İLETİŞİM İHTİSAS KOMİTESİ RAPORU

İLETİŞİM İHTİSAS KOMİTESİRAPORU

Kasım-2016

• İletişim İhtisas Komitesi, 17 Mayıs 2014’tedönemin Milli Eğitim Bakanı Prof. Dr. Nabi Avcıbaşkanlığında toplanan Genel Kurul’daUNESCO Türkiye Milli Komisyonu YönetimKurulu Üyesi olarak seçilen Kadir HasÜniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim ÜyesiProf. Dr. Deniz Bayrakdar’ın başkanlığındaoluşturuldu.

• Komitede, alanında deneyim kazanmış bilimadamları, bürokratlar ve sektör uzmanlarıgörev yapıyor.

• Komitemizde yalnızca basın yayın sektöründendeğil, dil, kültür, sosyoloji gibi iletişimledoğrudan ilişkili farklı disiplinlerdenüyelerimizin bulunması, iletişim alanını çokyönlü bakışla değerlendirmemizi sağlıyor.

İLETİŞİM İHTİSAS KOMİTESİ

İlke olarak ayda bir toplanan komite,iletişim alanındaki gelişmelerideğerlendirdi.

Komitenin görev süresi içinde yaptığıçalışmalar şöyle özetlenebilir:

• Herkes İçin İletişim perspektifiçerçevesinde Türkiye’deki durumumuzuyansıtma amaçlı kitap çalışmasında sonaşamaya gelindi. Komite Üyesi Yrd. Doç. Dr.Özlem Avcı’nın editörlüğünde hazırlanan,iletişimin her alanında Türkiye’deki durumunyansıtılmasını amaçlayan kitaptaki metinlerseçkin yazarlar tarafından kaleme alındı.

KOMİTENİN ÇALIŞMALARI

• 20-21 Kasım 2013 tarihlerinde UNESCO Alman Milli Komisyonu ve UNESCO HollandaMilli Komisyonu tarafından düzenlenen Berlin’de düzenlenen “UNESCO RegionalConsultations on Open Access” toplantısında Türkiye “Open Access” raporunuözetleyen poster Prof. Dr. Deniz Bayrakdar tarafından sunuldu.

• UNESCO Türkiye MilliKomisyonu, UNESCO AsyaPasifik Uluslararası Anlayışiçin eğitim Kategori 2Merkezi (APCEIU) ve KoreCumhuriyeti DışişleriBakanlığı işbirliği ile 26 Kasım- 2 Aralık 2014 tarihlerindeNevşehir’de Türk ve Koreliöğrencilerin katılımıylagerçekleştirilen KapadokyaFotoğraf Çalıştayına katılımsağlandı.

• 24-26 Ekim 2014 tarihleri arasındaHindista’nın Yeni Delhi şehrinde gerçekleşen"Dışlanmadan Güçlenmeye: İletişimTeknolojilerinin Engelli İnsanlarınHayatındaki Rolü" konulu toplantıya TürkiyeMillî Komisyonunu temsilen, İletişim İhtisasKomitesi Başkanı Prof. Dr. Deniz Bayrakdarkatılım sağladı.

• 28 - 29 Ekim 2014 tarihlerinde Paris’tekiUNESCO Merkez Binası'nda 26 ülkeyitemsilen 50 uzmanın yer aldığı "Çok DilliSiber Aleme Erişimin Geliştirilmesine ilişkinUluslararası Uzmanlar Toplantısı"gerçekleştirilmiştir. Toplantıya UNESCOTürkiye Millî Komisyonunu temsilen, UTMKYönetim Kurulu üyesi ve İletişim İhtisasKomitesi Başkanı Prof. Dr. Deniz Bayrakdarkatıldı.


• UNESCO tarafından Paris'te 16-17Haziran 2015 tarihlerinde UNESCOmerkezinde düzenlenen "Youth AndInternet- Fighting, Radicalization,Extremism" konulu konferansaUNESCO Türkiye Millî Komisyonunutemsilen, İletişim İhtisas KomitesiÜyesi Prof. Dr. Haluk Gürgen katıldı.

• 10 Kasım 2015 tarihinde UNESCOGenel Merkezinde gerçekleşen 38.Genel Konferans esnasında İletişimKomisyonunda Türkiye adına ülkebeyanını İletişim İhtisas KomitesiBaşkanı Prof. Dr. Deniz Bayrakdaryaptı. Beyan videosu için Tıklayınız.


