"In Forex"#18

Forexin

müsiqisi

Azərbaycanda ilk və tək!

İn Forex 08 (18) avqust, 2011

səh

. 31

İyul ayı üçün

proqnozlarEkspert rəyləri .............................44

Kompleks texanaliz......................55

Dalğa analizi................................46İşimoku analizi.............................51

Treyder necə dincəlməlidiru,x ao ğ an cy laal rın xo iı ll aa s n er tu !J

Trend xəttləri:Mif və reallıq

Nəyin dalıncaqaçırıq?

“Əvvəllər yüzlərlə

punkt qazanır,

tezliklə itirirdim”

səh.

21

Sən necətreydersən? səh. 38

səh.

23

Uğurlu treyderlərin əhvalatlarısəh. 35

səh

. 26

səh. 16


30MÜNDƏR İCAT2

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

5-də.........................................................Amerika defoltdan qurtuldumu?6-da.........................................................2,5 trilyonluq eniş. Yeni böhranmı gəlir?

7-də.........................................................Qızıl 2000-ə gedir8-də.........................................................Dollar haqqında 10 sual9-11-də....................................................Treyderlərin 10 ən böyük səhvi12-də.......................................................Uğurun gizli formulu tapılıb?13-15-də..................................................Vaxta görə ticarət. Sənə bazarı hansı

halı lazımdır?

16-da.......................................................Nəyin dalınca qaçırıq? Və ya treyder

hədəfinə doğru necə getməlidir

17-18-də..................................................Çay və onun qolları. Envelopes əsasında

qurulmuş sistem

19-20-də..................................................40 klassik qayda. Bilməmək olmaz,

bilmək də azdır. Etmək lazımdır

21-22-də..................................................Forexin musiqisi. Sən bazarı dinləyə

bilirsənmi?

23-24-də..................................................Trend xəttləri: mif və reallıq26-27-də.................................................. “Əvvəllər yüzlərlə punkt qazanır,

tezliklə də itirirdim”. Treyderlə müsahibə

28-29-da..................................................MA ilə eksperiment31-də........................................................Treyder necə dincəlməlidir32-33-də..................................................Ən yaxşı itki-xırda itkidir.

Və daha 10 məsləhət

34-də.......................................................Treyderin fkirləri necə dəyişir.Qrafik yumor

35-36-da.................................................Uğurlu treyderlərin əhvalatları38-40-da..................................................Sən necə treydersən?

Treyderlər üçün test

41-42-də..................................................Əhvalını dəyiş. Treyder halını idarə

etməyi bacarmalıdır

44-45-də..................................................İsti yay, soyuq bazar.Avqust ayı üçün ekspert proqnozları

46-50-də..................................................Elliot dalğalarının analizi51-54-də..................................................İşimoku sistemi əsasında təhlil55-58-də..................................................Kompleks texanaliz59-da.......................................................Treyder aforizmləri60-da.......................................................Kitab rəfi

Oxuyacaqsınız:

Jurnalı forumda müzakirə et

http://inforex.az/forum_new/viewforum.php?f=23&sid=985eaf393f1d88c8f64b3370a69cca35


REDAKTORDAN Oxucuya

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

3


Biz bu sayımızda istər-istəməz fəslin özəl-liyini nəzərə almışıq:

istilər, yorğunluq, dincəlməkehtiyacı... Forex bazarındamüəyyənliyin olmaması, ikiaydır davam edən reync...Sanki dünya iqtisadiyyatı dayorulub və dincəlmək istəyir:gah Amerikanın defoltugündəmə gəlir, gah fond bir-jaları özlərini böhranərəfəsindəymiş kimi aparırlar...Avropanın borc problemi heçcür qurtara bilmir... Yox, doğru-dan da, dincəlmək vaxtıdır:qoy, dünya iqtisadiyyatı vəbazarlar biz dincələnə qədər özqərarlarını versinlər, biz isəgəlib həmin qərarla tanış olarvə nəticə çıxararıq.

Amma məsələnin digər tərəfidə var. Dincəlməyin müxtəlifyolları mövcudur. Biz onlardantreyder üçün ən uyğun gələn-lərini bir məqalədə bir-ləşdirmişik. Həmin istirahətnövləri elə də xərc tələb etmirvə Azərbaycanda da əlçatandır-lar. Fəqət məsələ bunula da qur-tarmır. Mən treyderin başqa biristirahət növünü də qeyd etməkistəyirəm.

Bir dostum yaxşı bir ofisdəişləyir. Həmin ofisdə hər cür ra-hatlıq var: kondisioner, çay,kofe, yumşaq divan, kompüter-lər, yüksək sürətli internet, wi-fi, iri ekranlı televizor... Ammaiş günlərində bunların heçbirinin, belə deyək, ləzzətiniçıxarmaq olmur. Çünki onlarınhamısı işin bir parçasıdır və in-sanı dincəltmir. Amma həmin

dostum görün, nə edir: məzu-niyyətə çıxanda işə gedir! Sərinofisdə oturur, yumşaq divandaəyləşib qəhvə içə-içə nout-bukda onlayn oyunlar oynayır,filmə baxır, jurnal-kitab oxu-yur... Nəyi istirahət deyil ki?

İndi təsəvvür edin ki, treyderəməliyyat açmadan sadəcə,qrafikləri izləyir. Enişlərə,artımlara, yaşanan təşvişlərətamaşa edir, fiqurlara, yaponşamlarına baxır, xəbərlərieşidir, başqalarının indi necəhəyəcan keçirdiyini təsəv-vürünə gətirir... Özü zərrəqədər də gərginlik, həyəcankeçirmədən bütün bu nəhəngiqtisadi realiti-şouya tamaşaedir... İstirahət deyilmi?Məncə, çox maraqlı əyləncə olabilər. Həm də bir qəpik beləxərcləmədən.

Ona görə də, düşünürəm,mənim həmin dostum kimi,treyderlər də hətta dincəlməküçün heç yerə getmədən, heç nəetmədən belə, sadəcə əllərinidinc qoymaqla dincələ bilərlər.Böyük və olduqca bahalı biriqtisadi realiti-şounu izləməklə.Ən azından bunu edin. Ammabütün hallarda mütləq dincəlin.Kimincə yorğunluq içində han-sısa böyük bir iş görməsi haqdaşəxsən mən indiyə qədər heç nəeşitməmişəm.

Zövqlü mütaliə... və bir dəistirahət arzulayıram.

Treyder, dinc əl

İlqar Vəliyev, Layihənin rəhbəri



REK LAM4

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

Ona görə ki, bu cür şərtlər yalnız bizdədir:

C.Cabbarlı, 44, Caspian Plaza



AY I N M Ö V Z U S U Problem

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

5

Son həftələrdə maliyyə dünyasını ən çox

narahat edən məsələ ABŞ-ın dövlət borcu

idi. Borc özünün yuxarı limitini aşandan

sonra proqnozlara görə, Birləşmiş Ştatlar avqustun

2-nə qədər suveren defolt elan etməliydi. Əlbəttə

ki, bunun dünya iqtisadiyyatına ciddi təsiri qaçıl-

maz olacaqdı. Amma proseslər bir qədər başqa xət-

tlə inkişaf etdi.

Böhrandan çıxmaq üçün Amerikada iki plan var

idi: respublikaçıların “Beyker planı” və demokrat-

ların “Reyd planı”. Birinci plana əsasən, dövlət xərc-

lərinin ixtisarı hesabına 10 il ərzində büdcə 3 trilyon

dollar azaldılmalıdır. Amma bu plan prezidentin

xoşuna gəlmədi və ardınca da Senat respub-

likaçıların irəli sürdüyü “Beyker planı”nı rədd etdi.

Demokratların “Reyd planı” isə dövlət borcu limi-

tinin 2,4 trilyon dollar qaldırılmasını nəzərdə tu-

turdu. Sonda demokratlar və respublikaçılar razılığa

gələrək, dövlət borcu limitini 2,1 trilyon dollar

səviyyəsinə qaldırmaq haqqında anlaşdılar. Avqustun

1-də Konqress bu planı təsdiqlədi. Ayın 2-də Senat

da sənədi qəbul etdi və qanun imzalanmaq üçün

prezident Barak Obamaya göndərildi. Beləliklə,

Amerika defoltdan qurtuldu.

Hazırda ABŞ-ın dövlət borcu 14,3 trilyon dollar,

büdcə kəsiri isə 1,5 trilyon dollardır. Plana görə, bor-

cun yuxarı limiti 3 mərhələdə qaldırılacaq.

Qeyd edək ki, indiyə qədər ABŞ-ın dövlət borcu

limiti 78 dəfə qaldırılıb. 1940-cı ildə ABŞ-ın borcu

cəmi 43 milyard dollar idi. 2000-ci ildə 6 trilyona

çatmışdı. Son 11 ildə isə daha 140 faiz artıb. Hazırda

Vaşinqton hər ay 125 milyard dollar xarici borc

götürür.

Moody’s agentliyi belə bir təklif irəli sürüb ki,

dövlət borcunun yuxarı limitinin birdəfəlik ləğv

edilməsi lazımdır. Amma bu, o baxımdan düz deyil

ki, dünyanın heç bir dövləti borc məsələsini nəzarət-

siz buraxa bilməz.

Məşhur iqisadçı Nuriel Rubini isə bu fikirdədir ki,

ABŞ-ın defoltdan qaçdığını demək hələ çox tezdir:

2013-cü ilə qədər Birləşmiş Ştatları defolta uğramaq

riski gündəmdə qalır.


Amerika defoltdanqurtuldumu?

ABŞ-ın dövlət borcunun artımı



B İ R JA6 Tənəzzül

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Avqustun ilk həftəsində bütün dünyada

səhmlərin qiyməti 2,5 trilyon dollar həc-

mində ucuzlaşdı. “Reuters” bildirir ki,

“MSCI All-Country World” indeksinin göstərici-

sinə görə, bu miqdarda məbləğ bazardan çıxarılıb.

Agentlik qeyd edir ki, bazardan çıxarılan məbləğ

Fransanın iqtisadiyyatı həcmindədir.

Son həftələr ərzində Yaponiyadan tutmuşAmerikaya qədər bütün dünyada səhmlərin aşağıyahərəkəti müşahidə olunurdu. Bu eniş avqustun 4-də özapogeyina çatdı. Həmin günbirjalar 4-5 faiz endilər. Bu, son2 ilin rekordu idi. Qərbinaparıcı indeksləri 6,3-11%itirib.

Reuters-in məlumatına görə,Amerikanın S&P 500 indeksinədaxil olan şirkətlərin kapitallaş-ması 840 milyard dollar azalıb.İndeks özü 4,8% zəifləyərək,1200 punkta düşüb. Bu, 2009-cu ilin fevralından bəri ən ciddienişdir.

MSCI Europe indeksindən800 milyard dollardan çox və-sait çıxarılıb. ÜmumilikdəMSCI All-Country World in-deksi bir həftəyə 8,6 faiz zəifləyib. Sonuncu dəfədünya bazarı belə kəskin enişi 2008-ci ilin noyabrındayaşamışdı.

Ekspertlər bütün bunların ABŞ-ın iqtisadi artımınınzəifləməsi, dövlət borclarının limiti keçməsi vəAvropada borc probleminin uzanması ilə əlaqələndirir-lər. Yaponiyanın iqtisadi problemləri də öz mənfitəsirini göstərir. Hazırda investorlar vəziyyətin gərgin-ləşməkdə davam edəcəyindən qorxurlar.


trilyonluqeniş2,5

İyul-avqust aylarında dünya fond indekslərinin dinamikası

2011-ci ilin avqustun 8-də yaponiyalı iş adamısəhmlərin necə düşməsinə baxır.



AKTUAL Təhlil

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

7

İyul ayında qızılın qiymətihər unsiyasına görə 1670dollardan yuxarıya qalx-

maqla bütün rekordlarınıtəzələdi. Ötən il sarı metal 30%qalxmışdı. Bu ilin əvvəlindənartıq 13% bahalaşıb. Artıqpsixoloji önəmli olan 1700$ həd-dinə çatılıb. Doğrudanmı, qızılınartımının qarşısında heç birmaneə olmayacaq? Yoxsa “qızılköpüyü” artıq kifayət qədər şişibvə partlamaq üzrədir?

Hazırda qızılın artmasınarəvac

verən birneçə amil var. Bi-

rincisi, Avrozonada mini-böhran davam edir. İkincisi,Amerikanın dövlət borcu məsələsihamını narahatlıq içində saxla-maqdadır. Üçüncüsü, ərəbşərqində hələ dəsabitlik bərpa olun-mayıb.Dördüncüsü, Çinvə Hindistanda in-fliyasiya artmaqdadavam edir. Bütünbunları nəzərəalanda investorlarüçün ən etibarlı kör-fəz elə qızıldır ki,var.

Hazırda bütündünyada mərkəzibanklar qızılı irihəcmlərdə almaqdadavam edirlər. İlintəkcə 1-ci rübündə

127 ton qızıl alınıb. Ona görə də“sarı metal”ın bahalaşmaqdadavam etməsində təəccüblü birşey yoxdur. Tələb varsa, qiymətdə qalxacaq. Mütəxəssislər yaxınillərdə qızıla olan tələbin təklifiüstələməkdə davamedəcəyini deyirlər. Bu isəqızılın ucuzlaşa-cağını istisnaedir.

Bəs“sarı

metal”ınqiymətləri hara qədər

qalxa bilər? Çin və Hindistanınqızıla artan təlabatını nəzərə alanStandard Chartered bankınıneksperti Yan Çenkak qızılın baha-laşmaqda davam edərək, 2014-cüildə 2 min dollara, 2020-ci ildəisə 5000 dollara çatacağını proq-nozlaşdırır.

Yaxın per-spektivəgəlincə, artıq

əksər banklarqızılınqiymətiləbağlı proq-nozlarını artıq

1725dollara qaldırıblar.

Texniki vəziyyətə baxsaq,həftəlik qrafikdə qızıl 3 illikkanalın yuxarı sərhədinə çatıb.İndi hər şeyi həmin səviyyəninyarılması, yoxsa oradandönülməsi həll edəcək. Ammahətta sərhədi yarmadan belə, qızıl1700 dollar/unsiya səviyyəsini testedə bilər.


Qızıl 2000-ə gedir



MARAQL I8 Money, money

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Dünyada ən çox tanınanvalyuta, şübhəsiz ki,dollardır. Buna görə

də, dolların haqqında suallar daçox verilir. Biz həmin suallarındaha populyar olan 10-nu biryerə topladıq.

1. Dollar əskinaslarının ömrünə qədərdir?

Dollar əskinaslarının istifadə

müddəti onun nominalından

asılıdır. Orta hesabla onların isti-

fadə müddəti bu qədər qəbul edilir:

1 dollar – 22 ay;

5 dollar – 16 ay;

10 dollar – 18 ay;

20 dollar - 24 ay;

50 dollar - 55 ay;

100 dollar – 89 ay.

Xarab olmuş pular dövriyyədən

çıxarılır və yenisi ilə əvəz olunur.

Dəmir pullar isə 25 ilə qədər

dövriyyədə qala bilir.

2. Dollarların ümumi kütlə-sində 1 dollarlıq əskinaslarınpayı nə qədərdir?

1 dollarlıq əskinaslar dövriyyədə

olan bütün dollarların təxminən

yarısından bir qədər azını təşkil

edir. Məsələn, 2009-cu ildə bütün

dollarların 42,3%-i 1 dollarlıq

əskinaslardan ibarət idi.

3. Dolların üzərində qaradərili amerikalıların şəkli olub-mu?

Kağız pullarda xeyr. Amma

dəmir pullara gəlincə, 1940-cı il-

lərdə buraxılan bəzi xatirə qəpik-

lərinin üzərində qara dərili

şəxslərin portretləri olub. Bunlar

bioloq Corc Vaşinqton Karver və

siyasətçi Buker T. Vaşinqton idilər.

Daha sonra beysbolçu Ceki

Robinsonun təsviri olan xatirə

qəpiyi də buraxılıb.

4. Ən böyük dollar əskinasıhansıdır?

1934-cü ildə ABŞ-da 100 000

dolarlıq əskinas buraxılmışdı.

Ondan daha böyük nominal ol-

mayıb. Amma həmin pul da

kütləvi istifadə üçün yox, Federal

Ehtiyatlar Sisteminə daxil olan

bankların arasında daxili

hesablaşamalar üçün çap olun-

muşdu. Banknotda ABŞ-ın 28-ci

prezidenti, 1913-1921-ci ilərdə

ölkəyə rəhbərlik etmiş Vudro Vil-

sonun şəkli vardı.

6. Amerika boyunca puldüzsək, bu, nə qədər edər?

Tutaq ki, biz ABŞ-ın Şərq

sahilindən Qərb sahilinə qədər 1

sentlik qəpiklər düzmək istəyirik.

Bunun üçün bizə 2,5 milyon dollar

lazım olacaq (sent şəklində).

Göründüyü kimi, elə də çox

məbləğ deyil.

6. Dolların üstündəki “EPluribus Unum” sözləri nədeməkdir?

Latıncadan tərcümədə bu ifadə

“Çoxluqdan biri” mənasını verir.

