HEMġĠRELĠK Bu üniteyi çalıútıktan sonra; BAKIM VE...sistem ve cilt genel ekzojen kaynaktır) enfeksiyonlara yakalanma riski artar. Enfeksiyon ... Akut miyeloid lösemi, olgunlamamı

HEMġĠRELĠK

BAKIM VE

YÖNETĠMĠ

HAFTA

13

Lökosit Hastalıkları ve

HemĢirelik Bakımı

HEDEFLER

Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

Hematopoezis sürecini tanımlayabilme, kanın, yapısı,

özellikleri ve görevlerini tanımlayabilecek

Eritrosit hastalıklarının, klinik belirtileri, tedavi ve

prognozlarını bilme ve uygun hemşirelik bakımını

planlayabilme ve uygulayabilecek

Lökosit hastalıklarının klinik belirtileri, tedavi ve

prognozlarını bilme, hastalar için uygun hemşirelik

bakımını planlayabilme ve uygulayabilecek

Kanama ve pıhtılaşma hastalıklarının klinik belirtileri,

tedavi ve prognozlarını bilme, hastalar için uygun

hemşirelik bakımını planlayabilme ve uygulayabileceksiniz

ĠÇĠNDEKĠLER

1. Lökosit hastalıkları

1.1. Lökopeni-nötropeni

1.2. Lösemiler

1.2.1. Akut Miyelod Lösemi

1.2.2. Kronik Miyelod Lösemi

1.2.3. Akut Lenfositik Lösemi

1.2.4. Kronik Lenfositik Lösemi

1.2.5. Lösemilerde hemşirelik bakımı

1.3. Multiple Miyelom

1.4. Lenfomalar

1.5. Hodgkin’s Hastalığı

2. Kanama Bozuklukları

2.1. Kanama Bozuklukları

2.2. İdiyopatik Trombositopenik Purpura

2.3. Hemofili

2.4. Edinsel Koagulasyon Bozuklukları

2.5.Dissemine intravasküler koagulasyon (DİK)

2.6. Kanama bozukluklarında hemşirelik bakımı

LÖKOSİT HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI

Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

1- Lökosit Hastalıkları ve HemĢirelik Bakımı

1.1. Lökopeni-nötropeni

Lökopeni, granülosit, monosit ve lenfositlerde oluşan total lökosit miktarının

azalmasıdır. Normal lökosit sayısı 5000-10.000 mm3 arasında değişir ve bu sayının %50-

70'ini nötrofiller oluşturur. Nötrofillerin sayısının 1500-2000 mm3’den az olmasına

nötropeni denir. Bunun nedeni yapım azlığı yada yıkım fazlalığıdır.

Nötropeni durumunda hastanın ekzojen ve endojen (özellikle gastrointestinal

sistem ve cilt genel ekzojen kaynaktır) enfeksiyonlara yakalanma riski artar. Enfeksiyon

riski sadece nötropeninin ciddiyetine değil, nötropeninin süresine de bağlıdır. Nötropeni

süresi ne kadar uzun sürerse, enfeksiyona yakalanma şansı o derece artar.

1.1.1.Belirti ve bulgular

Maalesef hastada enfeksiyon gelişinceye kadar, nötropeni semptomları görülmez.

Ciddi nötropenisi olan hastalarda ağızda yaralr, stomatiti pnömoni, franjit ve lenf

bezlerinde büyüme gelişmektedir.

1.1.2.Tanı testleri

Nötropenin değerlendirilmesinde altta yatan hastalıklar araştırılır. Kemik iliği

incelemesi yapılır. Lökositlere yönelik antikorlar aranır.

1.1.3.Tedavi

Nötropeni tedavisi etiyolojisine göre değişiklik gösterir. Eğer tedavi nedeniyle

aldığı ilaçlara bağlı ise hemen ilaç alımı durdurulur. Ateş veya enfeksiyon bulgusu

saptandığında, hemen geniş spektrumlu antibiyotiklere başlanmaktadır. Kan ve idrar

kültürü yapılır. Ancak superenfeksiyon tehlikesine karşı dikkat edilmektedir.

İmmünolojik hastalıklara bağlı gelişmiş bir nmtropeniyse kortikosteroid tedavisi

başlanmaktadır. Nötropeni, üretim azlığı nedeniyle geliştiğinde, nötrofillerin kemik



iliğindeki üretimlerini artırmak için büyüme faktörleri (G-CSF), ya da

granülosit/makrofaj koloni stimule edici faktör (GM-CSF) kullanılmaktadır.

1.1.4.HemĢirelik Bakımı

Nötropenili hastalarda enfeksiyon riski aynı zamnada lösemili hastalar içinde

önmeli bir sorun oluşturduğundan bu hastaların hemşirelik bakımı ilerde anlatılacak olan

lösemili hastaların bakımı ile aynıdır.

1.2. Lösemiler

Tanım: Lösemiler lökosit hücre tiplerinden birinin anormal çoğalmasıdır.

Lösemilerin en önemli özelliği, lökositlerin kemik iliğinden kontrolsüz üretilmesidir.

Semptomlarının ortaya çıkış zamanı ve hastalığın seyrine göre akut ya da kronik olarak

sınıflandırılır. Örneğin:

• Akut miyeloid lösemi

• Kronik miyeloid lösemi

• Akut lenfositik lösemi

• Kronik lenfositik lösemi

Etiyoloji

Lösemi her yaşta geişmektedir ve tedavi edilmediğinde ölüme neden olan bir

hastalıktır. Lösemilerin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik ve çevresel

faktörlerin bir kombinasyonu ile geliştiği düşünülmektedir.

1.2.1.Akut Miyeloid Lösemi (AML)

Akut miyeloid lösemi, olgunlaşmamış hematopoetik hücrelerin, kemik iliğinde

toplanması kemik iliği yetmezliğine neden olur. AML her yaşta görülmesine rağmen

temelde ileri yaşlaşda görülür. AML olgularının çoğunda altta yatan bir neden bulunmaz.



AML tedavi edilebilir hastalıktır ancak yaşlı hastalarda ve farklılaşmamış, hücrelerin

fazla olduğu AML tipinde prognoz kötüdür.

Belirti ve bulgular

Kemik iliği infiltrasyonu ve kan yapımının baskılanmasına bağlı belirtiler ön

plandadır. Hastada nötropeni nedeniyle ateş ve enfeksiyon, anemi nedeniyle halsizlik ve

yorgunluk, trombositopeni nedeniyle kanamaya eğilim görülmektedir. Blastlar, dişeti,

karaciğer, dalak ve deriye infiltre olur. Lösemik hücrelerin infiltrasyonuna bağlı olarak,

karaciğer ve dalak büyümesi nedeniyle ağrı, dişetlerinde hipertrofi, kemik iliği

genişlemesi ile ilgili kemik ve eklem ağrısı görülür.

