ICAAD , Akustik ve Odyoloji (Audiology) Derneğ i audiology ...13 İşitme Cihazları Merkezleri ve İstanbul’daki Durumları İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü 15 İşitme Cihazları

Bilimsel yayınlar dergisi

audiologyacousticIC

AAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik v

e Od

yolo

ji (A

udio

logy

) Der

neği

ÜCRETSİZDİR

BURUN, PARANAZALve NAZOFARENKS

HASTALIKLARIN OTOLOJİ ÜZERİNE

ETKİSİ

DENGE NEDİR?NASIL SAĞLANIR?

VOKOLOJİ:İNSAN SES BİLİMİ

İŞİTME CİHAZLARIUYGULAMASI

İŞİTME CİHAZIKULLANIMININ

İLETİŞİMEETKİSİ


VOKOLOJİ:İNSAN SES BİLİMİ


İŞİTME CİHAZIKULLANIMININ

İLETİŞİMEETKİSİ

KONUŞMAYI ÖĞRENMEK Mİ? DİJİTAL BAĞIMLILIK GELİŞTİRMEK Mİ?

BURUN, PARANAZALve NAZOFARENKS

HASTALIKLARIN OTOLOJİ ÜZERİNE

ETKİSİ

ICAADİşitme Cihazları, Akustik ve Odyoloji (Audiology) Derneği

Bilimsel yayınlar dergisi

audiologyacoustic

NİSAN 2019 YIL.2 SAYI.3

içindekiler...

01 Sektörün GeleceğiPPedakustiker M. Emin AĞAÇ

04 Konuşmayı Öğrenmek Mi?Dijital Bağımlılık Geliştirmek Mi?Prof. Dr. Bülent ŞERBETÇİOĞLU

06 Denge Nedir? Nasıl Sağlanır?Dr. Orhan ALTINTAŞ

12 İşitme Cihazı Kullanımınınİletişime EtkisiProf. Dr. Cemal CİNGİ

13 İşitme Cihazları Merkezleri veİstanbul’daki Durumlarıİstanbul İl Sağlık Müdürlüğü

15 İşitme Cihazları UygulamasıPedakustiker M. Emin AĞAÇ

21 Vokoloji: İnsan Sesi BilimiDr. İlter DENİZOĞLU

23 Burun, Paranazal ve NazofarenksHastalıkların Otoloji Üzerine EtkisiDoç. Dr. Yüksel TOPLUDr. Öğr. Ü. Mehmet TAN

25 Bir Odyolog’un GözündenOdy. Bilal KAYA

26 5.0Mahfuz AĞAÇ

27 Aktivitiler / Eğitimler

01

12

23

21

23

Dergi’de yer alan yazılardaki görüşler sadece yazarlarına aittir. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.

0604

Dernek Adına İmtiyaz SahibiMahfuz AĞAÇ

Sorumlu Yazı İşleri MüdürüBilal KAYA

Grafik & TasarımHatice PERKMEN

Yönetim Yeri: İzzettin Çalışlar Cad.Hanımeli Sok. No.1/6 Bahçelievler-İstanbul/Türkiye Tel.0212 505 33 [email protected] | www.icaad.org.tr

Odyolojinin gelece-ğine yönelik birçoksoru alıyorum. Busorular, Odyoloji ile

ilgili muhtemel gelişmelere veOdyolojinin gelecek projeksi-yonuna yönelik merakın birgöstergesidir. Bundan dolayı,sorunun ilişkili olduğu bütüncepheleri kapsayacak şekildecevap vermek ve merak edilenbirçok noktayı aydınlatmakamacıyla; konu ile ilgili görüş-lerimi paylaşmak istedim.Umarım faydalı bulursunuz.

İlk ve en önemli husus olarakşu nokta göz önünde bulundu-rulmalıdır; Odyoloji/duyma a-kustik sektörü ülkemizdeki faa-liyetlerine geç başlaması nede-niyle, küresel entegrasyonlaşimdilik sorun yaşamaktadır.Çalışmalarına geç ama hızlıbaşlayan sektörün makul dü-zeyde gelişmesi ve olgunlaş-ması, elbette belirli bir zamanalacaktır. 2011 öncesi ve 2019sonrası olarak sınıflandırılabi-lecek olan bu iki dönem, farklıiki dünyayı temsil etmektedir:2011 öncesi Odyoloji, bilgi fa-kiri, kimliğini bulamamış vekimlik rengi sektörün domi-nant aktörlerine bağlı bir alan-dır. Bu alanda bilgiler slaytlarla

sınırlıdır; sektörün yeniliğe/ge-lişime kapalı yaklaşımındandolayı, evrensel iletişim ve glo-bal bilgi alışverişi sektörde enasgarî seviyededir; siyasi kim-lik ve ilişkiler bilginin önünegeçmiştir. Klinisyenlik, diag-nostik ürün üreticilerinin sun-muş olduğu bilgiyle sınırlıdır;dört diagnostik ürünü kullana-rak rapor yazmanın Odyolojialanının tümüne hâkim olmakzannedildiği bir sektör söz ko-nusudur.

Yeni dönemin özelliklerine gözatacak olursak: 2019 sonrası,14 fakültede Odyoloji lisanseğitiminin verildiği, bilgininpaylaşıldığı ve sorgulandığı birsektöre adım attığımızı farkederiz. Örneğin, bu sene dör-düncü mezununu veren fakül-telerin genç mezun odyolog-ları, aldıkları eğitim ile piyasaarasında var olan uyumsuzluk-tan şikâyet etmeye başladı.Özetle, bilgi eksikliğini gizle-meyen ve ihtiyaçlarının far-kında olan bir sektörün oluşmasafhasına geçildi. Klinisyenli-ğinin, diagnostik cihaz üretici-lerinin vermiş olduğu bilgilerlesınırlı olmadığının bilincindeolan, sunulan bilgilerle yetin-meyen, bilgi ve imkân kombi-

nasyonlarını daha da genişlet-mek isteyen bir genç odyologkitlesi oluşmaya başladı. Eğit-men kadrosunun bilgisini sor-gulayan ve verilenlerle yetin-meyen, geleceğe odaklanmış,zihni ve ufku açık gençler farklıbir Odyoloji sektörünü hayal et-meye başladı.

Genç odyologların, Odyolojininkimlik arayışına başlamaların-dan sonra, Odyoloji sektöründeçağa ve ihtiyaçlara uygun birkarakter şekilleneceğine, 2025yılına kadar da evrensel bir de-ğer elde edileceğine dair ümit-ler beslenebilir. Beş duyu orga-nımızdan biri olan kulağımızınönemini, işlevini ve eksikliğidurumunda nasıl sorunlarlakarşılaşacağımızı hepimiz em-pati yoluyla fark edebiliriz.

Odyoloji biliminin başarısı,sektör çalışanlarının konuyukavraması ve kimlik oluşturmaisteğine bağlıdır; kısacası, sek-tör çalışanlarının sektörün ge-lişimine dair hassasiyetlerisektörün geleceğini belirleye-cektir. İnsanlar var olduğu sü-rece, Odyoloji bilim dalı geli-şerek var olacaktır. Odyolojibilim dalını geliştiren, emek

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

BAŞKANDANPedakustiker M. Emin AĞAÇ[email protected]

01| audiology&acoustic | Nisan 2019

SEKTÖRÜN GELECEĞİOdyoloji sektörü, teknolojinin hızlı gelişim sürecinde,teknolojinin ibresini kendi yönüne çevirip kullanabi-lirse, teknolojiden daha fazla fayda sağlayacak vesektör daha kazançlı hale gelecektir.

harcayan, bilime katkı sunanodyologlar da sektörün dahaileri seviyeye gitmesini ve dahaprestijli bir konuma gelmesinisağlayacaktır. Buna ek olarakodyologların insanlara sunmuşolduğu değer kadar, sektörcanlılık kazanacaktır. Odyolog-lar sundukları hizmet kadar in-sanlardan sevgi ve kazanç eldeedecektir.

İşitme ve algılama sorunlarıliste halinde çıkarılabilir. İnsan-ların beklenti ve istekleri deliste halinde çıkarılabilir.Önemli olan teknolojinin bulistelere verdiği cevaplardır.Teknolojik ilerlemeye paralelolarak insanların ihtiyaçları de-ğişiyor ve farklılaşıyor. İşitmesorunlular özelde teknolojininkendilerine yardım etmesini,yaşam standardını yükseltme-sini ve refah düzeyine katkısunmasını bekliyor. Teknolojigeliştikçe insanların hayatla-rını şekillendirmeye etki ediyorve ihtiyaç yönünü değiştiriyor.Odyoloji sektörü, teknoloji-nin hızlı gelişim sürecinde,teknolojinin ibresini kendiyönüne çevirip kullanabilirse,teknolojiden daha fazla faydasağlayacak ve sektör dahakazançlı hale gelecektir. Kul-lanıcıyı mutlu eden teknoloji,aynı zamanda odyologların ya-şam kalitesini ve refah düze-yini de artıran ve onların mut-luluğuna hizmet eden sektördebir araç haline gelecektir.

Peki, sadece tanı koyarak, işitmecihazlarını ve aksesuarlarını sa-tarak veya koklear implant ci-hazlarını uygulayarak bu ka-zancı sağlayabilir miyiz? Darürün çeşidinde kalarak bu sek-

tör kaç kişiyi istihdam edebilir?İşitme cihazları ve koklear im-plant cihazları uygulamasında,vestibüler sistemde, Klinisyen-lik alanında, konuşma ve tin-nitus terapisinde kaç akade-misyene, kaç araştırmacıya yervar? Sürekli uygulama ala-nında mı kalacağız? Üretimalanını düşünebilir miyiz?

Sektörün, oluşum ve gelişimaşamasında bu sorulara net ce-vaplar yazmanın doğru olma-dığını düşünüyorum; çünküsektör, hâlihazırda, karakter vekimlik edinme sürecini yaşıyor.Sektörün üretkenliğine bir“süre” ayırmak gerekebilir.Bilginin yerelleşmesi ve ço-ğalması küresel bilgiye enteg-rasyonu ve katkısının, 2025 yı-lından sonra gerçekleşeceğinitahmin ediyorum. Bu dönemekadar yaklaşık 5 bin odyologsektörde hizmet vermeye baş-layacaktır. Mezun olanlar sek-törün faklı alanlarında istihdamimkânı bulacaktır. Sektörün heralanı bilgi, zihnî performans vetecrübe açısından daha da zen-gin olacaktır.

Günümüzde ise, lisans eğitiminiveren hiçbir fakültenin kadrosunitelik ve nicelik olarak hâlâ ye-terli değildir. Araştırma ve geliş-tirme yapacak altyapıları oluş-muş değildir. İlgili kurumlarınsektöre bakış açısı netleşmiş

değildir. Yukarıda yazdığım gibi,işitme sorunlarının listesi açık-tır, bunlar çözüm bekliyor; tek-noloji altyapısı sorunlarınınönemli bir kısmı çözülebilecekniteliktedir. İhtiyaç duyulan enönemli husus, ilgili ve yetkin in-sanların ve araştırmacılarımızıneksikliğinin giderilmesidir. Beşduyu organımızdan olan kulağaalternatif bir aparatın üretilip pa-zarlanması asla sorun olmaya-caktır. Sektör, bildiğimizden vegördüğümüzden çok daha bü-yüktür ve daha da büyümeyedevam edecektir. Bu noktaya ör-nek olarak, beş duyu organımız-dan olan gözle ilgili faaliyetleryürüten optik sektörü sunulabi-lir. Görmenin ötesinde estetikamaçlı ve aksesuar olarak kul-lanılan gözlükler, göz rengini de-ğiştiren lensler, renkli çerçeve-ler, görselliği önceleyen dizayn-lar sektörün gelişmesini hızlan-dırdı ve süratle ilerlemeye de de-vam ediyor. Burada, şu muka-yeseyi yapmak meselenin boyu-tunun anlaşılması açısından ya-rarlı olacaktır: Optik mağazalarıdereceli gözlük, beraberinde gü-neş gözlüğü, estetik türü lenslerve yan sanayi ürünleri satarken,işitme cihazı merkezleri işitmecihazları ve aksesuarlarıyla sı-nırlı kalıyor.

İstihdam konusuna gelecekolursak; sektörün en büyük is-tihdamı, işitme merkezlerindeolacaktır. İşitme merkezleriişitme mağazalarıdır; bu ma-ğazalarda, komünikasyon araç-ları, kulaklıklar, tıkaçlar, müzikhoparlörleri, bluetooth kulak-lıklar, hijyen ürünleri, kulak te-mizlik ürünleri, tinnitus terapiürünleri, bitkisel ilaçlar gibiürünlerin satışına izin verilme-lidir. Tabii ki bu ürünlerin satı-labilmesi için güncel yönetme-liğin değiştirilmesi gerekiyor.

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

BAŞKANDANPedakustiker M. Emin AĞAÇ

Nisan 2019 | audiology&acoustic |02

KBB, dal olarak kulak-burun-boğaz ile ilgilenir, çünkü bağ-lantılı ağ vardır ve sorunlarıilişkilidir. Odyoloji bilim dalı in-celendiğinde, özelde kulak ileilgilenirken, alt başlıklar ha-linde ilintili faklı konularla dailgilenir. Sinyal kulaktan girer,beyinde yorumlanır, ağızdanifade edilir. Sinyal giriş ve çı-kış ilişkisini hiçkimse yok sa-yamaz. O halde, speech tera-pisinin başarısı, giriş sinyalininkalitesine ve yorumlanma-sına bağlıdır ve aynı bilim da-lını ilgilendirir. Logopedistler– Dil terapistleri öğrenme güç-lüğü çeken çocukların doğalgelişim sürecinde dil edinme-leri üzerinde çalışırken, Odyo-loglar ise sorunun tanısını ko-yarak, dil öğrenmeyi, gelişmeyidestekleyecek teknik araçlarıkullanarak çözüm üretirler. Buaçıdan Odyoloji bilim dalı dahakapsamlı ve daha tekniktir. Od-yologlar, fonetik bilimini ihtivaeden ek eğitimlerle donanımlıhale getirilerek, mesleğin kap-samı, sorumlulukları ve sınır-ları genişletilebilir. Giriş sinya-lini kontrol altına alarak, gerek-li ses açıklığını ve ses seviye-sini sunan Odyolog, yapmış ol-duğu uyarlamalarla, sinyaliperformanslı hale getirebilir vegüzel bir konuşmaya zemin ha-zırlayabilir.

Teknolojik araçların gelişmesi,Odyologlara ek görevler yükle-mektedir. Piyasada hatalı ürün-lerin önüne geçmek, kulağa za-rar vermeyen ürünlerin seçi-mini yapmak Odyologların işiolmalıdır. Odyologun görevi sa-dece işitme cihazını uyarlamakdeğildir, tıbbî olsun veya olma-sın teknolojinin kulakla ilintili

olan her ürününe sahip çıkma-lıdır. Kulak güvenliğinin sağ-lanması, iletişim hattının doğrukullanılması önleyici tedbirdir.Kulağın fizyolojisini, patoloji-sini, iletim hattının fonksiyo-nunu ve bu hat üzerindeki risk-leri ve sorunun çözümlerini,Odyoloji branşından daha iyiinceleyen bir bilim dalı yoktur.