Federal Ehtiyatlar Sisteminin

verdiyi izahata görə, həmin devizin

kökləri gedib ABŞ-da vətəndaş

müharibəsi illərinə çıxır. Belə ki, o

vaxtlar “Exitus in Dubio Est”

(Nəticə şübhə doğurur) devizi

dəbdə idi. Bunu dəyişmək üçün

ABŞ rəhbərliyi dövlət möhüründə

yeni devizin yazılmasına qərar

verir. 1902-ci ildən isə həmin

deviz pulların üzərində peyda olur.

7. “Üçbucaqdakı göz”haradan gəlib?

Bu suala müxtəlif cür cavablar

vermək olar. Rəsmi izaha görə, bu,

Xristianlıqdakı Hər Şeyi Görən

Gözə - yəni Allaha işarədir. Amma

qeyri-rəsmi versiyalarda bunun bir

mason simvolu olduğu bildirilir.

8. Dollar hansı kağızdanhazırlanır?

Əslində ümumiyyətlə, kağızdan

hazırlanmır. Dollar əskinaslarının

materialı 75% pambıqdan, 25% isə

kətan və nazik ipək saplardan

ibarətdir. Kağızdan olsaydı, dollar

əskinasları çox tez sıradan

çıxardılar.

9. Əskinaslar nə dərəcədədözümlüdürlər?

ABŞ zərbxanasının rəsmi

məlumatına görə, dollar əskinasları

4 min dəfə qatlanmağa dözür və

cırılmır.

10. Cırılmış dolları dəyişməkolurmu?

Bəli, ABŞ-da onları yenisinə

dəyişirlər. Hər il 30 min belə

müraciət olur və 30 milyon dollar

nominalında cırılmış pullar

yenisilə əvəzlənirlər.


Dollar haqqında 10 sual



NƏ ETMƏMƏL İ Hit - list

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

9

Bazara gələrkən hər bi-rimiz bir çox problem-lərlə üzləşirik. Hətta

az-çox biliyə və təcrübəyə malikolanlar da psixoloji cəhətdənözlərini sabit saxlamaqda çətin-lik çəkirlər. Təəssüf ki, hamı özsəhvləri (o ki qalsın digərlərininsəhvləri) üzərində öyrənə bilmir.Bəzən bunun səbəbi sadəcə,özünü ələ ala bilməməkdir. Onagörə də, bu və ya digər işlər kimitreydinq də hamı üçün deyil.Amma eyni səhvi dəfələrlətəkrarlamaq da normal sayılabilməz.

Ona görə də, biz treyderlərin ənçox yol verdikləri məşhursəhvlərin və depozitin itirilməsisəbəblərinin top onluğunu hazır-lamışıq. Ümid edirik ki həm yenibaşlayan, həm də təcrübəli trey-derlər bu səhvləri tanıyacaq və yolverməyəcəklər. Həmin səhvlərbunlardır:

1. Dayana bilməmək və stop-

lossuz ticarət2. Stop-Lossu geriyə çəkmək3. Əməliyyatları loka salmaq4. İtirdiyini dərhal qaytarmaq

istəyi5. Gəlirli əməliyatın əvvəl

bağlanması6. Həddindən artıq böyük risk7. Emosiyaları nəzarətdən bu-

raxmaq8. Başqalarının məsləhətilə

hərəkət etmək9. Bazarla mübarizə aparmaq

10. Bazarı fasiləsiz müşahidəetmək

İndi isə bu səhvlərlə bir-birtanış olaq.

1. Dayana bilməmək və vəstop-lossuz ticarət

Yalnız onu deyə bilərik ki,bunun axırı stop-out ilə qurtara-caq. Bu səhvə az qala bütün yenibaşlayan treyderlər yol verir.


Treyderlərin 10ən

böyüksəhvi

8


İn Forex 08 (18) avqust, 2011 www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Çoxları itkiləri məhdudlaşdıranstop-lossdan istifadə etmir.Nəticədə bazar sizi dayandırır.Məcburi qaydada.

2. Stop-Lossu geriyə çəkmək

Treyder stop-lossu qoyduqdansonra qiymətin indicə onunxeyrinə gedəcəyini ümid edərəkhər dəfə onu geriyə çəkməkləböyük səhv edir. Əgərsəhvsinizsə, bunu qəbul edin.Artıq hərəkət lazım deyil. Əgər

düzsünüzsə, daha uyğun məqamıgözləyin və proqnozlaşdırdığınızistiqamətdə yenidən ticarətə qoşu-lun.

3. Əməliyatları loka salmaq

Bu, sadəcə ağılsızlıqdır. Əl-bəttə, iddia edirlər ki, bəzimütəxəssislər bu metoddan özxeyrlərinə istifadə edir, amma əs-lində bunlar təsdiqini tapmamışşaiyələrdir. İstənilən halda siz ikiistiqamətdə pozisiya açmaqlaitkiyə zəmanət vermiş olursunuz.

Əgər əməliyyat səhvdirsə, sadəcə,çıxın.

4. İtirdiyini dərhalqaytarmaq istəyi

Bu səhv özünü iki formadagöstərir. Birinci forma odur ki,uduzduğunuzu geri qaytarmaqüçün siz təkrar analiz aparmadanbazarın hazırkı qiymətdəndönərək sizin xeyrinizə gedəcəy-inə ümid edərək, yeni birəməliyyat açırsınız. Bu cəhd sizinəksinizə hərəkət edən qatara tul-lanmağa bənzəyir. Bu avantüranın

sonu heç vaxt yaxşı qurtarmır. İkinci forma odur ki, siz itkini

qaytarmaq üçün daha böyük riskləəməliyyat açırsınız. Nəticədəmoney-managementin bütün qay-dalarını pozaraq, əsassız riskisevən birinə çevrilirsiniz.

Hər iki halda nəticə pis olacaq– siz qumarxana ətrafında hər-lənən sərxoş avaralara oxşaya-caqsınız. Bu istəyin sizə qalibgəlməsinə yol verməyin!

5. Gəlirli əməliyyatın vaxtından əvvəl bağlanması

Tez-tez belə bir hal müşahidəolunur ki, treyder “stop”u geriyəçəkməkdən savayı, qiymətinhədəfə (take profit-ə) çatmağınıgözləmədən yarı yolda əməliyatıbağlayır. Bu, eyni medalın digərtərəfidir. Bu hərəkət də yolver-ilməzdir. Belə ki, əgər qiyməthansısa bir istiqamətə gedibsə, bu,trenddir və ancaq ciddi bir səviyyəonun qabağını ala bilər. Yarı yoldagəliri götürməklə belə çıxır ki, sizelə həmin pulla risk etmiş olur-sunuz, amma nəzərdə tutulangəlirin həcmi aşağı düşmüş olur.

Bundan başqa, əgər siz take-profit qoymusunuzsa, ondaqiymətin bu səviyyəyə çatacağınıgözləyirsiniz və qərarınızı həd-dindən artıq tez-tez dəyişməyədəyməz.

6. Həddindən artıq böyük risk

İstənilən treyderin işi müəyyəndövr üçün gəlirlilik səviyyəsi iləölçülür, bir əməliyyatla yox. Bu,onunla əlaqədardır ki, itkiliəməliyyatlar həmişə olacaq, bəzənisə onlar ardıcıl gələcək. Sizin edəbiləcəyiniz yeganə hərəkət stop-loss qoymaqla bazara az məbləğləçıxmaqdır. Adətən elə depoziti vəriski qəbul etməyi məsləhət görür-lər ki, minimum 20 dəfə dalbadaluduzduqdan sonra balans 0-a otur-sun. Yenə də ilk növbədə olanı qo-rumaq, sonra qazanmaq lazımdır,hamısını itirdikdən sonra qaytar-maq üçün borca girmək yox.Üstəlik, böyük riskdən savayı,belə əməliyyatlar qərarlarınıza vəəhvalınıza da təsir edir.

7. Emosiyaları nəzarətdənburaxmaq


8 8

NƏ ETMƏMƏL İ10 Hit - list



Yadda saxlayın: heç vaxtemosiyalarınızın qərarlarınızatəsir etməyinə yol verməyin! Əl-bəttə, hamımız insanıq və gəlirəldə edəndə sevinməmək, itirəndəheyfsilənməmək çox çətindir.Amma siz özünüzü ələ almağaçalışmalı və emosiyalarınızınqərarlarınıza təsir etməsinə yolverməməlisiniz. Bu qaydaya

nəinki treydinqdə, eləcə də bütünhəyati məsələlərdə riayət etməklazımdır.

Bir qayda olaraq, emosiyalarözünü ələ ala bilməyən insanlardavə təcrübəsiz treyderlərdə özünübüruzə verir. Bu belə olmamalıdır.İtirilməsinə heyfsilənməyəcəyinizpullarla ticarət aparın. Hesabaqoyduqdan sonra o pulların sizinolduğunu yaddan çıxarın. Digərtərəfdən, treyder bir neçə yaxşıəməliyyatdan sonra eyforiyaya

qapılaraq, Money Managementqaydalarını unutmalı deyil.

8. Başqalarının məsləhətiləhərəkət etmək

Adətən bu səhvə bazarlarlatanış olan, amma ticarət aparmaqüçün hər hansı bir strategiyayamalik olmayan treyderlər yolverirlər. Əgər siz də onlardanbirisinizsə, onda haqlı olduğunuzainanmayacaq və digər analitiklərin

fikirlərindən asılı vəziyyətədüşəcəksiniz. Bu, düz deyil! Bir-incisi, bir çox analitiklər treyderdeyillər. İkincisi, onlara qulaq as-maqla siz faktik olaraqpullarınızın idarəçiliyini onlaraetibar etmiş olursunuz. Elədisəonda elə hesabınızı peşəkar birinəverin və beyninizi yormayın.

Nəhayət, üçüncüsü, əgər siztreydersinizsə, səhvlərinizüzərində öyrənməli və strate-giyanızı yoxlamalısınız. Əgər

əməliyyat itki ilə bağlandısa,bunda ya siz günahkarsınız, ya dastrategiyanız. Sadəcə, vəziyyətiaraşdırın və düzgün mülahizələrirəli sürün. Başqalarına qulaq as-maqla siz bunu edəbilməyəcəksiniz.

9. Bazarla mübarizə aparmaq

Yadda saxlayın, BAZARHƏMİŞƏ HAQLIDIR! Bazardanağıllı olduğunuzu fikirləşməyin.Bazarda nəyi görmək istədiyiniziyaddan çıxarın. Mövcud və-saitlərdən istifadə etməklə bazarıtexniki və fundamental analizedin. Reallığı qəbul edin.

10. Bazarı fasiləsizmüşahidə etmək

Daim ekranın qarşısında otur-mayın, bəzən yayınmağa vəbazarlar haqqında düşünməməyəçalışın. İstənilən halda bu,sağlamlığınıza ziyandır, bəzən isəşəxsi həyatınıza da xələl gətirir.Həm də, bazara təzə baxış yorğunmüşahidədən qat-qat yaxşıdır.

Budur, artıq treyder səhvlərinintop onluğu sizə məlumdur.Çalışın, bu səhvləri təkrarla-mayın. Digərlərindən yaxşıolduğunuzu düşünməyin. Özünüzüyenidən yoxlayın. Bu səhvlərdənçoxu 1 ay ticarətdən sonra dahatəkrarlanmır, bəziləri isə 1-2 ildənsonra. Əməliyyat açmamışdanəvvəl düşünün. Əməliyyatın təyinetdiyiniz hədəflərə çatmasınaimkan verin. Nəyə qadirolduğunuzu yenidənqiymətləndirin, amma əməliyyataçmaqdan da qorxmayın.


8

NƏ ETMƏMƏL İ Hit - list 11



İ NAN IR S IN I ZM I ?12 Sirr

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Qərb mediası onu

“dünyanın ən uğurlu

qadını” adlandırır.

Amma çoxları düşünürlər ki, 20

milyon dollardan çox udmaq heç

də təkcə uğurla bağlı deyil.

Deyirlər ki, bir şəxsin

lotereyada udmaq şansı yük

maşınının təkərləri altına düşmək

şansından xeyli aşağıdır. Amma

amerikalı Coan Ginter heç bir av-

tomobil qəzası keçirmədən dal-

badal 4 dəfə lotereyada udmaqla

bi fikri təkzib edib.

Ginterin 5,4 milyon dollar həc-

mində ilk uduşu 1993-cü ildə ol-

muşdu. 10 il sonra Ginterin yenə

bəxti gətirib: bu dəfə 2 milyon

dollar udub. Daha iki il keçib və

3 milyonluq uduş gəlib. Nəhayət,

2008-ci ilin yazında Coan 10 mi-

lyonluq cek-potu götürüb.

Təbii ki, bu

hadisə ABŞ-da

böyük heyrət

doğurub.

“Forbes” jur-

nalının əmək-

daşları

hesablayıblar ki,

1 insanın 4 dəfə

lotereyada iri

məbləğ udmaq

şansı 1-in 18 septilliona nisbətinə

bərabərdir (Bir septillion 10 üstü

24 deməkdir). Müqayisə üçün

deyək ki, bütün kainatda cəmi 1

septillion ulduz var. Yaxud Yer

kürəsindəki qum dənələrinin sayı

1 septilliona bərabərdir.

Ona görə də, bəziləri Ginterin

uduşunun sadəcə bəxtlə bağlı

məsələ olduğuna inanmırlar. On-

lardan biri Nevada Universitetinin

şövqlü oyunları araşdırma institu-

tunun professoru Nataniel Riçdir.

Onun sözlərinə görə, əgər belə bir

hadisə kazinoda baş versə, qalibi

dərhal həbs edərdilər. Çünki real-

lıqda belə hadisə praktik olaraq

mümkünsüzdür.

Məlum olub ki, Coan Ginter

əvvəllər Stenford universitetində

riyaziyyat professoru imiş. Bu,

dünyanın ən məşhur texniki pro-

filli ali məktəblərindən biridir.

Ginterin ixtisası isə statistika olub.

Ona görə də, mümkündür ki,

qadın hansısa yolla lotereyada

uduş alqoritmini müəyyən edən

formulu tapa bilib. Nataniel Riçin

sözlərinə görə, bunu sübut etmək

mümkün olmasa da, ən real və

ağlabatan versiysa məhz budur.

Coan Ginter özü deyilənlərə

heç bir şərh vermir və media ilə

təmasdan qaçır.


Uğurun gizliformulu tapılıb?



TE XN İKA Bazarın nəbzi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

13

Müxtəlif valyuta

c ü t l ü k l ə r i

üçün ticarətin

həcmi və volatillik günün

vaxtlarından asılı olaraq

dəyişir. Yaxşı olar ki, siz

ticarət apararkən hər

cütlüyün öz vaxtını tutasınız.

Bazarın aktivlik rejimini bilmək yaxşı ticarət sis-

temi qurmaq üçün də önəmlidir. Bu, sizin

işlədiyiniz saatlarda daha çox hərəkəti tutmağa

kömək edəcək.

Biz bu məqalədə müxtəlif valyuta cütlükləriningünün müxtəlif saatlarındakı orta hərəkətliyinimüəyyən edəcəyik. Nəticədə hansı cütlüklərin dahavolatil olduğu anlaşılacaq. Cədvəl 1-də müxtəlif va-lyuta cütlüklərinin günün hansı vaxtında neçə punkthərəkət etdikləri göstərilib.

Asiya sessiyası

Asiya sessiyasında Forex bazarındakı əməliyyatlarbit neçə iri maliyyə mərkəzində aparılır. BunlarTokio, Honkonq və Sinqapurdur. Son illərdəYaponiya Mərkəzi Bankının dünya valyuta bazarın-dakı mövqelərinin zəifləməsinə baxmayaraq, Tokio

hələ də iri maliyyə mərkəzi statusunu qoruyubsaxlayır. Tokio sessiyası zamanı bazar həssas olur.Ona görə də, iri investisiya bankları və hedc-fondlarbazarı tərpətmək üçün məhz bu zaman qiymətləri“stop”lara və opsion baryerlərinə doğru itələməyə

çalışırlar. Şəkil 1-də müxtəlif valyta cütlüklərinin Asiya ses-

siyasındakı “reytinq”i göstərilib. Göründüyü kimi,bu sessiya ərzində gbp/jpy, gbp/chf və usd/jpy dahaçox hərəkət edirlər. Ona görə də riskə dözümlüyanaşan treyderlər bunları seçə bilər. Onların hərəkət


Vaxta görə ticarətHər cütlüklə öz vaxtında işləmək məsləhətdir

Keyti Lin

Şəkil 1. Asiya sessiyası zamanı gbp/jpy və gbp/chfkrossları daha alktiv olurlar

8


8


diapazonu 80 punktdanyuxarı olur.

Asiya sessiyası za-manı usd/jpy cütlüyü iləəməliyyatları daha çoxinvestisiya bankları vəinstitusional investorlarhəyata keçirirlər. İlknövbədə YaponiyaMərkəzi Bankı. Bundanbaşqa, yapon ixra-catçıları Asiya sessiyasızamanı özlərinin gəlir-lərini yenadan dollarakeçirirlər ki, bu dausd/jpy cütlüyündəəlavə dalğalanmalarasəbəb olur.

Avropa sessiyası

London – dünyada ən iri və vacib maliyyə mər-kəzlərindən biridir. Dünya səhm bazarının ümumihəcminin 30%-i Londonun payına düşür. Əksər in-vestorlar məhz London sessiyası zamanı işləməyə

üstünlük verirlər. Ona görə də bu sessiya zamanıböyük həcmlərdə əməliyyatlar həyata keçirilir.