Tanı iĢlemleri

Tam kan sayımı yapılır. Anemi ve trombositopeni hemen her vakada vardır.

Periferik kanın morfolojik değerlendirilmesi yapılır. Kemik iliği aspirasyonunda

olgunlaşmamış blast hücreler (%30'dan fazla) vardır.

Tedavi

Akut AML tedavisinde acil yoğun kemoterapi yapılır. Başlangıç kemoterapisine

genellikle indüksiyon denir ve amaç lösemik hücrelei yok etmektir. Hasta ciddi boyutta

nötropenik, anemik ve trombositopenik (10.000/mm3'den az) duruma gelir. Bu hastalar,

bakteriyel, fungal, seyrek olarak da viral enfeksiyonlardan çabuk etkilenir ve iyileşmeleri

zorlaşır. Kanama ve ciddi mukosit, diyare gelişir. Destek tedavi olarak, kan ürünleri

(eritrosit ve trombosit) transfüzyonu yapılır, beslenme desteği sağlanır ve hemen

enfeksiyon tedavi edilir.

Hasta indüksiyon tedavisi ile iyileşme gösterdiğinde (lökosit ve trombosit

sayılarının normal değere dönmüş ve enfeksiyon sorunu giderilmiş olduğunda) hastaya



tam remisyon (sağlamlaştırma) tedavisi uygulanır. Bu amaçla hastaya remisyon

oluşturan ve genelde tek ilaç olarak sitozin arabinozid kullanılmaktadır. Özetle, AML te-

davisi; indüksiyon, sağlamlaştırma (konsalidas-yon ve idame) şeklinde uygulanmaktadır.

AML'lı hastalara uygulanan diğer bir tedavi yöntemide kemik iliği

transplantasyonudur. Bu tedavide hasta kemik iliği yerine normal kemik iliği konur. Bu

tedavi yönteminde, öncelikle doku uyuşmazlığı sorunu nedeniyle, alıcının bağışıklık

sisteminin uyuşmazlık yaratmayacak şekilde baskılanması gerekmektedir.

Transplantasyon sonrası bu hastaların bakımı çok özel transplantasyon ünitelerinde, bu

konuda özel eğitimli hemşire ve diğer elemanlardan oluşan ekip tarafından ya-

pılmaktadır.

1.2.2.Kronik Miyeloid Lösemi (KML)

Kronik miyeloid lösemi, miyeloid kök hücrelerinin mutasyonundan

kaynaklanmaktadır. Normal miyeloid hücrelerin üretimi devam eder ancak, ol-

gunlaşmamış (blast) hücrelerde dolaşıma katılır. Hücrelerin kontrolsüz çoğalmaları

nedeniyle karaxiğer ve dalakta hücre yapımı artar ve bu organlarda ağrılı büyüme olur.

Belirti ve bulgular

Bu hastalarda genellikle kan sayımında lökositoz oluncaya kadar semptom

görülmez. Hastada yorgunluk iştahsızlık, kilo kaybı, terleme, sol hipokondrial bölgede

rahatsızlık (dalak büyümesine bağlı) görülmektedir. Anemi ve trombositopeniye bağlı

semptomlar olabilir.

Tanı iĢlemleri ve bulgular



Yapılan kan incelemelerinde, olgunlaşmamış ve olgun hücrelerin tümünü içeren

yüksek sayıda lökosit vardır. Hafif anemiye rastlanmaktadır. Genellikle trombositoz

görülür. Kemik iliği incelemelerinde miyeloid hücre hakimiyeti vardır.

Tedavi

KML tedavisi; palyatif ve küretif olarak iki şekilde yapılabilir.

Palyatif tedavi; Yüksek lökosit sayısını ve diğer belirtileri kontrol altına almak

için uygulanır.

Küratif tedavi: Günümüzde KML’de tam şifa sağladığı gösterilmiş tek tedavi

yöntemi allojenik kemik iliği naklidir. Uygun vericisi bulunan genç hastalar için umut

verici bir tedavi yöntemidir.

1.2.3.Akut Lenfositik Lösemi (ALL)

Kemik iliğinde tek bir kök stem hücresinin kontrol edilemez maling matürasyonu

ile ortaya çıkar. Lenfoid dokunun hiperplazisi ile karakterize bir hastalıktır. ALL,

çoğunlukla erken çocukluk döneminde (ortalama 4 yaşında) ve erkek çocuklarda, kız

çocuklarına göre daha sık görülür. 15 yaşından sonra ALL pek görülmez.

Belirti ve bulgular

Bulgular AML olgusuna benzer. Semptomların çoğu anemiye bağlıdır. Halsizlik,

çabuk yorulma, kanama, ağrı, dalak ve karaçiğer büyümesi, yaygın lenf bezi büyüklüğü

görülür.

Tedavi

ALL'nın tedavisi uzun süreli kemoterapi gerektirir. Çocuk hastaların çoğunda

tedavi %90 başarıyla sonuçlanır. ALL tedavisinde kortikostreoidlerin kullanılması



nedeniyle enfeksiyon sorunları, özellikle viral enfeksiyonlar çok yaygın olarak

görülmektedir.

ALL tanısı olan hastalarda kemik iliği transplantasyonu daha uzun remisyon,

hatta tam şifa şansı verebilir.

1.2.4.Kronik Lenfositik Lösemi (KLL)

Kronik lenfoblastik lösemi B lenfositlerinin anormal çoğalmasıyla karakterizedir.

Her yaşta insanda görülse de hastaların %90'ından fazlasını 50 yaşın üzerindeki hastalar

oluşturur. Erkeklerde bayanlara oranla 3 kat daha fazla görülür

Belirti ve bulgular

Tanı sırasında genellikle hastalar asemptomatiktir. Yorgunluk, baş dönmesi,

eforla gelen nefes darlığı gibi anemiye bağlı bulgular, ateş, gece terlemesi , kilo kaybı

gibi sistemik belirtiler olabilir. Hastalarda lenf bezi büyüklüğü yaygındır. Orta derecede

dalak ve karaçiğer büyüklüğü görülebilir.

Tedavi

Tedavinin temel amacı semptomların kontrolü ve yaşam kalitesinin

arttırılmasıdır. KLL'in erken evreleri semptomsuz olabilir ve tedavi gerektirmez.

Özellikle sistemik semptom varlığında, anemi ve trombositopenide kemoterapi

uygulanır. Bakteriyal enfeksiyonların tedavisi için intravenöz immünoglobulin kullanılır.

1.2.5. Lösemide hemĢirelik bakımı

Klinik olarak lösemilerin farklı tipleri olmasına rağmen, hepsinde ortak sorunlar

görülmektedir. Örneğin; enfeksiyon riski, kanama riski, yorgunluk gibi pek çok sorun

gelişmektedir.