Gelecekte sektör daha büyük-tür, daha donanımlıdır, dahagüçlüdür. Bilgili olanlar, mes-leğine ve şahsına yatırım ya-panlar bu mesleği seçerek vegeliştirerek yüksek refah için-de yaşamlarını sürdürebilir-ler. Teknoloji ile barışık ve bil-giye doymayan araştırmacılar,istedikleri alanlarda önemli öl-çüde araştırmalar yapabilirler,işitme sorunlu bireylerde vesağlam kulaklarda bilgi ve tek-nolojik araçlar vasıtasıyla doğ-ru ürün uygulayarak ve danış-manlığını vererek insanlarımutlu edebilirler.

Avrupa hızla yaşlanıyor, ülke-miz ise biraz daha yavaş yaş-lanıyor. Kendine yatırım yapan-lar ödül olarak saygınlık verefah kazanacaklardır. Yabancıdil öğrenenlerin hayat müca-delesinde yaşama şanslarıdaha yüksektir. Yabancı dil der-ken, sadece İngilizce algılan-masın! Avrupa’nın kapısında-yız ve Avrupalıyız. Almanca,Fransızca, İtalyanca en az İn-gilizce kadar değerlidir. Avru-pa’da her zaman fırsatları ya-kalayabilirsiniz. Avrupa’da dip-lomalardan önce psikolojiyi bil-meniz, empati yapmanız, yö-netmeliklere bağlı kalmanız, di-siplinli bir şekilde ve ekip içindeuyumlu çalışmanız önemsenir.Mesleki yetkinlik, tecrübeli ol-mak, paylaşımcı olmak, güleryüz göstermek ve iletişim bece-risine sahip olmak önemli öl-çüde değer verilen faktörlerdir.İşitme, iletişim, algılama, Psi-koakustik, denge, konuşma,sorunları dağ gibi büyümüş,çözüm bekliyor: Yürekli, akıllı,vizyoner Odyologları bekliyor.

Gelecek, yüksek verimli tekno-lojiye gebedir. Önemli olan, buteknolojiye kim sahip çıkacak,kim kullanacak ve kimler isti-fade edecek sorularının cevap-larıdır. İşitme sorunluların veolmayanların tek bir beklentisivardır, o da, insanı ve teknolo-jiyi eşzamanlı ve eşgüdümlübir şekilde anlayan, akıllı, ça-lışkan ve fedakâr uygulayıcıOdyologların yetiştirilmesidir.

03 | audiology&acoustic | Nisan 2019

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

BAŞKANDANPedakustiker M. Emin AĞAÇ[email protected]

Yenidoğan bir bebek,çevresinde çok farklısesler ve görüntülerlekarşılaşır. Bebeğin

beyni farklı uyarıların varlı-ğında doğar doğmaz şekillen-meye başlar. Bebek, beynindemilyarlarca sinir hücresine sa-hip olarak doğsa da zamanlabunlardan sadece uyarı alarakbirbirleriyle iletişim içindeolanlar işlevselliğini koruyacakve yaşayacaktır. Beynimiz uyarıalanlarının işini kolaylaştırmakuğruna birbirleriyle bağlantıkuramayan sinirleri köreltmeyeprogramlanmıştır. Sözel iletişi-mini sürdürmek için ana diliöğrenecek olan bebeğimiz, ilkdört yılda gerekli konuşma ses-lerini duyamazsa bu işlevlerleilgili sinirler ve yapılar işlevle-rini azaltabilir, ve giderek or-tadan kalkacaktır. Beyin-deki sinir hücrelerindenbu şekilde sinaps adı ve-rilen hücreler arası bağ-lantıları kurabilenlerişlevini sürdürebilir-ken, diğerleri zamanlaişlevsizleşir. Bebeği-miz büyüdükçe beyninen dış kesiminde yeralan beyin kabuğundaçevresinde gördüğü,duyduğu ve dokunduğunesnelerle ilgili merkezler

(kortikal merkezler) kendilerineyer kaparlar. Bu bir tür köşekapmaca oyununa erken katı-lanlar avantajlı, geç kalanlarise dezavantajlıdır…

Yaşamın ilk dört yılı, konuşma-ların anlaşılarak öğrenilmesive duyguların ifade edilmesibecerilerinin en randımanlıolarak edinilebildiği dönemdir.Odyolojide bu sürece “konuş-manın öğrenilmesinin kritikdönemi” adını veriyoruz. Bunusağlamak için bebeğin geliş-mekte olan beyninde insanı in-san yapan, konuşmak ve yürü-mek gibi temel becerilere ilişkinmerkezlerin erkenden gelişmesigerekir.

Bebekler, yakın zamana dekdoğal ortamlarda yetişmelerisayesinde görerek ve işiterek,yüz yüze oyunlar oynayarakbüyümekteydiler. Oysa günü-müzde çok erken dönemdeteknolojiyle tanıştırılan bebek-lerde, bu temel becerilerin ye-rine ekranda hızla kayan çizgifilm görüntüleri pasif olarak iz-lemek veya parmakla görün-tüleri değiştirme becerisi gibibeceriler ön plana çıkmakta-dır. Artık günümüzde aileler,“Benim evladım çok zeki, ikiyaşında cep telefonunda fo-toğrafları görüntüleyebili-yor” diye övünebiliyor. Aslındabebeğin yaptığı iki parmağıylaya resmi büyütüyor, ya da tekparmağıyla bir resimden diğe-rine geçiyor… Bu kadar basit

bir motor becerinin hiçbirbilişsel temel basamağın

gelişmesine katkısı ol-duğu söylenmez. As-lında bu şekilde, aile-ler kendi elleriyle da-ha sonra terkedilmesiadeta olanaksız halegelecek olan bir ba-ğımlılığın temelininatıldığını itiraf etmiş

olu- yorlar. Bu şekildeaileler isteyerek veya is-

temeyerek, çocuklarını

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

AKADEMİKProf. Dr. Bülent Şerbetçioğlu


KONUŞMAYI ÖĞRENMEK Mİ?DİJİTAL BAĞIMLILIK GELİŞTİRMEK Mİ?

“dijital bağımlı” haline geti-riyorlar. Ülkemizde madde ba-ğımlılığının ergenlik dönemin-de başladığı göz önüne alına-cak olursa, dijital teknolojiyebağımlılığın çok daha erkenyaşlarda yerleştiğini kabul et-memiz gerekiyor. Başka bir de-yişle, dijital teknoloji bağımlı-lığı çok erken yaşlarda, bebeklikdöneminde yerleşiyor. Üç yaşaltındaki çocukların büyük birkısmı (%68), günlük olarak tel-evizyon, cep telefonu, DVD vevideo oyunu gibi ekran orta-mını kullanıyor. Günümüzdebu tarz ekran bağımlılığının er-ken çocukluk döneminde ge-lişmeye başlayan sağlıksız biralışkanlık olduğu kanıtlanmış-tır. Aynı zamanda erken yaştaaşırı medya kullanımının ebe-veynler ile çocuklar arasındakisözel iletişimin (etkileşimin)miktarını ve kalitesini azaltma-sıyla da duygusal gelişimleriniolumsuz etkilediği gözlenmek-tedir.

Dijital çağ öncesinin oyununaktif katılanı, süresini ve kural-larını belirleyen kişisi olan be-beğimiz, oynadığı oyunların ak-törüydü; oyunlar onun aktifkonumda olmasını destekli-yordu. Sözel oyunlar sırasındabebekler oyunu sürdürebilmekiçin sözel iletişime geçmek zo-rundaydılar. Böylece beyin mer-kezlerinde konuşmayla ilgili si-nir hücreleri gerekli bağlantılarıkurarak kendi işlevlerini kaza-nabiliyordu. Çocuklar, oyun oy-

narken ellerini, ayaklarını kul-lanarak el-ayak ile beynin ko-ordinasyonunu kurma beceri-sini kazanıyorlardı. Oysa kigünümüzde daha henüz ko-nuşma ve yürüme gibi bece-rileri tam olarak kazanmadanbir bebeğin eline cep telefonuveya tablet gibi dijital teknolojiürünü verilmektedir. Bundannasıl bir sonuç beklenebilir?Cep telefonu, tablet ve bilgisa-yar gibi elektronik cihazlarınaile içinde sıklıkla kullanılması,küçük çocukların en uygun bi-çimde ancak yüz yüze iletişimkurarak kazanılan konuşma,sosyal beceriler, empati gibibecerileri engelleyebilmekte-dir. KBB ve odyoloji kliniklerin-deki hastalarımızda “atipikotizm” olarak da tanımlanabi-len iletişim kopukluğu yaşayançocukların bazılarında olum-suz çevre koşullarının etkilerinigözlüyoruz.

Konuşmayı öğrenme üzerineduyarlı olduğu bir dönemde

bebeğimizi dijital teknolojininkolay becerilerini çözmeye yön-lendirmemek gerekir. Aksi haldeerkenden konuşmayı öğren-meyi ihtiyaç olmaktan çıkara-rak dijital teknolojiye bağımlı-lığı teşvik etmiş oluruz. Diğerbir deyişle, bebeklerimizi ilkdört yıl içinde konuşmayı öğ-renmesi için sözel iletişime, yü-rümeyi ve ince motor becerile-rini kazanması için her türlüfiziksel aktiviteye yönlendirme-miz gerekir. Bu kadar erken dö-nemde gelişen dijital teknolojibağımlılığı, vucüt kitle indek-sinde artmayla birlikte obezi-teye ve sözel iletişimde sıkıntı-lara yol açması riskini de getir-mektedir.

Sonuç olarak çocuğumuzu 3-4yaşlarından önce, dijital tekno-lojiyle buluşturduğumuzda ço-cuğumuzun görsel medyayabağımlı hale gelmesi söz ko-nusu olabilir. Dijital teknolo-jiyle çok erkenden tanıştırdığı-mız çocuğumuza iyilik mietmiş oluyoruz, yoksa isteme-yerek de olsa kötülük mü? Böy-lece daha doğru dürüst nasılkonuşacağı bile belli olmayanbir bebeğe dijital teknolojiyikullanma becerisini kazandır-mak, bağımlılığın yanısıra ba-zen bebeğin zihinsel gelişiminide olumsuz etkileyebilir.


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

İNCELEMEDr. Bülent Şerbetçioğlu

Nisan 2019 | audiology&acoustic | 06

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

AKADEMİKDr. Orhan ALTINTAŞ

İnsanları dengede tutan eşsiz birsistem vardır. Rahatlıkla kalkıpyürür, saatlerce ayakta durabilir,koşabilir ve hiçbir zaman boş-lukta hareket ediyor hissini ya-şamayız. Adımlarımız sağlam vedengelidir. Son derece olağanolan bu özellik, aslında pek çokunsurun mükemmel bir hassa-siyetle bir arada bulunması veçalışmasının bir sonucudur.

Sahip olunan mükemmel dengesisteminin başlangıç anahtarı,uzayda kapladığımız yerin ve ko-numun algılanmasıdır. Dengeyisağlayan bu algı, beynimizde üçkaynaktan gelen verilerin değer-lendirilmesiyle sağlanmaktadır.Gözler, kas-eklem ve iç kulaktakiduyu reseptörlerinde toplanan ve-riler, sinir uyarıları olarak beyneiletilir. Gelen bu uyarılarla beyintüm vücudun, uzay içinde bulun-duğu yeri kusursuz şekilde be-lirler, kas gurupları harekete ge-çirilerek denge sağlanır.

Bunun için denge sisteminin ek-siksiz işlemesi gerekir. Dengeunsurlarından sadece bir tanesi-nin işleyişinde aksamanın mey-dana gelmesi, oldukça rahatsızlıkverici hale gelen baş dönmele-rine ve mide bulantılarına sebepolmakta, denge bozuklukları ne-deniyle normal hayat sürdürüle-mez hale gelebilmektedir.

Vücudun uzaydaki oryantas-yonu hakkında temel bilgilervestibüler sistem, proprioseptif(derin duysal) sistem ve vizüelsistem yoluyla elde edilir. Bunlar

vücudun pozisyon ve yönününtanınmasını sağlayan, ayaktadururken, yürürken, koşarkendengeyi sağlayan ve düşmeyiengelleyecek şekilde vücut pos-türünü düzenleyen ortak bir me-kanizmadır.

Bu sistemde bilgilerin alınarakiletilmesi oldukça komplikedir.Denge sistemi hastalıklarınınanlaşılabilmesi ve yapılacaktestlerin değerlendirilebilmesiiçin iç kulaktaki vestibüler orga-nın anatomi ve fizyolojisinin bi-linmesi çok önemlidir.

Proprioseptif sistemde kas, eklemve tendonlar aracılığı ile, vizüelsistemde gözler ve göz kasları ara-cılığı ile, iç kulakta ise vestibülerünite aracılığı ile elde edilen du-yular santral sinir sistemine iletilirve burada değerlendirildiktensonra ilgili kas gruplarının eks-tansiyonu veya fleksiyonu saye-sinde denge sağlanır.

Vestibüler sistem iç kulakta yeralan semisirküler kanallar ile ut-rikül ve sakkülden oluşmaktadır.

Semisirküler kanallar, birbirinedik olarak yerleşmiş lateral, an-terior ve posterior olmak üzereüç kanaldan oluşur. Lateral se-misirküler kanallar horizontaldüzleme göre 30 derecelik açı-lanma gösterir.

Tüm semisirküller kanalların biruçları genişleme gösterir ve bubölgeye ampulla adı verilir. Am-pullalarda krista adı verilen böl-gede tüylü hücreler içeren epitelbulunur. Bu tüylü hücrelerin üret-tiği mukopolisakkarid ve keratiniçeren jelatinöz yapıya kupula adıverilir. Başın hareketleri ile bir-likte kupula içinde yer alan tüylühücreler bu bölgedeki sıvı akı-mını algılayarak, vestibülo-kok-lear sinir (VIII. kraniyal sinir) ara-cılığıyla santral sinir sistemineuyarılar gönderirler. Semisirkülerkanalların üç boyutluluğu sağla-yacak şekilde birbirine dik pozis-yonda olması ve her iki taraftada simetrik olarak bulunan üç se-misirküler kanalın birbirlerinineşdeğerini oluşturacak şekildeyerleşmesi, vücudun uzayda çe-şitli yönlerdeki hareketi sırasındakoordinasyonu sağlar.

Utrikül ve sakkül ise vestibül içe-risinde medial duvarda yerleş-mişlerdir. Bunların medial yü-zündeki tüylü hücreler içerenbölgelerine makula utrikuli vemakula sakküli adı verilmektedir.Bu makulalar jelatinöz bir memb-ranla örtülüdür. Jelatinöz memb-ran üzerindeki kalsiyum karbo-nat kristallerine otolit denir.


