HİSSE SENETLERİNİN ANALİZİ

TEMEL ANALİZ

• Temel analizin amacı, hisse senedinin gerçek değerini, bu yatırımı etkilediği düşünülen temel etmenlerden yararlanarak bulmak ve bulunan bu değerle piyasa değerini karşılaştırarak yatırım kararı almak ya da almamaktır. Temel analizin sonucunda hesaplanan değer, piyasa değerinden çok ise, hisse senedi satın alınır; hesaplanan değer, piyasa değerinden az ise hisse senedi satın alınmaz ya da elde tutuluyorsa satılır.

Temel Analiz 3 Aşamada Yapılır

• Global Analiz ve Ekonomi Analizi

• Sektör Analizi

• Firma Analizi

GLOBAL ANALİZ

• Ülkeler arasında ticaret hacminin artması, iletişim ve teknolojik gelişmeler, finansal liberalizasyon, ürün ve fon transferinin kolaylaşması, çok uluslu işletmelerin artış göstermesi, globalleşme ve bölgeselleşmenin önemli hale gelmesi dünyayı her geçen yıl daha da küçültmektedir. Bunun sonucu olarak da ülkelerin birbirlerine olan bağımlığı artmaktadır. Öte yandan gelişmiş ülkelerin dünya pazarlarına hakim olması, bu ülkelerin etkinliğini artırmaktadır.

• Globalleşme ve bölgeselleşme ile birlikte, bir ülkede yaşanan bir gelişme domino etkisi yaparak diğer ülkeleri de etkisi altına almaktadır. Örneğin, Arjantin’de yaşanan bir kriz, önce bölge ülkelerini, daha sonra dünyadaki diğer ülkeleri de etkilemektedir. Herhangi bir ülkede yaşanan bir savaş başta bölge ülkeleri olmak üzere, bir çok ülke ekonomisini tehdit edebilmektedir.

• Dünya ekonomisinin ve özellikle sanayileşmiş ülkelerin durumu, Türkiye ekonomisini çok değişik kanallardan etkiler. Dünya ekonomisindeki canlılık Türkiye’nin mal sattığı pazarların ve ticaret hacminin gelişmesi demektir. İhracat ve turizm gelirleri artırılabilir. Dünya ülkelerindeki durgunluk ise Türkiye ihracatı ve turizm gelirleri açısından olumsuz bir gelişmedir. Durgunluğun yaşandığı ülkelerde, hükümetler ekonomiyi canlandırmak için faiz oranlarını düşük tutarlar. Bu durumda Türkiye, daha düşük faiz oranları ile borçlanma imkanı bulabilir.

• Görüldüğü gibi, temel analiz yaparken, ülkenin genel ekonomik, siyasi koşullarını incelemeye tabi tutmadan önce, Türkiye’yi etkileyebilecek ülkelerin ekonomik, siyasi olaylarını da incelemek gerekmektedir. Çünkü dış alemde yaşanan gelişmelere çok kısa bir zaman içerisinde etkilerini göstermeye başlamaktadır. Yatırımcılar, yatırım kararlarını verirken, dünyadaki gelişmelerin dışında kalmamalı, yatırım kararlarında, bu gelişmelerin etkilerini değerlendirmeye çalışmalıdırlar.

EKONOMİ ANALİZİ

• Hisse Senetlerinin Fiyatlarını Olumlu Yönde Etkileyen Ekonomik Gelişmeler- Ekonominin büyümesi- İşletmelerin satışlarının ve karlarının artması- İstihdam olanaklarının artması- Üretim ve tasarrufların artması- İhracat imkanlarının genişlemesi

Takip Edilmesi Gereken Ekonomik Göstergeler

• Milli Gelir (GSMH)• Yatırımlar• İstihdam• Bütçe Açığı• Faiz Oranları• Enflasyon• Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi• Parasal Göstergeler• Özelleştirme• Psikolojik Faktörler• Diğer Göstergeler

SEKTÖR ANALİZİ

• Genel ekonomi analizi yapıldıktan sonra, yatırım yapılmak istenen işletmenin faaliyette bulunduğu sektör analizi yapılmalıdır. Ekonomi analizi ile sektör analizi birbiriyle yakından ilişkilidir. Ekonomik durumun iyi olduğu dönemlerde, genellikle tüm sektörlerin görünümü de olumludur. Ancak sektörün içinde bulunduğu evreye, dünyadaki gelişmelere bağlı olarak bazı sektörler yatırım yapmaya daha elverişli olabilirken, bazı sektörlere yatırım yapmak ise doğru bir karar olmayabilir.