Lösemili hastalar için olası hemĢirelik tanıları



Enfeksiyon ve Kanama Riski

Doku Bütünlüğünde Bozulma Riski

Ağrı

Beslenmede Değişiklik, beden gereksiniminden az beslenme

Yorgunluk

Fiziksel Harekette Bozulma

Diyare

Bireysel Bakım Eksikliği

Beden Bilincinde Bozulma

Anksiyete

Bilgi Eksikliği

Sıvı Volüm Eksikliği Riski

Ortak sorunlar/potansiyel komplikasyonlar

Enfeksiyon

Kanama

Renal fonksiyon bozukluğu

Beslenme yetersizliği

Mukosit

Bakımın amaçları

Hastanın; rahatlığının sağlanması, yeterli beslenme düzeyine ulaşması ve

devamlılığının sağlanması, bireysel bakım, aktivite toleransı, tanısı ve prognozu ile

başedebilme yeteneği, pozitif beden bilinci, hastalık sürecini ve tedavisini anlaması ve

komplikasyonların önlenmesidir.



Lösemide HemĢirelik Bakımı;

Klinik olarak lösemilerin farklı tipleri olmasına rağmen, hepsinde ortak sorunlar

görülmektedir. Örneğin; enfeksiyon riski, kanama riski, yorgunluk gibi pek çok sorun

gelişmektedir.

Enfeksiyon ve kanama riskinin önlenmesi;

Lösemili hastalarda en sık karşılaşılan sorun nötropenidir. Nötropenik hastalarda

enfeksiyon gelişimini önlemek için;

- Hastanın yaşam bulguları sık aralıklarla takib edilmelidir,

- Hastanın gerekli kültürlei alınmalıdır,

- Koruyucu izolasyon önlemleri alınmalıdır. Bunun için en etkili önlem hastanın izole

edilmesidir. Hasta tek başına ayrı bir odaya alınır. Yanına girilirken maske, gömlek,

başlık ve galoş giyilir. Hasta çevredeki enfeksiyon ajanlarından korunur. Hastanın

tansiyon aleti ve derecesi ayrılır. Ziyaretçiler kısıtlanır.

- Düzenli ağız bakımı verilir. Diş fırçalanırken yumuşak diş fırçası kullanması sağlanır.

Nötrofil sayısı çok düşük olduğunda, pens ucunda steril gaz bezi ile serum fizyolojik ya

da bikarbonatlı su ile ağız temizlenir.

- Hasta ve ailesine hijyen eğitimi verilir

- Gereksiz invaziv girişimlerden kaçınılır

- Doğru perine temizliği alışkanlığı kazandırılır. Kadın hastalara, önden arkaya doğru

temizlik yapmaları önerilir. Perirektal (rektum çevresi) komplikasyonların azaltılması

için her defakasyondan sonra uygun perirektal temizlik yapılmalıdır.

- Yeterli ve dengeli beslenmesi sağlanır

Trombositopenik hastaları korumak için;



- Hasta diş eti kanamaları, burun ve retina kanamaları yönünden gözlenir, idrar ve

gaitada kanama araştırılır

- Hasta travmalardan korunur

- Gereksiz invaziv girişimlerden kaçınılır, İ.M. yolla ilaç uygulanmaz

- Konstipasyon önlenir, gerekirse laksatifler verilir

- Mümkünse aspirin içeren ilaçları ve trombosit fonksiyonlarını engelleyen ilaçları

vermekten kaçınılır

- Ağız bakımı için yumuşak diş fırçası önerilir

- Traş için jilet yerine traj makinası kullanması önerilir

Ağrının giderilmesi, hareket ve dinlenmenin sağlanması

- Lösemide stomatit hastayı son derece rahatsız eder. Bunun için hastanın ağız bakım

sayısı ve sıklığı arttırılır. Gerekirse ağrı kontrolü için analjezikler verilebilir.

- Hastanın tolere edebileceği miktarda aktivitede bulunması sağlanır, aktivite ve

dinlenme periyotları planlanır.

- Kemoterapi evresinde komplikasyonlar nedeniyle hastada uyku sorunu olabilir.

Hastanın ilaç saatleri hastanın uyuduğu saate ile örtüşmemesine dikkat eder. Böylece

hasta bölünmeden birkaç saat uyuyabilir ve az da olsa dinlenmiş olur.

Sıvı elektrolit dengesin sağlanması

- Kanama, ateş, yetersiz ya da aşırı sıvı replasman tedavisi hastanın sıvı durumunu

değiştirebilir. Aynı şekilde tekrarlayıcı diyare, kusma ve uzun süre antimikrobiyal

ajanların kullanılması önemli elektrolit defisitine neden olabilir. Hastanın aldığı ve

çıkardığı sıvı miktarının ölçülmesi ve günlük kilo kontrolü yapılması gereklidir.



- Hemşire hastayı dehidratasyon ve sıvı yüklenmesi belirtileri yönünden izleyip

değerlendirilmelidir. Laboratuvar test sonuçları, özellikle elektrolitler, kan üre nitrojeni

(BUN), kreatinin ve hematokrit izlenir ve bir önceki sonuçlarla karşılaştırılarak

değerlendirme yapılır. Genelllikle elektrolit (özellikle potasyum ve magnezyum)

replasmanı gerekmektedir.

Beslenmenin sağlanması

- Stomatit ile ilgili olarak ağrı ve rahatsızlık sonucu, hastanın aldığı gıda miktarı azalır.

Hastanın daha rahat yiyebilmesi için ağızdaki bu rahatsızlığın hafifletilmesi/giderilmesi

gerekir. Yemeklerden önce (açıklandığı gibi) ağız bakımı ve analjezik verilir.

Gerektiğinde oral analjezik kullanılır.

- Kemoterapinin yan etkisi olarak görülen bulantı kusmalara karşı antiemetikler verilir.

Hastanın öğünleri sık ve az miktarda olmalı ve gıdaları yumuşak olmalıdır.

- Hastanın diyeti bol proteinli ve vitaminli olarak düzenlenir. Hastaya soyulmamış

meyve ve çiğ sebze verilmemelidir.

- Gerektiğinde hastaya beslenme desteği sağlanmalıdır (TPN gibi).

Anksiyetenin giderilmesi

- Lösemi tanısı bir hasta için son derece korkutucu olabilir. Bu nedenle hemşire hastanın

hastalığı ve tedavisi hakkında hastaya ve ailesine açıklayıcı bilgi vermeli ve mümkün

olduğunca anksiyeteyi azaltmalıdır.

- Hemşire, hastaya zaman ayırmalı, anksiyete ve üzüntüsünü paylaşmalı, psikolojik

yardıma ihtiyaç duyulduğunda psikolog yardımı sağlanmalıdır.

