeeabenama na”, arĩ dápiarejacacʉ yʉ, na mácavʉrejarayʉ, arĩ coyʉrejaquemavʉ Jʉmenijicʉ.

Nópe arejaquemavʉ Jʉmenijicʉ, majicʉ bácʉ ʉi caiyedecʉedaquiye jipocamia, caiyede ʉi daquiyede, cãrijimenedacʉyʉ majare ʉque. Aru cʉedarĩ bʉojarĩ, ʉi memeinorebʉojarejaquemavʉ Jʉmenijicʉ. 4 Jʉmenijicʉi yávaiyede,

Page 14: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 4:5 14 Hebreos 4:8yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ no jãravʉ ʉi cʉedarĩbʉojaijãravʉ bácarõra.Seis paijãravʉa vaiyede, cʉedarĩ dajocarĩ bʉojarejaque-

mavʉ Jʉmenijicʉ, cãrijimecʉ, arĩ toivaicõjene-jaquemavʉ ʉ.

5 Yópe ji coyʉiye báquepe mʉjare jipocamia, iye ʉi cãri-jimene daiyede, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉmeni-jicʉ:“No joborõ ji náre cãrijimene dájʉrorijoborõre ye

eabenama na”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ,Jʉmenijicʉ.

6 Ina majeñecuva mácavʉ, mamarʉmʉ jápiaivʉ bácavʉiye yávaiye méne Jʉmenijicʉi cãrijimene daiyʉede põe-vare, cãrijimene daimara ãmenejaquemavʉ na mácavʉ,ne diede jápiarĩdurĩ jʉ abe báque boje. Ʉbenita apevʉpõeva cʉma caride, Jʉmenijicʉi cãrijimene daimara.7Diede coreóvaivʉbumaja Jʉmenijicʉi beoijãravʉre, “carijãravʉ” ʉi aijãravʉre. Que baru obediʉjʉa vainíburu yó-bore, yópe ji coyʉiye báquepemʉjare jipocamia, yópe arĩ,David bácʉre toivaicõjenejaquemavʉ Jʉmenijicʉ cũinároyʉriainore:Caride mʉje jápiaiyede Jʉmenijicʉi coyʉiyede, jápi-

aiyʉbevʉpe tebejarã mʉja, arĩ coyʉrejaquemavʉDavid bácʉ.

8 Ʉi que aiye báque boje, coreóvaivʉbu maja Jʉmenijicʉcãrijimene daiyʉcʉre apenʉmʉcavʉre, Josué bácʉi yóbo-cavʉre. Josué bácʉi jaboteiyede majeñecuva mácavʉre,ne mauva mácavʉre boarĩ, vainí tʉrejaquemavʉ. Arudinʉmʉre yópe Jʉmenijicʉ “Jãve dacacʉyʉmu”, ʉi aiyebáquepedeca, cãrijimene darejaquemavʉ na mácavʉre.Ʉbenita Jʉmenijicʉ ʉi coyʉicõjeiyede David bácʉre be-dióva apejãravʉrã, “caride” arĩ, maje cãrijimenajiyedecoyʉrejaquemavʉ.

Page 15: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 4:9 15 Hebreos 4:13

9 Caiye iye jãvetamu. Que baru Jʉmenijicʉi põevaeaivʉbu cʉrivʉ ijãravʉi cãrijimenoque maje ũmei. YópeJʉmenijicʉi cʉedarĩ dajocaiye báquepedeca cʉedayʉ bácʉseis paijãravʉai, nopedeca maja ʉi põeva máre dajo-caivʉbumaje ãmeina teni daiyʉede,maje jʉ aiyede Jesúre.10 Caivʉ maja dajocaivʉ bácavʉ maje daiye báquede cãri-jimenoque maje ũmei cʉrivʉbu caride, darãjivʉ yópeJʉmenijicʉi ʉrõpe, yópe Jʉmenijicʉ cãrijimecʉ ʉi cʉepeʉi cʉedarĩburu yóbore caiye ijãravʉquede, die nʉquiyepeaivʉ yópe ʉi ʉrõpe.

11 Que baru caino maje oainope daiye jaʉvʉ majare,earãjivʉ maje cʉede Jʉmenijicʉque cãrijimenoque. Nópedaiye jaʉvʉ majare, majacacʉ cũinácʉ ʉi cʉbequiyepeaivʉ eabecʉ ʉi cʉede Jʉmenijicʉque cãrijimenoque, ʉi da-jocaiye boje ʉi jʉ aiyede Jesúre, yópe majeñecuva mácavʉne eabe báquepe ne cʉede Jʉmenijicʉque cãrijimenoque,ne jápiabeni jʉ abe báque boje ʉi yávaiyede. 12 Jʉmenijicʉʉi yávaiyeque coyʉyʉbe põevare ʉi dápiainore. Que baruʉi yávaiyebu apʉépe. Aru ʉ majide dayʉbe põevare ʉiʉrõre ʉi yávaiyeque. Que baru ʉi yávaiyebu parʉé. Yópecarove ʉpʉjidive caipʉcapũravʉa burarĩ coavaiyepe me,nopedeca aru pʉeno baju me coavaiyebu Jʉmenijicʉi yá-vaiye. Yópe carove cotʉvaiyepe põecʉi bajure, nopedecaJʉmenijicʉi yávaiye cotʉvaiyebu põecʉ jívʉi pʉ ʉi ũmeitaaru pʉ ʉi decocʉita máre. Que baru maje bueiyedeJʉmenijicʉi yávaiyede coreóvarĩ eaivʉbu méne o ãmenemaje ʉrõre aru maje dápiainore máre. 13 Põecʉ cʉbebiapejĩene yaveiye majicʉ Jʉmenijicʉre jocarĩ. Caiye iyemaje dápiaiyede jãri majibi Jʉmenijicʉ. Aru ʉrecabe majecoyʉrãjimʉ caiye maje daiyede ijãravʉi.

Jesús sacerdotevare jaboteipõecʉ parʉcʉ caivʉ pʉeno

Page 16: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 4:14 16 Hebreos 5:1majare boje

(Mt 26.36-46; Mr 14.32-42; Lc 22.39-46; Jn 10.18; Fil 2.8; He 1.5)14 Caride coyʉquijivʉ mʉjare bedióva cojedeca Jesu-

cristo Jʉmenijicʉi mácʉre, sacerdotevare jaboteipõecʉparʉcʉre caivʉ pʉeno. Ñai sacerdotevare jaboteipõecʉcoyʉcaibi Jʉmenijicʉre majare boje. Jesucristorecabeecoyʉ bácʉ cavarõ mearo Jʉmenijicʉi cʉrõ bajui. Quebaru majare parʉre nʉiye jaʉvʉmaje ũmei, darãjivʉ yópemaje aiyepedeca maje jʉ aiye boje Jʉmenijicʉre. 15 Ñaisacerdotevare jaboteipõecʉmajare boje jãve cõmaje ãrojejãñʉme majare maje ñájiyede, maje parʉbe boje majeũmei. Ñai abujuvai jabocʉ ʉi jʉjovaiyedemajare, ñájiñavʉmaja. Jesúre máre, majapedeca, jʉjovarĩdurejaquemavʉñai abujuvai jabocʉ. Que baru Jesús me coreóvaibi majeñájiyede. Caino ʉi oainope ñai abujuvai jabocʉ jʉjovarĩ-durejaquemavʉ Jesúre. Ʉbenita ye jʉjovarĩ oabedejaque-mavʉ ʉre. Aru Jesúcapũravʉ ye ãmeina tebedejaquemavʉcainʉmʉa. 16 Que baru, yópe maje joabejĩnoi nʉiyepeʉi yebai, jẽniarajarevʉ jidʉbevʉva Jʉmenijicʉ parʉcʉ ba-jure. Nópe darãjarevʉ, ʉi cõmaje ãroje jãquiyepe aivʉmajare, ʉi ãrʉmetequiyepe aivʉmaje ãmeina teiyede, aruʉi jíquiyepe aivʉ bojecʉbeda majare jaʉéde, ʉi cadate-quiyepe aivʉ majare.

51 Caride ãrʉre daquijivʉ mʉjare aipe ãrojarivʉre ina

sacerdotevare jaboteipõeva mácavʉre. Jʉmenijicʉ beo-rejaquemavʉ caivʉ sacerdotevare jaboteipõevamácavʉrenácavʉ ne jẽneboi. Aru epedejaquemavʉ na mácavʉre,ne memecarãjiyepe ayʉ ʉre põevare boje. Ʉre meme-carejaquemavʉ jícaivʉ Jʉmenijicʉre ãimara ne boaimaramácavʉre juaiyede, nácavʉ aru ne baju máre ne ãmeinateiye boje, ʉi ñájine dabequiyepe aivʉ náre die boje,

Page 17: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 5:2 17 Hebreos 5:7aru ape jícaiyede máre, puedarĩ Jʉmenijicʉre, torojʉedejínajivʉ, ʉi cadateiye báque boje náre. 2 Sacerdotevarejaboteipõecʉvacari parʉbedejaquemavʉ ʉi ũmei, yópeapevʉ põevape. Que baru cõmaje ãroje jãñʉ coreóvare-jaquemavʉ ina ãmeina teivʉre coreóvabevʉva, ne majibeboje yéde ãmeina teiyede. 3 Aru ʉvacari ʉi parʉbe bojeʉi ũmei, Jʉmenijicʉre jícaiye jaʉrejaquemavʉ ʉre ãimaraboaimara mácavʉre juaiyede, põeva ne ãmeina teiye bojearu ʉi baju ãmeina teiye boje máre.

4 Sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ barejaquémavʉpõeva ne puedaimʉ, ʉi memecaiye boje Jʉmenijicʉreparʉéque. Aru põecʉ cʉbebi ʉi bajure beorĩepeyʉ sacerdotevare jaboteipõecʉva. QuénoraJʉmenijicʉrecabe cũinácʉra beorĩ, cuturĩ, epeyʉsacerdotevare jaboteipõecʉva. Quédeca barejaquémavʉAarón mácʉ, põeva ne puedaimʉ mácʉ, Jʉmenijicʉibeorĩ, cuturĩ, epeiye báque boje ʉ mácʉre sacerdotevarejaboteipõecʉva.

5 Aru nopedeca vaidéjaquemavʉ Cristore. Ʉvacariʉi bajure beorĩ epebedejaquemavʉ sacerdotevarejaboteipõecʉva. Quénora Jʉmenijicʉvacari ʉre beorĩ,epeni, yópe arejaquemavʉ ʉre:Jímacʉrecabu mʉ. Caride caivʉ ne jápiainoi yʉvacari

jaboteicõjeivʉ mʉre, arejaquemavʉ Jʉmenijicʉmamacʉre.

6Aru apeno Jʉmenijicʉi coyʉino mácarõre Cristore, yópearĩ, toivaicõjenejaquemavʉ:Cainʉmʉa sacerdote tecʉyʉmu mʉ dajocabecʉva, yópe

Melquisedec ʉi sacerdote teiye báquepedeca dajo-cabecʉva, arejaquemavʉ Jʉmenijicʉ.

7 Cristo ʉi cʉede cãreja ijãravʉi coyʉvarejameda Jʉmeni-jicʉque, aru jẽniarejameda ʉque, ʉi cadatequiyepe ayʉ.

Page 18: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 5:8 18 Hebreos 5:12Orique codoboborĩ jẽniavarejameda Jʉmenijicʉre, ñaimeadaiye majicʉre ʉre ʉi yaijʉrorõre jocarĩ. Aru Cristoipuedarĩ jʉ aiye boje, ʉi jẽniaiyede Jʉmenijicʉre, “Mi ʉrõpedajacʉ mʉ” arĩ, Jʉmenijicʉcapũravʉ Cristoi jẽniaiyedejápiarĩ jʉ arejaquemavʉ, ʉi cadateiyede Cristoi daquiyepeayʉ yópe ʉi ʉrõpe. 8 Cristo, Jʉmenijicʉi mácʉ, jípacʉrejʉ aiye majicʉvacari, ñájiñʉ majini jebedejaquemavʉ aipeãrojaene Jʉmenijicʉre jápiarĩ jʉ aiyede aru ʉi ʉrõpedaiyede. 9Cristoi daiye báquede caiye iye ʉre jaʉéde yópeJʉmenijicʉi ʉrõpe, põevaremeadaipõecʉ tedejaquemavʉ.Que baru caivʉ maja ʉre jápiarĩ jʉ arĩ daivʉre yópe ʉiʉrõpe meadayʉbe ʉ, maje cʉvarãjiyepe ayʉ caiye iye Jʉ-menijicʉi mearo dacaquiyede majare, aru maje jabotena-jiyepe ayʉ Cristoque cainʉmʉa. 10Aru Jʉmenijicʉ epede-jaquemavʉ ʉre sacerdotevare jaboteipõecʉva cainʉmʉa,yópe ʉi epeiye báquepedeca Melquisedede sacerdotevarejaboteipõecʉva.

Dajocabejarã mʉje jʉ aiyede Cristore(1 Co 3.2)

11 Toivacaiyʉrĩduivʉ mʉjare ʉrarõ iye Cristoi sacer-dotevare jaboteiyede. Ʉbenita mʉjacapũravʉ jũracʉrivʉtedavʉ. Que baru ji coyʉru mʉjare Cristoi sacerdotevarejaboteiyede, jápiabejebu mʉja. Que baru maiyójavʉ yʉrediede ji coyʉiyʉrĩduiyede mʉjare. 12 Javede majivʉ mʉjaiye yávaiyeméne Cristorã. Aru ʉre jʉ aivʉbu obediʉjʉare.Que baru parʉrivʉ baru mʉje ũmei, mʉjavacari buejebuapevʉre, ne jápiarĩ jʉ arãjiyepe aivʉ diede. Ʉbenitaquénora pʉ caride máre mʉjavacari me jápiarĩ eabevʉ.Jaʉvʉmʉjare apevʉne bueiye bedióva cojedeca no bueinomaiyójabenore, yópe mamarʉmʉ mʉje bueino mácarõpeJʉmenijicʉi yávaiyequede.

Page 19: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 5:13 19 Hebreos 6:2Mʉjavacari jʉedojĩnape paivʉ tedavʉ. Jʉedojĩna opeco

matʉiyeda ũcuñaima. Ʉbenita bʉcʉva ãiyede ãiyemajima. Quédeca põeva jʉedojĩnape paivʉ ne ũmeiquénora Jʉmenijicʉi yávaiye maiyójabede jápiarĩ eadamana. Ʉbenita põeva bʉcʉvape paivʉ ne ũmei Jʉmenijicʉiyávaiye maiyójaede máre jápiarĩ eadama na. 13 Caivʉina ãri majibevʉ aru opeco matʉiyeda ũcuivʉ jʉedojĩ-natamu. Bʉcʉva ãmevʉtamu cãreja. Põeva majibevʉyéde daiyeméne aru ãmenemáre jʉedojĩnape paivʉbu neũmei. Dápiarĩmajibevʉ cãreja iyemaiyójaede Jʉmenijicʉiyávaiyequede. 14 Ʉbenita ina ãri majidivʉ bʉcʉvatamu.Põeva majidivʉ aipe daiye méne aru ãmene máre bʉcʉ-vape paivʉbu ne ũmei, ne dápiarĩ cõmajiye boje caiye nedaiyede mearo maru o ãmeno maru. Dápiarĩ majidivʉbuiye maiyójaede Jʉmenijicʉi yávaiyequede.

61 Que baru bueiye jaʉvʉ majare Jʉmenijicʉi yávaiye

maiyójaede ʉi yávaiye méne Cristorã, yópe ina bʉcʉ-vape ne ũmei ne bueiyepedeca, maje darãjiyepe aiyejãravʉa coapa yópe Jʉmenijicʉi ʉrõpe Cristoi parʉéque.Buebenajaramu bedióva cojedeca Jʉmenijicʉi yávaiyemaiyójabede ʉi yávaiye méne Cristorã, yópe maje ma-marʉmʉ bueiye báquepe, yópe ina jʉedojĩnape ne ũmeine bueiyepedeca. Que baru mʉjare buebequijivʉ co-jedeca iye mʉje mamarʉmʉ bueiye báquede. Maja buebe-najaramu põeva ne chĩoiyede ne ãmeina teiyede arune dajocaiyede diede, oatʉvarãjivʉ ne daiyede, Jʉmeni-jicʉi jarʉvaquiyepe aivʉ diede, náre coavajʉroede ʉrejarʉvarĩ. Aru põeva ne jʉ aiyede Jʉmenijicʉre buebe-najaramu maja. 2 Mʉjare buebequijivʉ cojedeca iyebueiyede põeva ne Jʉmenijicʉque jãdovaiyede ocoque arune apevʉre tʉoiyede ne pʉrʉáque, Jʉmenijicʉi mearo

Page 20: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 6:3 20 Hebreos 6:4-6dacaquiyepe ayʉ ina tʉoimarare. Mʉjare buebequijivʉcojedeca iye bueiyede põeva ne nacajarajiyede yainorejarʉvarĩ, cʉrãjivʉ cainʉmʉa mamabaju cũimébajuque,aru Jʉmenijicʉi jaroquiyede caivʉ põevare ne cʉrãjinoijãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, apevʉre cavarõ mearo ʉicʉrõi aru apevʉre toabo cũiméboi, na coapa ne daiyebáque boje ne cʉede ijãravʉi. 3 Quénora bueiye jaʉvʉmajare Jʉmenijicʉi yávaiye maiyójaede ʉi yávaiye méneCristorã bʉcʉvape tenajivʉ maja maje ũmei ye jaʉbeda.Bʉcʉvape teiyʉrumaje ũmei, Jʉmenijicʉ bueicõjecʉyʉmemajare ʉi yávaiye maiyójaede. Aru Jʉmenijicʉi nópebueicõjenu majare, coreóvarãjivʉbu Cristore ye jaʉbeda.

4-6Ʉbenita nópe bueni bʉojabevʉ apevʉ põeva. Põecʉʉbenina bueyʉ bácʉ Jʉmenijicʉi yávaiyede aru jʉ arĩ-duyʉ bácʉ Cristore, ʉi jʉ abeni dajocaru ʉi jʉ arĩduiyebáquede Cristore, põecʉ cʉbebimajicʉ chĩore dayʉ, ʉi da-jocaquiyepe ayʉ ʉi ãmeina teiyede aru ʉi oatʉvaquiyepeayʉ ʉi daiyede. Põeva ʉpe paivʉrecabu cũinára coreó-vaivʉ bácavʉ Jʉmenijicʉi yávaiye méne jãvene Cristorã,aru cʉvarivʉ bácavʉ Jʉmenijicʉi mearo dacaiyede náreʉi meadaiye báquede náre aru ʉi cʉre daquiyede nárejãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre ʉque, aru cʉvarivʉ bá-cavʉ Jʉmenijicʉi Espíritu Santoi majiécarõre, aru ma-jidivʉ bácavʉ Jʉmenijicʉ dayʉre cainʉmʉa yópe ʉi aiyebáquepedeca ʉi yávaiyeque, aru jãivʉ bácavʉ Jesúre jʉaipõeva ne daiyede Jʉmenijicʉi parʉéque, yópe Jʉmeni-jicʉ dacʉyʉre ʉi jaroquiyede apevʉ põevare ʉi cʉrõi aruapevʉ põevare toabo cũiméboi. Caiye diede majidivʉ bá-cavʉvacari, nárecabu dajocaivʉ bácavʉne jʉ aiye báquedeCristore. Que darĩ yópe pẽvaiyepe Jʉmenijicʉi mácʉrecojedeca jocʉcʉjaravena, ne ʉbe boje ʉre, põeva ne yʉri-najiyepe aivʉ, dadama na.

