-
MT MT
IL-KUMMISSJONI EWROPEA
Brussell, 25.2.2015 COM(2015) 58 final
RAPPORT TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW U
LILL-KUNSILL
Il-Ħames Rapport dwar il-Monitoraġġ ta' wara l-Liberalizzazzjoni
tal-Viża għall-Pajjiżi tal-Balkani tal-Punent skont
il-Dikjarazzjoni tal-Kummissjoni tat-8 ta' Novembru 2010
(Test b'rilevanza għaż-ŻEE)
-
2
RAPPORT TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW U
LILL-KUNSILL
Il-Ħames Rapport dwar il-Monitoraġġ ta' wara l-Liberalizzazzjoni
tal-Viża għall-Pajjiżi tal-Balkani tal-Punent skont
il-Dikjarazzjoni tal-Kummissjoni tat-8 ta' Novembru 2010
(Test b'rilevanza għaż-ŻEE)
1. INTRODUZZJONI Sa minn Diċembru 2009, iċ-ċittadini
tal-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja, tal-Montenegro u
tas-Serbja setgħu, permezz tal-passaporti bijometriċi, jivvjaġġaw
mingħajr viża lejn l-Istati Membri tal-UE (minbarra l-Irlanda u
r-Renju Unit), f'konformità mar-Regolament 539/20011. Iċ-ċittadini
tal-Albanija u tal-Bożnija-Ħerzegovina ilhom igawdu mill-istess
status tal-ivvjaġġar mingħajr viża minn Diċembru 2010. L-ivvjaġġar
mingħajr viża jibqa' wieħed mill-kisbiet prinċipali ta' dawn
il-pajjiżi f'dak li jirrigwarda l-isforzi tagħhom ta' integrazzjoni
fl-Ewropa.
Fid-dikjarazzjoni tagħha tat-8 ta’ Novembru 2010 lill-Kunsill
tal-Ġustizzja u l-Affarijiet Interni, il-Kummissjoni enfasizzat li
kull pajjiż fil-Balkani tal-Punent kellu jkompli jimplimenta
l-miżuri stabbiliti fil-pjan direzzjonali tiegħu dwar il-viża biex
tinżamm l-integrità tal-iskema tal-ivvjaġġar mingħajr viża. Hija
stabbilixxiet mekkaniżmu ta' monitoraġġ ta' wara
l-liberalizzazzjoni tal-viża biex tevalwa s-sostenibbiltà
tar-riformi li l-għan tagħhom huwa li jħarsu l-integrità
tal-iskema.
Dan huwa l-ħames rapport dwar il-monitoraġġ ta’ wara
l-liberalizzazzjoni tal-viża li ġie ppubblikat mill-2010 'l hawn2.
Huwa jipprovdi ħarsa ġenerali lejn l-iżvilupp tal-mekkaniżmu ta’
monitoraġġ ta’ wara l-liberalizzazzjoni tal-viża, jeżamina
mill-ġdid il-funzjonament tal-iskema tal-ivvjaġġar mingħajr viża u
jirrakkomanda riformi biex jiġi evitat li jerġgħu jinħolqu
l-problemi li ilhom ixekklu 'l din l-iskema mill-2010.
2. MEKKANIŻMU TA’ MONITORAĠĠ WARA L-LIBERALIZZAZZJONI TAL-VIŻA
AKTAR B'SAĦĦTU
Id-djalogu bejn il-Kummissjoni u l-pajjiżi tal-Balkani
tal-Punent dwar l-iskema tal-ivvjaġġar mingħajr-viża, isir skont
il-proċess ta’ stabilizzazzjoni u assoċjazzjoni u fil-qafas
tan-negozjati ta’ adeżjoni msemmija fil-Kapitoli 23 u 24.
L-uffiċjali tal-Kummissjoni żaru l-Albanija f’April 2014,
il-Bożnija-Ħerzegovina f’Mejju, f'Lulju u f'Novembru 2014,
l-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja f’Novembru 2013,
il-Montenegro fi Frar, f'Marzu, f'Lulju u f'Ottubru 2014, u
s-Serbja fi Frar 2014. Bl-għajnuna ta’ esperti mill-Istati Membri,
ivverifikaw il-progress u l-kwalità tar-riformi relatati mal-iskema
tal-ivvjaġġar mingħajr viża. Fil-pakkett tat-tkabbir 2014
tal-Kummissjoni Ewropea hemm iktar dettalji dwar dawn
ir-riformi3.
F’Diċembru 2012, kull pajjiż tal-Balkani tal-Punent mingħajr
obbligu ta' viża beda jibgħat lill-Kummissjoni, statistika regolari
dwar il-flussi migratorji lejn l-UE. F’Novembru 2014, il-
1 Ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 539/2001 2 In-numri ta’
referenza tar-rapporti preċedenti huma kif ġej: SEC(2011) 695,
SEC(2011) 1570,
COM(2012) 472, u COM(2013) 836. 3 COM(2014) 700.
-
3
pajjiżi mingħajr viża ppreżentaw sett ta’ rapporti narrattivi
dwar il-passi meħuda biex titnaqqas il-migrazzjoni irregolari lejn
l-UE.
Sal-ġurnata tal-lum, bil-għajnuna tan-Netwerk ta' Analiżi
tal-Perikli tal-Balkani tal-Punent, il-Frontex ħarġet 47 rapport
ta’ twissija. L-Analiżi Trimestrali tal-Perikli tal-Balkani
tal-Punent tagħha jispjegaw fil-qosor l-aħħar xejriet fil-kontroll
tal-fruntieri u fil-migrazzjoni irregolari mir-reġjun. L-Europol u
l-Uffiċċju Ewropew ta’ Appoġġ fil-qasam tal-Asil (EASO) joħorġu
wkoll rapporti ta’ kull xahar dwar ix-xejriet tal-asil u rapport
annwali dwar is-sitwazzjoni tal-asil fl-UE. Dawn ir-rapporti
jipprovdu valutazzjoni sofistikata tax-xejriet migratorji
mill-Balkani tal-Punent u l-passi meħuda mill-Istati Membri tal-UE
u mill-istati mingħajr viża kkonċernati biex jiġi evitat l-abbuż
mid-dritt għall-asil.