Beden bilincinin sağlanması



- Kemoterapinin yan etkilerinden biri de saç dökülmesi (alopesi) olasılığıdır. Hasta bu

konuda bilgilendirilir. Saç dökülmesinin geçici olduğu, tedavi sonrası yeniden saçların

çıkacağı anlatılır. Bu dönemde, saç dökülmesini göstermeyecek bone, peruk v.b. şeyler

kullanması önerilir.

1.3.Multiple Miyelom

Tanım: Multiple miyelom, plazma hücrelerin olgunlaşmış şekli olan B

lenfositlerinin malign hastalığıdır. Plazma hücreleri immünglobilin salgılar ve hümoral

bağışıklıktan sorumludur. Bu hastalarda; yaşam süresi 3-5 yıldır. Ölüm nedeni genellikle

enfeksiyondur.

Belirti ve bulgular

Hastalığın en önde gelen belirtisi ağrıdır. Ağrı özellikle sırt ve kostalarda

belirgindir. Ağrı hareket ile artar, istirahat ile azalır. Hastada kemik ağrıları ve patolojik

kırıklar, böbrek tutulumu, nörolojik bozukluklar, enfeksiyonlara yatkınlık, kan tablosu

değişiklikleri (özellikle anemi), kardiyovasküler komplikasyaonlar ve kemik dışı

dokularda tümör oluşumu görülür.

Tanı iĢlemleri ve bulgular

Kemik iliği aspirasyonu yapılır. Miyelom tanısı için kemik iliğinin %10-20'sipin

plazma hücrelerinin oluşturması kriteri vardır. İdrarda Bence Jones proteini olması

miyelom tanısını destekleyen majör kriterdir. Kemik grafisinde kemik lezyonları araştırı-

lır. Genelde çok sayıda osteolitik kemik lezyonları görülür, genellikle kemik



demineralizasyon (oste-oporoz) yaygındır. Kan incelemeleri yapılır. Serum kalsiyum

düzeyine bakılır.

Tedavi

Multiple miyelomun tedavisi yoktur. Semptomatik tedavi ile hastanın

rahatlatılması sağlanır. Tümör kitlesinin küçültülmesi için kemoterapi ve radyoterapi

uygulanır. Ağrı kontrolü için ağrı kesici analjezikler verilir. Enfeksiyonların erken

tanımlanıp tedavi edilmesi çok önemlidir. Kemik iliği transplantasyonu ile beraber yoğun

kemoterapi, genç hastaların az bir kısmında başarılı olmuştur.

Olası HemĢirelik Tanıları

Enfeksiyon Riski

Travma Riski

Aktivite Intoleransı

Ağrı


- Bu hastalarda ağrı kontrolü çok önemlidir. Genelde analjezik ilaçlar verilir.

- Hastalarda osteoporoz ve kalsiyum kaybı, hiperkalsiüri, böbrek taşları ve böbrek

harabiyitine yol açabilir. Bu nedenle hastanın hareket etmesinin desteklenmesi ve bol

sıvı alması gereklidir.

- Hastalar sırt ağrısı ve düşmekten korktukları için hareket etmekten kaçınır. Ortopedik

sırt destekleri hem hastanın güvenliğini sağlar hem de ağrının azalmasına yardımcı olur.

- Hastalara beş kilodan fazla ağırlık kaldırmamaları önerilir ve beden mekanikleri

hakkında eğitim yapılır.



- Antikor yapımı bozukluğu olduğundan, enfeksiyonlar (özellikle bakteriyel

enfeksiyonlara) yaygındır, hastanın yaşamını tehdit eder boyutta olabilir. Bu nedenle

hasta ve aileye enfeksiyondan korunma önlemleri hakkında bilgi verilir. Enfeksiyon

belirtileri görüldüğünde doktoruna haber vermesi önemle vurgulanır.

1.4.Lenfomalar

Lenfomalar, kaynağını lenfoid dokudan alan hücrelerin kanserleridir. Bu tümörler

genellikle lenf bezlerinde başlar ancak dalak, gastrointestinal sistem, karaciğer ve kemik

iliğindede gelişebilir. Lenfomalar iki gruba ayrılır;

Hodgkin's hastalığı (Hodgkin Lenfoması)

Hodgkin dışı lenfomalar (Non Hodgkin Lenfoma)

1.5.Hodgkin's Hastalığı

Hodgkin's hastalığı ilk kez makroskopik olarak 1832'de Hodgkin tarafından

tanımlandığından bu isim verilmiştir. Hodgkin's hastalığının nedeni bilinmemekle

birlikte %20'si Ebstein-Barr virisü enfeksiyonundan kaynaklanmaktadır.

Hodgkin's hastalığı genellikle önce boyundaki lenf bezlerinden başlar ve tüm

vücuda yayılır (örn; karaciğer, dalak, tonsiller, mide duvarı ve kemik iliği). Hodgkin

hastalığı genç erişkinlerde 20-40 yaşlar arasında görülür. Erkeklerde kadınlardan iki katı

kadar fazla görülür.

Belirti ve bulgular



Hodgkin's hastalığı genellikle en sık boyunda olmak üzere lenf bezlerinin

büyümesiyle ortaya çıkar. Tutulan lenf bezi lastik kıvamındadır. Inguinal ya da ilyak

nodların ve dalağın tutulumu daha azdır. Kaşıntı ve diğer organlara ilişkin semptomlar

görülür. Bu semptomların nedeni, büyüyen tümörün organlara olan basıncı ile ilgilidir.

Örneğin; öksürük ve pulmoner efüzyon (pulmoner infiltrasyondan), sarılık (karaciğerin

etkilenmesi ya da safra yolunun tıkanmasından), abdominal ağrı (splenomegali ya da

retroperitoneal adonepa-tiden) ya da iskelet kemiklerinin etkilenmesinden kaynaklanır.

Hastaların yaklaşık üçte birinde ateş, gece terlemesi ve kilo kaybı gibi (B

semptomları) sistematik semptomlar görülür. Hodgkin's hastalığında hücresel bağışıklık

defekti olduğundan, hastalarda çeşitli viral ve mantar enfeksiyonları görülmektedir.

Tanı iĢlemleri

Tanı lenf bezi biyopsisi ile konur. Reed Sternberg hücresinin varlığı Hodgkin's

hastalığı tanısını kesinleştirir.

Daha sonra hastalığın yayılımını ve uygun tedaviyi saptamak için evrelendirme

yapılır. Hodgkin hastalığı klinik olarak 4 evrede incelenmektedir.

1. Evre: Bir bölgede bir ya da birkaç büyümüş lenf düğümü vardır.

2. Evre: Birden fazla bölgede lenf düğümleri vardır. Fakat bu düğümlerin hepsi

diyafragmanın bir tarafındadır.

3. Evre: Birden fazla bölgede lenf düğümü vardır. Fakat bu düğümler

diyafragmanın hem alt, hem de üst tarafındadır.