Page 21: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 6:7 21 Hebreos 6:127 Que baru jẽvari coyʉrĩ, põevamu yópe joborõpe.

Jʉmenijicʉ ocare daibi joborõi. Nore ne jiore põevane memeniburu yóbore aru ne oteiye báque pĩaríburuyóbore, ʉre jẽiye méne ĩñama ina memeipõeva. Que baruJʉmenijicʉmearo dacaibi no joborõre, põeva nememeiyeboje. 8 Ʉbenita no joborõre põeva ne mememenu, mi-umenejaiye aru ãmecõriámenejaiye máre quéda pĩaiyavʉnore jiorojai. No joborõ bojecʉbe boje, jẽiye cʉbe bojenore, põeva ne juarĩburu yóbore caiye iye miumene-jaiyede aru iye ãmecõriámenejaiyede máre dajocadamano jiorojare jocarĩ. Que baru Jʉmenijicʉ ãmedaibi nojoborõre, põeva ne mememe boje. Quédeca Jʉmenijicʉmearo dacaibi ʉre jʉ aivʉre aru ñájine daibi ʉre jʉabevʉre.

Maja dajocabevʉ maje jʉ aiyede Cristore maje napinicoreiye boje Jʉmenijicʉi me dacaquiyede majare

9 Mʉja, jívʉ, ji ʉmara, yʉ toivacayʉvacari nópeparʉéque ji coyʉiyede, majicacʉyʉ mʉjare, ʉbenita cãri-jimevʉ yʉ mʉjare boje. Quénora coreóvaivʉ yʉ darenʉivʉre yópe jaʉépe mʉjare, Jʉmenijicʉi põevare, ʉimeadaiye báque bojemʉjare. Dadavʉ yópemʉjare jaʉépemʉje memecaiyede Jʉmenijicʉre aru mʉje cadateiyedeapevʉpõevare. 10Cainʉmʉa Jʉmenijicʉmearo daibi, yópeʉre jaʉépe. Que baru jãve ãrʉcʉyʉmemʉje memecaiyedeʉre. Mʉja cadatedavʉ apevʉ majevʉ Jesúre jʉ aipõevarejavede aru caride máre. Que teni mʉje ʉede Jʉmeni-jicʉre jãdovadavʉ. Diede Jʉmenijicʉ ãrʉmetebecʉyʉmecainʉmʉa. 11 Ʉrarõreca ʉvʉ yʉ mʉjare coapa mʉjememecare nʉrajiyepe ayʉ Jʉmenijicʉre torojʉrivʉ, mʉjecadateiyeque apevʉre cainʉmʉamʉje cʉede ijãravʉi. Quedaivʉ baru, caiye iye Jʉmenijicʉi mearo dacaquiyede mʉ-jare, mʉje napini coreiyede, earãjaramu mʉja. 12 Ʉbevʉ

Page 22: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 6:13-14 22 Hebreos 6:17

yʉ mʉjare jũracʉrivʉ tede nʉivʉre mʉje jápiaiyede Jʉ-menijicʉi yávaiyede. Quénora ina ʉi yávaiyede jápiarĩjʉ aivʉpe tejarã mʉja. Ina dajocabevʉpe ne jʉ aiyedeJʉmenijicʉre aru napivʉpe ne ñájiyede tejarã mʉja. Nápepaivʉrecabu earãjivʉ caiye iye Jʉmenijicʉi mearo da-caquiyede náre yópe ʉi aiye báquepedeca.

13-14Nápe páyʉrecabe majeñecu mácʉ Abraham mácʉ.Javede yópe arejaquemavʉ Jʉmenijicʉ ʉ mácʉre: “YʉbuJʉmenijicʉ. Que baru yópe coyʉyʉbu mʉre jãve. Mʉremearo baju dacacʉyʉmu yʉ. Aru mipãramena márajivʉobedivʉ baju tenajarama ina márajivʉ”, arejaquemavʉJʉmenijicʉ. Jʉmenijicʉi nópe aiye báquede Abrahammácʉre, “Jãve baju dacʉyʉmu yʉ nópe ji aiye báque-pedeca”, arejaquemavʉ. Apecʉ ʉi cʉbe boje parʉcʉJʉmenijicʉ pʉeno, “Yʉvacari jãdovacʉyʉmu jãvene ‘Jãvebaju dacʉyʉmu’, ji aiye báquepedeca”, arejaquemavʉ ʉ.15Abrahammácʉcapũravʉ napini corede nʉrejaquemavʉJʉmenijicʉi dacaquiyede yópe ʉi aiye báquepedeca. AruJʉmenijicʉ vaidé darejaquemavʉ ʉ mácʉre yópe ʉi aiyebáquepedeca.

16 Põeva “Jãve dacʉyʉmu yʉ” ne aiyede, ne baju pʉenobaju parʉcʉre cainʉmʉa jẽniavaivʉbu, ʉi jãdovaquiyepeaivʉ jãvene ne aiye báquede. Apecʉ cʉbebi yávare nʉrimajicʉ, põecʉ que aru. Quénora caivʉ “¿Dacʉyʉ báricayópe ʉi aiyepe?” abevʉva, coreóvaivʉbu jãve dacʉyʉrecaino ʉi oainope. 17 Aru quédeca “Jãve dacʉyʉmu”, are-jaquemavʉ Jʉmenijicʉ, jãdovacʉyʉ parʉrõre ʉi coyʉinomácarõre. Jʉmenijicʉcapũravʉ ye oatʉvabebi ʉi dápi-ainore ʉi daiyʉede. Diede coreóvare daiyʉrejaquemavʉina ʉi mearo dacaimara márajivʉre yópe ʉi aiye báquepe.Que baru, “Yʉvacari jãdovacʉyʉmu jãvene ‘Jãve bajudacʉyʉmu’, ji aiye báquepedeca”, arejaquemavʉ Jʉmeni-

Page 23: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 6:18 23 Hebreos 7:1jicʉ.

18 Jʉmenijicʉ “Jãve dacʉyʉmu yʉ”, ʉi aiye ye oatʉvaiyebʉojabevʉ cainʉmʉa. Aru, “Yʉvacari jãdovacʉyʉmujãvene ‘Jãve baju dacʉyʉmu’, ji aiye báquepedeca”, ʉiaiye máre ye oatʉvaiye bʉojabevʉ cainʉmʉa. Dienaye borocʉrĩ bʉojabebi Jʉmenijicʉ. Que baru maja Jʉ-menijicʉi põevatamu, cũiná dajocaivʉ bácavʉ caiye majeãmeina teni daiyʉede aru ʉi meadaimara cʉrivʉ majeãmeina teiyede jarʉvarĩ. Aru torojʉeque napini coredenʉivʉbu, earãjivʉ Jʉmenijicʉi mearo dacaquiye jãve ba-jure majare. 19 Maja napini coreivʉ diede, parʉrivʉbumaje ũmei aru ye dajocabevʉmaje jʉ aiyede Jʉmenijicʉre.Que baru ãmedaimara tebevʉmaje ũmei. Yópe sacerdote-vare jaboteipõecʉ bácʉi ecoiye báquepe no Jʉmenijicʉicʉramicacaje ʉracaje bácarõ apepũravʉre, nopedeca ñaimaje napini corenajimʉ ecorejaquemavʉ cavarõ mearoJʉmenijicʉi cʉrõita. 20 Ʉrecabe Jesús. Cadatecʉyʉmajare,ecorejaquemavʉ Jʉmenijicʉi cʉrõ mearoi maje jipoca.Aru sacerdotevare jaboteipõecʉ teibi yópe Melquisedeisacerdote teiye báquepedeca.

7Jesús ʉi sacerdotevare jaboteinoMelquisedec ʉi sacer-

dote teino mácarõpe(He 5.6)

1 Ãrʉre daquijivʉ mʉjare ñai Melquisedede, ñamenearu aipe ʉi daiye báquede. Ñai Melquisedec Salemãmicʉriĩmarocavʉ bácavʉ ne jabocʉ barejaquémavʉ. AruJʉmenijicʉ caivʉ pʉeno parʉcʉre memecarejaquemavʉsacerdotepe. Majeñecu Abraham mácʉi copaiyede ʉjivʉ bácavʉque ne boarĩ, vainí tʉrĩburu yóbore apevʉjabovacavʉjã mácavʉre, Abraham mácʉre copʉ nʉri,

Page 24: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 7:2 24 Hebreos 7:5jẽniarejaquemavʉ Jʉmenijicʉre, ʉi mearo dacaquiyepeayʉ Abraham mácʉre. 2 Aru caiye iye cʉvede ʉiĩye báquede ʉi boarĩ, vainí tʉimara mácavʉre jocarĩ,caipʉcapʉrʉape paiyede coavarĩburu yóbore, cũináro iyecoavaiye báquecarõre jídejaquemavʉMelquisedede Abra-ham mácʉ. Nópe darejaquemavʉ Melquisedec ʉi sac-erdote teiye báque boje. No ãmiá Melquisedec “jabocʉménedayʉ” aiyʉrõtamu. Aruno ãmiá Salem“cãrijimeno”aiyʉrõtamu. Que baru jabocʉ méne dayʉ aru cãrijimenedayʉ barejaquémavʉ ñai Melquisedec. 3 Põecʉ cʉbebiyéde coreóvayʉ Melquisedei pacʉ bácʉi borore, aru ʉipaco bácoi borore, aru ʉi ñecuva mácavʉ ne bororemáre. Ñame majibema ʉi põeteino mácarõra aru ʉiyainomácarõramáre. Que baru Jʉmenijicʉi mácʉpe páyʉsacerdotebe cainʉmʉa, ñai Melquisedec.

4 Me majivʉ maja ñai Melquisedec maje puedaimʉremajeñecu Abraham mácʉ pʉeno. Abraham mácʉ bare-jaquémavʉ majeñecu mamacʉ bácʉ, maja Israecavʉ majepõeyajuboare bʉyʉ bácʉ. Que baru ʉ mácʉ majepuedaimʉme. Ʉbenita ʉ mácʉvacari Melquisedede jíde-jaquemavʉ no cũináro iye coavaiye báquecarõ mearobajure, ʉi ĩye báquede caipʉcapʉrʉape paiye coavaiyebáquede ʉi boarĩ, vainí tʉimara mácavʉre jocarĩ, ʉijíquiyepe ayʉ diede Jʉmenijicʉre.

5 Aru me majivʉ maja apevʉ ina Abraham mácʉipãramecʉ bácʉ Leví ãmicʉcʉ bácʉi pãramenacavʉJʉmenijicʉre memecaipõeva mácavʉre sacerdotevape.Na mácavʉrecabu Jʉmenijicʉi jacopʉicõjeimaramácavʉ caivʉ apevʉ Israecavʉ bácavʉ, majeñecuvamácavʉre cũináro iye caipʉcapʉrʉape paiye ne cʉvaecoavaiyecarõre, yópe Jʉmenijicʉi daicõjeiyepe ʉi coyʉiyebáquede Moisés bácʉre. Ina Israecavʉ bácavʉ névʉ

Page 25: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 7:6 25 Hebreos 7:10bácavʉvacari, Abraham mácʉi pãramena mácavʉvacari,ina sacerdoteva bácavʉ cʉvaede jacopʉrejaquemavʉ namácavʉre. 6 Ʉbenita Melquisedecapũravʉ Leví bácʉipãramecʉ ãmecʉvacari, Abrahammácʉre, ñai Jʉmenijicʉ“Jãve mearo dacacʉyʉmu yʉ mʉre”, ʉi aimʉ mácʉre,jacopʉrejaquemavʉ no cũináro iye caipʉcapʉrʉapepaiye ʉi cʉvae coavaiye báquecarõre, Abrahammácʉi jíye báquede Melquisedede. Aru Melquisedecjẽniarejaquemavʉ Jʉmenijicʉre, ʉi mearo dacaquiyepeayʉ Abraham mácʉre. 7 Caivʉ põeva coreóvaivʉbuiyede: Puedaimʉtame ñai jẽniañʉ Jʉmenijicʉi mearodacaquiyepe ayʉ apecʉre ʉi jẽniacaimʉ pʉeno.

8 Apede máre me majivʉ maja. Caivʉ ina sacer-doteva Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉ barejaquémavʉyainájivʉ. Ne cʉede ijãravʉi Jʉmenijicʉre memecarĩjacopʉrejaquemavʉ névʉ bácavʉi jíye coapa namácavʉrecũináro iye caipʉcapʉrʉape paiye ne cʉvae coavaiye-carõre. Ʉbenita caivʉ ina sacerdoteva bácavʉre dajo-caiye jaʉrejaquemavʉ ne memecaiyede, ne yaiye boje.Caivʉ ina sacerdoteva bácavʉ ne bʉcʉteni yainíburuyóbore, apevʉta ne memecaino mácarõre memecare-jaquemavʉ. Ʉbenita Jʉmenijicʉ ʉi yávaiyede toivaicõ-jemenejaquemavʉ Melquisedei yaiye báque borore. Quebaru Melquisedecapũravʉ yaibécʉpe páyʉbe. 9 Ina sac-erdoteva bácavʉ Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉ ja-copʉrejaquemavʉ névʉ bácavʉi jíye coapa na mácavʉrecũináro iye caipʉcapʉrʉape paiye ne cʉvae coavaiye-carõre. Aru Leví bácʉ Abraham mácʉi pãramecʉ bare-jaquémavʉ. Que baru Abraham mácʉi jíye báquede nocũináro coavaiye báquecarõre iye caipʉcapʉrʉape paiyeiye cʉve ʉi ĩye báquede ʉi boarĩ, vainí tʉimara má-cavʉre jocarĩ, yópe barejaquémavʉ Leví bácʉ máre ʉi jíyebáquepe. 10 Melquisedei copʉ nʉiye báquede Abraham

Page 26: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 7:11 26 Hebreos 7:14

mácʉre, Leví bácʉ Abraham mácʉi pãramecʉ bacʉyʉboje, yópe barejaquémavʉ Leví bácʉ põetebecʉ bácʉ-vacari cãreja, aru caivʉ apevʉ Abraham mácʉi pãramenamárajivʉ máre, ne cʉepe néñecu mácʉque Jʉmenijicʉijãinoi.

11 Jʉmenijicʉ coyʉrejaquemavʉ ʉi daicõjeiyede Moisésbácʉre, Israecavʉ bácavʉ ne majinajiyepe ayʉ aipe daiyejaʉrõre namácavʉre, boropatebenajivʉre Jʉmenijicʉi jãi-noi. Que teni Jʉmenijicʉ epedejaquemavʉ Aarón mácʉrearu ʉi pãramena mácavʉre, Leví bácʉi pãramenacavʉbácavʉre, ne jínajiyepe ayʉ ʉre põeva ne jícaiyede neãmeina teiye boje. Ʉbenita ina sacerdoteva bácavʉ,Aarónmácʉjã, ñamene ye boropatebevʉ teni jebeni oabe-dejaquemavʉ. Que baru caiye iye Jʉmenijicʉi mearodacaiyʉede põevare ye dabedejaquemavʉ Jʉmenijicʉ inasacerdoteva bácavʉ, Aarón mácʉjãque. Ne boropatebevʉteni jebedu põevare, apecʉ sacerdote ʉi daiye jaʉbejebu.Ʉbenita apecʉ sacerdote, Aarón mácʉpe páyʉ ãmecʉquénora Melquisedepe páyʉ, ʉi daiye jaʉrejaquemavʉ, ʉiboropatebevʉ teni jebequiyepe aiye põevare.

12 Aru apecʉ sacerdote ʉi daiye jaʉé báque boje,oatʉvaiye máre jaʉrejaquemavʉ iye daicõjeiyede, iyequepõeva ne majinajiyepe aiye aipe daiye jaʉrõre náre,boropatebenajivʉre Jʉmenijicʉi jãinoi. 13 Ñai apecʉ sac-erdote ʉi bororã toivaicõjenejaquemavʉ Jʉmenijicʉ ʉiyávaiyede. Ʉrecabe maje jabocʉ. Leví bácʉi pãramecʉãmemi. Quénora apeyajubo põeyajubocacʉbe ʉ. Aruye põecʉ cʉbebi diyajubocacʉ sacerdotepe Jʉmenijicʉrememecayʉ. 14 Me majivʉ maja maje jabocʉ JesucristoreJudá bácʉi pãramecʉre. Que baru Judá ãmicʉriyajubocacʉpõetedejaquemavʉ ʉ. Ʉbenita Moisés bácʉ, ʉi coyʉiyedesacerdotevarã, ye coyʉbedejaquemavʉ diyajubocavʉ Judá

Page 27: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 7:15 27 Hebreos 7:21ãmicʉriyajubocavʉrã.

15 Me majivʉ maja iye daicõjeiyede oatʉvaiye jaʉédeapecʉ sacerdote ñai Melquisedepe páyʉ ʉi daiye báqueboje. 16 Jʉmenijicʉ ʉre sacerdoteva epedejaquemavʉ.Ʉbenita nópe dabedejaquemavʉ no daicõjeino mácarõparʉéque, Aarón mácʉre aru ʉi pãramena mácavʉrememecaicõjeinomácarõ parʉéque. Quénora ʉi cainʉmʉacʉe parʉéque, ʉi yaibé boje, Jʉmenijicʉ ʉre sacerdotevaepedejaquemavʉ. 17 Que baru Jʉmenijicʉ ʉi yávaiyede,yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ:Cainʉmʉa sacerdote tecʉyʉmu mʉ dajocabecʉva, yópe

Melquisedec ʉi sacerdote teiye báquepedeca dajo-cabecʉva, arejaquemavʉ Jʉmenijicʉ.

18 Que teni Jʉmenijicʉ oatʉvarejaquemavʉ “Yópe darã-jare”, ʉi aino mácarõre põevare. Iye daicõjeiyeque ʉicoyʉiye báquede Moisés bácʉre põeva boropatebeni bʉo-jabenama na. Diedecabu parʉbe aru bojecʉbe máre.Que baru iye javeque daicõjeiyede dajocarĩ jarʉvarejaque-mavʉ Jʉmenijicʉ. 19 Põeva ne cʉede Jʉmenijicʉque yópenáre jaʉépe eabenama na iye daicõjeiyeque. Ʉrarõ jaʉvʉnáre, ne daiye majibe boje caiye diede. Ʉbenita iye napinicoreniduiye báquede iye mearore maje cʉvajʉroede Jʉ-menijicʉque dajocarĩ, caride pʉeno baju napini coreivʉbumaja iye mearore maje cʉvarãjiyede Jʉmenijicʉque. Jʉ-menijicʉ napini corede daibi majare, maje cʉrãjiyepe ayʉʉque yópe majare jaʉépe. Que baru yópe maje joabejĩnoinʉiyepe ʉi yebai, ʉre jẽniari eaivʉbu maja jidʉbevʉva.