3. IL-FUNZJONAMENT TAL-ISKEMA TAL-IVVJAĠĠAR MINGĦAJR VIŻA
FL-2013 U FL-EWWEL TLIET KWARTI TAL-2014
3.1. Ħarsa lejn l-iżviluppi L-għadd ta’ applikazzjonijiet
għall-asil imressqa fl-UE u fil-pajjiżi assoċjati ma' Schengen minn
persuni nazzjonali tal-ħames pajjiżi tal-Balkani tal-Punent
mingħajr obbligu ta' viża ilu jiżdied b’mod kostanti sa
mil-liberalizzazzjoni tal-viża fl-2009, u laħaq punt massimu
fl-2013 fejn kien hemm 53 705 applikazzjoni (Grafika 1)4. L-għadd
ta’ applikazzjonijiet imressqa fl-ewwel disa’ xhur tal-2014 kien 40
% ogħla milli fl-ewwel disa’ xhur tal-2013, u dan jissuġġerixxi li
s-sena 2014 tista’ tabilħaqq tikser ir-rekords kollha
preċedenti.
L-għadd ta’ ċittadini tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent
mingħajr obbligu ta' viża bħala perċentwali tal-assorbiment globali
ta’ applikanti għall-asil fl-UE u l-pajjiżi assoċjati ma' Schengen
żdied ukoll minn wara l-liberalizzazzjoni tal-viża. Wara rekord ta’
11,4 % fl-ewwel tliet kwarti tal-2012, dan laħaq 10,7 % fl-ewwel
disa’ xhur biss tal-2014 (Grafika 2)5.
L-influss ta’ persuni li jfittxu l-asil mill-Balkani tal-Punent
sar fenomenu matul is-sena kollha, b’għadd ta’ “punti massimi
żgħar” f’Jannar, Marzu u Lulju 2014 bejn il-punti massimi fix-xitwa
ta’ Ottubru 2013 u fix-xitwa ta' Ottubru 2014 (Grafika 3). L-għadd
ta’ applikazzjonijiet għall-asil bejn dawn il-punti massimi
tax-xitwa baqa' għoli, u minħabba f'hekk l-għadd ta’
applikazzjonijiet fl-ewwel tliet kwarti tal-2014 kien
jikkostitwixxi 87 % tat-total għall-2013 kollha.
L-għadd ta’ applikazzjonijiet ripetuti – it-tieni applikazzjoni
jew applikazzjonijiet multipli – bħala perċentwali tat-total, żdied
ukoll mill-bidu tal-2013 'l hawn, u f’Settembru 2014 laħaq rekord
ġdid ta’ 37 % (Grafika 3). Dan ifisser li kważi erba' applikanti
tal-Balkani tal-Punent minn għaxra, f'dak ix-xahar, kienu diġà
ressqu applikazzjoni għall-asil fl-UE qabel ma reġgħu applikaw
għall-asil.
Il-Ġermanja għadha tattira l-akbar ammont ta’ applikazzjonijiet
għall-asil minn persuni nazzjonali tal-Balkani tal-Punent mingħajr
viża (Grafika 4)6. Is-sehem tagħha tal-assorbiment ta' applikanti
mill-Balkani tal-Punent żdied minn 12 % fl-2009 għal 75 % fl-ewwel
disa’ xhur tal-2014. Dawn l-iżviluppi wasslu biex f’Settembru 2014,
il-Ġermanja adottat leġiżlazzjoni li poġġiet lis-Serbja,
lill-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja u
lill-Bożnija-Ħerzegovina fuq lista ta’ pajjiżi ta’ oriġini siguri7.
Għadu kmieni wisq biex wieħed jivvaluta l-impatt ta’ din il-miżura.
F’Ottubru 2014, fil-Ġermanja, l-applikazzjonijiet għall-asil żdiedu
mill-pajjiżi
4 Sors: Eurostat. 5 Sors: Eurostat. 6 Sors: Eurostat. 7 Gesetz
zur Einstufung weiterer Staaten als sichere Herkunftsstaaten und
zur Erleichterung des
Arbeitsmarktzugangs für Asylbewerber und geduldete Ausländer,
il-5 ta’ Novembru 2014.
-
4
kollha tal-Balkani tal-Punent mingħajr viża, u dan jindika
l-bidu ta’ żieda qawwija ġdida fix-xitwa. Sadanittant,
l-applikazzjonijiet fl-Isvezja baqgħu stabbli. Biż-żmien,
ir-riforma tal-asil tal-Ġermanja tista’ twassal għal
ridistribuzzjoni konsiderevoli tal-flussi tal-applikanti għall-asil
mal-UE kollha.
Kollettivament, iċ-ċittadini Serbi baqgħu jikkostitwixxu l-akbar
grupp ta’ persuni nazzjonali tal-Balkani tal-Punent mingħajr viża
li jfittxu l-asil fl-UE u fil-pajjiżi assoċjati ma' Schengen (42 %
fl-2013), għalkemm minn wara l-liberalizzazzjoni tal-viża, is-sehem
reġjonali tagħhom naqas (Grafika 5). Fl-2013, iċ-ċittadini
tal-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja u tal-Albanija flimkien
kienu jirrappreżentaw 21 % tal-persuni mill-Balkani tal-Punent li
jfittxu-l-asil, għalkemm minn wara l-liberalizzazzjoni tal-viża,
is-sehem tal-Albanija kien qiegħed jiżdied gradwalment u dak
tal-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja beda jonqos.