Vestibüler sistemde temel ola-rak semisirküler kanallar açısalhareketlere, utrikul ve sakkül iseyerçekimi ve lineer hareketlerekarşı duyarlıdır. Baş hareketleriile oluşan endolenf akımı ile ku-pula, makulalardaki jelatinözmembran ile silialarda hareketve elektriksel uyaran oluşturur.

Lateral semisirküler kanalda ku-pulanın ampullaya doğru (am-pullopedal) hareketi bazal akti-vitede artışa neden olurken,ampulladan uzaklaşan hareketiise (ampullofugal) bu aktiviteninazalmasına yol açar. Anterior veposterior semisirküler kanal-larda ise bu hareketler tam tersietki yaratır.

Vestibüler sinir, vestibüler son or-ganların afferentlerini ve efferent-lerini içerir. Afferent hücreler bi-polar nöronlar olup hücre gövde-leri scarpa gangliyonundadır. Ves-tibüler sinirin inferior ve süperiorolmak üzere iki kısmı vardır. Sü-perior vestibüler sinir anterior velateral semisirküler kanal, makulautrikuli ve makula sakkuli antero-süperior kısmını innerve eder, in-ferior vestibüler sinir posterior se-misirküler kanalın kristasını vemakula sakkulinin büyük kısmınıinnerve eder. Scarpa gangliyo-nundaki bipolar nöronların den-tritleri, krista ve makulalardakielektriksel aktiviteleri toplar. Budentritler dağıldıkları yerlere görelateral, anterior, posterior ampül-ler sinir ve utriküler, sakküler si-nir adını alır.

Vestibüler sistemin ikinci nöron-larının bulunduğu vestibülernükleuslar dördüncü ventrikü-lün tabanında bulunurlar. Bunlarsüperior (Bechterew), lateral(Deiters), medial ve desendan(Inferior-Spinal) vestibüler nük-leus olmak üzere dört gruptur.

Vestibüler sinir ile gelen uyaran-ların çoğu vestibüler nükleuslardasonlanmasına rağmen bir kısmıda serebelluma gider. Vestibülernükleuslara sadece vestibüler son

organdan değil, serebellum, reti-küler formasyon, spinal kord vekarşı vestibüler nükleuslardan dauyaranlar gelir.

Vestibülospinal refleks, gerekstatik gerekse dinamik durum-larda başın stabilizasyonununve yerçekimine karşı dik duru-şun devamlılığını sağlar. Vesti-büler son organların uyarılmasıboyundakiler ve vertebradakilerbaşta olmak üzere vücuttaki bir-çok kasın aktivasyonuna yolaçar. Labirentin spinal kordunön boynuzu ile ilişkisi başlıca üçyol ile olmaktadır.1. Lateral vestibülospinal traktus2. Medial vestibülospinal traktus

3. Retikulospinal traktus

Lateral vestibülospinal traktus;lateral vestibüler nukleustankaynaklanır ve spinal kordun ip-silateral ventral funikulusu bo-yunca uzanır.

Medial vestibülospinal traktus;medial, inferior ve lateral vesti-büler nukleuslardan kaynaklanır,midtorasik düzeyine kadar bila-teral medial longitudinal fasiku-lus boyunca uzanır. Retikülospi-nal traktus; retiküler formasyonile spinal kord arasında bağlantıkurar.

Vestibülo-oküler refleks, baş ha-reketlerine rağmen bakışın ko-runmasını ve görsel uyaranlarınretinada fovea üzerine düşme-sini sağlayan reflekstir. Bakışınkorunması semisirküler kanal-ların aktivasyonu ile oluşan uya-ranın ekstraoküler kaslara ulaş-masıyla sağlanır. Bu bağlantı,makula utrikuli ve makula sak-kuli arasında da mevcut olma-sına rağmen önemi azdır.

Semisirküler kanallardan kay-naklanan uyaran vestibüler nük-leus, medial longitudinal

fasikulus, III. IV. ve VI. kraniyalsinirlerin nükleusları aracılığıylaekstraoküler kaslara ulaşır.

Her semisirküler kanal belli eks-traoküler kas ile bağlantı halin-dedir.

Vestibülo-kollik refleks, boyunhareketlerine rağmen başınuzaydaki pozisyonunun devam-lılığını sağlar. Medial ve lateralvestibülospinal traktuslar boyunmotor nöronlarıyla direkt ve in-direkt bağlantılara sahiptir. Bo-yun kasları, fleksör, ekstansör verotatör olmak üzere üçe ayrılır.Sternokleidomastoid kas rotatörbir kastır. Vestibüler uyarılmışkas potansiyeli ile ilişkili olaraksternokleidomastoid kasın mo-tor nöronları ipsilateral sakkül-den gelen disnaptik inhibituargirdilere sahiptir ve kontralateralsakkülden bir uzanım yoktur.

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği




Gözde istem dışı görülen karakteristik sıçrama şek-linde ani hareketlere Latince uyuklama anlamın-daki nystagmos kelimesinden gelen nistagmus adıverilir. Aslında vücut dönerken gözün belirli bir nok-tada durmasını sağlayan bir reflekstir. Dönme baş-ladığında, gözler dönüş yönüne ters yönde yavaşyavaş hareket ederek görsel sabitleme devam etti-rilir. Bu hareketin sınırına ulaşıldığında, gözler hızlayeni bir sabitleme noktasına döner ve yeniden aynışeyler tekrarlanarak nistagmus oluşur.

Vestibüler sisteme bağlı olarak oluşan nistagmusdenge sisteminin araştırılmasında temel öğedir.Nistagmus; baş hareketlerine rağmen bakışın ko-runmasını, görsel uyaranların retinada fovea üze-rine düşmesi ve semisirküler kanalların aktivasyonuile oluşan uyaranın ekstraoküler kaslara ulaşmasınısağlayan Vestibülo-oküler refleks ile oluşur.

Nistagmus periferik veya santral nedenlerle olu-şabilir. Periferik vestibüler patolojilerde horizontalyada horizonto-rotatuar tipte, santral patolojilerdevertikal, oblik veya karışık tipte olabilir.

Nistagmusa neden olan organa göre nistagmusçeşitleri:

1- Vestibüler Nistagmus 2- Santral Nistagmus 3- Oküler Nistagmus 4- Konjenital İdiopatik Nistagmus 5- Volanter yada Histerik Nistagmus6- Nistagmusa Benzer Durumlar

• Oküler Myoklonus• Oküler Babbing

Nistagmusun yavaş fazı orta hattan ayrılıp periferedoğru yavaş hareket olup, nistagmusu meydanagetiren nedenle ilgilidir. Hızlı faz ise mezensefalo-nun düzeltme hareketidir.Gözün hızlı hareketi daha kolaylıkla farkedildiğiiçin muayene ve testlerde nistagmusun hızlı yönünistagmus yönü olarak belirtilir.

Nistagmusun değerlendirilmesinde dakikadaki de-vinim sayısı, göz küresinin orta hattan ayrılmauzaklığı, hangi yöne bakarken oluştuğu önemlidir.

• Alçak frekanslı geniş amplitüdlü nistagmus ço-ğunlukla labirent lezyonuna aittir

• Yüksek frekanslı düşük amplitüdlü nistagmussantral patoloji lehinedir.

• Periferik nistagmusta büyük, diğer patolojilerdeküçük amplitüd daha belirgindir.

Vestibüler testlerin mekanizmasını anlayabilmekiçin nistagmusu oluşturan anatomik ve fizyolojikyapıyı iyi bilmek gerekir.

İç kulak denge sistemindeki semisirküler kanal-lardan kaynaklanan uyaran vestibüler nükleus, me-dial longitudinal fasikulus ile III. IV. ve VI. kraniyalsinirlerin nükleuslarına iletilir ve buradan ekstrao-küler kaslara uyarılar giderek bakış korunur.

Her semisirküler kanal belli ekstraoküler kas ilebağlantı halindedir.

1. Lateral semisirküler kanal eksitasyonunda: ip-silateral medial rektus ve kontralateral lateral rek-tus kası; inhibisyonunda: ipsilateral lateral rektusve kontralateral medial rektus kası.

NİSTAGMUS NEDİR?DENGE SİSTEMİNDEKİ ÖNEMİ NEDİR?

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği


2. Anterior semisirküler kanal eksitasyonunda: ip-silateral süperior rektus ve kontralateral inferioroblik kası; inhibisyonunda: ipsilateral inferior rek-tus ve kontralateral süperior oblik kası.3. Posterior semisirküler kanal eksitasyonunda:ipsilateral süperior oblik ve kontralateral inferiorrektus kası; inhibisyonunda: ipsilateral inferior ob-lik, kontralateral süperior rektus kası.Eksitatör uyarılar, kontralateral medial longitudinalfasikulus, inhibitör uyarılar ise ipsilateral mediallongitudinal fasikulus aracılığı ile taşınır. Baş sağa çevrildiğinde, lateral semisirküler kanaliçindeki endolenfte sola doğru akım oluşur. Budurumda, sağda ampullopedal solda ise ampul-lofugal akım gelişecektir. Sağda oluşan ampullo-pedal akım eksitasyona solda oluşan ampullofugalakım ise inhibisyona neden olur. Bunun sonucuolarak sağ medial rektus ile sol lateral rektus ka-sılır ve gözler sola doğru deviye olur. Ancak başhareketinin geniş olduğu durumlarda göz yavaşçakarşı tarafa doğru hareket ederken ani bir hare-ketle diğer tarafa yani başın çevrildiği yöne döner.Göz hareketinin bu hızlı fazını retiküler formasyonsağlar. Bu yavaş ve hızlı fazdan oluşan göz hare-

ketine nistagmus adı verilir. Klinik olarak nistag-musun yönü hızlı fazın yönüne göre sağa vuranya da sola vuran nistagmus şeklinde tanımlan-maktadır.

Periferik vestibüler hastalıklarda, bir taraftaki elek-triksel uyaran artarsa (irritatif lezyon), lezyon ta-rafında ampullopedal akım sonucu yavaş fazı karşıtarafa, hızlı fazı hasta tarafa çakan nistagmus olu-şur. Ancak elektriksel uyaran azalırsa (destrüktiflezyon), lezyon tarafında ampullofugal akım olu-şarak yavaş fazı hasta tarafa, hızlı fazı karşı tarafavuran nistagmus meydana gelecektir.


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği


VERTİGOYA YAKLAŞIM

Vertigo; Baş dönmesiolarak tanımlanan birdönme illüzyonudur.Her iki taraf vestibüler

çekirdek arasındaki eşit olma-yan nöral aktiviteye bağlı olarak

ortaya çıkar. Vestibüler son or-ganın, vestibüler sinirin, vesti-büler çekirdeğin ya da vestibülo-serebellar bağlantıların hasarısonucu vertigo gelişebilir. Eş za-manlı ve eşit derecede iki taraflı

gelişen vestibüler hasar vertigooluşturmaz ancak denge bozuk-luğuna neden olur.

Vertigo sendromunda; başdön-mesine nistagmus, ataksi, bu-lantı, kusma, terleme ve solgun-luk eşlik eder.

Nistagmus; Vestibülo-okülerrefleksteki dengesizlik sonucu,

Ataksi; Vestibülospinal yolak-lardaki anormal ya da uygunsuzaktivasyon nedeniyle,

Bulantı ve kusma ise medulla-daki kusma merkezindeki kim-yasal aktivasyon sonucu ortayaçıkar.

Dizziness; Türkçe tam karşılığıyoktur, başta hafiflik, bayılmaöncesi durum, dengesizlik, tek-nede sallanma hissi gibi durum-ları tanımlamak için kullanılır.Hastanın yakınmasına neden

olanın vertigo mu, dizziness mıolduğunu anlamak için çok iyiöykü alınmalıdır.

“Vertigo” ve “Dizziness”, başağrısından sonra hekime başvu-ruda en sık yakınmadır. Yapılanepidemiyolojik çalışmalar “ver-tigo” ve “dizziness”ın nüfusun% 20-30’nunu etkilediğini göster-miştir.

Baş dönmesi yakınması KBBpolikliniklerine başvuruların enönemli nedenlerinden biridir.Baş dönmesi yakınmasına, her-hangi bir nedenle bir sağlık ku-rumuna başvuranların %5’inde,KBB polikliniklerine başvuran-ların % 10’unda, Nöroloji polikli-niklerine başvuranların %15’inde,rastlanmaktadır.

Bu yakınmalara, günlük pratikteçok sık karşılaşıldığı için böylehastaların iyi değerlendirilerekyönlendirilmesi gerekir. Vertigove dizziness, farklı etiyoloji vepatogenezlerin neden olduğu di-siplinler arası yaklaşımla aydın-latılabilecek multisensoriyel vesensorimotor bir bulgudur.

Vertigo yakınması ile başvuranbir hastayı öykü özellikleri vemuayene bulguları ile birliktedeğerlendirmek gerekir. Vertigo;senkop öncesi durumlardan,vestibülospinal, propriyoseptif,görsel ve motor sistemlerin iliş-kilerindeki sorunlar sonucu or-taya çıkan dengesizlikten vebaşta ağırlık hissi, sallanır gibiolma gibi spesifik olmayan bul-gulara neden olan durumlardanayırt edilmelidir.

Vestibüler patoloji düşünülenhastalarda;

1– Vertigo ve dengesizlikle ilgiliiyi öykü almak,

2– Detaylı muayene etmek,mümkünse atak sırasında da de-ğerlendirmek,

3– Odyolojik test, Pozisyoneltest, head impuls test ve diğerodyo–vestibüler testleri yapmakve değerlendirmek gerekir.

Baş dönmesi şikâyeti ile başvu-ran hastaların değerlendirilme-sinde, yakınmanın subjektif ni-teliği dikkate alındığında bilinçlive detaylı olarak alınan öykü ileön tanıya ulaşılabilir, en azındanpatolojinin vestibüler sistemle il-gili olup olmadığı saptanabilir.

Baş dönmesi ile başvuran birhastaya ilk ataktan başlanarakkronolojik olarak, şikâyetlerininne zaman başladığı, nasıl devamettiği, ara dönemlerde denge du-rumu ve eşlik eden başka yakın-malarının olup olmadığı sorul-malıdırur.

Ani başlayan, şiddetli ve ataklarhalinde seyreden baş dönmelerisıklıkla periferik vestibüler sis-tem kaynaklıdır. Vestibüler sis-temi etkileyen patolojinin en et-kin olduğu dönem geçince,santral kompansasyon mekaniz-malarının etkisi ile baş dönmesibaskılanır.

BPPV’de başın belirli bir yönedöndürülmesi ile ortaya çıkan,yaklaşık olarak 10-15 saniye sü-ren, etraf dönmesi tarzında başdönmesi olur. Serebrovasküleriskemide baş dönmesi dahauzundur, dakikalarca devameder. Meniere hastalığında bir-kaç saat kadar süren baş dön-mesi, vestibüler nörinitte gün-lerce sürebilir.