20 Aru Jʉmenijicʉi epeiye báquede ñai apecʉ sacer-doteva, “Jãve ayʉbu. Ji aiye báquepedeca dacʉyʉmu”,arejaquemavʉ ʉ. Ʉbenita ʉi epeiye báquede apevʉsacerdotevava Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉre “Jãveayʉbu”, abedejaquemavʉ ʉ. 21 Jesucristorecabe Jʉmeni-

Page 28: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 7:22 28 Hebreos 7:26jicʉi epeimʉ mácʉ sacerdoteva, “Jãve ayʉbu”, ʉi arĩcoyʉiye báqueque. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ:Maje jabocʉ Jʉmenijicʉ “Jãve baju dacʉyʉmu yʉ yópe ji

aiye báquepedeca”, aibi ʉ. Aru ye oatʉvabecʉbe ʉ,“Dacʉyʉmu”, ʉi arĩ dápiaiyede. Yópe arĩ, coyʉibi:“Cainʉmʉa sacerdote tecʉyʉmu mʉ”, arejaque-mavʉ Jʉmenijicʉ Jesucristore.

22 Jʉmenijicʉ “Jãve ayʉbu”, ʉi aiye báque boje ʉi epeiyebáquede Jesúre maje sacerdoteva, mearo bajubu yo ʉi“Yópe darãjare”, ʉi aino mácarõ yóbocarõ no ʉi “Yópedarãjare”, ʉi aino mácarõ javecarõ pʉeno. Que baruJesúrecabe jãve dayʉ caiyede yópe ʉre jaʉépe, majecʉrãjiyepe ayʉ me Jʉmenijicʉque.

23Aru ʉi javecarõ aino mácarõque, ina sacerdoteva bá-cavʉ Leví bácʉi pãramenacavʉbácavʉobedivʉbarejaqué-mavʉ, ne yaiye boje. Caivʉ ina sacerdoteva bácavʉ nebʉcʉteni yainíburu yóbore, apevʉta ne memecaino má-carõrememecarejaquemavʉ. Ne yaiye boje, yememecarenʉivʉ bʉojabedejaquemavʉ na mácavʉ caivʉ. 24ɄbenitaJesúcapũravʉ cʉbi cainʉmʉa, ʉi yaibé boje bedióva co-jedeca. Apecʉ ye memecabecʉbe ʉi memecaiyede ʉi bajumemecare nʉiye boje cainʉmʉa. 25 Que baru cainʉmʉajaʉbecʉva meadayʉ bʉojaibi caivʉ maja vorĩ eaiyʉrivʉremaje cʉrãjiyede me Jʉmenijicʉque yópe majare jaʉépe,Jesúi cadateiye boje majare, maje cʉvarãjiyepe ayʉ caiyeiye Jʉmenijicʉi mearo dacaquiyede majare. Jesús cʉbicainʉmʉa, jẽniacacʉyʉ Jʉmenijicʉque majare boje.

26Que baru Jesúrecabe ñai sacerdotevare jaboteipõecʉmajare jaʉmʉ baju. Ʉrecabe dayʉ caiye ʉre jaʉéde,cadatecʉyʉ majare. Ʉrecabe meacʉ baju Jʉmenijicʉijãinoi aru ye dabecʉ ãmenore, Jʉmenijicʉi ʉbenore.Ʉrecabe ye ãmeno cʉbecʉ aru cʉcʉ bácʉvacari ijãravʉi

Page 29: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 7:27 29 Hebreos 7:28

ãmeina teipõevaque ye ãmeina tebecʉ cainʉmʉa. Ʉre-cabe Jʉmenijicʉi jãmʉóimʉ mácʉ pʉ cavarõ mearoi ʉicʉrõita aru ʉi parʉre daimʉ caivʉ pʉeno. 27 Apevʉsacerdotevare jaboteipõevape páyʉ ãmemi ʉ. Ʉi ãmeinatebe boje, jícaiye jaʉbevʉ ʉre jícaiyede Jʉmenijicʉre ʉibaju ãmeina teiye boje jãravʉa coapa yópe apevʉ sac-erdotevare jaboteipõeva bácavʉ ne daiye báquepe. Namácavʉcapũravʉ, apenʉmʉa jícarĩ aru apenʉmʉa jícaicõ-jeni apevʉ sacerdoteva bácavʉre, jícavarejaquemavʉ nejícaiyede Jʉmenijicʉre jãravʉa coapa. Mamarʉmʉre nebaju ãmeina teiye boje aru no yóbore caivʉ põeva névʉbácavʉ ne ãmeina teiye boje, ãimara ne boaimara má-cavʉre juarĩ jícavarejaquemavʉ namácavʉ. Ʉbenita Jesú-capũravʉ cũinára jícarejaquemavʉ ʉi jícaiyede Jʉmeni-jicʉre caivʉ põeva maje ãmeina teiye boje. Ʉi bajurejícarejaquemavʉ ʉ, ʉi yaiye báquede majare boje.

28 Ʉmʉva parʉbevʉ bácavʉrecabu ne ũmei, nedaiye majibe boje yópe Jʉmenijicʉi ʉrõpe, Jʉmenijicʉiepeimara mácavʉ sacerdotevare jaboteipõevava ʉidaicõjeiyeque ʉi coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Namácavʉre jaʉrejaquemavʉ cãreja, ne darãjiyepe aiyeyópe na mácavʉre jaʉépe. Ʉbenita obediʉjʉa yóboreiye daicõjeiyede dajocarĩ jarʉvacʉyʉ, Jʉmenijicʉ “Jãvebaju dacʉyʉmu yʉ yópe ji aiye báquepedeca”, ʉi ainomácarõque, epedejaquemavʉ mamacʉre sacerdotevarejaboteipõecʉva. Aru ñai mamacʉre ye jaʉbevʉ, ʉidaquiyepe aiye yópe ʉre jaʉépe. Que baru ʉrecabecʉcʉ yópe ʉre jaʉépe, aru dayʉ caiyede yópe Jʉmenijicʉiʉrõpe cainʉmʉa.

8Jʉmenijicʉ “Que darãjare”, ʉi aino põevare Jesúque

Page 30: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 8:1 30 Hebreos 8:4pʉeno mearo ʉi que aino mácarõre Moisés bácʉque

(He 1.13)1 Caiye iye ji toivacaiye mʉjare yópe aiyʉrõtamu: Maje

sacerdotevare jaboteipõecʉ cʉbi, nópe ji coyʉiye báque-pedeca javede. Ʉrecabe dobacʉ bácʉ, jabotecʉyʉ cavarõmearo Jʉmenijicʉi cʉrõi, jípacʉ Jʉmenijicʉ parʉcʉ caivʉpʉeno ʉi dobarõ mearo meapũravʉi. Que baru majesacerdotevare jaboteipõecʉ Jesús máre jaboteibi Jʉmeni-jicʉque.

2 Majeñecuva mácavʉ ne cʉede põecʉbenoi cʉvare-jaquemavʉ náque diñami cʉrami ne ãimacajeaque nedaiñami mácarõ, iveá cʉravea báque Jʉmenijicʉi daicõ-jeiye ʉi coyʉiye báquede Moisés bácʉ toivainoque necʉriñami mácarõ, ne Jʉmenijicʉre mearore jíñami má-carõre. Ʉbenita Jesúcapũravʉ Jʉmenijicʉre memecabebidiñami, põeva ne daiñami mácarõ jívʉi. Quénora ʉre-cabe sacerdotevare jaboteipõecʉ Jʉmenijicʉrememecayʉcavarõ mearo Jʉmenijicʉi cʉrõi. Nore cʉvʉ Jʉmeni-jicʉre mearore jíñami baju, Jʉmenijicʉvacari ʉi daiñami.Diñami jívʉita Jʉmenijicʉre memecaibi Jesucristo.

3 Jʉmenijicʉ epedejaquemavʉ caivʉ sacerdotevarejaboteipõeva bácavʉre, ne memecarãjiyepe ayʉ ʉre põe-vare boje. Ʉre memecarejaquemavʉ jícaivʉ Jʉmenijicʉreãimara ne boaimara mácavʉre juaiyede, nácavʉ aru nebaju máre ãmeina teiye boje, ʉi ñájiye dabequiyepe aivʉna mácavʉre die boje, aru ape jícaiyede máre, puedarĩJʉmenijicʉre torojʉede jínajivʉ, ʉi cadateiye báque bojena mácavʉre. Que baru Jesucristore máre, maje sac-erdotevare jaboteipõecʉre, jícaiye jaʉvʉ Jʉmenijicʉre ʉijícaiyede. 4 Ʉi cʉe boje cavarõ mearo Jʉmenijicʉi cʉrõi,nore memecaibi Jʉmenijicʉre majare boje. Ʉbenita ʉcʉcʉ baru ijãravʉi, ye sacerdote ãmejebu, Jʉmenijicʉi

Page 31: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 8:5 31 Hebreos 8:6epeiye báque boje apevʉ ijãravʉcavʉ sacerdotevare, ne jí-carãjiyepe ayʉ caiye iye jícaiyede, yópe Jʉmenijicʉi daicõ-jeiyepe Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉre, ʉi coyʉiyebáquede Moisés bácʉre.

5 Nácapũravʉ Jʉmenijicʉre memecarejaquemavʉijãravʉcadãmi, Jʉmenijicʉre mearore jíñami mácarõjívʉi. Ʉbenita ne memecaiye báquebu quénoramajiéda ãrojaepe párĩduiye Jesúi memecaiyepe cavarõmearo Jʉmenijicʉi cʉrõi. Cũinátʉrʉ ãmevʉ. Yópebótaiyede põecʉi decocʉ jãve ãmepe, nopedecaijãravʉcadãmi Jʉmenijicʉre mearore jíñami mácarõjãve ãmenejaquemavʉ. Coreóvaivʉbu maja caiyecavarõ mearo Jʉmenijicʉi cʉrõque jãvene aru yejaʉbede, ʉbenita caiye ijãravʉque jãve ãmenearu jaʉéde, Jʉmenijicʉi yópe coyʉiye báque bojeMoisés bácʉre. Moisés bácʉ barejaquémavʉ diñamiJʉmenijicʉre mearore jíñami mácarõre daicõjecʉyʉ.Aru ʉi daicõjequiye jipocamia, Jʉmenijicʉ, yópe arĩ,coyʉrejaquemavʉ ʉ mácʉre: “Me dajacʉ mʉ. Caiye midaicõjequiyede memeipõevare yʉre mearore jíñaminedaicõjejacʉ yópe ãrojaepe paiyede iye ji jãdovaiyebáquede mʉre no cʉracũ Sinaí ãmicʉricũ pʉenoi”,arejaquemavʉ Jʉmenijicʉ.

6 Ʉbenita caride Jesúcapũravʉ, Jʉmenijicʉi epeimʉmácʉ sacerdoteva, me bajumemecaibi apevʉ sacerdotevabácavʉ ne memecaiye báque pʉeno. Ʉi memecaiyebuparʉé baju ne memecaiye báque pʉeno. Quédeca iye Jʉ-menijicʉ “Que darãjare” arĩ, ʉi yóboque coyʉiye báquebupõevare Jesúque, me baju ãnié “Que darãjare” arĩ, ʉimamarʉmʉque coyʉiye báque pʉenoMoisés bácʉque. Jʉ-menijicʉ “Que darãjare” arĩ, ʉi coyʉiye báquede Jesúque“Yópe dacacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉi aiye báquebu me baju“Yópe dacacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉi aiye báque pʉeno

Page 32: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 8:7 32 Hebreos 8:10ãnié “Que darãjare”, ʉi coyʉiye báquede Moisés bácʉque.Moisés bácʉque “Mʉje ãmeina teiyede jarʉvacʉyʉmu yʉ,mʉje daru yópe ji daicõjeiyepe”, arejaquemavʉ. ɄbenitaJesúque “Mʉje ãmeina teiyede jarʉvarĩburu yóboi, yeãrʉmecʉbu yʉ diede, mʉje jʉ aru Jesucristoi dacaiyebáquede mʉjare boje”, arejaquemavʉ. Que baru ʉiyóboque coyʉiye báque me bajutamu ʉi mamarʉmʉquecoyʉiye báque pʉeno.

7 Ãnié Jʉmenijicʉi mamarʉmʉque coyʉiye báqueMoisés bácʉque jaʉbedu, ape ʉi yóboque coyʉiye báqueJesúque jaʉbejebu. 8 Ʉbenita Jʉmenijicʉ jãrejaquemavʉIsraecavʉ bácavʉre boropateivʉpe ne dabe boje yópe“Que darãjare” arĩ, ʉi mamarʉmʉque coyʉiye báquepena mácavʉre. Que baru na mácavʉre, yópe arĩ,toivaicõjenejaquemavʉ Jʉmenijicʉ:Yópe aibi maje jabocʉ Jʉmenijicʉ: “Jápiajarã. Apejãravʉa

edaquijãravʉa baquiyéde bedióva cojedeca‘Que darãjare’, acʉyʉmu yʉ ape coyʉiyemamae coyʉiyede caivʉ ji põevare, Judáãmicʉriyajubocavʉre aru apevʉ Israel bácʉipãramena ne yajuboacavʉre máre. 9 Néñecuvamácavʉre ‘Que darãjare’ arĩ, coyʉrejacacʉ yʉ nojãravʉ bácarõre ji nʉvaiye báquede na mácavʉreEgipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Yópe népacʉinʉvaiyepe mamarare dʉibajĩe, ne pʉrʉáre jẽni,nopedeca na mácavʉre nʉvarejacacʉ yʉ noocopenibo bácarõque. Ʉbenita ye dabedejaima namácavʉ yópe ‘Que darãjare’ arĩ, ji aiye báquepe.Que baru na mácavʉre ãmeina jãri dajocarejacacʉyʉ. Iye ji yóboque coyʉiye ‘Que darãjare’ arĩ,ãnié ji mamarʉmʉque coyʉiye báquepe cũinátʉrʉãmequiyebu. Nópe ayʉbu yʉ, Jʉmenijicʉ. 10 Que

Page 33: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 8:11 33 Hebreos 8:13baru yópe ‘Que darãjare’ arĩ, coyʉcʉyʉmuyʉ caivʉ Israel bácʉi pãramena márajivʉ neyajuboacavʉre”, aibi Jʉmenijicʉ. Aru yópe arenʉimi maje jabocʉ Jʉmenijicʉ: “Apejãravʉaedaquijãravʉa baquiyéde na márajivʉre dápiaredacʉyʉmu ji daicõjeiyeda yópe ji epejʉroepedecadiede ne ũmei. Aru me coreóvare dacʉyʉmudiede máre yópe ji toivajʉroepedeca diede neũmedʉrã, torojʉeque ne darãjiyepe ayʉ diede.Yʉrecabu ne jabocʉ bacʉyʉ. Aru nárecabu jijaboteimara márajivʉ. 11 Dinʉmʉ maquinórecaivʉ põeva me majinajarama yʉre ne jabocʉva.Ina parʉbevʉ aru ina parʉrivʉmáremajinajaramayʉre ne jabocʉva. Que baru ñamene bueiye yejaʉbequiyebu ʉi ĩmarocavʉre aru ʉ jinare máre,ne coreóvarãjiyepe ayʉ yʉre ne jabocʉva. Põecʉcʉbecʉbe yʉre coreóvabecʉyʉ cãreja. 12 Nárecõmaje ãroje jãri, jarʉvacʉyʉmu yʉ ne ãmenodaiyede apevʉre. Aru ye dápiabecʉbu diedecojedeca. Aru ãrʉmetecʉyʉmuyʉ caiye ne ãmeinateiyede máre”, aibi Jʉmenijicʉ.

13 Jʉmenijicʉ “Ape coyʉiye mamae coyʉiyede coyʉyʉbumʉjare” ayʉ, aiyʉrejaquemavʉ ʉi jipocaque coyʉiyebáque javeque bajure aru bojecʉbede máre. Aru apejĩejaveque tedu aru bojecʉbedu máre, maumejiena oatʉ-vaquiyebu.

9Jʉmenijicʉre mearore jíñami cavarõ mearoi meadami

ʉre mearore jíñami mácarõ pʉeno ijãravʉi(Mt 26.28; 27.45)

Page 34: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 9:1 34 Hebreos 9:41 Mamarʉmʉre Jʉmenijicʉ “Que darãjare”, ʉi coyʉiye

báquede majeñecuva mácavʉre Moisés bácʉque daicõ-jenejaquemavʉ namácavʉre, ne coreóvarãjiyepe ayʉ aipedaiye jaʉrõre, ne jínajiyepe ayʉ mearore Jʉmenijicʉreyópe ʉi ʉrõpe. Aru darejaquemavʉ ne Jʉmenijicʉremearore jíñami mácarõre ijãravʉi, jínajivʉ mearore ʉrenore, yópe ʉi daicõjeiye báquepe. 2 Mʉja coreóvaivʉbuaipe ãrojariñami diñami cʉrami mácarõre. Diñamicʉrami ne daiñami mácarõ ãimacajeaque aru cuitóteca-jeaque daiñami mácarõ marejaquémavʉ. Pʉcatucubʉacʉriñami mácarõ marejaquémavʉ. Diñami cʉrami má-carõre japoporĩ dabʉborĩ jocʉyoaque tãitóri núvare-jaquemavʉ majeñecuva mácavʉ. Cũinátucubʉ, ʉratu-cubʉ, ne mamarʉmʉ ecoitucubʉ, “meatucubʉ sacer-doteva ne Jʉmenijicʉre memecaitucubʉ” ãmicʉritucubʉbácarõ marejaquémavʉ. Ditucubʉ bácarõ jívʉi ãnijarabocũinájarabo pẽoibʉa tʉoijarabo bácarõ cʉrejaquemavʉ.Aru cũináva tʉoiva bácarõra ãniboa pãuboa doce pai-boa báque Jʉmenijicʉre ne jíye báque sacerdoteva bá-cavʉ ne ãrajiye cʉrejaquemavʉ. 3 Ditucubʉa pʉcatu-cubʉa coricõpavaitucubʉa báque barejaquémavʉ cuitóte-caje bácarõque. Dicaje bácarõ ãnipũravʉi apetucubʉquĩjitucubʉ bácarõ cʉrejaquemavʉ. “pʉeno baju mea-tucubʉ sacerdotevare jaboteipõecʉi Jʉmenijicʉre meme-caitucubʉ” ãmicʉritucubʉ bácarõ marejaquémavʉ.