Iċ-ċittadini tal-Bożnija-Ħerzegovina kienu jirrappreżentaw 14 %
oħra tal-persuni mill-Balkani tal-Punent li jfittxu-l-asil fl-2013,
minħabba li, minn wara l-liberalizzazzjoni tal-viża, sehemhom
żdied. Is-sehem tal-Montenegro, li kien ta' 2 % fl-2013, baqa'
negliġibbli.
Iċ-ċittadini tal-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja kienu
dawk l-aktar probabbli li jfittxu l-asil fl-UE u fil-pajjiżi
assoċjati ma' Schengen fl-2013, b’ħames applikanti għal kull 1 000
abitant (Grafika 6). Iċ-ċittadini Albaniżi kellhom it-tieni l-ogħla
tendenza li jagħmlu dan, b’erba’ applikanti għal kull 1 000
abitant. Iċ-ċittadini tas-Serbja ġew it-tielet bi tliet applikanti
għal kull 1 000 abitant, dawk tal-Bożnija-Ħerzegovina ġew ir-raba’,
b'żewġ applikanti u dawk tal-Montenegro ġew il-ħames, b'applikant
wieħed.
Ir-rabta ġeografika bejn il-pajjiżi ta’ oriġini u dawk ta’
destinazzjoni qed ixxaqleb aktar lejn il-Ġermanja milli fis-snin
preċedenti (Grafika 7). Qabel, il-maġġoranza assoluta
tal-applikanti mis-Serbja, mill-Eks-Repubblika Jugoslava
tal-Maċedonja u mill-Bożnija-Ħerzegovina kienu jimmiraw lejn
il-Ġermanja; il-biċċa l-kbira tal-applikazzjonijiet Albaniżi kienu
jiġu ppreżentati fi Franza, fl-Iżvezja, fir-Renju Unit jew
fil-Belġju; u l-applikanti Montenegrini kienu jerħulha lejn Franza,
il-Lussemburgu jew l-Iżvezja. Sal-2014, il-Ġermanja kienet saret
id-destinazzjoni l-aktar imfittxija mill-persuni nazzjonali
tal-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent.
Ir-rata ta’ rikonoxximent tal-asil8 madwar l-UE u l-pajjiżi
assoċjati ma' Schengen kompliet tonqos għaċ-ċittadini kollha
mingħajr viża tal-Balkani tal-Punent, u dan jindika li l-maġġoranza
assoluta tal-applikazzjonijiet baqgħu bla bażi (Grafika 8).
Madankollu, fl-2013 kien għad hemm xi varjazzjoni bejn il-ħames
pajjiżi mingħajr viża. Ir-rata ta’ rikonoxximent niżlet għal 3,7 %
għaċ-ċittadini Montenegrini, għal 2,7 % għaċ-ċittadini Serbi u għal
1 % għall-persuni nazzjonali tal-Eks-Repubblika Jugoslava
tal-Maċedonja. Sadanittant, 8,1 % tal-applikanti Albaniżi u 5,9 %
taċ-ċittadini tal-Bożnija-Ħerzegovina rċevew protezzjoni
internazzjonali fl-UE u fil-pajjiżi assoċjati ma' Schengen, u dan
jissuġġerixxi li proporzjon kemxejn ikbar ta’ applikazzjonijiet
minn dawn iż-żewġ pajjiżi kienu meqjusa bħala denji li jingħataw
protezzjoni internazzjonali.
Skont il-Frontex, il-proporzjon bejn it-talbiet għall-asil bla
bażi u r-ripatrijazzjonijiet baqa’ jqarreb l-4:1 matul is-sena li
għaddiet fil-ħames Stati Membri u pajjiżi assoċjati ma' Schengen
l-aktar milquta9. Dan jindika li l-Istati Membri għad għandhom
idejhom marbuta f'dak li jirrigwarda r-ripatrijazzjoni ta' dawk
meqjusa ineliġibbli għall-protezzjoni internazzjonali. Il-mod li
bih jiġu ripatrijati l-applikanti kompla jvarja minn stat ta'
8 Ir-rata ta’ rikonoxximent hija kkalkulata bħala l-għadd ta'
deċiżjonijiet pożittivi (dwar l-istatus ta’
refuġjat, il-protezzjoni sussidjarja jew l-istatus umanitarju)
meħud bħala perċentwali tal-għadd totali ta’ deċiżjonijiet
fil-prim’istanza.
9 Frontex, Post-Visa Liberalisation Monitoring Mechanism
(Il-Mekkaniżmu ta’ Monitoraġġ wara l-Liberalizzazzjoni tal-Viża),
Rapport Nru 46.
-
5
destinazzjoni prinċipali għal ieħor: il-Ġermanja u l-Isvizzera
jirripatrijaw il-maġġoranza tal-applikanti permezz ta’ proċeduri
ta’ ripatrijazzjoni furzata (minbarra fix-xhur tax-xitwa li
matulhom il-Ġermanja twaqqaf ir-ripatrijazzjonijiet furzati);
il-Belġju, il-Lussemburgu u l-Iżvezja għażlu l-metodu
volontarju.
Fl-Analiżi tal-Perikli Annwali tal-Balkani tal-Punent tal-2014
tagħha, il-Frontex identifikat żewġ riskji migratorji marbuta
mal-moviment mill-Balkani tal-Punent lejn l-UE: il-movimenti
sekondarji ta’ migranti irregolari li jidħlu fl-UE mill-fruntiera
Griega-Torka u li jgħaddu mill-Balkani tal-Punent, u l-abbuż
mill-iskema tal-ivvjaġġar mingħajr viża tal-UE min-naħa ta’ persuni
nazzjonali tal-Balkani tal-Punent. L-ewwel riskju deher l-aktar
mill-qsim illegali tal-fruntieri ħodor – sezzjonijiet tal-fruntiera
bejn punti ta’ qsim tal-fruntieri – bejn il-pajjiżi tal-Balkani
tal-Punent u mal-fruntieri bejn dawn tal-aħħar u l-UE; it-tieni
wieħed deher mill-abbuż mid-dritt għall-asil, f'soġġorni illegali
fl-Istati Membri u fi frodi tad-dokumenti min-naħa ta' persuni
nazzjonali tal-Balkani tal-Punent10.