Baş dönmesi ile birlikte olanmide bulantısı ve kusma gibi nö-rovejetatif semptomların karak-teri de önemlidir. Özellikle anibaşlayan ve şiddetli seyredennörovejetatif semptomların yanısıra işitme kaybı, tinnitus, ku-

lakta dolgunluk gibi şikâyetlerinolması akut periferik vestibülerpatoloji lehinedir. Baş dönmesiile eş zamanlı olarak başlayanbaş ağrısı, parestezi-parezi gibinörolojik defisitler, dismetri gibiserebellar sorunlar, görme alanıdefektleri, diplopi, omuz ve bo-yun ağrıları gibi ek yakınmaları-nın olması hastalarda menenjit,SSS tümörleri, intrakranial he-moraji, serebral anevrizma, mul-tipl skleroz ve bazı migren türlerigibi santral patolojiler yanındaservikal vertigolara da yol açanfibromyalji sendromlarını da dü-şündürmelidir. Kişinin kendi be-deni dışına çıkması veya bede-nini yitirmesi gibi yakınmalaraeşlik eden dengesizlik hissi psi-kojenik baş dönmesini düşün-dürebilir.

Hastanın şikâyetlerinin başla-masına neden olan durum ay-rıntılı bir şekilde sorgulanmalı-dır. Öyküde geçirilmiş orta kulakoperasyonu, orta kulak enfeksi-yonları, suya dalma veya geçiril-miş bir travma varsa ve verti-goya işitme azlığı ile tinnituseşlik ediyorsa perilenf fistülümutlaka akılda tutulmalıdır.

Vestibüler sistem patolojileri dü-şünülen hastalarda rutin KBBmuayenesi ve nöro-otolojik venörolojik sistem değerlendir-mesi ile tanıya ulaşılabilir.

Vestibüler sistem dışında bir pa-toloji düşünülüyorsa rutin KBBmuayenesi sonrası, düşünülenpatoloji ile ilgili bölümlerle kon-sültasyonlar yapılmalıdır. Buhastalarda tam kan sayımı, kanelektrolit düzeyleri, kan basıncıölçümleri, ekg, karotis arter tra-sesi boyunca ve gözlerde oskül-tasyon ile üfürüm saptanmasıveya thrill palpe edilmesi yön-lendirici olabilir. Özellikle midebulantısı olmaksızın şiddetlikusma ve baş dönmesi şikâyetiolan hastalarda mutlaka göz dibi


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği


incelenmelidir. Göz dibi muaye-nesinde papil ödemine rastlan-ması veya venöz pulsasyonunkaybolması kafa içi basınç artışısendromlarını düşündürür. Fizikmuayene ve testlerin bu şekildeseçici olarak yapılması, patolo-jinin nedeninin kolayca saptan-masını ve acil durumlarda mü-dahale zamanının kısalmasınısağlamaktadır.

Nistagmusun incelenmesi: Ves-tibülo-oküler refleks muayenesi(VOR) ile ortaya çıkan nistagmusmuayenesinden önce istemli gözhareketlerinde bir sorun olup ol-madığına bakılmalıdır.

Vestibüler nistagmus tipik olarakvestibüler labirentin uyarılmasıile ortaya çıkan yavaş faz ve sant-ral kompanzasyon mekanizma-ları ile gözü eski pozisyonuna ge-tiren hızlı faz olmak üzere ikibileşenden oluşmaktadır. Hori-zonto-rotatuar nistagmus kom-panse olmamış, akut, unilateralperiferik patolojiyi düşündürür.Tipik olarak horizontal nistagmu-

sun yavaş fazı patoloji tarafına;hızlı fazı karşı tarafa vurur.

Romberg testi: Hastadan elleribirbirine kenetli, ayakları bitişikşekilde gözleri açık olarak dikdurması istenir. Daha sonra göz-lerini kapaması istenir. Periferikvestibüler patolojilerde göz açık-ken rahatça sağlanan dengegözler kapatılınca bozulur ve pa-tolojinin olduğu tarafa düşmesibeklenir. Hastalık kronikleşmişise Romberg testi negatif bulu-nabilir. Hasta gözleri açıkken dedengesini sağlayamıyorsa sant-ral patolojiler de düşünülmelidir.

Klasik Romberg testinin yetersizkaldığı durumlarda Keskinleşti-rilmiş Romberg testi yapılabilirBu testte hasta bir ayağın burnuile diğer ayağın topuğu arka ar-kaya gelecek şekilde bir çizgiüzerinde durur. Göz açıkken ol-mayan dengesizliğin gözler ka-patılınca ortaya çıkması pozitifolarak kabul edilir. Sadece kes-kinleştirilmiş Romberg testindepozitiflik olması unilateral vekompanse olmamış hafif perife-rik vestibüler patolojileri gösterir.

Yürüme testleri: Hastanın öncegözleri açık daha sonra kapalıolarak düz bir çizgi üzerindeileri-geri yürümesi istenir. Akutve şiddetli periferik vestibülerpatolojilerde gözleri açıkken ha-fif; kapalı iken daha fazla olmaküzere patoloji tarafına sapmabeklenir.

Unterberger testi: Hastanın el-lerini ileriye doğru uzatması veolduğu yerde adımlarını saymasıistenir. Başlangıçta açık olangözler daha sonra kapatılır. Nor-mal yürüme hızında 60 adım sa-yan hastanın giderek artan birşekilde bir tarafa doğru dön-mesi, yöneldiği tarafta akut pe-riferik vestibüler patolojiyi dü-şündürür. Tekrarlanan testlerdevücudun 45°’yi aşan bir açıylaaynı tarafa dönmesi unilateralperiferik patoloji lehinedir. Önedoğru ilerleme patolojik olarakdeğerlendirilmez.

Gereken durumlarda videonis-tagmografi (VNG), postürografi,VHİT gibi ileri vestibüler testlerlebaş dönmesi değerlendirilir.

ICAADİşitme Cihazları, Akustik ve Odyoloji (Audiology) Derneği

Bilgi için: [email protected] | www.icaad.org.tr 11| audiology&acoustic | Nisan 2019

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği


EĞİTİM GÜNLERİPedakustiker M. Emin AĞAÇ’tan

ODYOLOJİYE AKADEMİK KATKI ADINA

09:00–09:45 Fittingin Amaç ve Prensipleri

09:45–10:30 Uyarlama Planlaması10:30–10:50 Dinlenme Arası10:50–12.00 Akustik Ortamlar12:00–13:30 Öğle Yemeği13:30–14:30 İşitme Cihazları Seçimi ve

Kriterleri14:30–15:10 İşitme Cihazları Seçimi ve

Kriterleri15:10–15:30 Dinlenme Arası15:30–16:15 İşitme Cihazları Seçimi ve

Kriterleri16:15–17:00 İşitme Cihazları Seçimi

Uygulaması

09:00–09:45 Fittingin Amaç ve Prensipleri

09:45–10:30 Uyarlama Planlaması10:30–10:50 Dinlenme Arası10:50–12.00 Akustik Ortamlar12:00–13:30 Öğle Yemeği13:30–14:30 İşitme Cihazları Seçimi ve

Kriterleri14:30–15:10 İşitme Cihazları Seçimi ve

Kriterleri15:10–15:30 Dinlenme Arası15:30–16:15 İşitme Cihazları Seçimi ve

Kriterleri16:15–17:00 İşitme Cihazları Seçimi

Uygulaması

09:00–09:45 İşitme Cihazı Çeşitleri09:45–10:30 İşitme Cihazı Çeşitleri10:30–10:50 Dinlenme Arası10:50–12.00 Fonetik Açıdan Algoritma

Yeteneği12:00–13:30 Öğle Yemeği13:30–14:30 Duyma Akustik Teknolojisinin

Sorunları Çözme Becerisi14:30–15:10 Duyma Akustik Teknolojisinin

Sorunları Çözme Becerisi15:10–15:30 Dinlenme Arası15:30–16:30 Kariyer Planlaması

1 GÜNLÜK EĞİTİM 2 GÜNLÜK EĞİTİM


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

İLETİŞİMProf. Dr. Cemal CİNGİ

Bireyler arasında iletişi-min gerçekleşebilmesiiçin, gereken dört temel

bölüm: mesaj üretme, mesajısözel olarak aktarma, karşı ta-rafın bu sözel mesajı duymasıve anlamlandırabilmesidir. Me-saj üreten taraf, duygu ve dü-şüncelerini kelimelerle ifadeederek, karşı tarafa ses olarakiletir. Bireyler arası sözel ileti-şimin gerçekleşebilmesi içinmesaj üreten tarafın konuşa-bilmesi, mesajı alan tarafın isesöyleneni duyması ve duyulansesleri ayırt ederek ve anlam-landırabilmesi gereklidir. KBBpratiğinde çok sık kaşılaştığı-mız işitme kaybı, iletişimi bo-zan en önemli nedendir.

Gülümseme, el işaretleri, pozitifve negatif beden dili gibi bireylerarası sözsüz iletişim ögeleri,önemli olsa da sözel iletişiminyerini tutması mümkün değildir.

KBB hekimleri olarak bizler,iletim tipi işitme kayıplarınınbüyük çoğunluğunu medikalveya cerrahi yöntemlerle tedaviedebilmekteyiz. Ancak senso-rineural tip işitme kayıplarındatedavi şansı daha düşük ol-makta işitmenin sağlanması veiletişimin gerçekleşebilmesiiçin bu bireylerin işitme cihazıkullanmaları gerekmektedir.

İşitme cihazı, işitme kaybı ya-şayan kişilerin mevcut duymayeteneğini yükseltmek için yar-dımcı olan elektronik aletlerdir.Toplumumuzda görme sorunuolan her yaştaki bireyin gözlüktakması çok doğal karşılananve toplumun her kademesindekabul gören bir uygulamadır.Günümüzde batı toplumla-rında, işitme cihazı kullanımıda her yaşta çevre baskısı veyaeleştirisi olmadan kullanılan biraraç iken doğu toplumlarındahala bir eksikliğin somut gös-tergesi olarak konumlandırıl-maktadır. Avrupa ve Asya’yı birbirine bağlayan ülkemiz, doğuve batı kültürlerini de harman-lamakta ve bütünleştirmekte-dir. Artık ihtiyacı olan bireyler,görünür mü? Belli olur mu? Te-dirginliği yaşamadan rahatçacihaz kullanabilmektedir. Çoktitiz kişiler özellikle genç yaş-larda işitme cihazı kullanmalarıgerekenler için kanal içi cihaz-lar bu sorunu çözmektedir.

8 yaşında işitme cihazı kulla-nan bir hastamın, sabah uyan-dığında, “önce cihazımı verintakmadan yataktan kalkmakistemiyorum” sözleri cihazdanne kadar fayda gördüğünün vebunun bilincinde olduğunungöstergesidir.

Teknolojinin gelişmesi ile farklıfrekanstaki sesleri farklı düzey-lerde yükselten cihazlar, diğerbir deyişle hastanın kulak kon-forunu bozmadan, tüm frekans-larda işitmenin sağlanmasınıhedeflemektedir.

Çevre gürültüsünü bastırmak,sadece belirli bir yönden gelensesleri yükseltmek, bir taraftanalınan sesleri diğer taraf kulağailetebilmek gibi fonksiyonlar,işitme cihazı sektörünün cihazkullanıcılarına sunduğu önemliözelliklerdir.

İşitme cihazı kullandığı görülenbir birey ile karşılaşıldığındadaha yüksek sesle ve tane tenekonuşmaya çalışma alışkanlığı,giderek azaltılmalıdır.

İşitme cihazları ise giderek ge-liştirilerek, doğala en yakın işit-me rehabilitasyonu planlanma-lıdır.

İşitme Cihazı Kullanımının

iletişime etkisi

İŞİTME CİHAZI SATIŞ VE UYGULAMAMERKEZLERİ GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZEİlk olarak 2008 yılında Resmi Gazete’de yayım-lanarak yürürlüğe giren Ortez-Protezleri Ismar-lama Olarak Üreten ve/veya Uygulayan Merkez-ler ile İşitme Cihazı Satış ve Uygulaması YapanMerkezler Hakkında Yönetmelik ile regülasyonsüreci başlayan İşitme Cihazı Merkezleri güncelhaliyle 2011 yılında yürürlüğe giren IsmarlamaProtez ve Ortez Merkezleri ile İşitme Cihazı Mer-kezleri Hakkında Yönetmelik kapsamında yasalfaaliyetlerine devam etmektedirler. İşitme cihazımerkezlerinin ruhsatlandırılması ile bu merkez-lerin işleyiş ve denetimine ilişkin usul ve esas-ları belirleyen anılan Yönetmelik kapsamındabütün iş ve işlemler merkezlerin bulunduğu il-deki ilgili Sağlık Müdürlükleri tarafından yapıl-maktadır.

Sağlık kuruluşu statüsünde olan işitme cihazımerkezlerinin sağlık alanları için belirlenen ge-nel düzenlemelere ve koşullara uygun olarak ti-cari faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.

Türkiye’de bulunan işitme cihazı merkezlerininyaklaşık beşte biri İstanbul’da yerleşik bulun-maktadır. 2011 yılında yalnızca 46 olan ilimizdekiişitme cihazı satış merkezi sayısı 2018 yılı sonuitibariyle 244’e ulaşmış olup, merkez sayısı 7 yıliçerisinde beş katına çıkmıştır. İşitme cihazı sa-tış merkezi sayısındaki artış ivmesinin ilerleyenyıllarda azalması hatta bir tepe değere ulaşmasımümkün, dolayısıyla hizmet sunumunda önce-liklerin merkezlerin nicelik olarak artışında değilhizmet kalitesi ve kullanıcı memnuniyeti üze-rinde yoğunlaşması gerekmektedir.

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

BİLGİİstanbul İl Sağlık Müdürlüğü

İŞİTME CİHAZI MERKEZLERİVE İSTANBUL’DAKİ DURUMLARI

İŞİTME CİHAZI MERKEZİAÇILIŞI İÇİN GEREKLİ FİZİKİ KOŞULLAR

İstanbul İlindeki İşitme Cihazı Merkezlerinin Yıllara Göre Sayısı


İSTANBUL İLİNDEKİİŞİTME CİHAZI MERKEZLERİNİN DAĞILIMIİlerleyen yaşla birlikte kullanımihtiyacı artan işitme cihazlarınınsatışını yapan merkezlerin sayı-sının ilgili yaş gruplarındaki nü-fus dağılımlarının yoğun olduğuilçelerde daha fazla olduğu gö-rülmektedir. İlimizde Avrupa ya-kasında toplam 161 adet İşitmeCihazı Merkezi bulunurken Ana-dolu yakasında ise 83 adetİşitme Cihazı Merkezi bulun-maktadır. Şişli ilçesi 27 adetişitme cihazı merkezi ile en fazlasayıda işitme cihazı merkezi bu-lunan ilçe olmakla birlikte bu il-çemizi 26 merkez ile Kadıköy veBakırköy ilçeleri ve 25 merkezleFatih ilçesi takip etmektedir. İli-mizde bulunan 39 ilçeden 34ünde işitme cihazı merkezi bu-lunmakla birlikte Adalar, Beylik-düzü, Eyüpsultan, Şile ve Zey-tinburnu ilçeleri işitme cihazımerkez bulunmayan ilçeler ara-sında yer almaktadır.