4. Evre: Hastalık diğer organlara da yayılmıştır.



Bu evreler ayrıca sistemik belirtiler adı verilen; ateş, terleme, kaşıntı, iştahsızlık,

zayıflama olup olmadığına göre A ve B olarak iki alt gruba ayrılır. Sistemik belirtiler

yoksa A, varsa B alt grubundan söz edilir. Örneğin; 1A, 2B gibi.

Tedavi

Hastalığın evresine göre tedavi uygulanır. 1. ve 2. evrede hastalara sadece

radyoterapi önerilir. 2. ve 3. evredeki hastalara bazı hastalarda lenf düğümünde özellikle

mediastinumda önemli büyüme olduğunda, düğümü küçültücü tedavi olarak, önce

kemoterapi ve sonra radyoterapi yapılmaktadır. Hastalığın ilerlediği 3. ve 4. evrede

kemoterapi tedavisi uygulanır. Kemoterapinin ani yan etkileri, bulantı, kusma ve kemik

iliği baskılanması görülebilir. Antiemetik ajanlar ve miyeloid büyüme faktörleri (G-CSF)

kullanılması ile büyük ölçüde azaltılmaktadır. Kan transfüzyonu ve antibiyotik uygu-

laması, hastalığın neden olduğu anemi ve enfeksiyonu tedavi için kullanılır. Hodgkin

hastalığının tekrarı kombine kemoterapi ile tedavi edilebilir. Son zamanlarda kemik iliği

transplantasyonu kullanılmaktadır

Prognoz

Günümüzde hastalığın prognozu çok iyidir. Genelde hastaların %80’ninde ve

tanımla sırasında ileri evre hastalığı olanların yaklaşık üçte ikisinde şifa

sağlanabilmektedir.

Hodgkin DıĢı Lenfoma (Non-Hodgkin's Lenfoma)

Hodgkin dışı lenfomalar, lenfoid kökenli malign bir hücrenin (genelde T veya B

hücresi) monoklonal çoğalması sonucu gelişir.

Etiyolojik neden bilinmemekle beraber immunosupresyon tedavisinden (örneğin;

HIV enfeksiyonu, organ transplantasyonu) kaynaklanan lenfomalarda (Ebstein-Barr



virüsü) virüsler sorumlu tutulmaktadır. Bu hastalıkta prognoz, tiplerine göre farklılık

gösterir. En uzun yaşam süresi, lokalize lenfomalarda 10 yıldan fazladır.

Belirti ve bulgular

Hastalığın erken evrelerinde belirti çok az ya da hiç yoktur. Hastalık ilerleyince

semptomlar görülür ve en son evrede hastalığın tanısı koyulur. Bir veya daha fazla

periferal lenf bezi bölgesinde asimetrirk, ağrısız, sert, lastik kıvamında lenf nodü

büyümesi görülür. Ateş, gece terlemesi, kaşıntı, hepatosplenomegali, deri ve kemik

lezyonları görülür.

Tanı iĢlemleri

Hastalığın tanısı; tutulan lenfoid dokularda Reeed-Stenberg hücrelerinin

saptanmasıyla konur. Tanıda kullanılan yöntemler; anamnez, fizik muayene, rutin

laboratuar testleri, görüntüleme yöntemleri, kemik iliği biyopsisi, intraabdominal lenf

adenopatiler ve karaciğer biyopsilerini içermektedir.

Evreler Hodgkin hastalığına çok benzer. Yalnız Hodgkin dışı lenfomalar daha

çok ileri evrede hastalıkla kendini gösterir.

Tedavi

Genelde tedavi şekli, hastalığın evresine göre kemoterapi ve radyoterapi

uygulanmaktadır. Yavaş seyirli lenfomalarda; sistemik kemoterapi, radyasyon tedavisi

(özellikle evre1-2’de), interferon, fludarabine, immünolojik ajanlar, hemapoietik kök

hücre transplantasyonu kullanılır. Hızlı seyirli lenfomalarda; sistemik kemoterapi,

radyasyon tedavisi, hemapoietik kök hücre transplantasyonu kullanılır.

Lenfomalarda HemĢirelik Bakımı



Tedavi için kullanılan, kemoterapi ve radyoterapi erken ve geç dönmede çeşitli

komplikasyonlara neden olmaktadır. Uygulanan bakımda, genellikle bu

komplikasyonlara yöneliktir.

- Bu hastalarda enfeksiyon riski sadece kemik iliği baskılanması nedeniyle değil,

hastalığın bizzat kendisinden kaynaklanan immün yanıt defekti nedeniyledir. O nedenle

hastalara enfeksiyondan korunma yöntemleri; enfeksiyonun belirtileri hakkında bilgi

verilmesi gerekir.

- Nötropenik ateş takibi yapılır, hastaya ağız bakımı verilir,

- Antiemetik tedavi planı sağlanır ve uygulanır

- Beslenme düzenlenir ve takip edilir,

- Ağrı takibi yapılır ve gerekli tadavi planlaması sağlanıp uygulanır

- Hastaya ve ailesine tedavi süresince psikolojik destek verilir.

2- Kanama bozuklukları

2.1.Kanama Bozuklukları

Normal hemostatik mekanizmalar damar endoteli, trombositler ve pıhtılaşma

faktörlerinden oluşmaktadır. Kanamaya eğilim artışı trombosit, koagülasyon ya da damar

bozukluğu nedeni ile ortaya çıkar.

2.2.Ġdiyopatik trombositopenik purpura (ITP)

Tanım: Trombositlere karşı antikor gelişmesi ve bunun sonucunda trombositlerin

başta dalak ve daha az da karaciğerde olmak üzere fagosite edilmesiyle karakterize

otoümmin bir hastalıktır.

ITP her yaşta görülmesine karşın, çocuklarda ve genç kadınlarda daha çok

görülmektedir. İTP'nin akut ve kronik olmak üzere iki şekli vardır. Akut ITP çocuklarda



daha sık görülür. Kronik ITP trombositopeninin diğer nedenleri elimine edildikten sonra

tanılanmaktadır.

Belirti ve bulgular

Birçok hastada belirti ve bulgu yoktur ve trombositopeni tesadüfen saptanır.

Hastalığın genel semptomları kolaylıkla berelenme, çürüklerin olması, mensturasyonda

fazla kan kaybı, ekimoz, mukoza kanaması ve epistaksis görülür.

Tanı iĢlemleri

Trombosit sayısı belirgin düzeyde azalmıştır, ortalama tarombaoit hacmi

artmıştır. Periferik kan yaymasında dev trombositler görülebilir.

Tedavi

ITP klinik seyri hastalığın başlama yaşına göre değişiklik gösterir. Çocukluk

yaşında görülen ITP spesifik tedavi yapılsın, yapılmasın birkaç hafta içinde

iyileşmektedir.