Fl-2013, il-Frontex identifikat żieda ta’ 27 % fil-qsim illegali
tal-fruntieri ħodor bejn il-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent u kif
ukoll mal-fruntieri bejn dawn tal-aħħar u l-UE. Minn xi 40 000 każ
ta’ qsim illegali tal-fruntieri, 22 000 kienu jikkonċernaw migranti
mhux Ewropej li kienu għaddejjin mill-Balkani tal-Punent u 18 000
kienu jikkonċernaw persuni nazzjonali tal-Balkani tal-Punent,
inklużi ċittadini tal-Kosovo.* Nofs il-każijiet ġew identifikati
kollha fil-fruntiera Serba-Ungeriża, l-aktar fl-ewwel nofs
tal-2013. Dan x’aktarx kien jirriżulta mill-fatt li, fl-ewwel nofs
tal-2013 l-Ungerija waqqfet il-prattika tad-detenzjoni ta’ dawk li
jfittxu l-asil, u dan wassal għal żieda eċċezzjonali ta' qsim
illegali tal-fruntieri u ta' applikazzjonijiet għall-asil minn
persuni nazzjonali ta’ pajjiżi terzi, inklużi ċittadini tal-Balkani
tal-Punent.
Skont il-Frontex, is-soġġorni illegali ta' ċittadini tal-Balkani
tal-Punent skoperti mill-UE, żdiedu b’5 % għal 38 300 bejn l-2012 u
l-2013. Iċ-ċittadini tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, inklużi
ċ-ċittadini tal-Kosovo, kienu jirrappreżentaw 11 % tal-iskoperti
kollha li għamlet l-UE s-sena l-oħra, meta mqabbla mal-10 %
tal-2012. Fl-2013, minn dawk li ssoġġornaw illegalment fl-UE kien
hemm 42 % ċittadini tal-Albanija, 25 % ċittadini tas-Serbja u 16 %
ċittadini tal-Kosovo. Aktar minn nofs l-iskoperti li saru ġew
irrappurtati mill-Greċja, il-Ġermanja, Franza u l-Ungerija.
Il-Frontex skopriet ukoll żieda ta’ 18 % fil-frodi ta' dokumenti
fl-UE fl-2013. Minkejja li fl-2013 kien hemm 14 % inqas skoperti,
l-Albaniżi xorta baqgħu jikkostitwixxu l-ikbar grupp ta’ persuni
nazzjonali ta’ pajjiżi terzi li ppruvaw jidħlu fl-UE permezz ta’
dokumenti foloz. Huma kienu jirrappreżentaw 85 % tal-persuni
nazzjonali tal-Balkani tal-Punent li użaw dokumenti foloz, warajhom
kien hemm iċ-ċittadini Serbi (8 %) u mbagħad iċ-ċittadini
tal-Kosovo (4 %). L-aktar tipi komuni ta’ dokumenti foloz użati
mill-vjaġġaturi Albaniżi kienu d-dokument ta’ identità Grieg u dak
Taljan.
3.2. Il-"fatturi ta' spinta" tal-abbuż mid-dritt għall-asil u
l-miżuri biex jiġi indirizzat
Il-"fatturi ta' spinta” l-aktar komuni li jwasslu għall-flussi
tal-asil mill-Balkani tal-Punent baqgħu dawn li ġejjin:
il-privazzjoni, il-qgħad, id-diskriminazzjoni, aċċess insuffiċjenti
għall-kura tas-saħħa, għall-benefiċċji soċjali u għall-edukazzjoni,
u, għall-Albaniżi, il-"vendetti li jintirtu"11. Sabiex tindirizza
dawn il-kwistjonijiet, is-sena l-oħra l-Kummissjoni
rrakkomandat
10 Frontex, Western Balkans Annual Risk Analysis (L-Analiżi
tal-Perikli Annwali tal-Balkani tal-Punent),
2014. * Dan l-isem huwa mingħajr preġudizzju
għall-pożizzjonijiet dwar l-istatus, u huwa konformi mal-
UNSCR 1244/1999 u l-Opinjoni tal-QIĠ dwar id-dikjarazzjoni
tal-indipendenza tal-Kosovo. 11 Dawn il-kwistjonijiet huma
deskritti fid-dettall fl-Asylum Applicants from the Western
Balkans
(Applikanti għall-Asil mill-Balkani tal-Punent) tal-EASO, 2013.
Fl-Albanija, fil-verità l-każijiet ta’
-
6
li l-pajjiżi mingħajr viża jżidu l-assistenza mmirata
għall-popolazzjonijiet minoritarji, speċjalment għar-Rom; itejbu
l-kooperazzjoni operattiva u l-iskambju ta’ informazzjoni
mal-istati ġirien, l-Istati Membri tal-UE u l-aġenziji tal-UE
rilevanti; jinvestigaw u jieħdu azzjoni legali kontra
l-faċilitaturi tal-migrazzjoni irregolari; isaħħu l-kontrolli
fil-fruntieri f’konformità mad-drittijiet fundamentali
taċ-ċittadini; u jorganizzaw kampanji ta’ informazzjoni dwar
l-iskema tal-ivvjaġġar mingħajr viża. Kull pajjiż tal-Balkani
tal-Punent ħa passi f’dawn l-oqsma:
– L-Albanija baqgħet torganizza għadd ta’ kampanji li jinfurmaw
liċ-ċittadini dwar id-drittijiet u l-obbligi tagħhom fil-qafas
tal-iskema mingħajr viża. Hija tejbet konsiderevolment ukoll
il-programm ta’ assistenza tagħha għar-Rom, intensifikat
il-kontrolli tal-ħruġ, u investigat diversi faċilitaturi
tal-migrazzjoni irregolari. Skont il-Frontex, il-leġiżlazzjoni
aktar stretta introdotta mill-Albanija, li tippermetti
liċ-ċittadini jibdlu isimhom darba biss u li tipprojbixxi lil dawk
bi storja ta' migrazzjoni li tinvolvi xi ksur milli jbiddlu
isimhom, naqqset b’suċċess l-għadd ta’ applikazzjonijiet minn kważi
600 fix-xahar f’Jannar 2013 għal madwar 35 fix-xahar sa Diċembru
201312;
– Il-Bożnija-Ħerzegovina għamlet diversi kampanji fuq il-mezzi
tax-xandir biex tinforma liċ-ċittadini dwar id-drittijiet u
l-obbligi tagħhom fil-qafas tal-iskema tal-ivvjaġġar mingħajr viża,
inkluż f’villaġġi li minnhom telqu numru konsiderevoli ta’
ċittadini biex jippreżentaw applikazzjonijiet għall-asil fl-UE.