RUSATLANDIRMA SÜREÇLERİ VE YENİLİKLERİlimizde ruhsatlandırma süreç-leri açılışı yapılacak işitme ci-

hazı merkezinin yerleşik bulun-duğu İlçe Sağlık Müdürlükleriaracılığıyla yapılmaktadır. Bu-nunla birlikte açılışa esas ye-rinde inceleme komisyonununoluşturulması yetkisi 2018 yılıile beraber İl Sağlık Müdürlü-ğümüzden İlçe Sağlık Müdür-lüklerimize devredilmiş olupbu uygulama ile ilgili komisyo-nun daha hızlı faaliyet göster-mesi dolayısıyla açılış süreçle-rinin kısalması sağlanmıştır.Yine İl Sağlık Müdürlüğümüzuhdesinde bulunan matbu ruh-satname ve personel çalışmabelgeleri 2017 yılıyla beraberelektronik imza ile düzenlen-meye başlamış olup ıslak imzasüreçlerinden kaynaklanan ge-cikmelerin önüne geçilmiştir.

2018 YILI DENETİM VE ŞİKAYETİSTATİSTİKLERİ

Müdürlüğümüz bağlı İlçe Sağ-lık Müdürlükleri tarafından2018 yılı içerisinde işitme ci-hazı merkezlerine yönelik ola-ğan ve olağandışı toplam 402denetim faaliyeti gerçekleşti-rilmiştir. Yine Yönetmelik 19.Maddesi “Cihaz ve HizmetSunumu Hatası” kapsamındaMüdürlüğümüze 2017 yılı içe-risinde hastalar tarafından 6adet bildirim yapılmış olup2018 yılında konuyla ilgilihasta başvurusu olmaması po-zitif bir gelişme olarak değer-lendirilmektedir.

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

BİLGİİstanbul İl Sağlık Müdürlüğü


İlçe bazında güncel işitme cihazı merkezi sayıları

Yaşamı kolaylaştıranteknolojiler bazen Hızırgibi yetişir, ümitlericanlandırır ve gele-

ceğe yeni ufuklar açar. Ba-zen teknolojiler hayalleribesler, daha büyük bek-lentilerin oluşmasına yar-dımcı olur. Teknoloji ileinsan buluşması çeşitlialanlarda gerçekleşebilir.Teknolojinin bir duyu orga-nının işlevine yardımcı ol-ması bunlardan biridir ve bubuluşmanın psikoakustik yön-den değerlendirilip beğenil-mesi önemli bir adımdır.

Şükürler olsun ki, yüksek akus-tik teknolojisi işitme ve anla-maya yardımcı olabilecek yete-nektedir. Bugün geldiğimiznoktada artık, işitme sorunlu bi-reyler bu teknolojiye güvenebi-liyorlar ve iletişim aracı olarakkullanabiliyorlar. Duyma-akustikteknolojisinin uygulaması konu-sunda, sektörde ciddi bir eğitimbirikimi ve teknolojik altyapıoluştu. Binlerce araştırma veistatistik yapıldı. Başarılı yapılanuygulamalar yüksek memnuni-yet sonucunu verse de, sisteminuygulamasında yapılacak hata-lar sonucu negatife çevirebilir.

Yapılan tüm araştırmaların or-tak noktası, uygulamanın kar-maşık ve hata yapma ihtimali-nin yüksek olması meselesiüzerinde yoğunlaşmaktadır.Uygulama elemanlarının fark-lılığı, insan faktörü, teknik iş-letim sistemi ve odyolojik bil-giler gibi konuların hepsi,başarılı uygulama konusundaetkendir. Buna ek olarak uygu-lama formülleri, İngilizce ha-zırlanan ve tüm sektörde uy-gulanan algoritmalar uygula-yıcıyı bazı durumlarda etkisizbırakabilir. İşitme hattının kar-maşık olması, uyarlanan tek-nolojinin hata barındırma ihti-

mali ve uygulayıcının bilgi se-viyesi, sistemin kurulması üze-

rinde önemli faktörlerdir.

Unutmamalıyız ki: Geneluyarlama yoktur, kişiselihtiyaçlar vardır. İyi tek-nolojiden önce, sorunla-rın anlaşılması ve teknikihtiyaçlarının belirlen-mesi gerekir.

Uygulama konusunu farklıbölümler altında incelersek

konunun daha iyi anlaşılaca-ğını düşünüyorum. Bu bölüm-ler kendi başına bir bilim olarakanlam ifade ederler, ancak uy-gulamada bireysel dal olarak biranlam ifade edemezler. Onuniçin bölümleri, kısa ve öz olarak,uygulamaya ışık tutacak sevi-yede anlatmaya çalışacağım.

Psikoloji kelimesinin içine bir-çok alan sığdırabilirsiniz; an-cak işitme cihazı uygulama-sında kastedilen, sadece kişi-nin kendi durumunu kabullen-mesi, beklentilerini sınırlandır-masının ötesinde teknolojininkişiye kattığı artılar, yaşamakattığı kolaylıklardır. Psikolojikuygulamada kişi eğer kendinitanır, teknolojinin sınırlarını bi-lir ve uygulayıcının sağlayabi-

İşitme cihazı uygulaması psikolojik, teknik,algoritmik, akustik, odyolojik, parametrik uy-gulamaların ve daha fazlasının toplamıdır.



ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

İNCELEMEPedakustiker M. Emin AĞAÇ

leceği katkıyı öngörebilirsehem hayatını şekillendirebilirhem de geleceğe dair yeni ya-şam tarzını ve standardını nis-peten daha net bir şekilde or-taya koyabilir.

Psikolojik uygulama, kişinin sa-dece sorunlarıyla uğraşmaz,aynı zamanda sorunlarına çö-züm arar. Psikolojik uygula-mada uygulayıcı sorunu başkabir birime havale etmez, kendibirimi içinde çözüm arar. Uygu-lanan çözüme kullanıcı tarafın-dan da onay istenir, çünkü kişieğer uygulayıcısına güven-mezse teknolojik çözümlerdenmemnun kalması beklenemez.Teknolojik çözümlerin anlatıl-ması ve tanıtılması sadece uy-gulama öncesi güveni sağlar vekişiyi kabullenmeye hazırlar. Kul-lanıcıyı odyometri kabinine so-kan heves, teknolojinin tanıtımgücü ve onun verdiği enerjidir.Ancak uygulama başladığındateknolojik tanıtım, uygulayıcı-nın maharetine, bilgisine vetecrübesine kalır. Burada, uz-man eğer anlattığı teknolojininfaydalarını ispatlayamazsa kul-lanıcının parlak yüz rengi deği-şir; gülen hevesli çehre, asık vemat bir simaya dönüşür. Psiko-lojik uygulamada sunulan ile

anlatılan eşit değilse hem tek-noloji değer kaybeder hem deuygulayıcı saygınlığını yitirir.Bunun açık örnekleri her günhemen hemen tüm işitme mer-kezlerinde yaşanmaktadır. Kişihevesle içeri girer, ümitsizcemekânı terk edebilir. Bunun ne-deni eksik, yanlış anlatım veyatezat bilgi ve uygulamadır.

Tekniğin doğru okunması, algı-lanması ve yeterlilik sınırlarınınçizilmesi uygulayıcının başarılıuygulamasına önemli katkılarsunacaktır. İşitme cihazının fre-kans tabanlı elektro-akustik ye-teneğini bilmeden, sinyallerinakış hızını ve parametrelerinbağlantısını çözmeden salt ez-bere dayalı uygulamalar, ne ya-zık ki sadece zaman kaybınaneden olur. Teknik uygulama,teknik bileşenlerin kabiliyetin-den meydana gelir. Her bileşe-nin kendine özgü karakteri var-dır ve bileşenlerin ortak çalış-ması ortak bir karakter oluştu-rur. Oluşturulan bu ortak karak-teri her uygulayıcı bilmek du-rumundadır. İşte, teknolojininen güzel yanı, bireysel/toplucaölçülebilir ve reprodukte olabil-mesidir.

Doğal işitme hattı mükemmelbir donanıma sahiptir. Hava or-tamından başlayan yolculuğunsıvı ortamına geçişi, enerji dö-nüşümüne rağmen kaliteyi kay-betmemesi ve beyin tarafındanyorumlanabilmesi mükemmelbir süreçtir. Teknolojik olarakeklediğimiz algoritmaların bumucizevî organa yardımcı fiz-yolojik bir hat oluşturması vebeyin tarafından algılanabil-mesi teknolojinin çok ileri sevi-yelere ulaştığını göstermekte-dir. Tabiî ki, sektör olarak çokönemli tecrübeler yaşadık vehalen yaşamaya devam ediyo-ruz. Onlarca araştırma ensti-tüsü ve araştırma grupları güngeçtikçe tecrübeye tecrübe kat-maktadır. Fakat Lineer ve Non-lineer uygulamanın, tonal venontonal dil gruplarının, çe-şitli araştırma gruplarının İn-gilizceye odaklanıp insanlarınkonuşageldikleri dili ihmal et-meleri ve onları cansız algo-ritmalara mahkûm etmeleriteknolojinin dezavantajlarıarasındadır. Buna ek olarak, al-goritmalar ruhsal sorunlardan,zevkten, endişeden ve mutluluk-tan anlamaz ve konuma görekendini değiştiremez.


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

İNCELEMEİC Uyarlama Metotları


Yüksek sesten mustarip olanbir kullanıcı asabileştiğindedaha yumuşak bir sese ihtiyaçduysa da, algoritma her zamanönceden programlanan sinyaliüretmeye devam edecektir. Busebeplerden dolayı algoritma-ların yetenek sınırlarını ve be-cerisini her uygulayıcı bilmekdurumundadır.

İnsanlar ruh ve bedenden olu-şur, yardımcı ürün olarak kulla-nılan işitme cihazları ise, sadecefiziksel sinyalleri işler ve gönde-rir. Her uygulayıcı, kullanıcınınses seviyesini, frekans tabanlıses ihtiyacını, dinamik alanınıve UCL seviyesini her frekanstabilmek mecburiyetindedir. Aynışekilde, kullanıcının dinamikalanını frekans tabanlı olarakdaraltmaksızın MPO seviyesiniuyarlamak durumundadır.

Akustik verilerin işitme kaybınave tekniğe doğru uyumlu ol-ması gerekir. İşitme cihazı bi-leşenleri, yazılımı ve işitme ci-hazına takılan boynuz bir seskarakteri oluşturur. Buna ekolarak kullanılan hortum, hor-tumun cidar kalınlığı iç hacmi,kalıbın hammaddesi, kalıbınuzunluğu ve kalıbın içindekihortum genişliği farklı karak-

terler oluşturur. Lineer uyar-lama için uygulanan kalıp vehortum, non-lineer için uygunolmayabilir. Kondüktif uygu-lama ile SNIK uygulamayısadece fitting modülündeseçmek yetmez, bu tür ayar-lamalar bireysel kaynak has-talık sorunlarına ve seviyele-rine göre değişebilmelidir.Hâlâ birçok devlet hastanesi veişitme merkezinde işitme cihazıuygulaması sadece HY eşik de-ğerleriyle yapılmaktadır. Ancak

şu gerçeği bilmek zorundayız:Bir uyarlamada eğer KY ve UCLdeğerleri ihmal edilmişse, buişlem kulak üzerinde kumar oy-namaktan başka bir anlamifade etmeyecektir.

Odyolojik verilerin doğru okun-ması ve doğru uygulanması sis-temin temelini oluşturur. Odyo-loji verilerinin ne anlam ifadeettiği konusu temel bir sorunolup uygulayıcı tarafından an-laşılması ciddi bir gerekliliktir.

Diyagnostik verilerin elde edil-mesinde maskeleme şeklininve değerlerinin halen tartışıl-ması anlaşılır bir durum değil-dir. Odyolojik verilerin doğru-luğu ispatlanmadan işitmecihazı adaptasyonu yapmaksakıncalıdır. Çünkü odyolojikverilerin güvenirliği oluşma-dan cihazın seçilmesi ve uy-gulanması kişide var olan

işitme ve algılama yeteneğiniönemli ölçüde zayıflatabilir;Akustik Travma, Rekruitmentve Tinnitus gibi önceden varolmayan sorunlara neden ola-bilir. Odyolojik veriler derkende, sadece masaya konulantest sonuçlarını kastetmiyorum:Önemli olan bunları doğru veeksiksiz okuyabilmek, açıklaya-bilmek, nedenlerini kavrayabil-mek ve sonuçlarını tahmin ede-bilmektir. Bizler Odyoakustikalanda uygulama yaparkentıbbî tedavinin durumu, işitmekaybının nedenleri, geniş an-lamda etiyolojisi hakkında pekaraştırma yapmayız ve bu bizimişimiz de değildir. Ancak bizlervar olan sonuca göre hareketeder ve çözüm üretiriz. Çünkütedavi bitmeden işitme cihazıuygulaması yapılamaz. Zorunluhaller dışında durum değerlen-dirmesi de yapılamaz. Bunlarınbaşında, operasyon olamamadurumu, ek hastalık kaynakları,ilaç tedavisinin sorun oluştur-ması, yaş durumu, tedavininreddedilmesi gibi konuları sa-yabiliriz.

Odyolojik testler, objektif veyasübjektif olsun, mutlaka ek test-lerle desteklenerek teyidi alın-malı ve farklı periyotlar içindetekrarlanmalıdır. Kısacası, od-yoloji sadece bulgular üze-rinde veya klinisyenlik üze-rinde yoğunlaşırsa adaptas-yon eksik kalır ve elde edilenbulguların bir anlamı olmaz.

Psikoakustik teknolojinin ge-lişmesiyle beraber kullanılanmodern bir terimdir. Konulardetaylıca araştırılınca bu kav-rama ihtiyaç duyduğumuza şa-hitlik ederiz. Burada şu tarz so-rular akla gelir: Teknolojiyinasıl ihtiyaçlarımızla barışıkhalde kullanabiliriz ve bize za-

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği


rar vermeden, bizimle nasıl bü-tünleşebiliriz? Teknolojik uygu-lamalar neticesinde bünyedennasıl dostluk teyidi alınabilir?Teknoloji bize nasıl hizmet ede-bilir? Bir organın zayıflamasıdurumunda yardımcı bir ürün,beyinle ne kadar koordineli ça-lışabilir ve bünyeden ne kadaronay alabilir? Bir organın yokolması durumunda teknolojigerçekten alternatif bir organüretebilir mi?

Tabiî ki duyu organı olan kulakile ilgili baktığımızda, optimaluygulama ve profesyonel yak-laşımla işitme cihazları kişininhayatını önemli ölçüde kolay-laştırabilir, kişiyi aktif tutabilir,zihinsel aktivitelerin normal se-viyede sürdürülmesine destekolabilir. Koklea’nın önemli öl-çüde hasar görmesinde iseKoklear implant cihazlarıönemli bir performans sunabi-lir ve kişinin iletişim aktivite-sini sürdürmesine katkı sağla-yabilir. Her iki durumda dapsikoakustik teyitler tedavininbir parçasıdır, çünkü duyma-akustik teknolojisi işitme so-runlu bireylere iletişim kurabi-lecekleri yaşamı sunmaamacıyla çalışıyor. İşitme so-runlu birey de cihazlı ve cihaz-sız yaşamın fakını bariz bir şe-

kilde ayırt edilebiliyor. Bualanda bir tartışma da mevcutdeğildir. Sadece, yeterlilik vebilinçli uygulama konusununtartışması devam etmektedir.

