Embed Size (px)
Citation preview
ÑAÏI HOÏC HUEÁ
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ
HOÀ THAÉNG
PHAÙT TRIEÅN TIEÅU, THUÛ COÂNG NGHIEÄP
ÔÛ NOÂNG THOÂN TÆNH THÖØA THIEÂN HUEÁ
TOÙM TAÉT
LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ KINH TEÁ NOÂNG NGHIEÄP
Maõ soá: 62.62. 01.15
HUEÁ - NAÊM 2016
Công trình đƣợc hoàn thành tại: Trƣờng Đại học Kinh tế -
Đại học Huế
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Văn Toàn
2. PGS.TS. Trần Văn Hòa
Phản biện 1: .....................................................................
Phản biện 2: ....................................................................
Phản biện 3: ....................................................................
Luận án sẽ đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Đại
học Huế, tại:.............................................................
Vào lúc: .... giờ .... ngày .... tháng .... năm 2016.
Có thể tìm hiểu luận án tại:
Trung tâm học liệu – Đại học Huế.
Thƣ viện trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Huế.
Công trình đƣợc hoàn thành tại: Trƣờng Đại học Kinh tế -
Đại học Huế
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Văn Toàn
2. PGS.TS. Trần Văn Hòa
Phản biện 1: .....................................................................
Phản biện 2: ....................................................................
Phản biện 3: ....................................................................
Luận án sẽ đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp
Đại học Huế, tại:.............................................................
Vào lúc: .... giờ .... ngày .... tháng .... năm 2016.
Có thể tìm hiểu luận án tại:
Trung tâm học liệu – Đại học Huế.
Thƣ viện trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Huế.
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO NGHIÊN CỨU
Công nghiệp nông thôn là một nội dung hết sức quan trọng của
công nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn, nên phát triển
tiểu, thủ công nghiệp (TTCN), một bộ phận của công nghiệp nông
thôn trong giai đoạn hiện nay có vai trò quan trọng trong quá trình
phát triển nông nghiệp nông thôn [50]. Phát triển tiểu, thủ công
nghiệp ở nông thôn trong giai đoạn hiện nay cần đáp ứng được ba
yêu cầu cơ bản đó là: (1) Yêu cầu xây dựng nông thôn mới đòi hỏi
tiểu, thủ công nghiệp ở nông thôn đóng góp vai trò quan trọng tạo
việc làm thu hút lao động nhàn rỗi ở nông thôn; (2) Yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, đòi hỏi phát triển tiểu, thủ công nghiệp
nông thôn được chuyên môn hóa; (3) Yêu cầu phát triển kinh tế thị
trường và hội nhập đòi hỏi phát triển tiểu, thủ công nghiệp thành
ngành sản xuất hàng hóa. Thực hiện được các yêu cầu này, phát triển
tiểu, thủ công nghiệp sẽ góp phần đẩy nhanh quá trình thực hiện mục
tiêu đưa nước ta sớm trở thành nước công nghiệp phát triển [8].
Trong những năm qua, tỉnh Thừa Thiên Huế đã có nhiều nỗ
lực trong phát triển ngành công nghiệp nói chung trong đó có ngành
nghề tiểu, thủ công nghiệp. Với mức tăng trưởng 25,5%/năm, ngành
nghề tiểu, thủ công nghiệp đóng góp 17% trong cơ cấu giá trị sản
xuất ngành công nghiệp, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu
lao động ở nông thôn; giải quyết công ăn việc làm và nâng cao thu
nhập cho lao động, đồng thời bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hoá của
dân tộc. Tuy nhiên, quá trình phát triển tiểu, thủ công nghiệp ở Thừa
Thiên Huế nhất là ở khu vực nông thôn vẫn còn nhiều hạn chế bất
cập: quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, chất lượng sản phẩm thấp, chưa có
sản phẩm mang thương hiệu, sức cạnh tranh chưa cao, chưa đáp ứng
được nhu cầu thị trường. Nguyên nhân chính trước hết là do các cơ
sở thiếu tính liên kết trong phát triển quy mô sản xuất, trình độ kỹ
thuật và công nghệ sản xuất thấp, phổ biến là sản xuất thủ công và
bán cơ khí. Bên cạnh đó năng lực của chủ cơ sở còn nhiều hạn chế,
nguồn lao động chưa qua đào tạo ở mức cao, khả năng huy động vốn
khó khăn. Hơn nữa, các chính sách của Nhà nước còn nhiều bất cập,
việc quy hoạch vùng nguyên liệu tại chỗ chưa được quan tâm, hạ
tầng kỹ thuật và mặt bằng sản xuất chưa được đầu tư thỏa đáng, việc
hỗ trợ chính sách tín dụng, ứng dụng khoa học công nghệ chưa cao.
2
Trong khi đó việc tổ chức thực hiện các chính sách chưa đồng bộ,
thiếu chính sách mới. Đây là những khó khăn lớn kìm hãm sự phát
triển tiểu, thủ công nghiệp ở nông thôn Thừa Thiên Huế.
Nhiều đề tài trong nước và quốc tế đã nghiên cứu về phát triển
tiểu, thủ công nghiệp, nhưng các đề tài chưa gắn phát triển tiểu, thủ
công nghiệp với việc xây dựng nông thôn mới, công nghiệp hóa, hiện
đại hóa nông nghiệp, nông thôn và chưa gắn với sản xuất hàng hóa.
Tại Thừa Thiên Huế, các đề tài đã nghiên cứu chưa làm rõ vai trò của
tiểu, thủ công nghiệp đối với ba nội dung yêu cầu nói trên, chưa phân
tích các yếu tố ảnh hưởng đến quy mô giá trị sản xuất tiểu, thủ công
nghiệp ở nông thôn... Do vậy, nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận và
thực tiễn, phân tích sát đúng thực trạng và đề xuất những giải pháp
phù hợp nhằm phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên
Huế là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.
Từ những vấn đề trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: "Phát
triển tiểu, thủ công nghiệp ở nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế” làm
Luận án Tiến sĩ kinh tế.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
2.1. Mục tiêu chung: Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, phân
tích đánh giá thực trạng phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn
tỉnh Thừa Thiên Huế và đề xuất những giải pháp nhằm phát triển
tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa và bổ sung những vấn đề lý luận và thực tiễn về
phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn.
- Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển tiểu, thủ công nghiệp
nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2010 - 2015.
- Đề xuất định hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm phát
triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế đến năm 2030.
3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu những
vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển tiểu, thủ công nghiệp; thực
trạng phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Không gian nghiên cứu: Đề tài tiếp cận nghiên cứu và chọn
mẫu khảo sát là các cơ sở sản xuất tiểu, thủ công nghiệp đang hoạt
động ở khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Về thời gian nghiên cứu: Giai đoạn 2010-2015.
3
- Phạm vi nội dung: Các vấn đề kinh tế chủ yếu về phát triển
tiểu, thủ công nghiệp nông thôn trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế.
4. Ý NGHĨA CỦA LUẬN ÁN
4.1. Ý nghĩa về khoa học
- Việc kế thừa và vận dụng cơ sở lý luận về phát triển tiểu, thủ
công nghiệp nông thôn vào nghiên cứu từ đó rút ra những kết luận
góp phần bổ sung và làm phong phú hơn lý luận về chủ đề nghiên
cứu là một thành công có thể coi là đóng góp mới của Luận án.
- Trên cơ sở tổng kết lý luận liên quan, Luận án đã xây dựng
khung phân tích cho nghiên cứu. Bằng các phương pháp phân tích
phù hợp, nghiên cứu đã giải quyết được các mục tiêu đề ra và làm cơ
sở cho các khuyến nghị giải pháp cho thực tiễn.
- Những kết quả cụ thể của nghiên cứu cho một trường hợp
điển hình phát triển tiểu, thủ công nghiệp ở Thừa Thiên Huế (Việt
Nam), được tổng kết lại là sự bổ sung và phong phú thêm về lý
thuyết phát triển kinh tế nông thôn trong điều kiện các nước đang hội
nhập, phát triển; là nguồn tư liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan
hoạch định chính sách phát triển kinh tế nông thôn của địa phương.
- Luận án đã xây dựng cơ sở lý thuyết và mô hình thực nghiệm
sử dụng hàm sản xuất biến ngẫu nhiên để phân tích các nhân tố ảnh
hưởng đến quy mô giá trị sản xuất của các cơ sở tiểu, thủ công
nghiệp từ đó khuyến nghị chính sách có tính khoa học. 4.2. Ý nghĩa về thực tiễn
- Luận án đã phân tích, đánh giá sát, đúng thực trạng phát triển
tiểu, thủ công nghiệp nông thôn, chỉ ra hai nhóm hạn chế tác động
đến sự phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế.
- Luận án chỉ ra các nhóm ngành như dệt, may mặc, thêu ren;
thủ công mỹ nghệ và chế biến gỗ, mây tre đan là những nhóm ngành
có xu hướng phát triển tốt. Đồng thời khuyến nghị các chính sách,
giải pháp gắn liền với yêu cầu xây dựng nông thôn mới, yêu cầu của
quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và yêu cầu về sản xuất hàng
hóa là sự đóng góp có tính thực tiễn của Luận án.