4 Ãnitõcu mumijʉede juaitõcu úruque cũmaitõcu má-carõ cʉrejaquemavʉ, meatucubʉ ne aitucubʉ bácarõjívʉi. Ʉbenita pʉeno meatucubʉ bácarõcatõcu mácarõmarejaquémavʉ. Ãnitõcu adaitõcu jocʉtõcu úruque cũ-maitõcu mácarõ jívʉre aru pʉenore máre, Jʉmenijicʉ“Que darãjare”, ʉi coyʉiye báquede majeñecuva má-cavʉre ne ãrʉritõcu mácarõ cʉrejaquemavʉ ditucubʉ

Page 35: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 9:5 35 Hebreos 9:7quĩjitucubʉ pʉeno baju meatucubʉ ne aitucubʉ bácarõjívʉi. Ditõcu mácarõ jívʉi ãnibʉ jorobʉ úruque cũ-maibʉ bácarõ cʉrejaquemavʉ. Ãnié ãiye báque, manáãmicʉe, Jʉmenijicʉi jíye báque majeñecuva mácavʉre necʉe báquede põecʉbenoi ne ãrajiye cʉribʉ bácarõ cʉre-jaquemavʉ. Aru ãniyo abojĩyo, Aarón mácʉi tuturiteiyobácarõ, Jʉmenijicʉi pĩaré daiyo bácarõ, cʉrejaquemavʉditõcu mácarõ jívʉi. Aru ãnivea pʉcavea cʉravea Jʉ-menijicʉi daicõjeiyeque toivaivea báque máre cʉrejaque-mavʉ ditõcu mácarõ jívʉi. 5 Ditõcu mácarõ pʉenorapʉcarã pẽpeimara mácavʉ querubín ãmicʉrivʉ ãrojarivʉ,põeva ne úruque daimara mácavʉ cʉrejaquemavʉ. Inaquerubín ãmicʉrivʉ caveá cʉrivʉ bácavʉ, Jʉmenijicʉquecʉrivʉbu cainʉmʉa. Caipʉcatʉrʉvai ditõcu moaino má-carõ pʉenora cʉrejaquemavʉ na coapa, ne ãrʉrajiyepeaiye Jʉmenijicʉi miadáro mearo cʉrõre. Ne caveáquetaorejaquemavʉ ditõcu moaino mácarõre, sacerdotevarejaboteipõecʉ bácʉi bojedacaino Jʉmenijicʉre põeva neãmeina teiye boje. Ditõcu moaino mácarõ pʉenora sac-erdotevare jaboteipõecʉ bácʉ ʉi epeino mácarõ cʉre-jaquemavʉ ãimara ʉi boaimara mácavʉ ne jive báquede,bojedacacʉyʉ Jʉmenijicʉre põeva ne ãmeina teiyede.Ʉbenita caride mʉjare coyʉiye jaʉbevʉ yʉre apejĩenediñamique báquede.

6 Diñami cʉrami mácarõ nópe barejaquémavʉ. Quebaru caijãravʉa coapa ditucubʉ ʉratucubʉ nemamarʉmʉecoitucubʉ bácarõre ecovarejaquemavʉ ina sacerdotevabácavʉ, memecarãjivʉ Jʉmenijicʉre yópe jaʉépe namácavʉre. 7 Ʉbenita ditucubʉ quĩjitucubʉ jívʉcatu-cubʉ bácarõ jívʉi ecorejaquemavʉ ñai sacerdotevarejaboteipõecʉ bácʉ quécʉra. Aru ʉjʉá coapa cũinájãravʉquénora ecorejaquemavʉ ʉ mácʉ. Aru ʉi ecoiyede nore,nʉvarejaquemavʉ jivede, ãimara ʉi boaimara mácavʉ ne

Page 36: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 9:8 36 Hebreos 9:11jive báquede, jícʉyʉ Jʉmenijicʉre. Ʉre jídejaquemavʉiye jive báquede ʉi baju ãmeina teiye boje aru põevareboje máre, ne ãmeno daiye báquede, majibevʉva ne bajuãmeina teivʉre.

8 Caiye dieque ñai Espíritu Santo coreóvare dare-jaquemavʉ põevare iyede: Ãnitucubʉa pʉcatucubʉacʉe báquede Jʉmenijicʉre mearore jíñami mácarõ jívʉi,apevʉ põeva sacerdotevare jaboteipõecʉ ãmevʉ bʉojabe-dejaquemavʉ ecoivʉ ditucubʉ pʉeno baju meatucubʉbácarõ jívʉi. 9 Caiye dieque, yópe jãdovainope, coreó-vaivʉbu maja aipe vaiyede caride. Sacerdoteva bácavʉcaiye iye ne jícaiye báqueque Jʉmenijicʉre ãimara neboaimara mácavʉre ne juaiye báquede aru apejĩe nejícaiye báquede máre, ye jãve baju cadatebedejaquemavʉpõevare. Caiye dieque ye “Boropatebevʉ yʉ”, arĩ dápiarĩbʉojabedejaquemavʉ ina Jʉmenijicʉre mearore jívʉ bá-cavʉ. 10Namácavʉcapũravʉquénora jʉ arejaquemavʉ iyedaicõjeiyede, Jʉmenijicʉi coyʉiye báquedeMoisés bácʉre,põeva ne jãri bʉojaiyede, aipe ne ãiyede, aipe ne ũcuiyede,aipe ne joaiyede ne cʉvede, aru aipe ne cuyaiyede ne ba-jure máre. Dieque cʉrejaquemavʉ põeva Jʉmenijicʉquepʉ “Que darãjare” arĩ, ʉi yóboque coyʉiyeta.

11 Ʉbenita javede Cristo darejaquemavʉ. Maje sac-erdotevare jaboteipõecʉbe ʉ, maje cʉvarãjiyepe ayʉcaiye iye Jʉmenijicʉi mearo dacaiye jãvene. Yópeijãravʉcacʉ sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ ʉi vaiyebáquepe no meatucubʉ sacerdoteva bácavʉ ne Jʉmeni-jicʉre memecaitucubʉ bácarõre, ecocʉyʉ no pʉeno bajumeatucubʉ sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉi Jʉmeni-jicʉre memecaitucubʉ bácarõre, nopedeca vaidéjaque-mavʉ Cristo apetucubʉ meatucubʉ baji. Ʉbenita ditu-cubʉbu parʉritucubʉ ijãravʉcatucubʉ pʉeno baju mea-tucubʉ bácarõ pʉeno. Aru jaʉbetucubʉbu ijãravʉcatu-

Page 37: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 9:12 37 Hebreos 9:14cubʉ pʉeno baju meatucubʉ bácarõ pʉeno. Ditucubʉ,Cristoi memecaitucubʉ, põeva ne daitucubʉ ãmevʉ. Arucʉedaitucubʉ, ijãravʉcatucubʉ máre ãmevʉ. 12 Cristoecorejaquemavʉ no tucubʉ pʉeno baju meatucubʉre.Ʉbenita cabrava bácavʉ ne jive báqueque aru oteivecʉmamajina mácavʉ ne jive báqueque máre ecobedejaque-mavʉ ʉ. Quénora ecorejaquemavʉ ʉi jive bajuque,jícacʉyʉ diede Jʉmenijicʉre põevare boje. Que tenicũinára quénora ecorejaquemavʉ. Aru yópe põecʉ bo-jedacarĩ jodeni meadaiyepe bʉoimara mácavʉre, nope-deca Cristo bojedacarĩ jodeni meadarejaquemavʉmajare,maje ãmeina teiyeque bʉoimarape tede daiye báquedejocarĩ ʉi jiveque.

13 Majeñecuva mácavʉ ne jẽni jãiye báquede yaiyʉbácʉi baju bácarõre aru apede ne daiye báquede máreJʉmenijicʉi ʉbede, na mácavʉ ecoicõjememara mare-jaquémavʉ Jʉmenijicʉre mearore jíñami mácarõ jívʉi.Ne que darĩburu yóboi, sacerdoteva bácavʉ jajiédejaque-mavʉ na mácavʉre cabrava bácavʉ ne jive báquedeapenʉmʉa, aru oteivecʉva bácavʉ ne jive báquedeapenʉmʉa, aru apenʉmʉa oteivecʉco ne boarĩ juaimomácoi ũapena máquede ocoque. Que teni ina sacer-doteva bácavʉ majeñecuva mácavʉre bʉojare darejaque-mavʉ jívʉ mearore Jʉmenijicʉre bedióva cojedeca. Nebaju pʉenomia boropatebevʉ barejaquémavʉ Jʉmenijicʉijãinore. Ʉbenita ne ũmei boropateivʉ barejaquémavʉcãreja. 14 Ʉbenita Cristoi jive meiye báque boje ʉiyainʉmʉ mácarõre majare boje, pʉeno baju cadateibimajare Jʉmenijicʉi jãinore. Me jãñʉme majare Jʉmeni-jicʉ Jesúi jiveque ʉi jãiye báque pʉeno majare ãimarane boaimara mácavʉ ne jive báqueque. Ñai EspírituSanto cainʉmʉa cʉcʉ parʉre darejaquemavʉ Cristore, ʉi

Page 38: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 9:15 38 Hebreos 9:18boarĩ jarʉvaicõjequiyepe ayʉ ʉi mauvare ʉi bajure. Quebaru Jʉmenijicʉre jícaiyepe tedejaquemavʉ ʉ. Ye ãmenocʉbecʉva aru jaʉbecʉva ʉi baju jícarejaquemavʉ Jʉmeni-jicʉre majare boje. Yópe joaiyepe docʉcʉede ocoque,nopedeca Cristo joaiyepe daibi maje ãmeũmene aru majedápiaino ãmenoremaje ãmeina teiye boje, “Boropatebevʉyʉ” maje arĩ dápiarĩ bʉojarãjiyepe ayʉ. Iye maje ãmeinateiye boje maja coavajʉromaramu Jʉmenijicʉre jarʉvarĩ.Nópe dacarejaquemavʉ Cristo majare boje, maje mearorejíni memecarãjiyepe ayʉ ñai Jʉmenijicʉ apʉcʉre.

15 Cristoi yaicáiye báque boje põevare, Jʉmenijicʉcoyʉrejaquemavʉ “Que darãjare” arĩ, ʉi yóboque coyʉiyebáquede Cristoque. Que baru Jʉmenijicʉ mearo da-cacʉyʉme caivʉmaja ʉi cutuimaramácavʉre ʉ jinamára-jivʉva. Ina yaivʉ bácavʉre Cristoi yaiquíye jipocai máremearo dacacʉyʉme ʉ. Na mácavʉ ʉi mearo dacaimaramarajárama cainʉmʉa yópe “Jãve mearo dacacʉyʉmuyʉ mʉjare”, ʉi aiye báquepedeca na mácavʉre. Põevane cʉe báquede Jʉmenijicʉ “Que darãjare” arĩ, ʉi ma-marʉmʉque coyʉiye báqueque, boropateivʉ barejaqué-mavʉ Jʉmenijicʉi jãinore ne ãmeina teiye boje. ɄbenitaCristoi yaiye báquede, yópe bojedacarĩ jodeni mead-aiyepe tedejaquemavʉ põevare maje ãmeina teiyequebʉoimarape tede daiye báquede jarʉvarĩ, Jʉmenijicʉiãrʉmetequiyepe ayʉ diede. 16 Yópebu apevʉ põeva nedaiye: Cũinácʉ põecʉ põeva ne jápiaiyede coyʉru neãmiáre ina cʉvarãjivʉre ʉi cʉvaede ʉi yainíburu yóbore,náre jãdovaiye jaʉvʉ yaiyʉ bácʉre, ne cʉvarãjiye jipocaiʉi cʉvaede. 17Ñai coyʉyʉ bácʉ yaibécʉ cãreja, ʉi coyʉiyebáque bojecʉbevʉ ina ne ãmiáre coyʉimara mácavʉre.Quénora ʉi yainíburu yóboita náre bojecʉvʉ ʉi coyʉiyebáque die. 18 Quédecabu Jʉmenijicʉ “Que darãjare” arĩ,

Page 39: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 9:19 39 Hebreos 9:22ʉi coyʉiyeque. Que baru ãnié “Que darãjare” arĩ, ʉimamarʉmʉque coyʉiye báquede põevareMoisés bácʉquemáre, ãimara ne boaimara mácavʉ ne jive báquequebʉrejaquemavʉ. Aru iye jive cʉbe báque baru, bʉbejebudie báque.

19 Mamarʉmʉre Moisés bácʉ coyʉrejaquemavʉ ma-jeñecuva mácavʉre caiye iye daicõjeiyede Jʉmenijicʉitoivaquino mácarõ diveá cʉravea báqueda. No yóboreoteivecʉva bácavʉ ne jive báquede ĩni, aru cabrava bá-cavʉ ne jive báquede máre ĩni ocoque jõmeni jĩvaribʉojarĩ jajiédejaquemavʉ ãniyoca paperayoca ʉmʉjʉriy-oca cãriáiyoca iye daicõjeiyeque toivacaiyoca bácarõraaru põevara máre. Hisopo ãmicʉricʉ jocʉjĩcʉ cav-abʉa báquede pʉyorĩ bʉojarĩ, cuitótemea jũarimea lanaãmicʉrimea máqueque bʉorĩ, ãnié jive báque ocoquejõmeni jĩvaiye báquede jajiédejaquemavʉ ʉ mácʉ. 20 Aruyópe arejaquemavʉ: “Jʉmenijicʉ mʉjare jʉ aicõjeimi‘Que darãjare’ arĩ, ʉi coyʉiye báquede, mʉje darãjiyepeayʉ caiye iye daicõjeiyede. Iye jiveque jãdovañʉmu yʉyópe ʉi coyʉiye báquepedeca daiye jaʉrõre caivʉ mʉ-jare. Aru ʉ máre ʉi coyʉiye báquepedeca dacʉyʉme ʉ”,arejaquemavʉ Moisés bácʉ. 21 Quédeca diñami cʉramine Jʉmenijicʉre mearore jíñami mácarõra aru caiye ãniédiñamique ne mearore jíyeque báqueda máre ãimarane boaimara mácavʉ ne jive báquede jajiédejaquemavʉMoisés bácʉ. 22 Jãvetamu yópe coyʉiye Jʉmenijicʉi daicõ-jeiye ʉi coyʉiye báque Moisés bácʉre. Ʉre cʉve neJʉmenijicʉre mearore jíyeque báquede ina sacerdotevabácavʉ mearore darejaquemavʉ Jʉmenijicʉi jãinore nejive báquede jajiéiye báqueque, Jʉmenijicʉre jínajivʉmearore dieque bedióva cojedeca. Aru pʉeno baju jivemeiye jaʉvʉ. Jive memenu, Jʉmenijicʉ ye jarʉvabeniãrʉmetebecʉbe põeva ne ãmeina teiyede.

Page 40: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 9:23 40 Hebreos 9:26Jʉmenijicʉ ʉi jarʉvarĩ ãrʉmeteino põevai ãmeina

teiyede Cristoi yaiye báque boje(He 1.13)

23 Die ijãravʉque Jʉmenijicʉre mearore jíñami má-carõque cʉve báquede mearore dare daiye jaʉrejaque-mavʉ majeñecuva mácavʉ ne ecorĩ bʉojarãjiyepe aiyeno mácarõre, nópe ji jave coyʉiye báquepe. Diedecabuquénora majiéda ãrojaepe párĩduiye iye cavarõ mearoJʉmenijicʉi cʉrõque ʉre mearore jíñamique. Cũinátʉrʉãmevʉ. Que baru pʉeno baju me jícaiye jaʉvʉ diecavarõ mearo Jʉmenijicʉi cʉrõque cʉvede, mearoredaquiyepe aiye, põevamaje ecorĩ bʉojarãjiyepe aiye nore.24 Ʉbenita Cristocapũravʉ ecobedejaquemavʉ diñamicʉrami Jʉmenijicʉre mearore jíñami põeva ne daiñamimácarõ. Diñami cʉrami mácarõ jãve baju ãmenejaque-mavʉ. Quénora majiéda ãrojaepe párĩduiye báquebuãniñami cʉrami Jʉmenijicʉre mearore jíñami jãve bajucavarõ mearoi cʉriñamipe. Quénora ecorejaquemavʉcavarõ mearo Jʉmenijicʉi cʉrõ baji. No Jʉmenijicʉ yebaicaride cʉbi, jẽniacacʉyʉ Jʉmenijicʉque majare boje, ʉicadatequiyepe ayʉ majare. 25 Caiʉjʉa coapa maja judíovamaje sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ ecorejaquemavʉditucubʉ pʉeno baju meatucubʉ ʉi Jʉmenijicʉre meme-caitucubʉ bácarõ jívʉi ãimara ʉi boaimaramácavʉ ne jivebáqueque, ʉbenita ʉi baju jive báque ãmeque. ɄbenitaCristocapũravʉ ecovabedejaquemavʉ pʉeno baju meatu-cubʉre obedinʉmʉa jícʉyʉ ʉi bajure. 26 Que teyʉ bácʉbaru, Cristo yaijébu obedinʉmʉa Jʉmenijicʉi ijãravʉrecʉedaiye báquemiata. Quénora caride, ijãravʉre bʉo-jaijãravʉare, maje cʉrijãravʉare, Cristo darejaquemavʉijãravʉi cũinára, jarʉvacʉyʉ ãmeina teiyede, Jʉmenijicʉiãrʉmetequiyepe ayʉ diede, Cristo ʉi bajure ʉi boarĩ jarʉ-vaicõjeiye báquede ʉi mauvare.

Page 41: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 9:27 41 Hebreos 10:227 Jãve caivʉ põeva yainájaramu cũinára. Aru jãve

maje yainíburu yóboi, Jʉmenijicʉ coyʉcʉyʉme ãroremajecʉrãjinore jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre majare coapa,maje daiye boje maje cʉede ijãravʉi. Apevʉ cʉrãjaramucavarõ mearo Jʉmenijicʉi cʉrõi aru apevʉ cʉrãjaramatoabo cũiméboi. 28 Aru quédeca jãve ñai Cristo máreyaidéjaquemavʉ cũinára. Ʉi bajure boarĩ jarʉvaicõjene-jaquemavʉ cũinára, jarʉvacʉyʉ obedivʉ põeva, caivʉJʉmenijicʉre jʉ aivʉ, maje ãmeina teiyede, Jʉmenijicʉiãrʉmetequiyepe ayʉ diede. Aru jãve dacʉyʉme ʉ ijãravʉibedióva cojedeca. Ʉbenita maje ãmeina teiyede jarʉ-vacʉdabecʉyʉme, diede ʉi jarʉvacʉdaiye báque bojejavede. Quénora meadacʉdacʉyʉme caivʉ majare, ʉrenapini coreivʉre, ʉi cʉvare daiyede majare caiye iyeJʉmenijicʉi mearo dacaquiyede ʉi põevare.

101 Coyʉquijivʉ mʉjare apede, mʉje majinajiyepe ayʉ

aipe teni jaʉé báquede Jesucristoi yaiye báquede. Jʉ-menijicʉi daicõjeiye ʉi coyʉiye báque Moisés bácʉre yejãve baju ãmevʉ. Que baru iye jãve bajupe cũinátʉrʉãmevʉ. Quénora yópe bótaiye põecʉi decocʉ jãve ãmepe,nopedeca iye daicõjeiye máre jãve ãmevʉ. Majiéda ãro-jaepe párĩduiyebu caiye iye Jʉmenijicʉi mearo dacaquiyejãve, iye maje cʉvaquiye. Cũinátʉrʉrecabu sacerdotevabácavʉ ne jícaiye báque Jʉmenijicʉre ãimara ne boaimaramácavʉre ne ãmeina teiye boje jãravʉa coapa, ʉjʉá coapa,cainʉmʉa. Ʉbenita majeñecuva mácavʉ ne Jʉmenijicʉrejícaiye báquede yópe ʉi daicõjeiyepe, yópe nʉri earĩbʉojabepe Jʉmenijicʉ yebai, ye boropatebevʉpe teni bʉo-jabedejaquemavʉ, na mácavʉre jaʉbede tebe báque boje.