https://youtu.be/Sz2nFc9kK2Q

•2015 Dünya Radyo Günü kutlamaları kapsamında, TRT Genel Müdürü Şenol Göka’nın destekleri veUNESCO Türkiye Milli Komisyonu İletişim İhtisas Komitesi, TRT İstanbul Radyosu ve TRT Radyo DairesiBaşkanlığı işbirliğiyle 13 Şubat 2015 tarihinde İstanbul Radyosunda düzenlenen etkinlik, TRT Genel MüdürYardımcısı Erkan Durdu, TRT Radyo Daire Başkanı Amber Türkmen, TRT İstanbul Radyosu Müdürü CemTemel, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu İletişim İhtisas Komitesi Başkanı Prof. Dr. Deniz Bayrakdar’ın açılışkonuşmalarının ardından İstanbul Radyosu Türk Sanat Müziği ve Türk Halk Müziği Sanatçıları, Şef ZaferGündoğdu yönetiminde Türk Sanat Müziği ve Türk Halk Müziği örneklerinden harmanlanmış bir konserledevam etti. 300 kişilik bir salonda gerçekleşen konsere lise ve üniversite öğrencileri, TRT çalışanları,idarecileri ve UNESCO temsilcileri katıldı.Konserin ardından gerçekleştirilen, moderatörlüğünü başspiker Hakan Kıra’nın yaptığı “Radyo ileBüyüyenler ” temalı panelde UNESCO İletişim İhtisas Komitesi üyesi Prof. Dr. Nükhet Vardar ve Yrd. Doç. Dr.Özlem Avcı, TRT Çocuk Saati programlarından yetişen oyuncu ve sanatçılar eski TRT spikerleri NilgünKasapbaşoğlu, Emin Baykırkık, Yeşim Kopan ve Mehşem Özşimsir, Kadir Has Üniversitesi Radyo-Sinema veTelevizyon Bölümünden asistan Alaz Burak Şen, konuşmalarıyla radyonun anılardaki, reklam ve toplumsalhayattaki yerini anlattılar.


• Dünya Kadınlar Günü Vesilesiyle 4 Mart 2015 tarihinde UNESCO Türkiye MillîKomisyonu ve TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi işbirliği ile “Medya ve Kadın”konulu bir panel düzenlendi. İletişim İhtisas Komitesi Başkanı Prof. Dr. DenizBayrakdar ve TOBB ETÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İhsanSezal’ın açış konuşmalarını yaptıkları panelde Komite Üyesi Prof. Dr. Nükhet Vardar,Toplumsal Cinsiyet Eşitliği İhtisas Komitesi üyesi Prof. Dr. Aylin Görgün Baran,Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Türkiye Ofisi Toplumsal Cinsiyet ProgramlarıKoordinatörü Meltem Ağduk, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Rektör Danışmanı Prof.Dr. Edibe Sözen, Gazeteci Elvan Baransel, TRT Türk Haber Müdürü Nur Özkan Erbaykonuşmacı, İletişim İhtisas Komitesi Başkanvekili Dr. Hilmi Bengi de moderatörolarak görev aldı.


• UTMK tarafından 8-9 Mart 2015tarihlerinde gerçekleştirilen Şanlıurfa’dakiSuriyeli göçmen kamplarına yönelikprograma katılım sağlandı ve konu ileilgili rapor hazırlandı.

• Radyo Televizyon Yayıncıları MeslekBirliği tarafından 15 Nisan 2015’te TOBBEkonomi ve Teknoloji Üniversitesindedüzenlenen «Radyo ve TelevizyonYayıncılığının Geleceği» konulu toplantıyadestek verildi.


• Dünya Radyo Günü vesilesiyle 13 Şubat 2016 günü Ankara Üniversitesi’nde Kültürel İfadelerin Çeşitliliğiİhtisas Komitesi, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi, Anadolu Ajansı ve Radyo Televizyon YayıncılarıMeslek Birliği işbirliği ile bir panel gerçekleştirildi.

• «Olağanüstü Hal ve Afet Durumlarında Radyo» temalı panelin açılış konuşmalarını UNESCO Türkiye MilliKomisyonu adına Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Serhan Ada ve Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi DekanıAbdülrezak Altun yaptı. Panelin RATEM Başkanı Yusuf Gürsoy’un moderatörlüğünde yapılan «Radyo:İletişimin Öncü ve Kurucusu» başlıklı ilk oturumunda Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim ÜyesiProf. Dr. Sezer Akarcalı, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) Radyo Dairesi Başkanı Amber Türkmen veTOBB Üniversitesi Rektör Danışmanı Dr. Hilmi Bengi; İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim ÜyesiProf. Dr. Nilüfer Timisi’nin moderatörlüğünde gerçekleştirilen «Olağanüstü Hallerde Radyonun KullanımÖrnekleri» başlıklı ikinci oturumda da Açık Radyo’dan Gürhan Ertür ve Radyo ve Televizyon Üst Kurumu(RTÜK) uzmanı Erdem Çakmak konuştu.

• TRT Türkiye’nin Sesi Radyosunda Dünya Radyo günü ile ilgili programda Radyo Günü ile ilgilideğerlendirme yapıldı.


• Üyemiz Yrd. Doç. Dr. Özlem Avcı, Mart 2016’da Birleşmiş Milletler ve İsveçKonsolosluğu’nun düzenlediği Kadınlar Günü panelinde «Sosyal Medya veToplumsal Cinsiyet» konulu bir konuşma yaptı.