Şəkil 2-də Avropa sessiyası zamanı valyuta

cütlüklərinin volatillik reytinqi göstərilib.Göründüyü kimi, 12 əsas cütlüyün yarısından çoxu-nun ticarət diapazonu 80 punktdan böyükdür.

Ən iri diapazon gbp/chf və gbp/jpy cütlüklərinəaiddir. Onlar təxminən 140 punkt hərəkət edirlər. Bu

cütlüklər riski sevəntreyderlər üçün sərfə-lidir.

London sessiyasıqismən Asiya vəAmerika sessiyaları iləüst-üstə düşür.

Adətən iri banklar vəinstitusional investorlarsessiyanın sonunadoğru Avropa aktiv-lərini dollara dəy-işməyə başlayırlar.Nəticədə Avropa vəAmerika sessiyalarınınkəsişməsi zamanıvolatillik artır.

Riski sevən treyder-lər Avropa sessiyası za-manı avro/dollar,funt/dollar, dollar/frankvə usd/cad cütlüklərilə

də işləyə bilərlər. Onlar da yaxşı volatillik nümayişetdirir. Bu yüksək volatillik bazara girmək üçünyaxşı imkanlar yaradır.


Şəkil 2. Avropa sessiyası. 6 cütlüyün ticarət diapazonu 80 punktdan yuxarıdır

Şəkil 3. Amerika sessiyasının əvvəlində ən yüksək volatillik müşahidə olunur

8

TEXN İKA14 Bazarın nəbzi



Ehtiyatlı treyderlər bu sessiya zamanı nzd/usd,aud/usd, eur/gbp, aud/jpy, usd/jpy cütlükləri iləişləməlidirlər. Onlar üçün orta diapazon 50 punktdur.

Bu cütlüklər treyderlərə fundamental iqtisadi faktor-lara əsaslanaraq qərar qəbul etmək üçün imkanyaradırlar.

Amerika sessiyası

Nyu-York dünyanın ikinci böyük maliyyəmərkəzidir, Forex bazarındakı dövriyyənin 20 faizionun payına düşür. Nyu-York sessiyası bazarda əsasintriqaların və irihəcmli əməliyyatların baş verdiyidövrdür. ABŞ-da günün ikinci yarısından sonraYaponiya sessiyasına qədərki dövrdə bazar həssasolur, ona görə də müxtəlifqaranlıq oyunlara meydanaçılır. Belə ki, Amerikadaəsas ticarət əməliyyatlarıyerli vaxtla səhər 9-dangünortaya qədər aparılır.Həmin vaxt Avropa banklarıhələ də bazarda olduqların-dan, ən yüksək günlüklikvidlik məhz bu dövrdəmüşahidə olunur.

Riski sevən treyderlərüçün Amerika sessiyası za-manı gbp/usd, usd/chf,gbp/jpy, gbp/chf cütlüklərimaraq doğuracaq. Onların

orta diapazonu 100 punktdan artıqdır. Bu cütlüklərdəaktivlik çox yüksək olur. Amerikanın fond bazarı vəobliqasiyalar bazarı açıq olanda xarici investorlar özvalyutalarını dollara konvertasiya edirlər. Bazar saat-larının “kəsişdiyi” vaxtlarda ən yüksək volatilliyi

gbp/jpy və gbp/chf nümayişetdirir. Amma funt yenayakonvertasiya olunmaq üçünəvvəlcə dollara konvertasiyaolunmalıdır. Nəticədə gbp/jpykrossunun aktivliyi ikicütlükdə - gbp/usd və usd/jpycütlüklərində fəallığa səbəbolur. Daha ehtiyatlı treyderlərvolatilliyi az olan cütlüklərləişləməlidirlər.

Kəsişmə

Avropa və Amerika ses-siyalarının kəsişməsihaqqında xüsusi danışmaq

lazımdır. Bu zaman dünyanın iki ən böyük maliyyəmərkəzində ticarət eyni vaxtda gedir. Avropabazarındakı əməliyyatların 70%-i, Amerika bazarın-dakı əməliyyatların isə 80 %-i məhz bu vaxta düşür.Volatilliyi xoşlayanlar və gözlərini ekrandan çəkməkistəməyənlər ticarət üçün günün məhz bu vaxtınıseçsələr, yaxşıdır.

Asiya və Avropa sessiyalarının kəsişməsi isəəksinə, bazarın ən az aktivlik olan vaxtıdır. İki saatdavam edən bu dövr ərzində riski sevməyən ehtiy-atlı treyderlər sakit bazarda əməliyyat aça bilərlər.


Şəkil 4. ABŞ və Avropa sessiyalarının kəsişməsi

Şəkil 5. Asiya və Avropa sessiyalarının kəsişməsi zamanı aktivlik 8

TEXN İKA Bazarın nəbzi 15



MÜQAY İ SƏ16 Treydinq və...

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Tariyel Həsənov

Bilirsiniz ki, qaçışçılar

iki tipə ayrılırlar:

sprinterlər və stayerlər.

Sprinter – qısa məsafəni

mümkün qədər sürətlə və tez

qaçan idmançıdır. Amma o, uzun

müddət bu rejimdə qaça bilməz.

Sürəti və dözümü uzağı bir neçə

dəqiqə üçün kifayət edər. Stayer

isə əksinə: o, uzun müddət sabit

sürətlə qaça bilər. Onun üçün

qısa vaxtda finişə çatmaq əsas

deyil. Əsas olan uzun müddət

qaçmaqda davam etməkdir.

Biz treyderlər sprinter yox,stayer olmalıyıq. Yəniməqsədimiz hansısa hədəfə(məbləğə) mümkün qədər tez çat-maq yox, uzun müddət bazardaqalmaqdır. Yalnız bu cür yanaşmailə peşəkar treyderə çevrilməkmümkündür. Amma əksər treyder-lər tərsinə edirlər: onlar özlərinistayer yox, sprinter kimi görürlər.Qısa zaman ərzində sürətlə hədəfəçatmaq istəyirlər.

Bu, bilirsinizmi, nəyə oxşayır?Təsəvvür edin ki, heç vaxt qaç-mayan bir adam sprint qaçışınaçıxıb və hətta finişə də çatmaq

istəyir! Bunun mümkün olduğunainanarsınızmı? Əlbəttə, yox. 100metri 10 saniyəyə qaçmaq üçün il-lərlə məşq etmək, bədənimöhkəmləndimək, vitamin tera-piyası keçmək, böyük təcrübətoplamaq lazımdır. Bütün bu vədigər mərhələləri keçmədən sizinsprint qaçışında heç bir işiniz olabilməz. Sizi ora buraxmazlar da.Hətta hansısa yolla düşsəniz belə,ora sizin yeriniz deyil. Peşəkar-ların ayağı altında qalarsınız.

Ona görə də, əvvəlcə ümu-miyyətlə, qaçmağı öyrənməlisiniz.Elə bilirsiniz, qaçmaq asandır? 10dəqiqə qaçın, sonra bu haqdadanışarıq. Əvvəlcə bədənimöhkəmləndirmək, ciyərləri vəürəyi artan təzyiqə alışdırmaqlazımdır. Həm də yavaş-yavaş.Addım-addım. Birdən-birə mara-fon qaçmaq olduqca pis fikirdir.Siz, sadəcə olaraq, yolda qala-caqsınız. Əvvəlcə 1 kilometr qaç-maqdan başlayın. Peşəkarlarmarafon məsafəsini – 21,1 kilo-metri iki saatdan artıq vaxt

ərzində qaçırlar. İlk dövrlərdə heçvaxt bunu etmək sizdə alınmaya-caq. Amma tədricən öyrənməkolar.

Eyni fikirlər treydinqə də aid-dir. Siz bazara gələn kimi sprinterrekorduna imza atmaq, 100 metri10 saniyəyə qaçmaq istəyirsiniz?Yəni qısa müddətdə balansınızı 3-4 dəfə artırmağa çalışırsınız?Alınmayacaq. Əvvəlcə sadəcəbazarda qalmağı öyrənməklazımdır. Daha sonra ayda 3-4%artımdan başlamaq olar. Bunustayer qaçışı kimi qəbul edin:sürət aşağıdır, vaxt çox. Bir ildənçox müddət ərzində hər ay bukiçik, amma sabit nəticənigöstərəndən sonra bir qədər irihədəf seçə bilərsiniz: tutaq ki,ayda 5-6 faiz. Amma birdən-birəayda 100 faiz, ya daha artıqqazanca ümid bağlasanız, ondahesab edin ki, peşəkar sprinter-lərlə yarışa çıxırsınız. 100 metri10 saniyəyə qaçmaq sizəgörədirmi? Çətin ki.

Qarşıda sizi marafon gözləyir.


Nəyin dalınca qaçırıq?Treyder nəyin

dalınca və necə qaçdığını

bilməlidir



S İ S T EM Strategiya

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

17

Müəlliflərinin dediyinə görə, bu strategiya ayda 1-

2 dəfə bazara girməklə 1000 punkt qazanmağa

imkan yaradır.

Sistem “Envelopes” indikatorunun əsasında quru-

lub. Period 240, indikator bağlanış qiymətinə tətbiq

olunur. Yayınma – 0,06. Yuxarı sərhəd göy, aşağı

sərhəd qırmızıdır.

Daha sonra Envelepos indikatoruna bu səviyyələri

əlavə edirik: 10, 20, 30, 40 -10, -20, -30, -40. “En-

velopes” indikatorunu çay, səviyyələri isə “çayın

qolları” adlandıracağıq.

Əlavə olaraq sistemdə bir də 50 periodlu, linear

weighted metodlu Dəyişən Orta Göstəricidən (MA)

istifadə olunur.

Bütün bunlardan sonra sizin işçi qrafikiniz belə ol-

malıdır:

Sistemi yüksək volatilliyi olan cütlüklərdə tətbiq

etmək məsləhətdir. Məsələn, gbp/jpy kimi. Yüksək

volatillikli cütlükləri seçməkdə sizə jurnalımızın bu

sayında dərc olunan “Vaxta görə ticarət” məqaləsinin

köməyi dəyə bilər.

Əgər qiymət “çay”ın (Envelopes indikatorunun)

yuxarısındadırsa, ancaq alış əməliyyatı açmaq olar.

Əgər qiymət “çay”ın aşağısındadırsa, ancaq satış

əməliyyatı açmaq olar.

Hər dəfə şam çayın qollarının üstündə/altında

bağlananda bu, bazara girmək üçün siqnaldır. Hədəf

kimi çayın qarşıdakı qollarına baxırıq. Stop/loss

əvvəli qolun (səviyyənin) altında qoyulur.


Çay və onun qolları“Envelopes” əsasında strategiya:


İn Forex 08 (18) avqust, 2011 www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

S İ S T EM18 Strategiya



ƏL İ F BA Məsləhət

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

19

Linda Bredford Raşke

Bu siyahı mənə hələ

1984-cü ildə birja za-

lında təzə-təzə ticarət

apardığım vaxtlarda verilmişdi.

Bunlar klassik, zamanın sınağın-

dan çıxmış qaydalardırlar.

Əminəm ki, bir çox treyderlər bu

və ya digər formada bu qay-

dalarla rastlaşıblar. Amma

təqdim etdiyim şəkildə onları an-

lamaq sizin üçün daha rahat ola-

caq.

1. Ticarətinizi planlaşdırın. Vəplanınıza uyğun ticarət aparın.

2. Ticarət nəticələrinizinhesabatını aparın.

3. Nə qədər itirməyinizdən asılıolmayaraq, müsbət əhvalınızıhəmişə saxlayın.

4. Bazarı evinizə aparmayın.5. Daha yüksək hədəflər təyin

edin.6. Uğurlu treyderlər pis xəbər-

lərdə alır, yaxşı xəbərlərdə satırlar.7. Uğurlu treyderlər baha alıb,

ucuz satmaqdan qorxmurlar.8. Uğurlu treyderlərin bazarı

izləmək üçün dəqiq planlaş-dırılmış vaxtları var.

9. Uğurlu treyderlərbaşqalarının fikirlərinə əhəmiyyət

vermirlər.10. Daim səbr, dözümlülük,

qətiyyətlilik və hərəkətlərinizdərasionallıq üzərində işləyin.

11. İtkilərinizi məhdudlaşdırın– “stop”lardan istifadə edin.

12. Heç vaxt “stop” orderi yer-ləşdirdikdən sonra onu ləğv et-məyin.

13. Heç vaxt gözləməkdəntəngə gəldiyinizə görə bazara gir-məyin.

14. Bazar haqqında bilikləriniziyaxşılaşdırmaq üçün hər itkidənmaraqlarınız çərçivəsində istifadəedin.

15. Spekulyasiyada ən çətinməsələ proqnozlaşdırma yox,özünü ələ almaqdır. Uğurlu ticarətçətin və darıxdırıcıdır. Siz vəancaq siz uğurunuzun ən vacibelementisiniz.

16. Əvvəlcədən hazırlanmış qay-dalara riayət etməklə daimözünüzü təkmilləşdirin.

17. Yadda saxlayın ki, “ayı”bazarı “buğa” bazarının 3 ayayığdığını 1 aya qaytaracaq.

18. Heç vaxt böyük uduşunitkiyə çevrilməsinə imkan ver-məyin. Bazar ən yüksək gəlirnöqtənizdən 20% sizin əksinizəhərəkət etdisə, əməliyyatıbağlayın.

19. Sizin proqramınız olmalıdır,siz proqramınızı bilməlisiniz vəsiz bu proqrama riayət etməlisiniz.

20. İtkiləri asanlıqla qəbul edin.İtkilər haqqında fikirləşərək,gəlirli ola biləcək imkanı əldənqaçıra bilərsiniz.

21. Gəlirinizi yarıya bölün vəheç vaxt gəlirin 50%-dən çox risketməyin.

22. Uğurlu ticarətin açarı özünütanımaqdan və həddini bilməkdənibarətdir.

23. Qaliblə məğlub arasındakıfərq təbii xüsusiyyətlərdən yox,səhvlərdən qaçmaq üçün özününecə aparmaqdan asılıdır.

24. Uğursuzluğu qələbəyədoğru daha bir addım kimi dəyər-ləndirin.

25. Uduzdunuz? Dərhal onu un-udun. Qazandınız? Onu daha tezunudun. Öz qürurunuzun vətamahınızın

işinizəmane olmasına imkan verməyin.

26. Dünənlə bağlı heç nəeləmək olmaz. Bir qapıbağlananda digəri açılır. Dahaəhəmiyyətli imkan həmişə açıqqapı arxasındadır.

27. Treyder üçün ən vacibməsələ odur ki, öz istəyini bazarınistəyinə uyğunlaşdırsın. Bazarhəmişə haqlıdır, belə ki, bütünqüvvələri əks etdirir. Nə qədər kitreyder bunu dərk edir, təhlükədənuzaqdadır. Bunu inkar edənləruğursuzluğa məhkumdurlar.

28. Bazar girmək çıxmaqdanasandır.


40 klassik qayda

Heç vaxt böyük uduşun itkiyə çevrilmə-

sinə imkan verməyin. Bazar ən yüksək gəlir

nöqtənizdən 20% sizin əksinizə hərəkət etdisə,

əməliyyatı bağlayın.

8



29. Əgər bazar sizin fikir-ləşdiyinizi etmirsə, həminbazardan çıxın.

30. Emosiyalarınıza təsiredəcək böyük həcmli əməliyyat-lardan yan qaçın. Bazarla həd-dindən artıq aqressiv olmayın.Aktivlərinizi sıçrayışla

yox, səbirlə artırmağaçalışın.

31. Heç vaxt uğursuz əməliy-

yata əlavə etməyin.32. Təpələri və ya dibləri tut-

maq istəyindən uzaq qaçın.33. İtki onu qəbul edəndən

sonra heç vaxt məni narahat etmir.Mən onu dərhal yadımdançıxardıram. Amma itkini qəbul et-məmək treyderə ciddi ziyan vurur.

34. Heç vaxt məs-

ləhət verməyin və heç vaxtuğurunuzla lovğalanmayın.

35. Bütün kobud səhvləriniçində ən böyüyü gəlirli əməliy-

yatı bağlamaqdan çox, itkili olan-ları saxlamaqdır.

36. Bazardan kənarda qalmaq –bu da bir əməliyyatdır.

37. Bazarın yeni informasiyayareaksiyası ilə maraqlanmaq bila-vasitə informasiyanın özü iləmaraqlanmaqdan daha yaxşıdır.

38. Bazarda heç kim gələcəkdənəyin baş verəcəyi barədətəsəvvürə malik deyil. Yaddasaxlayın – heç kim! Ona görə də,uğurlu treyder nəyin baş verəbiləcəyinə əsaslanmır, nə başverirsə, ona reaksiyasını bildirir.

39. Siz çıxandan sonra bazarsizin istiqamətdə getsə, peş-mançılıq keçirməyin.

40. İşlədiyinə şəxsən əminolduğunuz ticarət qaydalarınıqulağınızda sırğa edin.


Bazarda heç kim gələcəkdə nəyin baş

verəcəyi barədə təsəvvürə malik deyil. Yadda

saxlayın – heç kim! Ona görə də, uğurlu trey-

der nəyin baş verə biləcəyinə əsaslanmır, nə

baş verirsə, ona reaksiyasını bildirir.