Tedavide ilk seçenek oral steroiddir, fakat cevap oranı düşüktür. Splenektomi en

etkin tedavidir. Splenektomiye rezistans olgularda immünsüpresif tedavi uygulanır.

ITP tedavisinde kullanılan diğer seçenek kemoterapidir. Bu amaçla; vincristin,

azathioprin, siklofosfamid, danazol ve kolşisindir. Vincristin makrofajlardaki reseptörleri

bloke ederek trombosit yıkımını önler. ITP tedavisinde yeni bir yaklaşım olan anti-D, Rh

(D)-pozitif olanlarda kullanılmaktadır. Bu yöntem çocuklarda çok daha etkilidir.

Erişkinlerde en azından splenektomi yapılıncaya kadar zaman kazanılmaktadır.

Trombosit sayısı çok düşse bile trombosit transfüzyonundan kaçınılmaktadır.

Çünkü transfüzyon yoluyla verilen trombositler, trombosit karşıtı olan antikorlara



bağlanarak yıkıma uğramaktadır. Bu nedenle trombosit sayısı, trombosit

transfüzyonundan sonra düşer.


- Hemşire belli aralıklarla idrar, dışkı, deri ve mukoz membranları kanama açısından

kontrol eder

- Hastanın rutin yaşam bulguları izlenir.

- Kanamayı uyarmaması için kas içi enjeksiyon ve rektal ilaç uygulaması yapılmaz.

- muköz membranlar ve deri bütünlüğünü sağlamak amacıyla vücut hijyeni sağlanır

- Kabız olmaması için diyeti hakkında bilgi verilir.

- Sert diş fırçası yerine yumuşak kılları olan diş fırçası kullanılması, diş aralarını iplik ile

temizlememesi önerilir

- Erkeklerin traş olurken jilet ile traş olmamaları, elektrikli traş makinası kullanmaları

önerilir.

- Hastaya kendisini travmalardan koruması, sık sık trombosit sayımı yaptırması, tedavisi

dışında doktoruna sormadan ilaç almaması öğütlenir.

Hemofili A (Klasik Hemofili)

Hemofili A faktör Vlll'de (antihemofilitik faktör) işlevsel bir bozukluktan

kaynaklanır ve erkeklerde görülür.

Belirti ve bulgular

Hastalığın ciddiyeti plazma faktör VIII düzeyi ile orantılıdır. Faktör VIII düzeyi

düşük olduğunda travma sonucu veya kendiliğinden kanamalar meydana gelir. Diş

çekimi, sünnet sonrası kanamalarda tanı konur. Ağır hemofiliklerde faktör düzeyi çok

düşer, normalin %1 'inden daha azdır ve spontan hemartroz (eklem arasına kanama) kas



içinde hematom, intrakraniyal, ekstra kraniyal kanama (her ikisi'de çok tehlikedilir)

epistaksis, dişeti kanaması, hematüri gibi şiddetli ve tekrarlayan kanamalar görülür.

Tekrarlayan hemartrozlar hareket kısıtlamasına, ağrıya ve eklemlerde kontraktürlere

neden olur. Hastaların bazıları erştin yaşa ulaşıncaya kadar sakat kalmaktadır.

Hemotomlar, periferik sinir basısı sonucu ağrı gelişmesine neden olur. Ameliyat sonrası

kanamalar öldürücü olabilir.

Tanı iĢlemleri

Laboratuvar bulgularında; aktive edilmiş protrombin zamanı (aPTT) uzar,

protrombin zamanı (PT) normal, trombin zamanı (TT) normal, kanama zamanı normal

fakat faktör VIII düzeyi düşüktür.

Tedavi

Hafif hemofili olgularının tedavisinde Desmopressin (DDVAP) damar

endotelinden endojen, orta ve ciddi düzeyde hemofilide faktör VIII konsantresi

uygulanmaktadır. Ameliyat vb. invaziv girişimlerden önce de replasman tedavisi

yapılması öngörülmektedir.

Prognoz

Günümüzde uygulanan tedavi yöntemleri ile normal yaşam süresi

sağlanabilmektedir.

Hemofili B



Hemofili B cinsiyet kromozumuna bağlı bir bozukluktur ve faktör IX

eksikliğinden kaynaklanır.

Belirtiler

Hemofili A'ya benzer belirtiler izlenir.

Tanı iĢlemleri

Hemofili laboratuvar bulguları; aPTT uzamıştır, PTT ve TT ile kanama zamanı

normaldir. Faktör IX düşüktür.

Tedavi

Faktör IX konsantrasyonları kullanılır.

Prognoz

Günümüzde uygulanan tedavilerle normal bir yaşam süresi sağlanır.

Hemofilide HemĢirelik Bakımı

Hemofili tanısı genellikle çocukluk çağında koyulur. Bu nedenle bu çocukların

hastalığın getirdiği risk ve kısıtlamalar ile başedebilmesi için yakın desteğe

gereksinimleri vardır. Ancak bu çocukların kendi sorumluluklarını almaları ve kendine

yeterli hale gelmeleri ve hastalıkları ile sağlıklı bir biçimde yaşamlarını sürmeleri için

eğitime gereksinimleri vardır.

- Hasta ve aile bireylerine, aspirin ve diğer antitrombotik ilaçları kullanmaları, kas içi

enjeksiyonu yaptırmamaları, alkol almamaları gerektiği konusunda bilgi verilir.

- Diş çektireceklerinde, hekime durumları hakkında bilgi vermeleri gerektiği açıklanır.

- Diş çekilmesi kanamalara neden olacağından, önlem olarak ağız sağlığına özen

göstermelerinin önemi anlatılır.

- Hastalara yanlarında hemofili tanısı olduğunu belirten kimlik taşımaları önerilir.



- Burun kanamalarında tampon kullanılarak basınç uygulanmaması, uygulandığında

kanamanın tekrar devam edeceği anlatılır.

- Kanama sırasında hastaların yakından izlenmesi gerekir. Ameliyat sonrası insizyon yeri

sık sık kontrol edilir, yaşam bulguları izlenir.

- Eklemlerdeki hemotom nedeniyle hastalar ağrıdan yakınır ve sıcak uygulamanın

rahatlık sağladığını ifade ederler. Ancak sıcak uygulama kanamaya neden

olabileceğinden soğuk uygulama yapmaları gerektiği hasta ve yakınlarına anlatılır.

2.4.Edinsel Koagulasyon Bozuklukları

Karaciğer hastalıkları

Faktör VIII dışında, diğer pıhtılaşma faktörlerinin çoğu karaciğerde sentezlenir.

Siroz, tümör, hepatit gibi hastalıklara bağlı olarak karaciğer fonksiyonlarının bozulması

sonucu hemostaz ve koagülasyonu sürdürmek için gerekli olan bu faktörler

sentezlenemez.