• Başkan Vekili Hilmi Bengi 11 Mart 2016’da Kastamonu’da Türkçe KonuşanÜlkeler Uluslararası Gazeteciler Derneği, Kastamonu Gazeteciler Cemiyeti veKastamonu Üniversitesi işbirliğinde düzenlenen Gaspıralı İsmail BeyÇalıştayının açılışında bir konuşma yaptı.


• 11 Mayıs 2016’da UTMK Başkanı Prof. Dr. Öcal Oğuz’u ziyaret edenUNESCO’nun “İletişimin Geliştirilmesi Uluslararası Programı” (InternationalProgramme for the Development of Communication-IPDC) Başkanı AlbanaShala ile yapılan görüşmeye iştirak edildi.

• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nca yapılan Media Education A Kit forTeachers, Students, Parents and Professionals adlı kitap çevirisine görüşbildirildi.

•UNESCO Guillermo Cano Dünya Basın Özgürlüğü Ödülü için Doğan MedyaAnkara Temsilcisi Hande Fırat’ın önerilmesi kararlaştırıldı.


• Herkes İçin İletişim Programı (Information For All Programme- IFAP) Hükümetler ArasıKonseyin 9. toplantısına katılım sağlandı.

•15. yıldönümünü kutlayan IFAP’ın 30-31 Mayıs 2016 tarihlerinde Paris’te yapılantoplantısında Başkanlık Divanına Rusya, Çin, Gine, Peru, İsviçre ve Sudan seçildi.

• İki yıllık süreyle yeniden IFAP Başkanlığını üstlenen Chafika Haddad, yerel güçlenmeye,ortaklıklara, kapsayıcı bilgi toplumlarına, Afrika, ve UNESCO’nun Kızlar ve Kadınlar içinAksiyon Planına öncelik vereceğini dile getirdi.

• 2030 Gelişme Gündemi konusunda bilgi veren Haddad, dünyada yoksulluk, ırkçılık,iklim değişikliği, çevre, küresel ısınma, cinsiyet eşitliği, eğitim hakkı, araştırma hakkı,kültürel gelişim konularında farklılıklar bulunduğunu belirterek Bilgi ve İletişimSektörünün sürdürülebilir kalkınma hedefi bu alanlara yönelmesi gerektiğini ifade etti.

• Çalışma dönemi içinde farklı ülkelerde iletişim özgürlüğü, iletişimde etik ve estetik,siber uzamda çok dillilik, sosyal medyanın kullanımı, gençlik, engellilik ve iletişim, medyaokuryazarlığı, doğru bilgiye erişim konusunda gençlerin bilinçlendirilmesi, bilgiteknolojileri, bilginin korunması, dijital arşiv, gençlerde radikalleşme ve nefret söylemi,siber suçlar gibi konularda etkinlikler düzenlenecek.

•2016-2017 döneminde Türkiye’de de bir IFAP toplantısı gerçekleştirilebileceği bildirildi.

IFAP HÜKÜMETLER ARASI KONSEY TOPLANTISI

• İletişim, insanın var oluştan bu yana ihtiyaç duyduğu bir olgudur.

• Sanayi devrimi ile birlikte kitle iletişim araçlarının devreye girmesi ile iletişim alanı birsektör haline geldi.

• Yirminci yüzyılın ikinci yarısında, özellikle 1970-1990 yılları arasında iletişim alanındaoluşan ülkeler arası dengesizlik «kültür emperyalizmi» ya da «medya emperyalizmi»olgusunu gündeme getirdi. İletişim dünyası, «alanlar» ve «satanlar» olarak ikiyeayrılmıştı.

• Bu dengesizliği gidermek amacıyla UNESCO bir dizi çalışma yürüttü.

• Özellikle gelişmişlik farkının olumsuz yansımalarını en aza indirerek herkesin kitleiletişim araçlarından yararlanmasını sağlamaya dönük bilimsel araştırmalar yapıldı,raporlar hazırlandı.

• Yazılı ve görsel medyanın ardından yirminci yüzyılın sonlarında internetle birlikte sosyalmedya ya da yeni medya diye anılan tür gündemimize girdi.• UNESCO iletişim alanındaki bu yenilikleri göz önünde tutarak herkesin iletişimimkanlarından yararlanabilmesini sağlamak amacıyla Herkes İçin İletişim (IFAP)Programını geliştirdi.

İLETİŞİM SEKTÖRÜ VE UNESCO

TÜRKİYE’DE İLETİŞİM

• Meşrutiyet döneminde özellikle basın özgürlüğü alanındaki mücadeleleriylegündeme gelen Türk basını Cumhuriyet döneminde çok partili hayata geçişinardından hızlı bir gelişim gösterdi. Altyapısını sağlamlaştırdı, teknolojisini geliştirdi.

• Doksanlı yılların başlarında fiili durumla başlayan özel televizyonculuğun hızlayayılması ile Türkiye iletişim alanında adeta çağ atladı. Televizyonun yanı sıra sinemasektörü de kendini geliştirdi. Her iki sektördeki gelişmelerin yansıması olarak «Türkdizileri» olgusu ortaya çıktı.