4
CHƢƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT
TRIỂN TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN
1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA TIỂU, THỦ
CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN
1.1.1. Khái niệm tiểu, thủ công nghiệp nông thôn
Tiểu, thủ công nghiệp nông thôn là ngành kinh tế thuộc lĩnh vực
sản xuất vật chất, một bộ phận của ngành công nghiệp nông thôn, gắn
bó mật thiết với sản xuất nông nghiệp và nền KTXH ở nông thôn, tồn
tại khách quan trong các phương thức sản xuất của xã hội; với nhiều
thành phần kinh tế tham gia, có quy mô sản xuất nhỏ, sử dụng công cụ
lao động thủ công, công cụ nửa cơ khí và trong một chừng mực nhất
định sử dụng công cụ cơ khí và máy móc hiện đại cùng các nguồn lực
ở nông thôn để SX ra sản phẩm hàng hóa cho xã hội.
1.1.2. Đặc điểm của tiểu, thủ công nghiệp nông thôn
Ngành nghề TTCN nông thôn vừa có đặc điểm cơ bản như
công nghiệp nông thôn vừa có những đặc điểm của ngành nghề
TTCN riêng biệt như: Một là, TTCN nông thôn có tính đa dạng bao
gồm nhiều loại hình, nhiều ngành nghề, nhiều trình độ khác nhau.
Hai là, TTCN nông thôn gắn bó rất chặt chẽ với nông thôn và nông
nghiệp. Ba là, TTCN nông thôn có tính chất chuyên môn hoá thấp
trong quản lý sản xuất kinh doanh. Bốn là, các cơ sở sản xuất TTCN
thể hiện tính mềm dẻo, linh hoạt trong sản xuất, kinh doanh. Năm là,
TTCN nông thôn có hạn chế trong tiếp cận nguồn vốn chính thức
nhưng rất linh hoạt trong tiếp cận các nguồn vốn không chính thức.
1.2. NỘI DUNG PHÁT TRIỂN TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP
NÔNG THÔN
1.2.1. Quan điểm về phát triển TTCN nông thôn
Phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn là sự gia tăng về số
lượng cơ sở sản xuất, các loại hình tổ chức quản lý sản xuất TTCN
nông thôn, sự tăng trưởng về quy mô giá trị sản xuất, doanh số tiêu
5
thụ, kết quả và hiệu quả SXKD; sự cải thiện năng lực, trình độ kỹ
thuật và công nghệ sản xuất cũng như năng suất lao động trong các
ngành nghề TTCN nông thôn; từ đó góp phần giải quyết việc làm,
nâng cao thu nhập, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao
động theo hướng CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn.
1.2.2. Một số đặc trƣng phát triển TTCN nông thôn
Phát triển TTCN nông thôn thể hiện ở một số nội dung: Một là,
phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn cả quy mô và trình độ, bao
gồm sự thay đổi về quy mô số lượng cơ sở, giá trị sản xuất, doanh số
tiêu thụ, kết quả và hiệu quả sản xuất; cũng như năng lực quản lý,
trình độ kỹ thuật và công nghệ, năng suất lao động trong ngành
TTCN. Hai là, phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn phù hợp với
xu hướng phát triển của cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế.
Ba là, phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn hướng vào các
ngành, nghề phục vụ trực tiếp cho nông nghiệp và nông thôn. Bốn là,
phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn với sự đa dạng về hình
thức tổ chức và thành phần kinh tế. Năm là, hoàn thiện thể chế, chính
sách, tạo môi trường thuận lợi để TTCN nông thôn phát triển.
CHƢƠNG 2
ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU Thừa Thiên Huế là tỉnh nằm trong vùng có điều kiện tự nhiên
kinh tế xã hội khó khăn của miền Trung, chịu nhiều ảnh hưởng của
khí hậu, thời tiết phức tạp, nhiều thiên tai bảo lụt gây nhiều rủi ro
trong đầu tư phát triển TTCN. Tuy nhiên, với nhiều tiềm năng
khoáng sản, tài nguyên thiên nhiên phong phú, vị trí địa kinh tế thuận
lợi cho giao thương hàng hóa, có nhiều ngành nghề truyền thống và
nhiều nét đặc trưng văn hóa Huế mang đạm bản sắc văn hóa dân tộc
nên có điều kiện để phát triển TTCN nông thôn theo cách riêng biệt.
2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu
Nguồn số liệu thứ cấp được thu thập từ Cục Thống kê, Sở Công
6
thương, các Phòng thống kê, Phòng Công thương của các huyện thuộc
Thừa Thiên Huế. Nguồn thông tin từ các bài báo, sách tham khảo,
chuyên khảo về tiểu thủ công nghiệp trong và ngoài nước cũng được
thu thập. Số liệu sơ cấp được thu thập bằng phương pháp phỏng vấn
trực tiếp 360 cơ sở tiểu thủ công nghiệp ở khu vực nông thôn Thừa
Thiên Huế dựa trên bảng câu hỏi được thiết kế sẵn. Phương pháp chọn
mẫu ngẫu nhiên phân tầng được sử dụng nhằm tiếp cận các nhóm
ngành nghề tiểu thủ công nghiệp khác nhau.
2.2.2. Phƣơng pháp phân tích số liệu
Luận án sử dụng các phương pháp: thống kê mô tả; phương
pháp mô hình hàm sản xuất biên ngẫu nhiên; và một số phương pháp
khác như phân tích Anova, phân tích mối quan hệ tương quan để phân
tích số liệu cho mục đích nghiên cứu. Phần mềm Stata 14 được dùng
để xử lý, tính toán và ước lượng các mô hình.
Ngoài ra, còn sử dụng phương pháp: phương pháp nghiên cứu
tài liệu; phương pháp nghiên cứu trường hợp...
CHƢƠNG 3
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP
NÔNG THÔN Ở TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
3.1. PHÁT TRIỂN TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP NÔNG
THÔN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ GIAI ĐOẠN 2010 - 2014
3.1.1. Biến động số lƣợng cơ sở TTCN nông thôn
Sự phát triển TTCN nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế trước hết
được thể hiện ở sự biến động về số lượng. Nhìn chung, giai đoạn
2010 - 2014, số cơ sở TTCN nông thôn Thừa Thiên Huế giảm tương
đối đồng đều giữa các khu vực, bình quân giảm 1,8%. Số cơ sở
TTCN giảm nhiều nhất là A Lưới (-4,5), Nam Đông (-5,5), Quảng
Điền (-2,5), Phong Điền (-2,4). Các địa phương còn lại cũng có sự
sụt giảm nhưng thấp hơn.
Một số nhóm nghề như dệt, may mặc, thêu ren; nghề chế biến
gỗ, mây tre đan có sự gia tăng số lượng tương ứng đạt 7,2% và
4,1%/năm. Trong khi số lượng cơ sở TTCN nông thôn có xu hướng
giảm ở một số nhóm ngành nghề như nhóm ngành cơ khí, kim khí,
kim hoàn (-8,5%), nhóm nghề thủ công mỹ nghệ (-7,7%), do một số
nghề thiếu nguyên liệu, một số nghề mai một hoặc thiếu sức cạnh
tranh với các sản phẩm công nghiệp hiện đại.
7
Bảng 3.2: Số lượng cơ sở TTCN nông thôn phân theo nhóm nghề
ĐVT: Cơ sở
Năm Năm
2010
Năm
2011
Năm
2012
Năm
2013
Năm
2014
TT BQ
(%)
1. Chế biến nông sản 1.758 1.731 2.135 1.951 1.965 2,8 2. Cơ khí, kim khí, kim hoàn 1.223 1.140 886 873 857 (8,5)
3. Dệt, may mặc, thêu ren 338 360 391 406 447 7,2
4. Chế biến gỗ, mây tre đan 636 640 663 730 746 4,1 5. Thủ công mỹ nghệ 1.951 1.921 1.551 1,545 1,412 (7,8)
6. Nhóm nghề khác 609 596 588 605 621 0,5
Tổng số 6.515 6.388 6.214 6.110 6.049 (1,8)
(Nguồn: Phòng Thống kê các huyện, thị tỉnh Thừa Thiên Huế)
3.1.2. Tổ chức quản lý sản xuất TTCN nông thôn
Những năm gần đây loại hình kinh tế nhà nước và doanh
nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không có trong cơ cấu các loại hình
TTCN nông thôn Thừa Thiên Huế, 100% các loại hình TTCN nông
thôn là kinh tế ngoài nhà nước, trong đó gần 98% là loại hình cá thể.
Ngoài ra, sự gia tăng số lượng các làng nghề và các cơ sở sản xuất
TTCN nông thôn trong các làng nghề, cụm công nghiệp tuy còn ít
nhưng cũng thể hiện xu hướng phát triển về hình thức quản lý sản
xuất, số cơ sở thuộc các làng nghề tăng bình quân là 7,0% là xu
hướng tích cực.