8

Vaxt - puldur. Hərfi mənadaŞəkildə gördüyünüz zəngli saat zəng çalandan sonra içinəqoyulmuş pulları doğramağa başlayır. Nə qədər gec dur-sanız o qədər çox pul itirəcəksiniz. Əsl treyder saatıdır.

ƏL İ FBA20 Məsləhət



B A Z A R I N F Ə L S Ə F Ə S İ Paralellər

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

21

Forex nəyə bənzəyir?

Bununla bağlı kifayət

qədər maraqlı meta-

foralar var. Çoxları Forexi

şövqlü oyuna, idman yarışına,

canlı varlığa, hətta müharibəyə

və okeana bənzədirlər. Bu

bənzətmələrə qeyri-ciddi yanaş-

maq düzgün deyil. Çünki təcrübə

göstərir ki, treyder bazarı nəyə

bənzədirsə, ticarətini də buna

uyğun qurur.

Məsələn, Forexi idman yarışınaoxşadanlar hər dəfə bazara qalibgəlməyə can atacaqlar. Okeanabənzədənlər isə səbrli olacaq vəuzunmüddətli nəticələrə kök-lənəcək. Forexi müharibə mey-danı kimi görənlər hər punktunuğrunda düşmənlə mübarizəyəhazırdırlar. Ona görə də, sizinForexi nəyə bənzətməniz, necətəsəvvür etməyiniz son dərəcəvacibdir.

Bundan başqa, treyderlərin həy-atda qazandıqları təcrübə də on-

larınticarətindəəks olunur.Məsələn,mühəndislərriyazi tənliklərəsasında bazarımodelləşdir-məyə və

qiymətin hərəkətini layihələn-dirməyə çalışırlar. Həkimlərbazara tibbi təfəkkürlə yanaşır vədiaqnoz qoymağa can atırlar.Amma bir şey var ki, bazar xəstədeyil! Xəstələr həkimə hörmətləyanaşır və dediyini edirlərsə,Forex belə düşünmür. Bazarpasient deyil. Treyderin peşəsininvə həyat

təcrübəsinin bazara heç bir təsiriyoxdur. Bazarda ancaqemosiyaları necə idarə etməyin vəintizamlı ağlın rolu var. Ona görədə, əvvəlki peşələri emosiyalarıidarə etməklə bağlı olan adamlar(məsələn, hərbçilər, idmançılar)bazarda daha asan uğur qazanabilirlər. Hərçənd, emosiyalarınüzərində həddindən artıq sərt

nəzarətdə əks effektverə bilər.

Yaxşı, bəs bazarı ən yaxşı anla-mağa kömək edən peşə hansıdır?Musiqi! Özünün harmoniya vəritm duyğusu ilə bazar musiqiyəçox yaxındır. Harmoniya nədir?Harmoniya – tamın hissələriarasındakı xoşagələn uyğunluq-dur. Musiqiyə qulaq asanda on-dakı harmoniyanı duymaq üçünpeşəkar olmaq vacib deyil.Təcrübəli treyderlər bazarın

hərəkətindəki harmoniyanıheç bir indikator-filan olmadanduya bilirlər. Küyü musiqidənayırmaq çox asandır. Eləcə dəbazarın harmonik hərəkətini küy-dən ayırmaq təcrübəli treyderlərüçün çətin deyil. Onlar bazarı səs-küy kimi yox, musiqi kimiqavrayırlar.


Tomas Oberlekner,İqtisad elmləri doktoru,“Valyuta bazarınınpsixologiyası”adlı kitabın müəllifi

Forexinmusiqisi

Yaxşı, bəs bazarı ən yaxşı anlamağa

kömək edən peşə hansıdır? Musiqi! Özünün

harmoniya və ritm duyğusu ilə bazar musiqiyə

çox yaxındır.

8



Forexə pis bələd olanlar isəküyü hərəkətdən ayırmaq üçünçətinlik çəkir, patternlər, gizli qa-nunauyğunluqlar axtarırlar. Bütün

texniki analiz arsenalı bircə buməqsədə xidmət edir. Halbuki əs-lində yalnız bazarın harmoniyasınıduymaq bəs edərdi.

Götürək klassik üfiqi pattern-ləri. Mühəndis öz təfəkkürü iləhəmin patternə sinusoid kimiyanaşır və hərəkətini formullaproqnozlaşdırmağa çalışır. Ammamusiqiçi həmin patterni formulasalmağa yox, onun harmoniyasınıtutmağa çalışacaq. Bu harmonioyaqiymətin hara gedəcəyini anla-mağa yardım edir.

Bazarın Fibonaççi nisbətləriəsasında hərəkət etməsinin də

səbəbi bundadır: həmin rəqəmlərharmoniyanın riyazi ifadəsindənbaşqa bir şey deyillər. Həmməşhur bəstəkarların əsərlərində,həm də musiqi alətlərinin quru-luşunda Fibonaççi ədədlərinə tez-tez rast gəlinir. Məsələn,fortepianonun hər oktavasında 13klaviş var ki, bunların 8-i ağ, 5-iqara klavişlərdir. Onlar fibonaççirəqəmləridirlər.

Son olaraq bunu deməkistəyirik: bazarın musiqisini din-ləməyi öyrənin! Qoy, o sizə gəlirmarşı ifa etsin!


Tomas Oberlekner-intreyder psixologiyasın-dan bəhs edən kitabı.

8

B A Z A R I N F Ə L S Ə F Ə S İ22 Paralellər



TE XANAL İ Z İncəliklər

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

23

Doğrudurmu ki, trend

xətti nə qədər uzun-

dursa, bir o qədər

güclüdür? Bəli. Amma bu suala

verilən müsbət cavab bir sıra

əlavə suallar da doğurur: Trend

xəttinin güclü sayılması üçün

uzunluğu nə qədər olmalıdır?

“Güclü” nə deməkdir?

Gəlin, oradan başlayaq ki, Trend Xəttləri iki cürolur: xarici və daxili. “Xarici” trend xətti yalnız eks-tremumlardan çəkilir. Bu, sadə yoldur. Siz şəkil 1-dəbelə metodla çəkilmiş trend xəttini görürsünüz.

Daha mürəkkəb metod isə “daxili” trend xətti ad-lanır. Həmin xətti çəkərkən günlük “iynə”ləri nəzərəalmamaq lazımdır. Bu yolla çəkilən trend xətti əsastendensiyanı daha yaxşı göstərir və azlığı kənardaqoyaraq, çoxluğun istiqamətini tutur. Bu cür xətti sizşəkil 2-də görürsünüz. Həmin xətt əsas kursdanmüvəqqəti sıçrayışları çıxdaş edir. Amma bir məsələ

də var ki, qiymət bu cür xətti tez-tez yardığından,belə hallar siqnal sayıla bilməzlər. Yəni xarici trendxəttindən fərqli olaraq, daxili trend xətti istiqamətindəyişməsi haqqında siqnal vermir.

Mən 5 il ərzində 400-dən çox trend xəttini sınaq-dan keçirmişəm. Onların 199-u artan trend xətti,210-u isə enən trend xətti olublar. Təcrübələr xaricitrend xətti ilə aparılıb. Qiymətin xətti yararaq əkstərəfdə bağlanması siqnal kimi qəbul edilib. Butəcrübələrin ümumi nəticəsi cədvəldə göstəriləcək.Hələlik isə trend xəttləri haqqında deyilən ayrı-ayrıfikirlərə diqqət yetirək.

1. Deyirlər ki:

“Trend xəttinin yarılması qiymətin hərəkətinindönüşü barədə siqnal verir”

Mənim təcrübələrim göstərib ki, əgər artım trendizamanı qiymət trend xəttini yararaq onun altındabağlanıbsa, bu zaman 38 faiz hallarda eniş trendibaşlayılb.


Trend xəttləri:Mif və reallıq

Tomas Bulkovski

Şəkil 1. “Xarici” trend xətti

Şəkil 2. “Daxili” trend xətti

8



Yəni bütün belə halların 2/3 hissəsində siqnal yanlışolub.

Eniş trendi zamanı qiymətin trend xəttini yarmasıisə daha yaxşı nəticələr verib: bu zaman 69 faiz hal-larda siqnal doğru olub! Yəni 3 haldan 2-də bazaradüzgün girilib. Amma etiraf edək ki, hətta bu da çoxürəkaçan statistika deyil… Ona görə də, bizimaraşdırmalardan çıxan nəticə budur: Təkcə trend xət-tinin kəsilməsinə əsasən əməliyyat açmayın!Qərarınızı başqa arqumentlərlə də əsaslandırın.

2. Deyirlər ki:

“Trend xətti nə qədər çox sınaqdan keçibsə, oqədər yaxşı işləyir”

Mənim araşdırmalarım həqiqətən də belə bir qa-nunauyğunluğun olduğunu təsdiqləyir. Mən eksperi-mentlər apararkən trend xəttlərini iki kateqoriyayaayırmışdım: 1) 4 dəfəyə qədər sınaqdan keçirilənlərvə 2) 4 dəfədən çox sınaqdan keçirilənlər. İkincikateqoriyaya aid xəttlər artım trendi zamanı 3-4 faiz,eniş trendi zamanı isə 15-18 faiz daha dəqiq siqnalverirlər.

3. Deyirlər ki:

“Qiymətin xəttə toxunuşları arasındakı məsafəböyük olsa, daha yaxşıdır”

Araşdırmalar bu fikrin də doğruluğunu təs-

diqləyib. Belə ki, əgər qiymətin trend xəttinə toxu-nuşları arasındakı məsafə böyükdürsə, onun verdiyisiqnal təxminən 5-6 % daha güclü olur.

4. Deyirlər ki:“Uzun trend xəttləri qısalara nisbətən daha yaxşı

işləyir”

Mən öz araşdırmalarımda 140 şamdan o yanakeçən trend xəttlərini “uzun”, 140 şamdan o yanakeçməyən trend xəttlərini isə “qısa” kimi qəbul et-mişəm. Xəttin uzunluğu kimi ilk toxunuşdan yarıl-maya qədərki məsafə götürülüb. Bəlli olub ki, qısaxəttlər yarılandan sonra 33%, uzun xəttlər yarılan-dan sonra isə 43 % hallarda qiymətin xətti yardığı is-tiqamətdə hərəkət edir. Yəni bu fikir də düzdür: uzuntrend xəttləri daha yaxşı işləyir.

5. Deyirlər ki:

“Trend xəttinin mailliyi nə qədər azdırsa, o qədəryaxşı işləyir”

Bu da doğrudur. Həm də böyük hesabla: Üfiqitrend xəttləri yarılandan sonra 75 % hallarda qiymətistiqamətini dəyişib. Kəskin meyilliyi olan xəttlərüçün isə bu göstərici 25 faizə bərabərdir.

İndi isə bütün bu nəticələri cədvələ yerləşdirək:


8

TEXANAL İ Z24 İncəliklər



REK LAM

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

25




MÜSAH İ B Ə Faiq Abdullayev

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

26

Budəfəki müsahibimizAbdullayev Faiq Qu-lam oğludur. 2002-

2006-illərdə Azərbaycan Dövlətİqtisad Universitetində oxuyub. 3ildir ki, bank sahəsində işləyir.Forexlə tanışlığı çox böyük ol-masa da, faydalıdır və artıqnəticə verir. Qalan şeylərhaqqında Faiqin özündən eşidin:

- Forexlə tanışlığın nə vaxt vənecə olub?

- İki il olar ki, Forexlə maraq-lanıram. Amma real tanışlığımmay ayında “İnforex” şirkəti va-sitəsilə olub. “İnforex” şirkətindəbir müddət kurslar və semi-narlarda iştirak etdikdən və demo-hesabda ugur əldə etdikdən sonrareal hesab açdım. İki aydır ki, bubazarın iştirakçısıyam.

- Bu sahəni niyə seçmisən? - Əvvəllər də valyuta kursları

ilə çox maraqlanırdım, bu, mənimüçün hobbiyə çevrilmişdi.Təxminən 7 il əvvəl universitetdəoxuyan vaxt valyuta mübadiləsiməntəqələrinin birindən valyutanıalıb digərinə satmaqla nəsə qazan-maq istəmişdim, amma alınmadı.O vaxtdan bu sahə mənim üçünmaraqlı idi. Forex haqda məlu-mata malik olduqdan sonra busahənin mənə uyğun olduğunudüşündüm və bu bazarın işti-rakçısı oldum.

- Forexdə indiyə qədər olan

təcrübən ilkin ümidləri doğrul-durmu?

- Bəli.

- Havanın bu qədər istikeçməsinin ticarətinə təsirivarmı?

- Əhəmiyyətli dərəcədəyox.

- Artıq istirahətə çıxmısanmı?Yoxsa, hələ çıxacaqsan?

- Şənbə bazar günləri istirahətedirəm.

- Bazar səni yorurmu?- Əməliyyatım bəhrəsini

verəndə yorğun-

luq da itkilər kimi gedir.

- Tez-tezmi əməliyyat açır-san?

- Demək olar. Amma çalışıramazaldım.


“Əvvəl yüzlərlə punkt qazanır,tezliklə də itirirdim”

Faiq Abdullayev: “Forexdə səbrli olanlar qazanırlar”

Universitetdə oxuyan vaxt valyuta

mübadiləsi məntəqələrinin birindən valyutanı alıb

digərinə satmaqla nəsə qazanmaq istəmişdim,

amma alınmadı. O vaxtdan bu sahə mənim üçün

maraqlı idi.

8



- Əməliyyat açmadan bazarısakitcə müşahidə edə bilir-sənmi?

- Bu, çox mühüm məsələdir.Müşahidə etmədən əməliyyataçmaq böyük riskdir.

- Əməliyyat açmamışdanqabaq bazarı necə, nə qədər vəhansı metodlarla təhlil edirsən?

- Əvvəl iqtisadiyyat xəbərlərininəzərdən keçirirəm, əvvəlki gü-nün maksimum və minimumlarınabaxıram. MACD (M30,H1,H4),Moving Avarage (M30,H1,H4),Elliot dalğaları (D1)-nı müşahidəetdikdən sonra uygun əməliyyataçıram.

- Səncə, iqtisadi xəbərlərintreyderə praktik faydası varmı?

- Bəli, apardığım analizlər iqti-sadi xəbərlərə uyğun olandaəməliyyat açıram. Mənim iqtisadixəbərlərdə ən önəm verdiyimməsələ PMİ (Produce Manufac-toring İndex) və Jobless claimshaqda xəbəbərlərin çıxmasıdı. Buxəbərlər çıxdığı günlər bazarsürətlə hərəkət edir və mən buməqamdan istifadə edib əməliyyataparıram.

- Əməliyyatlarını nə qədərmüddət ərzində açıq saxlayır-san?

- Hazırda hesabımda bir ayəvvəlki əməliyyat hələ də açıqdır.

Amma bu, o demək deyil ki, açıqhesab saxlamağın tərəfdarıyam.Açıq hesab əlavə stressdir.Sadəcə, əməliyyatı səhv yerdəaçmışam, yenidən bazarın həminsəviyyəyə yüksələcəyinə inamımolduğu üçün bu hesabı açıqsaxlamışam. Fikrim demək olarki, alınıb.

- Risklə münasibətlərini necəqurmusan?

- Riskin əsas səbəbi tamahdır.Çalışıram tamahdan uzaq olum.

- İtkilərinin səbəblərini təhliledirsənmi? Əsas səbəb nədir?

- İtki vaxtın azlığından olur.Bəzən bazarı izləmək

üçün kifayət qədər vaxtımolmur, qısa vaxt müşahidə edib,əməliyyat açmaq itkiyə səbəbolur.

- Ümumiyyətlə, treyder kimiən zəif və ən güclü cəhətlərinihansılar hesab edirsən?

- Zəif cəhətim odur ki, hələ təzətreyder sayılıram, buna görə dəuzunmüddətli əməliyyatlaraparmıram. Güclü cəhətim odurki, səbrliyəm.

- Səncə, treyderə ən çox hansıkeyfiyyətlər lazımdır?

- Əsl treyder səbrli olmalıdır,tamahkar olmamalı və tez əsəb-ləşməməlidir. Əsəb uduzmagın ənyaxşı yoludur.

- Forex-də “gizli” biliklərin vəstrategiyaların olduğuna inanır-sanmı?

- Bu haqda düşünməmişəm.

- Öz treyder bacarığını artır-maq üçün nələr edirsən?

- Seminarlarda iştirak edirəm,hər gün ən azı bir ay əvvəlkigündən bu günə kimi bazarıyenidən nəzərdən keçirirəm. “İn-forex” jurnalını oxuyuram və s.

- “Sevimli” indikatorunvarmı?

- Bəli, Elliot dalğaları

- Özünün xüsusi strategiyanvarmı?

- Tamahdan qorunmaq üçün“40 punkt” strategiyam var. Beləki, bu strageyanı tətbiq etməyənəqədər qısa müddət ərzində yüz-lərlə punktlar qazanır, amma qısamüddət ərzində onları itirirdim.40 punkt strageyasında yalnız 40punkt qazanmağı məqsəd qoyu-ram. Bu, o demək deyil ki, hər

gün yalnız 40 punkt qazanıram.Yox, ən azı 40 punkt. Yəni 40punkt qazananda fikirləşirəm ki,bugünkü öhdəliyimi yerinə ye-tirdim və çətin günlərdə bununlakifayətlənirəm, daha riskə get-mirəm.

- Treydinqlə bağlı gələcəkplanların necədir?