• Türkiye, yeni yüzyılın iletişim platformu internete uyum sağlamakta gecikmedi.

İLETİŞİM SEKTÖRÜNDE BUGÜN

• Yazılı basın en ileri teknolojiyi kullanmasına rağmen, internetin baskısı altındakaldı, tirajlar azaldı. İnternet gazeteciliği ve sosyal medya hayatımıza girdi.Gazeteler yeni medya ile rekabet edebilmek için internet teknolojisinden genişölçüde yararlanıyor.

• İnternet ortamında telekomünikasyon ve enformasyon (medya) iç içe giriyor.Yakınsama denilen bilgi ve teknolojinin buluşması ile internet gazetesi yazı vefotoğrafla yetinmiyor, video görüntüleri ile haberleri adeta canlı sunuyor.

• Son yıllarda Ortadoğu’da yaşanan gelişmelerin Türkiye’yi bölgesinde bir aktörülke haline getirmesi, dünya medyasının ülkemize yönelik ilgisini artırmaya devamediyor.

• 15 Temmuzda yaşadığımız darbe girişiminin bastırılmasında medyanın etkin birrol üstlenmesi de iletişim sektörü açısından üstünde durulması gereken önemli birgelişme.

• Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün verilerine göre Eylül 2016itibariyle ülkemizde 2 bin 731 gazete ve 4 bin 71 dergi yayımlanıyor. Toplam sayı6 bin 802. Önceki yıllara göre gazete sayısında yaklaşık yüzde 10’luk düşme var.Dergilerde ise cüz’i bir artış söz konusu.

• Bu yayınların yüzde 56,7’sini dergiler, 43,3’ünü gazeteler oluşturuyor.

• Ülkemizde yayımlanan gazetelerin yüzde 89,6’sı yerel, yüzde 4,1’i bölgesel veyüzde 6,3’ü yaygın yayın yapıyor. Dergilerde ise yaygın ölçekli yayınlar yüzde56’ya çıkarken, yerel yayınlar yüzde 37’de kalıyor. Bölgesel dergilerin oranı yüzde7.

• Bunların sayı olarak ifadesi şöyle:

Yaygın Yayınlar : Gazete 172, dergi 2262.Bölgesel Yayınlar : Gazete 112, dergi 296.Yerel Yayınlar : Gazete 2447, dergi 1513.

SÜRELİ YAYINLAR

• Türkiye’deki gazetelerin yüzde 15,8’i günlük, yüzde 30,8’i haftalık olarakyayımlanıyor.

• Gazetelerin yüzde 87’si güncel siyasi haber gazetesi niteliğinde.

• Dergilerin ise yüzde 23,5’i aylık, yüzde 22,2’si üç aylık olarak yayımlanıyor.

• Dergilerin yüzde 17,8’i meslek ve sektör dergisi niteliğinde.

• Gazetelerin yüzde 13’ü, dergilerin yüzde 11,4’ü ek veriyor.

GAZETE VE DERGİLERİN YAYIN SÜRELERİ

TİRAJLAR

• TÜİK verilerine göre 2015 yılı itibariyle gazete ve dergilerin tirajı, bir önceki yıla göre yüzde 6,3 azaldı.

• Ülkemizde 2015 yılında yayımlanan gazete ve dergilerin yıllık toplam tirajı 2 milyar 132 milyon 242 bin 338 olup, bunun yüzde 93,5’ini gazeteler teşkil ediyor.

• Toplam tirajın yüzde 14,6’sını yerel, yüzde 1,8’ini bölgesel, yüzde 83,6’sını ise yaygın (ulusal) gazete ve dergiler oluşturdu. Gazetelerin yıllık tirajının yüzde 88,7‘sini günlük gazeteler, dergilerin ise yıllık tirajının yüzde 50,7’sini aylık, yüzde 21,5’ini ise haftalık dergiler oluşturdu.

BASIN ÇALIŞANLARI

• TÜİK verilerine göre basın kuruluşlarında toplam 58 bin 156 kişi istihdam ediliyor. Bir önceki yıla göre sektördeki istihdam sayısında yüzde 30 dolayında ciddi bir daralma var.

• Yazılı medya alanında çalışanların 39 bin 817’si erkek, 18 bin 345’i kadın.

• Buna göre kadın çalışanların oranı yüzde 31,5.

• Basın kuruluşlarında çalışanların 46 bin 362’si yayın bölümlerinde.

• Yayıncıların içinde kadınların oranı genel çalışan oranına göre biraz dahayüksek: 16 bin 21 kişi ile yüzde 35.

• Medya sektöründe genelde istihdam daralması yaşanırken, çalışanlararasında kadınların oranı küçük de olsa artış gösteriyor. Ancak bu yönetimkademesine yansımıyor. TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği KomisyonununHaziran 2012 tarihli raporuna göre medyada üst düzey yönetimde erkekegemenliği var. Kadınlar, orta düzey yönetimde biraz daha şanslı.Gazetelerde orta düzey kadın yönetici oranı yüzde 21,5.