2 Ina põeva Jʉmenijicʉre mearore jívʉ bácavʉboropatebevʉ bácavʉ baru Jʉmenijicʉi jãinore cũinára,

Page 42: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 10:3 42 Hebreos 10:8cũináro iye jícaiyecarõ mácarõque, boropatebejebu namácavʉ. Aru caiye iye ne jícaiye báquede Jʉmenijicʉredajocajebu na mácavʉ. 3Ʉbenita quénora ãrʉre daimaramácavʉ barejaquémavʉ ne ãmeina teiyede iye jícaiyebáqueque ʉjʉá coapa. 4Oteivecʉva bácavʉ ne jiveque arucabrava bácavʉ ne jiveque máre Jʉmenijicʉ ye jarʉvabeniãrʉmetebecʉbe põeva ne ãmeina teiyede. Que baru diepepaiye jícaiyeque, põeva boropateivʉ cʉma cãreja.

5 Que baru Cristore ʉi daiye báque ijãravʉi jaʉrejaque-mavʉ, ʉi jícaquiyepe aiye ʉi bajure põeva ne ãmeina teiyeboje. Aru mamarʉmʉ ʉi daquiye jipocare ijãravʉi, yópearejaquemavʉ jípacʉ Jʉmenijicʉre:Põeva ãimara ne boaimara mácavʉre ne jícaiyede mʉre

aru ape ne jícaiyede mʉre ʉbevʉ mʉ. Ʉbenitayʉre põecʉi bajuque põetede daquijivʉ mʉ, ji jí-caquiyepe ayʉ ji bajuremʉre. 6Caride põevamʉreye torojʉre dabema ne jícaiyede mʉre ãimarane boaimara mácavʉ juarĩ jarʉvaimara mácavʉre,puedarãjivʉ mʉre, aru ape ne jícaiyede máre,ne ãmeina teiye boje. 7 Aru que arĩburu yóboi,arejacacʉ yʉ: “Mʉ, jipacʉ, Jʉmenijicʉ, jãjacʉ. Yuicʉvʉ yʉ, dacacʉyʉ yópemi ʉrõpe. Javedenópe arĩ,toivaicõjenejavʉ mʉ ji borore ãniyoca paperayocaʉmʉjʉriyoca cãriáiyoca mi yávaiyeque toivacaiy-oca bácarõque”, arejaquemavʉ Cristo.

Nópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉmenijicʉ.8Mamarʉmʉre Cristo arejaquemavʉ jípacʉ Jʉmenijicʉ

ʉbecʉre põeva ne jícaiyede ʉre ãimara ne boaimara má-cavʉre, aru ape ne jícaiyede ʉre, aru ne jícaiyede ʉreãimara ne boaimara mácavʉ juarĩ jarʉvaimara mácavʉre,ne puedarãjiyepe ayʉ ʉre, aru ne jícaiyede ʉre ne ãmeinateiye boje máre. Caiye dieque põeva ye torojʉre dabema

Page 43: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 10:9 43 Hebreos 10:13ʉre. Que arejaquemavʉ Cristo Jʉmenijicʉrã, Jʉmenijicʉjícaicõjeñʉ mácʉreca caiye iye jícaiyede ʉre ʉi daicõ-jeiyeque ʉi coyʉiye báquedeMoisés bácʉre. 9Que arĩburuyóboi, yópe arĩ, Cristo arejaquemavʉ jípacʉ Jʉmenijicʉre:“Jãjacʉ. Yui cʉvʉ yʉ, dacacʉyʉ yópemi ʉrõpe”, arejaque-mavʉ. Que baru Cristo ʉi yaiye báque boje caiye apejícaiyede Jʉmenijicʉre parʉbepe jaʉre darĩ, bojecʉbededarejaquemavʉ. Quénora Cristo ʉi yaiye báquemiata,Jʉmenijicʉre jícaino cũinároratamu parʉrõ bojecʉrõ Jʉ-menijicʉi jãinore. 10 Jesucristoi yaiye báque boje yópeJʉmenijicʉi ʉrõpe, caivʉ maja ʉre jʉ aivʉ, boropatebevʉJʉmenijicʉi jãinore, yópe nʉri eaiyepe bʉojaivʉbu majaJʉmenijicʉ yebai ye jaʉbede daimara. Yópe joaiyepedocʉcʉede ocoque, nopedeca Cristo jarʉvarejaquemavʉmaje ãmeina teiyede, ʉi bajure ʉi boarĩ jarʉvaicõjeiyebáquede ʉi mauvare cũinára.

11 Maja judíova maje sacerdoteva bácavʉcapũravʉcoapa núrivʉ bácavʉ darejaquemavʉ ne memecaiyebáquede Jʉmenijicʉre jãravʉa coapa. Aru ye bʉo-jabedejaquemavʉ memeivʉ cainʉmʉa. Obedinʉmʉacũinátʉrʉra ne jícaiye báquede Jʉmenijicʉre jícarejaque-mavʉ na mácavʉ coapa bedióva cojedeca. Ʉbenita caiyeiye ne jícaiye báqueque Jʉmenijicʉ ye jarʉvabeni ãrʉme-tebedejaquemavʉ põeva ne ãmeina teiyede. 12 ɄbenitaCristocapũravʉ cũinára ʉi bajure jícarejaquemavʉ Jʉ-menijicʉre, maje ãmeina teiye boje. No ʉi jícaino má-carõ cũinároque, Jʉmenijicʉ cainʉmʉa jarʉvarĩ ãrʉme-tecʉyʉme maje ãmeina teiyede. Aru ʉi bajure jí-carĩburu yóboi, ʉi bʉojaiyede caino ʉi memeino má-carõre, Cristocapũravʉ dobarejaquemavʉ jípacʉ Jʉmeni-jicʉi meapũravʉi, ʉi cʉvae boje caiye jípacʉi parʉéde ʉpe,jabotecʉyʉ caiyede. 13Caride noi napini coreibi, pʉ jípacʉ

Page 44: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 10:14 44 Hebreos 10:19Jʉmenijicʉi epeiyeta ʉi mauvare ʉi cʉboba cãchinoi, nárevainí tʉrĩ jabotecʉyʉ. 14Que baru cũinára ʉi bajure jícainomácarõque cainʉmʉa ye jaʉbede darejaquemavʉ caivʉmaja ʉi boropatebede daimarare Jʉmenijicʉi jãinore, ʉijipocateimarare Jʉmenijicʉ yebai.

15 Aru ñai Espíritu Santo máre, yópe arĩ, diede jʉ arĩ,toivaicõjenejaquemavʉ:16 Yópe aibi maje jabocʉ Jʉmenijicʉ: “ ‘Que darã-

jare’, arĩ coyʉcʉyʉmu yʉ Israel bácʉi pãramenamárajivʉ ne yajuboacavʉre apejãravʉa edaqui-jãravʉa baquiyéde. Na márajivʉre me coreóvaredacʉyʉmu yʉ ji daicõjeiyede yópe ji epejʉroe-pedeca diede ne ũmedʉrã. Aru na márajivʉredápiare dacʉyʉmu diede yópe ji toivajʉroepedecadiede ne ũmei”, aibi Jʉmenijicʉ.

17 Aru que arĩburu yóboi, yópe are nʉrejaquemavʉ majejabocʉ Jʉmenijicʉ:Jãve ãrʉmetecʉyʉmu yʉ caiye ne ãmeina teiyede. Aru

jarʉvacʉyʉmu yʉ ne ãmeno daiyede apevʉre. Aruye dápiabecʉbu diede cojedeca, aibi Jʉmenijicʉ,arejaquemavʉ ñai Espíritu Santo.

18 Que baru Jʉmenijicʉ ʉi ãrʉmeteiye boje maje ãmeinateiyede aru maje ãmeno daiyede apevʉre, ye jaʉbevʉbedióva cojedeca sacerdotevare ne jícaiye ʉre. Ãimara neboaimara mácavʉre o apejĩene máre ye jaʉbebu caride,maje ãmeina teiye boje.

Jʉmenijicʉ yebai yópe nʉri eaiyepe maje napini cor-eiyede maje baju parʉre darĩ maje ũmei nʉre nʉrajare

(Mt 27.51; Mr 15.38; Lc 23.45; Ro 12.19; He 13.20)19 Jesucristo jãve memecaibi Jʉmenijicʉre cavarõ

mearoi majare boje. Que baru mʉja, jívʉ, Jesúre jʉaivʉ caride jidʉbevʉva bʉojaivʉbu boroteivʉ maja

Page 45: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 10:20 45 Hebreos 10:24Jʉmenijicʉ bajuque, yópe maje ecoiyepe no cʉrõpʉeno mearo, cavarõ mearo Jʉmenijicʉi cʉrõi. Nópebʉojaivʉbu Jesúi jarʉvaiye báque boje caiye majeãmeina teiyede ʉi jive meiye báque boje ʉi yainʉmʉmácarõre. 20 Yópe ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉʉi ecoiye báquepe no pʉeno baju meatucubʉ bácarõ jívʉiãnicaje coricõpavaicaje bácarõre ʉi vaiye báque boje,nopedeca Jesúi yaiye báque boje ecoivʉpe teivʉbu majaJʉmenijicʉ yebai. Que baru dicaje bácarõ corica bajijadeni nʉrejavʉya Jesúi yainʉmʉ mácarõre. Que teniJesucristo nʉimape tedejaquemavʉ, yópe maje nʉri earĩbʉojarãjiyepe ayʉ Jʉmenijicʉ yebai. Jipocare ʉi yebaiye nʉri eaiyepe bʉojabedejavʉ maja. Ʉbenita carideJesucristo yópe nʉri earĩ bʉojare daibi majare Jʉmenijicʉyebai. Que baru, “¿Nʉri earĩ bʉojarãjidica?” abevʉva,jãvemajivʉmaja boroteni bʉojaivʉre Jʉmenijicʉ bajuque.21 Aru Jesucristorecabe maja Jʉmenijicʉi põeva majesacerdotevare jaboteipõecʉ, majare jãri coreyʉ yópecʉrami upacʉi jãri coreiyepe ʉi cʉramicavʉre. 22 Ʉi yaiyebáque bojemajare boje, yópe joaiyepe docʉcʉede ocoque,nopedeca maje ãmeũmene, maje dápiaino ãmenore, arumaje daiye ãmene máre joaimara mácavʉpe paivʉbumaja, boropatebevʉ Jʉmenijicʉi jãinore. Que baruJʉmenijicʉque borotenajarevʉ pʉcaũmea cʉbevʉvaaru maje jʉ aiyede ʉre dajocabevʉva.

23 Coreóvaivʉbu maja Jʉmenijicʉ jãve dayʉre yópeʉi aiye báquepedeca cainʉmʉa. Que baru parʉéqueJesúre jʉ are nʉrajarevʉ yópe maje jʉ aiye báquepedecamamarʉmʉre. Aru ye “Jʉmenijicʉ dabecʉbe yópe ʉiaiye báquepe” abevʉva, napini corenajarevʉ Jʉmenijicʉidacaquiyede caiye iye mearore yópe “Jãve mearo da-cacʉyʉmu yʉmʉjare”, ʉi aiye báquepedeca. 24Torojʉrivʉ

Page 46: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 10:25 46 Hebreos 10:29daiyʉrãjarevʉ yópe majare jaʉrõpe pʉeno méne nʉredare nʉrajivʉ maje baju maje ũmei, cadatenajivʉ ma-jacavʉre, aru ʉrãjivʉ majacavʉre, mearo darãjivʉ náremáre. 25 Apevʉ mʉjacavʉ dajocadama ne cójijivaiyebáquede apevʉ Jesúre jʉ aipõevaque. Ʉbenita nópedaiye meamevʉ náre. Quénora cójijinajarevʉ maja,parʉre darãjivʉ majacavʉ ne jʉ aiyede Jesucristore.Joabejĩnotamu ãnijãravʉ baquinó maje jabocʉ Jesucristoicoyʉquiyede ãrore maje cʉrãjinore jãravʉ cũiméjãravʉbaquinóre, cavarõ mearoi o toabo cũiméboi, maje daiyeboje maje cʉede ijãravʉi. Que baru pʉeno baju parʉredarãjarevʉ majacavʉ ne ũmene.

26Parʉre dabevʉ baru majacavʉ ne ũmene, bedióva co-jedeca ãmeina tévarãnʉvajebu maja. Ãmeina tede nʉivʉbaru, coreóvaivʉvacari Jʉmenijicʉi yávaiyede jãvene, yeJʉmenijicʉre jícaiyede cʉvabejebu maja, maje ãmeinateiye boje. 27 Quénora coreiye jaʉjebu majacavʉ ãmeinatede nʉivʉre Jʉmenijicʉi ñájine daquiyede náre. Jʉmeni-jicʉ ñájine dacʉyʉme caivʉ ʉi mauvare, ina náre jabote-icõjemevʉ ʉre, ne bíjarãjiyepe ayʉ ʉre jocarĩ no toaboʉrabo ãmebo cũiméboque. 28 Ácʉ põecʉ Jʉmenijicʉrepuedabecʉva jʉ abecʉ bácʉ ʉi daicõjeiyede ʉi coyʉiyebáquede Moisés bácʉre jãve ñájinejaquemavʉ. Pʉcarã oyóbecʉrã majidivʉ bácavʉ apecʉi jʉ abe báquede Jʉmeni-jicʉi daicõjeiyede ne boro coyʉrĩ adaiyede ʉre, cõmajeãroje jãmevʉva boarĩ jarʉvarejaquemavʉ ñai jʉ abecʉbácʉre. 29 Que baru pʉeno ʉrarõ baju ñájicʉyʉme ñaiãmeina jãñʉ Jʉmenijicʉi mácʉre.

Ʉre puedabecʉva jʉ abedu, “Jʉmenijicʉi mácʉ ãmemi”ayʉ, põeva ne jápiaiyede, yópebu jarʉvaiyepe ʉre. Pʉenoʉrarõ baju ñájicʉyʉme ñai “Ye baju ãmevʉ. Ye bo-jecʉbevʉ” ayʉ, Jʉmenijicʉi mácʉi jive meiyede ʉi yaiye

Page 47: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 10:30 47 Hebreos 10:34báquede, Jʉmenijicʉi coyʉquiyepe ayʉ põevare apeno“Que darãjare”, ʉi coyʉiye yóboquede. Jesucristoi jivequejoaimara mácavʉpe paivʉbu caivʉ ʉre jʉ aivʉ boropate-bevʉ Jʉmenijicʉi jãinore. Ʉbenita ñai “Ʉi jivebu caivʉapevʉ ne jivepe” ayʉ, joaimʉpe ãmemi aru boropateyʉbe.Que baru pʉeno ʉrarõ baju ñájicʉyʉme. Aru pʉeno ʉrarõbaju ñájicʉyʉme ñai ãmeina yávayʉ ñai Espíritu Santore,“Abujucʉi parʉéque põeva ne darĩ majibede darejaque-mavʉ Jesús” ayʉ, Jʉmenijicʉi mearo dacare daimʉre bo-jecʉbeda ʉ jinare, ʉi ʉe boje náre.

30 Coreóvaivʉbu maja jãve ñájicʉyʉre maje jabocʉ Jʉ-menijicʉ ʉi yópe aiye báque boje: “Yʉrecabu ñájinedacʉyʉ ina ãmeina daivʉ bácavʉre apevʉre. Yʉvacaribojedare dacʉyʉmu náre no boje yo ãmeno ne dainomácarõre”, arejaquemavʉ. Aru yópe arĩ, toivaicõjene-jaquemavʉ: “Maje jabocʉ Jʉmenijicʉ coyʉcʉyʉme ʉipõevare ñájiye jaʉrõre o ñájiye jaʉbede náre coapa nedaiye báque boje ijãravʉi”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ.31 Ñai Jʉmenijicʉ apʉcʉ “Ñájicʉyʉmu mʉ”, ʉi coyʉimʉmácʉ cʉru, jidojarõ baju bájebu ʉre. Que baru pʉeno bajuparʉre darãjarevʉ majacavʉ ne ũmene.

32 Ãrʉmetebejarã mʉja aipe mʉje cʉe báquede javedemʉje coreóvarĩburu yójĩboi Jʉmenijicʉi yávaiye ménejãvene Cristorã, ʉi meadaiyedemajare. Dinʉmʉmácarõreʉrarõ ñájinore napini nʉavʉya mʉja. Ʉbenita dajo-cabevʉva ye vainí tʉrĩ nʉmeteavʉya mʉja. 33 Apenʉmʉamʉjacavʉque núri yóvavʉya mʉja náre, põeva Jesúre jʉabevʉ ne ãmeina yávaiyede náre caivʉ ne jápiaiyedearu ne ãmeno daiyede náre caivʉ ne jãiyede máre.Aru apenʉmʉa mʉjare máre ãmeina yávavʉya caivʉ nejápiaiyede aru ãmeno dávʉya caivʉ ne jãiyede máre.34 Mʉjacavʉ jabova ne bʉoimarare cõmaje ãroje jãri,

Page 48: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 10:35 48 Hebreos 10:39cadateivʉ bateávʉya mʉja, mʉje jíyede náre jaʉéde.Náque ñájivʉ bateávʉya mʉja. Mʉje jʉ aiye boje Jesúre,ina mʉje mauva jẽni nʉvari mʉje cʉvaede, mʉja neĩcaimaravacari napivʉ bateávʉya chĩomevʉva. Quénoratorojʉre nʉivʉ bateávʉya, mʉje coreóvaiye boje cʉ-varivʉre caiye iye mearore Jʉmenijicʉi jíquiyede mʉjarecavarõ mearo ʉi cʉrõi, yópe ʉi aiye báquepedeca. Aruiye Jʉmenijicʉi mearo dacaiye bojecʉe bajubu ijãravʉquepʉeno aru cũimétamu máre.

35 Que baru yópe mʉje jʉ aiye báquepedeca Jesúre jʉare nʉjaramʉja jidʉbevʉva. Aru ʉrarõmearo bojedainoreearãjaramu mʉja. 36 Mʉje ñájiyede, napiye jaʉédecabumʉjare, mʉje jʉ arãjiyepe aiye Jesúre yópe Jʉmenijicʉiʉrõpe. Que teni earãjaramu iye mearore ʉi dacaquiyedemʉjare yópe ʉi aiye báquepedeca. 37Yópe arĩ, Jʉmenijicʉtoivaicõjenejaquemavʉ Cristorã:Maumejiena ñai dacʉyʉ dacʉyʉme. Joe corebecʉbe ʉ.

