Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Sınıf: 11
Öngörülen Süre: 80 dk.
Anahtar Soru:
I. Dünya Savaşı neden çıktı?
Dersin Amacı:
I. Dünya Savaşı’nın çıkış nedenlerini değerlendirebilme.
İlişkili Kazanım:
I. Dünya Savaşı’nın sebep ve sonuçlarını kavrar.
I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin durumunu değerlendirir.
I. DÜNYA SAVAŞI’NIN SEBEPLERİ VE OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRİŞİ
HEDEFLENEN ÖĞRENME ÇIKTILARI
Derse Hazırlık / Malzemeler
QQ Bütün öğrenciler: I. Dünya Savaşı’nın boyutları hakkında fikir edinecektir.
QQ Birçok öğrenci: I. Dünya Savaşı’nın nedenlerini kavrayabile-cektir.
QQ Bazı öğrenciler: I. Dünya Savaşı'nın nedenleri ile Osmanlı Devleti’nin savaşa girişini ilişkilendirecektir.
Gavrilo aslında sadece fitili tutuşturan bir ateşti ve aslında neyi tutuşturduğunu bilmiyordu. O, I. Dünya Savaşı'nı başlatan tetiği çekmişti ve çıkacak bir fırsatı bekleyen pekçok ağır nedenin işe koyulmasına yol açmıştı. Bu etkinlikle öğrenciler, I. Dünya Savaşı’nın nedenlerine ilişkin olarak, adeta bir el feneri-nin ışığı gibi konik bir biçimde giderek büyüyen bir nedenler araştırması yapacaklar. Başlangıç noktası, Gavrilo
Princip. Ulaştığı yer ise sosyal, politik, ekonomik ve tarihsel açıklamaların kaynaştığı bir son nokta. Bu son nok-
taya öğrenciler, farklı türde haritaları, istatistik verileri ve görsel kaynakları inceleyerek ulaşacaklar. Ardından
bu küresel olay hakkında kendi görüşlerini oluşturacaklar.
Çalışma Yapraklarını grup sayısınca çoğaltınız.
Akın SEVER*, Yasemin OKUR*, Mehmet AKSOY*, Mehmet ÖZTÜRK*, Celal GENÇ*
QI. Dünya Savaşı neden çıktı?
* Samsun İl Milli Eğitim Müdürlüğü
İŞL
EN
İŞ /
SÜ
RE
Ç
8 dk.
7 dk.
5 dk.
10 dk.
10 dk.
10 dk.
30 dk.
süre
Değerlendirme:
Öğrencilerinizden bu derste öğrendikleriyle ilgili üç soru türetmelerini ve bunlardan birini ce-vaplamalarını isteyiniz.
1. Çalışma Yaprağı-1'i dağıtarak ilgili soruyu grupların sözel olarak cevaplamalarını sağlayınız.
2. Çalışma Yaprağı-2’yi dağıtarak süikastın olayların başlangıcı olduğu vurgusunu yapınız. I. Dünya savaşının tek nedeninin suikast olmadığı, görünmeyen nedenleri olduğu bilgisine öğrencilerin sorularla ulaşma-sını sağlayınız.
3. Çalışma Yaprağı-3’ü dağıtarak ilgili soruları sorunuz. Sömürgeciliğin ve ülkeler arası ekonomik rekabetin siyasi ilişkilere etkilerini tespit et-tiriniz. Çalışma Yaprağı-1’deki resmi hatırlatınız. Buradan hareketle I. Dünya Savaşı’nın genel nedenlerini buldurunuz.
4. Çalışma Yaprağı-4'i veriniz. Kartpostalların savaş sırasında yapılmış olduğunu söyleyiniz. Ardından, kartpostları inceletip öğrencilerden ilgili soruları cevaplamalarını isteyiniz. Böylece, öğrencileriniz aynı tarihsel olguya farklı bakış açılarından bakılabileceğini farkedeceklerdir.
5. Çalışma Yaprağı-5’i inceletiniz. İlgili soruları çözdürerek hangi devlet-lerin birbirleriyle sorunlu olduğunu tespit ettiriniz.