• Basın çalışanlarının yüzde 60’ı yüksek okul mezunu.

BASIN KARTLARI

• 2016 itibariyle Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü verilerine göre Türkiye’de 15 bin basın kartı sahibi bulunuyor.

• Bunların yaklaşık 8 bini fiilen çalışan gazeteciler. 5 bin dolayında da sürekli basın kartı taşıyan var.

• Terör örgütleri ile bağlantılı oldukları gerekçesiyle yaklaşık 600 gazetecinin basın kartı iptal edildi.

RADYO-TELEVİZYON KURUM İSTATİSTİKLERİ

• Eylül 2016 itibariyle Türkiye’de bin 59 radyo ve 731 televizyon kuruluşuvar.

• Sektörde karasal yayıncılıktan, kablo ve dijital platformlara yönelme sözkonusu.

• Televizyon kuruluşlarının 197’si karasal yayın yapıyor.

• Uydudan yayın yapanların sayısı 374, kablo üzerinden yayın yapanlarise 160.

• Radyoların 945’i karasal, 107’si uydudan yayıp yapıyor. Kablodan yayınyapan radyoların sayısı ise 7.

• Radyo ve televizyon yayınları iletildikleri ortama göre, karasal, uydu,kablo, IPTV yayınları olarak adlandırılmakta.

• Ülkemizde 6 dijital televizyon platformu faaliyet gösteriyor.

• TÜİK 2015 yılı verilerine göre Radyo ve Televizyon sektöründe toplamistihdamın yüzde 60,4’ünü ulusal düzeyde karasal yayın yapan kurumlaroluşturuyor.

• Sektörde çalışanların yüzde 15,7’si yerel, yüzde 4,9’u bölgesel yayın yapankuruluşlarda istihdam ediliyor.

• Uydu, kablo ve internet üzerinden yayıp yapan kuruluşların istihdamdaki payıise yüzde 19.

• Radyo ve televizyon çalışanlarının yüzde 69’u erkek yüzde 31’i kadın.

• Sektörde çalışanların yüzde 44’ü programcı, yüzde 21’i teknik yüzde 15’i idaripersonel. Kalanını da diğer işlerde çalışanlar oluşturuyor.

• Kadın çalışanların yüzde 54’ü programcılık alanında görev yapıyor.

• Programcı personel arasında ise kadınların oranı yüzde 37’yi buluyor.

RADYO-TELEVİZYON ÇALIŞANLARI

• TÜİK verilerine göre toplam yayın saatinin yüzde 74,5'ini radyo yayıncılığı,yüzde 15,4’ünü radyo ve televizyon yayıncılığı, yüzde 10,1'ini televizyonyayıncılığı oluşturdu.

• Radyo ve Televizyon sektöründe toplam yayın süresinin yüzde 97,4’ünü yerliyapımlar oluşturuyor.

• Yerli yapım programların toplam yayınlanma süresinin yüzde 75,3'ü radyoda,yüzde 9,9'u televizyonda gerçekleşti.

• Yabancı yapım programlarda ise yüzde 42,9'u radyoda, yüzde 19,1'itelevizyonda gerçekleşti.

• Müzik yayınları toplam yayın saatinin yüzde 58’ini oluşturdu.

• Müzik yayınlarının yüzde 85,3'ü radyodan yapılıyor.

• Yayın saatlerine göre ikinci sırada yüzde 9,2 ile reklamlar, üçüncü sırada iseyüzde 7,6 ile haberler yer aldı.

RADYO-TELEVİZYON YAYIN İÇERİĞİ

• 1970 yılında kısmi zamanlı siyah beyaz yayına başlayan tek kanallı Türktelevizyonculuğu 1990’lı yıllarda özel televizyonların fiili bir durumla devreyegirmesi ve ardından hukuki altyapının hazırlanması ile önce sayıca, sonra nitelikolarak sürekli gelişen bir seyir izledi.

• Başlangıçta Amerikan yapımı dizilerin ağırlıklı olduğu, bir dönem Brezilyadizilerinin işgal ettiği kanallarımızda son yıllarda diziler ağırlıklı olmak üzereyerli yapımlar önemli yer tutuyor.

TELEVİZYON YAYINCILIĞI

• Türkiye’de halkın televizyon izleme alışkanlığı oldukça yüksek.

• Televizyon yayınları 18 milyon haneye ulaşıyor.

• TÜİK’e göre Türkiye’de tüketicilerin kültüre ayırdıkları toplam zamanın yüzde87’sini televizyon izleme oluşturuyor.

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca 12 bin aile üzerinde yapılan «Türkiye’deAile Yapısı Araştırması»na göre de aile üyelerinin birlikte yaptıkları faaliyetlerebakıldığında «televizyon izleme» 59,4’lük oranla birinci sırada yer alıyor.

• Bu araştırmaya göre günde ortalama televizyon izleme süresi 4,5 saat.