İŞLETME ANALİZİ

• Son aşamada işletme analizi yapılır. İşletme analizi yapılırken, bir çok faktörün incelenmesi gerekebilir. Örneğin;- Şirketin unvanı, mazisi ve şöhreti- Yöneticilerin yeterlilik ve yetenekleri- Üretim konusu, kapasitesi ve cirosu, ihracat imkanları, üretim, satış ve ihracattaki yıllık artışlar- Rakiplerine kıyasla piyasadaki durumu- Kar dağıtma politikası- İşletmenin uzun vadeli stratejileri ve planları

• İşletme analiz edilirken, mutlaka işletmenin mali tablolarının incelenmesi gerekir. Burada bilinen mali analiz yöntemleri uygulanır:

- Oran analizi

- Karşılaştırmalı tablolar analizi

- Yüzde yöntemi ile analiz

- Trend analizi

- Kaynak-kullanım tablosu analizi

• Dünyanın ve ülkenin genel ekonomik durumu, sektörün yapısı ve işletmenin durumunun analiz edilmesi geçmiş ve güncel durumu ortaya koymak açısından önemlidir. Ancak esas önemli olan, geleceğe yönelik tahminlerde bulunmaktır. Çünkü çoğu kez hisse senedi piyasası yapılan analiz sonuçlarını önceden satın almaktadır. Bu nedenle, yapılan analizler ışığında, geleceğe yönelik isabetli tahminlerin yapılması, yatırımcıların kar potansiyelini artırır.

TEKNİK ANALİZ

• Teknik analiz, işletmenin gelecekteki karlılığından çok, geçmiş fiyat hareketleriyle ilgilenir. Teknik analizciler, geçmiş fiyat ve hacim bilgilerinin geleceğe yönelik fiyat hareketleri hakkında sinyal verdiğine inanırlar. Teknik analizde, yatırımcıların, ekonomik, parasal, politik ve psikolojik tutum ve davranışlarının hisse senedi piyasasının temel trendini belirlediğine inanılır

Teknik Analizin Temel Varsayımları • Piyasa fiyatı yalnızca arz ve talebin karşılıklı etkisiyle belirlenir.• Arz ve talep, akılcı ve akıl dışı pek çok faktör tarafından

etkilenir.• Piyasadaki küçük dalgalanmalar bir kenara bırakılırsa, hisse

senedi fiyatları uzunca dönemler süren belirli trendler izlerler.• Trenddeki değişimler arz ve talepteki kaymalardan dolayı

ortaya çıkar.• Hangi sebepten kaynaklanıyor olursa olsunlar, arz ve talepteki

kaymalar er veya geç, Pazar hareketlerinin kaydedildiği grafikler aracılığıyla tespit edilebilirler.

• Bir takım fiyat hareketleri zaman içinde tekrarlanma eğilimi gösterirler.

Grafikler

• Çizgi Grafik

Çizgi grafiğin özellikleri

• Günlük kapanış fiyatları birleştirilerek çizilir.

• Dikey eksende hisse senedi fiyatları,yatay eksende günler ve zaman yer alır

• Çubuk Grafik

Çubuk Grafiğin Özellikleri

• Çubuk grafikte dikey duran çubuk hisse senedinin gün içinde işlem gördüğü en düşük ve en yüksek fiyat değerlerinin arasında çizilir.

• Dikey çubuğu enine kesen çizgi günün kapanış fiyatını gösterir.

• Çubuk grafiklerin altında,yatırımcılar için önemli bilgi verebilecek ve fiyatların herhangi bir formasyon seyretmesi durumunda bunu teyit edecek,işlem hacimleri çubuklar şeklinde yer alır.

• Nokta ve Şekil Grafiği

Nokta ve Şekil GrafiğiNokta ve Şekil Grafiği• Bu grafik, günlük fiyatların belirlenen sınırları(örneğin

%10 veya %20 gibi) aşacak şekilde değişim göstermesi durumunda kayıt düşülen bir grafik türüdür.

• Fiyatların yükselmesi durumunda (x),düşmesi durumunda ise (o) işareti konur.

• Örneğin fiyatlar dört gün üst üste belirlenen sınırları aşacak şekilde bir yükselme gösteriyorsa,üst üste gelecek şekilde dört çarpı işareti konur.Beşinci gün fiyatlarda düşme olduğunu varsayılsın,son konan “X” işaretinin bir altındaki sıraya denk gelecek şekilde o konur. Düşme devam ettiği sürece “o” lar alta alta dizilir.

• Dolayısıyla grafikte zaman ardışık günler şeklinde değildir.

• Grafikte x ve o işaretlerinin yoğunlaştığı fiyat aralığına Toplanma bölgesiToplanma bölgesi (Congestion area) (Congestion area) denir

• xx işaretlerinin toplanma bölgesinin üzerine doğru hareketi, fiyatların yükseleceğinin

• o işaretlerinin toplanma bölgesinin altına doğru seyri ise fiyatların düşeceğinin işareti olarak kabul edilir.