Bazı ilaçlar (salisilatlar) karaciğerde vitamin K'ya bağlı koagulasyon faktörlerinin

biyosentezini antegonize edebilir. Ayrıca annedeki vit-K eksikliği, malabsorbsiyon

sendromu, bağırsaklarda sterilizasyona neden olan antibiyotikler, K-vit'ne bağlı

koagulasyon faktörlerinde azalmaya neden olur.

Antikoagulan tedavisi komplikasyonları



Antikoagülanlar, trombozu önlemede veya tedavi etmede kullanılırlar. Bu ilaçlar

kanamaya neden olabilir. Özellikle fazla miktarda heparin vb. antlkoagulan verildiğinde

kanama görülebilir. Çok aşırı kanama olduğunda K-vit verilir.

2.5.Dissemine intravasküler koagulasyon (DĠK)

DİK, bir hastalık olmayıp, alta yatan başka bir ciddi hastalığın belirtisidir. DİK

yaşamı tehdit eden ciddi bir durumdur.

Etiyoloji ve patofizyoloji

DIK'te normal hemostatik mekanizma bozulur. Ağır enfeksiyon, obstetrik aciller,

yaygın travma gibi bir çok durumda dolaşıma katılan doku faktörü, endotoksin gibi

maddeler veya yaygın endotel hasarı nedeni ile hemostatik sistem uygunsuz aktive olur.

Sonuçta küçük damarlarda trombüsler oluşur, tromboz ve iskemi belirtileri ortaya çıkar.

Bir yandan kontrolsüz trombüsler oluşurken, doğal olarak fibrinolitik sistemde aktive

olur. Zamanla koagülasyon faktörleri ve trombozitlerin azalması ve fibrinoliz nedeniyle

başta cilt ve mukoz membranlarda olmak üzere kanamalar başlar.

Tanı iĢlemleri

Trombosit sayısı düşüktür. PTT, aPTT ve TT uzamıştır. Fibrinojen; düşük, fibrin

yıkım ürünleri (D-dimer) yükselmiştir.

Periferik yaymada mikroanjiyopatik hemolize bağlı parçalanmış eritrositler

görülür.

Belirti ve bulgular

DİK tanısı olan hastada, mukoz membranlarda, damardan iğne yapılan bölgede,

gastrointestinal ya da üriner sistemde kanama olabilir. Kanama sıklıkla deri içine ya da

yakın zamanda kullanılmış girişim yerinde olabilir. Bu kanamalar çok az olabildiği gibi,



her taraftan bol miktarda olabilir. Bu nedenle de birçok organda, mikro ya da mak-ro

trombozlar ya da kanamalar nedeniyle fonksiyon bozuklukları görülür. Örneğin; böbrek

yetmezliği, pulmoner ve multifaktoral merkezi sinir sistemi infarktüsleri olabilir. Bu

nedenle de hastalığın belirti ve bulguları etkilenen organa bağlıdır.

Tedavi

DİK'in temel tedavisi altta yatan hastalığın tedavisidir. Bunun dışında destek

tedavisi yapılır (trombosit, taze plazma, eritrosit, antitrombin III, heparin gibi).

Prognoz

Ciddi DİK'te mortalité %80 civarındadır ve genellikle altta yatan hastalıktan

dolayıdır.

Olası HemĢirelik Tanıları

Sıvı Volüm Eksikliği Riski

Cilt Bütünlüğünün Bozulması Riski

Sıvı Volüm Fazlalığı Riski

Doku Perfüzyonunda Azalma Riski

Kardiyakoutput’da azalma

Ağrı

Anksiyete


Hemşireler, DİK riski olan hastaları yakından izlemelidirler. Sepsis ve

promiyelotik lösemi DİK'in en sık nedenidir. O nedenle bu hastaların kanama ya da

trombüs yönünden izlenmeleri önemlidir.



- açık ve gizli kanamaların erken saptanması çok önemlidir. Bu nedenle hastalar kanama

ve trombüs yönünden yakından gözlemlenmelidir.

- Cilt kanama belirtileri yönünden değerlendirilmelidir.

- Basınç bölgelerine cilt bakımı yapılmalıdır.

- Enjeksiyondan sonra ilk bir saat içinde her 15 dk da bir iğne giriş bölgesi hematom

yönünden kontrol edilmelidir.

- Enjeksiyon yapılmış ise enjeksiyon bölgesine 5-10 dk basınç uygulanmalıdır.

- Gerekliyse hekim istemine göre kan ürünleri verilmelidir.

Antikoagülan tedavi

Antikoagülan tedavi fibrin pıhtısının oluşmasını geciktirerek ikincil hemostazi

etkiler.

Heparin tedavisi

Heparin antitrombin III’e bağlanarak, başlıca trombin, IXa ve Xa koagülasyon

faktörlerini inaktive ederek antikoagülan etkisini gösterir. Klinik olarak, arteryel ve

tromboembolizmin korunması ve tedavisinde kullanılmaktadır. İzlenmesi aPTT ile

yapılır. Tromboz tedavisinde İV bolusu takiben sürekli infüzyon ile; proflaktik tedavide

ise subkütan olarak günde 2-3 kez uygulanır. Heparin tedavisinin en önemli

komplikasyonu kanamadır.

Düşük molekül ağırlıklı heparinler (DMAH):

Heparinin anti Xa ve anti IIa oranını 2-4 kat artıran fraksiyone deriveleridir.

Heparine göre kanama yan etkileri daha azdır, yarı ömürleri uzundur, sc kullanıldıkları

için hospitalizasyon her zaman gerekmez.

Warfarin (Coumadin)



Vitamin K’ya bağlı pıhtılaşma faktörlerini inhibe ederek etki gösterir. Coumadin

tedavisi alan hastaların izlenmesi çok önemlidir. Çünkü birçok ilaçtan etkilenir. En

önemli yan etkisi kanamadır.

Trombolitik tedavi

Antikoagülasyonun tersine, trombolitikler bir pıhtı oluştuktan sonra onu eritme

özelliğine sahiptir. Trombolitikler primer olarak miyokart infarktüsünde kullanılır. Derin

ven ve trombozlu hastalarda, trombolitik tedavi uzun dönemde yararlı olmamakla

birlikte, artmış kısa dönem pıhtı eritmesi ile ilgilidir. Trombolitiklerde kanama riski,

heparin antikoagülasyonundan daha yüksek değildir.

2.6. HemĢirelik Bakımı

Trombotik sorunu olan hastalar dolaşımı etkileyerek staz oluşmasını sağlayan

aktivitelerden kaçınmalıdır (örn; immobilazyon ve ayak ayak üstüne atarak

oturma).

Sık sık egzersiz yapmalı, hareketli olmalıdır (özellikle araba, otobüs ve uçak ile

uzun yolculuklar sırasında).