• TÜİK zaman kullanım araştırmasına göre çocuklar günde eğitim için 3 saat 34dakikalık bir zaman kullanırken TV izlemeye 2 saat 35 dakika, radyo ve müzikdinlemeye 1 saat 5 dakika ayırıyor.

TELEVİZYON İZLEME ALIŞKANLIĞI

TELEVİZYON DİZİLERİ

• Televizyon sektöründe içerik üretimi son yıllarda oldukça arttı. Başta dizilerolmak üzere yerli yapımlar dünya ile rekabet edecek düzeyde.

• Kültür Bakanlığı’nın 2015 yılı verilerine göre Türk dizileri 85 ülkede yayında.

• Hizmet ihracatında kültürün payı yüzde 3.5’e ulaştı. Bu alanda dünya ortalamasıyüzde 0.9.

• 2030 Sürdürülebilir Kalkınma hedefi perspektifinde değerlendirdiğimizdeönümüzdeki süreçte dizi sektörünün özel bir yeri olacağını söyleyebiliriz.

• Türk dizileri global sektörde «Turkish Drama» markasıyla özel bir yer ediniyor.

• Türkiye 2015 yılı itibariyle 350 milyon dolar ile ABD’den sonra dünyada en fazladizi ihraç eden ikinci ülke konumuna ulaştı. 2023 yılı hedefi 1 milyar dolar.

• Önceleri Balkanlar ve Ortadoğu'da ilgi gören Türk dizileri artık Kuzey Afrika, Asya,Latin Amerika ve ABD'de de kendisine pazar buluyor.

• Dizi sektörü, ihracat-ithalat dengesinde fazla veren birkaç kalemden biri.Ekonomi Bakanlığı da dış ticarette önemli bir kalem haline gelen dizi sektöründeihracatı artırmak için teşvik politikası uyguluyor.

TÜRK SİNEMASINDAKİ GELİŞME

• TÜİK’in Haziran 2016’da açıkladığı istatistiklere göre 2015 yılında gösterimegiren film sayısı, bir önceki yıla göre yüzde 18,4 artışla 49 bin 151 oldu. Yerlifilm sayısında yüzde 26,4’lük oranla dikkate değer bir artışın yaşandığı 21 bin494 yerli yapım gösterime girerken, 27 bin 65 olarak gerçekleşen yabancı filmsayısındaki artış yüzde 12,8’de kaldı.

• Sinema seyirci sayısı 2015 yılında, 2014 yılına göre yüzde 3,2 artarak 57 milyon148 bin 11 kişi oldu. 31 milyon 661 bin 600 kişi yerli film tercih ederken,yabancı film seyircisi 25 milyon 486 bin 411 kişi olarak gerçekleşti.

• Türkiye genelinde sinema salonu sayısı 2015 yılında, 2014’e göre yüzde 8,6artarak 2 bin 356 oldu. Bu dönemde sinema salonlarındaki koltuk sayısı yüzde7,7 artarken seyirci kapasitesi 297 bin 610’a ulaştı.

• Bir çok ilin ilçelerinde de sinema salonu bulunurken Ardahan, Bayburt,Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Sinop ve Şırnak’ta sinema salonu yok.

DESTEK VE BAŞARILAR

• Televizyon dizi sektöründekine paralel bir gelişmeyi sinemacılık alanında dagörüyoruz.

• İki yıl önce 100. yılını kutlayan Türk sineması, ilk Türk filmi kabul edilen«Ayestefanos Abidesinin Yıkılışı»ndan bu yana kazanılan asırlık birikimleönemli atılımlar gerçekleştiriyor.

• Son on yıl içinde Türkiye sinemacılık sektörü, uluslararası festivallerde alınanödüllerle, seyirci sayısındaki artışla bir rönesans yaşadı.

• 90’ların sonunda sinemaya giren Nuri Bilge Ceylan, Fatih Akın, ZekiDemirkubuz, Yeşim Ustaoğlu, Reha Erdem, Derviş Zaim, Semih Kaplanoğlu,Emin Alper, Deniz Gamze Ergüven, Tolga Karaçelik, Senem Tüzün, ÜmitKöreken, kaliteli yapımlarıyla öne çıktılar ve uluslararası festivallerde aldıklarıödüllerle seslerini duyurdular.

• Kültür ve Turizm Bakanlığı "Proje, Yapım ve Yapım Sonrası Desteği" ilesektörün gelişmesine katkı sağlıyor. Sinema Genel Müdürlüğü 2015 yılında379 uzun metraj filme 108.834.646 TL destek verdi. Geçen yıl gösterime giren139 yerli filmin 31’i Bakanlık tarafından desteklenmiş filmlerdi.

İNTERNET MEDYASI

• 20. yüzyılın son çeyreğinde meydana gelen teknolojik gelişmeler “medyanındönüşümü” olgusunu beraberinde getirdi. Bu dönemde yazılı ve görsel medyanınardından kitle iletişim araçlarının son halkası olarak ortaya çıkan internet, tümdünyada olduğu gibi Türkiye’de de hızla yayıldı.