Üreticiler bir ürün üretirken ge-nelde iyi para kazanacaklarıürüne yatırım yaparlar. Müşterimemnuniyeti sıralaması ka-zançtan çok sonra gelir. Psikoa-kustik uygulamada ise, müşte-rinin haklarını savunan vemutlu olmasını sağlayan, piya-saya çıkan yeni ürünler ile üre-ticilere not veren bir taraf vardırve bu, uygulayıcılardır. Eğer uy-gulayıcılar, bunun farkına varır-larsa, üreticiler yeni bir ürüngeliştirirken müşteri memnuni-yet sıralamasını öne alma mo-tivasyonları yükselebilir.

Psikoakustik uygulama sonuçolarak; müşterinin hem üreti-ciye hem uygulayıcıya ve hemde bir bütün olarak teknolojiyevermiş olduğu memnuniyetnotunun toplamıdır.

Parametreler, genelde lokal so-runların çözümü için geliştirilenteknik elemanlardır. Yazılımlaveya fiziksel bileşenlerle fonksi-yonlu kılınan parametreler, uy-gulamada önemli misyon üst-

lenirler. Bu bileşenler kendiamaçlarına yönelik aktifleştik-lerinde adaptif, statik veya sa-bit yöntemlerle çalışabilirler.Önemli olan parametreyi doğ-ru yerde, doğru seviyede vedoğru mekânda aktif hale ge-tirmektir. Her parametre kendimantığı içinde geliştirilir ve bumantık içinde çalışması bekle-nir. Parametreler doğru uygu-lanmadığında ise, ne odyolo-jik verilerin doğruluğu, nealgoritma çalışmalarının mü-kemmel fonksiyonu ne de mü-kemmel akustik donanım birişe yarayacaktır. Örnek olarakrüzgârın uğultu şiddetini düşü-ren “rüzgâr gürültü yöne-timi”nin hangi ortamda, hangiseviyede aktif edileceğini bilme-yen bir uygulayıcı asla kullanı-cısının sorununu çözemeyecek-tir. Kullanıcı dış etkenlerdenolan rüzgârın etkisini yürüyüşteazaltmasını istedikçe, uygula-yıcı tahmini seçimlere girerekhem rüzgârın etkisini azaltama-yacak hem de sakin ortamlarınparametre fonksiyonlarını boz-muş olacaktır.

Üreticiler, parametreleri ellerin-den geldiğince otomatikleş-tirme eğilimindedirler. Uyarla-mayı, mümkün olabildiğince


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği



ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği


kolaylaştırmaya çalışırlar. An-cak tüm fonksiyonları otoma-tikleştiremezler; çünkü uygu-layıcıya, kullanıcıların istekleri-ne göre uyarlama yapmalarıiçin fırsat tanırlar. Kullanıcıla-rın ortamdan etkilenme dere-celeri birbirinden farklıdır veyaşama dair istekleri de tama-men değişkendir. Giriş modla-rına bağlanan parametreler,uygulayıcıya farklı uygulama-lar yapmak için alternatifleri bı-rakmak zorundadırlar. Bu alan-da yetkin olmayan uygulayıcı-lar hem zaman kaybeder hemde kullanıcıların güvenini yiti-rirler. Bunun sebebi, güncel or-tam tanıma analizlerinde oto-matik geçişlerin genelde 40ortamın değerini baz almasıdır;ancak yaşam 40 ortam ile sı-nırlanmayacak kadar büyük vedeğişkendir.

Kapalı uygulama odalarındabaşarılı uygulamanın teyidinialmak, ne yazık ki yeterli değil-dir. Yine, kullanıcı memnuniyetteyidi sadece sakin mekândaüç beş kelime konuşarak alı-nan bir teyit de değildir.

Konuyu biraz daha geniş açı-dan irdelersek, şöyle ifade ede-biliriz: Fitting uygulamasındavar olan tüm parametrelerin veparametrelere bağlı çalışankombinasyonlu algoritmalarınkendi ortamında teyidi alınma-dan başarılı bir uygulamadansöz etmek doğru değildir. Kı-sacası, her parametre kendimekânında ve kendi şartla-rında test edilir. Şartlar oluş-madan parametrenin çalışmaveya başarı teyidinin alınması

mümkün değildir. Örnek ola-rak, gürültüyü test etmek içinortam içinde gürültü olmalıdır.Gürültünün olmadığı bir or-tamda gürültü test edilemez veonay alınamaz. Yönlülüğü kar-dioide seçenekleriyle test et-mek için, üreticilerin belirlemişoldukları ses şiddeti seviyelerikullanılabilir ve bu seviyelerdetest edilebilir. Sakin ortamdadireksiyonal etkisini test et-mek, ne yazık ki doğru bir ter-cih değildir.

Test box ve REM gibi cihazlar,yapılan işlemin teknik validas-yonunu verebilir.

Bu cihazlar, bir bütün olarak sis-temi, -parametreleri ve fonk-siyonlarıyla beraber- test et-meye olanak tanırlar. Ses iletimhattının avantaj ve dezavantaj-larını bize beraberce gösterirler.

REM cihazının, tabiî ki, haleneksiklikleri var ve henüz istenenseviyede değildir. Ancak bunlar,mevcut teknolojilerin doğrulukteyidini almak için en yakın de-ğeri üretir. LTASS VE ISTS sin-yalleri hâlâ geliştirme aşama-sındadır. Sınırlı diller üzerindeyapılan araştırmalar bir başlan-gıçtır, sonuç değildir. Türkçeninveya başka dillerin araştırmasıhenüz bitmiş değildir. Buradagöz önünde bulunduracağımızşey şudur: Diller arasında ufakdeğişiklikler bile kullanıcı üze-rinde önemli etkiler bırakabilir,uygulamaların faydasını azaltırveya çoğaltır.

İşitme cihazını ilk defa kullanankişi, 8-12 haftalık kullanımdansonra durum değerlendirmesiyapar: Cihazın performansını,yeteneklerini, kullanıcı bilgisini,teknolojinin yapabileceği kat-

kıyı, mekânlara göre değişensinyal işlemesini ve yaşamadair verdiği katkıyı keşfeder.Kullanıcının izlenimlerini içe-ren bu tür bir geridönüş, birpsikoakustik değerlendirme-dir. Yapılan tüm işlemin validas-yonudur. İlk 4 haftalık süre ci-hazla tanışma faslıdır ve kulla-nıcı sesleri tanımaya çalışır,ikinci 4 haftalık süre sesleri

ayırt etme faslıdır. Üçüncü 4haftalık süre tecrübe toplamaile onay veya ret dönemidir. Busürede kullanıcı tecrübe sahibiolmuş, tüm verileri değerlendi-rebilecek seviyeye yükselmiştir.

Test cihazlarının tespit edeme-diği noksanlıkları, uygulayıcı-nın görmediği eksiklikleri artıkkullanıcı görmüştür.


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği


işitme sorunlu birey, sesalma ve iletişim eksiklik-lerini gidermek için işitme

merkezine gelir. Bizden tek-nolojik destek alarak iletişimeksikliğini gidermek iste-mektedir. Biz bir uygulayıcıolarak, odyoloji ve duyma-akustik bilgilerini temel al-madan ve yorumlamadanyola çıkıp kullanıcımızı mem-nun edeceğimizi düşünüyor-sak, yanılırız.

Biz, kendi bilgimize dayan-madan, şu veya bu markanınreklamlarıyla, vermiş olduğumarketing bilgileriyle ve mü-balağalı pazarlama slogan-ları ve cümleleriyle kullanı-cımızı memnun edeceğimizidüşünüyorsak, yine yanılırız.

Biz, işitme sorunlu kişininodyoloji verilerini tam kavra-madan ve yorumlama soru-nunu aşmadan cihaz uyarla-masında başarılı olacağımızdüşünüyorsak, yanılırız.

Biz, işitme sorunu yaşayankişinin ihtiyacını belirleme-den önce bir ürünün satışınıkafamıza koymuşsak, markave üretici ülke referansıylaprestij sağlayacağımızı zan-nedip kusurlarımızı örteceği-mizi düşünüyorsak, yanılırız.

Kişi beklentilerini almadanve teknoloji yeteneğini bil-meden kişiyi memnun ede-ceğimizi düşünüyorsak, ya-nılırız.

İşitme cihazı seçimini temelduyma akustik verilerine da-yandırmadan doğru cihaz se-çimini yaptığımıza inanıyor-sak, yanılırız.

Biz kişinin beden ve ruhtanibaret olduğunu fark etme-den kişiyi sadece otomatikuyarlama değerleriyle mem-nun edeceğimize inanıyor-sak, yanılırız.

Evet, işitme cihazı uygula-ması psikolojik, teknik, al-goritmik, akustik, odyolo-jik, parametrik uygulama-ların ve daha fazlasınıntoplamıdır. Bu birimleri tamyerleştirip, aralarındaki iliş-kiyi tam kurup aktifleştirme-den asla başarılı bir işitmecihazı uygulaması yapama-yız ve bu uygulama olmadanasla bir kullanıcıyı memnunedemeyiz. Unutmamalıyızki, bu birimlerin toplamın-dan doğan ilk doğru veriyiREM cihazından elde ederiz,ikinci gerçek veriyi ise kul-lanıcının kendisinden alırız.

SONUÇ


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

ARAŞTIRMADR. İlter DENİZOĞLU

VOKOLOJİ:İNSAN SESİ BİLİMİ

iletişimin en temel ve en kap-samlı enstrümanı insan sesidir.Bu yönüyle insan sesi, insanoğ-

lunun kurduğu uygarlığın da temeltaşlarından birisidir denilebilir. Ses,insanın imajının çok büyük bir kıs-mını oluşturur; hiç tanımadığınızbirisinin telefonda duyduğunuz se-sinden kişiliği ve o anki hali ile ilgiliönemli ipuçları alabilirsiniz.

Vokoloji terimi ilk kez elektrik mü-hendisi, fizikçi Ingo Titze ve KBBhekimi George Gates tarafından1992 yılında, insan sesinin habili-tasyonu ile ilgili bilimsel çalışma-lar ve pratik uygulamalar olaraktanımlanmıştır.(1) Burada habilitas-yon kelimesi yapabilir hale getir-mek, donanımlı hale getirmek,başka bir deyişle icrayı geliştir-mek, mükemmelleştirmek anla-

mında kullanılmıştır. Dolayısıylavokal habilitasyon, sesin tamirin-den çok özel ihtiyaçlar veya pro-fesyonel icra için hazırlamak an-lamındadır. Başlangıçta, az sayıdaözel ilgi sahibi olan ve farklı alan-larda çalışan bilim ve sanat insan-larının oluşturduğu vokoloji toplu-luğu, artık temel, klinik vepedagojik disiplinlerin aktif katılı-mıyla daha geniş bir yelpazeye hi-tap eder olmuştur ve günümüzdebu tanımı genişletmek ve üst dal-lara ayırmak bir ihtiyaç olarak or-taya çıkmıştır. Bu düşünce ile vo-koloji tanımı yeniden şöyleyapılabilir: “İnsan sesinin oluşma-sını çok yönlü çok boyutlu olarakaraştırma, ölçme ve değerlen-dirme, klinik uygulamalarla seshastalıklarının tanı ve tedavisidir.

Ayrıca pedagojik uygulamalarlaprofesyonel sesin geliştirilmesi,korunması, sağlıklı ve verimli birşekilde ve istenen performans se-viyesinde kullanılmasını ve sür-dürülmesini sağlamak için çalı-şan bilim dalıdır.”(2)

Vokolojinin temeli doğal olarakşan pedagojisidir, genel olarak ka-bul edildiği üzere, vokoloji Ma-nuel Garcia ile başlar. Vokoloji, in-san sesini çok yönlü, çok boyutluolarak ölçme, değerlendirme veuygulama bilimi; interdisiplinerbir bakış açısıdır. Foniyatri iseses, konuşma ve dil bozukluklarıntanı ve tedavisiyle ilgilenen tıp da-lıdır.(3) Avrupa Foniyatristler Birliği(Union of European Phoniatrici-ans - UEP) tarafından yapılan ta-nımlamada da iletişim bozukluk-ları ile ilgilenen tıp dalı olarakbelirtilmiş, ses, konuşma, dil,işitme ve yutma bozuklukları ilgialanları olarak tanımlanmıştır.(4)

Vokoloji ile ilgili farklı disiplinlerişöyle belirtebiliriz:

• KBB Uzmanı, Foniyatrist• Klinik vokolog• Dil ve Konuşma Terapisti,

Logoped• Odyoloji Konuşma Bozuklukları

Uzmanı• Manuel terapist (fizyoterapist,

masaj terapisti, osteopat)• Psikiyatrist, psikoterapist,

psikolog, psikolojik danışman,hipnoterapist'Klinik Vokoloji (Denizoğlu) kitabından izinle'

• Şan pedagogu• Müzik koçu• Repertuar ve dil koçu• Hareket ve drama koçu

• Fizikçi (biyofizik, biyomekanik,akustik, aerodinamik, vb. alanlar)• Biyomedikal mühendis

Vokoloji, uygulama alanlar yönüyleüç ana bölümde incelenebilir:(5)

Temel Vokoloji, insan sesini labo-ratuvar ortamında ölçme ve değer-lendirme ile ilgili disiplinleri içerirve esasen sinyal işleme üzerindeçalışır. Başka bir deyişle sistemindışarıdan algılanabilen/ölçülebilensinyaller (akustik, elektriksel, ae-rodinamik sinyaller ve görüntü-leme bulguları) aracılığıyla işleyi-şinin açıklanmaya çalışılması sözkonusudur. Temel vokoloji içindeakustik, aerodinamik, biyomeka-nik, biyofizik, sibernetik, elektrik-elektronik, nöro-elektrofizyoloji gibidisiplinler sayılabilir. Bu disiplinler,fizik ve matematiği birlikte kulla-narak farklı boyutlarıyla sesi irde-ler. Sesin oluşumunun bilimselaraştırılması yanında tanı ve teda-viye yönelik klinik uygulamalaradestek olması amacıyla geliştirilencihazlar da temel vokolojinin uzunsüren araştırma geliştirme çalış-malarının ürünüdür. Ar-Ge çalış-malarında yeni parametreler, yazı-lımlar ve cihazlar üzerinde çalışılır.