Hija organizzat ukoll sensiela ta’ laqgħat mar-rappreżentanti
tal-pajjiżi ta' destinazzjoni l-aktar imfittxija, inklużi
l-Ġermanja u l-Iżvezja, dwar il-faċilitaturi tal-migrazzjoni
irregolari, għalqet 22 punt ta’ qsim tal-fruntieri mhux awtorizzati
mal-Montenegro, u adottat pjan ta’ azzjoni għall-integrazzjoni
tar-Rom fuq perjodu ta' żmien medju. Barra minn hekk, hija adottat
żewġ pjanijiet ta’ azzjoni fil-qafas tal-Istrateġija tar-Rom,
wieħed dwar il-ħtiġijiet edukattivi tar-Rom u l-ieħor marbut
speċifikament mal-impjiegi, l-abitazzjoni u l-kura tas-saħħa, u
amplifikat ukoll l-isforzi tagħha sabiex tindirizza l-ħtiġijiet
tal-abitazzjoni tar-Rom;
– L-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja tejbet
l-integrazzjoni tal-komunità tar-Rom fil-qasam tal-edukazzjoni,
fir-reġistrazzjoni ċivili, fl-impjiegi, u fil-kura tas-saħħa, u
fetħet, flimkien mas-Serbja u l-Kosovo, ċentri għall-infurzar
tal-liġi li jorganizzaw għadd ta’ pattulji konġunti. Hija
intensifikat il-kooperazzjoni mal-Frontex, bdiet tikkondividi xi
informazzjoni permezz tal-pjattaforma SIENA tal-Europol, u ħadet
azzjoni legali kontra diversi faċilitaturi tal-migrazzjoni
irregolari. Skont il-Frontex, l-Eks-Repubblika Jugoslava
tal-Maċedonja saħħet b’mod konsiderevoli l-kontrolli fuq
il-fruntieri, u dan wassal biex fl-2013 kien hemm żieda ta’ 41 %
fiċ-ċaħdiet ta’ ħruġ13;
– Il-Montenegro kompla jwettaq kontrolli stretti fuq
il-fruntieri, inklużi kontrolli tal-ħruġ mal-Istati ġirien; allinja
l-istrateġija tiegħu tal-ġestjoni integrata tal-fruntieri
mal-mudell tal-UE; applika l-leġiżlazzjoni kriminali tiegħu kontra
l-faċilitaturi tal-migrazzjoni irregolari, u bis-saħħa ta' hekk
twettqu żewġ operazzjonijiet kbar tal-pulizija kontra 27 ċittadin;
iffirma ftehim operazzjonali mal-Europol; beda joffri boroż ta’
studju għal studenti tar-Rom; u żied il-kapaċitajiet ta’ akkoljenza
tiegħu għal dawk li jfittxu l-asil u għall-migranti irregolari;
vendetti li jintirtu huma rari ħafna, però dan il-fenomenu għadu
jintuża minn xi wħud bħala skuża biex jippreżentaw applikazzjoni
għall-asil.
12 Frontex, Western Balkans Annual Risk Analysis, (L-Analiżi
tal-Perikli Annwali tal-Balkani tal-Punent), 2014.
13 Frontex, Western Balkans Annual Risk Analysis, (L-Analiżi
tal-Perikli Annwali tal-Balkani tal-Punent), 2014.
-
7
– Is-Serbja tejbet il-programm ta' assistenza tagħha maħsuba
għar-Rom, inkluż f'dak li jirrigwarda l-impjiegi u r-reġistrazzjoni
ċivili, u fl-għoti tas-setgħa lill-gvernijiet lokali fil-qasam
tal-inklużjoni soċjali. Hija qassmet fuljetti u ħolqot websajt
tal-Gvern bil-għan li tinforma liċ-ċittadini dwar id-drittijiet u
l-obbligi tagħhom fil-qafas tal-iskema mingħajr viża, ħadet azzjoni
legali kontra diversi faċilitaturi tal-migrazzjoni irregolari, u
tejbet l-iskambju ta’ informazzjoni mal-Istati Membri tal-UE u
l-pajjiżi assoċjati ma' Schengen l-aktar-milquta. Fir-rapport
tal-2014 tagħha, il-Frontex enfasizzat ukoll is-suċċess li kellhom
il-kontrolli fuq il-fruntieri aktar stretti tas-Serbja14.