38 Aru ina ji boropatebede daimara mácavʉ nejʉ aiye boje yʉre, apʉrãjivʉbu cainʉmʉa. Quebaru coatede dabemara márajivʉbu na yʉre jarʉ-varĩ. Ʉbenita apecʉ nácacʉ ʉi dajocaru ʉi jʉ aiyebáquede yʉre, ye torojʉbecʉbu yʉ ʉque, arejaque-mavʉ Jʉmenijicʉ.

39Ʉbenitamajarecabu ye dajocaivʉ ãmevʉmaje jʉ aiyede.Que baru coatede daimarape bíjabenamu Jʉmenijicʉrejocarĩ. Quénora Jʉmenijicʉre jʉ are nʉri ʉi mead-aimaratamu maja, cʉvarãjivʉ caiye iye mearore ʉi da-caquiyede majare.

11Põeva ne jʉ aiye Jʉmenijicʉre(Ro 4.17-22; He 13.14)

Page 49: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 11:1 49 Hebreos 11:61 Jʉmenijicʉre jʉ aivʉrecabu jãve majidivʉ eare

daimara márajivʉre iye maje napini coreiyede, majecʉvarãjiyedeméne Jʉmenijicʉque, cʉvabevʉvacari cãrejadiede. Me majidivʉbu iye maje jãmene cãreja jãve bajure,aru vaiquíyede jãmevʉvacari cãreja diede. 2 Jʉmenijicʉme jãrejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre ne jʉ aiyebáque boje ʉre. Aru cadatedejaquemavʉ na mácavʉre ʉidaiye báquede põeva ne darĩ majibede.

3Maje jʉ aiye boje Jʉmenijicʉre, coreóvaivʉbu cʉedayʉbácʉre ijãravʉre aru caiye ijãravʉquede ʉi yávaiyeparʉéque. Que baru caiye iye maje jãri bʉojaiyedecʉedarejaquemavʉ ʉ maje jãri bʉojabeque.

4 Abel bácʉ ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, jíde-jaquemavʉ ãnié jícaiye mearore Jʉmenijicʉi jãinore Caínmácʉi jícaiye pʉeno. Mearore jídejaquemavʉ Jʉmeni-jicʉre Caín mácʉ yópe ʉi ʉrõpe. Ʉbenita mearorejídejaquemavʉ Jʉmenijicʉre Abel bácʉ yópe Jʉmenijicʉiʉrõpe. Que baru Jʉmenijicʉ “Boropatebecʉbu mʉ jijãinore”, arejaquemavʉ Abel bácʉre. Aru jacopʉrejaque-mavʉ ʉi jícaiyede ʉre. Abel bácʉ yaiyʉ bácʉvacari, majarecoreóvare daibi caride aipe daiye jaʉrõre majare majemearore jíyede Jʉmenijicʉre, ʉi jʉ aiye báque boje ʉre.

5Enoc ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, yaibédejaque-mavʉ ʉ. Quénora apʉcʉreca ʉre nʉvarejaquemavʉ Jʉ-menijicʉ Paraíso ãmicʉrõi. Que baru Enoc cʉbedejaque-mavʉ cojedeca ijãravʉi. Aru Jʉmenijicʉ ʉi nʉvaquiyejipocai Enore, yópe arejaquemavʉ ʉi borore: “Yʉre toro-jʉre dayʉbe ʉ” arejaquemavʉ Jʉmenijicʉ, yópe Moisésbácʉi toivaquiye báquepedeca obediʉjʉa yóbore. 6 Põecʉjʉ abecʉ baru Jʉmenijicʉre, ye bʉojabebi torojʉre dayʉʉre. Ácʉ põecʉ yópe nʉri eaiyʉepe Jʉmenijicʉ yebai,

Page 50: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 11:7 50 Hebreos 11:10cʉiyʉcʉ me ʉque, borotecʉyʉ ʉre, ñai põecʉre jʉ aiyejaʉvʉ Jʉmenijicʉ cʉcʉre aru me bojedayʉre caivʉ ina ʉrevoivʉre, ʉi cadatequiyepe aiye náre ne jẽniaiyede ʉque.

7Noé mácʉ ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, jiadocũʉracũ cʉrami cʉricũre darejaquemavʉ yópe Jʉmenijicʉicoyʉiye báquepedeca ʉ mácʉre, meadacʉyʉ ʉ jina má-cavʉre muiváibore jocarĩ. Jʉmenijicʉ coreóvare dare-jaquemavʉ ʉ mácʉre ãnié ãmene vaiquíye báquede, ãniéjãme máquede cãreja. Aru Noé mácʉcapũravʉ jápiarĩadarĩ jʉ arejaquemavʉ ʉre. Ʉbenita ijãravʉcavʉ Jʉmeni-jicʉre jʉ abevʉ bácavʉ Noé mácʉre jápiarĩ adabeni jʉabedejaquemavʉ ʉ mácʉre. Que baru Jʉmenijicʉi ñájinedarãjimara marejaquémavʉ na mácavʉ. Ʉbenita Noémácʉre “Boropatebecʉbu mʉ ji jãinore”, arejaquemavʉJʉmenijicʉ, ʉi jʉ aiye báque boje ʉre.

8 Abraham mácʉ ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre,etarejaquemavʉ ʉi joborõre jocarĩ, nʉcʉyʉ apejoborõita,yópe Jʉmenijicʉi coyʉiye báquepedeca ʉ mácʉre. Jʉ-menijicʉ ʉmácʉre cuturĩ ʉ jicʉ bacʉyʉva, “Mi apeno cʉrõmi cʉquinore mʉre jãdovacʉyʉmu yʉ”, ʉi aiye báquede ʉmácʉre, ãrore ʉi nʉquinore majibecʉvacari, jʉ arĩ etarĩnʉrejaquemavʉ ʉ, Abraham mácʉ.

9 Ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, cʉrejaquemavʉ nojoborõ Jʉmenijicʉi jíquijoborõi ʉi pãramena márajivʉre,yópe dijoborõcavʉ ãmevʉ ne cʉepe. Abraham mácʉʉ jinaque, cuivʉ bácavʉ, ʉi mácʉ, Isaac bácʉ, aru ʉipãramecʉ, Jacob bácʉ máre, cʉrejaquemavʉ ãniñamiacʉramia ãimapodaque daiñamia máque jívʉi. Aru namácavʉ máre, Isaac bácʉ aru Jacob bácʉ, Jʉmenijicʉ“Mearo dacacʉyʉmu yʉ mʉre”, ʉi coyʉimara marejaqué-mavʉ na mácavʉ coapa. 10Abrahammácʉ napini corede-jaquemavʉ ʉi cʉquiyede no ĩmaro cũiméno Jʉmenijicʉi

Page 51: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 11:11 51 Hebreos 11:16cainʉmʉa cʉriĩmaroi. Jʉmenijicʉrecabe dápiayʉ bácʉaipe ãrojaro maquinóre diĩmarore aru dayʉ bácʉ márediĩmarore.

11 Abraham mácʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre,parʉre darejaquemavʉ Jʉmenijicʉ ʉ mácʉre ʉi jʉedocʉ-vaquiyepe ayʉ. Bʉcʉcʉ baju bácʉvacari ʉ mácʉ arujímarepaco Sara báco jʉedoeabeco bácovacari õ máco, namácavʉre jʉedocʉvare darejaquemavʉ Jʉmenijicʉ. Abra-ham mácʉcapũravʉ “Jãve Jʉmenijicʉ dacʉyʉme yópe ʉiaiye báquepedeca”, arĩ dápiarejaquemavʉ ʉi jʉ aiyedeJʉmenijicʉre dajocabecʉva. 12 Que baru ʉi jʉedocʉva-jʉrorõre jʉedocʉvarĩ bʉojabecʉ bácʉ yaiyʉ bácʉi ba-jupe cʉvacʉ bácʉvacari, obedivʉ baju ʉi pãramena cʉmacaride. Abiácovape obedivʉ teni, ẽpayabeape obedivʉmáre tedama na, Abraham mácʉi pãramena.

13 Caivʉ ina põeva mácavʉ jʉ arejaquemavʉ Jʉmeni-jicʉre, pʉ ne yaiyeta dajocabevʉva. Eabedejaque-mavʉ cãreja ãnié Jʉmenijicʉi jíquiye báquede yópe ʉiaiye báquepedeca na mácavʉre. Obediʉjʉa Jʉmenijicʉimearore jíquiye jipocai, coreóvarejaquemavʉ na mácavʉJʉmenijicʉ jãve jícʉyʉre. Que baru torojʉrejaquemavʉiye vaiquíye boje yópe Jʉmenijicʉi aiye báquepedeca.Coreóvarejaquemavʉ aipe paiye na mácavʉ ne cʉede.“Apenoacavʉ cʉrivʉbu maja. Maje joborõre jocarĩ da-jocaivʉbu maja”, are nʉivʉ barejaquémavʉ na mácavʉ.14 Põeva diepe paiyede aivʉ jãve vore nʉivʉbu, earãjivʉapeno cʉrõre, ne cʉrãjinore. 15 Na mácavʉ ãrʉrivʉbaru ne cʉrõ mácarõre, copainʉivʉ bʉojajebu na mácavʉnore. 16 Ʉbenita quénora apeno cʉrõ pʉeno mearo cʉrõcavarõ mearo Jʉmenijicʉi cʉrõre, ne pʉeno torojʉrãjiyeboje nore, ʉrĩ, vorĩ, napini coredejaquemavʉ na mácavʉ.Jʉmenijicʉ no ĩmaro mearore meadacarejaquemavʉ namácavʉre. Que teni jãdovarejaquemavʉ cʉyebecʉva

Page 52: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 11:17-18 52 Hebreos 11:22jaboteyʉ na mácavʉre. Aru ne mearore jímʉ cʉyebede-jaquemavʉ ʉ.

17-18 Abraham mácʉ ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmeni-jicʉre, nʉvarejaquemavʉ mamacʉ Isaac bácʉre juarĩ jí-carĩducʉyʉ ʉ mácʉre Jʉmenijicʉre. Jʉmenijicʉ Abra-ham mácʉre juarĩ jícaicõjenejaquemavʉ ʉi mácʉ bajucũinácʉre, Jʉmenijicʉi majiyʉe boje aipe ãrojaene Abra-ham mácʉi jʉ aiyede ʉre. Abraham mácʉi jãdovaquiyepeayʉ aipe ãrojaene ʉi jʉ aiyede Jʉmenijicʉre, “Quévʉra inaIsaai pãramena marajárama mipãramena baju”, Jʉmeni-jicʉ ayʉ bácʉvacari, Abraham mácʉ Isaac bácʉre juarĩjícacʉyʉ barĩdurejaquemavʉ Jʉmenijicʉre. 19 Yópe arĩ,“Jímacʉre ji boarĩ jarʉvaru, Jʉmenijicʉ nacovañʉ bʉojaibiʉre yainore jarʉvarĩ”, arĩ dápiarejaquemavʉ Abrahammácʉ. Isaac bácʉ jípacʉ bácʉi boarĩ jarʉvajʉromʉ mácʉbarejaquémavʉ. Que baru yópe nacovaimʉpe páyʉ bare-jaquémavʉ yainore jarʉvarĩ. Aru caiye dieque coreóvaredaibi majare Jʉmenijicʉ nacovañʉre yaijʉrorivʉre yain-ore jarʉvarĩ.

20 Isaac bácʉ ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, ʉiyaiquíye jipocamia jẽniarejaquemavʉ Jʉmenijicʉi mearodacaquiyede mamara pʉcarãre, Jacob bácʉre aru Esaúbácʉre máre.

21 Jacob bácʉ ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, ʉiyaiquíye jipojĩcai, jẽniarejaquemavʉ Jʉmenijicʉi mearodacaquiyede mamacʉ José bácʉi mára pʉcarãre. Nojipocai tutayʉ bácʉvacari ʉi tuturiteiyorã ʉi parʉbe boje,mearore jícʉyʉ Jʉmenijicʉre, parʉéque jẽniarejaque-mavʉ iye mearo dacaquiyede ĩmacʉ bácʉre jíbʉcʉ bácʉpʉeno, José bácʉ oatʉvaiyʉrĩduyʉ bácʉvacari ʉi nópedaiye báquede.

22 José bácʉ ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, coyʉre-jaquemavʉ Israel bácʉi pãramenamárajivʉ ne etarãjiyede

Page 53: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 11:23 53 Hebreos 11:27Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Aru nʉvaicõjenejaque-mavʉ ʉi cũa máquede, ne jarʉvarãjiyepe ayʉ diede cʉra-cobei ne copainʉrajiyede Canaán ãmicʉrijoborõi.

23 Moisés bácʉi bʉcʉva bácavʉ ne jʉ aiye báque bojeJʉmenijicʉre, yavedejaquemavʉ ʉ mácʉre ne cʉrami jívʉiyóbecʉrã aviávare ʉi põeteniburu yóboi. Nópe dare-jaquemavʉ ñai jʉedocʉ meajicʉ baju boje aru na mácavʉne jidʉbe boje Egipto ãmicʉrijoborõcavʉ ne jabocʉ bácʉFaraón mácʉre. Jidʉbedejaquemavʉ ʉi ñájine dájʉroedena mácavʉre, ne dabe báque boje yópe ʉi boarĩ jarʉvaicõ-jeiye báquede jipocare Israel bácʉi pãramena ne jʉedovaʉmʉvare.

24 Moisés bácʉ ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre,bʉcʉcʉ teyʉreʉbedejaquemavʉpõeva “Ñai jabocʉ Faraónʉi mácoi bʉcʉóvaimʉme ʉ, Moisés”, ne aiyede ʉra.25Quénora ina Egiptocavʉ ne yebacavʉ, ʉi põeva, Jʉmeni-jicʉi põeva, ina judíovaque, ñájiyʉrejaquemavʉ Moisésbácʉ. Egiptocavʉ ne jẽneboi torojʉcʉ me cʉcʉ bácʉbaru ijãravʉque ʉreque, Jʉmenijicʉi ʉrõpe dabejebu.Quénora coateni Jʉmenijicʉre jarʉvarĩ, ãmeina tejebu.Aru obebenʉmʉara torojʉjebu ʉ mácʉ. 26 Ʉi dápiainopepʉenobaju bojecʉrõmarejaquémavʉñájicʉyʉre põevaneãmeina yávaiyede ʉ mácʉre, ʉi coreóvaiye boje Jʉmeni-jicʉi daroquimʉre, Cristore, ʉi põeva, ina yebacavʉcavʉnepãramecʉbacʉyʉre. Que baru ina yebacavʉbácavʉqueñájini, cadateni, meadaiyʉrejaquemavʉMoisés bácʉ. Arucaiye ãnié cʉvaede, Egiptoque me bajure, ʉbeni jarʉvare-jaquemavʉ. Nópe darejaquemavʉ ʉi napini coreiye bojecaiye iye mearore Jʉmenijicʉ jícʉyʉre ʉ mácʉre.

27Moisés bácʉ ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, etare-jaquemavʉ Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Ñai jabocʉbácʉ Faraónmácʉi jaraimʉmácʉvacarita etarĩ nʉrejaque-

Page 54: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 11:28 54 Hebreos 11:31mavʉMoisés bácʉ, jidʉbecʉva. Ʉ mácʉ yópe jãñʉpe bare-jaquémavʉ ñai Jʉmenijicʉre, põeva ne jãmemʉre. Quebaru ʉi jʉ aiyede ʉre dajocabecʉva, etarĩ nʉrejaquemavʉ.

28 Ʉi jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, ina Israelbácʉi pãramena mácavʉre jajiéicõjenejaquemavʉ ove-java mamajina ne boaimara mácavʉi jivede ne jedeva-cobea pʉenora aru caipʉcapũravʉai, ángele boarĩ jarʉv-abequiyepe ayʉ diñamia cʉramiacavʉre. Ñai ángeleJʉmenijicʉi daroimʉ mácʉ barejaquémavʉ, boarĩ jarʉ-vacʉyʉ caivʉ ʉmʉva ina mamarʉmʉ põeteivʉ cʉrivʉreEgiptoi, jivede cʉvabevʉva ne jedevacobea yebai. Ʉbenitaina Israel bácʉi pãramenamácavʉ ye ãmedabemaramare-jaquémavʉ. Aru Moisés bácʉi jʉ aiye báque boje Jʉ-menijicʉre, Pascua ãmicʉrõ torojʉve teinore bʉrĩ, ovejajiarʉare bʉcʉre daiye cʉbe pãuque ãri torojʉve teicõ-jenejaquemavʉ ina Israel bácʉi pãramenare ʉjʉá coapacainʉmʉa.

29 Ina Israel bácʉi pãramena mácavʉ etaivʉ bácavʉEgiptore jocarĩ Moisés bácʉque ne jʉ aiye báque bojeJʉmenijicʉre, joborõi vaivárĩ jatarejaquemavʉ no Jũariyaãmicʉriya jia ʉrada cʉrõ mácarõ coricare. Ʉbenita neyóbore ina Egiptocavʉ jataiyʉrĩduivʉ bácavʉ nápe, ina Is-raecavʉ bácavʉpe, corĩ nʉri yaidéjaquemavʉ na mácavʉ.

30 Israel bácʉi pãramenamácavʉ ecoivʉ bácavʉ Canaánãmicʉrijoborõi ne jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre, Jʉ-menijicʉ tʉre darejaquemavʉ Jericó ãmicʉriĩmaro biaidoparʉrido bácarõre. Siete paijãravʉa baju na mácavʉ netarabʉteni jacotʉrĩburu yóbore diĩmaro jedevare tʉre-jaquemavʉ no biaido parʉrido bácarõ.

31 Rahab báco, nomió õi baju bojedado ʉmʉvareãmenore dado báco náque, õi jʉ aiye báque boje Jʉmeni-jicʉre, yaibédejaquemavʉ ina Israecavʉ bácavʉ ne boarĩ

Page 55: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 11:32 55 Hebreos 11:34jarʉvaiyede apevʉ õi cʉrõcavʉ bácavʉ Jʉmenijicʉre jʉabevʉre. Ne meadaimo máco barejaquémavʉ õi torojʉrĩme jacoyʉrĩ cadateiye báque boje ina Israecavʉ bácavʉpʉcarã ne jabocʉi daroimara mácavʉ jãri coreóvarãjivʉreyavenina aipe ãrojarore diĩmaro mácarõre.