Pedagojik Vokoloji, her seviyedekiprofesyonel ses kullanıcısının se-sini mesleki olarak sürdürülebilirhalde korumayı ve geliştirmeyiamaçlar. Bu doğrultuda, şan ve ti-yatro gibi sahne sanatlarının pe-dagojik öğretilerini bilimsel bakışaçısı ile irdeleyerek bilimsel araş-tırmalarda ve klinik uygulama-larda kullanılabilir bilgi haline ge-tirmeye çalışır. Eğitim sürecindede bilgiyi kullanarak sanatsal ge-lişimin daha bilinçli ve hızlı olması

için çalışılır. Pedagojik vokoloji ça-lışmaları, sahne sanatları dışında,profesyonel ses kullanıcılarının daihtiyaçlarına yönelik çözümlerarar. Sürdürülebilir profesyonelses, tüm profesyonel ses seviye-lerinde en önemli unsurdur.

Mesleğin sorunsuz bir şekilde sür-dürülebilmesinin yanında ses pro-fesyonelinin tedavisinde başarınınilk şartı uygun tanı ve değerlendir-medir. Değerlendirme yapılırkenher hastanın ses kullanım ihtiyacıve seviyesi önemlidir. Aynı ses bo-zukluğu, bir hasta için ağır hasta-lık grubuna girerken başka birhasta bu bozukluğu hastalık ola-rak bile algılamayabilir. Örneğin,bir opera sanatçısı için ses telindegelişmiş bir nodül, kişinin haya-tına son verdirecek şiddette ruhsalbir travma yaratabilirken, bir in-şaat işçisi bunun farkına bile var-madan günlük yaşamını sürdüre-bilir.

Klinik Vokoloji, ses bozuklukları-nın tanı ve tedavisi ile ilgili çalış-maları içerir. Tanı için vokolojikanamnez ve fizik muayene ya-nında tanısal yardımcı yöntemle-rin uygulanması ve geliştirilmesisöz konusudur. Tedavide, ses te-rapisi ağırlıklı ve öncelikli tedavi-dir. Gerekli hallerde, çeşitli kon-sültasyonlarla (psikiyatri, fiziktedavi vb.) tedaviye farklı disiplin-lerin eklenmesi mümkündür. İdealşartlarda ekip olarak çalışmak uy-gundur; hastanın tanı, tedavi vetakip sürecinin birlikte gerçekleş-tirilmesi esastır.

Ses bozukluklarının tanısı için vo-kolojik anamnez ve fizik muayeneyanında tanıya yardımcı yöntemle-rin değerlendirilmesi de gereklidir.Sadece vokal kıvrımların değerlen-dirilmesi ile hastanın değerlendir-mesi tamamlanmış sayılmaz. Ya-pay zekâ kuramındaki desentanıma kavramı, hasta ile ilk karşı-laşmada başlayan çok katmanlı birdeğerlendirmenin de analojisi ola-rak değerlendirilebilir. Ses analiziyöntemleri kayıt tutmak, bilimsel

çalışmalarda kullanmak ve tedavi-nin (özellikle hasta açısından) ob-jektif takibi ve hukuki boyutu açı-sından oldukça önemlidir. Sesanalizini tanı koyma amaçlı olarakkullanmak fazla iyimser bir dü-şünce olarak değerlendirilebilir.Görüntüleme yöntemleri arasındagünümüzde ulaşılabilir olması açı-sından ön plana çıkan larengostro-boskopi önemli bir araçtır. Müm-künse yüksek büyütme kapasite-sine sahip stroboskopik muayenehastalıkla ilgili yoğun bilgi verir. Te-davinin planlanması ve takip aşa-masında bu görüntülerin hastaylapaylaşılması, hastanın tedaviye ad-heransını artırır. Önümüzdeki dö-nemde, yüksek hızlı görüntülemeyöntemlerinin gelişmesi ile verile-rin gerçek zamanlı ve uzun sürelikaydedilip depolanabilmesi ve ula-şılabilir hale gelmesi beklenmek-tedir.

Ses hastalıklarının tedavisinde sesterapisi ağırlıklı ve öncelikli teda-vidir. Ses terapisi, ses bozukluğuolan hastaların istisnasız hepsindeuygulanır. Ses terapisi, basitçehastanın sesi ile ilgili önerilerdebulunmaktan ses hijyenine, kar-maşık egzersizler içeren terapi tek-niklerine uzanan geniş bir yelpa-zeye sahiptir. Fonocerrahi, vokolo-jik çok yönlü çok boyutlu bakış açı-sıyla uygulanmalı, çıkarılan dokuyanında, bırakılan dokunun fonk-siyonu esas alınmalıdır. Fonocer-rahi fonksiyonel bir cerrahidir veMısırlı Foniyatrist Nasser Kotby’ninbelirttiği gibi asla ‘fotocerrahi’ ola-rak değerlendirilmemelidir.

Kaynaklar:

1. Titze IR. What is vocology? Logo-pedics Phoniatrics Vocology, 199621:5-62. Sözlük Dergisi 1(1): 93. Denizoğlu İ. Şan Terapisi. TürkiyeKlinikleri Dergisi J E.N.T.-Special To-pics, 2013; 6(2): 53-704. https://www.uep.phoniatrics.eu/5. Denizoğlu İ. Klinik Vokoloji (yayınahazırlanıyor).


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

ARAŞTIRMADR. İlter DENİZOĞLU

Kulak, burun ve boğazhastalıkları pratiğindebulunan hastalıklar ana-

tomik yakınlık ve fizyolojik bağ-lantılardan dolayı birbirleri ileilişkilidir. Burun boşluğu naresile dışarı açılan ortada septumile ikiye ayrılan ve lateral du-varda 3 adet konka ile sınırlıdır.Arkada koana ile halk arasındageniz olarak bilinen nazofa-renkse açılır. Burun boşluğu-nun her iki tarafında kemikleriçinde beşer çift paranazal si-nüs bulunur. Bu sinüsler mak-siller, frontal, ön etmoid, arkaetmoid ve sfenoid sinüstür. Bu-run solunumla alınan havanınısıtıldığı, nemlendirildiği, filtreedildiği yerdir. Koku almayısağlayan olfaktör epitele sahip-tir. Paranazal sinüslerle berabersesin rezonansında görev alır-lar. Koanaların arkasında oro-farenksle bağlantıyı nazofa-renks sağlar. Yukarıda kafatabanı ile komşu olan nazofa-renksin yan duvarlarına östakitüpü açılır. Östaki tüpünün na-zofarenkse açıldığı yerin arkakenarında tubal kartilajın yap-

tığı kabartı olan olan torus tu-barius arka ve üstteki boşlu-ğada rosenmüller fossa denir.Bu iki östaki ağzının arasına venazofarenks tavanına çocuklukçağı en önemli burun tıkanık-lığı sebebi olan adenoid do-kusu yerleşir. Östaki nazofa-renks ve burun boşluğunu, ortakulak ve mastoid hücrelerle bir-leştiren bir borudur. Nazofa-renkse açılan 2/3 lük kısmı kı-kırdak, orta kulak ön duvarınaaçılan 1/3 lük kısmı kemiktir.Lümenini örten mukoza intra-nazal epitel gibi silyalar içerir.Üç temel görevi vardır.

1. Orta kulaktaki sekresyon-ların nazofarenkse geçişini sağ-lamak.

2. Nazofarenksten gelensekresyonlardan orta kulağı ko-rumak.

3. Hava basıncını dengele-mek (ventilasyon).

Ventilasyon östaki tüpünün enönemli fonksiyonudur. Orta ku-lağa geçen havanın kontrolüorta kulak ses iletiminde önem-lidir. Östaki disfonksiyonu ortakulağın basınç değişikliklerineuyumunu bozar. Burun iç yü-zünü örten epitel silyalar içer-mektedir. Dışarıdan alınan havaile giren partiküller ve mikroor-ganizmalar önce silyalarla tu-tulur sonra salgılanan mukusile dışarı atılır. Burun ve nazo-farenksdeki hastalıklar ve en-feksiyonlar sırasında sekres-yonlar artar, mukosilyer aktivitekesintiye uğrar. Bozuk mukosil-yer aktivite ve ödem östaki tü-pünün fonksiyon yapamama-sına neden olur. Bu bozukluklarve sekresyon artışı östaki tüpü-nün tıkanmasına neden olur.Östaki tüpünün bu anatomik ve

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

İNCELEMEDoç. Dr. Yüksel TOPLU / Dr. Öğr. Ü. Mehmet TAN


Burun, Paranazal ve NazofarenksHastalıkların Otoloji Üzerine Etkisi

fonksiyonel tıkanıklığı sonucukulağın drenajı, ventilasyonu vekorunması bozulur ve orta ku-lakta efüzyon gerçekleşir. Bu-nun sonucu olarak odyog-ramda iletim tipi işitme kaybıve timpanogramda tip B görü-lür. Kulakta oluşan efüzyonungiderilmesi için mukosilyer ak-tivitenin düzelmesi, ödemin ge-rilemesi gerekir. Yalnız üst so-lunum yolu enfeksiyonu veyatıkanıklık sık tekrarlarsa orta ku-lak ve östaki mukozasında ka-lıcı değişiklikler olur. Bu kalıcıdeğişiklikler orta kulak ve ös-taki mukozasında goblet hüc-relerinin sayısının artması vesekretuar duruma gelmesidir.

Burun, paranazal ve nazofa-renks hastalıkları östaki fonksi-yonlarını etkileyerek otolojikproblemlere neden olur. Nazalobstrüksiyon yapan hastalıklarburun hava akımını bozarak veenfeksiyonlara sebep olarak ös-taki disfonksiyonuna sebep olur.

Enflamatuar Rinosinüzitler:Nazal mukozada viral, bakteri-yel ve fungal etkenlere bağlıolarak ortaya çıkan, sekresyonartışı ve mukosilyer aktiviteninbozularak hastalık ortaya çık-masıdır. Burun tıkanıklığı, bu-run akıntısı ve ateş olabilir. İnt-ranazal olarak ödem, hiperemi,lökosit invazyonu ve epiteldeödem vardır. Viral rinitlerdeakıntı seröz, bakteriyel rinitlerdedaha çok pürülandır. Çok sıkolarak tekrarlayabilir. Silyerfonksiyon bozukluğu, ödem ös-taki disfonksiyonu yaparak ku-lakta efüzyona neden olabilir.Viral rinitlerde semptomatik,bakteriyel ise uygun antibiyote-rapi ile tedavi edilir.

Allerjik Rinitler: Nazal muko-zanın allerjenle karşılaşmasın-dan sonra ortaya çıkan allerjikdurumdur. Hapşırma, burundakaşıntı, sulu ve bol bir akıntı ilekarekterizedir. Toplumda %10-

20 arasında değişmektedir. Sık-lığı giderek artmaktadır. Aynıallerjik durum östaki mukoza-sını da etkileyebilmektedir. Te-davisinde antihistaminik ilaç-larla birlikte topikal nazalsteroidler kullanılır.

Nazal septum deviasyonu vekonka hipertrofisi: Nazal sep-tum burun çatı desteği olmaklabirlikte konkalarla birlikte nazalhava akımını destekler. Bu ortahatta olması gereken yapı sağaveya sola kayarsa burun tıka-nıklığı yapar. Aynı şekilde burunlateral duvarındaki konkalarınolması gerekenden hipertrofikolması hava akımını bozar. Ba-zen koanaya kadar uzanıp ös-taki ağzını tıkayabilir veya en-feksiyonların oluşmasına kolay-lık sağlar. Bu patolojileri septo-plasti ve konka cerrahisi ameli-

yatlarıyla düzeltmek gerekir.Perfore timpanik membranıntamir etmeden önce nazal obst-rüksiyonun düzeltilmesi başarışansını artırabilir. Nazal polipo-zis, antrokanal polipler de bu-run tıkanıklığı yapan intranazalpatolojilerdir. Bu polipler bazentam obstrüksiyon yapıp nazofa-renksi doldurabilecek kadar bü-yüyebilirler. Burun boşluğunuveya nazofarenksi tıkayan po-liplerin endoskopik sinüs cer-rahisi yapılarak östakinin görevyapması sağlanmalıdır.

Nazofarenks patolojilerinin enönemlisi çocukluk çağında olanadenoid hipertrofisidir. Nazofa-renkte östaki tüpünün ağzını tı-kamakla birlikte oluşturduğuburun tıkanıklığın sık enfeksi-yonlara zemin hazırlayarak ortakulakta sıvı birikmesine yolaçar. Orta kulaktaki efüzyongeçmezse mutlaka ventilasyontüpü takılırken adenoidekto-mide birlikte yapılmalıdır.

Nazal ve nazofarenks kaynaklımalign neoplazmlar da otaljikbulgularla hastaneye başvura-bilir. Özelikle erişkin yaşta serözotitle gelen, odyolojide iletimtipi işitme kaybı ve timpanog-ramda tip B’si olan hastalardamutlaka nazofareks endoskopikmuayenesi yapılmalıdır. Çünkünazofarenk kanseri kendini ilkolarak kulaktaki efüzyonla gös-terebilir. Nazofarenksde rosen-müller fossada dolgunluk varsamutlaka biyopsi yapılmalıdır.

Sonuç olarak akut otit, serözotit, kronik otit hastalarının te-davi ve takibinde, nazal veya na-zofarenks patolojileride önem-lidir. İşitme kaybı ile gelenhastaların muayenelerinde oto-lojik muayeneye ek olarak tambir nazal ve nazofarenks mua-yene yapılmalıdır. Otolojik cer-rahi öncesince veya sırasındabu patolojiler de cerrahiye dahiledilmelidir.

ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

İNCELEMEDoç. Dr. Yüksel TOPLU / Dr. Öğr. Ü. Mehmet TAN


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

KONUKOdyolog Bilal KAYA


Merhabalar, ben Bilal.Sizden biriyim. Üniver-sitede kulüp etkinlikle-

rimizin birisinde bir slogan ya-rışması düzenlemiştik ve birinciolan slogan şu şekildeydi: “Tıbbıkulağından yakalayanlar”. Kuv-vetle muhtemel birçoğumuz tıb-biyeli olmak isterken yaşadığı-mız çeşitli olumsuzluklardandolayı Odyoloji Bölümlerini ter-cih ettik, en azından kendim içinbu durumun böyle olduğunusöyleyebilirim:) İstanbul Üniver-sitesi Odyoloji Bölümü’nden2016 yılında mezun oldum. Od-yoloji lisans bölümünden mezunolan 2. kuşak odyologlardan bi-risi olarak meslek hayatıma de-vam ediyorum. Vatani görevim-den sonra ise Eartechnic grubu-na bağlı olan işitme merkezle-rinde ilk odyologlardan birisi ola-rak çalışmaya başladım. 2 aylıkbir sürecin sonunda ise ‘EğitimSorumlusu Odyolog’ ünvanı ilebu işitme merkezlerinin eğitimdepartmanına geçiş yaptım. Bu-nun yanında Türkiye genelin-deki şubelerimizin ‘Stajyer Koor-dinatörlüğü’ görevini de devra-larak aynı pozisyonda çalışmayısürdürmekteyim.