3.3. Il-"fatturi ta’ attrazzjoni" tal-abbuż mid-dritt għall-asil
u l-miżuri biex jiġi indirizzat
Il-"fatturi ta’ attrazzjoni" ewlenin li jwasslu għall-abbuż
mid-dritt għall-asil mill-Balkani tal-Punent baqgħu ma nbidlux,
inkluża l-preżenza ta’ komunità tad-dijaspora fl-istati riċeventi,
it-tul ta’ żmien li tieħu l-proċedura tal-asil, l-ammont ta’
benefiċċji fi flus li jingħataw matul il-proċedura, l-aċċess biex
wieħed jittallab jew għas-suq tax-xogħol illegali, u l-għarfien
tar-rati ta’ rikonoxximent tal-asil tal-passat. Is-sena 2013 kienet
tinkludi diversi eżempji ta’ kif l-Istati Membri fittxew li jtaffu
l-impatt ta’ dawn il-fatturi:
– Fl-2013, l-Ungerija saħħet il-kontrolli fuq il-fruntiera
mas-Serbja, u ċaħdet id-dħul ta’ 5 400 ċittadin Serb, jiġifieri 65
% aktar milli fis-sena preċedenti. Kważi tliet kwarti taċ-ċaħdiet
ta' dħul tal-Ungerija nħarġu minħabba soġġorni li qabżu
l-permanenza awtorizzata, minħabba li ma jkunux ġew issodisfati
l-kundizzjonijiet ta’ sussistenza jew minħabba li ma jkunx ġie
ġġustifikat l-għan tas-soġġorn. Is-sena l-oħra, l-awtoritajiet
tal-fruntiera Serba ċaħdu l-ħruġ ta’ aktar minn 6 500 ċittadin Serb
li ma setgħux jiġġustifikaw l-għan tas-soġġorn tagħhom fl-UE.
B’kollox, l-awtoritajiet tal-fruntieri taż-żewġ pajjiżi waqqfu
mal-ħames persuni minn kull 1 000 vjaġġatur milli jidħlu fiż-żona
Schengen, li huwa proporzjon konsiderevolment ogħla minn dak misjub
f'partijiet oħra tal-fruntiera esterna tal-UE15;
– Fid-29 ta’ Settembru 2014, il-Ġermanja rrevediet il-proċedura
tal-asil tagħha u żiedet il-Bożnija-Ħerzegovina, l-Eks-Repubblika
Jugoslava tal-Maċedonja u s-Serbja fil-lista ta’ pajjiżi ta’
oriġini siguri tagħha. Minħabba li l-maġġoranza assoluta
tal-applikanti tal-Balkani tal-Punent għażlu lill-Ġermanja bħala
l-pajjiż ta’ destinazzjoni ewlieni tagħhom fl-2013, din l-emenda
leġiżlattiva x’aktarx li jkollha impatt fuq kif se jitqassmu
l-flussi migratorji fuq perjodu ta' żmien medju.
Diversi Stati Membri, inklużi l-istati ta' destinazzjoni ewlenin
tal-UE minbarra l-Iżvezja, adottaw leġiżlazzjoni nazzjonali li
tiddefinixxi ċerti pajjiżi tal-Balkani tal-Punent mingħajr obbligu
ta' viża bħala pajjiżi ta’ oriġini siguri, f'konformità
mad-Direttiva dwar il-Proċeduri tal-Asil:
– L-Albanija, li ċ-ċittadini tagħha kellhom fil-mira l-aktar lil
Franza, ir-Renju Unit, il-Ġermanja, l-Iżvezja u l-Belġju għall-asil
fl-2013, hija meqjusa bħala pajjiż ta’ oriġini sigur mill-Awstrija,
il-Belġju, Franza, il-Lussemburgu u r-Renju Unit;
– Il-Bożnija-Ħerzegovina, li ċ-ċittadini tagħha kellhom fil-mira
l-aktar lill-Ġermanja, Franza, l-Iżvezja u l-Iżvizzera għall-asil
fl-2013, hija meqjusa bħala pajjiż ta’ oriġini sigur mill-Awstrija,
il-Belġju, ir-Repubblika Ċeka, il-Ġermanja, Franza, il-Lussemburgu
u r-Renju Unit;
14 Frontex, Western Balkans Annual Risk Analysis, (L-Analiżi
tal-Perikli Annwali tal-Balkani tal-Punent),
2014. 15 Frontex, Western Balkans Annual Risk Analysis,
(L-Analiżi tal-Perikli Annwali tal-Balkani tal-Punent),
2014.
-
8
– L-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja, li ċ-ċittadini
tagħha kellhom fil-mira l-aktar lill-Ġermanja, il-Belġju, l-Iżvezja
u Franza għall-asil fl-2013, hija meqjusa bħala pajjiż ta’ oriġini
sigur mill-Awstrija, il-Belġju, ir-Repubblika Ċeka, il-Ġermanja,
Franza, il-Lussemburgu u r-Renju Unit;
– Il-Montenegro, li ċ-ċittadini tiegħu kellhom fil-mira l-aktar
lill-Ġermanja, Franza, il-Lussemburgu u l-Iżvezja għall-asil
fl-2013, huwa meqjus bħala pajjiż ta’ oriġini sigur mill-Awstrija,
il-Belġju, ir-Repubblika Ċeka, Franza, il-Lussemburgu, is-Slovakkja
u r-Renju Unit;
– Is-Serbja, li ċ-ċittadini tagħha kellhom fil-mira l-aktar
lill-Ġermanja, l-Iżvezja, il-Belġju u Franza għall-asil fl-2013,
hija meqjusa bħala pajjiż ta’ oriġini sigur mill-Awstrija,
il-Belġju, ir-Repubblika Ċeka, il-Ġermanja, Franza, il-Lussemburgu
u r-Renju Unit.