• Mum Grafikleri

Mum grafik özellikleriMum grafik özellikleri• Mum grafik çubuk grafiğe çok benzer, ancak burada

günün en düşük fiyatı ile en yüksek fiyatı arasındaki mesafe mumu andıran bir dikdörtgen şeklinde çizilir.

• Aslında bu grafik açılış fiyatı ile güne başlayan borsalar için daha uygundur.

• Açılış fiyatı olmayan İMKB gibi borsalarda bunun yerine dünkü kapanış fiyatları kullanılır.

• Dikdörtgenlerin içinin siyah( dolu ) olması arz baskısının yani fiyatların düşme eğilimi içinde olduğunu , beyaz(boş ) olması ise talep baskısını yani fiyatların yükselme eğiliminde olduğunu göstermektedir.

Trendler

Destek ve Dirençler

İşlem Miktarı ve İşlem Hacmi• Sağlıklı bir fiyat hareketinde işlem miktarı yükselirken,

fiyatlar yükselir ve işlem miktarı düşerken fiyatlar düşer. Eğer fiyatlarla işlem miktarı ters yönde gelişiyorsa bu durum piyasadaki trendin zayıfladığına ve bir trend değişimi olacağına işaret olabilir. Fiyatlar düşerken, işlem miktarı artıyorsa, kağıttan çıkış başlamış demektir. Uzun bir düşüşten sonra, fiyatların artmaya başlamasıyla birlikte işlem miktarı da artıyorsa trendin değiştiği ve sağlıklı bir yükselişin başladığı söylenebilir. Fiyatlar belli bir süre yükseldikten sonra düşüşe geçmişse ve işlem miktarı da düşüyorsa, bu düşüşün sürekli olmayacağı ve fiyatların tekrar yükselmeye başlayacağı söylenebilir.

İşlem Hacmi Analizi• İşlem hacmi analizlerinde kullanılan bir

oranda Trin Oranıdır.(Trading İndex)

rinsayıinYükselenlerinhacmiYükselenle

SayıayDüşüşenlerhacmiDüşüşenlerexTradingİraTrinOranı

/

/)(

Trin oranının 1’den büyük olması düşme eğiliminde olan bir piyasayı, 1’den küçük olması ise yükselme eğilimindeOlan bir piyasayı gösterir.Oranın 1’den büyük olması,düşme eğiliminde olan hisse senetleri ortalama hacminin yükselme eğiliminde olanlardandaha fazla,1’den küçük olması da yükselme eğiliminde olan hisse senetlerinin ortalama hacminin düşme eğiliminde olanlardan daha fazla olması demektir

Formasyonlar• Omuz-Baş-Omuz Formasyonu

Simetrik Üçgen Formasyonu

Yükselen Üçgen

Alçalan Üçgen

İkili Dip

İkili Tepe

İNDİKATÖRLER• Hareketli Ortalamalar

Bollinger bandıBollinger bandı• Teknik analizde kullanılan bir diğer gösterge ise,

Bollinger Bandıdır. Bollinger bandı hisse senedi fiyatının belli sınırlar içinde salınım göstermesine izin verirken,bu sınırlar aşıldığı zaman alım ya da satıma geçilen bir yöntemi gösterir.

• Bunun amacı yatırımcıların acele alım satım yapmasını önlemektir.

• Bollinger bandı üst sınıra geldiği zaman,fiyatların aşırı değerlendiği, ve bundan sonra tekrar aşağıya doğru dönmesinin muhtemel olduğu ve satım yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.

• Tersine eğer fiyatlar bandın alt sınırına yaklaşmışsa, fiyatların yeterince düştüğü ve bu noktadan sonra bir destek göstermesinin muhtemel olduğu ve alıma geçilmesinin doğru olacağı şeklinde yorumlanmaktadır.

MACD GÖSTERGESİ (Moving MACD GÖSTERGESİ (Moving Average Convergence DivergenceAverage Convergence Divergence)

• Hareketli ortalamaya yakınlaşma ve uzaklaşma miktarlarını inceleyerek fiyat hareketlerinin yönünü tayin etmeye çalışmaktadır.

• Alım ve satım sinyalleri MACD grafiğinin sıfır eksenini aşağıya doğru ya da yukarıya doğru kestiği durumlarda verilir.

• MACD grafiği sıfır eksenini aşağıdan yukarıya doğru geçtiğinde “al”, yukarıdan aşağıya doğru geçmesi durumunda “sat” sinyali verir.