3.1.3. Quy mô và cơ cấu giá trị sản xuất tiểu, thủ công
nghiệp nông thôn của Thừa Thiên Huế giai đoạn 2010 - 2014
Trong giai đoạn 2010 - 2014, giá trị TTCN nông thôn tăng
bình quân 30,4%/năm, đưa giá trị này tăng từ 1.195,9 tỷ đồng vào
năm 2010 lên 3.456,1 tỷ đồng vào năm 2014 góp phần đưa tỷ trọng
giá trị TTCN toàn tỉnh trong tổng giá trị SXCN tăng từ 14,4% (năm
2010) lên 17,0% (năm 2014). Giá trị sản xuất của các nhóm nghề có
sự tăng trưởng không đồng đều, tăng cao nhất là nhóm nghề dệt may,
may mặc, thêu ren với tốc độ tăng trưởng bình quân lên đến 48,59%,
theo sau là nhóm nghề chế biến gỗ, mây tre, đan lát với tốc độ tăng
bình quân đạt 32,14%/năm. (Bảng 3.6) Kết quả này một phần do các
nhóm ngành tìm được thị trường, các sản phẩm có chất lượng đáp
ứng được nhu cầu thị trường.
3.1.4. Quy mô và cơ cấu lao động TTCN nông thôn
Số liệu phân tích cho thấy lượng lao động TTCN nông thôn
tỉnh Thừa Thiên Huế có sự gia tăng đáng kể. Toàn ngành thu hút
24.150 lao động tăng bình quân chỉ đạt 2,85%/năm. Ở một số ngành
do số lượng cơ sở giảm nên số lao động cũng giảm theo như nhóm
8
ngành thủ công mỹ nghệ và nhóm nghề cơ khí, kim khí, kim hoàn với
số tương ứng là (-3,52% và - 2,36%). Ngược lại một số nhóm ngành
có số lao động tăng lên nhờ số lượng cơ sở và quy mô sản xuất tăng
như nhóm dệt, may mặt và thêu ren, nông sản thực phẩm và nhóm
ngành khác.
Bảng 3.6: Quy mô, cơ cấu giá trị sản xuất tiểu, thủ công nghiệp
nông thôn phân theo nhóm ngành của Thừa Thiên Huế
giai đoạn 2010 – 2014 (giá so sánh 2010)
Nhóm ngành nghề
2010 2012 2014
TTBQ
(+-%) SL
(Tỷ
đồng)
CC
(%)
SL
(Tỷ
đồng)
CC
(%)
SL
(Tỷ
đồng)
CC
(%)
1. Chế biến nông sản
thực phẩm 306,9 25,7 533,3 26,5 700,9 20,3 22,9
2. Chế biến gỗ, mây tre, đan lát
130,6 10,9 203,0 10,1 519,7 15,0 41,2
3. Dệt may, may
mặc, thêu ren 147,2 12,3 330,9 16,5 949,0 27,5 59,4
4. Cơ khí, ngũ kim 45,9 3,8 89,3 4,4 128,3 3,7 29,3
5. Thủ công mỹ nghệ 148,2 12,4 197,7 9,8 344,5 10,0 23,5
6. Ngành nghề khác 417,1 34,9 657,2 32,7 813,8 23,6 18,2
Tổng số 1.195,9 100,0 2.011,5 100,0 3.456,1 100,0 30,4
(Nguồn: Phòng Thống kê các huyện, thị tỉnh Thừa Thiên Huế)
Bảng 3.8: Số lao động TTCN nông thôn ở Thừa Thiên Huế
phân theo nhóm ngành
Chỉ tiêu
Năm 2010 Năm 2012 Năm 2014 TTBQ
(%) SL
(người)
CC
(%)
SL
(người)
CC
(%)
SL
(người)
CC
(%)
1. Chế biến nông sản 4.362 20,21 5.020 21,35 5.102 21,13 4,00
2. Cơ khí, kim khí, kim hoàn 4.198 19,45 4.057 17,26 3.815 15,80 (2,36)
3. Dệt, may mặc, thêu ren 2.284 10,58 2.950 12,55 3.052 12,64 7,51
4. Chế biến gỗ, mây tre đan 3.379 15,66 3.520 14,97 3.950 16,36 3,98
5. Thủ công mỹ nghệ 5.315 24,63 5.020 21,35 4.606 19,07 (3,52)
6. Nhóm nghề khác 2.045 9,48 2.944 12,52 3.625 15,01 15,39
Tổng số 21.583 100,00 23.511 100,00 24.150 100,00 2,85
(Nguồn: Phòng Thống kê các huyện, thị tỉnh Thừa Thiên Huế)
3.1.5. Một số chính sách hỗ trợ phát triển TTCN nông thôn
Thừa Thiên Huế
Số liệu từ Sở Tài chính Thừa Thiên Huế cung cấp ở bảng 3.9
cho thấy, nguồn vốn hỗ trợ của ngân sách nhà nước giai đoạn 2011-
2014 cho các chương trình phát triển TTCN trên địa bàn rất ít, bình
9
quân chỉ đạt gần 29 tỷ đồng/1 năm. Nguồn vốn này lại giảm bình quân
hơn 28%/năm, và giảm ở hầu hết các chương trình. Mặc dù có sự quan
tâm hỗ trợ các chính sách nhưng việc hỗ trợ của các chương trình còn
ít và chưa thực sự mang lại hiệu quả trong phát triển TTCN.
Bảng 3.9: Nguồn vốn hỗ trợ của nhà nƣớc cho các chƣơng trình
phát triển TTCN giai đoạn 2012 - 2015
ĐVT: Tỷ đồng
SốT
T Nguồn vốn
Năm
2011
Năm
2012
Năm
2013
Năm
2014
TTBQ
(%)
1 Vốn đầu tư khuyến công 2,841 3,762 2,906 4,140 13,37
2 Vốn đầu tư cho đào tạo
nghề nông thôn 5,924 6,533 5,780 3,270 (17,97)
3 Vốn đầu tư cho phát
triển hạ tầng cụm TTCN 30,766 18,317 11,531 6,894 (39,26)
4 Vốn hỗ trợ xuất khẩu
(xúc tiến thương mại…) 1,100 1,040 1,590 1,446 9,54
5 Vốn xử lý môi trường 5,100 0 0 1,000 (41,90)
6 Vốn hỗ trợ cho phát triển
sản xuất TTCN 0 0,315 0 0,200
CỘNG 45,732 29,967 21,807 16,950 (28,17)
(Nguồn: Sở Tài chính tỉnh Thừa Thiên Huế, 2015)
Nhìn chung, trong giai đoạn 2010 - 2014, ngành nghề TTCN
nông thôn Thừa Thiên Huế, tuy gặp nhiều khó khăn nhưng vẫn có sự
tăng trưởng đáng kể, bình quân tăng trưởng giá trị sản xuất đạt trên
30,4%/năm, góp phần đưa tỷ trọng TTCN đóng góp vào GTSX
ngành công nghiệp từ 14,5% năm 2010 lên 17% năm 2014. Số lượng
cơ sở TTCN nông thôn có sự suy giảm về số cơ sở sản xuất với mức
giảm bình quân gần (-2%), trong đó các địa bàn có sự suy giảm
tương đồng, trong khi phân theo nhóm ngành thì nhóm ngành thủ
công mỹ nghệ và cơ khí, kim khí và kim hoàn có mức giảm cao nhất
tương ứng là 7,7% và 8,5%. Tuy số cơ sở giảm, nhưng số lượng lao
động TTCN nông thôn vẫn có tăng đến năm 2014 thu hút hơn 24
nghìn lao động, một số nhóm ngành nghề vẫn có sự gia tăng mạnh số
lượng lao động qua các năm như huyện Nam Đông, Phú Lộc và như
nhóm ngành dệt may mặc, thêu ren. Có thể nói rằng, ngành nghề
TTCN nông thôn Thừa Thiên Huế đã có sự chuyển biến tích cực cả
về quy mô, cơ cấu giá trị sản xuất, cơ cấu lao động nông thôn.
10
3.2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN TIỂU, THỦ
CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN Ở CÁC CƠ SỞ ĐIỀU TRA
3.2.1. Đặc điểm của chủ cơ sở TTCN nông thôn
Kết quả khảo sát cho thấy, độ tuổi trung bình của các chủ cơ
sở là khá cao, hơn 48 tuổi, số năm kinh nghiệm trong nghề cũng cao,
bình quân gần 25 năm. Tuy nhiên, trình độ học vấn của chủ cở sở lại
khá thấp, đa số chỉ dừng lại ở lớp 8. Tỷ lệ số chủ cơ sở tiểu thủ công
nghiệp có bằng đại học ít hơn 3% và không có ai có trình độ sau đại
học. Mặc dù có nhiều năm kinh nghiệm trong nghề nhưng do trình
độ học vấn thấp, các chủ cơ sở thường gặp khó khăn trong việc tiếp
cận công nghệ mới trong sản xuất cũng như thông tin liên lạc, thành
ra các hoạt động sản xuất chủ yếu vẫn dựa vào kinh nghiệm.
3.2.2. Đặc điểm hoạt động của cơ sở TTCN nông thôn
Số liệu điều tra cho thấy hơn 91% số cơ sở điều tra là các cơ
sở sản xuất cá thể, phần còn lại là các hợp tác xã, công ty TNHH hay
công ty cổ phần. Các cơ sở sản xuất cá thể thường có quy mô nhỏ,
phân tán, trong khi đó tính chuyên môn hoá và khả năng áp dụng
công nghệ mới thường không cao và thường thiếu sự liên kết và hợp
tác. Điều này cũng được biểu hiện qua tỷ lệ số cơ sở đăng ký nhãn
mác sản phẩm: chỉ khoảng 15% số cơ sở tiểu thủ công nghiệp được
điều tra có đăng ký nhãn mác sản phẩm và chỉ một phần rất nhỏ
trong số đó là các cơ sở sản xuất cá thể.