32 Coyʉrĩ bʉojajebu yʉ apevʉ obedivʉ Jʉmenijicʉrejʉ aipõeva mácavʉre. Apejãravʉa yʉre cʉrĩ cojióru, namácavʉ ne borore coyʉjebu mʉjare. Coyʉjebu Gedeónmácʉi daiye báquede, Barac bácʉi daiye báquede, Sansónmácʉi daiye báquede, aru Jefté bácʉi daiye báquede; aruDavid bácʉ Samuel mácʉmaque ne daiye báquede; aruapevʉ ãnina Jʉmenijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉne daiye báquede máre, ne jʉ aiye báque boje Jʉmeni-jicʉre. 33 Nácavʉ bácavʉ aru apevʉ Jʉmenijicʉre jʉ aivʉbácavʉ máre põeva ʉre ne darĩ majibede darejaquemavʉ,ne jʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre. Nácavʉ bácavʉboarĩ, vainí tʉrejaquemavʉ apenoa joborõacavʉ, ãdama-tenanʉivʉ bácavʉre na mácavʉque. Nácavʉ bácavʉ mejabotedejaquemavʉ põevare, ne darãjiyepe aivʉmearo nebaju. Nácavʉ bácavʉ jẽniarejaquemavʉ Jʉmenijicʉque,ʉi cadatequiyepe aivʉ na mácavʉre. Aru ʉ cadatede-jaquemavʉ caivʉ ina mácavʉre, yópe ʉi aiye báque-pedeca. Nácavʉ bácavʉ biede darejaquemavʉ ãimarajijecʉrivʉ, león ãmicʉrivʉ, yavipe paivʉ ne jijecamure,ne ãmenajiyepe aivʉ na mácavʉre. 34 Nácavʉ bácavʉjabova ne jarʉvaicõjeimara mácavʉvacari toabo ʉraboãmebo jívʉi, ẽimara ãmenejaquemavʉ. Dupini nʉrejaque-mavʉ, apevʉ ne totarĩ boarĩ jarʉvabenajiyepe aivʉ ná-cavʉ bácavʉre boaicaroveque. Nácavʉ bácavʉ parʉbevʉbácavʉre parʉre darejaquemavʉ Jʉmenijicʉ. Churaravaparʉrivʉ tedejaquemavʉ nácavʉ bácavʉ. Aru nácavʉbácavʉ apenoa joborõacavʉ bácavʉ ne ñavaranʉiyede

Page 56: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 11:35 56 Hebreos 11:38ne oteiye báquede jẽiyede aru ne oteiãimarare máre,ina ñavaivʉ bácavʉre cujurĩ copaide darejaquemavʉ nejoborõita. Nópe darejaquemavʉ na mácavʉ ne jʉ aiyebáque boje Jʉmenijicʉre. 35 Aru nácavʉ nomiva má-cavʉ máre jacopʉrejaquemavʉ apʉrivʉre cojedeca névʉyaivʉ bácavʉ Jʉmenijicʉi nacovaimarare. Apevʉ nácavʉbácavʉ jabova ne bʉoimara mácavʉ barejaquémavʉ, nejʉ aiye báque boje Jʉmenijicʉre. Ina jabova bácavʉchurarava bácavʉre pare jara popeicõjenejaquemavʉ namácavʉre. Que teni, “Mʉje jʉ abedu Jʉmenijicʉre, jae-tovarãjaramu mʉjare”, arĩdurejaquemavʉ na mácavʉreina jabova bácavʉ. Ʉbenita ina Jʉmenijicʉre jʉ aivʉbácavʉ ye jʉ abevʉva tedejaquemavʉ cainʉmʉa. Quénoraina jabova bácavʉre boarĩ jarʉvaicõjenejaquemavʉ namácavʉre, nacajarajivʉ yainore jarʉvarĩ apʉrivʉ cojedecaaru cʉrãjivʉ pʉeno baju me cavarõ mearo Jʉmenijicʉicʉrõi. 36 Apevʉ nácavʉ bácavʉre yʉrini, jara pope-dejaquemavʉ. Aru apevʉ bácavʉ pʉeno baju ñájivʉretãumeaque bʉorĩ nʉvarejaquemavʉ ãmeina teivʉre jẽnijacoiñami. 37 Apevʉ bácavʉre cʉraboaque dʉvarĩ boarĩ jarʉvarejaquemavʉ. Apevʉ bácavʉre jocʉbʉraivequecoriburarĩ boarĩ jarʉvarejaquemavʉ. Aru apevʉ bá-cavʉre boaicaroveque totarĩ boarĩ jarʉvarejaquemavʉ.Nópe darejaquemavʉ, na mácavʉre jʉ abevʉva tenidarĩdurãjivʉ Jʉmenijicʉre. Nácavʉ bácavʉ cuitóteca-jea cʉbevʉva dorejaquemavʉ oveja podaque daicajedeo cabra podaque daicajede. Aru na mácavʉ cʉramiacʉvabevʉva vaivárejaquemavʉ apenoita apenore jocarĩ,ne cʉrijoborõre cʉvabevʉva. Cʉve cʉvabevʉ baju, ãiyedeye cʉvabedejaquemavʉ. Pare ñájivʉ baju barejaqué-mavʉ. Aru apevʉ ne ãmeno daimara marejaquémavʉ.38 Caivʉ na mácavʉ, Jʉmenijicʉre jʉ aivʉ, meara baju

Page 57: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 11:39 57 Hebreos 12:1barejaquémavʉ apevʉ ijãravʉcavʉ pʉeno. Nácavʉ bácavʉne cʉrõ cʉvabedejaquemavʉ. Que baru vaivárejaque-mavʉ põecʉbenoi aru cʉracũai máre. Cãrejaquemavʉcʉracobea jívʉi aru jobocobea jívʉi máre.

39 Jʉmenijicʉ me jãrejaquemavʉ caivʉ na mácavʉre nejʉ aiye báque boje ʉre. Ʉbenita me jãñʉ mácʉvacari namácavʉre, ne yainájiye jipoca nácacʉ cũinácʉ ye eabe-dejaquemavʉ caiye iye mearore yópe Jʉmenijicʉ “Jãvedacacʉyʉmumʉjare”, ʉi aiye báquepedeca. 40 Jʉmenijicʉidápiaiye bojemajaremáre, pʉeno bajumétamu ʉi dápiarĩdacaiyʉe majare, ʉi yóboque “Que darãjare” ʉi coyʉiyebáqueque, ʉi yópe nʉri earĩ bʉojare daiyepe ʉi yebaimajare aru na mácavʉre máre. Que baru na mácavʉre yejaʉbede dacʉyʉme ʉ majaque. Aru jaʉbede dabecʉyʉmena mácavʉre maje cʉbeda.

12Daiye jaʉrõ majare Jesúi daiyepe yópe Jʉmenijicʉi

ʉrõpe maje napinajiyepe aiye(1 Co 11.31-32; Fil 2.6-11; He 1.13; 2.9)

1Maje cʉebu ijãravʉi yópe cúyaivʉ ne cúyaiyepe. Obe-divʉ põeva jãdama ne cúyaiyede. Aru ina cúyaivʉ cuitóte-cajeare dodama obebecajea ʉmʉjʉbede, aru dʉcʉéde jo-carĩ nʉvamenama, cúyarãjivʉ maumejiena. Quédecabumajare máre. Majare jãdama ina obedivʉ põeva napivʉbácavʉ ñájiyede pʉ ne yaiyeta, ne jʉ aiye báque bojeJʉmenijicʉi yávaiyede jãvene. Que baru napedeca nap-inajarevʉ maja maje ñájiyede dajocabevʉva. Dajocarã-jarevʉ majare jocarĩ caiye iye daicõjemene majare yópeJʉmenijicʉi ʉrõpe aru caiye maje ãmeina teiyede, majedaiye cõmajiyede. Maje ãmeina teiyebu yópe cuitótecaje

Page 58: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 12:2 58 Hebreos 12:5ʉmʉjʉricaje ãradoare bʉojʉroricaje ina cúyaivʉ ne dajo-carĩ jarʉvaiye báquepe ne cúyarãjiye jipocare. Aru iyedaicõjememu majare yópe Jʉmenijicʉi ʉrõpe yópe dʉcʉéina cúyaivʉ ne dajocarĩ jarʉvaiye báquepe ne cúyarãjiyejipocare.

2 Cainʉmʉa dápiarãjarevʉ Jesúre yópe maje jãimʉpe.Ʉrecabe majare jʉ are dayʉ Jʉmenijicʉre aru jaʉbededayʉ maje jʉ aiyede Jʉmenijicʉre máre, majare mead-arĩ eare dayʉ caiye iye Jʉmenijicʉi mearo dacaquiyedemajare. Jesúvacari ʉi ñájiyede napini dajocabedejaque-mavʉ, yaiyʉ bácʉvacarita jocʉcʉjaravena. Põecʉi yaiyejocʉcʉjaravena ʉrarõ ãmeno cʉyojarõtamu, põeva nedápiaiyede. Quénora Jesúcapũravʉ ʉi dápiaiye boje iyeʉrarõ mearo torojʉede cʉvacʉyʉre ʉi yainíburu yóbore,ãmeina jãmenejaquemavʉ ʉi yaiquíyede jocʉcʉjaravena.Que baru ye baju ãmenejaquemavʉ ʉre iye cʉyoje tededaiye. Aru caride dobacʉbe, jabotecʉyʉ, jípacʉ Jʉmeni-jicʉ ʉi dobarõ mearo meapũravʉi. 3 Que baru me ãrʉ-jara mʉja Jesúre, coreóvarãjivʉ me aipe ñájiñʉ mácʉre.Põeva ãmeina teivʉ ʉre ʉbeni maucʉvarivʉ “ ‘Jʉmenijicʉidaroimʉmu yʉ’, borocʉrĩ aibi Jesús”, ne aiye báquede, neʉre ñájine daiye báquede ʉre jãve napinejaquemavʉ ʉ.Ʉre ãrʉri chĩori parʉbetebejarãmʉjamʉje ũmei. Dajocarĩjarʉvabejarã mʉje jʉ aiyede Jʉmenijicʉre.

4 Põeva ãmeina teivʉ mʉjare boarĩ jarʉvabenamacãreja, mʉje napiyedeca ne ñájine daiyede mʉjare, mʉjeãmenore dabe boje yópe ne daiyepe. 5 ¿Aru ãrʉmetenarʉmʉja iye Jʉmenijicʉi majicaiyede majare yópe mama-rape? Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ:Mʉ, bʉcʉ, me jápiarĩ adajacʉ maje jabocʉ Jʉmenijicʉ

majicayʉre mʉre aipe daiye jaʉrõre. Chĩori parʉ-betebejacʉmi ũmei ʉ coreóvare dayʉremi ãmeina

Page 59: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 12:6 59 Hebreos 12:13teiyede. 6Que tenimaje jabocʉ Jʉmenijicʉ caivʉ ʉiʉmarare majicaibi. Aru caivʉ ʉi jacopʉimara ma-marape ñájine daibi ʉ, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ.

7 Napijara mʉje ñájiyede ijãravʉi yópe jʉedova nenapiyepe ne ñájiyede népacʉi majicaiyede náre. Mʉjañájivʉ baru, coreóvaivʉbu Jʉmenijicʉ dayʉre mʉjare ma-marape, mʉje darãjiyepe ayʉ yópe ʉi ʉrõpe. Caivʉmajivʉmamacʉ cʉbecʉre jípacʉi ñájine dabemʉ,majicacʉyʉ ʉre.8 Aru Jʉmenijicʉ majicayʉbe caivʉ ina mamarare. Quebaru mʉja ʉi ñájine dabemara maru ʉi majicaiyede mʉ-jare, mamara baju ãmevʉtamu mʉja. Quénora eaimarapepaivʉbumʉja. 9Coreóvaivʉbumajamajebʉcʉva ʉmʉvarecoapa, majare ʉrivʉre, ne daiye cõmajiyede majare. Ná-capũravʉ ñájine daivʉ barejáima maja jʉedovare cãreja,majicarãjivʉmajare. Aru náre, põevareca, jʉ arĩ puedaivʉbarejávʉ maja. Que baru pʉeno baju jʉ arĩ puedaiye jaʉvʉmajare ñai majepacʉ cavarõ mearocacʉre, Jʉmenijicʉbajure, maje cʉrãjiyepe aivʉ me ʉque jãravʉ cũiméjãravʉbaquinóre. 10 Majebʉcʉva ʉmʉva coapa ijãravʉcavʉ-capũravʉ majare ñájine darejaima, majicarãjivʉ majareyópe náre me jaʉépe ne dápiaru obebeʉjʉare maje cʉedejʉedova cãreja. Ʉbenita majepacʉ Jʉmenijicʉcapũravʉmajare ñájine daibi majicacʉyʉ majare, cadatecʉyʉ ma-jaremaje pʉenomeara baju barãjiyépe ayʉ yópe ʉ bajupe.11 Jãve põecʉ cʉbebi ñájiyʉcʉ. Que baru maje ñájinʉmʉreye torojʉbevʉbu maja. Quénora chĩoivʉbu maja ñájivʉ.Ʉbenita ñájivʉcapũravʉ Jʉmenijicʉi majide daimaramu,maje ñájiye báque boje. Que barumaje ñájiniburu yóbore,cãrijimenoque cʉrivʉbu mearore darĩ yópe Jʉmenijicʉiʉrõpe majare jaʉépe.

12 Que baru yópe cúyaivʉ ne parʉre daiyepe neãmuvede aru ne ñʉaboare máre, parʉre dajarã mʉjamʉje ũmei. 13 Yópe ne voiyepe cúyaima nurinimare

Page 60: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 12:14 60 Hebreos 12:17nácacʉ ijinoque cúyayʉ ʉi meadaquiyepe aivʉ aru ná-cacʉ cuiye majibecʉ ʉi cúyarĩ majiquiyepe aivʉ máre,nopedeca mearore dajarã mʉja yópe Jʉmenijicʉi ʉrõpemʉjare jaʉépe,mʉje dajocabenajiyepe aivʉmʉje jʉ aiyedeJesúre aru mʉje cadateni parʉre darãjiyepe aivʉ ne ũmeimʉjacavʉ parʉbevʉre cãreja ne ũmei, na máre ne dajo-cabenajiyepe aivʉ ne jʉ aiyede Jesúre.

Me bajure maje daru yópe Jʉmenijicʉi ʉrõpe ʉbenitaãme bajure maje dabedu yópe ʉi ʉrõpe

(Mt 3.12; 2 Ts 1.7-8)14 Caino mʉje oainope cadatejarã mʉjevʉre, ne

cʉrãjiyepe aivʉ cãrijimevʉva. Aru caino mʉje oainopecadatejarã mʉjevʉre, ne cʉrãjiyepe aivʉ mearore daivʉyópe Jʉmenijicʉi ʉrõpe cainʉmʉa. Nópe dabecʉ baru,põecʉ cʉbebi cʉcʉyʉ maje jabocʉ Jesucristoque. 15 Cainomʉje oainope me dajarã mʉja. Mʉjacacʉ cũinácʉ yedajocarĩ jarʉvabejacʉrĩ iye Jʉmenijicʉi jíjʉroede mearorebojecʉbeda, ʉi jʉ abeque Jesúre, ñai Jʉmenijicʉi daroimʉmácʉre, ʉi meadaquiyepe ayʉ põevare. Mʉjacacʉcũinácʉ ye ãmedabejacʉrĩ yópe ijede ãmene oteiyepeoteiye me máquede. Cũinácʉ mʉjacacʉ bueyʉ barujãve ãmene aru que teni coateyʉ baru Jʉmenijicʉrejarʉvarĩ, apevʉ mʉjacavʉre máre coatede dacʉyʉmeʉ, Jʉmenijicʉre dajocarĩ jarʉvayʉ bácʉ. 16 Mʉjacacʉcũinácʉ ye ãmeina dabejacʉrĩ, ʉmʉ nomióque aru nomiómáre ʉmʉque. Aru ye Jʉmenijicʉre ʉbeni yʉribejacʉrĩʉre máre. Nópe darejaquemavʉ Esaú bácʉ. Ʉ mácʉcʉvacʉyʉ cũinárʉ jororʉ ãiyeque jororʉre ĩmacʉ bácʉrebojedarejaquemavʉ mamarʉmʉ põeteyʉ ʉi cʉvajʉroebáquede, Jʉmenijicʉi mearo dacajʉroe báquede ʉmácʉre. 17 Mʉja coreóvaivʉbu aipe vaiye báquede ʉmácʉre. Ʉi bojedarĩburu yóbo diede, ʉrĩdurejaquemavʉ

Page 61: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 12:18 61 Hebreos 12:22jípacʉ bácʉi jẽniacaiye báquede Jʉmenijicʉque, ʉimearo dacaquiyepe ayʉ ʉ mácʉre. Ʉbenita ʉ mácʉʉi ʉrĩduiyede ye eabedejaquemavʉ. Pare oyʉ bácʉvacari,ye bʉojabedejaquemavʉ oatʉvayʉ iye ʉi daiye báquede.

18Majacapũravʉ nʉmenamu Jʉmenijicʉ yebai yópe ãn-ina Israecavʉ bácavʉ ne nʉiye báquepe ʉi yebai. Na má-cavʉcapũravʉ jãri jẽni majidejaquemavʉ no cʉrõ, ne Jʉ-menijicʉre vorãnʉinore, ʉi coyʉiye báquede namácavʉre“Que darãjare”, ʉi aino mácarõre Moisés bácʉque. Nocʉrõ, Sinaí ãmicʉricũ cʉracũ, toabo uruinoque ẽnejaque-mavʉ. Ñemitedejaquemavʉ. Ocopenibo dicũre taore-jaquemavʉ. Aru ãmei ũmevʉ parʉrõ japurejaquemavʉdicũ cʉracũre. 19 Na mácavʉcapũravʉ jápiarejaquemavʉjapuiyo, trompeta ãmicʉriyo, bʉjié báquede aru Jʉmeni-jicʉi yávaino mácarõre máre. Ʉi yávaiyede jápiarĩ, cue-cumaivʉ jẽniarejaquemavʉ Jʉmenijicʉi yávabequiyepeaivʉ na mácavʉre ne jidʉé boje. 20 Cuecumarejaquemavʉna mácavʉ Jʉmenijicʉ, yópe arĩ, ʉi coyʉiye báque bojena mácavʉre: “Ñai jãri cʉrayʉ bajʉrócʉre icũ cʉracũtʉrʉvare, boarĩ jarʉvajarã mʉja. Põecʉ baru u oteiãi-macʉ baru, cʉraboaque o tãuyoque dʉvarĩ boarĩ jarʉ-vajarã mʉja ʉre”, arejaquemavʉ Jʉmenijicʉ. Ʉi nópecoyʉiye báquede ye jápiarĩ napimenejaquemavʉ na má-cavʉ. 21 Caiye ãnié nópe vaiye báque pare jidojae boje,Moisés bácʉvacari, “Jidʉcʉ bidini jãiyʉbevʉ yʉ”, are-jaquemavʉ. Que baru majeñecuva mácavʉ ye nʉri eabe-dejaquemavʉ Jʉmenijicʉ yebai.