• MACD

Momentum GöstergesiMomentum Göstergesi

• Momentum göstergesi,fiyat hareketlerinin gelişim hızını gösteren bir göstergedir. Doğal olarak gelişim pozitif yönde olabileceği gibi negatif yönde de olabilir.

• Momentum son günün kapanış fiyatı ile geriye doğru kaç gün isteniyorsa x sayıda gün baz alınarak oran hesaplanır.

• Geriye doğru kaç gün gidileceği yatırımcının doğru sonuçlara ulaşma deneyimine bağlıdır.

• Momentum grafiğini 100 eksenini yukarıya doğru kesmesi durumunda “al” aşağıya doğru kesmesi durumunda “sat” sinyali verecektir.

• Momentum

Karşılaştırmalı güç endeksi(Relatif Güç Endeksi)

• Teknik analizciler bir trendin başlamasından sonra bir süre devam edeceğini, ancak önemli bazı olayların trendin yönünü değiştireceğine inanırlar.Aynı mantık hisse senetleri ve sektörler içinde geçerlidir.

• Bu nedenle haftalık ve aylık olarak hisseler ve sektörler için Pazar endeksine göre göreceli olarak nasıl performans gösterdiğini ölçerler.

• Buna “göreceli ya da karşılaştırmalı güç oranı” denir.• Bu oranın dönemler itibariyle artması,söz konusu hissenin

ya da sektörün Pazar ortalamasının üzerinde bir performans gösterdiği anlamına gelmektedir.

• Pazarın düştüğü durumlarda eğer bir hisse senedinin fiyatı pazarın düştüğü orandan daha az bir düşüş gösteriyorsa,bu hissenin yükselen 1.cil trende girildiğinde performansının yüksek olacağı varsayılmaktadır.

• Dolayısıyla göreceli gücü olan hisselere ya da sektörlere yatırım yapmak daha yüksek getiri elde edilmesini sağlayacaktır.

• Bir hissenin 1.İçinde bulunduğu Pazara• 2.İçinde bulunduğu sektöre göre göreceli durumu

ortaya konulabilir.

• Relatif Güç Endeksi (RSI)

Stokastik Göstergesi Stokastik Göstergesi (Stochastic Oscillator)(Stochastic Oscillator)

• Teknik anlamda daha çok kısa vadeli fiyat hareketlerinin izlenmesinde kullanılan bir teknik göstergedir.

• Hisse senedinin kapanış fiyatının belli bir gün sayısı geriye gidilip bakıldığında bulduğu en düşük ve en yüksek fiyat aralığı ile mukayese edilmesine dayanmaktadır.

• Son günün kapanış fiyatı,eğer günün en yüksek fiyatına Son günün kapanış fiyatı,eğer günün en yüksek fiyatına yakın bir fiyatsa,fiyatlarda yükselmenin devam edeceği, yakın bir fiyatsa,fiyatlarda yükselmenin devam edeceği, günün en düşük fiyatına yakın bir fiyatsa fiyatlarda günün en düşük fiyatına yakın bir fiyatsa fiyatlarda düşmenin devam edeceği kabul edilmektedir.düşmenin devam edeceği kabul edilmektedir.

• Stokastik

İMKB ENDEKSİ

• Pazartesi 11 bin 199 ile gün içi zirveden yapılan kapanışın 11 bin 214'teki kanal direncinin hemen altında olması nedeniyle salı günü açılışın ardından görülen 11 bin 218 seviyesinden satışlar geldi. Dünkü değerlendirmemizde belirttiğimiz gibi bu direncin yüksek işlem hacmi ile geçilmesi, henüz aşırı alım bölgesine görmemiş kısa vadeli indikötarlerin de etkisiyle orta vadeli yeni bir up trend yakalanabilirdi. Satıcıların bu bölgede daha güçlü olması nedeniyle endeks seans içinde 10 bin 781 puana kadar geriledi. Kapanışını ise 10 bin 934 puandan yaptı. İlk seansta yaşanan düşüşte işlem hacminin daha yüksek olması hafta içinde 11 bin direncinin kırılması ihtimalini zayıflatıyor. Son kapanış ile endeks yeniden 3,5 ve 22 günlük ağırlıklı hareketli ortalamalarının altına düştü. 5 günlük ortalamanın 10 günlük ortalamayı aşağı kesmesi satış baskısının arttığını gösteriyor. Kısa vadeli indikatörler aşırı alım bölgesine ulaşırken , orta vadeli göstergelerin aşırı satış zonunda olması ancak henüz al sinyali vermemesi sıkışıklığın devam edebileceğini gösteriyor. Endeksin çarşamba günü için dek-stek noktaları 10 bin 738 ve 10 bin 500. Direnç noktaları ise 11 bin ve 11 bin 214'te.