- Hesabımı artırmaq və birqədər yüksək lotlarla işləməkistəyirəm.

- Və sonda, treyder həmkar-larına nə demək istərdin?..

- Tələsməsinlər kurslarda fəaliştirak etsinlər və demo-hesabdadəqiq işləsinlər. Səbrli olsalar,qazanarlar. Və onlara uğurlararzulayıram.


40 punkt qazananda fikirləşirəm

ki, bugünkü öhdəliyimi yerinə yetirdim

və çətin günlərdə bununla ki-

fayətlənirəm, daha riskə getmirəm.

8

MÜSAH İ B Ə27 Faiq Abdullayev



LABORATOR İ YA28 Texanaliz

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Demək olar ki, hər bir treyder Dəyişən Orta Göstəricilərin (MA) kəsişməsi ilə eksperimentlər

aparıb. Çoxları bazara giriş və çıxış siqnallarını məhz MA-ların kəsişməsindən alırlar. Amma

bu eksperimentlərin dairəsini bir qədər də genişləndirmək olar.

Bəllidir ki, standart MA şamların bağlanış qiymətləri

əsasında qurulur. Amma Metatrader proqramında MA-nı

açılış qiyməti, orta qiymət və s. göstəricilərin də əsasında

qurmaq mümkündür. Dəqiq desək, MetaTrader pro-

qramında MA-nı 9 göstəricinin əsasında qurmaq olar

(şəkil1).

Bəs qrafikdə kəsişən MA-ları müxtəlif metodlarla qur-

saq, necə olar? Bu, onların verdikləri siqnalın keyfiyyə-

tinə necə təsir edər? Misal üçün, iki MA-dan birini

bağlanış, o birini açılış qiymətləri əsasında qurmağı sı-

naqdan keçirək.


MA iləeksperiment

Şəkil 1

Şəkil 2

8



Şəkil 2-də bağlanış qiymətləri əsasında qurulan 5 periodlu (qırmızı) və açılış

qiymətləri əsasında qurulan 6 periodlu (göy) iki MA göstərilib. Göründüyü kimi,

onlar qısamüddətli trendləri çox effektiv şəkildə göstərə bilirlər.

Əgər ayrı zaman periodlarına baxsaq, bu kombinasiyanın digər taymfreymlərdə

də yaxşı işlədiyini görəcəyik. Misal üçün, şəkil 3-də 30 dəqiqəlik, şəkil 4-də isə 4

saatlıq periodlar göstərilib.


Şəkil 3

Şəkil 4

Əlbəttə, perioddan və

metoddan asılı olma-

yaraq, bütün MA-lar

üfiqi trend zamanı

yanlış siqnallar

verərək, itkiyə səbəb

olacaqlar. Bunu azalt-

maq üçün filtrdən isti-

fadə etmək lazımdır.

Filtr kimi ADX, Sto-

chastichs, MACD

seçilər bilər. Amma

zaman periodlarının

özlərindən də filtr

kimi faydalanmaq

mümkündür. Məsələn,

bir periodda yaranan

siqnalın digər peri-

odda təsdiqini tapması

yaxşı effekt verir.

Bunu müxtəlif for-

malarda etmək olar.

Tutaq ki, yuxarı taym-

freymdə alış setapı

yaranıbsa, aşağı taym-

freymdə korreksiyanı

gözləyib almaq

düzgün qərardır.

Əlbəttə ki, bu yazıda

deyilənlər tövsiyə

xarakterlidir. Siz

özünüz MA-ların digər

formaları ilə də

eksperimentlər apara

bilərsiniz.

8

LABORATOR İ YA Texanaliz 29



HAD İ SƏ30 Xəbər

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

“Forbs” jurnalının

məlumatına görə,

hazırda Çində 115 mil-

yarder var. Keçən illə müqa-

yisədə bu rəqəm iki dəfəyə yaxın

artıb. Belə ki, ötən il “Səma im-

periyası”ndakı milyarderlərin

sayı 115-ə bərabər idi. Nəticədə

Çin zənginlərin sayına görə

dünyada ABŞ-dan sonra 2-ci yeri

tutur.

Amma belə görünür ki, çinlimilyarderlərin sayı sürətlə artdığıkimi, sürətlə də azala bilər. Vəbunun günahı heç də iqtisadiböhranda olmayacaq. Belə ki, sonvaxtlar Çində öz əcəli ilə ölməyən

milyarderlərin siyahısı sürətləgenişlənir. 2003-cü ildən 2011-ciilə qədər, yəni 8 il ərzində ölkənin72 milyarderinin həyatı yarıdaqırılıb. “ChinaDaily” qəzetininyazdığına görə, onların 15-iöldürülüb, 17-si intihar edib, 7-sibədbəxt hadisəyə tuş gəlib, 19-uxəstəlikdən dünyasını dəyişib.

Maraqlıdır ki, ölümcülxəstəliyə tutulan oliqarxlarınhamısının yaşı 48-dən aşağı olub.Halbuki, Çində kişi ömrünün ortauzunluğu 71 ilə bərabərdir.

Ümumiləşdirəndə belə alınır ki,Çində hər 40 gündə 1 milyarderin

ömrü yarımçıq kəsilir. Adi insan-ların qeyri-təbii yolla ölmək riski0,7%-dirsə, milyarderlər üçün burisk 13,3%-ə bərabərdir.

Ölkənin məhkəmə sistemi dəoliqarxların sırasında “təmizləmə”aparır: 8 ildə Çində 14 milyarderəölüm hökmü çıxarılıb. Məsələn,bu yaxınlarda “China Mobile” ra-bitə şirkətinin top-meneceri rüşvətalmaq üstündə edama layiqgörülüb. Rüşvətin həcmi isəmüasir ölçülərə görə elə də böyükdeyir: “cəmi” 1,15 milyon dollar.Həmin pulu menecer 5 il ərzindətoplamışdı.


Milyarderlər qırılır Çində hər 40 gündə 1 milyarderin ömrü yarımçıq kəsilir

Biz bu seminarı artıq

neçənci dəfədir ki,

keçiririk. Amma

tələbələrimizin və treyderlərin

ona marağı azalmır. Bu da

təsadüfi deyil. Biz 21-ci əsrdə

yaşayırıq, indi kompüterləşmə və

avtomatlaşdırma treydinqə də

gəlib çatıb. Bazarda əməliyyat

aparan robotlar artıq fantastika

yox, həqiqətdir. Və siz buna in-

ternetdə dolaşmaqla özünüz

şahid ola bilərsiniz.

Bizim şirkət bu sahədə flaqmanrolunu üzərinə götürərək, ticarətrobotlarından istifadəni bütün yol-larla təşviq edir. Biz əminik ki, in-vestisiya fəaliyyətinin gələcəyiməhz bu istiqamətdədir. Çünkibütün dövrlərdə uğurlu ticarətinəsas düşməni emosiyalar olublar.Qorxu, tamah, ümid, həvəs –

bütün bunlar trey-deri çaşdıranemosiyaların çox azbir qismidirlər.Amma robot on-ların təsirinədüşmür, çünki yal-nız itaətkar şəkildəbizim kodlaşdır-dığımız təlimatlarıyerinə yetirir.Həmin vaxtda biz ayrı işlərləuğraşır, dincləir, sevdiklərimizləbirlikdə oluruq.

Seminar iki hissədən ibarət idi:əvvəlcə ticarət robotunun (eksper-

tin) nə olduğuna, üstün cəhətlərinəaydınlıq gətirildi. Sonra isə realvaxt rejimində robotun işi nü-mayiş etdirildi. Beləliklə, biz 90dəqiqə ərzində treydinqin gələcə-yinə (kimlər üçün isə indisinə)nəzər saldıq.

Robotreydinq



F Ə S L İ N M Ö V Z U S U İstirahət

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

31

Treyderlər – ofis sakin-

ləridirlər. Onlar daim

kompüterin önündə

əyləşir, qrafikləri izləyir, xəbər-

ləri oxuyurlar. Bütün bu fəaliyyət

gərginlik, çeviklik, sürətli reak-

siya, daim hadisələrin axarında

olmağı tələb edir. Demək, trey-

derin istirahəti həmin göstəri-

cilərin tam əksi olmalıdır:

genişlik, dinclik, sakitlik, heç

yerə tələsməmək... Bu cür isti-

rahətin ən yaxşı formalarından

biri təbiətə çıxmaqdır.

Təbiət – hamı üçün ən yaxşı is-tirahət növüdür. Xüsusilə də əqlifəaliyyətlə məşğul olan insanlartəbiətdə daha yaxşı dincəlirlər.Yaxşı olar ki, təbiətlə baş-başaqalıb, şəhər sivilizasiyasını unu-dasınız. Bunun üçün meqapolishəyatından mümkün qədər uzağagetsəniz, yaxşıdır. İdeal variantçadır qurub, bir neçə gün təbiətinqoynunda yaşamaqdır. Bunu təketmək mümkün və düzgün deyil,ona görə də, bir neçə nəfər getmə-lidir. Meşənin, çəmənin havasınıalaraq, səsini, ya səssizliyini din-ləyərək meqapolis atmosferindəndincəlmək olar. Çalışın, həminvaxt iş barədə fikirləşməyin. İn-sanla təbiətin arasındakı har-

moniyanıduymağa çalışın.

Əqli fəaliyyətlə məşğul olan in-sanlar üçün digər yaxşı istirahətnövü ekstremal əyləncələrləməşğul olmaqdır. Misal üçün,paraşütlə tullanmaq kimi (Azər-baycanda buna imkan var). Beləekstremal əyləncələr təkcə adrena-lin fırtınasına səbəb olmur, həmdə insanı “təzələyir”. Düzdür, eks-

tremal əyləncələrin hamısını Azər-baycanda tapmaq mümkün deyil,amma olanlar da bəs edər. Üstəlik,getdikcə yeniləri yaranmaqdadır.Bəzilərini isə özünüz də təşkil edəbilərsiniz (məsələn, dağ velosi-pedi ilə gəzinti kimi).

Əlbəttə ki, çimərliyi heç cürunutmaq olmaz. Dənizin dalğalan-ması, günün istisi və isti qum in-sanı çox yaxşı dincəldir. Ammabir şərtlə ki, çimərlikdən qayıdıbtəzədən kompüterin önündəəyləşməyin. Çimərliyi aktiv isti-rahətin başqa növlərilə bir-

ləşdirməkçox yaxşıdır. Bu məqsədlə cür-bəcür aktiv oyunlar işə əlayarayır. Amma onlar düşünmətələb edən oyunlar olmamalıdır.Tennis, bilyard, topla oyunlaryaxşıdır.

Bundan başqa, əgər sizin çox-dan bəri öyrənmək istədiyinizhansısa aktiv fəaliyyət növü varsa(məsələn, rəqs, ya hansısa idmannövü – tutalım, üzgüçülük),tətildən istifadə edib, onu öyrən-məyə vaxt ayıra bilərsiniz. Bu,ikiqat faydalıdır. Çünki həmfəaliyyətin növü dəyişir, həm dəbeyin yeni məşğuliyyəti öyrən-məklə dincəlir.

İstirahət mövsümündən fay-dalanaraq, digər treyderlərləgörüşüb, birgə gəzintiyə, ya daoyunlara getmək olar. Bu, həm dətanışlıq üçün yaxşı imkandır.

Amma nə edirsinizsə-edin, bumüddət ərzində qrafikləri vəməzənnələri unudun. Belə etsəniz,istirahətdən qayıdandan sonradincəlmiş beyniniz daha yaxşıideyalarla işə davam edəcək.


Treyder necə

dincəlməlidir

Əqli fəaliyyətdə olanlar üçünoptimal istirahət qaydaları



B İ L , E T32 Tövsiyə

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Riçard Rod

Bu məqalə köhnə,məlum, amma vacibqaydalara həsr olunub.

Əgər bu qaydalara riayət etsəniz,ticarət göstəriciləriniz ilbəilyaxşılaşacaq. Bu qaydalar sadəolsa da, onlara riayət etmək asandeyil. Mən 10 illik ticarəttəcrübəmdə çox metodlarısınaqdan keçirmişəm vəanlamışam ki, sadə qay-dalar hər şeydən yaxşıişləyir. Stoxastik, DəyişənOrta Göstərici, Fibonaççisəviyyələri və sair vəilaxırdan istifadə edənlərbeyinlərində elə bir qar-maqarışıqlıq yaradırlar ki,sonda rasional qərar ver-məkdə çətinlik çəkirlər.Bəzi göstəricilər “al” deyir,digərləri “sat”. Üçüncüsüisə digər siqnallar ticarətəqoşulmağa işarə verənə qədərgözləməyi deyir. Ona görə də,sadə ticarət metodları hər şeydənyaxşı işləyir!

1. Birinci və ən vacib qayda:“Buğa” trendində almaq lazımdır.Bu, çox sadə səslənir, amma gəlinyada salaq: azmı treyder birincikəskin artımda qiymətin çoxuzağa getdiyini zənn edərək, tezsatmağı fikirləşib? Məndə əvvəl-lər də belə olub, düşünürəm,gələcəkdə yenə belə ola bilər. Re-allıq ondan ibarətdir ki, “buğa”

trendində satırıqsa, uduzuruq. Sat-mayın. Əgər almağı gec hesabedirsinizsə, bazara girməyin.Yadda saxlayın ki, əməliyyat aç-mamaq özü də bir əməliyyatdır.

2. Güclü olanı al, zəif olanı sat.Kütlə adətən eniş vaxtı almağadavam edir. Peşəkarlar isə qiymətkəskin qalxdığına görə alırlar.

Bazarda sağ qalmağın yolu dibdəalıb, pikdə satmaq deyil, qiymətqalxanda almaq, enəndə sat-maqdır.

Bundan başqa, portfeldə müx-təlif aksiyaları (valyutaları)müqayisə edərkən ən güclü ak-tivləri almaq, ən zəifləri satmaqlazımdır.

3. Yaxşı-yaxşı düşünməmişəməliyyat açma. Bazara giriş vəgözlənilməz vəziyyətlərdəbazardan çıxış planı 100 dəfəölçüb-biçilməlidir.

4. Əsas trendin əksinə gedənbirinci korreksiyada əməliyyatınhəcmini artır. Birinci nöqtədəəlavə etmək üçün əsas hərəkətin33-50%-lik korreksiyasından vəya müvafiq Moving Average-dənistifadə edə bilərsiniz.

5. Səbrli ol. Əgər əməliyyatıburaxdınsa, korreksiyanıgözlə. Əgər bazara gir-misənsə, əməliyyatın gö-zlədiyin gəliri gətirməsinəvaxt ver. Xırda gəlir –hesabın itirilməsinə doğru əndüzgün yoldur. Hər halda,mən belə düşünürəm. Sizreal gəlir əldə etmək üçünsəbrli şəkildə gəlirli əməliyy-atı saxlamaq bacarığınıözünüzdə inkişaf et-dirməlisiniz. Əməliyyatın özişini görməyinə imkan ver:bazardakı təsadüfi

hərəkətlərin sona çatmasını gözlə.

6. Gözləmə. Həmişə xırda vətez itkilər ən yaxşı itkilərdir. Əsasodur ki, bu, kapitalın itirilməsideyil! İtkili əməliyyatda gö-zləyərək itirilən balans şüurlu şək-ildə uduzulan kapitaldır.

7. Heç vaxt uğursuz əməliyyataəlavə eləmə. Əlavə edəndə əgəralırsansa, yeni qiymət əvvəlki alışqiymətindən yuxarı olmalıdır.


Ən yaxşı itki – xırda itkidir

8

...Və daha 10 məsləhət



Əgər satırsansa, yeni qiymətəvvəlki satış qiymətindən aşağıolmalıdır. Bu qaydaya sorğu-sual-sız riayət etmək lazımdır.

8. Texniki və Fundamental fak-torlar bir araya gəlməyənə qədərticarət aparma. Bu qayda bir sıratexnikləri çətinə salacaq.Neyləyək! Mən izlədiyim sadətexniki qaydalarımın və funda-mental qərarlarımın bir tandemdəhərəkət etdiyinə əmin olmayanaqədər ticarət aparmayacağam.Ona qədər dəqiq, əminliklə vəsəbrlə gözləyə bilərəm.

9. İtki limitinə çatıldısa,ticarəti dayandır. Bütün əməliy-yatları bağla və bir neçə günlükticarət aparma. Pulları geriyə qay-tarmağa çalışmaq təhlükəlidir vəheç vaxt sizə şans verməyəcək.

10. Muzdlu əsgər kimi düşün.Bizim vəzifəmiz – qalib gələnqüvvələrin tərəfində vuruşmaqlapul qazanmaqdır. Əgər heç birtərəf qalib gəlmirsə, biz onda,ümumiyyətlə, vuruşmamalıyıq.

11. “Buğa” hərəkətinin vaxtınınson 10%-i qiymət hərəkətinin50%-ni və ya daha çoxunu özündə

cəmləşdirir. Trendin ilk 50%-i isə90% vaxtı əhatə edəcək.

Bu qaydalarda dahiyanə heç nəyoxdur. Bu, sağlam düşüncədənbaşqa heç nə deyil, amma Volterindediyi kimi: “Adi sağlam düşüncə- qeyri-adidir”. Ticarət – sağlamdüşüncə biznesidir. Sağlamdüşüncəyə qarşı ticarət aparandauduzacağıq. Ola bilsin, həmişəyox, amma əksər hallarda. Sadəticarət apar. Çətin metodlarda vəanlaşılmaz ticarət sistemlərindənyan qaç, yalnız əsas trend is-tiqamətində ticarət apar.