3.2.3. Đặc điểm nguồn lực của các cơ sở sản xuất
3.2.3.1. Nguồn lao động và chất lượng lao động
Mặc dù số lượng lao động tham gia vào các cơ sở TTCN bình
quân không lớn, khoảng 5,42 người/cơ sở nhưng lao động thường
xuyên chiếm tỷ lệ đáng kể với 66,79%; chênh lệch số lượng lao động
phân theo giới tính không lớn với tỷ lệ lao động nữ đạt 53,32% còn
nam là 46,68%. Lao động đã tốt nghiệp THCS chiếm tỷ lệ cao nhất,
với 46,13%; hầu hết các nhóm ngành lao động chủ yếu chưa qua đào
tạo, với tỷ lệ từ 73% trở lên. Bình quân lao động chưa qua đào tạo,
chiếm tỷ lệ 91,9% số lao động/cơ sở.
Rõ ràng ngoài trình độ năng lực của chủ cơ sở, trình độ của
lao động trong các làng nghề có vai trò lớn trong tiếp cận KHCN,
ứng dụng công nghệ sản xuất mới, nhất là trước yêu cầu cuả nền sản
xuất chuyên môn hóa ngày càng cao.
11
Bảng 3.12: Quy mô lao động của các cơ sở TTCN nông thôn trên
địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, năm 2014 (tính BQ/cơ sở sản xuất)
Lĩnh vực hoạt động
Tổng
số
LĐ
thƣờng xuyên
LĐ bán
thời gian LĐ nữ LĐ nam
SL
(Ngƣời)
SL
(Ngƣời)
CC
(%)
SL
(Ngƣời)
CC
(%)
SL
(Ngƣời)
CC
(%)
SL
(Ngƣời)
CC
(%)
1. Chế biến nông sản 3,65 2,29 62,74 1,36 37,26 2,50 68,49 1,15 31,51
2. Chế biến gỗ, mây tre đan 5,31 2,63 49,53 2,68 50,47 3,19 60,08 2,12 39,92
3. Dệt, may mặc, thêu ren 8,52 6,71 78,76 1,81 21,24 6,32 74,18 2,19 25,70
4. Cơ khí, ngũ kim, k.hoàn 4,45 4,06 91,24 0,39 8,76 0,97 21,80 3,48 78,20
5. Thủ công mỹ nghệ 7,03 5,94 84,50 1,09 15,50 1,00 14,22 6,03 85,78
6. Ngành khác 7,91 6,06 76,61 1,85 23,39 3,41 43,11 4,50 56,89
BQC 5,42 3,62 66,79 1,80 33,21 2,89 53,32 2,53 46,68
(Nguồn: Số liệu điều tra, 2015)
3.2.3.2. Quy mô nguồn vốn hoạt động của các cơ sở sản xuất
Tổng vốn đăng ký kinh doanh của các cơ sở TTCN trên địa
bàn tỉnh là tương đối lớn, bình quân là 288,7 triệu đồng/cơ sở (năm
2014). Trong đó, chủ yếu là nguồn vốn của chủ sở hữu, chiếm
89,2%. Quy mô vốn có biến chuyển tích cực, năm 2014 tổng vốn
trung bình/cơ sở tăng 10,3% so với năm 2013. Lượng vốn vay trong
năm 2014 để đầu tư vào sản xuất của các cơ sở là khá thấp, bình
quân là 3,1 triệu đồng/cơ sở. Tỷ lệ cơ sở TTCN có vay vốn để phát
triển kinh doanh chiếm 35,7%, nguồn vay được nhiều ngành nghề
TTCN lựa chọn là “ngân hàng” (53,9%). Qua khảo sát cho thấy
nguyên nhân các cơ sở ít vay vốn một phần do thủ tục khó khăn
trong tiếp cận vốn, trong khi chưa có chính sách hỗ trợ của nhà nước
trong lĩnh vực này, một phần do chủ cơ sở chưa mạnh dạn vay vốn
để nâng cao năng lực và quy mô sản xuất. Đây chính là một trở ngại
lớn trong phát triển TTCN nông thôn Thừa Thiên Huế.
3.2.3.3. Về trình độ kỹ thuật và công nghệ
Trình độ kỹ thuật và công nghệ trong sản xuất TTCN nông
thôn phản ảnh đến chất lượng của sự phát triển TTCN nông thôn.
Thực tế cho thấy, các cơ sở TTCN Thừa Thiên Huế chưa mạnh dạn
đầu tư trang thiết bị và ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất,
vẫn còn nhiều cơ sở chưa đầu tư nhà xưởng, chủ yếu là sản xuất tại
chỗ, trong gia đình; thiếu máy móc hỗ trợ, chủ yếu làm bằng tay
hoặc bằng các công cụ dụng cụ đơn giản. Trong khi đó, tỷ lệ các cơ
sở được khảo sát không có kế hoạch mua sắm thiết bị kỹ thuật mới
12
để thay thế và nâng cao chất lượng sản phẩm rất cao, đạt từ 54% trở
lên ở tất cả các nhóm ngành. Có đến 85% số cơ sở điều tra không
đăng ký nhãn mác, thương hiệu sản phẩm, trong đó cao nhất là ở
nhóm ngành thủ công mỹ nghệ 93,8%. Điều này ảnh hưởng đến khả
năng sản xuất hàng hóa, và mức độ cạnh tranh của sản phẩm TTCN
trong cơ chế thị trường.
Biểu đồ 3.1: Số lƣợng cơ sở điều tra có nhu cầu mua sắm
thiết bị kỹ thuật mới để thay thế nâng cao chất lƣợng sản phẩm (Nguồn: Số liệu điều tra, 2015)
3.2.4. Nguyên vật liệu và thị trƣờng sản phẩm TTCN nông
thôn Thừa Thiên Huế
3.2.4.1. Nguyên vật liệu cho sản xuất TTCN nông thôn
Kết quả khảo sát cho thấy, nguồn nguyên liệu chủ yếu cho sản
xuất TTCN nông thôn ở Thừa Thiên Huế là từ môi giới bán buôn
chiếm tỷ lệ 87,8% và từ nhà sản xuất, chiếm tỷ lệ bình quân các
ngành là 53,5%, trong khi từ nguồn nhập khẩu hay tự sản xuất cung
ứng tại chỗ rất ít. Do vậy, để chủ động nguyên vật liệu cần có lộ
trình quy hoạch vùng nguyên liệu tại chỗ, đồng thời cần có định
hướng trong việc tìm nguồn nguyên liệu đảm bảo cho ngành nghề
TTCN phát triển bền vững (Bảng 3.18).
3.2.4.2. Phát triển thị trường sản phẩm TTCN nông thôn
Doanh thu bình quân của của các cơ sở TTCN nông thôn đạt
gần 54 triệu đồng/tháng. Hầu hết các nhóm ngành giá trị xuất khẩu
rất thấp, chỉ có hình thức tiêu thụ qua hợp đồng đặt hàng giao tận nơi
mua. Tỷ lệ tiêu thụ thông qua hình thức bán lẻ tại nhà được áp dụng
13
phổ biến nhất, bình quân 28,8%. Bên cạnh đó, đặt hàng - giao hàng
tận nơi cũng là hình thức bán khá đều đặn, bình quân 18,1%.