6. Çalışma Yaprağı-6’daki dilsiz haritayı inceletiniz. Haritaya ülkelerin isimlerini yazdırınız. Belirtilen sorunları haritadaki oklar üzerine yer-leştirmelerini sağlayınız. Blokların oluşumunu kavratınız.
7. Çalışma Yaprağı-7’deki harita, metin, tablo ile beraber önceki bilgileri de kullanarak iki gruba İtilaf ve İttifak bloklarına üye devletlerin ağzın-dan Osmanlı Devletinin savaşa girmesi ve girmemesine ilişkin drama metni yazdırınız. Ayrıca diğer iki gruba da Osmanlı hükümetinin ağzın-dan savaşa girme ve girmemeye yönelik metin yazdırınız. Sınıftaki tüm gruplara görev vermeyi unutmayınız. Drama metnini hazırlayan grupla-rın metinlerini sınıfta canlandırmalarını sağlayınız.
İŞLE
NİŞ
218I.
Dün
ya S
avaş
ı’nın
Seb
eple
ri ve
Osm
anlı
Devle
ti’ni
n Sa
vaşa
Giri
şi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I1Bir lise öğrencisi bu kadar olaya tek başına nasıl neden olmuş olabilir?
Gavrilo Princip 19 yaşında bir lise öğrencisi. Gavrilo, 1914-1918 yılları arasında:
1. 8.556.315 insanın ölmesine, 21.219.452 insanın yaralanmasına, 7.750.945 insanın kaybolma-sına,
2. Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasına,3. Avusturya- Macaristan İmparatorluğu'nun dağılmasına,4. Çarlık Rusya’sının yıkılmasına,5. İlk kez kimyasal silahların kullanılmasına,6. Anadolu’nun işgal edilmesine, 7. Avrupa’nın siyasi haritasının değişmesine,8. Ortadoğu’daki petrol yataklarının İngiltere ve Fransa'nın eline geçmesine,9. Sömürgeciliğin hızlanmasına,10. Türkiye, Macaristan, Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Letonya, Litvanya ve Ukrayna gibi
yeni devletlerinin kurulmasına,11. II. Dünya Savaşı'na
...neden oldu!
QQ Kaynak: Gavrilo Princip'in Resmi
219
I. D
ünya
Sav
aşı’n
ın S
ebep
leri
ve O
sman
lı De
vleti’
nin
Sava
şa G
irişi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I2
1. Bu olay tek başına 4 yıl süren bir dünya savaşına neden olabilir mi?
2. Gavrilo’nun aşırı milliyetçi olması onu bu suikaste götüren etkili bir faktör müdür?
Gavrilo’nun düzenlediği bu suikastten sonra Avusturya Sırbistan’a savaş ilan etti. Böylece Birinci Dünya Savaşı başlamış oldu. Hersek'te Avusturya yönetiminden memnun olmayan ve burasını Sırbistan'ın bir parçası sayan önemli bir Sırp nüfus bulunmaktaydı ve bunları Sırbistan da destek-liyordu. Gavrilo Princip de Avusturyalıları Bosna Hersek'ten çıkarmayı amaçlayan Mlada Bosna (Genç Bosna) adlı bir örgüte mensuptu.
Avusturya-Macaristan veliahdının bir Sırp milliyetçisi Gavrilo tarafından
öldürülmesini gösteren temsili resim.
QQ Kaynak: Gavrilo'un Avusturya-Macaristan veliahdını öldürmesi.
220I.
Dün
ya S
avaş
ı’nın
Seb
eple
ri ve
Osm
anlı
Devle
ti’ni
n Sa
vaşa
Giri
şi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I3
1. B
u ha
rita
nın
konu
su n
edir
?
2. T
ablo
ile
har
ita
aras
ında
iliş
ki k
urar
ak h
angi
dev
letl
erin
söm
ürge
cilik
te,
sana
yile
şmed
e, a
sker
î al
anda
önd
e ve
ya g
erid
e ol
dukl
arın
ı tes
pit e
dini
z. B
u du
rum
un s
avaş
ın ç
ıkış
ına
etki
sini
tart
ışın
ız.
Kay
nak:
191
4’TE
DÜ
NYA
221
I. D
ünya
Sav
aşı’n
ın S
ebep
leri
ve O
sman
lı De
vleti’
nin
Sava
şa G
irişi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I4 1. Osmanlı Devletinin I. Dünya Savaşı'na girişi iki karikatürde neden farklı anlatılmaktadır?