L-użu tal-kunċett ta’ pajjiż ta’ oriġini sigur għandu jkun
abbinat ma’ miżuri oħra biex jitnaqqas l-abbuż mid-dritt
għall-asil. L-EASO ġabar fil-qosor riformi oħra li rnexxielhom
inaqqsu l-abbuż mid-dritt għall-asil f’dawn l-aħħar snin filwaqt li
jirrispettaw id-drittijiet fundamentali tal-applikanti:
– żjarat ta’ livell għoli fil-pajjiżi kkonċernati u kampanji ta’
informazzjoni f’kooperazzjoni mal-NGOs lokali u
mal-muniċipalitajiet, bil-għan li jinfurmaw liċ-ċittadini dwar
id-drittijiet u l-obbligi tal-ivvjaġġar mingħajr viża, b'mezzi
elettroniċi u tal-istampa;
– il-kooperazzjoni operazzjonali kontinwa mal-awtoritajiet
tal-pajjiżi kkonċernati; – it-tnaqqis tal-benefiċċji fi flus,
bħall-flus fil-but u l-assistenza finanzjarja għar-
ripatrijazzjoni, biex jonqsu l-inċentivi finanzjarji għall-abbuż
mid-dritt għall-asil;
– proċeduri tal-asil li jieħdu inqas żmien billi jkun hemm aktar
ħaddiema li jivvalutaw il-każijiet tal-asil fil-perjodi l-aktar
intensivi jew billi titwaqqaf proċedura aċċellerata – rapida – li
permezz tagħha l-ipproċessar tal-applikazzjonijiet isir malajr
fil-mumenti l-aktar intensivi jew għaċ-ċittadini ta’ pajjiżi
partikolari.
3.4. Żviluppi oħra relatati mal-iskema mingħajr viża tal-UE
F'Ġunju 2013, il-Parlament Ewropew u l-Kunsill adottaw Direttiva
dwar il-Proċeduri tal-Asil riveduta (id-Direttiva 2005/85/KE). Dan
l-istrument, li jidħol fis-seħħ f’Ġunju 2015, joħloq għodod ġodda
sabiex jiġi evitat l-abbuż mis-sistema tal-asil. Pereżempju, huwa
jillimita d-dritt ta' applikant li jibqa' f’pajjiż jekk it-tieni
applikazzjoni tiegħu għall-asil ma jkunx fiha elementi ġodda meta
mqabbla ma’ dik preċedenti, jew jekk dan ikun ippreżenta t-tieni
applikazzjoni biex jevita t-tneħħija imminenti tiegħu. Skont
id-Direttiva, il-limiti għad-dritt li wieħed jibqa’ fl-UE jistgħu
jiġu applikati wkoll għall-applikanti li jkunu ppreżentaw it-tielet
applikazzjoni tagħhom għall-asil jew aktar. Dawn ir-regoli ma
jikkostitwixxux eċċezzjoni għall-prinċipju ta’ non-refoulement, li
dejjem irid jiġi rispettat.
F’Diċembru 2013, il-Parlament Ewropew u l-Kunsill emendaw ukoll
ir-Regolament dwar il-Viża (ir-Regolament 539/2001) billi
introduċew mekkaniżmu ta’ sospensjoni tal-viżi li, f’ċirkostanzi
eċċezzjonali, jissospendi temporanjament l-istatus “mingħajr viża”
ta’ persuni nazzjonali minn pajjiżi terzi. Dan il-mekkaniżmu jista'
jiġi applikat biss bħala miżura temporanja u jista’ jiġi attivat
biss f’emerġenza. L-ebda Stat Membru għadu ma talab l-attivazzjoni
tal-mekkaniżmu ta’ sospensjoni tal-viżi.
4. IL-PASSI LI JMISS Il-maġġoranza assoluta taċ-ċittadini
mill-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent mingħajr obbligu ta' viża huma
vjaġġaturi in bona fede bi skop leġittimu li jivvjaġġaw lejn l-UE.
L-iskema tal-
-
9
ivvjaġġar mingħajr obbligu ta' viża laħqet l-objettiv tagħha:
hija saħħet il-kuntatt bejn il-persuni tal-Balkani tal-Punent u
tal-UE, inkluż mal-komunitajiet tad-dijaspora fl-Istati Membri,
tejbet l-opportunitajiet kummerċjali u l-iskambji kulturali, u
għenet liċ-ċittadini tal-pajjiżi mingħajr obbligu ta' viża biex
isiru jafu aktar lill-UE. Il-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent
ikkonċernati esprimew ix-xewqa li jkomplu jimplimentaw ir-riformi
meħtieġa biex iċ-ċittadini tagħhom jibqgħu jgawdu mill-ivvjaġġar
mingħajr viża.
Madankollu, sa mil-liberalizzazzjoni tal-viża, l-abbuż mid-dritt
għall-asil baqa’ jolqot l-iskema tal-ivvjaġġar mingħajr viża.
Is-sitwazzjoni għadha insostenibbli u tirrikjedi li jsiru riformi,
kemm fil-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent mingħajr obbligu ta' viża
kif ukoll fl-Istati Membri tal-UE u l-pajjiżi assoċjati ma'
Schengen l-aktar milquta.
Il-Kummissjoni tħeġġeġ lil kull pajjiż tal-Balkani tal-Punent
biex isaħħaħ l-impenn politiku tiegħu favur l-ivvjaġġar mingħajr
viża, permezz ta' politiki effikaċi fil-prattika. Kull pajjiż
mingħajr obbligu ta' viża jrid ikun kapaċi juri xejra sostenibbli
ta’ tnaqqis fl-assorbiment globali ta’ applikanti għall-asil.