22 Ʉbenita majacapũravʉ maje jẽniaiyede Jʉmeni-jicʉque yópe nʉri earĩ bʉojadavʉ apecũ cʉracũ, Jʉmeni-jicʉi cʉracũ, Sión ãmicʉricũ cʉracũi. No cʉrõ Jʉmenijicʉapʉcʉ ʉi ĩmaro, Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, cavarõ mearoi,yópe nʉri earĩ bʉojadavʉ maja, maje jẽniaiyede Jʉmeni-

Page 62: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 12:23 62 Hebreos 12:25jicʉque. Diĩmaro ángeleva obedimillones baju ne ĩmaroiyópe nʉri earĩ bʉojadavʉ maja, maje jẽniaiyede Jʉmeni-jicʉque. Ina ángeleva torojʉrivʉ cójijidama mearorejínajivʉ Jʉmenijicʉre. 23 Aru caivʉ ina Jʉmenijicʉi máraʉi mamarʉmʉ põeteivʉpe paivʉ, na máre torojʉrivʉcójijidama, mearore jínajivʉ Jʉmenijicʉre. Nárecabu inane ãmiá toivaino mácarõre cʉvarivʉ cavarõ mearo Jʉ-menijicʉi cʉrõi, jãdovaquiyepe aivʉ ne cʉrãjinore. Natorojʉrivʉ baju ne cójijinoi yópe nʉri earĩ bʉojadavʉmaja, maje jẽniaiyede Jʉmenijicʉque. Jʉmenijicʉvacari,ñai coyʉcʉyʉ caivʉ põevare ãrore maje cʉrãjino coapa,cavarõmearore o toabo cũimébore,maje daiye báque bojemaje cʉede ijãravʉi, ʉi yebai yópe nʉri earĩ bʉojadavʉmaja, maje jẽniaiyede Jʉmenijicʉque. Ina põeva mearamácavʉ Jʉmenijicʉi jãinore, ina ʉi jaʉbede daimara má-cavʉ ne ũmene, ne yebai yópe nʉri earĩ bʉojadavʉ maja,maje jẽniaiyede ʉque. 24Aru Jesúvacari, ʉque Jʉmenijicʉayʉ bácʉ “Que darãjare” arĩ, ʉi yóboque coyʉiye báquede,ʉi yebai yópe nʉri earĩ bʉojadavʉ maja, maje jẽniaiyedeJʉmenijicʉque. Jesúi jivemeiye báque boje, boropatebededaibi majare Jʉmenijicʉi jãinore. Ñai Abel bácʉ ʉi jivemeiye báque boje jíbʉcʉ bácʉi boarĩ jarʉvaiye báquedeʉ mácʉre, Jʉmenijicʉ ñájine darejaquemavʉ ʉre boarĩ jarʉvayʉ bácʉre. Ʉbenita Jesúi jive meiye báque boje,Jʉmenijicʉ meadayʉbe põevare. Que baru Jesúi jivebubojecʉe baju Abel bácʉi jive pʉeno.

25Que barume dajarã mʉja. Me jápiarĩ adajarã Jʉmeni-jicʉi yávaiyede mʉjare. Ʉre jápiaiyʉbeni jʉ abevʉ tebe-jarã mʉja. Jʉmenijicʉi coyʉcaicõjeiye báquede ijãravʉ-cacʉ Moisés bácʉre Israecavʉ bácavʉre, ina jápiabenijʉ abevʉ bácavʉ ye dupivʉ majibedejaquemavʉ Jʉmeni-jicʉi ñájine daiyede jocarĩ, ne jʉ abe boje. Que baru

Page 63: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 12:26 63 Hebreos 12:29jãve pʉeno baju dupivʉ majibenajivʉbu maja, jápiabenijʉ abevʉ baru Jʉmenijicʉ ʉi coyʉcaicõjeiyede majarecavarõ mearocacʉ Jesúre. 26 Dinʉmʉ mácarõre Jʉmeni-jicʉi coyʉcaicõjeiye báquede Moisés bácʉre ina Israecavʉbácavʉre, cújiovarejaquemavʉ caino joborõre. Ʉbenitacaride yópe aibi Jʉmenijicʉ: “Cũináro bedióva cojedecacaino joborõre cújiovacʉyʉmu yʉ ʉrarõ baju. Aru cainocavarõre máre cújiovacʉyʉmu yʉ ʉrarõ baju. Jãvedacʉyʉmu”, aibi Jʉmenijicʉ. 27 “Cũináro bedióva co-jedeca” ʉi aiye báque boje, coreóvare daibi majare caiyeiye ʉi cʉedaiye báquede cújiovarĩ bíjarocʉyʉme Jʉmeni-jicʉ. Que teniburu yóboi, quéda iye ʉi cújiovabeno, ʉijaboteinoque, cʉquiyebu.

28 Cújiovaino bʉojabenotamu no cʉrõ Jʉmenijicʉijaboteino. Majarecabu ʉi epeimara, jabotenajivʉ ʉquenore. Que baru maje cʉrãjiye boje ʉque cainʉmʉa ʉiĩmaro cavarõ mearoi ʉre memecarãjarevʉ ʉi mearorejíyeque majare bojecʉbeda. Aru, “Jʉmenijicʉre ye jararedabenajarevʉ ñʉjaque”, arĩ dápiarĩ cuecumari, aru ʉrepuedaivʉ máre ʉi parʉé boje, mearore jínajarevʉ ʉre,torojʉre darãjivʉ ʉre. 29 Ʉbenita yópe toa bíjaroiyepecʉvede, nopedeca Jʉmenijicʉ, maje mearore jímʉ, bí-jarocʉyʉme ina ʉi yávaiyede jápiaiyʉbeni jʉ abevʉre. Quebaru iye ʉi yávaiyede me jápiarĩ jʉ arãjarevʉ maja.

13Torojʉre darãjiyepe aiye Jʉmenijicʉremaje daiyemaje

ʉe boje(Mt 25.35-46; Lc 15.4-5; Jn 10.1-16; Ro 12.13; Fil 4.11-13; 1 Ti

6.6-10; He 10.29; 1 P 4.9)

Page 64: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 13:1 64 Hebreos 13:71Ʉre nʉjara apevʉ Jesúre jʉ aivʉre dajocabevʉva, yópe

jaʉépe ʉ jinare. 2 Cainʉmʉa torojʉrivʉ me copʉ etarĩ ja-coyʉjarãmʉja ina curãdaivʉremʉje cʉramia coapa. Nópedaiyede dajocabejarã mʉja. Apevʉ majeñecuva mácavʉne nópe daiyede, coreóvabevʉva copʉ etarejaquemavʉJʉmenijicʉi daroimara ángelevare.

3 Dápiare nʉjara mʉja náre, ãmeina teivʉre jẽnijacoiñami jívʉi cʉrivʉre, cadatenajivʉ náre yópe mʉjeʉjʉroepe apevʉ ne cadateiyede mʉjare, jabova nebʉoimara maru. Dápiare nʉjara mʉja ina ñájivʉre,cadatenajivʉ náre máre yópe mʉje ʉjʉroepe apevʉ necadateiyede mʉjare, ñájivʉ baru.

4 Caivʉ põeva pʉrʉbʉoivʉ ne pʉrʉbʉoiyede, ne cʉedeyópe cũinávʉpe, puedajarãri ne baju. Que teni ʉmʉvanomicʉrivʉ cʉbejarãri apecoque aru nomiva ʉmʉcʉrivʉmáre cʉbejarãri apecʉque, némarebʉcʉvare jarʉvarĩ.Caivʉ ina pʉrʉbʉoivʉ apevʉque cʉrivʉ baru, némare-bʉcʉvare jarʉvarĩ, Jʉmenijicʉi ñájine daimara mára-jivʉbu na. Aru caivʉ ina nomicʉbevʉ nomióque cʉrivʉbaru aru ʉmʉcʉbevʉ máre ʉmʉque cʉrivʉ baru, Jʉmeni-jicʉi ñájine daimara márajivʉbu na máre.

5 Tãutʉrare jecʉbeni, diede pare ʉrĩ, vore nʉmejaramʉja. Quénora torojʉrivʉ cʉjarã mʉja quéda mʉje cʉ-vaeque, Jʉmenijicʉi yópe aiye báque boje: “Cainʉmʉajícʉyʉmu mʉre jaʉéde. Aru cainʉmʉa dajocabecʉyʉmumʉre”, arejaquemavʉ Jʉmenijicʉ. 6 Que baru jidʉbevʉvayópe arãjarevʉ:Maje jabocʉ Jʉmenijicʉrecabe yʉre cadateyʉ. Que baru

jidʉbecʉbu yʉ. Põecʉ cʉbebi ãmedarĩ bʉojayʉ jiũmene, arãjarevʉ maja.

7 Ãrʉjara mʉja ina mʉje jabova bácavʉre, Jʉmenijicʉiyávaiye méne yávacaimara mácavʉre mʉjare. Dápiajarãaipe ne daiye báquede yópe Jʉmenijicʉi ʉrõpe pʉ ne

Page 65: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 13:8 65 Hebreos 13:10-11yaiyeta. Na mácavʉ Jesúre jʉ aivʉ bácavʉpe paivʉ bájarãmʉja. Aru ne daiye báquepedeca dajarã mʉja. 8Que baruJesucristorecabe oatʉvabecʉ cainʉmʉa. Ʉ cũinátʉrʉre-cabe põevaremeadayʉ bácʉ javede, aru põevaremeadayʉcaride, aru põevare meadayʉ bacʉyʉ cainʉmʉa máre.9 Jʉjovaicõjemejara apevʉ põevare ne ape bueiyeque,Jʉmenijicʉi yávaiye méne jãve ãmeque mʉjare. Iyepepaiye bueiyede jápiarĩ jʉ abejarã. Métamu parʉre darumʉje ũmei Jʉmenijicʉi mearo dacaiyeque mʉjare bo-jecʉbeda. Bojecʉbeda Jʉmenijicʉ cadateibi majare ʉimearo dacaiyeque. Ʉbenita põeva jʉ aivʉ baru apevʉ nedaicõjeiyede, “Apede ãjara. Ʉbenita apede ye ãmejaramʉja” arĩ, ye cadatebemaratamu na. Que baru majejʉ aiyeque iyepe paiye daicõjeiyede maje ũmei parʉredarĩduiye jaʉbevʉ majare.

10-11 Maja judíova maje sacerdoteva bácavʉ ãivʉ bare-jaquémavʉ jiarʉare ãimara ne boaimara mácavʉquede,majeñecuva mácavʉ ne jícaiye báquede, ne ãmeina teiyeboje jãravʉa coapa. Ʉbenita ãnijãravʉ cũinájãravʉ bá-carõ ʉjʉá coapa, ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉinʉvaiyede ãimara ʉi boaimara mácavʉi jivede ditucubʉpʉeno baju meatucubʉ bácarõ jívʉi, jícʉyʉ diede Jʉmeni-jicʉre põevai ãmeina teiye boje, ye ãmenejaquemavʉsacerdoteva bácavʉ jiarʉare, ina ãimara ʉi boaimaramácavʉquede. Que baru ye mearore ĩmenejaquemavʉina sacerdoteva bácavʉ ina ãimara ne boaimara má-cavʉre. Quédeca caivʉ ina põeva mearore jíyʉrĩduivʉJʉmenijicʉre yópe “Que darãjare” ʉi aino mácarõpeMoisés bácʉque, ye mearore ĩmeni, meadabemaramuna. Ʉbenita maja mearore jívʉ Jʉmenijicʉre yópe “Quedarãjare” ʉi aino mácarõpe Jesúque, ʉi meadaimaramumaja. Jesúi yaiye báquebu jocʉcʉjaravena põeva neãmeina teiye boje yópe ne jícaiye báquepe ãimara ne

Page 66: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 13:12 66 Hebreos 13:16boaimara mácavʉre põeva ne ãmeina teiye boje. ɄbenitaJesúi yainíburu yóbore cũináro, Jʉmenijicʉ ye ʉbebi caiyeape jícaiyede. Aru ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉjuarĩ jarʉvaicõjenejaquemavʉ ina ãimara ʉi boaimaramácavʉre ne ĩmaro jedevai, põeva ne ʉbe boje na, ãimaramácavʉre. 12 Quédeca Jesús máre ñájini yaidéjaquemavʉĩmaro jedevai, põeva ne ʉbe boje ʉre. Yópe joaiyepedocʉcʉede ocoque, nopedeca Cristo joaiyepe daibi põe-vare maje ãmeina teiyede jarʉvarĩ, ʉi jive meiye báqueboje, maje cʉrãjiyepe ayʉ yópe Jʉmenijicʉi ʉrõpe. 13Quebaru yópe Jesúi yaiye báquepe põeva ne cʉyojeda daimʉmácʉ ʉi yaiye báque boje ĩmaro jedevai, nopedeca majamáre dajocarãjarevʉ maje mearore jíyede Jʉmenijicʉreyópe “Que darãjare” ʉi aino mácarõpe Moisés bácʉque,judíovai mearore jíyepe. Aru põevare cʉyoje teicõje-najarevʉ majare máre yópe ne daiyepe Jesúre. Majedajocaiye judíovai bueiyede, yópebu Jesúi etaiye báquejudíovai ĩmaro ʉrarõre jocarĩ, yaicʉyʉ.

14 Ye ĩmaro cʉbevʉ majare ijãravʉi, ĩmaro cainʉmʉacʉriĩmaro. Quénora vore nʉivʉbu, earãjivʉ apenoĩmarore, maje cʉrãjinore. 15Que baru cainʉmʉa mearorejínajarevʉ Jʉmenijicʉre. Maje mearore jíyedecabu ʉremaje jícaiye ʉre. Aru Jʉmenijicʉre mearore jíni bʉo-jaivʉbumaja, Jesúi yaiye báque boje ʉi jarʉvaquiyepe aivʉmaje ãmeina teiyede aru ʉi jẽniacaiye boje Jʉmenijicʉquemajare boje cainʉmʉa. Maje torojʉede jíyebu, yópe arĩ,“Ñʉjepacʉ, Jʉmenijicʉ, meacʉ bajubu mi daroiye báqueboje Jesúre, ʉi meadaquiyepe ayʉ ñʉjare”, maje jícaiyeʉre. 16 Aru maje mearore daiyebu maje jícaiye máreJʉmenijicʉre. Que baru maje cadateiyebu apevʉre majejíyede náre maje cʉvaequede, ne cʉvarãjiyepe aivʉ nárejaʉéde, maje jícaiye ʉre. Caiye dieque ʉre me torojʉre

Page 67: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 13:17 67 Hebreos 13:21daivʉbu maja. Que baru ãrʉmetebejarã mʉja mearoredaiyede aru põevare cadateiyede máre.

17 Me jápiajarã mʉja, Jesúre jʉ aipõeva, mʉjare cor-eipõevare. Náre puedarĩ, ne coyʉiyede jʉ arĩ, dajarã yópene daicõjeiyepe. Cainʉmʉa mʉjare ʉrĩ, jãri coredama yejabʉóvabevʉva. Aru nópe dadama, ne coreóvaiye bojecoyʉrãjivʉre Jʉmenijicʉre aipe ne daiyede iye ʉi nárecoreicõjeiyede mʉjare. Mʉja ne coyʉiyede jʉ arĩ, diepemʉje daru, torojʉrivʉ coyʉrãjarama Jʉmenijicʉre mʉjejʉ aiyede. Ʉbenita mʉja ne coyʉiyede jʉ abeni, diepemʉje dabedu, chĩoivʉ coyʉrãjarama Jʉmenijicʉre mʉjejʉ abede. Aru chĩoivʉ coyʉru, ye meamejebu mʉjare.Jʉmenijicʉ ñájine dajebu mʉjare, mʉje jʉ abe boje náre.

18 Cainʉmʉa daiyʉrivʉbu ñʉja caiyede yópe mearopeJʉmenijicʉi jãinore ʉi cadateiyeque. Quebaru, “Boropate-bevʉ yʉ”, arĩ dápiarĩ bʉojaivʉbu ñʉja. Que baru jẽni-acare nʉjara mʉja Jʉmenijicʉque ñʉjare boje, ʉi cadatedenʉquiyepe aivʉ ñʉjare. 19 Paredeca jẽniaivʉ yʉ mʉ-jare, mʉje jẽniacarãjiyepe ayʉ Jʉmenijicʉque ʉi copaininʉicõjequiyepe ayʉ yʉre, cucʉnʉjivari mʉje yebai pʉenomaumejiena.

20 Jʉmenijicʉrecabe cãrijimenoque cʉre daiye majicʉpõevare. Ʉrecabe nacovañʉ mácʉ maje jabocʉ Jesúreyaivʉ bácavʉ ne cʉrõre jocarĩ. Maje jabocʉ Jesús caivʉmaja ʉre jʉ aivʉre jãri coreyʉbe me baju apevʉ majarecoreivʉ pʉeno. Yópe ovejavare coreipõecʉi jãri cor-eiyepe, nopedeca maje jabocʉ Jesús jãri coreyʉbe majare.Ʉi jive meiye báque boje ʉi yaiye báquede, Jʉmenijicʉ“Que darãjare” arĩ, ʉi yóboque coyʉiye báque põevarejãve jaʉbedejaquemavʉ. 21 Mʉjare mearare darĩ jaʉbededajacʉrĩ majepacʉ Jʉmenijicʉ, ñai cãrijimene dayʉ, mʉjedaiye majinajiyepe ayʉ caiyede mearo bajure yópe ʉi

Page 68: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

Hebreos 13:22 68 Hebreos 13:25ʉrõpe. Aru majepacʉ Jʉmenijicʉ Jesucristore meararedare dajacʉrĩ majare, maje torojʉre darãjiyepe ayʉ ʉre.Que baru mearore jínajarevʉ Cristore cainʉmʉa, jãdo-varajivʉ ʉre meacʉ bajure. Quédecabu.

Meaicõjeino22 Mʉja, jívʉ, Jesúre jʉ aivʉ, paredeca jẽniaivʉ mʉ-

jare, mʉje napinajiyepe ayʉ iye ji toivaiye báquede aipedaiye jaʉrõre mʉjare. Ʉrarõ ji toivacajʉroede yʉ toiv-abecʉvacari, toivacaivʉmʉjare parʉre dacʉyʉmʉje ũmei,cadatecʉyʉ mʉjare. 23 Majecʉ Timoteoi borore jaroivʉmʉjare. Ñai jabova ne bʉoimʉ mácʉ, ne jodeimʉmecaride. Maumejiena ji yebai ʉi earu, cũinátʉrʉ nʉra-jaramuñʉjamʉje yebai. 24Meajarari caivʉmʉjevʉ, Jesúrejʉ aivʉre coreipõeva, aru caivʉ apevʉ Jʉmenijicʉi põevamáre. Italia ãmicʉrijoborõcavʉ ñʉjaque cʉrivʉ meaicõ-jedama mʉjare. 25Aru Jʉmenijicʉ mearo dacajacʉrĩ caivʉmʉjare bojecʉbeda ʉi me boje. Quédecabu. Quénoramu.

Page 69: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

69

Majepacʉ jʉmenijicʉi yávaiye mamaene coyʉitucuboNew Testament in Cubeo (CO:cub:Cubeo)

copyright © 2009 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: CubeoTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Cubeo [cub], ColombiaCopyright Information

© 2009, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text ismade available to you under the terms of the Creative CommonsLicense: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http:// creativecom-mons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuationof the Bible.Youmay share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from thiswork, provided that you include the above copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us withyour request.The New Testamentin Cubeo

© 2009, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rightsreserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2014-04-22

Page 70: Hebreos - World English BibleHebreos1:1 2 Hebreos1:2 judíova Jesúre jʉ aivʉ bácavʉre, ne dajocabenajiyepe ayʉ ne jʉ aiyede. Dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ oatʉ-varãjivʉ,

70PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 2 Apr 2020 from source files dated 1 Apr2020dbd749ed-4c37-5cd8-b20e-caf1f8ff5885