Bảng 3.18: Tình hình thu mua nguyên vật liệu của cơ sở TTCN
nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế
ĐVT: Tỷ lệ %
Chỉ tiêu Chế biến
nông sản
Chế biến
gỗ, mây
tre đan
Dệt, may
mặc,
thêu ren
Cơ khí,
ngũ kim,
k/hoàn
Thủ
công
mỹ nghệ
Khác Tổng
Số lƣợng cơ sở khảo sát 105 127 31 31 32 34 360
- Nguồn thu mua nguyên vật liệu Từ nhà sản xuất 30,2 3,3 74,0 0,0 100,0 100,0 53,5
Từ môi giới/ bán buôn 71,7 96,7 98,0 85,0 100,0 80,0 87,8
Nhập khẩu trực tiếp 18,9 0,0 6,0 0,0 0,0 0,0 6,1
Nguồn khác* 20,8 13,3 0,0 20,0 3,3 50,0 16,4
- Khó khăn về nguyên vật liệu
Cung không thường xuyên 98,1 100,0 90,0 50,0 100,0 100,0 92,5
Chất lượng thấp 94,3 100,0 86,0 50,0 100,0 100,0 90,6
Giá thay đổi thường xuyên 100,0 100,0 82,0 50,0 100,0 100,0 91,1
Giá cao 100,0 100,0 82,0 50,0 100,0 100,0 91,1
Khó khăn khác 7,5 0,0 50,0 0,0 93,3 96,7 40,4
Ghi chú: * Nguồn khác: tự sản xuất, nhà cung cấp đến chào hàng, người quen giới thiệu,…
(Nguồn: Số liệu điều tra năm 2015)
Bảng 3.19: Doanh thu tiêu thụ sản phẩm tiểu, thủ công nghiệp
nông thôn theo các hình thức bán của các cơ sở điều tra
Hình thức bán
Chế biến
nông sản
thực phẩm
Chế biến
gỗ, mây
tre đan
Dệt, may
mặc, thêu
ren
Cơ khí,
ngũ kim,
kim hoàn
Thủ công
mỹ nghệ Khác BQC
Doanh thu tiêu thụ (1000đ) 38.612,28 40.662,61 95.569,89 57.826.87 93.271.88 80.608.94 54.719,85
Tỷ lệ doanh thu (%) 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00
Bán lẻ tại nhà 28,08 21,67 48,06 25,97 23,13 47,94 28,79
Bán sĩ cho thu gom tại địa phương 28,95 17,07 3,23 9,03 7,19 7,21 16,84
Bán sĩ cho thu gom ngoài đ/phương 16,48 24,61 2,58 15,32 14,06 19,12 18,08
Gửi bán tại các đại lý 7,14 2,76 0,65 13,39 2,81 4,41 4,93
Bán tại chợ địa phương 13,50 5,98 8,71 11,29 4,06 4,12 8,52
Xuất khẩu trực tiếp 0,29 0,24 3,23 0,16 0,00 0,00 0,46
Đặt hàng, giao tận nơi 4,90 21,06 21,61 20,81 45,62 15,74 18,06
Khác 0,66 6,61 11,93 4,03 3,13 1,46 4,32
(Nguồn: Số liệu điều tra, 2015)
Nhìn chung, các cơ sở TTCN nông thôn trên địa bàn tỉnh Thừa
Thiên Huế tuy có quy mô sản xuất nhỏ, nhưng hoạt động sản xuất đã
gắn với quá trình sản xuất hàng hóa, một số ngành nghề có doanh số
tiêu thụ khá cao và đã có doanh số xuất khẩu như nhóm ngành dệt,
may mặc, thêu ren. Mặc dù có nhiều khó khăn trong tiếp cận nguyên
liệu, do không chủ động cung ứng nguyên liệu, nhiều cơ sở phải phụ
thuộc vào người sản xuất, thị trường sản phẩm đầu ra thiếu ổn định...
14
song nhiều cơ sở vẫn tìm được thị trường mở rộng quy mô, nâng cao
chất lượng cạnh tranh của sản phẩm. Một số cơ sở năng động đã phát
triển thành những doanh nghiệp có tiềm năng nhưng vẫn còn nhiều
cơ sở chưa chủ động ứng dụng khoa học công nghệ để phát triển sản
xuất, việc liên kết các cơ sở để phát triển quy mô cũng như phát huy
lợi thế của liên doanh liên kết trong tiếp cận thị trường vẫn còn nhiều
hạn chế.
3.2.5. Hoàn thiện cơ chế chính sách của nhà nƣớc
Kết quả khảo sát chỉ ra rằng, vốn sản xuất là một trong những
khó khăn lớn đối với các cơ sở TTCN nông thôn, mức độ khó khăn
trung bình/cơ sở (giá trị trung bình của thang điểm likert) là 3,4 gần
chạm mức 4-khó khăn. Trong đó, các cơ sở thuộc nhóm nghề thủ
công mỹ nghệ cảm thấy tiếp cận vốn sản xuất là khó khăn nhất với
mức 3,78. Tiếp cận ứng dụng khoa học công nghệ và tiếp cận các
chương trình hỗ trợ của nhà nước được đánh giá ở hầu hết các nhóm
ngành nghề là khá cao (mức trung bình bằng 3.3).
Mặc dù Chính quyền tỉnh Thừa Thiên Huế đã có nhiều chính
sách, giải pháp hỗ trợ phát triển TTCN, nhưng với những nhu cầu và
phản ảnh từ phía các cơ sở sản xuất cho thấy, các cơ sở cần nhận
được sự hỗ trợ hơn nữa từ các chính sách của Nhà nước như: chính
sách về vốn, về tiếp cận KHCN, về xúc tiến thương mại, nghiên cứu
tìm kiếm thị trường, hỗ trợ về đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ mặt bằng
sản xuất, cũng như việc đào tạo nâng cao năng lực quản lý của chủ cơ
sở và chất lượng nguồn lao động… Điều này cần có sự thay đổi
mạnh mẽ trong việc hoàn thiện cơ chế chính sách đặc thù riêng cho
ngành nghề TTCN nông thôn Thừa Thiên Huế.
3.2.6. Kết quả và hiệu quả sản xuất kinh doanh của các cơ
sở tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế
Kết quả điều tra ở bảng 3.24 cho thấy, bình quân chung GO
thu được của các cơ sở là khá cao với mức bình quân chung cho 1
tháng của một cơ sở là 54,7 triệu đồng, với IC bỏ ra là gần 40 triệu
đồng, các cơ sở thu được VA khá cao với khoảng hơn 26 triệu đồng.
Thu nhập hỗn hợp bao gồm cả công lao động gia đình và một số
nguồn lực có nguồn gốc từ gia đình được tính khoảng trên 24,7 triệu
đồng, đây là một kết quả đáng được ghi nhận, so với các hoạt động
làm nông nghiệp có thu nhập bấp bênh thì đây rõ ràng là lĩnh vực có
ưu thế hơn nhiều. Chỉ tiêu GO/ IC cho thấy rằng, với 1 đồng IC bỏ ra,
các cơ sở sản xuất kinh doanh nghề và làng nghề truyền thống mang
15
về 1,91 đồng; tương tự như thế cho chỉ tiêu VA/ IC, cứ một đồng IC
bỏ ra, các cơ sở thu về 0,91 đồng VA; và cứ 1 đồng IC bỏ ra giá trị
MI mang lại là 0,86. Các chỉ tiêu GO, VA, MI so sánh tương quan
với vốn đầu tư khá cao lần lượt là 2,25, 1,07 và 0,56, kết quả này
phản ánh rằng đồng vốn đầu tư được bỏ ra cho kết quả khả quan. Xét
về khía cạnh giải quyết thu nhập, với giá trị MI vào khoảng gần 2,5
triệu đồng đối với đại bộ phận người lao động ở nông thôn thì đây
cũng là một tín hiệu tốt, vì bên cạnh khoản thu nhập từ TTCN, người
lao động ở nông thôn có nhiều hoạt động để đa dạng sinh kế.
Bảng 3.24. Kết quả và hiệu quả kinh tế hoạt động sản xuất kinh
doanh của các cơ sở điều tra (Tính bình quân/tháng)
ĐVT: 1000 Đ
Tiêu chí
Chế biến
nông sản
thực phẩm
Chế biến
gỗ, mây
tre đan
Dệt, may
mặt,
thêu ren
Cơ khí,
ngũ kim,
kim hoàn
Thủ
công mỹ
nghệ
Khác BQC F.Test Sig
(n=105) (n=127) (n=31) (n=31) (n=32) (n=34) (n=360)
GO 38.612,3 40.662,6 95.569,9 57.826,9 93.271,9 80.608,9 54.719,9 2,1 0,07
IC 26.148,3 19.680, 9 24.009,1 35.333,8 54.266,7 44.440,3 28.700,5 1,8 0,12 VA 12.464,0 20.981,7 71.560, 8 22.493,1 39.005,2 36.168,6 26.019,3 2,9 0,02
MI 11.400,5 20.291,8 70.868,1 21.608,2 37.874,5 30.965,9 24.738,1 2,9 0,02
GO/ IC 1,5 2,1 4,0 1,6 1,7 1,8 1,9 3,0 0,01 VA/ IC 0,5 1,1 3,0 0,6 0,7 0,8 0,9 3,0 0,01
MI/ IC 0,4 1,0 3,0 0,6 0,7 0,7 0,9 6, 5 0,00
GO/ V 3,3 3,5 5,0 3,8 1,6 0, 9 2,3 6,5 0,00 VA/ V 1,1 1,8 3,7 1,5 0,7 0,4 1,1 8,4 0,00
MI/ V 0,6 0,9 2,9 0,7 0,2 0,1 0,6 6,1 0,00
GO/ LĐ 10.585,6 7.662,0 11.222,2 12.990,1 13.265,3 10.188,5 10.086,6 4,5 0,00 VA/ LĐ 3.417,0 3.953,5 8.403,0 5.052,8 5.547,4 4.571,5 4.796,2 2,2 0,06
MI/ LĐ 2.061,0 1.870,7 6.628,8 2.479,4 2.012,2 1.063,4 2.499,3 1,4 0,21
(Nguồn: Số liệu điều tra năm 2015)
3.3. PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ ĐẾN
QUY MÔ GIÁ TRỊ SẢN XUẤT TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP
NÔNG THÔN Dựa trên cơ sở lý thuyết về hàm sản xuất biên ngẫu nhiên, tác
giả đã xây dựng mô hình thực nghiệm, kiểm định lựa chọn mô hình
phù hợp để tiến hành ước lượng nhằm đánh giá ảnh hưởng của các
yếu tố đến quy mô giá trị sản xuất của cơ sở TTCN nông thôn Thừa
Thiên Huế. Kết quả ước lượng mô hình hàm sản xuât biên ngẩu
nhiên ở Bảng 3.26 cho thấy, các hệ số được ước lượng từ mô hình
sản xuất biến ngẫu nhiên đều có ý nghĩa thống kê (thấp nhất là ở mức
ý nghĩa 10%) và đều có hướng tác động lên GTSX cũng như hiệu quả
kỹ thuật đúng như kỳ vọng.