8

R.S.S.Sual: Doğrudanmı, treyderlərin yalnız 2

faizi qazanır, 98 faizi isə itirir?Cavab: Razılaşmaq olmaz. Maraqlıdır,bu statistika haradan çıxıb? Müxtəlifmənbələrdə müxtəlif rəqəmlər göstərilir:bəziləri treyderlərin 95 faizininqazandığını, 5 faizinin itirdiyini,başqaları bu rəqəmin 80/20 olduğunuiddia edirlər. Bəziləri hər 10 treyderdən9-nun uğursuzluğa düçar olduğunudeyir. Amma heç kim konkret faktlargöstərmir. Bu statisikanı kimin, necəapardığı bəlli deyil. Adətən bu müd-dəadan öz metodlarını, sistemlərini,kitablarını satmaq istəyən müəlliflər isti-

fadə edirlər. Əgər doğrudan da həminmetodlar, kitablar, sistemlər treyderlərinqazanmağına yardım edirsə, onda mən-tiqlə bu statistika çoxdan dəyişməliydi...

Sual: Ticarət strategiyasının nə olduğubarədə hər dəfə iri məqalələr yazılır... Bununnə olduğunu qısaca demək mümkündürmü?Cavab: Lap qısaca desək, ticarət strate-giyası – treyderin etməli olduğuhərəkətlərin ardıcıllığıdır. Yəni bir növalqoritmdir: bazara nə vaxt girmək, nəvaxt çıxmaq, hansı həcmlə əməliyyataçmaq qaydalarını göstərir. Bu qaydalartreyderin uğurunu müəyyənləşirirlər.

Redaksiyadan soruşulan suallar

B İ L , E T Tövsiyə 33



ZARAFAT YANA34 Qrafik yumor


Treyderin fikirlərinecə dəyişir

Emosiyalarını cilovlaya bilməyən treyderlər heç vaxt qiymətin hərəkətinə adekvat reaksiya

verməyi bacarmırlar. Nəticədə bazarın yedəyindəgedirlər. Belə treyderin fikirlərinin necə dəyişməsi aşağıdakı şəkildə göstərilib.



TƏCRÜBƏ Ustadlar

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

35

Fərid Hüseynov

Uğurlu treyderləri

b a ş q a l a r ı n d a n

fərqləndirən nədir?

Bunu bilmək üçün uğurlu trey-

derlərin tarixçələrini öyrənmək

lazımdır. Onların ümumi

cəhətləri nədir? Uğurlu treyder

olmaq üçün nə lazımdır? Bu

suala cavab verməmişdən əvvəl

bir neçə uğurlu treyderin əh-

valatı ilə tanış olmağı təklif

edirəm.

Nikolas Darvas (Nicolas Dar-vas) 18 aya 36 000$-ı 2 000 000$-a qədər artırıb. 1960-cı ildəyazdığı “How I Made $2,000,000in the Stock Market” kitabındabildirir: “Mən ən vacib sualın nəolduğunu başa düşdüm. Bu, hansıaksiyanı alıb-satmaq yox, bunu nəvaxt etməkdir. Birja spekulyan-tının əsas məqsədi zamanı düzgünseçmək olmalıdır”.

Ed Seykota (Ed Seykota)təxminən 13 ilə 5000$-ı 14 000000 $-a qaldırıb. Özünün dediyinəgörə, “Əsas hiylə orasındadır ki,gərək bir treyder kimi sırf sənəuyğun olan sistem yaradasan”.

Daha biruğurlu treyderolan Cessi

Livermor

(Jesse Liver-more) bir çoxtreyderlərkimi ayrı-ayrıaksiyaları yox,bir sıra qru-plarda qiymətdəyişikliyinivə bazardaəməliyyatlarınhəcminiizləyirdi. Obilirdi ki,bazarda dəy-işiklik çox vaxtbir neçə qrupda eyni vaxtda ticarətdövriyyəsinin kəskin artması iləmüşahidə olunur. Nəticədə Liv-ermor 1900-cü ilin əvvəllərindəbir neçə milyon qazanc əldə et-mişdi.

Riçard Dennis (Richard Den-nis) uğurlu bir treyder kimifyuçers bazarında təxminən 150milyon dollar qazanıb.

Maliyyəçi və filantrop CorcSoros (George Soros) da uğurluforex treyderlərindən biridir.

Son dərəcə böyük rəqəmlər,məşhur soyadlar... Bu siyahını birneçə uğurlu treyderləri də əlavəetməklə uzatmaq olardı. Ammaonlar belə ağlasığmaz nəticələrinecə əldə edə biliblər?

Uğurlu treyderlədə hamınınbildiyi bir neçə ümumi cəhət qeydetmək olar, amma yuxarıdaki ta-rixçələrə nəzər saldıqdan sonrabuna bir qədər başqa prizmadanbaxaq:

- Hər bir uğurlu forex trey-derinin qeyd-şərtsiz riayət etdiyisistemi olub

- Onların trendi izləməkbacarıqları var

- Uğurlu treyderlərdən çoxuorta və uzunmüddətli hədəflərləişləyib

- Nizam-intizamlı olublar- Dəqiq planlaşdırılmış ticarət

aparıblar və bazarın hər birvəziyyətinə qarşı hazır tədbirləriolub


Uğurlu treyderlərin əhvalatları

Nikolas Darvas (Nicolas Dar-

vas) 18 aya 36 000$-ı 2 000 000$-a

qədər artırıb.

Ed Seykota (Ed Seykota)

təxminən 13 ilə 5000$-ı 14 000 000 $-

a qaldırıb.

Riçard Dennis (Richard Dennis)

uğurlu bir fyuçers treyderi kimi

təxminən 150 milyon dollar qazanıb.

8



- Onların sistemləri individualxarakterlidir

Diqqət yetirsəniz, bütünbəndlər kifayət qədər sadədir,amma həqiqətdə treyderlər tez-tezbunları unudurlar, nəticədəbəziləri xeyli pul itirirlər.

Hər bir treyder individual xü-susiyyətə malikdir. Bəziləri çoxaqressiv ticarət aparır, nəticədətez-tez əməliyyat açır. Bəziləri ak-siyaları üstün tutur. Bəziləri dahaaz səy göstərmək

istəyir.Uğurlu treyder olmaq üçün öz in-dividual xüsusiyyətlərinizi başadüşməli və sizi tam qane edəcəkmüvafiq strategiya hazırla-malısınız.

Forexdəticarət tamşəkildə plan-laşdırılmalıdır.Planda hərhadisə ilə bağlıtədbir dənəzərdə tutul-malıdır. İnsan-lar həmişəişlərini plan-laşdırırlarsa,görəsən niyə in-

vestisiyalarını planlaşdırmırlar?Uğurlu treyder elə bir ticarət sis-teminə malik olmalıdır ki, ticarətzamanı istənilən ssenariyə hazırolsun. Əvvəlcədən bilməlidir ki,nə vaxt almalı, nə almalı, nə vaxt

girmək, nə vaxt çıxmaq, nə qədəralmaq lazımdır. Bunlar çox vacib-dir. Bazara yaxşı giriş strategiyasıtreyderin uğurlu ticarət sistemininyalnız bir hissəsidir. Əslində kapi-talın idarə olunması daha böyüktəsir göstərir. Mən əminən ki,bəziləri bu haqda ümumiyyətləfikirləşməyiblər. Hərçənd, bu,ticarət sisteminin əsas hissəsi ol-malıdır. Forex-də uğurlu ticarətaparmaq üçün hədəf seçmək,dəqiq vaxt təyin etmək və ona ri-ayət etmək lazımdır.


8

Dow Jones şirkətinin rəh-

bəri, məşhur Wall Street

Journal qəzetinin naşiri

Les Hinton istefaya gedib. Səbəb

Rupert Merdokun “News Corpo-

ration” mediakorporasiyası ilə

meydana çıxan qalmaqaldır.

Hinton əvvələr Rupert Merdokla50 il bir yerdə işləyib. O, vaxtilə“News Corporation”un Bri-taniyadakı qəzet biznesinə rəhbər-lik edib. Həmin vaxt “News of theWorld” qəzetində telefonların din-lənilməsilə bağlı qalmaqal yaşan-mışdı.Hintonun sözlərinə görə, Bri-taniya qəzetinin yol verdiyi qa-nunsuzluqdan xəbəri olmayıb,“amma bunun heç bir fərqi yox-dur”.

Hintonla eyni vaxtda “News Inter-national”ın baş direktoru RebekkaBruks da vəzifəsindən gedib.

Qeyd edək ki, buna qədər Hintoniki dəfə “dinləmə qalmaqalı” iləbağlı Britaniya parlamentinəhesablat vermişdi.

Dow Jones-un rəhbəri dəqalmaqala qurban getdi

İnsanlar həmişə işlərini

planlaşdırırlarsa, görəsən niyə

investisiyalarını planlaşdırmırlar?

TƏCRÜBƏ36 Ustadlar



REK LAM

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

37


http://inforex.az/forum_new/viewtopic.php?f=1&t=1524&p=104448#p104448



Ö Z Ü N Ü TA N I38 Psixoanaliz

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Bu test sizə necə treyderolduğunuzu anla-maqda, mənfi və müs-

bət cəhətlərinizi görməkdəkömək edəcək. Suallara səmimivə aydın cavab verin. Bəzilərinəhə/yox yazmaq lazımdır. Bəziləriisə geniş cavab tələb edir. Ca-vabları ayrıca vərəqdə yazın.Sonra isə nəticələrlə tutuşdurun.Tələsməyin, testdən keçmək sizin30-40 dəqiqə vaxtınızı aparacaq.

Əgər hazırsınızsa, getdik.

1. “Bazarla həmişə manipul-yasiya edirlər”. Belədirmi?

2. Sən heç terminalın məlumat-larını başqa proqramlaraköçürərək, istifadə edirsənmi?

3. Sənin strategiyanda aydındeyilirmi ki, qiymət əks tərəfəgetsə, nə etmək lazımdır?

4. Axırıncı dəfə strategiyana nəvaxt düzəliş etmisən?

5. Hazırda sənin elektron poç-tun boşdurmu?

6. Öz haqqında deyə bilərsənmiki, “mən yalnız gəlir vəd edənhərəkət görəndə bazara girirəm”.

7. Gündə neçə saat televizorunqarşısında olursan? Bu gündənbaşlayaraq 30 gün televizorsuzqala bilərsənmi?

8. Proqnozların düz çıx-mayanda üzülürsənmi?

9. Elə bu dəqiqə öz xaricigörünüşünün haqqında hansıfikirdəsən? Sənin görünüşünbarədə başqaları hansı nəticəyəgələ bilərlər?

10. Sənin strategiyan yoxdur.Sən heç bir strategiya olmadan

ticarət aparırsan. Belədirmi? 11. Əgər əməliyyat stop-lossla

bağlanıbsa, bunu normal hesabedirsənmi? Düşünürsənmi ki, buitki sənin üçün problem deyil?

12. Əgər əməliyyat ziyan-dadırsa, sən onu bağlamaq əvəzi-nə nə vaxt ziyandan çıxacağınıgözləyirsən. Düşünürsən ki,qiymət qayıdacaq və hər şey yaxşıqurtaracaq... Düzdürmü?

13. Hər gün duş qəbuledirsənmi?

14. İtkili əməliyyatın riskiniazaltmaq üçüneyni istiqamətdəikinci əməliyyataçırsanmı?

15. Necədüşünürsən, riskiidarə etməkolarmı? Bunaçalışırsanmı?

16. Bazarıtəhlil etmək üçünzərurətyaranandaqiymətləri Excelproqramına ixracedirsənmi?

17. Tutaq ki,1.50səviyyəsindəalmısan. Qiymət 1.58-ə qalxıb.Analizin göstərir ki, bu günqiymət 1.54-ə düşə bilər. Sən nəedəcəksən?

18. Sən öz strategiyanı asan-lıqla izah edə bilərsənmi?

19. Sənin həyatda dəqiq,konkret məqsədlərin varmı? Bəsonlara çatmaq üçün planlarınnecə?

20. Otağında, ya kabinetindəsəliqə-sahman olurmu?

21. Treylinq-stop nədir?22. Gün daxilində işləmək üçün

strategiyan varmı?23. İdmanla tez-tezmi məşğul

olursan?24. Ticarət planlarını kağızda

qeyd edirsənmi?25. Sabah nə edəcəyini dəqiq

deyə bilərsənmi? Bəs qarşıdakıhəftəsonunda necə?

26. Zərurət yarananda əməliy-yatı bağlamağı bacarırsanmı?

27. Həyatında gördüyün ən ağırfiziki iş nə olub? Bu, nə zamanbaş verib?

28. Gündə neçə saat vaxtını işəsərf edirsən?

29. Əgər qiymət sənə lazımolan tərəfə gedərsə, nə etməklazım olduğu strategiyanda dəqiqyazılıbmı?


Treyderlər üçün test:

Sən necə treydersən?

8



30. Siqnalları görür və əməledirsənmi?

31. Sən inanırsanmı ki, bazardaancaq “nəhənglər” qazanırlar vəadi treyderin orada qazanmasımümkün deyil?

32. Öz işində skalpinqtexnologiyalarından, məsələn,Bondar metodundan istifadəedirsənmi?

33. Bazar əks tərəfə gedəndəsakitlyini və təmkinini qoruyubsaxlaya bilirsənmi?

34. “Gündaxili ticarərtdə sərt

stop-loss qoymaq vacib deyil.Çünki lazım olanda “stop”suz dabazardann çıxmaq olar”.Razısanmı?

35. Xüsusi ticarət proqram-larına pul verməyə razısanmı?

36. Əgər haradasa gördüyünanaliz sənin fikirlərinlə üst-üstədüşmürsə, onun səhv olduğunufikirləşirsənmi?

37. Necə yeməklə qidalanmağaüstünlük verirsən – ləzzətli, yoxsasağlam?

38. Hər əməliyyatını ayrılıqdaqiymətləndirirsənmi?

39. İtkiləri qəbul edəbilirsənmi?

40. Bu andan başlayaraq birsutka ac qala bilərsənmi?

41. Hər gün yuxudan eynivaxtda qalxırsanmı? Bəs bazar

günləri necə?42. Sənin başqa insana verdiyin

vədi yerinə yetirəcəyin ehtimalınə qədərdir?

43. “Mən stop-loss qoymuram.Çünki stop işə düşən kimi qiymətdönür və mənim tərəfimə gedir”.Bu, sənə aiddirmi?

44. Stop-loss, səncə nədir?45. Başqalarının fikirləri və

analizləri əsasında əməliyyat açır-sanmı?

46. Riski minimuma endirməküçün nəsə edirsənmi?

47. Öz qoyduğun “stop”u ləğvedir və ya dəyişdirirsənmi?

48. İşlətdiyin indikatorlarınriyazi prinsiplərinə bələdsənmi?

49. Birjanı kazionoyabənzədirsənmi?

50. Öz hərəkətlərinin düzgün-lüyünə şübhələndiyin olurmu?

51. Qiymət gün ərzində səninəksinə gedir. Amma nüfuzlu anali-tiklər və ekspertlər vəziyyətindəyişəcəyini və uzağı sabahaqədər hər şeyin yaxşı qurtara-cağını deyirlər. Nə edəcəksən?

52. Olubmu ki, ticarət robotuyaratmaq istəmisən, amma sonrayarımçıq buraxmısan?

53. Necə düşünürsən, hər günnə qədər vaxtını boşuna sərfedirsən? Bəs bazar günləri necə?

54. Birja işində köməkçi pro-qramlara ehtiyac hiss etmisənmi?Yoxsa onlarsız da hər şey alınır?

55. Axırıncı dəfə nə vaxtözündə xeyirli vərdiş yaratmısan?Bəs zyanlıdan imtina necə?

56. Hansısa cütlüyü 1.20qiymətinə almısan. Qiymət 1.18-ədüşüb. Analitiklər onun 1.15-əqədər də düşəcəyini, sonra isə1.22-yə qalxacağını deyirlər. Sənhansı addımı atacaqsan?

57. İş stolunu həmişə təmizsaxlayırsanmı?

58. Kompüterindəki fayllar vəkataloqların strukturu işləməküçün rahatdırmı?

Nəticələrinqiymətləndrilməsi

Nəticələrə keçməzdən qabaqideal treyderin necə olması barədəfikirlərimizi bölüşək. İdeal treydero şəxsdir ki, onun öz ticarət sis-temi var. Müntəzəm olaraq sis-temini kökləyir və inkişaf etdirir.Sisteminin qaydalarına intizamlaəməl edir. Risk-menecment qay-dalarını gözləyir. İtkiləri nəzarətdəsaxlayır. İşini avtomatlaşdırmaqüçün müxtəlif proqramlardan vəvasitələrdən istifadə edir. Heç vaxtemosiyaları əvvəlcədən müəyyənedilmiş hərəkət alqoritmini poz-mur. Qərar qəbul edərkən infor-masiya sahəsini genişləndirməyəçalışır. Həyatın nəbzini tutur. Heçvaxt qərarlarının düzlüyünə 100%əmin olmur. Çünki birja 100 faiz-lik əminlik yeri deyil. Heç kimimfikrini mütləq həqiqət kimi qəbuletmir. Bazarı “fırladan”qüvvələrin əməlləri haqqında de-yilənlər onun üçün sadəcə işçi in-formasiyadır.