2. Karikatürler hangi devletlerin bakış açılarıyla yapılmış olabilir?
Yazının tercümesi: "Tuhaf bir şekilde bu senin pantolonunun bir parçası gibi görünüyor Bill."
QQ Kaynak 1: Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na Girişini Anlatan Bir Karikatür
QQ Kaynak 2: Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı'na Girişini Anlatan Temsili Resim
222I.
Dün
ya S
avaş
ı’nın
Seb
eple
ri ve
Osm
anlı
Devle
ti’ni
n Sa
vaşa
Giri
şi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I5Yukarıdaki karikatürde I. Dünya Savaşı öncesi devletlerin birbirleri ile olan siyasi ilişkileri ülkelerin sınırları dikkate alınarak resmedilmiştir.1. Karikatürü inceleyerek devletlerin isimlerini tahmin etmeye çalışınız.
2. Hangi devletlerin birbirleriyle problem yaşadıklarını tespit etmeye çalışınız.
Het Gekkenhuis
I. DÜNYA SAVAŞI’NIN ÖZEL SEBEPLERİ
QQ Kaynak: I. Dünya Savaşı Öncesi Devletlerin Siyasi İlişkisini Gösteren Bir Karikatür
223
I. D
ünya
Sav
aşı’n
ın S
ebep
leri
ve O
sman
lı De
vleti’
nin
Sava
şa G
irişi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I6
Kay
nak:
I. D
ÜN
YA S
AVA
ŞI’N
IN B
AŞI
ND
A A
VRU
PA
1. H
arit
ada
sava
ştak
i blo
klar
ren
kler
le g
öste
rilm
işti
r. H
arit
ada
boş
bıra
kıla
n ye
rler
e de
vlet
leri
n is
imle
rini
yaz
arak
blo
klar
ı tes
pit e
dini
z.
2. H
arit
ada
sava
ş ön
cesi
nde
birb
irle
riyl
e so
run
yaşa
yan
devl
etle
r ok
işar
etle
riyl
e gö
ster
ilmiş
tir.
Sol
daki
leja
ntta
ver
ilen
soru
nlar
ı okl
ar ü
zeri
ne d
oğru
bi
r şe
kild
e ye
rleş
tiri
niz.
224I.
Dün
ya S
avaş
ı’nın
Seb
eple
ri ve
Osm
anlı
Devle
ti’ni
n Sa
vaşa
Giri
şi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I7
QQ Kaynak 1: 1699-1913 YILLARI ARASINDA OSMANLI DEVLETİ
Trablusgarp ve Balkan Savaşları’nda müttefik bildiği Almanya’dan somut hiçbir yardım göremeyen
Osmanlı yönetimi dış siyasette yeni yardımcılar aramaya karar vermiştir. İttihatçılar Almanya’nın
ilgisini aşırı iktisadî bularak Rusya’nın da emellerini frenlemek üzere İngiltere ve Fransa ile ittifak
yapmanın alt yapısını hazırlamaya çalışmışlardır. Bunun için bir yandan hükümetler nezdinde gö-
rüşmeler yapılırken diğer taraftan ticarî, iktisadî imtiyazlar da (nehir taşımacılığı, demiryolu-liman
inşası ve işletmesi, donanma ve tersane ıslahı, silah siparişleri vb.) verilmeye başlanmıştır. İttifaka
zemin hazırlamak amacı ile İngiltere’ye Hakkı Paşa, Fransa’ya Maliye Nâzırı Cavid Bey, Rus Çarı
ile müzakereye de Talat Paşa gönderilmiştir. Osmanlı Devleti ise bu imtiyazlar karşılığında borç
para ve kapitülasyonların kaldırılmasını istemiştir. İttihatçıların Balkan Devletleri ile yakınlaşma
çabaları görülmüşse de bu girişimlerden olumlu sonuç alınamamıştır.
Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2000, s. 73-82.