16
Bảng 3.26: Kết quả ƣớc lƣợng mô hình sản xuất biên ngẫu nhiên
Tham
số Tên biến Diễn giải
Mô hình SX biên ngẫu nhiên 2
0~ ( , )i u uu N ' z
Coeff. S.E
1 ln_asset ln Giá trị TSCĐ 0,082*** (0,00296)
2 ln_labor ln Tổng số LĐ 0,47*** (0,0104)
3 ln_material ln Chi phí NVL 0,51*** (0,00498)
4 sector2 Ngành gỗ/mây/tre 0,37*** (0,0187)
5 sector3 Ngành may mặc/dệt/thêu 0,31*** (0,0244)
6 sector4 Ngành cơ khí/kim hoàn 0,16*** (0,0187)
7 sector5 Ngành thủ công mỹ nghệ 0,15*** (0,0163)
8 sector6 Ngành khác (gốm sứ…) 0,14*** (0,0212)
9 district2 Huyện Hương Thủy 0,092*** (0,0332)
10 district3 Huyện Hương Trà 0,26*** (0,0333)
11 district4 Huyện Nam Đông 0,11*** (0,0348)
12 district5 Huyện Phong Điền 0,28*** (0,0371)
13 district6 Huyện Phú Vang 0,13*** (0,0325)
14 district7 Huyện Phú lộc 0,32*** (0,0322)
15 district8 Huyện Quảng Điền 0,12*** (0,0355)
0 _cons Hệ số chặn 3,73*** (0,0574)
Thành phần phi hiệu quả
1 age Tuổi chủ cơ sở 0,0058*** (0,00130)
2 edu Trình độ chủ cơ sở -0,024*** (0,00437)
3 exper Số năm kinh nghiệm -0,0023* (0,00120)
4 labor Quy mô của cơ sở (theo LĐ) -0,0032** (0,00143)
5 ownership Loại hình sản xuất -0,46*** (0,0485)
6 trademark Đăng ký thương hiệu SP -0,24*** (0,0405)
0 _cons Hệ số chặn 0,47*** (0,0607)
TE
TB hiệu quả kỹ thuật
0,918 (0,0048)
2 2 2
u v
0,156
2 2
/u
0,015
Log Likelihood
LL -2.948,67
Số quan sát n 360
Nguồn: Tính toán từ số liệu điều tra năm 2015.
Ghi chú: ***, **, * có nghĩa là có ý nghĩa thống kê tại các mức 1%, 5% và 10%.
Kết quả nghiên cứu cho thấy các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp
nông thôn Thừa Thiên Huế đang hoạt động ở miền hiệu suất tăng
dần theo quy mô. Tuy nhiên, hiệu quả sản xuất không đồng đều giữa
các cơ sở. Tính bình quân, các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp vẫn có thể
tăng khoảng 8% giá trị sản xuất với mức đầu vào hiện tại. Mặc dù
vậy, mức đóng góp của từng yếu tố đầu vào cho tăng trưởng đầu ra
có sự khác biệt. Tăng chi phí nguyên vật liệu hay quy mô lao động
17
làm giá trị sản xuất tăng nhanh hơn so với tăng đầu tư tài sản cố định.
Bên cạnh đó, với mức đầu vào như nhau, các nhóm ngành dệt may-
thêu ren và chế biến gỗ-mây-tre sẽ cho giá trị sản xuất cao hơn
khoảng 0,3% so với nhóm ngành chế biến nông sản và thực phẩm và
cao hơn khoảng 0,15% so với các nhóm ngành khác. Ngoài ra, sự
khác biệt về địa lý, về cơ sở hạ tầng giữa các địa phương cũng ảnh
hưởng đến giá trị sản xuất của các cơ sở tiểu thủ công nghiệp.
Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất cũng được nhận
diện. Nhóm yếu tố liên quan đến đặc điểm của chủ cơ sở tiểu, thủ
công nghiệp bao gồm tuổi của chủ cơ sở, trình độ và số năm kinh
nghiệm trong nghề. Nhóm các yếu tố liên quan đến đặc điểm của cơ
sở tiểu, thủ công nghiệp bao gồm quy mô, hình thức tổ chức sản xuất
cũng như việc cơ sở có đăng ký nhãn mác sản phẩm và thương hiệu
hay không. Ngoại trừ tuổi của chủ cơ sở, việc cải thiện các yếu tố còn
lại sẽ làm tăng hiệu quả kỹ thuật và do đó nâng cao năng suất cho các
cơ sở tiểu thủ công nghiệp ở Thừa Thiên Huế.
3.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN
TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN THỪA THIÊN HUẾ
3.4.1. Ƣu điểm của ngành nghề tiểu, thủ công nghiệp nông
thôn Thừa Thiên Huế
Điểm mạnh nhất của ngành nghề TTCN nông thôn Thừa Thiên
Huế là phát huy được những điều kiện và thuận lợi về điều kiện tự
nhiên, kinh tế xã hội, ngành nghề TTCN nông thôn có sự phát triển
mạnh hơn so với nhiều tỉnh trong cả nước, với số lượng cơ sở sản
xuất hơn 6.049 cơ sở; tạo sự tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân
trên 30,38%/năm, năm 2014 đóng góp gần 3.500 tỷ đồng giá trị sản
xuất chiếm tỷ trọng hơn 17% trong cơ cấu giá trị sản xuất công
nghiệp của tỉnh. Ngành nghề TTCN nông thôn đã thu hút hơn 24.150
lao động tham gia, trong đó chủ yếu là lao động tại địa phương, góp
phần chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn, nâng cao thu nhập, ổn
định thu nhập cho lao động ở mức bình quân 3,3 triệu đồng/tháng, từ
đó nâng cao mức sống vật chất và tinh thần cho dân cư nông thôn.
3.4.2. Những hạn chế của ngành nghề tiểu, thủ công nghiệp
nông thôn Thừa Thiên Huế
Hạn chế của ngành nghề TTCN nông thôn Thừa Thiên Huế có
thể kể đến là: Nguồn hỗ trợ của ngân sách còn hạn chế. Vị trí xa các
18
trung tâm kinh tế lớn nên các sản phẩm TTCN không tiếp cận được
với thị trường lớn trong nước. Chưa có nhiều sản phẩm TTCN mang
thương hiệu, năng lực cạnh tranh thấp. Nguồn nguyên liệu cho một
số ngành nghề còn khó khăn do chưa có quy hoạch vùng sản xuất tập
trung, nguyên liệu tại chỗ / thay thế còn hạn chế. Cộng đồng doanh
nghiệp TTCN nông thôn vừa nhỏ vừa yếu, số lượng còn ít, thiếu vốn
để sản xuất, khả năng phát triển quy mô SXKD thấp.
3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong phát triển
tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế
Nguyên nhân của hạn chế trong phát triển tiểu, thủ công
nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế là: (1) Thừa Thiên Huế còn là tỉnh
nghèo khả năng cân đối ngân sách khó khăn. (2) Thừa Thiên Huế
chưa thực sự khơi dậy được nguồn lực, khuyến khích được sự phát
triển các loại hình doanh nghiệp tư nhân. (3) Nhiều ngành nghề
không được chú trọng quy hoạch nguồn nguyên liệu, hoặc do không
tìm được thị trường, hoặc chịu sự cạnh tranh của các sản phẩm công
nghiệp thay thế nên dần bị mai một. (4) Vẫn còn nhiều sự chồng chéo
trong thực hiện các chính sách hỗ trợ của các ban ngành của tỉnh.
CHƢƠNG 4
ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TIỂU, THỦ
CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
4.1. BỐI CẢNH VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG
PHÁT TRIỂN TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN THỪA
THIÊN HUẾ
4.2. QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN TIỂU,
THỦ CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
4.2.1. Quan điểm phát triển TTCN nông thôn
- Một là, phát triển TTCN nông thôn phải gắn với quá trình sản
xuất hàng hóa phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu, gắn với chuyển dịch
cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động nông thôn và xóa đói giảm nghèo.
- Hai là, Phát triển ngành nghề TTCN nông thôn là tiền đề để
thực hiện mục tiêu xây dựng nông thôn mới.
- Ba là, Quy hoạch phát triển TTCN nông thôn gắn liền với
quy hoạch kinh tế xã hội, quy hoạch ngành, quy hoạch nông thôn
19
mới, kết hợp hài hòa nhiều loại hình kinh tế tham gia.
- Bốn là, Đẩy mạnh ứng dụng KHCN, đa dạng hóa sản phẩm,
kết hợp giữa công nghệ cổ truyền và công nghệ tiên tiến để tăng năng
lực cạnh tranh của sản phẩm.
- Năm là, Coi trọng việc bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn
và phát huy các truyền thống văn hóa, khôi phục ngành nghề truyền
thống và du nhập ngành nghề mới.
4.2.2. Định hƣớng phát triển TTCN nông thôn
Từ những quan điểm như trên, định hướng phát triển TTCN
nông thôn Thừa Thiên Huế thời gian tới là: Phát triển TTCN nông
thôn theo hướng sản xuất hàng hóa, đa dạng ngành nghề. Đẩy mạnh
phát triển các ngành tiểu, thủ công nghiệp có tiềm năng, có lợi thế
mang lại giá trị kinh tế cao. Đa dạng hóa các hình thức tổ chức sản
xuất; bảo tồn các công nghệ truyền thống với ứng dụng công nghệ
mới. Phát triển các ngành nghề TTCN nông thôn gắn liền với phát
triển xã hội và bảo vệ môi trường, xây dựng nông thôn mới.