İndi isə cavablarıqiymətləndirək

1, 3, 4, 6, 8, 10, 14, 18, 22, 26,29, 30, 31, 33, 36, 38, 43, 45, 49,


8 8

Ö Z Ü N Ü TA N I Psixoanaliz 39



50, 51 nömrəli suallar sizin ticarətstrategiyanızın olub-olmadığınımüəyyənləşdirir. Ən böyüksəhvlərdən biri stop-lossun yerinidəyişmək və itkilərin artmasınayol verməkdir. Digər böyük səhvziyanlı əməliyyata əlavə etməkdir.Məşhur treyder Gerçik deyirdi ki,“Ziyanlı əməliyyata əlavə etməkHitlerdən daha çox yəhudininaxırına çıxıb”.

Bazarla manipulyasiya barədəsuallara gəlincə, yalnız mənfi cav-ablar doğrudur. Sizi bazarlakimin manipulyasiya etməsi yox,necə qazanmaq maraqlandır-malıdır.

Beləliklə, 3, 8, 18, 22, 26, 29,33, 50 nömrəli sualların hər birinəmüsbət cavaba görə özünüzə birxal yazın. Mənfi cavaba görə 1 balçıxın.

6, 10, 14, 30, 38, 43, 45 saylısuallarda mənfi cavaba görəözünüzə 1 bal yazın. Müsbət ca-vaba görə 1 bal çıxın.

4 saylı sualda cavabın olmasıözü artıq müsbətdir. Əgər sizstrategiyanın təfərrüatlarını izahedə bilirsinizsə, bu, daha bir baldeməkdir.

1, 31, 49 saylı suallarda çiyniniçəkməkdən başqa bütün cavablarmənfidir. Hərəsinə görə 1 balçıxın. Niyə? Çünki bazarı təftişetmək treyderin işi deyil. Bazarnecə varsa, elədir. Bazarı olduğukimi qəbul etmək lazımdır.Ondan gileylənmək, şikayətlən-mək lazım deyil. Şikayətinizvarsa, həkimə gedin. Bazara pulqazanmaq üçün gəlirlər, şikayətüçün yox.

36 və 51 saylı suallara gəlincə,

sizin informasiyanı haradan al-mağınızın heç bir önəmi yoxdur.Sizin analitika haqqında fikir-lərinizin də həmçinin. Əgər sizinstrategiyanız varsa, heç kiminfikri və ya sözü sizə göstəriş ol-mamalıdır. Ona görə də, 36 saylısual üçün düzgün cavab belə ola-caq: “fərqi yoxdur”, yaxud “nəfərqi var?”. Ya da başqa bir ney-tral cavab. Bütün qalanları mənfibaldır.

51saylı sual üçün isə düzgüncavab belədir: “Strategiyamauyğun olaraq”. Bütün başqa vari-antlar mənfi xaldır.

5, 7, 9, 13, 19, 20, 23, 25, 27,28, 37, 40, 41, 42, 53, 55, 57, 58 –bunlar sizin nə dərəcədə intizamlıinsan olduğunuzu müəyyən edənsuallardır. Əgər intizam olmasa,heç bir sistem treyderə kömək edəbilməz. İnsan nə dərəcədə inti-zamlıdırsa, öz alqoritmlərinə odərəcədə dəqiqliklə əməl edir.Həmin sualların hər birinə verilənmüsbət cavaba görə özünüzə 1bal əlavə edin.

11, 12, 15, 17, 34, 39, 44, 46,47, 56 saylı suallar sizin riskə nəqədər meyilli olduğunuzumüəyyənləşdirir. 12, 34, 39 saylısualların hər birinə verilən müsbətcavaba görə özünüzdən 1 balçıxın. Stop-lossun nə olduğunubilmək və ondan istifadə etməyi

bacarmaq treyder üçün vacibdir.Bu problemlərin istənilən bir şək-ildə ört-basdır edilməsi sizin kapi-talınıza dağıdıcı təsir göstərəcək.

11, 15, 46, 47 saylı suallara ve-rilən hər bir müsbət cavablaragörə özünüzə yağlı 1 bal əlavəedin.

56 nömrəli sual üçün düzgüncavab belə olacaq: “Strategiyamauyğun olaraq”. Əgər strategiyanızbelə riski götürməyi məqbulsayırsa, analitiklərin nə deməsinəfikir vermək lazım deyil. Ammastrategiyanızı təzədən diqqətləgötür-qoy etsəniz, yaxşı olar.

17 saylı sualın düzgün cavabıisə belədir: “Bir halda ki,əməliyyat gəlirlidir, əgər strate-giyama zidd getmirsə, onu açıqsaxlayaram”.

2, 16, 21, 24, 32, 35, 52, 54saylı suallar sizin avtomat-laşdırılmış ticarətə münasibətinizimüəyyən edir. 32, 24, 52, 2 saylısualların hər birinə müsbət ca-vaba görə özünüzə 1 bal artırın.35, 54 saylı suallara verilən müs-bət cavab mənfi ballar deməkdir.

Əgər siz treylinq-stopun nəolduğunu və necə işlədiyini bilir-sinzsə (sual 21), bu, əlavə 1 baldeməkdir. 16 nömrəli suala müs-bət cavaba görə özünüzə 1 balartırın.

İndi isə yekun vuraq. Artıqgördüyünüz kimi, test şərti olaraq

4 hissəyə bölünüb: sistemliticarət, intizam, risk-menecment,

ticarətin avtomatlaşdırılması. Hərbir kateqoriya üzrə nəticələrinizi

müəyyən edin. Hər bir kate-qoriyada mümkün balların 70%-

dən azını toplamısınızsa,çatışmayan cəhətlərin üzərində

dərindən fikirləşin. 80%-nitoplamısınızsa, yenə də inkişaf et-

məyə ehtiyac var.


8

Ö Z Ü N Ü TA N I40 Psixoanaliz



T R E Y D E R T Ə F Ə K K Ü R Ü Vacib nüans

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

41

Nərminə Lazımova

Treyderlər tez-tez deyirlərki, ticarət zamanı heç biremosiyaya malik olmaq

istəmirlər. Onlar maşın kimi sakitolmaq istəyirlər. Amma təəssüf ki,ya bəlkə də xoşbəxtlikdən, treyder-lər maşın deyillər. Bütünemosiyaları ləğv etmək ruhu ləğvetmək deməkdir. Bu isə mümkündeyil. Elə isə, həqiqətənmi bizemosiyalarımız qarşısında acizik?

Əlbəttə, yox. Emosiyalar bizəinformasiya verir. Biz bu infor-masiyanı qəbul edib, müəyyəndəyişiklər edə və faydalanabilərik. Yəni emosiyalarımızı bizəkömək edə bilər. Biz emosiyalarınintensivliyini azalda bilərik. Biremosiyanı digərilə əvəzləyəbilərik.

Mən emosiya haqqında birhərəkət enerjisi kimi düşünməyisevirəm. Bütün fikirlər enerji ilətəchiz olunurlar. Bu enerji sizindaxili və xarici aləminizə təsiredir. Biz emosiyalardan ticarə-timizi davam etdirmək üçün bir

vasitə kimi də istifadə edə bilərik.Amma əvvəlcə onları təfsir et-məyi, istiqamətləndirməyi vəazaltmağı öyrənməliyik.

Emosiyaları dəyişməyin

3 əsas yolu var:

Birincisi, biz fikrimizi cəm-ləşdirdiyimiz obyekti dəyişməkləemosiyalarımızı dəyişə bilərik.Bu, çox yaxşı nəticələr verir.

İkincisi, biz əqidəmizi dəyiş-məklə emosiyalarımızı dəyişəbilərik. Bizim əqidəmiz diqqət ye-tirdiyimiz obyektə bir filtr kimitəsir edir. Əgər biz

özümüzü inandırsaq ki, ehtimalbizi xeyrimizədir, onda ayrıca biritkiyə görə özümüzdən çıxmaya-cağıq, çünki müəyyən vaxtdansonra gəlir əldə edəcəyimizəəminik.

Üçüncüsü, biz fiziologiyamızıdəyişməklə emosiyalarımızı dəy-işə bilərik. Bu, hamı tərəfindənqəbul olunmuş həqiqətdir ki, nəfəsalma, üz ifadəsi, bədəninvəziyyəti, səs tonu fikrə vəemosiyalara təsir edir. Adətən

fiziologiyanın fikir və emosiyalarəmələ gətirdiyi başa düşülmür.Əgər stulun qırağında oturaraq,çiyninizi əyərək, dişlərinizisıxaraq, dodaqlarınızı yığaraq,nəfəsinizi saxlayaraq ticarətaparırsınızsa, baş verə biləcəkhadisədən narahat olacaqsınız.

Fikri cəmləşdirməyin

vacibliyi

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi,fikrimizi nəyə cəmlədiyimiz emo-sional vəziyyətimiz üçün sondərəcə vacibdir. Ticarət zamanıdiqqətinizi nəyə

yönəldirsinizsə, o, sizin reallığınecə anlamadığınızı əks etdirir.Bu, öz növbəsində davranışınızada təsir edir. Qərar emosionalkomponentdir. Siz nəyi nəzərdənkeçiririniz? İtirmə ehtimalını?Yoxsa gəlir əldə etmə ehtimalını?Ancaq itirmə ehtimalına baxanlarbazara girərkən ya çox tərəddüdedəcəklər, ya da əməliyyatı bura-xacaqlar. Əgər onlar əməliyyataçırlarsa belə, onda gəlirlərini çoxtez götürürlər. Ancaq gəlir ehti-malına baxanlar özlərini itkilərdənqoruya bilmirlər.


Əhvalını dəyişTreyder özünə lazım olan emosional və

fizioloji vəziyyəti yaratmağı bacarmalıdır

Ticarət – qorxulu vəziyyətlərin

balanslaşdırılmasıdır. Biz gəlirə və itkiyə fikrimizi

cəmləşdirməliyik, onları balanslaşdırmalıyıq.

8



Siz özünüzlə bu əməliyyatbarədə danışmısınız? Siz, ümu-miyyətlə, özünüzlə ticarəthaqqında danışmısınız? Sizin əh-valatınız konsentrasiyanıza təsiredəcək. Siz əhvalatınızın həqiqiolduğuna sübut axtaracaqsınız.Sizdə bütün əks sübutları təkzibetmək və ya ciddiyə almamaq ten-densiyası yaranacaq. Konsen-trasiyanı istiqamətləndirməyineffektiv yollarından biri suallarınnecə verilməsindədir. Siz sualverəndə sualın həqiqiliyini qəbuledir və cavab tələb edən qavrayışobyektini təyin edirsiniz. Sizözünüzdən soruşursunuz: “Birdənitirsəm?.. Düz olmasam?..”Nəticədə özünüzü pis hissedəcəksiniz. Tərəddüdəgirəcəksiniz.

Siz özünüzdən soruşursunuz:“Birdən bu əməliyyat böyük gəlirgətirsə? Birdən bu əməliyyathəqiqətən mənim hədəfimə doğrugedirsə? Birdən bazar elə mənfikirləşdiyimi elədi?” Sizəməliyyat verəcəksiniz vəözünüzü əmin hiss edəcəksiniz.

Düzdür, balaca bir “amma” var:təkcə uduş haqqında düşünməkkifayət deyil. Bu halda eyforiyayaqapılaraq, əməliyyatın həcminiaşa, qoruyucu stop-orderlər yer-ləşdirməyə bilərsiniz.

Ticarət – qorxulu vəziyyətlərinbalanslaşdırılmasıdır. Biz gəlirəvə itkiyə fikrimizi cəm-ləşdirməliyik, onları balanslaşdır-malıyıq. Biz bazarın verdiyiinformasiyaya fikrimizi cəm-ləşdirməliyik. Və əldə etdiyimizyeganə tam etibarlı informasiya –qiymət hərəkətidir.

Fiziologiyanın vacibliyi

Fikir bədənə təsir edir. Dahatəəccüblüsü odur ki, bədən dəfikirlərə təsir edir. Emosionalvəziyyətinizi dəyişməyin ən tez vəeffektiv yolu fiziologiyanızı də-yişməkdir. Fiziologiya dedikdəbədənin vəziyyəti, nəfəs alma, üzifadəsi, səs tembrini nəzərdə tutu-ram.

Hamımız bilirik ki, xoşbəxtolanda gülürük. Bəs nə qədər

adam bilir ki, gülərkən xoşbəxtolur? Aktyorlar heyrətləndiricifiziologiya gücünə malikdirlər.Yalandan ağlamaqla tezliklə onlarhəqiqətən ağlamağa sövq edənemosiyalarını canlandırırlar.

Depressiya yaşayan insanlaragün ərzində yarım saat gülməyiməsləhət görürlər. Gülərkən üzün80-ə yaxın əzələsi işə düşərək,beyni qanla təchiz edir, gülüş qandövranını yaxşılaşdırır. Gülüşhəmçinin qanda oksigeninsəviyyəsinə və sinir sisteminətəsir edir.

Ticarət zamanı sizinfiziologiyanız necədir? Stulun kə-narında oturursunuz? Çəp-çəpbaxaraq dişlərinizi qıcıyırsınız?“Siçan”ı bərk-bərk sıxmısınız?

Bədəniniz gərgin vəziyyətdədir?Belə emosional vəziyyətdəgərginlik və əsəbilik artacaq. Bucür fiziologiya depressiyaya,ümidsizliyə və məyusluğa gətiribçıxarır.

Əgər siz ticarət zamanı mənfiemosional vəziyyətdəsinizsə,durun və fiziologiyanızı dəyişin.Çiyinlərinizi qaldırın, döşqəfəsinizi tarazlayın, dərindənnəfəs alın və özünüzlə sakit birəmin səslə danışın. Asan və əmin-

liklə etdiyiniz bir şey haqqındafikirləşin. Özünüzü həminvəziyyətdə təsəvvür edin.Özünüzü həmin vəziyyətdəkifiziologiyaya gətirin. Vəziyyə-tinizə, üz ifadənizə, nəfəsinizə vəsəs tonunuza diqqət yetirin.Ticarətin qızğın vaxtı şübhəsiz ki,siz köhnə, zərərli fiziologiyanızaqayıdacaqsınız. Bunu hiss edənkimi onu üstün fiziologiyanızadəyişin. Bunu tez-tez edirsinizsə,vərdiş halını alacaq və təbiifiziologiyanıza çevriləcək.

Sadə fizioloji manipulyasiyadaxili vəziyyətin idarə olunmasıüçün effektiv alətdir. Bir treyderkimi fiziologiyanız sizə təsir edir.Bundan bir treyder kimi uğurqazanmağınız üçün istifadə edin.


8

T R E Y D E R T Ə F Ə K K Ü R Ü42 Vacib nüans



43


“İn Forex”intəhlil və

proqnozlarbürosu

“İn Forex”intəhlil və

proqnozlarbürosu



TƏHL İ L44 Proqnoz

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Yayın isti günlərindəbazarda elə də yüksəkhərarət müşahidə

olunmur: əsas cütlüklər trendnümayiş etdirə bilmirlər. Bazarhəssas, həcm azdır. Bəs buvəziyyət yayın sonuna qədərdavam edəcəkmi, edəcəksə,bazarda nə gözləmək olar?Ənənəvi ekspertlərimiz ikiənənəvi suala cavab verirlər:

1) Avro/dolların necə hərəkət

edəcəyini düşünürsünüz?

2) Başqa hansı cütlüyə diqqət

yetirməyi məsləhət görərdiniz?

Səbinə Məmmədqızı:

1) Avro/dollar gündəlik vəhəftəlik qrafiklərdə qiymətinaşağıdan daxil olduğu üçbucaqformalaşdırır. Aylıq qrafikdə ten-desiya aşağıyadır. Həftəlikqrafikdə deyilən üçbucağın aşağısərhədindədir, belə anlamaq olarki, 1.4130 səviyyəsi qırılmazsa,avro əvvəl 1.4300-1.4390 aralığınıyoxlayacaq. Üçbucağın yuxarısərhədi qırılacağı halda 1.4620

ətrafına qədər qalxış, əksinə olsayenidən fiqur daxili hərəkət gö-zlənilir.

1.4160 dəstəyi qırılarsa enişgündəlik qrafikdə qalxan trendinaşağı sərhədinə- 1.4000-1.3985səviyyəsinə qədər davam edəcək.Sonra böyük ehtimalla yuxarıyahərəkət başlayacaq.

2) Bu ay usd/chf və usd/jpycütlüklərindən də maraqlı hərəkətgözləmək olar. Bu, həm Yaponiya,həm də İsveçrə maliyyə rəsmilə-rinin söz verdikləri intervensiyailə bağlı olacaq. İntervensiyauğurlu olsa, yuxarı istiqamətdəhərəkət mümkündür.

Qafar İmanverdiyev:

1) Ümumiyyətlə, eur/usdcütlüyü həftəlik qrafikdə artımtrendindədir. Eyni zamanda,yuxarıda əla bir üçbucaq yaradıb.

Bir ekspert kimi uzunmüddətlibuy və sell əməliyyatları üçün siq-nal nöqtələrini demək istəyirəm.