• İnternet üzerinden haber yayını yapan sitelerin ortaya çıkmasıyla “yeni medya”,“internet medyası”, “internet gazeteciliği” gibi yeni kavramlar ortaya çıktı.

• İnternet medyası anlık haberlerle sürekli güncellenerek yeni bir rekabet ortamıoluşturdu.

• Böylece haber aylık, haftalık, günlük değil anlık tüketilen bir ürün haline geldi.Günümüzde en çabuk bayatlayan ürün haber oldu. Bu fiili durum, «kağıt medyaölüyor mu?» sorusunu beraberinde getirdi. Nitekim başta ABD olmak üzere birçok ülkede önemli gazeteler kağıttan sayısal ortama geçiş yaptı. Ülkemizde deRadikal örneğinde olduğu gibi bazı gazeteler basılı ortam yerine internetüzerinden yayına başladı.

• TÜİK’in 2016 Ağustosunda açıkladığı verilere göre Nisan 2016 itibariylehanelerin yüzde 96,9’unda cep telefonu var. Sabit telefon bulunma oranı iseyüzde 25,6.

• Hanelerin yüzde 22,9’unda masaüstü yüzde 36,4’ünde taşınabilir bilgisayar,mevcut iken tablet bilgisayar bulunma oranı yüzde 29,6 oldu.

• 2015 yılında yüzde 20,9 olan internete bağlanabilen TV oranı ise 2016 yılındayüzde 24,6 olarak hesaplandı.

• Türkiye’de internet kullanan bireylerin toplam nüfusa oranı yüzde 61,2’ye ulaştı.

• Bilgisayar ve internet kullanım oranları 2016 yılı Nisan ayında 16 -74 yaşgrubundaki bireylerde sırasıyla yüzde 54,9 ve yüzde 61,2 oldu. Bu oranlarerkeklerde yüzde 64,1 ve yüzde 70,5 iken, kadınlarda yüzde 45,9 ve yüzde 51,9oldu.

TÜRKİYE’DE İNTERNET KULLANIMI

TÜRKİYE’DE İNTERNET KULLANIMI

• TÜİK verilerine göre Nisan 2016 itibariyle Türkiye’de geniş bant internet erişimimkanına sahip hanelerin oranı yüzde 73,1 oldu. Buna göre hanelerin yüzde39,5’i internete ADSL, kablolu internet, fiber vb. gibi sabit hatlardan yüzde65,2’si mobil bağlantı ile erişim sağladı.

• Türkiye genelinde internet erişim imkanına sahip hanelerin oranı yüzde 76,3.Yaklaşık on hanenin sekizinde internet erişimi var.

• İnternet kullanıcılarının 94.9’u hemen her gün veya haftada en az bir defadüzenli erişim sağlıyor.

• İnternet kullanan bireylerin yüzde 61,8’i e-devlet hizmetlerinden yararlanıyor.

• Giderek artan internet üzerinden alışveriş yapanların oranı da yüzde 34.1’eulaştı.

• Evden internet erişimi olmayan hanelerin yüzde 59’u bağlanmama nedeniolarak internet kullanımına ihtiyaç duymadıklarını, yüzde 29,4’ü interneti, iş,okul, internet kafe gibi başka yerlerde kullandıklarını belirtiyor.

SOSYAL MEDYA

• TÜİK verilerine göre de 2016 yılının ilk üç ayında internet kullanan bireylerin yüzde82,4’ü sosyal medya üzerinde profil oluşturma, mesaj gönderme veya fotoğraf vb.işlem yaparken, bunu yüzde 74,5 ile paylaşım sitelerinden video izleme, yüzde 69,5ile online haber, gazete ya da dergi okuma, yüzde 65,9 ile sağlıkla ilgili bilgi arama,yüzde 65,5 ile mal ve hizmetler hakkında bilgi arama ve yüzde 63,7 ile internetüzerinden müzik dinleme (web radyo) takip etti.

• We Are Social isimli sayısal pazarlama ajansının hazırladığı “Digital in 2016”raporuna göre Türkiye’de en çok kullanılan sosyal medya platformlarında ilk sıradayüzde 32 ile Facebook yer alıyor.

• Facebook’u yüzde 24 ile WhatsApp, yüzde 20 ile Facebook Messenger, yüzde 17 ileTwitter, yüzde 16 ile Instagram takip ederken, sıralama Google+, Skype, Linkedin,Viber ve Vine ile devam ediyor.

• Reklamcılar Derneği’nin verilerine göre 2015 yılı sonunda reklam harcamalarıbir önceki yıla göre yüzde 9’luk artışla 6.5 milyar TL’ye ulaştı.

• Türkiye’de kitle iletişim araçları içinde ilk sırayı alan televizyon izleyicisi 59,4’lükoranda olmasına rağmen televizyonların reklam pastasından aldığı pay bir yılöncesine oranla yüzde 7 gerileyerek yüzde 50,5 oldu.

• Bu düşüşe rağmen reklam harcamalarında televizyon ilk sıradaki yerini koruyor.