Trombofili tanısı olan bireylerin, trombozis riskini artıran risk faktörlerinden

sakınmalıdır. Örneğin, sigara içme gibi.

Trombotik sorunu olan hastalar hastaneye yatırıldığında kapsamlı değerlendiril-

mesi yapılır, sağlık öyküsü alınır.



Derin ven trombozu ve pulmoner emboliye ilişkin ön belirtiler yönünden sık sık

değerlendirilir. Hastaların hareketsiz kalmamaları sağlanır. Stazı önlemek için

elastik çorap giydirilir. Genelde bu hastalara proflaktik antikoagülan tedavisi

uygulanmaktadır.

ÖZET

Kan kardiyovasküler sistem içerisinde dolaşan ve çok hücreli organizmalarda

birçok yaşamsal fonksiyonu yerine getiren vücudumuzun hayati sıvısıdır. Hematolojik

sistem, kanın yapıldığı, kemik iliği ve retiküloendotel (RES) sistemden oluşur.

Normalde kan elemanlarının yapımı ve yıkımı sürekli bir denge içindedir. Kanın şekilli

elemanlarının büyük bir kısmının yaşam süresi çok kısa olduğundan ve beden hüc-

relerinin beslenmesinin devamlılığının sağlanabilmesi için bu hücrelerin devamlı

yenilenmeleri gerekir. Bu sürece "hemotopoezis-kan yapımı" denir. Kan çeşitli şekilli

elemanlar ve plazmadan oluşur. Kanın şekilli kısmı üç ana hücresel (eritrositler,

lökositler ve trombositler) elemandan oluşan kısmıdır ve total kan volümünün %40-

%45'ini oluşturur (Tablo 1). Plazma kanın %55'i kadarını oluşturur.Bu sisteme ait

görülen hastalıkların tanımları, belirti ve bulguları, etyolojileri, tanı yöntemleri ve olası

hemşirelik tanıları ve girişimleri verilmiştir.Bu bilgiler doğrultusunda hemşire

hastalarıyla ilgili veri toplamalı, senteszlemeli ve gerekli hemşirelik bakımını vermelidir,



DEĞERLENDĠRME SORULARI

1) Aşağıdakilerden hangisi miyeloid kök hücrelerinin mutasyonundan kaynaklanan

lösemi tipidir?

a) Akut Miyeloid Lösemi (AML)

b) Akut Lenfositik Lösemi (ALL)

c) Kronik Miyeloid Lösemi (AML)

d) Kronik Lenfositik Lösemi (ALL)

e) Multiple myelom

2) Kemoterapinin yan etkisi olarak görülen bulantı kusmalara karşı yapılması gerekli

hemşirelik bakımında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Antiemetikler verilir

b) Az sık aralarla beslenmelidir

c) Yağlı acılı yiyecekler verilmelidir

d) Hastanın diyeti bol proteinli ve vitaminli olarak düzenlenir.

e) Gerektiğinde hastaya beslenme desteği sağlanmalıdır (TPN gibi).

3) Aşağıdakilerden hangisi lösemili hastada enfeksiyon riskinin önlenmesinde yapılacak

hemşirelik bakımı için doğrudur?

a) Koruyucu izolasyon önlemleri alınmalıdır

b) Sadece antibiyotik tedavisi yeterli

c) Bol egzersiz yaptırılır

d) Travmalardan korunur

e) Bol bol çiğ sebze ve meyve yedirilir.

4) Aşağıdakilerden hangisi trombotik sorunu olan hastaların eğitiminde yer almalıdır?

a) Sık sık egzersiz yapmalı, hareketli olmalıdır (özellikle araba, otobüs ve uçak ile

uzun yolculuklar sırasında).

b) Hareket etmekten sakınılmalıdır

c) Demir tedavisi yapılmalıdır

d) Cerrahi hiçbir müdahale yapılmamalıdır

e) Hiçbiri

5) Aşağıdakilerden hangisi nötropeni tanısı için doğrudur?

a) Nötrofillerin sayısının 1500-2000 mm3’den az olmasına

b) Nötrofillerin sayısının 2000-3000 mm3’den fazla olmasına

c) Nötrofillerin sayısının 3000-4000 mm3’den az olmasına

d) Trombosit sayısının 1500-2000 mm3’den az olmasına

e) Eritrosit sayısının 1500-2000 mm3’den az olmasına

CEVAP ANAHTARI

1. C

2. C



3. A

4. A

5. A

YARARLANILAN KAYNAKLAR

1. Akbayrak N, İlhan ES, Ançel G, Albayrak A. Hemşirelik Bakım

Planları(Dahiliye-Cerrahi Hemşireliği ve Psiko-sosyal Boyut). Alter Yayıncılık,

Ankara Nisan 2007.

2. Akdemir N, Birol L. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. Sistem Ofset, Ankara

2005.

3. Balcı N, Balcı M, Sargut K ve ark. Onkolojik hastalıklar ve hemşirelik bakımı el

kitabı. Mavi Ambalaj, Ankara 2005.

4. Braunwald E, Faucı AS, Kasper DL, Hauser SL, Longo DL, Jameson JL.

Harrison İç Hastalıkları Prensipleri. Çeviri Ed: Sağlıker Y. Nobel Tıp Kitabevleri,

2004.

5. Dırksen R, Lewıs M, Heıtkemper M. İç ve cerrahi hastalıkların bakımında klinik

rehber. Çeviri Ed: Tüzer T. Damla Matbaacılık, Ankara 2007.

6. Durna Z. İç Hastalıkları Hemşireliği Uygulama Rehberi. Cinius yayınları,

İstanbul 2009.

7. Guyton AC, Hall JE. Tıbbi Fizyoloji.. Nobel Matbaacılık, Ankara 2007

8. GÜLER ÖZ

9. Güler V, Armağan E. Kan transfüzyonu komplikasyonları. Sted, 12(11) 2003

10. İÇ HASTALIKLARI KİTABI

11. Karadakovan A, Aslan FE. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Nobel

Kitabevi, Adana 2010.

12. Karadeniz G. İç Hastalıkları Hemşireliğinde Teoriden Uygulamaya Temel

Yaklaşımlar. Göktuğ Yayıncılık, Ankara 2008.

13. Lewis SM, Heitkemper MM, Dirksen SR. Medical-Surgical Nursing. 6th edition.

Mosby, Philadelphia 2004.

14. Özarslan E, Delibaşı T. Dahiliye. Afşar Matbaacılık, Ankara 2009.

Documents

HEMġĠRELĠK Bu üniteyi çalıútıktan sonra; BAKIM VE...sistem ve cilt genel ekzojen kaynaktır) enfeksiyonlara yakalanma riski artar. Enfeksiyon ... Akut miyeloid lösemi, olgunlamamı