Çalışmaya başladığım 2017 yılın-dan beri sektörün çeşitli prob-lemleri, eksiklikleri ve kafa karı-şıklıklarının olduğunu gördüm.Bunun üzerine yaptığım ilk şeybir derneğe üye olarak tüm bu

olumsuz durumları dışarıdan iz-lemek yerine onlar için bir şeyleryapmaya çalışmak oldu. İCAADile ilk buluşmam bu şekilde ger-çekleşti. Çok değil birkaç aysonra yönetim kurulunda GenelSekreter pozisyonuna layık gö-rüldüm ve Ekim 2017’de ilk defayayımlanan ‘Audiology & Aco-ustic’ dergisinin Sorumlu Yazıİşleri Müdürü olma görevini dememnuniyetle kabul ettim. 4 ay-lık yayınlar halinde çıkarmayaçalıştığımız bu dergi, sektörünbirçok farklı alanında birçokfarklı pozisyonda çalışan kişiningönüllülük esasıyla vermiş ol-duğu çabanın bir ürünü.

Hem çalıştığım kurumdaki po-zisyonum, hem de derneğimiz-deki pozisyonum sayesinde çe-şitli etkinlik, organizasyon, semi-ner ve toplantılara katılma şansıbuldum. Bu sayede hem sek-törle alakalı, hem de biz odyo-logların sektördeki yerleri ile ala-kalı çeşitli fikirler edindim. Hemgittiğimiz üniversitelerde, hemkatıldığımız organizasyonlarda,hem de stajyer olan arkadaşla-rımıza karşı bu fikirleri paylaşa-rak odyologlar arasında bir ke-netlenme ve farkındalık oluştur-mayı kendime görev edinmiş du-rumdayım.

Öğrencilik hayatım haricindesektörde geçirdiğim 2 sene bo-yunca odyoloji öğrencileri ve od-yologların kafa karışıklıklarını,

beklenti/sonuç ilişkilerini yakın-dan gözlemledim, gözlemlemeyedevam etmekteyim. Kendi mes-lek hayatımdan bir örnek ver-mem gerekirse; ilk işe başladı-ğımda Eartechnic grubundatoplam 4 odyolog olarak çalışır-ken, şu an bu sayı 25’in üzerinde.Sektör sürekli gelişmekte, bizlerde bu gelişimin içerisinde kendi-mize sağlam yerler edinmeliyiz.

Derginin bu sayısında sizlerle ta-nışma şeklinde bir yazım olma-sını istedim. Bundan sonraki sa-yılarda ise her sayıda odyolog-ların çalışma alanındaki farklıbir alandan bir arkadaşımızlayaptığım röportajı sizlerle bura-dan paylaşacağım. Belki bu sa-yede kafalarınızdaki soru işaret-lerini bir nebze olsun gidere-biliriz ve her alanda sağlıklı se-çimlerle yoluna devam eden od-yologlar olarak sektörde dahasağlam ve başarılı yerler edine-biliriz. Yazımı bitirirken sektörlealakalı tüm problemlerinizde,projelerinizde ve fikirlerinizdedernek olarak yanınızda olduğu-muzu tekrar belirtmek istiyo-rum. Tüm talepleriniz ve olasıdurumlar için [email protected] da [email protected] mail ad-reslerinden tarafıma ulaşım sağ-layabilirsiniz.

Tüm ‘Tıbbı Kulağından Yakala-yan’ arkadaşlarıma selamla-rımla.

Bir Odyolog’un Gözünden


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

İNCELEMEMahfuz AĞAÇ

Dijital dönüşümle iş süreç-lerinin yapısı ve yönetimideğişti. Değişime adapte

olup altyapılarını uyumlu halde ge-liştiren işletmeler koşarcasına bü-yüyor, değişime direnenler ise kü-çülerek aşamalı olarak yok oluyor.

Dijital değişim, iz bırakmak isteyenher girişimciye olağanüstü fırsatlarveriyor ama direnenlerinse hiç gö-zünün yaşına bakmıyor. Projele-riyle geçmişte farkındalık oluştu-ramayan girişimciler, dijital çağınsınırsız alternatifleriyle yeniden vebelki daha büyük bir tonla devlerliginde “ben de varım” diyebiliyor.

Toplumun büyük kesiminin deği-şime açık olduğunu söylemesi ye-terli değildir, belirleyici olan deği-şebilme yeteneğinin yetkinliğidir.Yetkinlik, makro açıdan toplumsalbir harekettir yani zihinsel bir dev-rimdir.

Farkındalık oluşturacak iş süreç-leri, planlı ve disiplinli şekilde sis-tematize edilirse, daha önce öte-lenen veya günışığına çıkarılama-yan fikri/düşünsel sermaye dijitaldeğişimle canlanma fırsatı kaza-nabiliyor. Dijital değişimin katmadeğer oluşturması için sadece sa-nayicilerin değil, resmi kurumla-rın, özel sektörün, toplumsal işgü-cünün ve sivil toplum kuruluşla-rının da zihinsel ve fiziksel olarakdeğişime hazır olmaları gerekiyor.

Batı ülkelerindeki üretim maliyet-lerinin yüksekliğinden dolayı üre-tim tesisleri haliyle işgücünündaha ucuz olduğu uzakdoğu ülke-

lerine taşındı ancak üretim mali-yetlerinin avantajı denetim vekontrol sorununu beraberinde ge-tirmişti. Müteşebbisler geri adımatmak yerine daha ileri boyutta birçözüm arayışında bulunarak işgü-cüne daha az ihtiyaç bırakacakteknolojiler geliştirip araştırmayadevam ettiler. Uzakdoğu ülkelerin-deki ucuz işçilik ve üretim kapasi-tesiyle rekabet edebilmek için ba-tıdaki sanayiciler açısından olağanhale gelen sıralı endüstri devrim-lerinden başka alternatif görün-müyordu. Akıllı üretim süreçleri vebilişim teknolojileri vasıtasıyla ko-ordine olan makineler batılı sana-yiciler için ucuz işgücünü rekabetaçısından neredeyse artık önemsizhale getiriyor.

Endüstri 4.0 ya da 4. sanayi dev-rimi, firmalara önemli fırsatlar su-narken bazı toplumsal riskleri deberaberinde getiriyor. Hızla gelişenendüstriyel gelişim son dönem-lerde yeni meslek tanımlarını or-taya çıkardığı gibi yakın gelecekteonlarca yeni mesleğin türemesinesebep olacaktır. Teknolojiyle para-lel kendini geliştirmeyen bugünkünitelikli işgücü kifayetsiz kalacağıiçin, gelişen teknolojilere uygunyetkinlikler oluşturmazsa, yeni ye-tenek ve beceriler üretmezse yük-sek oranda işsizlik problemi kaçı-nılmaz olacaktır.

Sanayileşmenin altın çağı bitmeküzereyken Tübitak ölçümleri, Tür-kiye’de sanayinin dijital olgunlukseviyesinin hala endüstri 2.0 ile 3.0(Tarımdan sanayiye geçiş süreci)arasında olduğunu gösteriyor. Sa-nayileşmede ısrar eden ülkeler En-düstri 4.0 devrimi avantajlarını ka-çırırken, Endüstri 4.0 devrimi ni-metlerinden faydalananlar, insandokunuşunu tekrar geri getirmeyihedefleyen ve özel isteklerin ge-rekliliğine inanan eğilimi temsileden Endüstri 5.0 devriminin yanialtın çağın avantajlarını yaşamakiçin hazırlık yapıyorlar.

Türkiye devleti, sanayici ve işa-damlarının endüstriyel devrimlereyoğun ilgisi var ancak sadece iste-mekle hedefe ulaşılamayacağınıhepimiz biliyoruz. İşçi devrimi, sa-nayi devrimi, bilgi ekonomisi veşimdi endüstri 4.0 devrimi. Maale-sef hepsini en az 30 yıl geriden ta-kip edebildik. Türkiye’de ilk keztüm paydaşların katma değeri yük-sek yatırımlar için bu kadar özverilive istekli olduğunu gözlemleyebi-liyoruz. Bu olumlu havanın en bü-yük sebebi çok uzun zamandır sö-mürülen ve muti hale getirilenTürkiye insanının zihinsel ve psi-kolojik prangalardan kurtulmayabaşlamasıdır. Adı ne olursa olsunisimlerini değiştirerek birbirini ta-mamlayan ve sundukları teknolo-jilerle oluşan yeni ihtiyaçlara ce-vap veren sanayi ve endüstri dev-rimlerini yaşatmak için öncelikleinsan kaynağını hazır hale getir-mek gerekiyor.

2013 yılından sonra, Türkiye’de od-yoloji alanında elli yıldır yapılma-yan yatırımlar hızlanmaya başladıve binlerce Odyoloji/Odyometriöğrencisi heyecanla kendisine enuygun rolü keşfetmeye çalışıyor.Mevcut altyapıyla Endüstri 5.0 dev-riminin eşzamanlı olarak ülkemizdegerçekleşmesi çok zor ancak diji-tal düşünebilen genç odyologlarındinamizmi, heyecanı, şevki, azmive yetkinliklerinin oluşturacağıOdyoloji ekosistemi, Odyoloji 5.0devrimini gelişmiş ülkelerden önceTürkiye’de gerçekleştirir mi? Nedersiniz?

5.0

Tıbbî bir ürün olan yüksek tek-noloji işitme cihazları, işitmekaybını telafi edebilir mi? İşit-

me kayıplı aktif çalışabilir mi? Birişitme sorunlu için yaşam ne anlamifade diyor? Teknoloji gerçekten işit-me sorunlulara çözüm üretiyor mu?Sorularına cevap niteliğinde olansunum üniversitede bulunan eğitimkadrosu ve öğrenciler tarafındanbüyük ilgiyle izlendi.

İCAAD Başkanı sayın M. Emin Ağaç,“İşitme cihazları, yüksek duymaakustik teknolojisi sayesinde işit-me kaybının etkisini azaltıyor, ya-şamı zevkli hale getiriyor. Artıkişitme sorunlular yaşama dair he-def ve isteklerinde taviz vermedenyaşayabiliyor. Yüksek teknolojiürünü olan işitme cihazlarının üre-timi gerçekten yüksek teknolojiye,derin bilgiye ve yüksek kapitaleihtiyaç duyar’’ dedi.

Ürünün düşünce aşamasından baş-layıp süreçler dahilinde nasıl ilerle-diğini, prototip, seri üretimi ve testaşaması, normlar içinde toleransaralığı hakkında açıklamalarda bu-lunan Ağaç sözlerine şöyle devametti “Her proje kendi içinde de-ğerlendirilir; yazılımsal, fiziksel,tasarımsal ve maliyet analizlerin-den sonra pazarda satış potansi-yeli ortaya çıkarılır’’ dedi.

Ayrıca İşitme cihazı üretmenin zor-luğundan söz eden Ağaç, “İşitme

cihazı üretmek multi disipliner birçalışmayla mümkündür. İşitme ci-hazı üretimi kendi içinde, yazılım,akustik, elektronik, mikro kalıp,Odyoloji/ Tıp bilim dallarının ortakçalışmasıyla yapılır. Her birim ken-di içinde işini sorunsuz teslim et-mek durumundadır. Kendi içindedokuz farklı mühendislik alanıiçinde barındıran sistem, kendinisürekli yenileyerek ilerlemesi ge-rekiyor. İşitme cihazları üretimin-den satış sonrası hizmete varanakadar normlarla beyan edilmiş veüretimin prosesleri ve stoklamasıdahil kontrol altına alınmıştır. İşit-me sanayiinde bir üretici olarakişitme sorunluların yaşamlarınısorunsuz sürdürebilmeleri için tek-nolojinin en iyisini ve en moderninikullanmaya devam ediyoruz” dedi.


ICAAD

İşitm

e Ci

hazla

rı, A

kust

ik ve

Ody

oloj

i (Au

diol

ogy)

Der

neği

AKTİVİTELER

NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ (13 Aralık 2018)

Pedakustiker M. Emin Ağaç, Biyomedikal Mühendisliği, Biyomedikal Teknolojilerive AR-GE Topluluğu tarafından düzenlenen “BioThing” platformunda “Yüksek tek-noloji ürün üretimi ve prosesleri” üzerine sunum yaptı.

BIHA-AFH (Bundesinnung der Hö-rakustiker- Akademie für Hörakustik)müfredatına uyumlu olan meslekieğitim, 11 farklı alanda teorik ve uy-gulamalı olarak yapıldı. Türkiye’deilk defa gerçekleştirilen bu geniş çaplıeğitim, Odyolog ve Odyometristlerinmesleklerini daha iyi icra etmelerineve bilinçli uygulama yapmalarına kat-kı sunmak için düzenlendi.

Mesleki eksikliğin giderilmesi ve Av-rupa’da uygulanan başarılı eğitimsistemine entegre sağlama amaçlıdüzenlenen 120 saatlik eğitimin 90saati teori, 30 saati ise uygulamaeğitiminden oluştu. Kursiyerlerden

23 kişi yazılı ve sözlü sınavlarda başarıgöstererek sertifika almaya hak ka-zandı. 84 kişinin katılım sağladığıkursta sertifika almaya hak kazana-mayan kursiyerlerin tekrar sınavagirme hakkı bulunmaktadır.

Sertifika sonrası İCAAD BaşkanıMehmet Emin Ağaç tarafından ya-pılan açıklamada, “İCAAD tarafın-dan düzenlenen 120 saatlik meslekive teknik eğitim, BIHA–AFH müf-redatına uyumlu olup, 11 farklı ka-tegoride ve alanında ilk defa dü-zenlenmiştir. Düzenlenen eğitim,yüksekokul eğitimlerine alternatifbir eğitim olmayıp, sadece mesleki

eğitimin iyileştirilmesi ve kaliteninartırılmasına yöneliktir.

Mesleki bilginin ve uygulamanınaşamalarla iyileştirilmesi temelhedeftir. İşitme cihazı uygulama-sında gerekli olan Tıbbi Odyoloji,Akustik, Elektro-akustik, Elektro-nik, Psikoloji, Fonetik, Tıbbi Yazılımgibi bilimleri, yüksek adaptasyon-da ortak sistem ve ölçülerde uy-gulamak vazgeçilmez bir ihtiyaçtır.Tıbbi fitting yazılımının sınırlarınormlarla belirlenmiştir. Her insa-nın kişisel ses ve algılama seviyesifarklı olduğundan çözümler kişiyeözel sunulmalıdır. Duyma akustikteknolojisi geliştikçe sesleri kişi-selleştirme yeteneği artıyor. İCAADmeslek geliştirme eğitimleri bualanda hem güncel modern tek-nolojiyi kapsıyor hem de tecrübeile ispatlanan uygulama metotla-rının eğitimini veriyor.’’ dedi.

Bizler de sertifika almayı hak edenkursiyerleri tebrik eder, başarılarınındaim olmasını dileriz.

İCAAD BAŞARI SERTİFİKASI VERDİ (23 Mart 2019)

İCAAD, Odyolog ve Odyometristler için düzenlemiş olduğu mesleki eğitim so-nucunda gerçekleştirdiği sınavda başarı sağlayan kursiyerlere “Eğitim BaşarıSertifikası” verdi.


afh

Documents

ICAAD , Akustik ve Odyoloji (Audiology) Derneğ i audiology ...13 İşitme Cihazları Merkezleri ve İstanbul’daki Durumları İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü 15 İşitme Cihazları