• Gazetelerin reklam pastasından aldığı pay da yüzde 17’den yüzde 15,4’e geriledi

• Reklam harcamalarında dijital/internet alanında ciddi bir büyüme dikkatçekerken geçen yıl bu alanın reklam pastasından aldığı bir önceki yıla göreyüzde 25,4’lük artışla yüzde 22,9’luk orana ulaştı.

• Açıkhava ortamı, radyo, dergi ve sinema mecralarının reklam harcamalarındanaldığı pay yüzde 11,2.

REKLAM HARCAMALARI

• İletişim alanında önemli bir konu da iletişim eğitimi.

• Fakülte ve yüksek okullarda gazetecilik, radyo-televizyon, sinema, iletişim tasarımı,görsel tasarım, halkla ilişkiler, reklamcılık, tanıtım, sayısal medya, yeni medya, markailetişimi, medya iletişim sistemleri, fotoğrafçılık, kameramanlık, görsel işitsel teknikler,medya yapımcılığı, basım ve yayın teknolojileri, radyo ve televizyon programcılığı,radyo-televizyon teknolojileri, sahne ve gösteri sanatları teknolojisi gibi iletişimindeğişik alanlarında eğitim veriliyor.

• Ülkemizde daha önce 196 olan üniversite sayısı 15 vakıf üniversitesinin OHALkapsamında kapatılmasıyla 181’e geriledi. Bu üniversitelerde, sayısı 70’i aşan İletişimFakültelerinin yanı sıra, Güzel Sanatlar, Sanat ve Tasarım, Güzel Sanatlar Tasarım veMimarlık, Fen-Edebiyat, Sanat ve Sosyal Bilimler Fakülteleri ille 2 yıllık eğitim verenmeslek yüksekokulları bünyesinde olmak üzere toplam iki yüzü aşkın yüksek öğretimkurumunda iletişim eğitimi veriliyor.

İLETİŞİM EĞİTİMİ

• Sonuç olarak ülkemizde oldukça canlı, hareketli, güçlü ve üretken bir iletişimsektörünün olduğu söylenebilir.

• Dünyadaki gelişmelere paralel olarak elektronik iletişim teknolojisindekigelişmeler Türk medyasını da etkiliyor. Ancak internet gazeteciliği ve sosyalmedyanın yaygınlaşmasına karşılık konvansiyonel medya hâlâ etkili.

• Televizyonların etki gücü 15 Temmuz darbe girişiminin CumhurbaşkanıErdoğan’ın internet bağlantılı görüntülü telefonla halkı sokağa çağırmasınınardından bastırılması ile somut bir biçimde kendini gösterdi. Daha öncekidarbeler devlet televizyonunun ele geçirilmesi ile yapılırken bu kez özeltelevizyonlar, darbenin önlenmesinde etkin rol üstlendi.

• Gazeteler, internet versiyonları ile elektronik iletişim teknolojilerinin imkanlarınıkullanarak sosyal medya ve internet medyası ile rekabet ediyor.

• İletişim ve eğlence endüstrisinin, bilgi ve haberciliğin çok iç içe yapılanmaları,medya içerikleri oluşturma ve format geliştirmenin önemini ortaya çıkarıyor.

SONUÇ

• 100 yılı geride bırakan Türk sineması adeta altın çağını yaşıyor. Yerli yapımlarseyirci ve gişe hasılatları ile Hollywood sinemasının önüne geçti.

• Türk sineması, 90’ların ortasından itibaren özellikle festival filmleri, ortakyapımlar ve yönetmen sinemaları açısından dünya sinemasında kendine bir yeraçtı ve gündeme oturdu.

• Yerel ve bölgesel sınırları aşarak evrensel boyutlara ulaşan Türk dizileri,sürdürülebilir kalkınma sürecine sadece manevi değil maddi açıdan da katkısağlayacak bir alan haline geldi.

• UNESCO’nun 2030 Sürdürülebilir Kalkınma hedefine «Herkes İçin İletişimProgramı» penceresinden baktığımızda en hızlı gelişmenin iletişim sektöründeyaşanacağını söylemek abartılı bir ifade olmayacaktır.

SONUÇ

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.

• Basın Yayın cd Enformasyon Genel Müdürlüğü.

• Kültür ve Turizm Bakanlığı.

• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu.

• Simon KEMP, Digital in 2016, We Are Social, January, 2016.

• TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Raporu, Haziran 2012.

• TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri, 2015.

• TÜİK, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2015.

• TÜİK, Radyo ve Televizyon Kurum İstatistikleri, 2015.

• TÜİK Sinema ve Tiyatro İstatistikleri, 2015.

• TÜİK, Yazılı Medya İstatistikleri, 2015.

• Türkiye Medya Yatırımları, Reklamcılar Derneği, Mart 2016, Eylül 2016.

KAYNAKLAR

Teşekkür eder, saygılar sunarız.

İletişim İhtisas Komitesi

Documents

İLETİŞİM İHTİSAS KOMİTESİ RAPORU