4.3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU PHÁT TRIỂN TIỂU,
THỦ CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
4.3.1. Xây dựng, tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch và
đầu tƣ xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển TTCN nông thôn
- Xây dựng Quy hoạch phát triển TTCN tỉnh Thừa Thiên Huế
trong đó bao gồm nhiệm vụ quy hoạch phát triển theo từng nhóm
ngành nghề và từng địa bàn. Trên cơ sở Quy hoạch phát triển TTCN,
cần quy hoạch xây dựng mạng lưới các khu cụm TTCN và làng nghề,
quy hoạch xây dựng chi tiết 1/500 các khu cụm TTCN, làng nghề để
bố trí nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng đồng bộ.
- Công tác quy hoạch phải gắn với xây dựng chiến lược cung
ứng nguyên liệu tại chỗ. Sớm quy hoạch các làng nghề chế biến hải
sản xuất khẩu ở các địa phương như Quảng Công, Quảng Ngạn
huyện Quảng Điền; Thuận An, Phú Thuận huyện Phú Vang; Vinh
Hưng, Vinh Hiền huyện Phú Lộc; phát triển cụm công nghiệp chế
biến sâu nguyên liệu cát Phong Điền; các cụm TTCN chuyên nghề
mộc mỹ nghệ, ở Mỹ Xuyên Phong Điền, Hương Hồ Hương Trà, chế
biến gỗ xuất khẩu ở Lộc Sơn Phú Lộc...
4.3.2. Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực
Trong thời gian tới cần đặc biệt chú trọng một số nội dung đào
tạo cho chủ cơ sở TTCN bao gồm: kiến thức và kỹ năng quản trị kinh
doanh, kiến thức về hội nhập kinh tế như khai thác thông tin trực
20
tuyến, kiến thức chuyên ngành kinh doanh cũng cần chú trọng tùy
từng nhóm ngành TTCN. Để nâng cao trình độ cho người lao động ở
các cơ sở TTCN, chúng ta cần thực hiện đồng bộ các giải pháp: Tăng
thu nhập cho các cơ sở sản xuất sẽ tạo tiềm lực để nâng cao chất
lượng lao động. Việc dạy nghề cho lao động nông thôn hiện nay đang
tập trung vào những nghề phục vụ cho ngành công nghiệp, vì vậy cần
thay đổi phương thức đào tạo, thời gian đào tạo cho phù hợp với từng
loại đối tượng nghề. Nhà nước hỗ trợ kinh phí đào tạo nghề, hỗ trợ
kinh phí theo chính sách dạy nghề ngắn hạn cho lao động nông thôn.
4.3.3. Phát triển thị trƣờng các sản phẩm TTCN nông thôn
Nhà nước hỗ trợ xây dựng hệ thống nhận diện thương hiệu,
tăng cường tính pháp lí cho sản phẩm. Tăng cường nhận thức về sở
hữu trí tuệ, đăng ký nhãn hiệu hàng hóa... Tăng cường ứng dụng khoa
học công nghệ, cải tiến trang thiết bị nhằm nâng cao năng suất, chất
lượng và cạnh tranh của sản phẩm TTCN trên thị trường. Tỉnh Thừa
Thiên Huế cần tạo mọi điều kiện để các cơ sở TTCN tận dụng cơ hội
này nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Cần đặc biệt chú trọng
đến việc trợ giúp các chủ cơ sở nắm bắt thông tin, thị trường xuất
khẩu như: nhu cầu, thị hiếu, mẫu mã, kiểu dáng sản phẩm của khách
hàng quốc tế; hỗ trợ xúc tiến xuất khẩu; hỗ trợ tiếp cận khách hàng
nước ngoài; hỗ trợ ký kết hợp đồng xuất khẩu và hỗ trợ kinh doanh
thương mại quốc tế. Tăng cường nghiên cứu và dự báo thị trường,
nhất là những dự báo dài hạn và trung hạn. Phát triển thị trường du
lịch nhằm đẩy mạnh xuất khẩu tại chỗ cho các sản phẩm TTCN nông
thôn là một trong những phương hướng chiến lược của thị trường tiêu
thụ sản phẩm TTCN.
4.3.4. Tăng cƣờng và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn vốn
Nhà nước nên có chính sách khuyến khích hệ thống ngân hàng
cho các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp vay với lãi suất ưu đãi thông qua
việc lựa chọn một số sản phẩm ưu tiên để xây dựng kế hoạch hỗ trợ
phát triển trong đó có chính sách hỗ trợ lãi xuất vay vốn để tạo ra các
kênh vay vốn hiệu quả. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan
ban ngành với vai trò giám sát và ngân hàng trong việc tư vấn, hỗ trợ
xây dựng các dự án khả thi cho cơ sở TTCN nông thôn. Có cơ chế
bảo lãnh cho cơ sở TTCN nông thôn được vay vốn kết hợp với hỗ trợ
lãi xuất hay miễn giảm thuế trong điều kiện pháp luật cho phép sẽ là
động lực mạnh mẽ thúc đẩy ngành nghề TTCN phát triển.
21
4.3.5. Đa dạng hóa tổ chức sản xuất, đẩy mạnh liên kết và
ứng dụng khoa học công nghệ nhằm nâng cao năng suất sản
phẩm tiểu, thủ công nghiệp
Tỉnh Thừa Thiên Huế nên khuyến khích khu vực kinh tế tư
nhân trong lĩnh vực TTCN phát triển để nâng cao trình độ tổ chức
quản lý sản xuất bằng các chính sách: giao mặt bằng sản xuất sạch,
thông qua việc đầu tư phát triển hạ tầng các làng nghề, các khu cụm
TTCN đã được quy hoạch, cho các doanh nghiệp thuê đất để SXKD
với giá ưu đãi, đồng thời hỗ trợ các chính sách miễn giảm thuế với
mức ưu đãi nhất theo quy định của pháp luật. Ưu tiên hỗ trợ các hình
thức liên kết phát triển quy mô, hỗ trợ ứng dụng KHCN nhằm nâng
cao năng suất và chất lượng sản phẩm TTCN. Hỗ trợ các doanh
nghiệp có phương án kinh doanh bao tiêu sản phẩm hoặc thu gom sản
phẩm TTCN để tiêu thụ, xuất khẩu với số lượng lớn nhằm tạo đầu ra
cho sản phẩm TTCN nông thôn.
4.3.6. Đảm bảo nguồn nguyên vật liệu cho sản xuất
Cần triển khai quy hoạch xây dựng các vùng nguyên liệu tại
chỗ như: Song mây, tre nứa, nón lá… để từng bước hình thành một
số vùng cung cấp nguyên liệu cho các cơ sở sản xuất TTCN trên địa
bàn. Đồng thời có chính sách bảo hiểm, trợ giá đối với một số loại
cây để khuyến khích phát triển cung cấp nguyên liệu ổn định và lâu
dài cho các cơ sở sản xuất TTCN.
4.3.7. Bảo vệ môi trƣờng sinh thái cho phát triển TTCN
Cần chú ý thực hiện một số giải pháp như: đẩy mạnh công tác
kiểm tra môi trường, tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận
thức cho nhân dân về ô nhiễm môi trường và tác động tiêu cực của nó
tới đời sống và sản xuất. Đẩy mạnh việc áp dụng, chuyển giao công
nghệ sản xuất hiện đại giảm ô nhiễm môi trường. Quy hoạch, phân
bố các cụm, làng nghề TTCN phải gắn với phương án xử lý chất thải
và ô nhiễm môi trường ngay từ đầu. Đồng thời, tăng cường công tác
quản lý nhà nước về ô nhiễm môi trường.
22
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. KẾT LUẬN
Ngành nghề tiểu, thủ công nghiệp ở nông thôn có vai trò quan
trọng trong nền kinh tế quốc dân nói chung và tỉnh Thừa Thiên Huế
nói riêng. Phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn sẽ tạo công ăn
việc làm, thu hút lao động dư thừa ở nông thôn; đa dạng hoá sản
phẩm, cung cấp ngày càng nhiều hàng hoá cho tiêu dùng và cho xuất
khẩu; đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn; góp
phần hoàn thiện cơ sở hạ tầng, thực hiện các mục tiêu xây dựng nông
thôn mới; đồng thời góp phần bảo tồn và phát triển các giá trị văn
hoá dân tộc. Mặc dù có nhiều thành tựu trong phát triển, song ngành
nghề tiểu, thủ công nghiệp nông thôn vẫn còn đối mặt với nhiều
thách thức lớn. Để định hướng phát triển các ngành tiểu, thủ công
nghiệp nông thôn theo hướng bền vững, luận án đã nêu ra được khái
niệm, đặc điểm và phân loại ngành nghề tiểu, thủ công nghiệp nông
thôn; làm rõ nội dung phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn; xây
dựng khung phân tích, hệ thống phương pháp nghiên cứu và hệ thống
các chỉ tiêu đánh giá phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn; đồng
thời xem xét những kinh nghiệm của các nước trên thế giới, các địa
phương trong nước để rút ra bài học về phát triển tiểu, thủ công
nghiệp nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế. Những vấn đề lý luận và
thực tiễn đặt ra là cơ sở khoa học quan trọng để định hướng cho sự
phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn ở Thừa Thiên Huế.
Tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế có lịch sử
phát triển lâu đời với nhiều loại hình đa dạng, phong phú, nhiều nghề
thủ công truyền thống có tính riêng biệt mang đậm bản sắc văn hóa
Huế và dân tộc Việt Nam. Trong những năm qua, ngành nghề tiểu,
thủ công nghiệp đã đóng góp rất lớn vào giá trị sản xuất của ngành
công nghiệp toàn tỉnh, tỷ trọng giá trị tiểu, thủ công nghiệp trong
ngành công nghiệp đạt 17% (năm 2014), tăng trưởng bình quân giai
đoạn 2010-2014 đạt hơn 25,5%, trong đó giá trị sản xuất tiểu, thủ
công nghiệp ở nông thôn năm 2014 đạt hơn 3.456 tỷ đồng, tăng bình
quân 30,4%/năm; với hơn 6.049 cơ sở, thu hút hơn 24.150 lao động
tham gia, từ đó góp phần tích cực vào quá trình chuyển dịch cơ cấu
lao động, nâng cao thu nhập cho người dân ở khu vực nông thôn, đặc
biệt là đóng góp tích cực vào tiến trình thực hiện chương trình xây
dựng nông thôn mới. Sự chuyển biến tích cực đó còn được thể hiện
23
bằng sự gia tăng về số lượng cơ sở sản xuất, quy mô vốn, quy mô lao
động, thu nhập cho người lao động và lợi nhuận thu được của từng cơ
sở sản xuất tiểu, thủ công nghiệp nông thôn...
Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành nghề tiểu, thủ công
nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế phải đối mặt với nhiều khó khăn
và thách thức. Trên 89% cơ sở là hộ kinh doanh cá thể với quy mô
nhỏ lẻ, khả năng liên kết mở rộng quy mô, đáp ứng nhu cầu thị
trường còn hạn chế. Trình độ học vấn của chủ cơ sở và người lao
động còn rất thấp, có đến 91% lao động chưa qua đào tạo nghề, 77%
lao động có trình độ dưới THCS. Năng lực sản xuất của các cơ sở
nhất là nguồn vốn kinh doanh còn khó khăn, thị trường tiêu thụ sản
phẩm chủ yếu là thị trường nội địa. Công nghệ sản xuất phần lớn là
thủ công, nửa cơ khí, chất lượng sản phẩm không cao, sức cạnh tranh
của sản phẩm thấp.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp
nông thôn Thừa Thiên Huế đang hoạt động ở miền hiệu suất tăng dần
theo quy mô, bình quân các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp vẫn có thể
tăng khoảng 8% giá trị sản xuất với mức đầu vào hiện tại. Các yếu tố
ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất cũng được nhận diện như đặc điểm
trình độ, năm kinh nghiệm của chủ cơ sở; đặc điểm của cơ sở bao
gồm quy mô, hình thức tổ chức sản xuất cũng như việc cơ sở có đăng
ký nhãn mác sản phẩm và thương hiệu hay không. Do vậy, Việc cải
thiện các yếu tố này sẽ làm tăng hiệu quả kỹ thuật và do đó nâng cao
năng suất cho các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp ở Thừa Thiên Huế.
Với quan điểm phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa
Thiên Huế gắn với quá trình sản xuất hàng hóa phục vụ tiêu dùng và
xuất khẩu, nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, chuyển dịch cơ
cấu lao động nông thôn, là tiền đề để thực hiện mục tiêu xây dựng nông
thôn mới; Phát triển TTCN nông thôn gắn liền với quy hoạch kinh tế xã
hội, quy hoạch ngành, quy hoạch nông thôn mới; gắn với việc đẩy mạnh
ứng dụng KHCN nhằm nâng cao trình độ kỹ thuật và công nghệ, nâng
cao chất lượng và tăng năng lực cạnh tranh của sản phẩm TTCN trên thị
trường; coi trọng việc bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn và phát huy
các truyền thống văn hóa. Định hướng phát triển tiểu, thủ công nghiệp
nông thôn Thừa Thiên Huế từ nay đến năm 2030 là: (1) Phát triển tiểu,
thủ công nghiệp nông thôn theo hướng sản xuất hàng hóa, đa dạng
ngành nghề; (2) Đẩy mạnh phát triển các ngành tiểu, thủ công nghiệp có
tiềm năng, có lợi thế so sánh mang lại giá trị kinh tế cao; (3) Phát triển
24
tiểu, thủ công nghiệp nông thôn theo hướng đa dạng hóa các hình thức tổ
chức sản xuất; (4) Phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn trên cơ sở
bảo tồn các công nghệ truyền thống với ứng dụng công nghệ mới;
(5)Phát triển các ngành nghề tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa
Thiên Huế gắn liền với quá trình xây dựng nông thôn mới và bảo vệ môi
trường nông thôn.
Để thực hiện được những định hướng trên, tác giả khuyến nghị
Nhà nước cần có những hỗ trợ tích cực song hành với những nỗ lực của
chính các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp nông thôn, thực hiện tốt các giải
pháp chủ yếu đó là: (1) Xây dựng, tổ chức thực hiện quy hoạch, kế
hoạch và đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển tiểu, thủ công nghiệp
nông thôn; (2) Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; (3) Phát triển thị
trường các sản phẩm tiểu, thủ công nghiệp nông thôn; (4) Tăng cường
và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn vốn kinh doanh; (5) Đa dạng hóa tổ
chức sản xuất, đẩy mạnh liên kết và ứng dụng khoa học công nghệ nhằm
nâng cao năng suất sản phẩm tiểu, thủ công nghiệp; (6) Đảm bảo nguồn
nguyên vật liệu cho các cơ sở sản xuất; và (7) Bảo vệ môi trường sinh
thái cho sản xuất tiểu, thủ công nghiệp nông thôn.
2. KIẾN NGHỊ
Để tiếp tục đẩy mạnh phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông
thôn tỉnh Thừa Thiên Huế trong thời gian tới, tác giả kiến nghị một
số vấn đề như sau:
- Trên cơ sở khung chính sách chung của Chính phủ, Thừa
Thiên Huế cần có chính sách hỗ trợ cụ thể cho từng loại hình tiểu, thủ
công nghiệp nông thôn.
- Thực hiện đồng bộ các giải pháp hỗ trợ chính sách cho phát
triển tiểu, thủ công nghiệp, trong đó đặc biệt ưu tiên về mặt bằng sản
xuất, hỗ trợ lãi suất và bảo lãnh vay vốn cho các cơ sở.
- Các cơ quan Nhà nước cần có chiến lược hỗ trợ ứng dụng
khoa học công nghệ, xây dựng và quảng bá thương hiệu sản phẩm
tiểu, thủ công nghiệp đến với thị trường trong và ngoài nước.
- Tập trung đầu tư phát triển mạnh cơ sở hạ tầng các khu cụm tiểu, thủ
công nghiệp đảm bảo điều kiện thuận lợi nhất cho các ngành nghề này.
- Cuối cùng là việc đảm bảo nguồn nguyên liệu, và vấn đề ô
nhiễm môi trường cần được xem là yếu tố phát triển bền vững cần
sớm có giải pháp ngay từ khi thực hiện quy hoạch phát triển tiểu, thủ
công nghiệp nông thôn./.
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
*
1. Nguyễn Văn Toàn, Hồ Thắng (2015), Phát triển bền vững
ngành nghề TTCN trên địa bàn huyện Phong Điền tỉnh Thừa Thiên
Huế, Tạp chí Khoa học Đại học Huế, T 109 Số 10/2015.
2. Hồ Thắng, Đào Duy Minh (2015), Thực trạng phát triển
nghề thủ công mỹ nghệ trên địa bàn thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên
Huế, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, số: 219 (II) Tháng 9/2015.
3. Hồ Thắng, Nguyễn Văn Toàn, Mai Chiếm Tuyến (2015),
Quy mô và chất lượng lao động TTCN ở các nghề và làng nghề của
Thừa Thiên Huế, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, số 224 (II) tháng
2/2016.
4. Hồ Thắng, Hoàng Triệu Huy, Đào Duy Minh (2016), Hiệu
quả sản xuất của các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp nông thôn ở Thừa
Thiên Huế, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, số 228(II), tháng 6/2016.
5. Hồ Thắng, Mai Chiếm Tuyến, Hoàng Triệu Huy (2016), Thị
trường sản phẩm của các nghề và làng nghề ở Thừa Thiên Huế, Tạp
chí Nghiên cứu Kinh tế, số 10 (461) - Tháng 10/2016.
6. Hồ Thắng (2015), Phát triển làng nghề truyền thống của
Nhật Bản, Thái Lan và một số đề xuất cho Việt Nam, Tạp chí Kinh tế
và dự báo, số 22 - Tháng 11/2015.
7. Hồ Thắng (2015), Nguồn lao động - việc làm trong các làng
nghề ở Thừa Thiên Huế: Thực trạng và kiến nghị, Tạp chí Lao động
và xã hội, số 510 (từ 1 - 15/9/2015).