QQ Kaynak 2: OSMANLI DEVLETİ’NİN İTTİFAK GİRİŞİMLERİ
225
I. D
ünya
Sav
aşı’n
ın S
ebep
leri
ve O
sman
lı De
vleti’
nin
Sava
şa G
irişi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I7
Kaynak: Şevket Süreyya AYDEMİR, Makedonya’dan Ortaasya’ya Enver Paşa, C. 2, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981, s. 572
QQ Kaynak 3: ALMAN ASKERİ RAPORLARINA GÖRE OSMANLI ORDUSU
Mart 1914’te Alman Genelkurmay Başkanı General Von Moltke Avusturya Genelkurmay Başkanına şunları yazmıştı: “Osmanlı askeri bakımdan sıfırdır. Askeri heyetlerimizin raporları tamamen ümit kırıcıdır. Ordu anlatılması imkânsız durumdadır. Daha önce “Hasta Adam” olarak söz edildiğine göre şimdi “Ölen Adam”dan bahsedilmesi gerekir. Artık yaşama gücü kalmamıştır ve kurtarılması imkânsız bir halde bulunuyor...”
QQ Kaynak 4: CİHAD-I MUKADDES (KUTSAL SAVAŞ) FETVASI
İslamlık aleyhine düşman hücumu vaki ve İslam memleketlerinin gasp ve yağma edilmesi ve İslâm halkının esir edilmesi ortaya çıkınca, İslâm padişahı bütün halkı silâh altına almak suretiyle cihadı (savaşı) emrettikde, ... bütün Müslümanlar üzerine cihad farz olup, genç ve İhtiyar, piyade ve süvari olarak, bütün memleketlerdeki Müslümanların mal ve canları ile cihada başvurmaları farz-ı ayn olur mu?
El cevap: Olur...
Kaynak: Der: O. KARATAY, B. GÖKDAĞ, Balkanlar El Ki-tabı, Vadi Yay., Ankara 2006 C. I, s. 628
QQ Kaynak 5: I. DÜNYA SAVAŞI'NDA DEVLETLERİN SEFERBERLİK KADROSU
226I.
Dün
ya S
avaş
ı’nın
Seb
eple
ri ve
Osm
anlı
Devle
ti’ni
n Sa
vaşa
Giri
şi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I
İNGİLİZ TEMSİLCİSİ: Biz İngiltere olarak Osmanlı'nın toprak bütünlüğü-
nü savunan politikamızı terk ederek Rusya’yla tarihi emellerini gerçek-
leştirme noktasında anlaşmaya vardık. Osmanlı topraklarının bir kısmını
ve bazı İslam memleketlerini sömürgeleştirdik .............................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
FRANSIZ TEMSİLCİSİ: ...........................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
RUS TEMSİLCİSİ: ....................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
7
QQ Harita, metinler, tablo ve önceki bilgilerinizden faydalanarak aşağıdaki etkinliği yapınız.
1. GRUP
İtilaf devletleri Osmanlı Devleti’nin savaşa girmemesi, tarafsız kalması gerektiği konusunda toplantı yapmaktadırlar. Örneğe uygun olarak toplantıyı tasvir eden bir drama metni yazınız.
227
I. D
ünya
Sav
aşı’n
ın S
ebep
leri
ve O
sman
lı De
vleti’
nin
Sava
şa G
irişi
ÇA
LIŞ
MA
YA
PR
AĞ
I7
2. GRUP
İttifak devletlerinden Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Almanya, Osmanlı Devleti’ni kendi saf-larında savaşa dâhil etmek için toplanmışlardır. Her iki temsilcinin ağzından Osmanlı Devleti’nin kendi saflarında savaşa girmesi gerektiğini ifade eden metin yazınız.
3. GRUP
Osmanlı Hükûmetini temsil edip neden savaşa girilmesi gerektiğini ifade eden bir metin yazacaktır.
4. GRUP
Osmanlı Hükûmetini temsil edip neden sa-vaşa girilmemesi gerektiğini ifade eden bir metin yazacaktır.
AVUST-MAC. İMP. TEMSİLCİSİ: ..........................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
ALMAN TEMSİLCİSİ: ..............................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
OSMANLI TEMSİLCİSİ: .........................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
228I.
Dün
ya S
avaş
ı’nın
Seb
eple
ri ve
Osm
anlı
Devle
ti’ni
n Sa
vaşa
Giri
şi