Il-Kummissjoni tirrakkomanda li kull pajjiż tal-Balkani
tal-Punent mingħajr obbligu ta' viża jkompli:
(1) Iżid l-assistenza mmirata għall-popolazzjonijiet
minoritarji, b’mod partikolari għal dawk li huma ta’ etniċità Rom,
biex tittejjeb l-integrazzjoni soċjoekonomika tagħhom fit-tul
permezz ta’ programmi edukattivi kif ukoll ta' programmi
għall-impjiegi u ta’ taħriġ vokazzjonali, anki billi jiġu
implimentati strateġiji nazzjonali u billi tintuża l-assistenza
domestika, sostnuta mill-assistenza tal-UE disponibbli u
l-assistenza bilaterali tal-Istati Membri tal-UE;
(2) Isaħħaħ il-kooperazzjoni operazzjonali u l-iskambju ta’
informazzjoni mal-Istati ġirien, l-Istati Membri tal-UE u l-pajjiżi
assoċjati ma' Schengen, il-Kummissjoni Ewropea u, skont fejn ikun
meħtieġ, mal-Frontex, l-Europol u l-EASO, fl-oqsma tal-ġestjoni
tal-fruntieri, il-migrazzjoni, l-asil u r-riammissjoni,
f'konformità mal-leġiżlazzjoni nazzjonali u ma' dik tal-UE;
(3) Jinvestiga lill-faċilitaturi tal-migrazzjoni irregolari u
jieħu azzjoni legali kontra dawk li jippermettu l-abbuż mill-iskema
mingħajr viża, f’kooperazzjoni mill-qrib mal-awtoritajiet
tal-infurzar tal-liġi tal-Istati Membri tal-UE, tal-pajjiżi
assoċjati ma' Schengen, u tal-Europol;
(4) F’konformità stretta mad-drittijiet fundamentali
taċ-ċittadini, isaħħaħ il-kontrolli fuq il-fruntieri u jiżviluppa
kooperazzjoni aktar mill-qrib mal-Istati Membri tal-UE li huma
direttament responsabbli mill-ġestjoni tal-fruntieri esterni
tal-UE;
(5) Isaħħaħ il-kampanji ta’ informazzjoni u ta'
sensibilizzazzjoni mmirati maħsuba biex jiċċaraw ulterjorment
id-drittijiet u l-obbligi tal-ivvjaġġar mingħajr viża
liċ-ċittadini, li jinkludu informazzjoni dwar ir-responsabbiltà
għal kwalunkwe abbuż mid-drittijiet fil-qafas tal-iskema mingħajr
viża.
Il-Kummissjoni tirrakkomanda wkoll li dawk l-Istati Membri
tal-UE u l-pajjiżi assoċjati ma’ Schengen li ffaċċjaw l-akbar
influssi ta’ applikazzjonijiet għall-asil bla bażi mill-Balkani
tal-Punent għandhom jikkunsidraw jieħdu azzjoni addizzjonali
fl-oqsma li ġejjin:
(1) Fejn ikun xieraq, jikkunsidraw li jissimplifikaw
il-proċeduri tal-asil għaċ-ċittadini tal-ħames pajjiżi tal-Balkani
tal-Punent mingħajr obbligu ta' viża, inkluż billi jkun hemm aktar
ħaddiema li jivvalutaw il-każijiet tal-asil fil-perjodi l-aktar
intensivi jew billi titwaqqaf proċedura rapida li permezz tagħha
l-ipproċessar tal-applikazzjonijiet isir malajr fil-mumenti l-aktar
intensivi jew għaċ-ċittadini ta’ pajjiżi partikolari. Fejn
-
10
ikun xieraq, jikkunsidraw li jużaw il-kunċett ta’ pajjiż ta’
oriġini sigur bħala parti mir-riforma tal-proċeduri domestiċi
tal-asil;
(2) Jikkunsidraw użu aktar kawt u selettiv tal-benefiċċji fi
flus, bħall-flus fil-but u l-assistenza finanzjarja
għar-ripatrijazzjoni, biex inaqqsu l-inċentivi finanzjarji
għall-abbuż mid-dritt għall-asil;
(3) Jorganizzaw żjarat ta’ livell għoli fil-pajjiżi kkonċernati
u kampanji ta’ informazzjoni, f’kooperazzjoni mal-NGOs lokali u
mal-muniċipalitajiet, biex jinfurmaw liċ-ċittadini dwar
id-drittijiet u l-obbligi tal-ivvjaġġar mingħajr viża, b'mezzi
elettroniċi u tal-istampa;
(4) Isaħħu l-kooperazzjoni operazzjonali u l-iskambju ta’
informazzjoni mal-awtoritajiet tal-pajjiżi kkonċernati, inkluż
permezz ta’ uffiċjali ta’ kollegament.
Il-Kummissjoni se tkompli tivvaluta l-implimentazzjoni ta’ dawn
il-miżuri permezz tal-mekkaniżmu attwali ta’ monitoraġġ wara
l-liberalizzazzjoni tal-viża u se tirrapporta lill-Parlament
Ewropew u lill-Kunsill fl-2015.
-
11
5. STATISTIKA Grafika 1: L-applikazzjonijiet għall-asil
ippreżentati lill-UE u lill-pajjiżi assoċjati ma’ Schengen minn
persuni nazzjonali tal-Balkani tal-Punent mingħajr viża
Grafika 2: It-total tal-applikazzjonijiet għall-asil fl-UE u
fil-pajjiżi assoċjati ma’ Schengen, bis-sehem tal-Balkani
tal-Punent
-
12
Grafika 3: L-istaġjonalità tal-applikazzjonijiet għall-asil li
oriġinaw mill-Balkani tal-Punent mill-2009
Grafika 4: L-Istati tal-UE u l-pajjiżi assoċjati ma' Schengen li
l-aktar jirċievu applikazzjonijiet għall-asil mill-Balkani
tal-Punent
-
13
Grafika 5: Rendikont tal-persuni mill-Balkani tal-Punent li
jfittxu l-asil fl-UE u fil-pajjiżi assoċjati ma' Schengen
Grafika 6: It-tendenza taċ-ċittadini tal-Balkani tal-Punent li
jfittxu l-asil fl-UE u fil-pajjiżi assoċjati ma' Schengen16
16 Ikkalkulata bħala l-għadd ta’ applikazzjonijiet għall-asil
imressqa fl-UE u fil-pajjiżi assoċjati ma'
Schengen, diviż bid-daqs tal-popolazzjoni.
-
14
Grafika 7: L-Istati tal-UE u l-pajjiżi assoċjati ma' Schengen
l-aktar imfittxija mill-applikanti tal-Balkani tal-Punent bħala
destinazzjoni għall-asil
-
15
-
16
Grafika 8: Ir-rata ta' rikonoxximent tal-applikazzjonijiet
għall-asil mill-Balkani tal-Punent fl-UE u fil-pajjiżi
assoċjati-ma' Schengen