Sell: qısamüddətli 1.4180-1.4035, uzunmüddətli isə, 1.3825-

dən aşağıda möhkəmlənsə. Bunöqtələri korreksiya kimi də say-maq olar.

Buy: qısamüddətli 1.4535-1.4595, uzunmüddətli isə 1.4940-dan yuxarıda möhkəmlənəndənsonra.

Ümumi tendensiyanın - yəniuptrendin hələ ki 2 guclü müqa-vimət nöqtələri var: 1.5139 və1.6039.

2) “Hansı cütlüklərlə işləməyiməsləhət görürsünüz” sualınagəlincə, onu deyə bilərəm ki,qızıla ümumiyyətlə, hələ girişməklazım deyil. Neft isə eniş tenden-siyasına keçən həftədən qədəmqoyub.

Mavlet Baqiyev:

1) Cütlük yenə də 1.4300-dənyuxarıda möhkəmlənməyə çalışır.Əgər buna nail olsa, güman ki,1.4535, 1.4580 və 1.4700-yədoğru hərəkətini davam etdirəcək.Yox, əgər 1.4300-dən aşağıyaenərsə, onda 1.4000/50 zonasındadəstək tapacaq.


İsti yay, soyuq bazarAvqust ayı üçün ekspert proqnozları

8



Həmin dəstək kimi 200 günlükSMA da çıxış edə bilər (1.3940).

2) Funt/dollara diqqət yetirməyiməsləhət görürəm. Cütlük 1.6475zonasında maksimumu test edib.Əgər səviyyə yarılarsa, 1.6550,daha sonra 1.6745-ə doğru hərəkətgözləyirəm.

Cütlüyün 1.6400-dən aşağıyaenəcəyi təqdirdə 1.6210/60-a çata-cağı gözlənilir. Oradan 100- və

50-günlük SMA-lar keçirlər. Əgər funt/dollar 1.6200

səviyyəsini yarıb, onun aşağısındamöhkəmlənərsə, 1.6080-ə doğru(200 günlük SMA) hərəkətedəcək.

Bundan başqa, CAD/CHFcütlüyünü də izləməyi məsləhətgörürəm.

İlqar Vəliyev:

1) Avo/dollar, elə əvvəlki ayda

olduğu kimi 1,39-1,46 diapazo-nunda hərəkət edir. Əməliyyataçmaq üçün cütlüyün bu diapa-zondan çıxmasını gözləməyidüzgün sayıram. Dolayı işarələrvar ki, cütlük diapazonda nə qədərçox qalırsa, yuxarıya hərəkət şansıda bir o qədər çoxalır.

2) Əvvəlki kimi, qızıla diqqətyetirməyi məsləhət görürəm.Yəqin ki, biz hələ yeni zirvələrgörməkdə davam edəcəyik.


8

Çətin günün strategiyası

Həftənin birinci günüadətən çətin günsayılır. Və buna əsas

da var: axı istirahət günüdincəlib rahatlanan insan üçünbirdən–birə işə qayıtmaq çətinolur. O, özünü adi iş rejiminəqaytarmaq üçün xeyli çətinlikçəkir. Bu da stressə səbəb olur.

Bu, məsələyə insanın sağlam-lığı nöqteyi-nəzərindən baxışdır.Amma qazanmaq nöqteyi-nəzərindən baxanda vəziyyəttamamilə fərqlidir. Bu baxımdanyanaşanda həftənin birinci günü

az riskli əməliyyatlar açmaq üçünəla vaxtdır. Üstəlik, həmin

əməliyyatları izləmək də lazımgəlməyəcək: stop-loss və teyk-profit qoyandan sonra ayrı işlərləməşğul olmaq olar. Həm də bütünil boyu. İlin sonunda isə 70%-likgəlir sizindir.

İnForex şirkətinin ofisindətəşkil olunan seminarda məhz beləbir sistemdən danışılıb. Sisteminişi ətraflı izah olunub, son bir neçəil üçün backtest-in nəticələrigöstərilib.

Seminara qatılanlar 60 dəqiqəərzində onlara yaxşı qazancimkanı açan biliklər əldə ediblər.

TƏHL İ L Proqnoz 45



T E X A N A L İ Z46 Dalğa analizi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Eur/usdweekly

Avro/dollar cütlüyündə dalğa mənzərəsi getdikcə daha da aydınlaşır: (A) İntermediate dalğası yekunlaşıb,(B) İntermediate formalaşmaqdadır. O, ikiqat, ya üçqat ziqzaq şəklini ala bilər. Buna aşağı zaman perio-dunda aydınlıq gətirməyə çalışacağıq.


Elliot Dalğalarının AnaliziŞərti işarələr:

>A - «A» dalğası hələ davamedir

…A - “A” dalğasının başlaya-

cağı gözlənilir

- Müqavimət səviyyəsiyarılsa, qiymət yuxarıya hərəkətedəcək

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyəkeçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

Critical - Bu səviyyə keçiləndəssenari qüvvədən düşəcək

Vüsal Məmmədovun təqdimatında

8



daily

B Minor dalğası formalaşır. Güman ki, o, ikiqat ziqzaq əmələ gətirəcək: [w]-[x]-[y]-[xx]-[z]. Bu korrek-siya strukturu hazırda aşağıya meyilli kanalda hərəkət edir. Kanalın yuxarı sərhədinin yarılması ssenarinindəyişməsi anlamına gələcək.

h4

Bu taymfreymdə [z] minute dalğasının inkişaf edə biləcəyi trayektoriya göstərilib. Klassik ziqzaq for-malaşıb. Onun birinci (a) minuette dalğası “wedge” şəklini alıb. (c) minuette dalğası impuls və ya ending di-agonal kimi inkişaf edə bilər. Amma aşağıya hərəkətin korreksiya olduğunu yaddan çıxarmayın.


8 8

T E X A N A L İ Z Dalğa analizi 47



Gbp/usdweekly

Əvvəlki proqnoz tam şəkildə qüvvədədir və qiymət nəzərdə tutulan ssenari üzrə hərəkətini davam etdirir.Yəni (B) İntermediate dalğasının inkişafını müşahidə edirik. Onun sonuncu C minor dalğası formalaşmaq-dadır. Güman ki, C minor ending diagonal modeli yaradır. Bu halda onun yuxarıya doğru daha bir üçlük

formalaşdıracağını gözləyirik.

daily

Aşağıya doğru [iv] minute dalğası inkişafını başa çatdırıb. İndi [v] minute dalğasının inkişafını müşahidəedirik. Detallar qrafikdə göstərilib.


8 8




Usd/chfweekly

Dollar/frankın aşağıya doğru uzunmüddətli yolçuluğu davam edir. (5) İntermediate dalğasının hərəkətinimüşahidə edirik. Dalğa mənzərəsinə əsasən, onun 3 Minor alt dalğası inkişafdadır. Yaxın perspektivdə 4Minor korreksiyasını gözləyirik.

Əlavə məlumat üçün aşağı zaman perioduna baxmaq lazımdır.

daily

Bu sxemə əsasən, cütlük öz impulslarında uzatmalar (extension) yarada-yarada gedir. Onun daxilindəki[v] minute dalğasının da uzandığını müşahidə edirik. Hələ ki, enişin başa çatmasını gözləməyə əsas yoxdur.


8 8

T E X A N A L İ Z Dalğa analizi 49



Usd/jpyweekly

Dollar/yena irimiqyaslı (5) İntermediate dalğasında hərəkət edir. Hazırda ending diagonal modelinin so-nuncu üçlüyünün formalaşması prosesi gedir. Onun da birinci A minor dalğası tam şəkildə yekunlaşıb.Hazırda B minor dalğası inkişaf edir. Bu dalğa güman ki, [a]-[b]-[c] minute şəklində olacaq. Hazırda [c]minute-nin inkişafını gözləyirik.

daily

Burada vəziyyətə bir qədər fərqli baxaq. Belə variantda istisna deyil ki, [b] dalğası hələ başa çatmayıb.Ona görə də, başa çatmasını gözləmək məsləhətdir. Mümkün hərəkət sxemi qrafikdə göstərilib.


8




T E X A N A L İ Z

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

51

EURUSD

WEEKLY

Tenkan və Kijun-Sen xəttləri yaxınlaşmaqda davam edirlər. Belə görünür ki, qiymət 1,37-yə, yəni bu-

ludun sərhədinə qədər düşə bilər. Amma bu haqda danışmaq üçün xəttlərin kəsişməsini və qiymətin konsoli-

dasiya səviyyəsindən - 1,4050-dən aşağıya düşməsini gözləməliyik.

DAILY

Kijun-Sen üfiqi vəziyyətdədir, reyncin aşağıya meyilliyi var. Çünki hadisələr “bulud”un yarılmasından

sonra, onun aşağısında inkişaf edirlər.


“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlilFumudziki (avqust) –

aydan zövq almaq ayıdır

8



GBPUSD

WEEKLY

Buludun üzərində “ölü xaç” yaranıb. Bu, güclü siqnal deyil. Amma ən azından 1,6260 və 1,6124

səviyyələrində xəttlərin test olunması gözlənilir. Həmin səviyyələrin yarılması “bulud”a - 1.60 zonasına yol

açacaq.

DAILY

Son bir neçə gündə “bulud”un uğrunda döyüş gedib. Qiymət inadla yuxarıda möhkəmlənməyə çalışır.

Əgər bu cəhdlər nəticə verməsə, “bulud”un aşağı sərhədinə - 1,6154-ə doğru eniş hərəkəti gözlənilə bilər.


T E X A N A L İ Z52 İşimoku

8 8



USDCHF

WEEKLY

Gözlənildiyi kimi, konsolidasiya səviyyəsinin altında möhkəmlənəndən sonra eniş hərəkəti davam edir.

Hazırda yapon şamlarının hələ tam formalaşmamış dönüş fiquru yaratdıqlarını görürük. Həftəlik şamın

“doji” şəklini və ya ağ rəng alması 0,7788 zonasına korreksiya üçün imkan yarada bilər.

DAILY

Bütün xəttlər aşağıya yönəlib. Amma “atılmış körpə” şam fiquru mümkün qısamüddətli dönüşə işarə edir.

Ona görə də, artımı gözləyib satmaq məsləhətdir. Hədəf 0,7770 zonasındadır.


T E X A N A L İ Z İşimoku 53

8 8



USDJPY

WEEKLY

Qiymət, axır ki, diapazonu yardı və hətta aşağıdan test etdi. Hər şey enişin davam edə biləcəyini göstərir.

Sadəcə, unutmaq lazım deyil ki, cütlük tarixi minimumlarına çatıb, Yaponiya bankı isə mürgüləmir. Texniki

hədəf 75,00 zonasındadır.

DAILY

“Ayı” trendi və korreksiya... 75,00 zonasına eniş gözləyirik.


T E X A N A L İ Z54 İşimoku

8



T E X A N A L İ Z Kompleks baxış

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

55

Avro/dollar

May ayından bəri Avro hər hansı bir istiqamətdə trend nümayiş etdirə bilməyib. Kobud

desək, 1,4900-1,3900 aralığında “yay reynci”nə girib. Qiymətin yanvar ayından olan impul-

suna nəzərən artımını gözləmək olar. Çünki korreksiya səviyyələri hələ də qalır.

Ortamüddətli və ya uzunmüddətli artıma təkan verəcək müqavimət 1.4400 ətrafında yer-

ləşir.

Eniş üçün 1,4000 güclü dəstək zonasıdır.


Kompleks texanaliz Fərid Hüseynov təqdim edir:

8



Funt/dollar

Ortamüddətli perspektiv üçün qiymət 1,6450-1,6250 aralığında reyncdədir. Uzunmüddətli

mənzərə artımın davam edəcəyinə işarə edir.


8 8

T E X A N A L İ Z56 Kompleks baxış



Dollar/frank

Cütlüyün “dayanmayan enişi” investorları narahat edir. Belə bir ifrat enişdə istənilən

artımı bəziləri korreksiya, bəziləri isə “dib”in yaranması zənn edərək, uzunmüddətli artımın

başlayacağını gözləyirlər. Ona görə də, bu cütlüyə qoşulmaq hələ də təhlükəlidir. Buna bax-

mayaraq, 0.7800 ətraflarından 0.7950 ətraflarına qədər artım gözləmək olar. 0.7500 dəstək

səviyyəsi kəsilsə, eniş, düşünürəm ki, davam edəcək.


8 8

T E X A N A L İ Z Kompleks baxış 57



Dollar/yena

76.50 ətrafında yenidən dəstək alan cütlük Yaponiya Bankının intervensiyası nəticəsində

80.00 müqavimətini test edə bildi. Bu ay üçün əgər qiymət Daily qrafikdə 78.35 ətrafların-

dan yuxarıda qala bilsə, 80 müqaviməti yenidən test oluna bilər. Əks halda 76.50 və daha

yeni tarixi minimumlar qaçılmaz olacaq. Uzunmüddətli perspektivdə trend hələ də aşağıdır.


8

T E X A N A L İ Z58 Kompleks baxış



B E L Ə D E Y İ B L Ə R Müdrik sözlər

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

59


Treyder üçünaforizmlər

Vaxt qiymətdən daha vacibdir. Çünki vaxtı çatanda, qiymət həmişə dönüş edir.

Uilyam Qann

Biz treyderi öyrətməyə nə qədər cəhd etsək də, özüpraktikada anlamayınca heç nəyin xeyri olmayacaq. Larri Vilyams

İnvestor olmazdan qabaq bir şeyi aydın-

laşdırmalısınız ki, sizin üçün hansı daha vacib-

dir: yaxşı yemək, yoxsa yaxşı yatmaq

Con Kenfild Morli

Öz səhvində başqalarınıgünahlandırmaq o deməkdir ki, həmin səhvyenə təkrarlanacaq. Robert Haqstrem

Sizin edə biləcəyiniz ən böyük risk özünüzə güvənməməkdir.Bill Vilyams

Uğursuzlar keçmişlə, qaliblər isə gələcəklə yaşayırlarCeyson Levit

Əgər siz özünüzü oyunçu hesab

edirsinizsə, oynamağın haqqını

ödəməlisiniz. Özünüzü investor hesab edin.

Adam Smit

Mən əvvəlcə bazarda sağ qalmağa, sonra qazanmağa çalışıram

Corc Soros

Şanşı qaçırmaq bazara səhvgirməkdən daha yaxşıdırBill Lipşuç



K İ TA B R Ə F İ60 Nə oxumalı


Birja spekulyantı və ak-

siom?!. Düzdür, bir

araya sığan anlayışlar

deyillər. Birja fəaliyyətində ak-

siomlar olmur, burada hər şey

ehtimallardan ibarətdir. Amma

Maks Günter, hər halda, bu

sahədə bəzi aksiomlar tapa bilib!

Bu kitabda gətirilən aksiomlarbaşqa cürə “İsveçrə aksiomları” daadlanır. İsveçrə isə böyük bir iqti-sadi tapmacadır. Üç dağda yerləşənbu ölkə sahəsinə görə AmerikanınMen ştatının yarısı boydadır. Birqarış da dəniz sahili yoxdur. Min-eral resurslardan məhrumdur. Təbiiehtiyatlar sarıdan kasaddır. Ərazisikənd təsərrüfatı üçün əlverişlideyil.

Bu ölkə 300 il ərzində Avropadagedən müharibələrdə iştirak et-məyib. Həm də bu səbəbdən ki,onu işğal etmək istəyən tapıl-mayıb. Amma buna baxmayaraq,isveçrəlilər dünyada ən varlıadamlardır... Adambaşına düşəngəlirə görə dünyada ilk yerlərdənbirini tuturlar... Ən sabit valyuta-lardan birinə malikdirlər.

Bəs bütün bunlara necə nailolublar?!

Səbəb odur ki, isveçrəlilərdünyada ən yaxşı investorlar,spekulyantlar və birja oyunçu-larıdırlar.

“Birja spekulyantının aksiom-ları” kitabında isveçrəlilərə buişlərdə qalib gəlməkdə kömək

edən prinsiplər sadalanır. MaksGünter onları özünün məşhurbankir və investor olan atasındanöyrənib və oxucuya anladır.

Maks Günter

Birja spekulyantının aksiomları

“İn Forex”in qiyməti:1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Kitabdan bəzi aksiomlar

Əsas aksiom № 1

Narahatçılıq - xəstəlik deyil,sağlamlığın nişanəsidir. Əgər siznarahat olmursunuzsa, deməli, ki-fayət qədər ciddi risk etmirsiniz.

Köməkçi aksioma № 1

Həmişə ciddi məbləğlə işləyin.

Əsas aksoim № 2

Vaxtında əməliyyatı dayandırmağı

və gəlirinizi götürməyi bacarın.

Köməkçi aksiom № 3

Əvvəlcədən müəyyənləşdirin ki,əməliyyatdan hansı gəliri götür-mək istəyirsiniz, onu əldə edənkimi əməliyyatı bağlayın.

Əsas aksiom № 3

Gəmi batmağa başlayırsa, dayanıbdua etməyin, aradan çıxın.

Köməkçi aksioma № 4

Kiçik itkilərə sakit yanaşın. Onahazır olun ki, böyük müvəf-fəqiyyətə gedən yolda belə itkilərəməruz qalacaqsınız.

Əsas aksioma № 4

İnsanın davranışı izaholunmazdır.Kimsə desə ki, gələcəkdən xəbərverir, zərrəcə inanmayın.


Documents

"In Forex"#18